ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร

1. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบผปวยโรคเบ�หว�น1.1 โรคเบ�หว�น

โรคเบาหวานเปนภาวะทรางกายมนำ�าตาลในเลอดสงกวาปกต เกคดจากการขาดฮอรโมนอนซลนหรอจาการด�อตออนซลน ทำาใหรางกายไมสามารถนำานำ�าตาลในเลอดไปใชไดตามปกต นำ�าตาลในเลอดทสงอยเปนระยะเวลานานทำาใหเกดโรคแทรกซอนของอวยวะตางๆเชน ตา ไต ระบบประสาท โรคหลอดเลอดหวใจ โรคเบาหวาน สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด ไดแก

โรคเบ�หว�นชนดท 1 เกดจากภมตานทานของรางกายทำาลายเซลล ซงสรางอนซลนในสวนของตบออนทำาใหรางกายหยดสรางอนซลน หรอสรางไดนอยมาก ดงทเรยกวา โรคภมตานทานตวเอง หรอ ออโตอมมน(autoimmune) ดงน�นผปวยเบาหวานชนดท 1 จงจำาเปนตองฉดอนซลน เพอควบคมนำ�าตาลในเลอดระยะยาว และถาเปนรนแรง จะมการคงของสารคโตน (ketones) สารน�จะเปนพษตอระบบประสาททำาใหหมดสตถงตายได

โรคเบ�หว�นชนดท 2 เปนเบาหวาน ทพบเหนกนเปนสวนใหญ สาเหตทแทจรงน�นยงไมทราบชดเจน แตมสวนเกยวกบ พนธกรรม นอกจากน� ยงมความสมพนธกบภาวะ นำ�าหนกตวมาก และขาดการออกกำาลงกาย มลกดก อกท�งวยทเพมข�น เซลลของผปวยยงคงมการสรางอนซลนแตทำางานไมเปนปกต เนองจากมภาวะด�อตออนซลน ทำาใหเซลลทสรางอนซลนคอยๆถกทำาลายไป บางคนเรมมภาวะแทรกซอนโดยไมรตว โดยอาจจะใชยาในการรบประทาน และบางรายตองใชอนซลนชนดฉด เพอควบคมนำ�าตาลในเลอดนอกจากน� เบาหวาน ยงมสาเหตมาจากการใชยาดวย เชน สเตอรอยด ยาขบปสสาวะ ยาเมดคมกำาเนด

อ�ก�รของโรคเบ�หว�น ระดบนำ�าตาลคนปกตจะอยในชวง 70-99 มก./ดล. กอนรบประทาทนอาหารเชา ผปวยเบาหวานทมนำ�าตาลสงจากคาปกตไมมากอาจไมมอาการชดเจน จะตองทำาการตรวจเลอดเพอการวนจฉย ผปวยทมนำ�าตาลสงกวาคาปกตมาก อาจมอาการจากนำ�าตาลในเลอดส งหรอจากภาวะแทรกซอนไดแก• ปสสาวะบอยและมาก ปสสาวะชวงกลางคน เกดจากการทนำ�าตาลรวมากบปสสาวะและดงนำ�าออกมาดวย • คอแหง ดมนำ�ามาก กระหายนำ�า เกดจาการทรางกายสญเสยนำ�ามากทางปสสาวะ • หวบอยทานจ แตนำ�าหนกลดและออนเพลย เกดจากการทรางกายใชกลโคสเปนอาหารไมได ตองใชโปรตนและไขมนเปนพลงงานแทน • แผลหายยาก มการตดเช�อทางผวหนง เกดแผลไดบอย นำ�าตาลทสงทำาใหการทำางานของเมดเลอดขาวลดลง• คนตามผวหนงตดเช�อรางาย โดยเฉพาะอยางยงบรเวณชองคลอดของผปวยหญง • ตาพรามว อาจเกดจากนำ�าตาลคงในเลนซตา โรคจอประสาทตาจากเบาหวนหรอตอกระจก

ก�รวนจฉยโรคเบ�หว�น การวนจฉยอาศยระดบการตรวจระดบนำ�าตาลในเลอดดงน�

1. มอาการของโรคเบาหวานชดเจนดงกลาวขางตน และมระดบนำ�าตาลในเลอดมากวา 200 มก./ดล.โดยไมจำาเปนตองอดอาหาร 2. ระดบนำ�าตาลกอนรบประทานอาหารเชาต�งแต 126 มก./ดล. ข�นไป อยางนอย 2 คร�ง 3. การตรวจโดยการใหรบประทานกลโคส 75 กรม พบวามระดบนำ�าตาลหลงรบประทานกลโคส ต�งแต 200 มก./ดล. ข�นไป

ระดบนำ�าตาลกอนรบประทานอาหารเชาอยในชวง 100-125 มก./ดล. เรยกวา ระดบนำ'�ต�ลขณะอดอ�ห�รผดปกต ระดบนำ�าตาลหลงรบประทานกลโคส 75 กรมทอยในชวง 140-199 มก./ดล. เรยกวาคว�มทนตอนำ'�ต�ลบกพรอง ท�งสองภาวะน�เรยกรวมกนวาเปน ระ“ยะกอนเปนเบ�หว�น”

1.2 ก�รรกษ�โรคเบ�หว�น (วจตร บญยะโหตระ, 2542)การรกษาโรคเบาหวานในปจจบนยงไมมยาทสามารถรกษาให

หายขาด เพยงแตสามารถควบคมอาการของโรคไมใหลกลามหรอรนแรงข�นได การรกษาเบาหวานมหลายวธทำาไดโดย

1.2.1 ก�รควบคมอ�ห�รการควบคมอาหารเปนการรกษาทความสำาคญมากกวาการบำาบด

ดวยยา แพทยนยมใชการควบคมอาหารเพอรกษาโรคเบาหวานเปนอนดบแรก เมอการควบคมอาหารไมไดผลจงพจารณาการรกษาดวยวธอนตอไป การควบคมอาการยงชวยลดอาการแทรกซอนตางๆ ทอาจเกดข�นกบผปวยอกดวย

1.2.2 ก�รรกษ�ดวยย�การรกษาโรคเบาหวานดวยยา จะพจารณาเรมใชในกรณทผปวยใช

การรกษาโดยการควบคมอาหารไมไดผล ยาทใชรกษาเบาหวานมท�งยากน และยาฉด แตการรกษาดวยยาจะใหผลการรกษาทไดได เมอมการควบคมอาหารและออกกำาลงกายรวมดวย

1.2.3 ก�รออกกำ�ลงก�ยการออกกำาลงกายเปนการกระตนใหกลามเน�อใชพลงงานไดมาก

ข�น การออกกำาลงกายจะชวยใหกลามเน�อของผปวยเบาหานชนดจำาเปนตองใชอนซลนสามารถดดซมอนซลนไดดข�น สงผลใหกลโคสถกดดซมและเผาผลาญไดมากยงข�น ทำาใหระดบนำ�าตาลในเลอดลดลง การออกกำาลงยงชวยกระตนการไหลเวยนเลอดไปยงอวยวะและสวนตางๆของรางกาย

1.3 หลกก�รควบคมอ�ห�ร1.3.1 จดมงหม�ยในก�รควบคมอ�ห�ร

1.3.1.1 เพอใหผปวยสามารถรกษาระดบนำ�าตาลในเลอดใหอยในระดบปกตหรอใกลเคยงกบระดบปกต

1.3.1.2 เพอควบคมนำ�าหนกใหอยในเกณฑทควรจะเปน1.3.1.3 เพอปองกนอาการแทรกซอนทอาจเกดข�นในผปวยเบาหวาน1.3.1.4 เพอใหผปวยไดรบสารอาหารทเพยงพอตอความตองการของรางกาย1.3.1.5 เพอใหผปวยมสขภาพแขงแรง และทำากจกรรม

ไดตามปกต

1.4 แนวท�งในก�รควบคมอ�ห�ร1.4.1 ปรม�ณพลงง�นปรมาณพลงงานทผปวยเบาหวานควรไดรบในแตละวน มความ

สำาคญตอระดบนำ�าตาลในเลอด ถาผปวยไดรบพลงงานเกนกวาความตองการของรางกายจะสงผลใหระดบนำ�าตาลในเลอดสง ดงน�น เปาหมายในการรกษาเบาหวานคอควบคมพลงงานทผปวยเบาหวานจะไดรบในแตละวน

1.4.2 ค�รโบไอแดรตและไขมนจากการศกษาพบวา การกนอาหารจำาพวกคารโบไฮเดรตเชน ขาว

แปง ฯ สงผลใหการเบาหวานกำาเรบข�น ผจงตองจำากดปรมาณคารโบไฮเดรตอยางเขมงวด นอกจากน�การกนอาการทมไขมน เพอใมหพลงงานเพยงพอตอ

ความตองการของรางกาย สงผลใหผปวยเบาหวานมไขมนในเลอดสงและโรคหวใจขาดเลอดเพมข�น

1.5 หลกก�รจดอ�ห�รผปวยโรคเบ�หว�น1.5.1 คว�มสำ�คญในก�รจดอ�ห�รใหผปวยการจดอาหารใหผปวยเบาหวานมความสำาคญตอพลงงานและ

โภชนาการทผปวยเบาหวานควรไดรบในแตละวน การจดอาหารใหแกผปวยเบาหวานจะตองคำานงถง ปรมาณอาหารแตละม�อทผปวยเบาหวานควรไดรบจะตองมปรมาณทพอเหมาะผปวยสามารถทานไดหมด สวนสดและสวนประกอบของอาหารในแตละหมวดจะตองเหมาะสมกบผปวย รสชาตไมใชนำ�าตาลในการปรงแตงรส ควรปรงอาหารใหมรสชาตอนๆ เพอกระตนใหผปวยเกดความอยากอาหาร ความนากนของอาหารทจดข�นควรมสสนทนารบประทาน รายการอาหารทปรงแตงควรมความหลากหลายไมซำ�าซากจำาเจ

1.5.2 ก�รดดแปลงอ�ห�รอาหารผปวยเบาหวานควรใชรายการเดยวกบรายการอาหารอนๆ

ในครอบครว เพอทำาใหเกดความแตกตางนอยทสด แตรายการอาหารบางชนดจำาเปนตองดดแปลงเพอใหเกดความเหมาะสมกบปผปวยเบาหวาน โดยทวไปจะเปนการปรบลดปรมาณนำ�าตาลลง เพอใหรางกายผปวยไดรบปรมาณนำ�าตาลทเหมาะสม

1.6 อ�ห�รทผปวยเบ�หว�นตองควบคมอ�ห�รทควรงดเวน เปนกลมอาหารทมนำ�าตาลสง

นำ�าตาลทกชนด เชน นำ�าตาลทราย นำ�าตาลป บ จำ�าตาลกอน นำ�าผ�ง นำ�าตาลผลไม

นำ�าหวานตางๆ เชน นำ�าหวานเขมขน นำ�าผลไมผสม นำ�าอดลม เปนตน อาหารทมนำ�าตาลมาก เชน แยม เยลล ลกอม ชอคโกแลต ผลไมกวน ผลไม

แชอม ผลไมเชอม นมขนหวาน

ขนมหวานตางๆ เชน ทองหยบ ทองหยอด ผอยทอง สงขยา เปนตน ผลไมแหง เชน กลวยตาก ลกเกด ลกพลบแหง เปนตน ผลไมกระปอง เชน ผลไมในนำ�าเชอม ผลไมทมรสหวานจด เชน ทกเรยน ลำาไย ขนน ละมด เปนตน เครองดมแอลกอฮอล เชน เหลา เบยร ไวน

อ�ห�รทตองจำ�กด เปนกลมอาหารททานแลวทำาใหระดบนำ�าตาบสงข�น

ผลไมตางๆ เชน สม สบปะรด มะละกอ เงาะ มงคด ฝรง กลวย เปนตน ผลไมบางชนดทานไดแตตองจำากดปรมาณ

ธญพชตางๆ เชน ขาว กวยเตยว ขนมปง สาค ขนมจน มกโรน วนเสน ขาวโพด เปนตน

นม เปนอาหารทใหพลงงานมาก เชน โปรตน ไขมน และคารโบไฮเดรต ควรดมตามปรมาณทกำาหนด

เน�อสตวและไขมน เปนอาหารทใหพลงงานคอนขางสง ควรทานในปรมาณทเหมาะสม

ถวเมลดแหงตางๆ ผปวยสามารถกนไดแตตองมปรมาณพอเหมาะ เพราะประกอบไปดวย ไขมน โปรตน และคารโบไฮเดรต

อ�ห�รทท�นไดไมจำ�กด ผกประเภทใบ ควรเปนผกทนำาตาลนอยและใหพลงงานตำา มใยอาหารสง

เชน ผกบง ผกกาด เครองปรงทไมมพลงงาน เชน นำ�าปลา นำ�าสมสายช เกลอ พรกไทย มะนาว

เครองเทศตางๆ เครองดมทไมมพลงงาน เชน ชา กาแฟ ทไมใสนำ�าตาล

Chueahongthong, F., Ampasavate, C., Okonogi, S., Tima, S. and Anuchapreeda, S. 2011. Cytotoxic effects of crude kaffir lime (Citrus hystrix, DC.) leaf fractional extracts on leukemic cell lines Journal of Medicinal Plants Research. 5 (14):3097-3105.

Chutinun, P., Aekachai, D., Payoongsak, S. and Wasun, D. 2009. Immunomodulating, Antioxidant and Antimicrobial Activities of NortheasternThai Edible Plant and Medicinal Plant Extracts. Isan Journal of Pharmaceutical Sciences. 5 (2):99-107.

Fortin, H., Vigor, C., Lohézic-Le Dévéhat, F., Robin, V., Le Bossé, B., Boustie, J. and Amoros, M. 2002. In vitro antiviral activity of thirty-six plants from La Réunion Island. Fitoterapia. 73 (4):346-350.

Luangnarumitchai, S., S. Lamlertthon1 and Tiyaboonchai, W. 2007. Antimicrobial Activity of Essential Oils Against Five Strains of Propionibacterium acnes. Mahidol University Journal of Pharmaceutical Sciences. 34 (1-4):60-64.

Manosroi, J., Dhumtanom, P. and Manosroi, A. 2006. Anti-proliferative activity of essential oil extracted from Thai medicinal plants on KB and P388 cell lines. Cancer Letters. 235 (1):114-120.

Mukherjee, P.K., Kumar, V., Mal, M. and Houghton, P.J. 2007. Acetylcholinesterase inhibitors from plants. Phytomedicine. 14 (4):289-300.

Pavanand, K., Webster, H.K., Yongvanitchit, K. and Dechatiwongse, T. 1989. Antimalarial activity of Tiliacora triandra diels against Plasmodium falciparum in vitro. Phytotherapy Research. 3 (5):215-217.

Sireeratawong, S., Lertprasertsuke, N., Srisawat, U., Thuppia, A., Ngamjariyawat, A., Suwanlikhid, N. and Jaijoy, K. 2008. Acute and subchronic toxicity study of the water extract from Tiliacora triandra (Colebr.) Diels in rats. In Songklanakarin Journal of Science & Technology: Songklanakarin Journal of Science & Technology.

Srisukha, V., Tribuddharatb, C., Nukoolkarnc, V., Bunyapraphatsarac, N., Chokephaibulkitd, K., Phoomniyomb, S., Chuanphungb, S. and Somporn Srifuengfungb. 2012. Antibacterial activity of essential oils from Citrus hystrix (makrut lime) against respiratory tract pathogens. ScienceAsia 3. 38:212-217.

Sureram, S., Senadeera, S.P.D., Hongmanee, P., Mahidol, C., Ruchirawat, S. and Kittakoop, P. 2012. Antimycobacterial activity of bisbenzylisoquinoline alkaloids from Tiliacora triandra against multidrug-resistant isolates of Mycobacterium tuberculosis. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters. 22 (8):2902-2905.

Tachakittirungrod, S., Okonogi, S. and Chowwanapoonpohn, S. 2007. Study on antioxidant activity of certain plants in Thailand: Mechanism of antioxidant action of guava leaf extract. Food Chemistry. 103 (2):381-388.

Tuntipopipat, S., Muangnoi, C. and Failla, M.L. 2009. Anti-inflammatory activities of extracts of Thai spices and herbs with lipopolysaccharide-activated RAW 264.7 murine macrophages. J Med Food. 12 (6):1213-20.

Yob, N.J., Jofrry, S.M., Affandi, M.M.R.M.M., Teh, L.K., Salleh, M.Z. and Zakaria, Z.A. 2011. Zingiber zerumbet (L.) Smith: A Review of Its Ethnomedicinal, Chemical, and Pharmacological Uses. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2011:12.

นายเกษตร. 2557. "หนานเฉาเหวย" ลดเบาหวานเกาตความดน. ไทยรฐ, 4

กนยายน 2556.

วฒ วฒธรรมเวช. 2540. รวมอนรกษมรดกไทย สารานกรมสมนไพร รวมหลกเภสชกรรมไทย. 1 ed. กรงเทพมหานครฯ: สำานกพมพโอดยนสโตร.

สรเกยรต อาชานภาพ. 2551. ตำาราการตรวจโรคทวไป 2: 350 โรคกบการดแลรกษา และการปองกน. 4 ed. กรงเทพฯ: โอลสตก พบลชชง.

1.7 อ�ห�รทเหม�ะสำ�หรบผปวยเบ�หว�น (สรจกร ศรบรรกษ, 2542)

อบเชยและขม'น เครองเทศจำาพวก อบเชย ขม�น กานพล ฯลฯ มสรรพคณลดนำ�าตาลในเลอด

อ�ห�รอดมไปดวยวต�มนอ และเบต�แคโรทน เบตาแคโรทนพบมากในผกสเขยวและเหลอง มมากทสดในหวแครอท แตคอรอทเปนอาแสลงโรคตอผปวยเบาหวาน

กระเทยมและหอม กระเทยมและหวหอมถกใชเปนยาลดระดบนำ�าตาลในเลอดมาแตโบราณ และยงมงานวจยรองรบ

บรอคโคล มสารโครเมยม ทใชควบคมระดบนำ�าตาลในเลอด อาหารทโครเมยมสง ไดแก หอยนางรม เหด ยสต ขาวซอมมอ ขางบารเลย และบรอคโคล

ถว คออาหารทมคารโบไฮเดรตและไฟเบอรสง อาหารทมแปงสงชวยใหรางกายจดการกบนำ�าตาลกลโคสในเลอดไดอยางมประสทธภาพมากข�น อาหารทมไฟเบอรสงชวยใหการดดซมชาลง สงผลใหไมเกดระดบนำ�าตาลในเลอดสงทนทหลงอาหาร อาหารทมไฟเบอรสงชวยลดนำ�าหนก จงชวยลดความรนแรงของโรค

1.8 ตำ�รบอ�ห�รสำ�หรบผปวยโรคเบ�หว�น (จไรรตน เกดดอนแฝก, 2548; ภ�ณทรรศน, 2546)1.8.1 ปล�ชอนเผ�

เครองปรง ปลาชอนใหญปานกลาง 1 ตว ไมตองขอดเกลด ผาทอง ควกไส 1 ตว ยาง

ใหสก นำ�าปลา 1 ชอนโตะ นำ�ามะขามเปยก 1 ชอนโตะ

พรกข�หนสวนซอยบางๆ 15 เมด เครองปรงรสไกชนอดผง ½ ชอนชา หอมแดงซอยบางๆ 3 ชอนชา

1.8.2 เน'อผดขงเครองปรง เน�อสนในหนเปนช�น 200 กรม ขงออน ซอยเปนเสน 2 ชอนโตะ เหดหหน ½ ถวยตวง ตนหอมหนเปนทอนๆ 2 ตน หอมหวใหญ หนแวนๆ 1 หว พรกช�ฟา แดง เขยว 2 เมด กระเทยม สบ 1 ชอนโตะ เตาเจ�ยว 1 ชอนชา ซอสถวเหลอง 1 ชอนชา ซอ�วขาว 1 ชอนชา เครองปรงรส รสไก ชนดผง 1 ชอนชา นำ�ามนพช 1 ชอนโตะ พรกไทยปน ผกชเดดเปนใบๆ

