-VOJSKA KAO POLITIKI FAKTOR-
- srpska vojska je u novoformiranoj dravi (kraljevini SHS) bila
veoma vaan faktor. Naime, srpska vojska je jo pre ujedinjenja
prodrla na teritoriju Drave SHS ( Bosne, Hrvatske, Slovenije,...) i
Crne Gore a nakon proglaenja ujedinjenja, srpska vojska je imala
zadatak da brani granice nove drave i da brani unutranji poredak.
Na spoljnom planu najvei protivnik kraljevine SHS je bila Italija a
na unutranjem crnogorski separatisti (zelenai pristalice svrgnutog
kralja Nikole I Petrovia), frankovci u Hrvatskoj, VMRO u Makedoniji
i mnogi drugi. Tako je vojska postala odluujui faktor odbrane
teritorijalnog integriteta nove drave, meunarodno nepriznate i
neutvrenih granica, na kojima su buktali sukobi. Srpska vojska je
obezbeivala demarkacione linije, osiguravala javne objekte,
skladita, luke, komunikacije. Vojna lica su imala i civilna
zaduenja, npr. bili su komandanti mesta, eleznikih stanica,
graninih odseka,...
- maja 1919 g. na osnovu odluke Vrhovne komande u Beogradu,
pokrenuta je ofanziva, protiv Austrijanaca, pod komandom generala
Krste Smiljania koji 6. juna 1919 g. zauzima Celovec i time Koruku
pripaja kraljevini SHS.- avgusta i septembra uspostavljen je front
prema Rumuniji jer je ova izraavala pretenizije prema celom
Banatu
- u jesen 1918 g. zapoete su vojne operacije prema Albaniji (na
albanskoj granici se vodio rat) zbog italijanskih pretenzija na tu
zemlju, zbog stacioniranja italijanskih trupa u Valoni, i zbog
podbunjivanja albanskih plemana, od strane Italijana, da ratuju sa
srpskim trupama na albansko-srpskoj granici
Plan italijanskog generala Pijetra Badolja : on je bio zamenik
komandanta italijanske Vrhovne kmande a njegov plan je predviao
upotrebu svih subverzivnih sredstava za ruenje i razjedinjenje
kraljevine SHS. Prema planu, koji su odobrili predsednik vlade
Orlando, ministar spoljnih poslova Sonino i general Diaz, predvieno
je angaovanje agenata, sredstava za kupovinu tampe, pridobijanje
klera, aktiviranje pristalica starog reima.
- situacija sa Italijom je bila najtea o emu svedoi podatak da
se u periodu april,jul i novembar 1919. i u leto 1920 g. oekivao
otvoreni rat izmeu kraljevine SHS i Italije- regent Aleksandar je
od zavretka balkanskih ratova pa sve do smrti kralja Petra I (1921)
obavljao funkciju vrhovnog komandanta vojske. On je imao odluujui
uticaj na postavljenje visokog oficirskog kadra i vojnih
ministara.
- oficirski kadar vojske kraljevine SHS se mahom bazirao na
srpskim oficirima ali postojali su i oficiri iz redova crnogorske
vojske kao i austrijski oficiri(primljeni u vojsku SHS).
napomena: u sastav nove vojske ulo je oko 35 % aktivnih srpskih
oficira, oko 500 crnogorskih i oko 2500 austrijskih. Skoro polovinu
oficirskog kadra nove armije inili su oficiri vojske koja je
ratovala na strani Centralni sila (ovo je bio izuzetno redak sluaj
u istoriji vojske i ratovanja).
- glavnokomandujui kadar u Vrhovnoj komandi inio je rukovodei
ratni kadar srpske vojske sa istaknutim linostima kao to su :
ivojin Mii, Stepa Stepanovi, Petar Bojovi, generali Milo Vasi,
Jankovi,...
- armija je u maju 1920 g. brojala oko 200 000 ljudi a putem
mobilizacije taj broj se udvostruavao na 400 000 (jul avgust 1920.,
izvrena je mobilizacija zbog italijanske opasnosti)