1.8.3 แกงเหลองเครองปรง

ปลาทสดตวใหญ 3 ตว หนอไม ตมเอาความขนท�งไป 2 ถวยตวง ถวฝกยาว หนเปนทอน 2 ถวยตวง นำ�ามะขามเปยก 3 ชอนโตะ นำ�ามะกรด 1 ชอนโตะ พรกข�หนแหง 30 เมด กระเทยม ปอกเปลอก 2 หว ขม�น หนเปนทอนๆ 1 แงง กะป หอใบตองเผาไฝ 1 ชอนโตะ นำ�าปลา 1 ชอนโตะ เครองปรงรส รสไก ชนดผง 1 ชอนชา

1.8.3 แกงป�ลกช'นปล�เครองปรงและสวนผสมแกงป�ลกช'นปล� ลกช�นปลา 200 กรม กระชายหน 1 ชอนโตะ มะเขอพวง 1 ชอนโตะ ถวฝกยาว 1 ฝก ใบมะกรด 3 ใบ เมดพรกไทยออน 2 ชอ พรกช�ฟาแดง เขยว หน 2 เมด ใบกะเพรา 2 ยอด นำ�ามนพช 2 ชอนชา นำ�าปลา 2 ชอนชา เครองปรง รสไก 1 ชอนชาเครองปรงและสวนผสมนำ'�พรกเครองแกง พรกแหงเมดใหญ แกะเอาเมลดออก 10 เมด

พรกข�หนแหง 15 เมด เกลอปน 1 ชอนชา ตะไครซอยบางๆ 2 ตน ขาหนเปนแวนๆ 3 แวน ผวมะกรด 1 ชอนชา หอมแดง 5 หว กระเทยมหวเลก 1 หว รากผกช 3 ชอนโตะ เมดพรกไทยลอน 1 ชอนชา ลกผกช ควไฟ 1 ชอนโตะ กะป หอใบตองเผาไฟ 1 ชอนชา แปงขาวโพด 1 ชอนชา

1.8.4 แกงจดมะระปล�กเล�เครองปรง มะระจน เอาเมลดออก ตดเปนทอนๆ 3 ถวยตวง ปลากเลาเคม ยางใหหอม 7 ช�น เมดพรกไทยดำา ทบพอแหลก 2 ชอนชา เครองปรงรส รสไก ชนดผง 1 ชอนชา รากผกช 10 ราก เตาเจ�ยว 2 ชอนชา

1.8.5 แกงเลยงรวมมตรเครองปรง กงชแฮ 100 กรม กงแหง โขลกหยาบ 100 กรม

ใบตำาลง 1 ถวยตวง ใบแมงลก 1 ถวยตวง บวบเหลยม 1 ถวยตวง ขาวโพดออน 1 ถวยตวง ฟกทอง 1 ถวยตวง เมดพรกไทย 1 ชอนชา พรกข�หนสวน 5 เมด กะป หอใบตองเผาไฟ 1 ชอนโตะ หอมแดง 5 หว

1.8.6 ยำ�ปล�กะพงเครองปรง เน�อปลากะพง ลวก 200 กรม กระเทยมดอง 2 หว กระเทยม 1 หว ตนข�นฉาย หน 1 ตน ขงออน ซอย 1 ชอนโตะ กระเทยม เจยว 1 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 1 ชอนโตะ เตาเจ�ยว 2 ชอนชา พรกข�หนสวน ซอย 15 เมด ผกกาดหอม

1.8.7 นำ'�พรกน�เครองปรง ปลาชอนยาง แกะเอาแตเน�อ 1 ถวยตวง

กระเทยมเผา 3 หว กะป หอใบตองเผา 1 ชอนชา พรกช�ฟาแดง เขยว ยางไฟ 5 เมด เน�อมะขามเปยก 1 ฝก นำ�าปลา 1 ชอนโตะ

1.8.8 นำ'�ตำ�ลง

เครองปรง ตำาลงท�งตนและใบหนละเอยด ½ ถวย เกลอปน ¼ ชอนชา นำ�ามะนาว 1 ชอนชา นำ�าตมสกแชเยน ½ ถวย

1.8.9 นำ'�มะระเครองปรง มะระผาเอาเมลดออกหนละเอยด ¼ ถวย เกลอปน 1/8 ชอนชา นำ�ามะนาว 1 ชอนชา นำ�าตมสกแชเยน 1 ถวย

1.8.20 นำ'�ใบช�พลเครองปรง ใบ ตน ราก ชาพล ½ ถวย เกลอปน ¼ ชอนชา นำ�าสม 2 ชอนชา นำ�าตมสกแชเยน ½ ถวย

18.21 นำ'�ว�นห�งจระเขเครองปรง ใบวานหางจระเข 2 ใบ นำ�าตมสก 1 ถวย นำ�าตาลเทยม 1 ซอง (ไมใสกได) เตมนำ�ามะนาว 1 ผล ผสมเกลอ 1/4 ชอนชา

1.8.22 นำ'�ฝรงป นเครองปรง เน�อฝรงหนละเอยด 1 ถวย

1.8.23 นำ'�แตงโมเครองปรง แตงโมเอาเมลดออกหนช�นเลก 1 ถวย

1.8.24 นำ�มะระผสม (มรกต)เครองปรง มะระจนหนบาง 3 ถวยตวง ใบเตย 1 ใบ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ เกลอปน ¼ ชอนชา นำ�าสม 1 ถวย นำ�าแขง 2 ถวยตวง

1.8.25 นำ'�เหดหลนจอเครองปรง เหดหลนจอแหง 4-5 ช�น

นำ�าสะอาด 2 ถวย

18.28 นำ'�ผกสลดเครองปรง มะเขอเทศ 1 ผลใหญ คนฉาย ¼ ตน พรกหยวก ½ ผล หวหอม ½ ผล นำ�ามะนาว 1 ชอนตวงใหญ

1.8.29 นำ'�กระหลำ�ปลไขมนตำ�เครองปรง กะหลำาปล 100 กรม ผกชฝรง 20 กรม คนฉายฝรง 40 กรม เกรพฟรต ½ ผล นมเปร�ยวขาดมนเนย ½ ถวยตวง

1.8.30 นำ'�ลกเดอยเครองปรง ลกเดอย 1 ถวย นำ�าสะอาด 1 ½ ถวย เกลอปน

1.8.31 นำ'�ลกหว�เครองปรง ลกหวา 2 ถวย

นำ�าตมสก 3 ถวย นำ�าสม 2 ชอนชา เกลอปน 1/3 ชอนชา

1.8.32 นำ'�มะตมเครองปรง มะตมแหง 7 แผน นำ�าสะอาด 7 ถวย

1.8.33 นำ'�มะข�มปอมเครองปรง มะขามปอมแกจด 1 ถวย นำ�าสะอาด 2 ถวย นำ�าตาลเทยม 1 ซอง เกลอปน 1 ชอนชา

1.8.34 นำ'�ใบเตยหอมเครองปรง ใบเตย 3 ถวย นำ�าสะอาด 8 ถวย

1.8.35 ช�มะระข'นกเครองปรง มะระข�นกตากแหง จำานวนตามตองการ นำ�าเดอด

1.8.36 ช�กระเพร�ะแดง

เครองปรง ใบกระเพราแหง 2 ชอนชา นำ�าเดอด 1 ถวยตวง

1.8.36 ช�อบเชยเครองปรง นำ�าชารอน 1 ถวยตวง อบเชยผง 1/8 ชอนชา นำ�าผ�งรวง ½ ชอนชา

1.8.37 ช�พยบเมฆเครองปรง หญาหนวดแมว 2-3 ชอนโตะ นำ�าเดอด 1 ถวยตวง

1.8.37 ช�ใบหมอนเครองปรง ใบหมอนแหง 2-3 ชอนโตะ นำ�าเดอด 1 ถวยตวง

1.8.39 นำ'�นมถวเหลองเครองปรง ถวเหลอง 1 ถวย นำ�าสะอาด 5-6 ถวย นำ�าตาลเทยม 1 ซอง หรอนำ�าตาลทรายแดง 1 ชอนโตะ

1.8.40 นำ'�มะเฟองหว�นเครองปรง มะเฟองหวานหนละเอยด ½ ถวย เกลอไอโอดน 1/8 ชอนชา

1.8.41 นำ'�แตงไทยมะน�วเครองปรง แตงไทยหนช�นเลก 1 ถวย เกลอปน 1/8 ชอนชา นำ�ามะนาว 1 ชอนชา

1.6.42 นำ'�มะเขอเทศสบปะรดเครองปรง มะเขอเทศหน ½ ถวย เกลอปน 1/8 ชอนชา สบปะรดหน ½ ถวย นำ�ามะนาว 1 ชอนชา

1.8.42 นำ'�แอปเป' ล เครองปรง มะเขอเทศ 1 ผลใหญ แอปเป� ล ¼ ผล นำ�ามะนาวนดหนอย

1.8.43 แกงเลยงตำ�ลงบวบเครองปรง

ตำาลง ½ ถวย บวบปลอกเปลอกหนช�น ½ ถวย ใบแมงลก ¼ ถวย เน�อปลาชอน 2 ชอนโตะ หอมแดงซอย 1 ชอนโตะ กระชายซอย 1 ชอนชา พรกไทยปน 1/8 ชอนชา กะป ¼ ชอนชา นำ�า 1 ½ ถวย

1.8.44 ปล�นงมะน�วเครองปรง ปลากะพงแลเอาแตเน�อ 100 กรม ผกกาดขาวหนหยาบ ½ ถวย ใบมะยม 5 ยอด พรกข�หนซอย ¼ ชอนชา นำ�าปลา 1 ชอนชา นำ�ามะนาว 1 ชอนโตะ กระเทยมซอย 2 ชอนโตะ

1.8.45 ตมยำ�หวปลอกไกเครองปรง เน�ออกไกหนบาง ¼ ถวย หวปล ½ หว ผกชหนหยาบ 1 ชอน พรกข�หนทบ 2 เมด พรกแหงคว 1 เมด

กระเทยมทบ 3 กลบ กระเทยมซอยคว 2 ชอนชา หอมแดงทบ 2 หว หอมแดงซอยคว 1 ชอนชา ขาวสาร 1 ชอนโตะ ตะไครหนบาง 1 ตน ใบมะกรดฉก 2 ใบ นำ�าเปลา นำ�ามะนาว 2 ชอนชา นำ�า 1 ½ ถวย

1.8.46 ผดกะหลำ�ปกงสดเครองปรง กงสด 5 ตว กะหลำาปลหนฝอย 1 จาน กระเทยมทบ 5 ทบ นำ�าปลา ซอ�ว 1 ชอนชา นำ�ามนหอย 1 ชอนชา

1.8.47 ตมมะระไกเครองปรง เน�ออกไกหนช�นบาง 50 กรม มะระหนช�นพอคำา 4-5 ช�น รากผกชโขลก ½ ชอนชา พรกไทยโขลก ¼ ชอนชา เตาเจ�ยว ½ ชอนชา ซอ�วขาว 1 ชอนชา นำ�า 1 ¼ ถวย

1.8.48 นำ'�พรกอองมะแวงเครอเครองปรง พรกแหงเมดใหญแกะเมลดออกแชนำ�า 5 เมด เน�อหมสบ 100 กรม ผกชหนฝอย 1 ชอนชา มะเขอเทศหนช�นเลก 1 ½ ลก ตะไครซอย หอมแดซอย ¼ ถวย กระเทยมซอย ¼ ถวย เกลอปน 1 ชอนโตะ เตาเจ�ยวดำา 1 ชอนโตะ นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ ลกมะแวงเครอ 10-20 ลก

1.8.49 แกงจดไกสบตำ�ลงเครองปรง เน�อไกสนในสบ 2 ชอนโตะ ตำาลงเดด 2 ถวย รากผกชหนละเอยด 1 ชอนชา กระเทยมโขลก 1 ชอนชา กระเทยมสบ 1 ชอนชา พรกไทยปน ¼ ชอนชา นำ�าปลา 1 ชอนชา นำ�าสตอกไก 1 ½ ถวย นำ�ามนพช 2 ชอนชา

1.8.50 แกงสมผกรวมมตร

เครองปรง กงแมนำ�า 2 ตว แครอท ถวฝกยาว กะหลำาปล กวางตง 2 ถวย มะเขอเทศหนเส�ยว 1 ลกใหญ นำ�าพรกแกงสม 2 ชอนชา นำ�าปลา 1 ชอนชา นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนชา นำ�า 1 ถวย

1.8.51 มะระข'นกผดไขเครองปรง มะระข�นก มะระจน 15 ลก ไขไก 2 ฟอง กระเทยมสบ 2 ชอนโตะ กระเทยมเจยว 1 ชอนโตะ เกลอปน ½ ชอนชา นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

1.8.52 ผดถวงอกหมพรกสดเครองปรง ถวงอกเดดหาง 300 กรม พรกช�ฟาแดงเขยว แดง 4 กรม หอมใหญ 1 หว หอมแดงสบหยาบ 2 ชอนโตะ เน�อหมสนในบด 50 กรม นำ�าปลา 1 ชอนโตะ

นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

1.8.53 สะตอผดกะปกบกงเครองปรง สะตอเอาแตเมด 200 กรม หอมแดงสบหยาบ ¼ ถวย กะป 1 ชอนโตะ เน�อกงสบหยาบ ½ ถวย กระเทยมสบหยาบ 1 ชอนโตะ พรกช�ฟาแดงหน 2 เมด พรกไทยออน 2 ชอ

1.8.54 แกงผกเซยงด�เครองปรง ยอดผกเซยงดา 200 กรม ปลาชอนยางแกะเอาแตเน�อ ½ ถวย ชะอมเดด 1 ถวย พรกช�ฟายาง 3 เมด หอมแดงซอย ¼ ถวย กระเทยมซอย 2 ชอนโตะ เกลอปน 1 ชอนโตะ กะป 1 ชอนโตะ นำ�า 2 ถวย

1.8.55 แกงสมตำ�ลงปล�ชอนพรกสดเครองปรง ตำาลงเดด 3 ถวย

มะเขอเทศหน 2 ลก เน�อปลาชอน 100 กรม นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 1 ชอนโตะ นำ�า 2 ถวยเครองพรกแกง พรกช�ฟา 3 เมด หอมแดงซอย ¼ ถวย เกลอ 1 ชอนชา กะป 1 ชอนชา

1.8.56 ผดกะเพร�ไกเครองปรง เน�อไกเอาหนงออกสบ 1 ถวย ใบกะเพราแดงเดดเปนใบ 1 ถวย พรกช�ฟาเหลอง 3 เมด พรกข�หน 10 เมด เกลอปน ½ ชอนชา ขาหนละเอยด 2 ชอนชา หอมแดงซอย 2 ชอนชา กระเทยมซอย 1 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนชา นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

2. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบหญงมครรภและใหนมบตร

2.1 โภชน�ก�รและอ�ห�รทเหม�ะสมตอหญงค'งครรภและใหนมบตร

โภชนาการของสตรกอนขณะต�งครรภ ขณะต�งครรภและหลงคลอดมความสำาคญตอมารดาและทารก โดยเฉพาะระหวางต�งครรภเปนปจจยสำาคญเกยวกบสขภาพในอนาคตของเดก ปจจยเกยวกบสารอาหารมความสำาคญในการลดอตราการตายและภาวะทพพลภาพของทารกใรครรภ ( childhood morbidity and mortality ) โดยทารกในครรภควรไดรบจากสารอาหารทมารดารบประทานขณะต�งครรภ อยางเพยงพอตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของทารกในครรภ (จฑาวด วฒวงศ)

หญงต�งครรภควรรบประทานอาหารจำาพวกโปรตน (เชน เน�อสตว นม ไข ถว เตาห) อาหารทมธาตเหลก (เชน ตบ เครองในสตว ผกใบเขยว) แคลเซยม (เชน นมสด เตาห ยาเมดแคลเซยม) และผลไมใหมากข�นกวาเดม ซงงจะชวยในการเสรมสรางพฒนาการของทารกในครรภ การไดรบสารอาหารทครบถวน จงมความสำาคญอยางยง แมกระทงหลงคลอด การใหนมบตร มารดาจงจำาเปนไดรบอาหารทมคณคาเพอทจะชวยเสรมสรางนำ�านมทมคณภาพใหทารกดม (ฝายโภชนาการ โรงพยาบาลศรราช, 2555)

2.2 อ�ห�รทควรไดรบและหลกเลยงระหว�งก�รต'งครรภ (จฑ�วด วฒวงศ; ฝ�ยโภชน�ก�ร โรงพย�บ�ลศรร�ช, 2555)

เรองอาหารเปนเรองทสำาคญตอผทเตรยมตวเปนแม ซงรางกายของมารดาน�นจะตองมความสมบรณพรอมสำาหรบการต�งครรภ ซงจะสงผลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของสมองของทารก สารอาหารทมารดาควรไดรบไดแก

โปรตน มมากในเน�อสตว ถวเมลดแหง ผลตภณฑนมและไข ถาขาดจะทำาใหการเจรญเตบโตของทารกไมเปนปกต การพฒนาสมองไมสมบรณ

ธ�ตเหลก มมากในเลอด ตบ เน�อสตว ไขแดง ถาขาดจะทำาใหมารดามอาการโลหตจาง สงผลกระทบตอพฒนาการของสมองทารก

ไอโอดน มมากในอาหารทะเล เกลอเสรมไอโอดน ถามารดาขาดไอโอดนจะทำาใหการพฒนาสมองทารกผดปกต ทารกจะเกดมาเปนโรคบกพรองของสมอง ปญญาออน หหนวก เปนใบ การทำางานของกลามเน�อไมประสานกน

โฟเลท มมากในตบ และผกใบเขยว หญงต�งครรภตองการโฟเลทเพอสรางเซลลสมองของทารก โดยเฉพาะระยะครรภชวงเดอนแรก

แคลเซยม สรางความเจรญเตบโตและการพฒนาการสรางกระดกของทารกในครรภ อาหารทมแคลเซยมมากไดแก นมและผลตภณฑจากนม ปลาตวเลกททานไดท �งกระดก

มความเขาใจผดหลายประการเกยวกบการรบประทานอาหารขณะต�งครรภ บางคนคดวาตองรบประทานเปน 2 เทา เพราะตองเผอทารกในครรภดวย ซงตามความเปนจรงตองการเพมเพยงวนละ 300 calories ในไตรมาสท/ 2 และ 3 ของการต�งครรภ บางรายคดวาไมอยากใหนำ�าาหนกเพมข�นมากเพอลกจะไดตวเลก คลอดงาย ซงเปนผลใหทารกมความเสยงอาจเกดอนตรายรนแรง เชน คลอดกอนกำาหนด ทำาใหมปญหาเกยวกบปอดและหวใจ เพอใหได พลงงานเพมตามทตองการ อาจทำาไดโดยการเพมปรมาณอาหารหรอลดการทำากจกรรม อาหารทม protein จำาเปนตอการใชในการเจรญเตบโตของทารกในครรภ รก มดลก เตานม และเพมปรมาตรเลอดของมารดา นยมใช protein จากสตวเพราะม amino acid หลากชนดในปรมาณทเหมาะสม ในผทรบประทานมงสวรตควรเสรม vitamin B12 เพราะ vitamin B12 มในอาหารทมาจากสตวเทาน�น การขาด vitamin B12 ในระยะกอนการต�งครรภ ( preconception ) อาจเพมความเสยงทจะเกดความพการของระบบประสาท ( neural tube defect ) สำาหรบแรธาต ตองทานอาหารทม ไอดอดน แคลเซยม และจำาเปนตองใหธาตเหลกเสรมในสตรต�งครรภทกราย สำาหรบอาหารทควรหลกเลยงสำาหรบหญงต�งครรภไดแก1. อาหารทะเลทมสารปรอทสง เชน ปลา และ หอยบางชนด จะมผลตอสมองของทารกในครรภ ปลายงตวใหญมากและอายมากมโอกาสจะมสารปรอทสง 2. อาหารทะเลทปรงไมสก หรอปนเป� อน3. เน�อสตว ไข ทปรงไมสก 4. ผก ผลไม ทลางไมสะอาด

5. ตบ ไมควรรบประทานมากเกนไป เพราะตบม vitamin A สง อาจทำาใหเกดความพการแตกำาเนด แนะนำาวาไมควรรบประทานตบทกวน 6. เครองดมทม caffeine ชาสมนไพร alcohol

2.3 ตำ�รบอ�ห�รทเหม�ะสำ�หรบหญงต'งครรภและใหนมบตร (ปวนรตน เรองอำ�ไพ, 2552)2.3.1 ยำ�มะเขอเปร�ะ

เครองปรง กงสดแกะเปลอกผาเอาข�ออกแลว 3 ขด มะเขอเปราะลกออนๆ 10 ผล ใบสะระแหน ½ ถวยตวง หอมแดงซอย 5 หวเครองปรงนำ'�ยำ� พรกข�หนสด 5-10 เมด เกลอปน ½ ชอนชา นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าตาลทราย 1 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ

2.3.2 หลนเต�เจ'ยวเครองปรง เน�อหมบด ½ ถวย เตาเจ�ยวขาวโขลก ¼ ถวย กะท 1 ½ ถวย พรกช�ฟาเขยว แดง เหลอง ห�นแวนอยางละ 1 เมด ผกชเดดเปนใบ 1-2 ตน หอมแดงซอย ¼ ถวย นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ ผกสด เชน มะเขอเปราะ ขม�นขาว ถวฝกยาว แตงกวา หวปล

2.3.3 แกงควปล�ดกมะระเครองปรง ปลาดกนำ�าหนก 500 กรม 1-2 ตว มะระจน 1 ผล นำ�าพรกแกงคว 3 ชอนโตะ กะท 4 ถวย นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ เกลอ ½ - 1 ชอนชา

2.3.4 แกงเทโพเครองปรง

เน�อหมสามช�น 200 กรม ผกบงไทยหนทอนส�น 200 กรม นำ�าพรกแกงคว 3 ชอนโตะ กะท 3 ถวย มะกรด 1 ผล นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ

2.3.5 แกงเลยงปล�กรอบเครองปรง ปลากรอบหกช�นเลก 1-2 ถวย บวบเหลยมหนช�นพอคำา 1-2 ผล ฟกทองหนช�นพอคำา 200 กรม เหดฟางผาครง 15 กรม ใบแมงลก 100 กรม นำ�าปลาหรอเกลอเลกนอย นำ�า 3 ถวยตวง

เครองแกง กงแหงปน ¼ ถวย หอมแดงซอย 5 หว พรกไทย 10 เมด กะป 1 ชอนโตะ

2.3.6 ตมสมปล�กระบอกเครองปรง ปลากระบอกตวใหญ 2-3 ตว เกลอปน 3 ชอนชา

ตะไครหนเปนทอนทบ 2 ตน หอมแดงบบ 3 หว กระเทยมบบ 1 หว นำ�ามะขามเปยก 1/3 ถวย ขม�นทบ 2 หว นำ�า 2 ถวย

2.3.7 แกงสมผกรวมปล�ชอนเครองปรง ปลาชอนหนก 400 กรม 1-2 ตว ผกกระเฉดเดดยอดออน 2 ถวย ถวฝกยาวหนทอน 1 ถวย มะละกอดบฝานเปนช�นๆ 14-2 ถวย ผกบงไทยหนทอน 2 ถวย ผกกาดขาวหนช�นพอคำา 2-3 ถวย นำ�าพรกแกงสม 3 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�ามะขามเปยก ¼ ถวย นำ�า 4 ถวย

2.3.8 ผดมะเขอย�วเครองปรง มะเขอยาว 2 ผล เน�อหมบด ½ ถวย ใบโหระพา ¼ ถวย พรกข�หนเขยว แดง 5 เมด กระเทยม 5 กลบ นำ�าตาลทราย 1 ชอนชา

นำ�ามนหอย 1 ชอนโตะ เตาเจ�ยวดำา 2 ชอนโตะ นำ�าตมโครงไก ½ ถวย นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

2.3.8 ผดผกรวมมตรเครองปรง เน�ออกไกหนช�นพอคำา 150 กรม ขาวโพดออน 5 ฝก กะหลำาดอกหนเปนดอกเลก 1 ถวย บวบ 1 ผล ฟกทองหนช�นพอคำา 1 ถวย กระเทยมสบหยาบ 1 ชอนโตะ นำ�าปลา 1 ชอนโตะ นำ�ามนหอย 1 ชอนโตะ นำ�าตมโครงไก ½ ถวย นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

2.3.9 นำ'�มะเฟองเครองปรง มะเฟองหน 2-3 ผล นำ�าเชอม 2-3 ชอนโตะ เกลอปนเสรมไอโอดน ¼ ชอนชา นำ�าตมสก 2 ถวย

2.3.10 นำ'�มะข�มเครองปรง เน�อมะขามเปยก 2 ฝกใหญ นำ�าเชอม 2 ชอนโตะ เกลอปนเสรมไอโอดน ¼ ชอนชา นำ�าเปลา 1 ½ ถวย

2.3.11 นำ'�มะมวงเครองปรง เน�อมะมวงดบปอกเปลอกแลว 2-3 ผล นำ�าตมสก 2 ถวย นำ�าเชอม 2-3 ชอนโตะ เกลอปน ¼ ชอนชา

2.3.12 นำ'�กระเจยบแดงเครองปรง ดอกกระเจยบสด/แหง 5-7 ดอก นำ�าเชอม 2 ชอนโตะ นำ�าเปลา 2 ถวย เกลอปนเสรมไอโอดน ¼ ชอนชา

2.3.13 นำ'�มะเขอเทศเครองปรง มะเขอเทศ 2-3 ผล นำ�าเชอม 2 ชอนโตะ

นำ�าเปลาตมสก 2 ถวย เกลอปนเสรมไอโอดน 2/5 ชอนชา

2.3.14 ปวยเลงผดเบคอนนำ'�มนหอยเครองปรง ปวยเลง 400 กรม เบคอน 3 ช�น นำ�ามนงา 1 ชอนโตะ นำ�ามนหอย 1 ชอนโตะ กระเทยมสบ 1 ชอนชา

3. อ�ห�รเปนย�สมนไพรทเหม�ะสำ�หรบบำ�รงโลหต หวใจและหลอดเลอด

3.1 โรคโลหตจ�ง (วรศกด เมองไพศ�ล)

โลหตจางหรอซด หรอเลอดนอย คอ การทมเมดเลอดแดงนอยกวาปกต ทางการแพทยจะหมายถงการทระดบคาฮโมโกลบนในเลอดตำากวา 13 กรม / เดซลตรในผชายหรอ 12 กรม / เดซลตรในผหญง ถาคดเปนคาฮมาโตครตคอความเขมขนของเมดเลอดแดงตำากวา 39 และ 36 เปอรเซนตในผชายและผหญงตามลำาดบ สาเหตเกดจาก   

ซดจ�กก�รสญเสยเลอด บางคร�งมเลอดออกจากทางเดนอาหารซงจะเหนเปนถายอจจาระมเลอดปนหรอถายดำาแตถาออกคร�งละนอยๆ แตออกบอยอาจไมเหนวาถายอจจาระมเลอดปนหรอถายดำา แตจะมโลหตจางได โรคททำาใหถายมเลอดปนทพบบอยไดแก โรคกระเพาะอาหาร โรครดสดวงทวาร โรคหลอดเลอดโปงพอง โรคมะเรงลำาไสใหญ เปนตน สาเหตทพบบอยอกอยางคอ การรบประทานยาแกปวดแกเมอยเปนประจำาแลวยาระคายกระเพาะอาหารทำาใหอกเสบ มแผล เกดเลอดออกได เสยเลอดจากมเลอดออกผดปกตทางชองคลอด ถาถงวยหมดประจำาเดอนแลวมเลอดออกทางชองคลอด ตองรบไปตรวจทนทเนองจ�กอ�จเกดจ�กโรคมะเรงได

ซดจ�กก�รข�ดส�รอ�ห�ร ผสงอายบางรายอาจรบประทานอาหารไมครบ 5 หม ซงอาจจากการทเบออาหาร มโรคประจำาตวบางอยาง เลอกรบประทานอาหาร หรอปญหารายไดไมเพยงพอ อาจทำาใหโลหตจางได 

ซดจ�กโรคเร'อรง เชน ไตวาย โรคตบ ขออกเสบ เปนตน ทำาใหรางกายสรางเมดเลอดไดนอยกวาปกต

โรคอนๆ เชน โรคมะเรงเมดเลอดขาว โรคมะเรงตอมนำ�าเหลอง โรคไขกระดกเสอม เปนตน

3.2 โรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหวใจและหลอดเลอด มสาเหตมาจากความผดปกตของหวใจและหลอดเลอดรวมถงหลอดเลอดทมาเล�ยงหวใจ นอกจากน�ยงมความผดปกตยงสวนอนๆทสงผล ไดแก หลอดเลอดในสมอง โรคความดนโลหตสง เปนตน (World Health Organization, 2014)

 โรคหวใจ และหลอดเลอด เปนกลมอาการของโรคทเกดจากหลอดเลอดตบตน หรอหลอดเลอดแขงตว ซงเกดจากการสะสมของไขมน โปรตน และแรธาตในผนงหลอดเลอดจนเกดการตบตน และแคบ ทำาใหมความตานทานการไหลของเลอด หลอดเลอดขาดความยดหยน เปราะบางมากข�น หากเกดบรเวณหลอดเลอดแดงทไปเล�ยงหวใจ จะทำาใหเลอดไปเล�ยงหวใจไดนอย เกดโรคหวใจขาดเลอด หากอดตนจนเลอดไปเล�ยงหวใจไมได จะเกดหวใจวายเฉยบพลน หรอหวใจลมเหลว ทำาใหกลามเน�อหวใจตาย และเสยชวตได อาการของโรคหวใจขาดเลอด แบงเปน 3 กลมอาการ

1. กลกลามเน�อหวใจขาดเลอด (กลามเน�อยงไมตาย) หวใจเกดการทำางานทหนกข�น หวใจเตนแรง เหนอยงาย บางคร �งมอาการคลนไส อาเจยน เปนลม เหงอออกมาก มอเทาเยน บางคนไมมอาการดงกลาว แตเกดอาการหวใจวายกะทนหน ถาเกดทสมอง อาจมอาการพดจาตดขด ชาตามหนา แขน ขา และปาก

2. กลมทกลามเน�อหวใจวาย เนองจากหวใจไดรบเลอดมาเล�ยงไมพอ ทำาใหกลามเน�อหวใจขาดออกซเจน มอาการเจบหนาอกอยางรนแรงนานเกน 30 นาท หรอจนกวาจะไดรบการรกษา มอาการแนนหนาอก หายใจไมออก เขยวซด และชอก เนองจากหวใจหยดทำางาน และมกเสยชวตในเวลาตอมา

3. กลมทเสยชวตทนท กลมทมอาการเชนเดยวกบกลม 1 และกลม 2 เมอเกดอาการ และนำาสงโรงพยาบาลไมทน

3.3 อ�ห�รปองกนรกษ�โรคหวใจและโรคหลอดเลอดแขง (วจตร บญยะโหตระ, 2542)

จดมงหมายทสำาคญ ในการปองกนรกษาภาวะหลอดเลอดแดงแขงและโรคหวใจขาดเลอด กคอ ควบคมไขมนในเลอดใหอยในระดบปกต ระดบคอเลสเตอรอลตำากวา 200 มลลกรมเปอรเซน และไตรกลเซอไรดตำากวา 150 มลลกรมเปอรเซน ลดปรมาณไขมนทบรโภคในแตละม�อใหนอยลง ลดปรมาณกรดไขมนอมตว โดยหลกเลยงการใชไขมนอมตว ซงสามรถพบ

ไดใน เน�อสตวตดมน ไขมนสตวตางๆ เชน มนหม มนวว เนย นม ผลตภณฑจากนม และนำ�ามนพชบางชนด ไดแก นำ�ามนมะพราว นำ�ามนปาลม

กนอาหารทมคอเลสเตอรอลใหนอยลง รบประทานอาหารทมกากใยใหมากข�น ไดแก แปง ขาว ผก ผลไม โดยแฉ

พาะขาวซอมมอ ถวสด ถวเมลดแหง ผก ผลไมทมกากมาก ใยอาหารจะจบโคเลสเตอรอลในลำาไสเลก ทำาใหคอเลสเตอรอลถกดดซมเขาสรางกายไดนอยและขบออกทางอจจาระ

การกนอาหารโปรตนทเหมาะสม โดยเลอกกนเน�อทไมตดมน เลอกกนไก ปลา และโปรตนจากพช หรอ ดมนมทไมมไขมนหรอนมพรองมนเนย

ลดพลงงานในอาหารลง และออกกำาลงกายเปนประจำา

3.4 อ�ห�รทผปวยโรคคว�มดนโลหตสมควรจำ�กด ไดแก (วจตร บญยะโหตระ, 2542) อาหารทมโซเดยมมาก เกลอและอ�ห�รทมเกลอม�ก ไดแก นำ�าปลา ซอ�ว

ซอสชรส ไขเคม เน�อเคม ปลาเคม ผกดองเคม ผงชรส ผงฝ อ�ห�รทม

โซเดยมม�กโดยธรรมช�ต เชน เน�อสตว ไข นำ�านม อาหารทะเล ผกบางชนด ย�และส�รเคม ยาทมสวนผสมของไบคารบอเนต

อาหารทมนำ�าตาลและไขมนมาก อาหารทมนำ�าตาลและไขมนมากเปนสาเหตของโรคอวน ซงสงผลตอระดบความดนโลหตและการทำางานของหวใจ การรบประทานไขมนโดยเฉพาะไขมนจากสตว จะทำาใหมไขมนในเลอดสงและภาวะไขมนในเลอดสงน�ทำาใหเกดหลอดเลอดแขง ขรขระและตบงาย

แอลกอฮอล ไดแก เหลา เบยร ไวน จะเพมความดนโลหตและทำาใหปรมาณไตรกลเซอไรดในเลอดสง

3.5 ตำ�รบอ�ห�รทเหม�ะสำ�หรบบำ�รงโลหต และผปวยหวใจและหลอดเลอด (เฉลมฉย ตระกลว�ง, 2555; อภสทธ วรวจตรสกล, 2548; ททย� อนสสร, 2554)3.5.1 นำ'�ตำ�ลง ปองกนโลหตจ�ง

เครองปรง ใบตำาลงหน 10 ชอนโตะ นำ�าเชอม 2 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 2 ชอนชา นำ�าเปลาตมสก 1 ถวยตวง เกลอปนเสรมไอโอดน 1/5 ชอนโตะ

3.5.2 นำ'�มะเขอเทศ ฟอกเลอดเครองปรง มะเขอเทศ 1 ผลใหญ นำ�าเชอม 1 ชอนคาว นำ�าเปลาตมสก 1 ถวยตวง เกลอปน 2/5 ชอนโตะ

3.5.3 นำ'�ใบเตย บำ�รงหวใจเครองปรง ใบเตย 1 ใบ นำ�าเชอม 1 ชอนโตะ นำ�าเปลาตมสก 1 ถวยตวง

3.5.3 นำ'�ดอกคำ�ฝอย ลดไขมนในเสนเลอดเครองปรง ดอกคำาฝอยแหง 2-5 กรม นำ�าเดอด 1 ถวย

3.5.4 หอหมกปล�ชอนเครองปรง เน�อปลาชอน 400 กรม มะพราวขด 200 กรม แปงขาวเจา 1 ชอนชา ไขไก 1 ฟอง ใบยอออน 20 ใบ ใบมะกรดหนฝอย 3 ชอนโตะ ผกชหนฝอย 2 ชอนโตะ พรกช�ฟาแดงซอย 3 เมด ใบโหระพา ½ ถวย นำ�าปลา 1 ชอนโตะ

เครองแกง พรกแหงแชนำ�า 5 เมด กระเทยม 3 หว ขาซอย 2 ชอนโตะ ตะไครซอย 1 ชอนโตะ รากผกชซอย 2 ชอนชา พรกไทย 5 เมด เกลอปน ½ ชอนชา กะป 1 ชอนชา

3.5.5 แกงเลยงเครองปรง พรกไทย 10 เมด หอมแดง 10 หว กะป 1 ชอนโตะ กงแหง ½ ถวย นำ�าซบไก 4 ถวย นำ�าปลา 2-3 ชอนโตะ ฟกทอง 500 กรม บวบ 500 กรม นำ�าเตา 500 กรม ตำาลง 500 กรม ขาวโพด 500 กรม ใบแมงลก 10 กรม

3.5.6 แกงเขยวหว�นลกช'นปล�กร�ยเครองปรง

เน�อปลากรายสบละเอยด 800 กรม มะเขอเปราะผาซก 200 กรม มะเขอพวง 100 กรม มะพราวขด 1 กโลกรม พรกช�ฟาแดงหนเฉยง 3-4 เมด กระชายซอยเปนเสน ½ ถวย โหระพาเดดเปนใบๆ ½ ถวย นำ�าตาลป บ 1 ถวย นำ�าปลา ¼ ถวย ใบมะกรดฉก 3 ใบเครองแกง กระเทยมโขลกละเอยด 10 กลบ รากผกชโขลกละเอยด ½ ชอนโตะ พรกหวานสเขยวหนละเอยด 2 ชอนโตะ พรกสดสเขยว 10 เมด หอมแดงซอย 6 หว กระเทยมซอย 6 กลบ ขาหนละเอยด 1 ชอนโตะ ตะไครซอย 1 ชอนโตะ กระชายปลอกเปลอกหน 1 ชอนชา ผวมะกรดหนละเอยด 1 ชอนชา ลกผกช ½ ชอนโตะ ยหรา ½ ชอนโตะ พรกไทยเมด 5 เมด เกลอปน กะป อยางละ ½ ชอนโตะ

3.5.7 ยำ�ถวพ

เครองปรง ถวพ 300 กรม เน�อหมนงหนช�นเลกๆ 100 กรม มะพราวขด 100 กรม ถวลสงโขลกหยาบๆ 3 ชอนโตะ มะพราวขด 3 ชอนโตะ หอมแดงเจยว 3 ชอนโตะเครองปรงนำ'�ยำ� พรกข�หนแหงโขลกละเอยด 5 เมด หอมแดงเผาโขลกละเอยด 3 หว กระเทยมเผาโขลกละเอยด 2 หว นำ�าตาลทราย 3 ชอนโตะ นำ�าปลา 3 ชอนโตะ มะนาว 3 ชอนโตะ

3.5.8 นำ'�พรกมะข�มเครองปรง มะขามออนสด ขดผวหนเปนช�นเลกๆ 30 ฝก กระเทยมปลอกเปลอกหนหยาบ 20 กลบ หมสบ (หรอปลาปน) ¼ ถวย กงแหงปน 3 ชอนโตะ กะปเผาไฟพอหอม 2 ชอนโตะ พรกข�หนสด 40 เมด นำ�าตาลป บ ¼ ถวย นำ�าปลา ¼ ถวย นำ�ามนพช 2 ถวย

3.5.9 สะเด� นำ'�ปล�หว�น ปล�ดกย�งเครองปรง ปลาดก 1-2 ตว นำ�ามนพชสำาหรบทอด 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 200 กรม นำ�าปลา 80 กรม หอมแดงเจยว ½ ถวย กระเทยมเจยว ½ ถวย พรกข�หนแหงทอดกรอบ ½ ถวย นำ�ามะขามเปยกขนๆ ½ ถวย ดอกสะเดาออน 5-10 กำา

3.5.10 เมยงคำ�เครองปรง มะพราวหนช�นเลกๆ คว 1 ถวย กงแหงตวเลก 1 ถวย ถวลสง 1 ถวย หอมแดงหน ½ ถวย ขงหน ½ ถวย มะนาวหนท�งเปลอก ½ ถวย พรกข�หนหน 25 เมด ใบทองหลาง ใบชะพลเครองปรงนำ'�ร�ด กงแหงโขลกละเอยด ½ ถวย มะพราวขดควใหเหลอง ½ ถวย ขาหนละเอยด 1 ชอนโตะ ตะไครหนฝอย 1 ชอนโตะ

หอมแดงซอย ¼ ถวย นำ�าตาลป บ 1 ถวย กะปเผา 2 ชอนชา นำ�าปลา 1 ถวย

3.5.11 กะปหลนเครองปรง กงกลาดำาหนช�นเลกๆ 1 ถวย หมเน�อแดงปนมนบดละเอยด ½ ถวย มะพราวขดค�นแยกหวและหาง ½ กโลกรม พรกชฟาแดง เหลอง เขยว อยางละ 2 เมด หอมแดง 5 หวใหญ กระชาย 5 แงง ตะไคร 3 ตน ใบมะกรด 7 ใบ นำ�าตาลป บ ½ ชอนโตะ นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ กะปอยางด 1 ชอนโตะ

3.5.12 ไตปล�หลนเครองปรง ไตปลา ½ ถวย มะพราวขด ½ กโลกรม กงสด 3 ขด ตะไคร 3 ตน หอมแดง 3 หว ขา 3 แวน

ผวมะกรด (หนฝอย) 1 ชอนชา ใบมะกรด 5 ใบ พรกเหลอง 7 เมด

3.5.13 ขนมจนนำ'�ย�ปล�ชอนเครองปรง ปลาชอน 1 ตว ปลากเลาเคม 1 ช�น มะพราวขด 1 กโลกรม หอมแดง 4 หว กระเทยม 3 หว ขา 10 แวน ตะไคร 5 ตน ผวมะกรด (หนละเอยด) 1 ชอนชา กะป 2 ชอนชา พรกแหง (พรกบางชาง) 4 เมด กระชาย ½ กโลกรม เกลอปน 1 ชอนชา นำ�าปลา ขนมจน

3.5.14 นำ'�พรกกงผกบงเครองปรง กงสด ½ กโลกรม ผกบงไทยยอดออน 3 กำา นำ�ามนพช นำ�าปลา นำ�าตาลป บ

พรกแหง 12 เมด หอมแดง 3 หว กระเทยม 15 กลบ ตะไคร 1 ตน ขา 5 แวน ผวมะกรดหนฝอย 1 ชอนชา รากผกช 3 ราก กะป 1 ชอนชา เกลอปน 1 ชอนชา

3.5.15 แกงควหนอไมสดเครองปรง หนอไมสด 1 หนอใหญ หอยแมลงภแหง 1 ถวย กงสด 3 ขด มะพราวขด 1 กโลกรม นำ�าปลา นำ�าตาลป บ พรกแหง 15 เมด หอมแดง 5 หว กระเทยม 3 หว ตะไคร 2 ตน ขา 5 แวน ผวมะกรดหนฝอย 1 ชอนชา พรกไทย 1 เมด กะป 1 ชอนชา เกลอปน 1 ชอนชา

3.5.16 แกงสมผกก�ดข�วเครองปรง ผกกาดขาว 1 กโลกรม กงสด ½ กโลกรม นำ�าปลา นำ�าตาลป บ มะขามเปยก พรกแหง 12 เมด กระชาย 5 ราก หอมแดง 5 หว กะป 1 ชอนชา เกลอปน 1 ชอนชา

3.5.17 ฉฉปล�ชอนเครองปรง ปลาชอน 1 กโลกรม มะพราวขด ½ กโลกรม ใบมะกรด นำ�าปลา นำ�าตาลป บ พรกแหง 10 เมด หอมแดง 3 หว กระเทยม 10 กลบ ขา 5 ขา ตะไคร 2 ตน ลกผกชคว 1 ชอนชา ผวมะกรดหนฝอย 1 ชอนชา พรกไทย 10 เมด รากผกช 3 ราก

กะป 1 ชอนชา เกลอปน 1 ชอนชา

3.5.18 กระเจยบมอญจ'มนำ'�พรกเครองปรง กระเจยบมอญเผา หรอ ลวก นำาพรกกะป หรอ นำ�าพรกอนๆ ตามใจชอบ

3.5.19 ยำ�แตงกว�เครองปรง แตงกวา 300 กรม ไขตม 2 ฟอง หอมแดง 3 หว พรกข�หนสด 3 เมด ไกตมฉก 100 กรม กระเทยม 3 กลบ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ

3.5.20 ปวยเลงผดเบคอนนำ'�มนหอยเครองปรง ปวยเลง 400 กรม เบคอน 3 ช�น นำ�ามนงา 1 ชอนโตะ

นำ�ามนหอย 1 ชอนโตะ กระเทยมสบ 1 ชอนชา

3.5.21 ยำ�พรกหว�นย�งเครองปรง พรกหวานสอะไรกไดตามใจชอบ 2 ลก อกไกตมฉกเปนเสนๆ 1 อก หอมแดง 3 หว กงแหงปน 2 ชอนโตะ พรกข�หนสด 4 เมด กระเทยม 3 กลบ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ

4. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบบรรเท�อ�ก�รไข และหวดคดจมก4.1 อ�ก�รไขและหวดคดจมก

การเปนไข คอการทอณหภมของรางหายเพมสงข�นกวาปกต ซงสวนใหญมสาเหตมาจากการตดเช�อ อาการของโรคจะรนแรงหรอนอยข�นอย

กบสภาพโภชนาการของผปวย โรคทเคยรายแรงเชน ไทฟอยด ปอดบวม มาลาเลย และวณโรค ซงทำาใหเกดการขาดโปรตนเพราะเกดจากการสญเสยโปรตนของเน�อเย�อตางๆ ถาผปวยไดรบปรมาณโปรตนเพยงพอและรบประทานอาหารทดมาโดยตลอด อาการของโรคกจะไมรนแรงและหายไดเรว (อมรรตน เจรญชย และคณะ, 2544)

ไขหวดเปนโรคทพบไดบอยทสดท �งในเดกและผใหญ สาเหตเดจากเช�อหวดซงเปนเช�อไวรส มอยมากกวา 200 ชนด จากกลมไวรส 8 กลมดวยกน ไดแก กลมไวรสไรโน กลมไวรสโคโรนา กลมไวรสอะดโน กลมไวรสอารเอสว กลมไวรสพาราอนฟลเอนซา กลมไวรสอนฟลเอนซา กลมไวรสเอนเทอโร และไวรสกลมเรม การเกดโรคข�นในแตละคร�งจะเกดจากเช�อไวรสเพยงชนดเดยว เมอรางกายไดรบเช�อและจะมภมคมกนตอเช�อน�นๆ ตลอดไป และในการเจบปวยคร�งใหมกจะเกดจากเช�อไวรสตวใหมหมนเวยนเชนน�ไปเรอยๆ เช�อหวดน�นพบมากใน นำ�ามก นำ�าลาย เสมหะ ของผทตดเช�อ สามารถตดตอกนดวยลมหายใจ การไอหรอจาม รวมไปถงการสมผสสงของทปนเป� อนเช�อไวรสจากผปวย (สรเกยรต อาชานภาพ, 2551)

อาการของผทเปนโรคไขหวดน�น หลงจากไดรบเช�อแลวจะมระยะฟกตว ประมาณ 1-3 วน หลงจากน�นกจะมอาการไข ครนเน�อครนตว ออนเพลย ปวดศรษะ เปนหวด นำ�ามกไหล ไอ จาม คอแหง เจบคอ มเสมหะสขาว การเปนโรคไขหวดอาจนำาไปสอาการแทรกซอนไดหลายชนดเชน ทอนซลอกเสบ ไซนสอกเสบ หช �นกลางอกเสบ หลอดลมอกเสบ ปอดอกเสบเปนตน (สรเกยรต อาชานภาพ, 2551)

4.2 อ�ห�รสำ�หรบบรรเท�อ�ก�รไข และหวดคดจมก (อมรรตน เจรญชย และคณะ, 2544)

4.2.1 นำ'�นำ�าเปนสงสำาคญทจะชวยรกษาโรคทเกดจากการตดเช�อ ใช

ของเหลวอะไรกไดสวนมากจะไมใชนำ�าทหวานเกนไป เพราะจะทำาใหทองเสยหรอทองอด ทใชไดดคอ นำ�าอดลม นำ�ามะนาว นำ�าขงผสมโซดา

4.2.2 ค�รโบไอเดรตทนทททผปวยเรมทานอาหารไดจะตองรบเพม คารโบไฮเดรต โดย

เพมนำ�าตาล เพอรกษาสมดลกรดเบสในรางกาย เพราะขณะทรางกายขาดอาหาร จะมการสลายตวของไขมน เกดเปนกรดผสมอยในเลอด อาหารทดทสดคอ นำ�านม นมถวเหลอง

4.2.3 วต�มนและเกลอแรจะตองไดรบตามจำานวนทเหมาะสม ยงในระหวางทรางกายเปนไข

ควรไดรบ วตามนบรวม หรอวตามนซ ทกวน หรอวตามนและแรธาตชนดๆอนรวมดวยกได

4.3 ตำ�รบอ�ห�รทเหม�ะสำ�หรบบรรเท�อ�ก�รไข และหวดคดจมก (เฉลมฉย ตระกลว�ง, 2555; อภสทธ วรวจตรสกล, 2548; ททย� อนสสร, 2554)

4.3.1 ตมโคลงปล�ชอนเครองปรง ปลาชอนหนแฉลบเปนช�น 1 ตว หอมแดงทบพอแหลก 3 หว มะดนเปร�ยวใชท�งผล 2 ผล ขาหนเปนช�นทบพอแหลก 5 แวน

ตะไครหนเปนทอนทบพอแหลก 1 ตน พรกข�หนสดทบพอแหลก 8 เมด ใบมะกรดฉก 2 ใบ นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ นำ�าซป 2 ถวย นำ�าปลา 2 ชอนโตะ

4.3.2 แกงป�กงกบเหดฟ�งเครองปรง กงสด ½ กโลกรม เหดฟางดอกเลกๆ 3 ขด พรกช�ฟาเขยว 7 เมด พรกแหง 12 เมด ตะไคร 2 ตน ขา 5 แวน พรกไทย 10 เมด ผวมะกรดหนฝอย 1 ชอนชา ลกผกชคว 2 ชอนชา หอมแดง 3 หว กระเทยม 10 กลบ กะป 1 ชอนชา เกลอปน 1 ชอนชา ใบกะเพรา ½ ถวย ใบมะกรด 5 ใบ นำ�าปลา 1 ชอนโตะ

4.3.3 ช�ชงฟ�ทะล�ยโจร ลดไข ตวรอน

เครองปรง ฟาทะลายโจรหนตากแหง 1 ชอนชา ใบเตยหอมสดหน 1 ชอนโตะ นำ�าเปลา 1 ถวยตวง

4.2.4 แกงสมดอกแคเครอปรง ปลาชอน 1 ตว นำ�าพรกแกงสม 2 ชอนโตะ นำ�าเปลา 3-4 ถวย ดอกแค 200-300 กรม นำ�ามะขามเปยก 3 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ นำ�าปลา 3 ชอนโตะพรกแกงสม พรกแหงทแชนำ�าจนจม 6 เมด หอมแดง 3 หว กระเทยม 8 กลบ เกลอ ½ ชอนชา กะป 1 ชอนโตะ

4.3.5 มะระยดไสเครองปรง มะระจน 1 ลก หมสบ 1 ถวย รากผกช กระเทยม พรกไทย โขลกรวมกน เหดหอม

ซอ�วขาว เกลอปน

5. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบโรคในระบบท�งเดนอ�ห�ร5.1 โรคในระบบท�งเดนอ�ห�ร

โรคในระบบทางเดนอาหาร คอโรคทเกดกบอวยวะตางๆทอยระบบทางเดนอาหาร ซงมหนาทเกยวกบการยอย ดดซม และการขบถาย โรคในระบบทางเดนอาหารทพบไดบอย คอ ทองอด ทองเฟอ ทองรวง ปวดทอง แผลในกระเพาะอาหาร แผลในลำาไส อาเจยน กรดไหลยอน ทองผก เปนตน (สรเกยรต อาชานภาพ, 2551)

การจดอาการสำาหรบผปวยโรคทางเดนอาหาร จะตองคำานงถงสงสำาคญดงน� คอ การหลงนำ�ายอยของกระเพาะอาหารและลำาไส ซงมความจำาเปน

ตอการเปลยนแปลงทางเคมของอาหาร การทำางานของระบบประสาทและกลามเน�อตองดำาเนนไปอยางปกต ซงทำาใหการเคลอนทของอาหารเปนไปตามระบบการดดซม หลงจากอาหารถงเอนไซมในกระเพาะและลำาไสยอยแลวกจะถกดดซมผานผนงลำาไส เขาสกระแสเลอดและนำ�าเหลอง ไปสอวยวะและเซลลตางๆ ทวรางกาย สภาพจตใจของของผปวยตองมความพรอมตอการรบประทานอาหาร (อมรรตน เจรญชย และคณะ, 2544)

5.2 ตำ�รบอ�ห�รทเหม�ะสำ�หรบรกษ�โรคในระบบท�งเดนอ�ห�ร (ภ�ณทรรศน, 2548)

5.2.1 ยำ�ขงออน ขบลม ลดอ�ก�รแนนจกเสยดเครองปรง ขงออนสด ลางสะอาดโขลกพอแหลก 1 ถวยตวง กงแหงแชนำ�าจนนม โขลกหยาบๆ 2 ชอนโตะ กระเทยมดองแกะเปนกลบๆ โขลกหยาบ 2 หว นำ�าปลา 1 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ

5.2.2 ยำ�มะเขอย�ว กระเทยมโทนดอง ชวยยอย แกจกเสยดแนนเฟอ

เครองปรง มะเขอยาวเผาไฟจนสก ปลอกเปลอก หนเปนทอนๆ 2 ผล กระเทยมโทนดอง 15 เมด กงแหงปน 3 ชอนโตะ กงลวก 10 ตว

พรกข�หนสวนทบพอแหลก 10 เมด นำ�ามะนาว 3 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าเชอมหรอนำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ กระเทยมเจยว 1 ชอนโตะ ผกชเดดใบไวโรยหนา

5.2.3 แกงจดหวไชเท� รกษ�แผลในกระเพ�ะอ�ห�รเครองปรง หวไชเทาลางสะอาด ปลอกเปลอก หนเปนทอน 500 กรม เหดหอมแชนำ�าจนนม 5 ดอก หมบะชอหรอหมสบ 100 กรม กระเพาะหมตมเป อย หนเปนช�นๆ 50 กรม ตงฉาย 1 ชอนโตะ วนวานหางจระเข ลวกนำ�ารอน หนช�นเลกๆ 1 ถวยตวง ตนหอม ตดเปนทอนๆ 2 ตน รากผกชลางสะอาด 20 ราก ซอ�วขาว 2 ชอนชา กระเทยมเจยว 1 ชอนโตะ พรกไทยปน ผกชเดดใบ

5.2.4 ผดกระเพร�กง บำ�รงธ�ต ชวยยอย จกเสยด ขบลม

เครองปรง กงกลาดำา ปอกเปลอก ดงเสนกลางหลง 200 กรม ยอดกะเพราเดดเปนใบ 1 ถวยตวง พรกข�หนสวนโขลกหยาบๆ 10 เมด

กระชายหนแฉลบบางๆ 3 ราก เตาเจ�ยว 2 ชอนชา ซอสถวเหลอง 1 ชอนชา นำ�าตาลทราย 1 ชอนชา ซอสหอยนางรม 1 ชอนชา กระเทยมสบหวเลก 1 หว นำ�ามนพช 2 ชอนโตะ

5.2.5 ยำ�ตะไคร เจรญอ�ห�ร คมธ�ต ชวยยอย บำ�รงระบบปสส�วะ

เครองปรง ตนตะไครสด ลางสะอาด หนซอยบางๆ 1 ถวยตวง เน�อมะพราวขดคว 2 ชอนโตะ กงปอกเปลอก ลวก 10 ตว พรกข�หนสวนทบพอแหลก 10 เมด ขงออนหนซอย 1 ชอนโตะ หอมแดงปอกเปลอกซอยบางๆ 5 หว กงแหงปน 2 ชอนโตะ นำ�าปลาด 2 ชอนชา นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 2 ชอนชา มะมวงเปร�ยวซอย 1 ชอนโตะ ผกชเดดเปนใบๆ

5.2.6 ปล�ตะเพยนไขทอดขม'น คมธ�ต ชวยยอย แกลำ�ไสอกเสบ แผลในกระเพ�ะ

เครองปรง

ปลาตะเพยนไข เอาเครองในออก ขอดเกลดลางใหสะอาด1 ตว ขม�นชนสด โขลกละเอยด 5 ชอนโตะ เมลดพรกไทยดำาโขลกหยาบ ๆ 25 เมด ซอสหอยนางรม 2 ชอนโตะ กระเทยมโขลกละเอยด 2 หว นำ�ามนพช เกลดปลาตะเพยนทขอดออกมานำามาทอดใหกรอบนำ'�จ'มสตรท1 นำ�าปลาด 3 ชอนโตะ พรกข�หนสวนซอย 1 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 1 ชอนโตะ กระเทยมหวเลก หนบางๆ 2 ชอนชา หอมแดงปอกเปลอกหนบางๆ 2 หวนำ'�จ'มสตรท2 นำ�าสมสายช 3 ชอนโตะ เกลอปน 1 ชอนชา กระเทยมหวเลกโขลกละเอยด 1 หว ขาแกโขลกละเอยด 1 แวน นำ�าตาลทรายหรอนำ�าตาลป บ 2 ชอนชา พรกข�หนสวนโขลกหยาบๆ 7 เมด

5.2.7 สมตำ�ลกยอ คมธ�ต ชวยยอย ขบลม บำ�รงระบบท�งเดนอ�ห�ร

เครองปรง ลกยอแกจด หนเปนช�นเลกๆ 2 ถวยตวง กงแหงปน 2 ชอนโตะ กงปอกเปลอกลวก 7 ตว

พรกข�หนสวน ทบพอแหลก 3 เมด กระเทยมหวเลก 1 หว ขงออนหนซอยเปนเสนๆ 2 ชอนโตะ นำ�าปลาด 2 ชอนชา นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 3 ชอนโตะ ผกกาดหอม ยอกผกบงแดง ยอดกระถนออน ผกชฝรง ถวพฝกออน

5.2.8 ตมปล�ทสด รกษ�ทองอด เฟอ ชวยยอย คมธ�ตเครองปรง ปลาทสดตวโต ควกเครองใน ลางสะอาด 3 ตว ขงออนหนซอย 2 ชอนโตะ พรกไทยดำาทบพอแตก 15 เมด กระเทยมหวเลกทบละเอยด 1 หว รากผกช โขลกละเอยด 10 ราก ตนหอมหนเปนทอนๆ 2 ทอน นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะ เกลอปน ½ ชอนชา นำ�าปลา 2 ชอนชา ตะโกนาแหงบดละเอยด 1 ชอนโตะ

6. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบโรคโลหตระดสตร 6.1 โรคโลหตประจำ�เดอน (กรต ลละพงศวฒน�, 2557)

ประจำาเดอน หรอ รอบเดอน หรอ ระด (Menstruation หรอ Period) คอ เลอดและเน�อเยอตางๆ ทหลดลอกออกจากเยอบโพรงมดลก หรอเยอบมดลก โดยเปนผลจากการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมนเพศหญง โดยสมพนธกบการตกไข ซงการหลดลอกของเยอบโพรงมดลกจะเกดประมาณเดอนละคร �ง ภาวะทเกดข�นน� จงถกเรยกวา ประจำาเดอนในชวงครงแรกของรอบเดอนปกต (รอบเดอนปกต จะประมาณ 28 วน) เยอบโพรงมดลกจะเจรญหนาตวข�นจากอทธพลของฮอรโมนเพศหญงเอสโตรเจน (Estrogen) จากรงไข ประมาณกงกลางของรอบเดอน (ประมาณวนท 14 ของรอบเดอน) จะมการตกไขจากรงไขขางใดขางหนง เพอรอการปฏสนธกบอสจ จากน�นไขทผสมแลว หรอ ตวออนจะมการฝงตวในเยอบโพรงมดลก ในชวงครงหลงของรอบเดอน หลงตกไข จะมการเปลยนแปลงของหลอดเลอดและตอมตางๆในเยอบโพรงมดลก ซงเปนผลจากฮอรโมนเพศหญงอกชนดจากรงไขเชนกน ซงสรางมากข�นหลงตกไข คอ ฮอรโมนโปรเจสเตโรน (Progesterone) เพอรองรบการฝงตวของตวออนเพอเจรญเปนการต�ง

ครรภแตในรอบเดอนทไมมการปฏสนธ ระดบฮอรโมนโปรเจสเตโรนจากรงไขจะลดระดบลง สงผลใหมการหลดลอกของเยอบโพรงมดลก (ประมาณวนท 28 ของรอบเดอน) กลายเปนสงทเรยกวา ประจำาเดอนหลงจากมประจำาเดอนแลว รงไขจะเรมสรางฮอรโมนเอสโตรเจนเพมข�น เรมตนวงจรของการเกดประจำาเดอนใหม เกดเปนรอบเดอน หรอ ประจำาเดอน วนเวยนไปเรอยๆตลอดชวงวยเจรญพนธ ซงคอ วยทรงไขยงสรางฮอรโมนท �งสองชนดดงกลาวได แตเมอสงวยข�น เซลลรงไขจะเสอมสภาพจนหยดการสรางฮอรโมนท �งสองชนด หรอ สรางไดนอยมาก จงสงผลใหไมมประจำาเดอน หรอ ภาวะหมดประจำาเดอนถาวร (Menopause) ทนยมเรยกวา วยทองนนเอง

การเรมมประจำาเดอนคร�งแรกเปนอาการแสดงอยางหนงของการเขาสวยเจรญพนธ โดยอายทเรมมประจำาเดอนปกตอยระหวาง 7-16 ป ในเดกไทยเฉลยทอาย 11-12 ป

ในชวง 1-2 ปแรกของการมประจำาเดอน อาจมรอบประจำาเดอนมาไม สมำาเสมอ เปนผลจากการควบคมของระดบฮอรโมนเพศยงไมสมบรณ ซงพบไดเปนปกต

โดยทวไป ภาวะหมดประจำาเดอน จะอยในชวงอาย 45-55 ป เฉลยประมาณ 51-52 ป ท�งน�ข�นกบ พนธกรรม สขภาพรางกาย โรคตางๆทการรกษาสงผลถงการทำางานของรงไข เชน โรคมะเรงของอวยวะสบพนธ ทตองตดรงไข ไดยาเคมบำาบด และ/หรอ ไดรบรงสรกษาในบรเวณทองนอย (องเชงกราน) ซงวยชวงมประจำาเดอน ทางแพทยมกเรยกวา วยเจรญพนธ ประจำาเดอนปกตมลกษณะดงน� คอ ปรมาณและระยะหางของรอบประจำาเดอนมความแตกตางกนในแตละบคคล หนงรอบของประจำาเดอนปกตมระยะเวลา 21-35 วน การนบระยะหางของรอบเดอน โดยนบวนแรกของการมประจำาเดอนเปนวนทหนงของรอบเดอนจนถงวนสดทายกอนมประจำาเดอนรอบใหม ระยะเวลาของการมประจำาเดอน (มเลอดออก) ปกต คอ 3-7 วน เลอดประจำาเดอนทออกในแตละรอบมปรมาณ 20-80 มลลลตร เฉลยประมาณ 35

มลลลตร โดยระหวางรอบเดอนไมควรมเลอดออกกะปรดกะปรอยทางชองคลอด

ประจำาเดอนผดปกตพบไดประมาณ 30% ในหญงวยเจรญพนธ สามารถพบไดหลายรปแบบ เชน ประจำาเดอนมามาก และ มลมเลอด (Hypermenorrhea) ประจำาเดอนมามาก มานานกวา 7 วน หรอระยะหางของรอบเดอนนอยกวา 21 วน (Menorrhagia) ประจำาเดอนมานอยกวาปกต (Hypomenorrhea) ระยะหางของรอบประจำาเดอนนานมากกวา 35 วน (Oligomenorrhea) ประจำาเดอนมามาก มานานกวา 7 วน ระยะหางของรอบเดอนไมสมำาเสมอ (Menometrorhagia) ประจำาเดอนมาปรมาณปกต แตระยะเวลาอาจมากกวา 7 วน และระยะหางของรอบเดอนไมสมำาเสมอ (Metrorhagia) ประจำาเดอนหายไปมากกวา 3-6 รอบเดอน (Amenorrhea) เลอดออกจากชองคลอดหลงวยหมดประจำาเดอน (Postmenopausal bleeding)

สาเหตของประจำาเดอนผดปกตมมากมาย ต�งแตภาวะระดบฮอรโมนเพศในรางกายผดปกตจนถงมพยาธสภาพทกอใหเกดความผดปกตของประจำา เดอน เชน

ความเครยด ความวตกกงวล เชน ในชวงใกลสอบ ทำาใหระดบฮอร โมนเพศในรางกายผดปกต มกพบในหญงวยเจรญพนธอายนอยกวา 35 ป

อาหาร การอดอาหาร นำ�าหนกทเพม หรอลดเรวผดปกต ทำาใหระดบฮอรโมนในรางกายผดปกต

การคมกำาเนด ยาเมดคมกำาเนด ยาฉดคมกำาเนด ยาฝงคมกำาเนด แผนแปะคมกำาเนด มผลเปลยนแปลงระดบฮอรโมนเพศในรางกาย กดการทำางานของรงไข

เน�องอกกลามเน�อมดลก หรอ ไมโอมา (Myoma uteri) ซงเปนพยาธสภาพ/ความผดปกตทกลามเน�อมดลก มผลตอการบบตวของมดลก ทำาใหประจำาเดอนมามาก มานาน มเลอดออกกะปรดกะปรอย ปวดหนวงทองได

ตงเน�อในโพรงมดลก มกทำาใหเยอบโพรงมดลกผดปกต รบกวนระดบของฮอรโมนเพศในรางกาย

กลมอาการถงนำ�าหลายใบในรงไข พบไดประมาณ 5-10% ของหญงวยเจรญพนธ โดยเปนภาวะทเกดจากมฮอรโมนเพศชายสงเกนปกต (แอนโดรเจน/Androgen ผหญงปกตทกคน ในรางกายมท �งฮอรโมนเพศชาย และเพศหญง แตมปรมาณฮอรโมนเพศชายนอยมาก) ผปวยมกมอาการขนดก ผวมน มสวมาก มระดบฮอรโมนเพศหญงไมสมดล เกดภาวะไมตกไข ประจำาเดอนมาไมสมำาเสมอ ระยะหางระหวางรอบเดอนมากข�น

การต�งครรภ สงผลใหระดบฮอรโมนในรางกายเปลยนแปลง จงเกดภาวะขาดประจำาเดอน

ภาวะรงไขลมเหลวกอนวยอนควร เปนความผดปกตของการทำางานของรงไข ทำาใหไมมการตกไข จงไมสามารถสรางฮอรโมนเพศได ทำาใหไมมประจำาเดอน

สาเหตอนๆ เชน โรคมะเรงเยอบโพรงมดลก (มะเรงเยอบมดลก) สวนใหญพบในสตรอาย 60 ป โดยมอาการเลอดออกกะปรดกะปรอยทางชองคลอด โดย เฉพาะในวยหลงหมดประจำาเดอน โรคมะเรงปากมดลก เปนมะเรงทพบมากทสดในหญงไทย พบมากในชวงอาย 40-50 ป อาการทพบมาก คอ เลอดออกผดปกตทางชองคลอด พบไดท�งม เลอดออกกะปรดกะปรอย เลอดออกหลงมเพศสมพนธ หรอ เลอดออกหลงวยหมดประจำาเดอน ยาตางๆ เชน ยาตานการแขงตวของเกลดเลอด หรอสมนไพรบางชนดโรคประจำาตวบางชนด เชน ตอมใตสมองผดปกต เน�องอกตอมใตสมอง หรอความผดปกตของตอมไทรอยดภาวะแทรกซอนจากการต�งครรภ เชน ภาวะแทง และการต�งครรภนอกมดลก

6.2 อ�ห�รทผหญงทมประจำ�เดอนผดปกตควรไดรบ (สรจกร ศรบรรกษ, 2542)

6.2.1 อ�ห�รแคลเซยม

อาหารทอดมไปดวยแคลเยม เชน นมพรองมนเนย อาจจะชวยระงบความผดปรกตทางอารมณ เชน หงดหงดซมเซาได หรอ อาจจะรบประทานผกสเขยวชามใหญสกชามในรปของสลดผก ในชวงกอนมประจำาเดอน รางกายตองการแคลเซยมสงเปนสองเทาของสภาวะปกต ในชวงน�จงควรรบประทานผก ปลากรอบ กงแหงใหมากกวาปกต

6.2.2 อ�ห�รแมกนเซยมการขาดแรธาตแมกนเซยม อาจสงผลใหประจำาเดอนมามากกวา

ปกต ดงน�นจงตองรบประทานอาหารทมแมกนเซยมอย อนไดแก ผลไมตางๆ สบปะรดและผก ขาวซอมมอ และเมลดพชตางๆ

6.2.3 อ�ห�รไขมนการขาดอาหารไขมนในชวงมประจำาเดอนน�น ทำาใหรางกายขาก

โคเลสเตอรอลทจะนำามาสรางฮอรโมน ซงฮอรโมนทสำาคญของเพศหญงคอ เอสโทรเจน ซงมบทบาทอยางมากในระยะมประจำาเดอน

6.2.4 อ�ห�รค�รโบไฮเดรตการรบประทานอาหารทมคารโบไอเดรต จะชวยลดอาหารเกรงของ

กลามเน�อ และอาการเฉอยชา รวมถงความผดปรกตทางอารมณ

7. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบถอนพษ ดบพษ7.1 อ�ห�รเปนพษ (สรเกยรต อ�ช�นภ�พ, 2551)

อาหารเปนพษหมายถง อาการทองเดนเนองจากการกนอาหารทมสารพษปนเป� อน อาจเปนสารทเกดจากเช�อโรค หรอสารเคม (เชน ตะกว ปรอท สารหน ยาฆาแมลง เปนตน) หรอ พชพษ (เชน เหดพษ กลอย เปนตน) สตวพษ (เชน ปลาปกเปา แมงดาถวย ปลาทะเล หอยทะเล คางคก) โดยทวไปเรามกหมายถงอาการทองเสยทเกดจากสารพษทจากเช�อโรค หรอ สารพษอนๆ ทไมรายแรง

ผปวยมกมอาการปวดทอง ทองเดน อาเจยน ถายเปนนำ�าบอยคร�ง ถาเปนสารพษโบทลน (พบในอาหารกระปอง หรอ อาหารทบรรจในภาชนะททมดชด) สารเคม สตวพษ หรอ พชพษบางชด อาจทำาใหเกดพาตอระบบประสาท พษตอตบ ไต หรอ หวใจ อาจทำาใหเสยชวตได

7.2 ก�รกนส�รพษหรอส�รเคม (สรเกยรต อ�ช�นภ�พ, 2551)สารพษทเขาสรางกายโดยการกน ทพบไดบอยไดแก ยา (เชน ยา

ทใชภายนอก บาแกปวด ยานอนหลบ ยาถาย ยารกษาโรคหวใจ) วตถเคมทใชในบาน (เชน ผงซกฟอก นำ�ายาขดพ�น ทนเนอร นำ�ามนกาด สเปรยไลแมลง) สารเคมทใชในทางเกษตร (ยาฆาแมลง ยาปราบวชพช) ยาทใชเบอสตว (ยาเบอหน) สตวพษหรอพชพษ (กลอย คางคก) สารพษเหลาน� อาจจะสงผลตอระบบเลอด ระบบประสาท และทำาใหเกดอาการตางๆ ไดแก ปวดทองง อาการเจยน ชก หมดสต ระคายเคองเน�อเย�อ กดกลอน และอาจทำาใหเสยชวตได

7.3 ก�รโดนสตวมพษ กดตอย (สรเกยรต อ�ช�นภ�พ, 2551)7.3.1 งพษ มท�งหมด 7 ชนด สามารถแบงออกไดเปน 3

ประเภท ไดแก งพษทมผลตอระบบประสาท (งเหา งจงอาง) งทมพษตอเลอด (งกะปะ งเขยวหางไหม) งทมพษตอกลามเน�อ (งทะเล) สวนงสามเหลยมและงทบสมงคลา จะมพษตอระบบประสาทและระบบเลอด

7.3.2 แมลงมพษ การโดนแมลงมพษกดตอยเปนสงทพบไดในคนทกเพศทกวย บาดแผลทเกดจากการถกสตวมพษกดอาจทำาใหเกดเลอดออด ตดเช�อ และเกดโรคแทรกซอนได สตวทเปรอนตรายไดแก สนขและ

แมวทเปนโรคพษสนขบา ผ�ง ตอ แตน แมลงภ หมารา มดตะนอย มนคนไฟ อาการของผทโดนแมลงกดตอยจะมอาการเฉพาะท คอ ปวด บวม คน แสบรอน มตม หรอ อาจะเกดการตดเช�อได และสตวพษบางชนด อาจจะสงผลตอระบบประสาท ทำาใหเกดการบวมของหลอดลมไปอดก�นทางเดนหายใจ หรออาจสงผลตอกระแสเลอดทำาใหเกดภมแพ และอาการเปนพษได บางรายมอาการรนแรงถงข�นเสยชวตได นอกจากน�นยงมสตวมพษตางๆ อก ไดแก เหบ แมงมม แมงปอง ตะขาบ แมงกะพรน เปนตน

8. อ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบเสรมสร�งภมคมกน8.1 โรคภมแพ (ปรด สง�เจรญกจ, 2557)โรคภมแพ คอ โรคทรางกายเกดปฏกรยาทผดปกตตอสารกอภมแพ

ทำาใหเกดการอกเสบเร�อรงทเยอบของอวยวะตาง ๆ ในรางกาย เชน ผวหนง เยอบโพรงจมก เยอบตาขาว เยอบทางเดนหายใจ หรอเยอบทางเดนอาหาร เปนตน สารกอภมแพม 2 ประเภท ไดแก 1.สารกอภมแพในอากาศ เชน ไรฝน แมลงสาบ ขนสนข ขนแมว เกสรหญา หรอเช�อรา เปนตน 2.สารกอภมแพประเภทอาหาร เชน นมวว นมถวเหลอง ไข อาหารทะเล หรอแปงสาล เปนตน

ผปวยโรคภมแพจะมอาการตามอวยวะทเกดการอกเสบจาการกระตนโดยสารกอภมแพ เชน ผวหนง จะทำาใหเกด โรคผนภมแพผวหนง ผปวยจะมอาการผนคนเร�อรง บรเวณใบหนา ขอพบแขนขา หรอลำาตว เปนตนเยอบจมก จะทำาใหเกด โรคเยอบจมกอกเสบภมแพหรอโรคแพอากาศ ผปวยจะมอาการนำ�ามกเร�อรง รวมกบอาการจาม คนหรอคดจมก เยอบตาขาว จะทำาใหเกด โรคเยอบตาขาวอกเสบภมแพ ผปวยจะมอาการคน หรอเคองตาเร�อรง แสบตา หรอนำ�าตาไหลบอย ๆ เยอบทางเดนหายใจ จะทำาใหเกด โรคหด ผปวย

จะมอาการไอ หอบหายใจไมสะดวก แนนหนาอก หรอหายใจไดยนเสยงวด เยอบทางเดนอาหาร จะทำาใหเกด โรคแพอาหาร ผปวยจะมอาการอจจาระรวงเร�อรง อาเจยน นำ�าหนกตวลด รวมกบอาการผนเร�อรงและภาวะซด ปจจบนยงไมทราบสาเหตทแนชดของการเกดโรคภมแพ แตปจจยตอไปน�อาจเกยวของ กบการเกดโรคภมแพ ไดแก

1.ปจจยทางดานพนธกรรม ผปวยโรคภมแพมกมประวตบดาหรอมารดาเปนโรคภมแพ โดยทผปวยอาจไมไดเปนโรคภมแพชนดเดยวกบทบดาหรอมารดาเปน หรอไมไดแพสารกอภมแพชนดเดยวกบทบดาหรอมารดาแพได พบวาผปวยทบดาหรอมารดาเปนโรคภมแพ มโอกาสเปนโรคภมแพไดรอยละ 20-40 และมโอกาสเปนโรคภมแพไดรอยละ 50-80 ในกรณทบดาและมารดาเปนโรคภมแพ

2.ปจจยทางดานสงแวดลอม มลพษในอากาศ เชน ควนจากทอไอเสยรถยนต ควนจากโรงงานอตสาหกรรม ควนบหร เปนตน รวมถงวถชวตของประชากรทเปลยนจากสงคมชนบทมาเปนสงคมเมอง ทำาใหมารดาไมสามารถใหนมบตรไดในชวงแรกคลอด หรอความเรงดวนในการดำาเนนชวตประจำาวน ทำาใหจำาเปนตองรบประทานอาหารจานดวนหรออาหารสำาเรจรป ซงสวนใหญประกอบไปดวยสารอาหารประเภทแปงและไขมน สงเหลาน�อาจเปนปจจยเสยงทกอใหเกดโรคภมแพได เนองจากพบวาผปวยโรคภมแพรอยละ 15 ไมไดมบดาหรอมารดาเปนโรคภมแพ

ผปวยโรคภมแพสามารถทจะดำาเนนชวตไดตามปกตไปพรอมๆกบโรค เพยงแตรจกปฏบตตนใหถกตองเทาน�น หลกสำาคญในการปฏบตตนมอยดวยกน 3 ขอ คอ

1. หลกเลยงสารกอภมแพ การปฏบตตนขอน�นบวาสำาคญมาก เนองจากการหลกเลยงสารกอภมแพจะทำาใหรางกายของผปวยลดปรมาณการสรางสารแพ ทำาใหอาการของโรคภมแพลดนอยลง และผปวยสามารถลดปรมาณการใชยาใหเหลอนอยทสดเพอควบคมอาการของโรค

2. การใชยาอยางสมำาเสมอตามคำาแนะนำาของแพทย รวมถงผปวยสามารถลางจมกดวยนำ�าเกลอ และบรหารยาพนผานทางจมกหรอปากไดถกตองตามข�นตอน เนองจากการรกษาโรคภมแพผปวยจำาเปนตองลางจมกดวยนำ�าเกลอ และบรหารยาพนผานทางจมกและปากนอกเหนอจากการรบประทานยา ฉะน�นแพทยผทำาการรกษารวมถงผปกครอง หรอผดแลผปวยจำาเปนตองคอยใหความร ความเขาใจ และตรวจสอบความถกตองของข �นตอนการบรหารยา เนองจากการบรหารยาไมถกตองจะทำาใหผปวยไมไดรบยาตามขนาดทแพทยตองการ

3. การดแลตนเองใหมสขภาพกายและใจทแขงแรงอยเสมอ รบประทานอาหารใหครบ 5 หม หลกเลยงการรบประทานอาหารประเภทแปงและไขมนจนมากเกนไปทจะทำาใหเกดโรคอวน และทำาใหการรกษาโรคภมแพไมไดผลดเทาทควร นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ ไมควรนอนดก รวมถงหลกเลยงสงแวดลอมทอาจกระตนใหอาการของโรคเปนมากข�น เชน ควนบหร ควนจากทอไอเสยรถยนต หรอควนจากการประกอบอาหาร เปนตน

8.2 ส�รอ�ห�รทผปวยโรคภมแพควรไดรบ (Nestlé, 2557) กลมวต�มนซ วตามนซ มบทบาทในการปองกนการหลงฮสตามน ซงเปน

สารสำาคญในรางกายทกอใหเกดภมแพอากาศ และการแพตางๆ แหลงวตามนซทสำาคญพบในผกใบเขยว อยางตำาลง ผกโขม บรอคโคล กะหลำาปล และในผลไมรสเปร�ยว เชน สบปะรด สม สตอเบอร มะนาว ซงเราอาจจะนำามาผสมทำาเปนเมนทนาทานไดมากมาย งายๆ อยางการชงชาผสมเลมอนรสเปร�ยว กชวยเพมวตามนซใหกบรางกาย ชวยลดความรนแรงของอาหารภมแพไดดเชนเดยวกน

กลมวต�มนเอ ชวยในเรองการสรางเน�อเยอ และชวยเสรมสรางเยอบตางๆ ของรางกาย ชวยบรรเทาอาการเมอไดรบสารกระตนภมแพได วตามนเอพบมากในกลมผกผลไมทมสเขยวเขม สสม หรอสเหลอง เชน ฟกทอง แครอท มะละกอสก มะมวงสก แคนตาลป มะเขอเทศ เปนตน

กลมโปรตน สามารถชวยสรางภมคมกนรางกายได เพราะหนวยยอยทเลกทสดของโปรตนคอกรดอะมโน ซงเปนสารสำาคญในการนำาไปสรางภมคมกนตางๆ โดยโปรตนจะมมากในเน�อสตวทเปนเน�อลวน อยางเน�ออกไก เน�อหม และไขไก นอกจากน�กยงพบไดในถวตางๆ

กลมโอเมก� 3 ชวยลดอาการอกเสบ เพมภมคมกนใหรางกาย และยงสามารถตอสกบกลมเช�อโรค หรอสารแปลกปลอมทเขาสรางกายไดเปนอยางด พบมากในปลาทะเลนำ�าลก เชน ปลาท ปลาทนา ปลาแซลมอน ปลากะพง ซงอาหารกลมน�อาจมสวนไปกระตนอาการภมแพได ดงน�น ในเดกจงตองระวงเปนพเศษวาแพอาหารทะเลหรอไม ถาไมกสามารถทานเพอชวยตานภมแพได สวนกรดไขมนโอเมกา 3 กมประโยชนเชนกน พบมากในเมลดทานตะวน เมลดฟกทอง ถวเหลอง และผกใบสเขยวเขม

กลมซลเนยม ชวยกระตนระบบภมคมกนในรางกายใหตอสกบสงแปลกปลอม หรอสารกระตนภมแพได พบมากในพชตระกลหอม เชน หอมหวใหญ หอมแดง เปนตน

กลมฟล�โวนอยดเควอเซทน เปนสารตานอาการแพและลดการอกเสบ ชวยยบย�งการปลอยสารฮสตามนซงเปนตวกระตนอาการภมแพได พบมากในกระเทยม และพชตระกลหอม อยางหอมหวใหญ หอมหวแดง และในแครอทผกกาดหอม แอปเป� ล เปนตน

9. ก�รสำ�รวจอ�ห�รเปนย�สมนไพรในพ'นทจงหวดสงขล�จากการลงพ�นทเพอเกบขอมลอาหารเปนยาในพ�นท ตำาบลทาขาม

อำาเภอหาดใหญ, ตำาบลจะนะ อำาเภอจะนะ, อำาเภอระโนด, อำาเภอสงหนคร และอำาเภอควนเนยง จงหวดสงขลา พบตำารบอาหารเปนยาสมนไพรทใชเพอบำาบด บำารง และบรรเทาอาการของโรคตางๆ ดงน�

1. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไร; แกโรคเบ�หว�น 1.1 ยำาดอกแค (ลดนำ�าตาลในเลอด) 2. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; สำ�หรบหญงมครรภและหญงใหนมบตร 2.1 แกงเลยงปลกลวย (บำารงนำ�านมของหญงใหนมบตร) 2.2 ปลกลวยตมกะท (บำารงนำ�านม)3. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; บำ�รงโลหตและหวใจ

3.1 หวหอมใสนำ�าบด (ลดขนในเลอด) 3.2 ผกกระเฉด จ�มนำ�าพรก (บำารงโลหต) 4. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; แกไข แกหวด 4.1 ยำาอตพต (บรรเทาอาการไขและหวด)5. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; โรคท�งเดนอ�ห�ร 5.1 แกงเลยงหวขา (บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ ขบลม) 5.2 ใบข�เหลกลวกจ�มนำ�าพรก (บรรเทาอาการทองผก) 3.3 สะเดานำ�าปลาหวาน (ขบลมในลำาไส) 5.4 ยอดมะตม+ยอดยอปา (ขบลม บรรเทาอาการกรดไหลยอน) 5.5 ยำาตะไคร (ขบลม) 5.6 ผกขาวยำาสมนไพร (เจรญอาหาร ขบลม)6. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; โรคโลหตระด 6.1 แกงกะทใบยอปาใสไขและพรกไทยออน (รกษาประจำาเดอนมาไมปกต) 6.2 แกงกะทใบยอปาใสปลาเคมและพรกไทยออน (รกษาประจำาเดอนมาไมปกต) 6.3 มะระบานตมกระดกหมใสไขไก (แกอาการตกขาว) 6.3 ตะไครตมใสเกลอ (ทำาใหประจำาเดอนมาปกต)7. ตำ�หรบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; ถอนพษ ดบพษ 7.1 ผดผกบงไมใสเครองปรง (ถอนอาการเมาเหลา) 7.2 กลวยบวชช (แกพษโดนปลาดกทะเลแทง)8. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; เสรมสร�งภมคมกน 8.1 ตมผกกาดดองใสปลาดกเน�อออนและถวดำา หามใสนำ�าปลาและผงชรส (แกภมแพ)ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรทผ�นก�รปรบปรงตำ�รบและสวนประกอบ

1. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไร; แกโรคเบ�หว�น

1.1 ยำ�บพช�ต เครองปรง ไกสบ 200 กรม กง 200 กรม ดอกแคลวกแลว 500 กรม หอมแดงซอย 4 ชอนโตะ ผกชหนหยาบ ดอกไมตางๆ เชน ดอกแค ดอกขจร ดอกปป ดอกเขม ดอกโสน ดอก

อญชน เปนตนนำ'�ยำ� พรกข�หนสบหยาบ 10-15 เมด นำ�าตาลป บ 2-3 ชอนโตะ มะนาว 3 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ กระเทยมสบหยาบ 5 กลบ

วธทำ�1 นำาดอกแค เดดเกสรออก แลวนำ�าไปลวกพอสก ดอกไมตางๆทเตรยมไวก

เชนกน2 นำ�ากงปลอกเปลอกแลวนำาไปลวก หลงจากน�นหนหยาบๆ3 เน�อไกนนเปนเน�ออกไกหมกกบซอ�วขาวนำ�าตาลนำ�ามนพชนมสด หลงจากน�น

นำามารวนใหสกก�รเตรยมนำ'�ยำ� 4 นำานำ�าตาลป บ ผสมกบนำ�าปลา และนำ�ามะนาวจนละลายเขากน5 พรกข�หนหนหยาบ กระเทยมสบหยาบ ผสมกบนำ�าปรงทเตรยมไว6 นำานำ�ายำาผสมกบดอกแค กง ไกรวน หอมแดง และนำาผกชหนหยาบโรยบน

ยำาทเสรจแลว

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)แคข�ว-แคแดง (Sesbania grandiflora Desv., Papilionaceae) สรรพคณ ดอก รสหวานเยน แกไขเปลยนฤดขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธลดนำ�าตาลในเลอด (Prasanna and Saraswathi, 2013) มฤทธลดไขมนในเลอดของสตวทดลอง (Saravanakumar et al., 2010) มฤทธตานอนมลอสระ (M. Padmaja, 2011) มฤทธตานเช�อจลชพ (Anantaworasakul et al., 2011; China et al., 2012) สารสกดจากเปลอกตชวยรกษาแผลในกระเพาะอาหาร (Sertié et al., 2001)

ขจร (Pergularia odoratissima, Asclepiadaceae)สรรพคณ ดอก รสขมเยนหอม บำารงตบปอด แกเสมหะและหตขอมลง�นวจยทเกยวของ ไมพบงานวจยทเกยวของ

มะล (Jasminum sambac Ait., Oleaceae)สรรพคณ ดอก รสหอมเยนขม บำารงหวใจ ดบพษรอน ทำาใหจตใจชมชน

บำารงครรภ แกไข แกรอนในกระหายนำ�า แกเจบตา

ขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธแกปวด ลดการอกเสบ และฤทธความเปนพษตอไรนำ�า(Bhangale et al., 2012; Rahman et al., 2011) ฤทธตานอนมลอสระ (Manokaran et al., 2011) ฤทธตานมะเรง(KalaiselvI et al., 2012) ฤทธสมานแผล (Sunilson et al., 2004)

ปบ (Millingtonia hortensis Linn., Bignoniaceae)สรรพคณ ดอก รสหวานขมหอม สบแกรดสดวงจมก บำารงนำ�าด บำารงโลหต

บำางรงกำาลงแกลมขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธตานเช�อจลชพ (Nagaraja and Padmaa M, 2011) ฤทธตานอนมลอสระและปองกนตบ(Babitha et al., 2012) มฤทธตานเช�อรา (Sharma et al., 2007) มฤทธตานพยาธ (Nagaraja and Padmaa, 2011)

1.2 นำ'�ดมหน�นเป�ซ ต�นเบ�หว�นเครองปรง ใบหนานเปาซ 30 ใบ นำ�าตาลกรวด 1 กโลกรม นำ�าผ�งรวง ½ ถวยตวง เกลอ 1 ชอนชา นำ�าสะอาด 10 ลตร

วธทำ� เคยวนำ�าตาลกรวด ดวยนำ�าประมาณ 1 ลตร ใสเกลอลงไป ลางใบหนานเปาซใหสะอาด สะเดดนำ�าไว นำานำ�าสะอาดทเหลอใสหมอต�งไฟ ใสใบหนานเปาซลงตมใหเดอดประมาณ

10 นาทเคยวตอไปเรอยๆ ใชไฟออนๆ จากน�นกรองเอาเฉพาะนำ�า

นำาสวนผสมท�ง 2 รวมกน รอใหอนจากน�น ปรบรสชาตโดยใชนำ�าผ�ง ชมใหไดรสทถกใจ

กรองดวยกระชอนตาถ หรอผาขาวบางอกคร �ง

สรรพคณท�งย�สมนไพร (น�ยเกษตร, 2557)หนานเฉาเหวย หนานเฝยเฉา หนานเปาซ กระทอมอนโด (Vernonia amygdalina Delile, Compositae) สรรพคณ ใบ มรสขม บำาบดลดเบาหวาน เกาต และความดนโลหตสงขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธลดนำ�าตาลในเลอด (Fasola et al., 2010) มฤทธตานการอกเสบ (Kola, 2007) มฤทธตานมะเรง (Gresham et al., 2008) ตานมาลาเรย (Omoregie et al., 2011) มฤทธตานเช�อจลชพ (Adetunji et al., 2013) มฤทธลดความดนโลหตในผปวยเบาหวาน (Taiwo et al., 2010)2. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพร; สำ�หรบหญงมครรภและหญงใหนมบตร

2.1 แกงเลยงปลกลวยเครองปรง หวปลออนของกลวยนำ�าวา 1 หว ใบแมงลก 3 กง

นำ�าปลา 1 ชอนโตะ เกลอ 1.5 ชอนชา นำ�าเปลา 5 ถวยตวง ผกอนๆ ตามใจชอบ เชน ฟกทอง บวบ เหด เปนตนเครองแกง กะปสำาหรบทำานำ�าพรก 1-2 ชอนโตะ พรกไทยดำา 10 เมด หอมแดง 3-4 หว เน�อปลาทสก (1 ถวยตวง) หรอกงสด (สามในสถวยตวง) หรอ

กงแหง (สองในสถวยตวง)

วธทำ�1. แกะเปลอกหวปลเอาเฉพาะสวนทออน ผาครงซอยตามขวางแชนำ�าทผสม

นำ�ามะนาวพกไว สวนผกอนๆหนตามชอบพกไวเชนกน2. โขลกพรกไทยดำา หอมแดง กะป เขาดวยกน ใสเน�อปลาทสก หรอกงสด

หรอกงแหง โขลกพอหยาบ ๆ3. ใสนำ�าเปลาและเกลอลงในหมอต�งไฟใหเดอด นำาเครองทโขลกไวลงละลาย

ในหมอรอใหนำ�าแกงเดอดอกคร�ง ใสหวปลและผกตามชอบใหพอดกบนำ�าแกง ต�งไฟใหหวปลและผกตางๆพอสก ปรงรสดวยนำ�าปลา เสรจแลวใสใบแมงลกปดไฟ

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)กลวย (Musa sapientum Linn., Musaceae)สรรพคณ ปลกลวย รสฝาด แกโรคกระเพาะอาหารลำาไส แกโลหตจาง ลด

นำ�าตาลในเลอด รกษาเบาหวาน

นำ�าค�นปลกลวย รบประทานแกถายเปนมกเลอด บำารงโลหต

2.2 ปลกลวยตมกะทเครองปรง ปลกลวย 2 หว นำ�ากะทค�นแยกหวและหางจากเน�อมะพราวขด

แลวครงกโล(หวกะท 2 ถวยตวง/หางกะท 3 ถวยตวง)

นำ�าปลา 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 1 ชอนโตะเครองแกง กงแหง (แชนำ�าใหนม) ¼ ถวยตวง กงสด ½ ถวยตวง กะป 1-2 ชอนโตะ รากผกช 3 ราก เกลอ 1 ชอนชา หอมแดง 3 หว

วธทำ�1. แกะเปลอกหวปลเอาเฉพาะสวนทออนผาครงหนสองทอนซอยตามยาวทอน

ละ 3-4 ช�น แลวแตขนาดของหวปล แชนำ�าทผสมนำ�ามะนาวพกไว2. นำารากผกช เกลอและหอมแดงโขลกหยาบๆ หลงจากน�นเตมกงแหงลงไป

โขลกรวมกนพอเขากนดเตมกะปลงไปแลวโขลกตอพอเขากนจงใสกงสดลงไปโขลกรวมแบบหยาบๆพอเน�อกงแหรกนดหนอย

3. นำาหางกะทต�งไฟพอเดอด ใสเครองแกงทโขลกไวรอใหนำ�าแกงเดอดอกคร�ง ใสหวปลลงไปนำ�าแกงทใส หวปลแลวเดอด จงใสหวกะทรอเดอดอกคร�งปรงรสดวยนำ�าตาลและนำ�าปลาปดไฟ

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)กลวย (Musa sapientum Linn., Musaceae)สรรพคณ ปลกลวย รสฝาด แกโรคกระเพาะอาหารลำาไส แกโลหตจาง ลด

นำ�าตาลในเลอด รกษา

เบาหวานนำ�าค�นปลกลวย รบประทานแกถายเปนมกเลอด บำารงโลหต

2.3 ยำ�หวปลเครองปรง หวปล 1 หว ใบสะระแหน 2-3 ยอด มะพราวคว 2 ชอนโตะ กงแหงปน 3 ชอนโตะ หอมแดงซอยละเอยด 4 หว ถวลสงควบบพอแตก 2 ชอนโตะ หอมเจยว 2 ชอนโตะ พรกทอด 6-7 เมด ไขตมสก 1-25 ฟอง กงลวกพอสก ½ ถวยนำ'�ยำ� นำ�าพรกเผา 2 ชอนโตะ นำ�ามะขามเปยก 3 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ

นำ�าตาลปบ 1-2 ชอนโตะวธทำ�1. แกะเปลอกหวปลเอาเฉพาะสวนทออน ผาครงซอยตามขวางแชนำ�าทผสม

นำ�ามะนาวพกไว2. การทำานำ�ายำา ใสนำ�าพรกเผา นำ�าตาลปบ นำ�ามะขามเปยก นำ�ามะนาว และนำ�าปลา

คนใหเขากน ชมรสเปร�ยว เคม หวาน ใหถกใจ 3. ใสหวปล กงแหงปนและหอมแดงซอยละเอยด ลงในนำ�ายำาคลกเคลาเบาๆ

ใหเขากน4. ตกใสจานโรยหนาดวยถวปนและหอมเจยว แตงดวยไขตม ใบสะระแหน 

และพรกทอด

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)กลวย (Musa sapientum Linn., Musaceae)สรรพคณ ปลกลวย รสฝาด แกโรคกระเพาะอาหารลำาไส แกโลหตจาง ลด

นำ�าตาลในเลอด รกษาเบาหวาน

นำ�าค�นปลกลวย รบประทานแกถายเปนมกเลอด บำารงโลหตขอมลง�นวจยทเกยวของ ลดการเกดแผลในกระเพาะอาหารและลำาไสเลกสวนตน(Prabha et al., 2011) ลดนำ�าตาลในเลอด เพมปรมาณของฮโมโกลบนและตานอนมลอสระ (Pari and Umamaheswari, 2000; Oke et al., 1999)

3. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบบำ�รงโลหต หวใจและหลอดเลอด3.1 นำ'�บดทรงเครอง

เครองปรง1. นำ�าบด ½ ถวยตวง

2. หอมแดงซอย 5 หว3. ใบมะกรดซอย 2 ชอนโตะ4. ตระไครซอย 2 ชอนโตะ5. พรกข�หนสวน 15 เมด6. นำ�ามะนาว 3-4 ชอนโตะ7. นำ�าตาลป บ 2 ชอนโตะ8. กงสดตม(15-20 ตว) และนำ�าตมกง(3-4 ชอนโตะ)

วธทำ�1. นำานำ�าบดประมาณ ½ ถวยไปตมใหเดอด ปดไฟท�งไวใหเยน2. หนกงตมเปนช�นหยาบๆ ใสถวย พรอมกบ หอมแดงซอย ขาซอย ตระไคร

ซอยใสนำ�าซปกงลงไปใหทวมเครองปรง3. เตมนำ�าบดลงไป พรอมกบชมรสเคมด เนองจากนำ�าบดมรสเคมมาก ปรงจน

ไดรสทตองการใสนำ�ามะนาวและนำ�าตาลป บ4. ใสพรกข�หนสวน/ใบมะกรด/หอมแดง/ตะไครซอยละเอยด

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)หวหอม (Allium ascalonicum Linn., Liliaceae)สรรพคณ หว รสเผดรอน แกไขเพอเสมหะ บำารงผมใหงอกงาม บำารงเน�อ

หนงใหสดชน แกไขททำาใหรอนใน แกปวดกระบอกตา แสบรอนตา นำ�าตาไหล ขบเสมหะ แกโรคในปากคอ บำารงธาต แกหวดคดจมก

ขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธตานเช�อจลชพ (Dankert et al., 1979; Amin and Kapadnis, 2005)แกปวด ลดการอกเสบ และตานมะเรง (Owoyele et al., 2006; Hamid-Reza et al., 2011) ลดไขมนในเลอด (Hamid-Reza et al., 2011)

3.2 ผกลวกจ'มนำ'�พรกเครองปรง

ผกกระเฉดออนลวกในนำ�าเดอดเอาข�นแชนำ�าเยนประมาณ 15 นาท เอาข�นจากนำ�าเยนพกไวใหเสดจนำ�า จำานวนตามชอบ

ผกอนๆ ตามชอบ เนนผกใบเขยวนำ'�พรก กะปเผา 1-2 ชอนโตะ กงแหงปน 2 ชอนโตะ กระเทยมสดแกะเปลอก 3 กลบ พรกข�หนสวน 7 เมด มะเขอเปราะเอาเมลดออกซอยเปนเส�ยวๆ 2 ลก มะอกซอยละเอยด 3 ลก นำ�ามะนาว 1-2 ชอนโตะ นำ�าปลา 1-2 ชอนชา นำ�าตาลปบ 1-2 ชอนชา

วธทำ�1. นำากะปโขลกกบกระเทยม พรกข�หน พอละเอยดใสกงแหงปนโขลกตอใหเขา

กน ใสมะเขอเปราะ มะอก ใชสากคอย ๆ โขลกเบา ๆ เคลาใหเขากน2. ปรงรสดวยนำ�าปลา นำ�ามะนาว นำ�าตาลปบใหท�งสามรสพอเหมาะ

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ผกกระเฉด (Neptumia  oleracea Lour. FL., Mimosaceae)สรรพคณ ท�งตน รสจดเยน ดบพษรอน ถอนพษผดสำาแดง บำารงนำ�านม

เจรญอาหารขอมลง�นวจยทเกยวของ ตานอนมลอสระและตานเบาหวาน (Lee et al., 2014) บำารงตบ (Bhoomannavar et al., 2011) มธาตเหลกชวยบำารงโลหต

4. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบบรรเท�อ�ก�รไข และหวดคดจมก

4.1 ยำ�อตพดเครองปรง

อตพด (ตมพอสกพกไวใหเยนบบนำ�าออก) 2 ถวยตวง ผกชหนฝอย 3 ตน หอมแดงซอยละเอยด 5 หวนำ'�ยำ� พรกข�หนสบละเอยด 10 เมด กระเทยมสบละเอยด 3 กลบ นำ�าตาลมพราว (นำ�าตาลป บ) 1-2 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 2-3 ชอนโตะ นำ�าปลา 1-2 ชอนโตะ

วธทำ�1. นำากานอตพดมาลางทำาความสะอาด ลอกเปลอกออก แลวนำาไปตมใหสก

พกไวใหเยนบบนำ�าออกพอประมาณ2. การเตรยมนำ�ายำา

2.1.1. ละลายนำ�าตาลป บกบนำ�าปลาใหเขากนแลวใสนำ�ามะนาวชมรสเปร�ยวเคมหวาน

2.1.2. พรกข�หนและกระเทยมทสบละเอยด ผสมกบนำ�าปรงทเตรยมไว

3. นำาอตพดทสกแลวผสมกบนำ�ายำา 4. นำาผกชและหอมแดงทซอยละเอยดโรยบนยำาทเสรจแลว

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)อตพต (Typhonium trilobatum, Araceae)สรรพคณ หว ใชเปนยากดเถาดานในทอง กดฝาหนองสมานแผลหรอใชหง

เปนนำ�ามนใสแผล และใชป� งไฟใชกนไดกาบ นำาไปหนใหละเอยด ใชดองกนเปนอาหารผกได

กานใบ ลอกเปลอกออกใชแกงสมแบบเดยวกบแกงบอนไดราก จะมฤทธเปนยากระตน รกษาโรครดสดวงทวาร ใชกนกบกลวยรกษาโรคปวดทอง หรอใชทาภายนอกและกนรกษาพษงกดได

ขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธสมานแผล (Roy et al., 2012) ลดปวด ลดอาการอกเสบและแกอาการทองเสย (Ali et al., 2012) ตานเช�อจลชพ (Kumar, Parida et al., 2010)

5. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบโรคท�งเดนอ�ห�ร5.1 แกงเลยงข�ออน บรรเท�อ�ก�รทองอด ทองเฟอ ขบลม

เครองปรง หวขาออนหนแวน 1 ถวยตวง ใบแมงลก 2 กง เกลอ 1 ชอนชา นำ�าปลา 2 ชอนโตะ กงสดปอกเปลอกผาหลงเอาเสนกลางออก 10 ตว นำ�าเปลา 5 ถวยตวง ผกอนๆตามชอบเครองแกง กระชายขดเปลอกหนฝอย 2 ชอนโตะ พรกช�ฟาแดง 3 ดอก พรกไทยขาว 5 เมด หอมแดง 3 หว กงแหง ¼ ถวยตวง

ปลายาง ¼ ถวยตวง กะป 1-2 ชอนโตะ

วธทำ� พรกช�ฟาแดง พรกไทยขาว หอมแดง กงแหง ปลายาง กระชายและกะป

โขลกพอละเอยดตมนำ�าใหเดอดใสเครองแกงลงไป รอจนนำ�าเดอดใสหวขาออนหนลงไปตามดวยผกอนๆ ตามชอบ รอจนนำ�าเดอดอกคร�งใสกงสด ปรงรสดวยนำ�าปลาใสใบแมงลกปดไฟ

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ข� (Alpinia galangal Swartz., Zingiberaceae)

สรรพคณ หนอ รสเผดรอนหวาน แกลมแนนหนาอก บำารงไฟธาตเหงา รสเผดรอนขม แกปวดทอง แกจกเสยดแนน ขบลมใหกระจาย แกฟกบวม แกบด แกตกโลหต แกลมปวง แกกลากเกล�อน ขบนำ�าคาวปลา แกสนนบาตหนาเพลง

ขอมลง�นวจยทเกยวของ ตานเช�อจลชพ (Rao et al., 2010) ตานการอกเสบ ลดนำ�าตาลในเลอด ตานภมแพ ลดการเกดแผลโดยลดการหลงสารในกระเพาะอาหาร กระตนภมคมกน ลดไขมนในเลอด (Chudiwal et al., 2010) ตานอนมลอสระและตานเบาหวาน (Srividya et al., 2010) ตานการอกเสบ (Ghosh et al., 2011) ยบย�งการสรางเมดสและเอนไซมไทโรซเนส (Lo et al., 2013)

5.2 สะเด�นำ'�ปล�หว�น ขบลมในลำ�ไสเครองปรง ยอดสะเดาออนหรอชอดอกออนลวกในนำ�าเดอดเอาข�นแชนำ�าเยนประมาณ

15 นาท เอาข�นจากนำ�าเยนพกไวใหเสดจนำ�า จำานวนตามชอบนำ'�ปล�หว�น นำ�าปลา 3 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 3/4 ถวยตวง นำ�ามะขามเปยก ¼ ถวยตวง เกลอ ½ ชอนชา หอมแดงเจยว 2 ชอนโตะ

กระเทยมเจยว 1 ชอนโตะ พรกแหงทอด 5 เมดวธทำ� นำ�าปลา นำ�าตาลป บ นำ�ามะขามเปยกและเกลอผสมกนแลวนำาไปต�งไฟออนๆ

เคยวจนเรมเหนยว ยกลงตกใสถวย โรยดวยพรกแหงทอด หอมแดงและกระเทยมเจยว

นำาสะเดาไปลางนำ�าใหสะอาดใสกระชอนไว จากน�นตมนำ�าใหเดอด เอาสะเดาลงไปลวกในหมอพอสะเดาเปลยนส เอาข�นแชนำ�าเยนประมาณ 15 นาท เอาข�นจากนำ�าเยนพกไวใหเสดจนำ�า

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)สะเด� (Azadirachta indica, Meliaceae)สรรพคณ ใบออน รสขม แกโรคผวหนง นำ�าเหลองเสย พพอง

ใบแก รสขม บำารงธาต ชวยยอยอาหาร ฆาแมลงศตรพชกาน รสขม แกไข บำารงนำ�าด แกรอนใน กระหายนำ�า แกไขปาดอก รสขม แกพษโลหต พษกำาเดา แกรดสดวง ลกออน รสขมปรา แกลมหทยวาตะ ลมสตถวาตะ เจรญอาหาร ฆาพยาธ แก

รดสดวง แกปสสาวะพการขอมลง�นวจยทเกยวของ กระตนภมคมกน (van der Nat et al., 1987) มฤทธทำาลายเสปรม (Khillare and Shrivastav, 2003) มฤทธคลายเครยด (Jaiswal et al., 1994) ตานเช�ออหวาตกโรค (Thakurta et al., 2007) มฤทธตานพยาธตวกลม (Costa et al., 2006) มฤทธปองกนตบถกทำาลาย (Chattopadhyay et al., 1992) มฤทธตานเบาหวาน (Sonia and Srinivasan, 1999) มฤทธตานเช�อจลชพ (Almas, 1999) มฤทธยบย�งการปฏสนธ (Deshpande et al., 1980) มฤทธตานเช�อรา (Pankajalakshmi et al., 1994)5.5 เมยงตะไครใบช�พล ขบลมเครองปรง ตะไครซอยละเอยด ¾ ถวยตวง หอมแดงซอยละเอยด 5 หว ใบมะกรดหนฝอย ¼ ถวยตวง ใบชะพลหนฝอย ½ ถวยตวง

มะพราวควสกพอหอม 2 ชอนโตะ กงแกวทอดกรอบ(พอประมาณไวโรยหนา) 3 ชอนโตะ

เมดมะมวงหมพานตควหรออบ(พอประมาณไวโรยหนา) ใบชาพล ถวลสงควเครองปรงนำ'�ยำ� พรกข�หนสบละเอยด 5 เมด กระเทยมสบละเอยด 1 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 3 ชอนโตะ นำ�ามะนาว 3 ชอนโตะวธทำ� ผสมพรกข�หน กระเทยม นำ�าตาลป บ นำ�าปลา นำ�ามะนาว ปรงรสใหเขากน

เปร�ยว หวาน เคม นำาตะไคร หอมแดง ใบมะกรด ใบชะพล และมะพราวควลงไปคลกเคลาในนำ�า

ยำาใหทว โรยหนาดวยกงแกวและเมดมะมวงหมพานต

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ตะไคร (Cymbopogon citratus Stapf., Graminae)สรรพคณ ตน รสหอมปรา ขบลม แกโรคทางเดนปสสาวะ แกนว ดบกลน

คาว เจรญอาหารขอมลง�นวจยทเกยวของ มฤทธฆาพยาธ (Sikandar et al., 2013) ฤทธตานการอกเสบ (Francisco et al., 2013) มฤทธตานโรค Leishmaniasis (Santin, Santos et al., 2009) มฤทธตานเบาหวาน (Bharti SK et al., 2013) มฤทธตานอาการทองเสย (Tangpu and Yadav, 2006) มฤทธขยายหลอดเลอดหวใจ (Kuoa et al., 2007)

ชาพล (Piper sarmentosum Roxb., Piperaceae)สรรพคณ ใบ รสเผดรอน เจรญอาหาร ขบเสมหะ ทำาใหเสมหะงวด ทำาใหเลอดลมซานขอมลงานวจยทเกยวของ มฤทธตานมะเรง (Zainal Ariffin et al., 2009) มฤทธตานอนมลอสระ (Subramaniam et al., 2003) ตานวณโรค ตานเบาหวาน (Pukclai and Kato-Noguchi, 2011) ลดการแขงตวของหลอดเลอดอนเนองมาจากไขมนในเลอดสง (Amran et al., 2010) ตานเอนไซมAcetylcholinesterase (Khan et al., 2012)

5.6 ข�วยำ�สรง เจรญอ�ห�ร ขบลมเครองปรง (ใชพอประมาณสำาหรบใสขายำาแตละจาน) ขาวสวย(ขาวหนงทพพตอขาวยำาหนงจาน) มะพราวคว ปลาปน พรกปน หรอพรกปนผสมพรกไทยดำานดหนอย นำ�ามะนาว หรอมะขามสดหนฝอย หรอมะมวงดบขดฝอยผกข�วยำ� (ใชพอประมาณสำาหรบใสขาวแตละจาน) ใบยานาง ใบเปราะ ใบกระชาย ใบกะทอ ใบขง ใบยอบาน ตะไคร ใบมะกรด ใบชะพล ใบวานนางครวญ (วานคางคาวดำา)นำ'�บดข�วยำ�(ทำ�เกบไวสำ�หรบข�วยำ�หล�ยจ�น) นำ�าบด ½ ถวย ตะไคทบ 2 ตน ขาหนแวน 5 แวน

นำ�าตาลป บ 3 ชอนโตะ ใบมะกรด 4-5 ใบ นำ�าสะอาด 1/2 ถวย หอมแดง 5 หว นำ�ามะขามเปยก 2 ชอนโตะ นำ�าตาลทราย 2 ชอนโตะ ออยทบ 1 ทอน(ยาวขนาด 6 น�ว) กะปนำ�าพรก 2 ชอนโตะวธทำ� นำานำ�าบด กะปละลายกบนำ�าสะอาด ตะไคร ขา หอมแดง ใบมะกรด ออย

และนำ�ามะขามเปยก ใสหมอต�งไฟเคยวจนเดอด จากน�นลดไฟใหไฟออนๆแลวเคยวสกพกจนนำ�างวดเหลอประมาณครงหนงจงนำาไปกรองเอากากออก

นำานำ�าบดทกรองแลวต�งไฟอกคร�งใสนำ�าตาลป บ นำ�าตาลทรายและใบมะกรดลงเคยวไฟออนจนงวดใหนำ�าขนชมรสเคม ๆ หวาน ๆ แตอยาใหหวานมาก

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ยานาง (Tiliacora triandra Diels., Menispermaceae)สรรพคณ ใบ รสจดขม ถอนพษ แกไข แกไขรากสาด ไขพษ ไขเซองซม

ไขหว ล�นกระดางคางแขง กวาดคอแกไขฝดาษ ไขดำาแดง

ขอมลง�นวจยทเกยวของ ตานมาลาเรย (Pavanand et al., 1989) ตานวณโรค (Sureram et al., 2012) มฤทธกระตนภมคมกน (Chutinun et al., 2009) มฤทธตานเอนไซม Acetylcholinesterase เลกนอย (Mukherjee et al., 2007) ไมมความเปนพษชนดเฉยบพลนและเร�อรง (Sireeratawong et al., 2008)

เปราะหอม (Kaempferia galanga Linn., Zingiberaceae)สรรพคณ ใบ รสเผดขม แกเกล�อนชาง

ขอมลงานวจยทเกยวของ ตานการอกเสบและแกปวด ตานเบาหวาน ตานอาการแพ ตานเช�อจลชพ ปองกนการเกดแผลในกระเพาะ ตานการเกาะกลมของเกลดเลอด ตานอนมลอสระ ตานมะเรง กระตนภมคมกน ลดไขมนในเลอด (Chudiwal et al., 2010) ฤทธสมานแผล (Tara Shanbhag et al., 2006)

กระทอ (Zingiber zerumbet Rosc. Smith., Zingiberaceae)สรรพคณ ใบ รสขมขนเลกนอย ขบเลอดเนาในมดลก ขบนำ�าคาวปลาขอมลงานวจยทเกยวของ มฤทธแกปวด ตานการอกเสบ รกษาแผลในกระเพาะอาหาร มฤทธปองกนตบอกเสบ มฤทธตานภมแพ มฤทธกระตนภมคมกน ยบย �งการเกาะกลมของเกลดเลอด มฤทธตานอนมลอสระ มฤทธความเปนพษตอเซลล ยบย �งการแบงตวของเซลลมะเรง ตานเน�องอก ตานเบาหวาน มฤทธตานเช�อโปรโตซว ตานเช�อจลชพ (Yob et al., 2011)

ขง (Zingiber officinale Rosc., Zingiberaceae)สรรพคณ ใบ รสเผดรอน บำารงกำาเดา แกฟกชำ�า แกนว แกขดปสสาวะ แกโรคตา ฆาพยาธขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธตานเบาหวาน (Akhani et al., 2004) ฤทธตานอนมลอสระ (Stoilova et al., 2007) ปองกนการเกดแผลในกระเพาะอาหาร (Al-Yahya et al., 1989) ฤทธตานพยาธ (Iqbal et al., 2001) ตานเช�อแบคทเรย E. coli และ S. typhi (Ekwenye and Elegalam, 2005) ฤทธตานการอกเสบ (Penna et al., 2003) ลดไขมนในเลอด (Bhandari et al., 1998)

ยอ (Morinda citrifolia Linn., Rubiaceae)

สรรพคณ ใบ รสขมเฝอน ฆาเหา ทาแกปวดน�วมอน�วเทา ใบสดยางไฟประคบแกฟกบวม ตมดม

แกไข บำารงธาตขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธตานอนมลอสระ (Zin et al., 2002) ฤทธสมานแผล (Nayak et al., 2009) ตานเช�อวณโณค (Saludes et al., 2002) ฤทธตานอนมลอสระและฤทธสมานแผลในหนทดลอง (Rasal et al., 2008) ฤทธลดปวด ตานเช�อแบคทเรย ตานมะเรง ตานการอกเสบ (Pawlus and Kinghorn, 2007) ฤทธลดนำ�าตาลในเลอด (Nayak et al., 2011) ฤทธตานเช�อจลชพ (Natheer et al., 2012) กระตนภมคมกน (Nayak and Mengi, 2010) ฤทธตานมะเรง (Brown, 2012)

ตะไคร (Cymbopogon citratus Stapf., Graminae)สรรพคณ ตน รสหอมปรา ขบลม แกโรคทางเดนปสสาวะ แกนว ดบกลน

คาว เจรญอาหารขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธตานเช�อจลชพ (Brown, 1984; Naik et al., 2010) ฤทธตานอนมลอสระ (Baratta et al., 1998; Cheel et al., 2005) ตานโรค Leishmaniasis (Santin, dos Santos et al., 2009) ฤทธลดอาการปวด (Viana et al., 2000) ฤทธตานเช�อรา (Tzortzakis and Economakis, 2007) ฤทธตานการอกเสบ (Figueirinha et al., 2010) ฤทธลดนำ�าตาลในเลอดและลดไขมนในเลอด (Adeneye and Agbaje, 2007)

มะกรด (Citrus hystrix DC., Rutaceae)สรรพคณ ใบ รสหอมปรา แกไอ แกอาเจยนเปนโลหต แกชำ�าใน ดบกลนคาว

ขอมลงานวจยทเกยวของ ตานไวรสเรมและโปลโอ (Fortin et al., 2002) ฤทธตานอนมลอสระ (Tachakittirungrod et al., 2007) ยบย�งการแบงตวของเซลลมะเรง (Manosroi et al., 2006; Chueahongthong et al., 2011) ตานการอกเสบ (Tuntipopipat et al., 2009) ตานเช�อ P. acnes (Luangnarumitchai et al., 2007) ฤทธตานเช�อจลชพในระบบทางเดนหายใจ (Srisukha et al., 2012)

ชาพล (Piper samentosum Roxb., Piperaceae)สรรพคณ ใบ รสเผดรอน เจรญอาหาร ขบเสมหะ ทำาใหเสมหะงวด ทำาใหเลอดลมซานขอมลงานวจยทเกยวของ มฤทธตานมะเรง (Zainal Ariffin et al., 2009) มฤทธตานอนมลอสระ (Subramaniam et al., 2003) ตานวณโรค ตานเบาหวาน (Pukclai and Kato-Noguchi, 2011) ลดการแขงตวของหลอดเลอดอนเนองมาจากไขมนในเลอดสง (Amran et al., 2010) ตานเอนไซมAcetylcholinesterase (Khan et al., 2012)

5.7 ปล�ทตมตะลงปลงขง ชวยระบ�ย ขบลมเครองปรง ปลาทสด 3-4 ตว ตะลงปลงผาซก 2 ถวยตวง ตะไครทบ 2 ตน ขงหนแวน 1 ถวยตวง ขม�น 3-4 เซนตเมตร หอมแดง 2 หว กระเทยม 3-4 กลบ พลกข�หนสด 5 ดอก

นำ�าตาลป บ 2 ชอนโตะ นำ�าปลา 2 ชอนโตะ เกลอ 2 ชอนชา กะป 1 ชอนชา นำ�าสะอาด 5 ถวยตวง

วธทำ� โขลกขม�นและกระเทยมพอแตก นำามาคลกทตวปลาวางท�งไว นำานำ�าต�งไฟ ใสตะไคร หอมแดง และกระทยมทบ ใสเครองปรง นำ�าตาลป บ

นำ�าปลา เกลอ และกะป ลงไปรอจนนำ�าเดอดใสปลาลงไป ท�งไวสกคร ใสตะลงปลงผา ซกลงไปตมจนนำ�าเปร�ยวออก ชมรส เพมเตมไดตามใจชอบ

จากน�น เตมขงหนแวน และพรกข�หนลงไป รอจนนำ�าเดอดอกคร�งยกลงจากเตา (สตรน�ตองระวงอยาตมขงนานจนเกนไป เพราะจะทำาใหขงมรสขมมากข�น)

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ขง (Zingiber officinale Rosc., Zingiberaceae)สรรพคณ เหงา รสหวานเผดรอน ขบลม แกทองอด แนนเฝอ คลนไสอาเจยน แกหอบไอ ขบเสมหะ

แกบด เจรญอากาศธาต ขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธตานเบาหวาน (Akhani et al., 2004) ฤทธตานอนมลอสระ (Stoilova et al., 2007) ปองกนการเกดแผลในกระเพาะอาหาร (Al-Yahya et al., 1989) ฤทธตานพยาธ (Iqbal et al., 2001) ตานเช�อแบคทเรย E. coli และ S. typhi (Ekwenye and Elegalam, 2005) ฤทธตานการอกเสบ (Wahab et al., 2009; Penna et al., 2003) ลดไขมนในเลอด (Bhandari et al., 1998)

ตะลงปลง (Averrhoa bilimbi Linn., Averrhoaceae)สรรพคณ ผล รสเปร�ยวฝาด เจรญอาร บำารงรางกาย สมานแผล ขบเหงอ แกปวดกระดก แกไข

แกไอ แกเลอดออกตามไรฟน แกรดสดวงทวารขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธลดไขมนในเลอด (Ambili et al., 2009) ตานเช�อแบคทเรย (Das et al., 2011; Wahab et al., 2009; Zakaria et al., 2007) ฤทธความเปนพษตอ brine shrimp (Das et al., 2011) ตานเบาหวาน (Tan et al., 2005) ใบมฤทธลดนำ�าตาลในเลอดและลดไขมนในเลอด (Pushparaj et al., 2000)

6. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบโรคโลหตระด6.1 แกงใบยอป�ปล�ชอนแหง รกษ�ประจำ�เดอนม�ไมปกต

เครองปรง ปลาเคม 300-400 กรม ไขตมสก 5 ฟอง ใบยอเพสลาดหนขวางกวางประมาณ 1 ซม. 3 ถวยตวง นำ�ากะทค�นแยกหวและหางจากเน�อมะพราวขดแลวครงกโล(หวกะท 2 ถวย

ตวง/หางกะท 3 ถวยตวง) เครองแกง กระเทยม 1 หว หอมแดง 6 หว ตะไครหนฝอย 4 ตน ขา ขนาดน�วครงหนฝอย กระชาย 7 ราก ใสหวลงไปดวย ขม�น สองน�วครงหนฝอย ผวมะกรด ½ ลก พรกข�หน 25 เมด พรกไทยดำา 7-10 เมด กะป 2-3 ชอนโตะ วธทำ�

โขลกสวนผสมเครองแกงทกอยางเขากนจนละเอยด โดยใสกะปเปนรายการสดทาย

นำาหวกะท 1 ถวย เคยวจนแตกมนเลกนอย ผดกบเครองแกงจนหอม หลงจากน�นเตมหางกะท 2-3 ถวยลงไปกะใหนำ�าแกงพอดกบปลาเคมและ

ผก รอจนนำ�าแกงเดอด เตมปลาเคม/ไขตมสกตามดวยใบยอหนลงไป รอใหเดอดอกคร �งเตมหว

กะท 1 ถวยทเหลอปรงรสดวย นำ�าปลากบนำ�าตาลป บชมรสเคม มน หวานนดหนอยหม�ยเหต สำาหรบคนภาคใตทไมชอบกระชายใชเครองแกงควของภาคใตทมขายทวไปแทนได หรอจะทดลองเตมกระชายลงไปในเครองแกงควแตลดปรมาณลงครงหนงของสตรน�กได

ยอ (Morinda citrifolia Linn., Rubiaceae)สรรพคณ ใบ รสขมเฝอน ฆาเหา ทาแกปวดน�วมอน�วเทา ใบสดยางไฟประคบแกฟกบวม ตมดม

แกไข บำารงธาตขอมลงานวจยทเกยวของ ฤทธตานอนมลอสระ (Zin et al., 2002) ฤทธสมานแผล (Nayak et al., 2009) ตานเช�อวณโณค (Saludes et al., 2002) ฤทธตานอนมลอสระและฤทธสมานแผลในหนทดลอง (Rasal et al., 2008) ฤทธลดปวด ตานเช�อแบคทเรย ตานมะเรง ตานการอกเสบ (Pawlus and Kinghorn, 2007) ฤทธลดนำ�าตาลในเลอด (Nayak et al., 2011) ฤทธตานเช�อจลชพ (Natheer et al., 2012) กระตนภมคมกน (Nayak and Mengi, 2010) ฤทธตานมะเรง (Brown, 2012)

6.2 ตมมะระ แกอ�ก�รตกข�วเครองปรง มะระ 450 กรม กระดกหม/ไก 350 กรม รากผกช 2 ราก พรกไทยเมด ½ ชอนชา กระเทยมไทย 8 กลบ ซอ�วขาว 2-3 ชอนโตะ ซอสปรงรส 1-2 ชอนโตะ เกลอ ½ ชอนชา นำ�ามนพช 1-2 ชอนโตะ เกลอสำาหรบแชมะระ 1 ชอนโตะ นำ�าเปลา 10 ถวยตวง ใบผกช 2-3 ตน

วธทำ� นำากระดกหมลางใหสะอาดพกใหสะเดดนำ�าจากน�นใสซอสปรงรสและซอ�วขาว

ลงไปอยางละ ½ ชอนโตะคลกเคลาใหเขากนใสหมอพกไวประมาณ 10-30 นาท

ตดหวตดทายมะระ หนมะระเปนทอนยาวประมาณ ๒ น�ว แลวหนครงอกท จากน�นควกเอาไสในท�งนำาไปแชในนำ�ากะพอใหทวมมะระใสเกลอสำาหรบแชมะระลงไป ท�งไวอยางนอย 30 นาท

โขลกกระเทยม รากผกชใหละเอยด สวนพรกไทยเมด(บบพอแตก) เคลาเขาดวยกนตกใสถวยพกไว

นำานำ�าเปลาใสในหมอต�งไฟแรงใหนำ�าเดอดพลาน ต�งกระทะนำ�ามนดวยไฟกลางพอรอนใสเครองทโขลกพกไวลงไปผดจน

เหลองหอม ใสกระดกหมลงไปผดดวยกนพอเน�อหมดานนอกเรมเปลยนส ปดไฟ ตกเครองทผดใสในหมอนำ�า พอนำ�าเดอดอกทใสซอ�วขาว ซอสปรงรส เกลอลงไป ตมนานประมาณ 30 นาท ระหวางน�หากมฟองข�นใหชอนฟองท�งไป

นำามะระข�นจากนำ�าเกลอทแชแลวนำาไปลางดวยนำ�าสะอาดอกสก 2 นำ�าพกไว พอนำ�าซปครบ 30 นาท ใสมะระลงไปแลวปดฝาโดยทไมเปดฝาอก นาน

ประมาณ 1-2 ชวโมง ระหวางทตนพอครบ ๑ ชวโมงใหลดไฟลงเหลอออนปานกลาง แลวตนตออก 30 นาท เปดฝาชมรส หากไมเคมใหเตมซอ�วขาว

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)มะระจน (Momordica charantia Linn., Cucurbitaceae)สรรพคณ ผล รสม แกตบมามพการ บำารงนำ�าด ขบพยาธในทอง แกลมเขาขอ แกปวดบวมตาม

เขาขอมลวจยทเกยวของ ฤทธลดนำ�าตาลในเลอด (Joseph and Jini, 2013; Choudhary et al., 2012) ฤทธแกปวดและลดไข (Patel et al., 2010) ตานมะเรง บำารงระบบทางเดนอาหาร รกษาโรคสะเกดเงน ลดความอวน ตานเช�อจลชพและเช�อไวรส ฤทธสมานแผล (Kumar, Sharathnath et al., 2010) ฤทธตานเช�อจลชพและตานอนมลอสระ (Leelaprakash et al., 2011) ฤทธตานเบาหวาน (Ahmad et al., 2012) ฤทธตานเน�องอก (Jilka et al., 1983; Manabe et al., 2003) ตานการอกเสบ (Manabe et al., 2003; Leelaprakash et al., 2012)

7. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรสำ�หรบถอนพษ ดบพษ7.1 ผดผกบง ถอนอ�ก�รเม�เหล�

เครองปรง ผกบง 300 กรม กระเทยมสบละเอยด 10 กลบ พรกทบพอแหลก 3-5 เมด นำ�ามนพช 3 ชอนโตะ เตาเจยว 1 ชอนชา ซอสหอยนางรม 2 ชอนชา นำ�าตาล 1 ชอนชา

วธทำ� ลางผกบงในนำ�าสะอาด สะเดดนำ�าใหแหงแลวจงนำาไปหนตามยาว โดยหนใหม

ความยาวประมาณ 2 น�ว นำาผกทหนแลวใสถวยใบใหญ จากน�นจงเตมเครองปรง ซงไดแก

กระเทยมสบ พรก นำ�ามนหอย เตาเจยว และนำ�าตาลลงบนผกบง กระทะต�งไฟใหรอน ใสนำ�ามำ�ามนพชเลกนอย รอนำ�ามนรอน ใสเครองปรงท�งหมดลงไปผดใหเขากน จนผกบงสกตกใสจาน

สรรพคณท�งย�สมนไพร (วฒ วฒธรรมเวช, 2540)ผกบงจน (Ipomea aquatica Frosk., Convovulaceae)สรรพคณ ท�งตน ถอนพษยาเบอเมา ตำาพอกหรอทาดบพาฝ แกอกเสบบวม ถอนพาผดสำาแดง ขอมลวจยทเกยวของ ฤทธบำารงตบ (Alkiyumi et al., 2012) ฤทธตานเช�อแบคทเรย (Bhakta et al., 2008) ฤทธสงบประสาทและคลายกงวล (Khan et al., 2011) ฤทธตานเบาหวาน (Mishra et al., 2010) ลดนำ�าตาลในเลอดและตานอนมลอสระ (Hamid et al., 2011) ฤทธตานมะเรงตอมลกหมาก (Octaviani et al., 2013) ฤทธรกษาแผลในกระเพาะอาหาร (Sivaraman and Muralidaran, 2008) ฤทธลดนำ�าตาลในเลอดอ(Malalavidhane et al., 2000) ขบปสสาวะ(Mamun et al., 2003)

8. ตำ�รบอ�ห�รเปนย�สมนไพรเสรมสร�งภมคมกน8.1 ปล�ชอนตมผกก�ดดองใสถวดำ� แกภมแพ

เครองปรง ปลาชอน 1 ตว 400 กรม เกยมฉาย 400 กรม เน�อไก 500 กรม ตาหย� 5 กอน นำ�าเตาหย� ½ ชอนโตะ ขงแกหนแวนหนา ๑/๒ ซม. 5 ช�น กระเทยมจนกลบใหญ 5 กลบ พรกช�ฟาเขยว แดง 4 เมดใหญ กระเทยมไทยกลบเลก 7-10 กลบ พรกไทยขาวปน ½ ชอนชา รากผกช 3 รากใหญ ขาแกหนแวนหนา ๑/๒ ซม. 5 ช�น ถวดำา ½ ถวยตวง ซอวขาว 2 ชอนโตะ นำ�าตาลป บ ½ ชอนโตะ (ถาผกกาดดองเปร�ยวมาก ตองใสเพอปรบรสชาต แตหากผกกาดดอง

เปรยวหวานแลว ไมตองใส) นำ�าซปไก 4 ถวย นำ�ามนพชสำาหรบทอดปลา 1 ถวย

นำ�ามนพชสำาหรบผด 2 ชอนโตะ

วธทำ� ลางปลาใหสะอาด หนเปนช�นใหญขนาด ๓-๔ น�ว นำาไปทอดพอสก เน�อจะไม

เละ ตกข�นพก โขลกรากผกช กระเทยมไทยกลบเลก ขา และ พรกไทยรวมกนใหละเอยด

ท�งหมดผสมและคนใหเปนเน�อเดยวกนในชามใหญ พกไว นำาตาหย�แบบกอน บ�ในนำ�าเตาหย�ผสมกบซอวขาวจนกระทงละเอยดไมเปน

กอน ต�งกระทะใสนำ�ามนเลกนอย พอรอนใสกระเทยม รากผกช ขา ผดพอหอม เท

เครองปรงทผสมเรยบรอยแลวลงไปคนใหเขากน ใสผกกาดดองเตมนำ�าสะอาด ผกสกพก

นำาเน�อไกวางกนหมอ หลงจากน�นนำาเครองทเราผดไวมาวางไวบนเน�อไก นำาผกกาดดอง ถวดำา กระเทยม ขง พรกช�ฟา เตาหย�/ซอวขาว นำ�าซปวาง

ลงในหมอ และตามปลาชอนทอดเปนลำาดบสดทาย นำาผกกาดดองทเหลอวางบนช�นปลา วางพรกช�ฟาบบโรยหนา เทนำ�าเดอด

ลงไปพอทวม ต�งไฟกลาง พอเดอดหรไฟลง ตมตอไปอกประมาณ 1 ชวโมง ชมรสใหออกหวาน เคม เปร�ยวนดหนอย

อ�งองAdeneye, A.A. and Agbaje, E.O. 2007. Hypoglycemic and

hypolipidemic effects of fresh leaf aqueous extract of Cymbopogon citratus Stapf. in rats. Journal of Ethnopharmacology. 112 (3):440-444.

Adetunji, C.O., Olaniyi, O.O. and Ogunkunle, A.T.J. 2013. Bacterial activity of crude extracts of Vernonia amygdalina on clinical isolates. Journal of Microbiology and Antimicrobials. 5 (6):60-64.

Ahmad, Z., Zamhuri, K.F., Yaacob, A., Siong, C.H., Selvarajah, M., Ismail, A. and Hakim, M.N. 2012. In vitro Anti-diabetic Activities and Chemical Analysis of Polypeptide-k and Oil Isolated from Seeds of Mordica charantia (Bitter Gourd). Molecules. 17:9631-9640.

Akhani, S.P., Vishwakarma, S.L. and Goyal, R.K. 2004. Anti-diabetic activity of Zingiber officinale in streptozotocin-induced type I diabetic rats. Journal of Pharmacy and Pharmacology. 56 (1):101-105.

Al-Yahya, M.A., Rafatullah, S., Mossa, J.S., Ageel, A.M., Parmar, N.S. and Tariq, M. 1989. Gastroprotective Activity of Ginger Zingiber Officinale Rosc., in Albino Rats. The American Journal of Chinese Medicine. 17 (01n02):51-56.

Ali, K., Ashraf, A. and Nath Biswas, N. 2012. Analgesic, anti-inflammatory and anti-diarrheal activities of ethanolic leaf extract of Typhonium trilobatum L. Schott. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine. 2 (9):722-6.

Alkiyumi, S.S., Abdullah, M.A., Alrashdi, A.S., Salama, S.M., Abdelwahab, S.I., Hadi, A.H.A. and 2012. Ipomoea aquatica Extract Shows Protective Action Against Thioacetamide-Induced Hepatotoxicity. Molecules. 17:6146-6155.

Almas, K. 1999. The antimicrobial effects of extracts of Azadirachta indica (Neem) and Salvadora persica (Arak) chewing sticks. Indian journal of dental research : official publication of Indian Society for Dental Research. 10 (1):23-26.

Ambili, S., Subramoniam, A. and Nagarajan, N.S. 2009. Studies on the Antihyperlipidemic Properties of Averrhoa bilimbi Fruit in Rats. Planta Medica. 75 (01):55-58.

Amin, M. and Kapadnis, B.P. 2005. Heat stable antimicrobial activity of Allium ascalonicum against bacteria and fungi. Indian Journal of Experimental Biology. 43 (8):751-4.

Amran, A., Zakaria, Z., Othman, F., Das, S., Raj, S. and Nordin, N.-A. 2010. Aqueous extract of Piper sarmentosum decreases atherosclerotic lesions in high cholesterolemic experimental rabbits. Lipids in Health and Disease. 9 (1):44.

Anantaworasakul, P., Klayraung, S. and Okonogi, S. 2011. Antibacterial activities of Sesbania grandiflora extracts. Drug Discoveries & Therapeutics. 5 (1):12-7.

Babitha, S., Banji, D. and Banji, O.J. 2012. Antioxidant and hepatoprotective effects of flower extract of Millingtonia hortensis Linn. on carbon tetrachloride induced hepatotoxicity. Journal of Pharmacy And Bioallied Sciences. 4 (4):307-12.

Baratta, M.T., Dorman, H.J.D., Deans, S.G., Figueiredo, A.C., Barroso, J.G. and Ruberto, G. 1998. Antimicrobial and antioxidant properties of some commercial essential oils. Flavour and Fragrance Journal. 13 (4):235-244.

Bhakta, J., Majumdar, P. and Munekage, Y. 2008. Antimicrobial efficacies of methanol extract of Asteracantha longifolia, Ipomoea aquatica and Enhydra fluctuans against Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus and Micrococcus luteus. The Internet Journal of Alternative Medicine. 7 (2).

Bhandari, U., Sharma, J.N. and Zafar, R. 1998. The protective action of ethanolic ginger (Zingiber officinale) extract in cholesterol fed rabbits. Journal of Ethnopharmacology. 61 (2):167-171.

Bhangale, J., Patel, R., Acharya, S. and Chaudhari, K. 2012. Preliminary studies on anti-inflammatory and analgesic activities of Jasminum Sambac (L.) aiton in experimental animal models. American Journal of Pharmtech Research. 2 (4):804-813.

Bharti SK, Kumar A, Prakash O, Krishnan S and AK, G. 2013. Essential Oil of Cymbopogon Citratus Against Diabetes: Validation by In vivo Experiments and Computational Studies. Journal of Bioanalysis & Biomedicine. 5 (194-203).

Bhoomannavar, V.S., Shivakumar, S.I., Hallikeri, C.S. and Hatapakki, B.C. 2011. Hepatoprotective activity of leaves of Neptunia Oleracea lour in Carbon tetrachloride induced rats. Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences. 2 (2):309-314.

Brown, A.C. 1984. Anticancer Activity of Morinda citrifolia (Noni) Fruit: A Review. Phytotherapy

Chattopadhyay, R.R., Sarkar, S.K., Ganguly, S., Banerjee, R.N., Basu, T.K. and Mukherjee, A. 1992. Hepatoprotective activity of Azadirachta indica leaves on paracetamol induced hepatic damage in rats. Indian journal of experimental biology. 30 (8):738-740.

Cheel, J., Theoduloz, C., RodrÃguez, J. and Schmeda-Hirschmann, G. 2005. Free radical scavengers and antioxidants from lemongrass (Cymbopogon citratus (DC.) Stapf.). Journal of Agricultural and Food Chemistry. 53 (7):2511-2517.

China, R., Mukherjee, S., Sen, S., Bose, S., Datta, S., Koley, H., Ghosh, S. and Dhar, P. 2012. Antimicrobial activity of Sesbania grandiflora flower polyphenol extracts on some pathogenic bacteria and growth stimulatory effect on the probiotic organism Lactobacillus acidophilus. Microbiological Research. 167 (8):500-6.

Choudhary, S.K., Chhabra, G., Sharma, D., Vashishta, A., Ohri, S. and Dixit, A. 2012. Comprehensive evaluation of anti-hyperglycemic activity of fractionated Momordica charantia seed extract in alloxan-induced diabetic rats. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2012:10.

Chudiwal, A., Jain, D. and Somani, R. 2010. Alpinia galang Willd. - An overview on phyto-pharmacological

properties. Indian Journal of Natural Products and Resources. 1 (2):143-149.

Chueahongthong, F., Ampasavate, C., Okonogi, S., Tima, S. and Anuchapreeda, S. 2011. Cytotoxic effects of crude kaffir lime (Citrus hystrix, DC.) leaf fractional extracts on leukemic cell lines Journal of Medicinal Plants Research. 5 (14):3097-3105.

Chutinun, P., Aekachai, D., Payoongsak, S. and Wasun, D. 2009. Immunomodulating, antioxidant and antimicrobial activities of northeasternthai edible plant and medicinal plant extracts. Isan Journal of Pharmaceutical Sciences. 5 (2):99-107.

Costa, C.T.C., Bevilaqua, C.M.L., Maciel, M.V., Camurça-Vasconcelos, A.L.F., Morais, S.M., Monteiro, M.V.B., Farias, V.M., da Silva, M.V. and Souza, M.M.C. 2006. Anthelmintic activity of Azadirachta indica A. Juss against sheep gastrointestinal nematodes. Veterinary Parasitology. 137 (3-4):306-310.

Dankert, J., Tromp, T.F., de Vries, H. and Klasen, H.J. 1979. Antimicrobial activity of crude juices of Allium ascalonicum, Allium cepa and Allium sativum. Zentralbl Bakteriol Orig A. 245 (1-2):229-39.

Das, S.C., Sultana, S., Roy, S. and Hasan, S.S. 2011. Antibacterial and cytotoxic activities of methanolic extracts of leaf and fruit parts of the plant Averrhoa bilimbi (Oxalidaceae). American Journal of Scientific and Industrial Research. 2 (4):531-536.

Deshpande, V., Mendulkar, K. and Sadre, N. 1980. Male antifertility activity of Azadirachta Indica in mice. Journal of Postgraduate Medicine. 26 (3):167-70.

Ekwenye, U.N. and Elegalam, N.N. 2005. Anibacteria activity of ginger (Zingiber officinale Rosxoe) and Garlic (Allium Sativum L.) extract on Escherichia Coli and

Salmonella typhi. International Journal of Molecular Medicine and Advance Science. 1 (4):411-416.

Fasola, T.R., Okeocha, P.C. and Odetola, A. 2010. Screening for the hypoglycaemic potentials of the extract of Vernonia amyggalina. Ethnobotanical Leaflets. 14:759-765.

Figueirinha, A., Cruz, M.T., Francisco, V., Lopes, M.C. and Batista, M.T. 2010. Anti-inflammatory activity of Cymbopogon citratus leaf infusion in lipopolysaccharide-stimulated dendritic cells: contribution of the polyphenols. Journal of Medicinal Food. 13 (3):681-90.

Fortin, H., Vigor, C., Lohézic-Le Dévéhat, F., Robin, V., Le Bossé, B., Boustie, J. and Amoros, M. 2002. In vitro antiviral activity of thirty-six plants from La Réunion Island. Fitoterapia. 73 (4):346-350.

Francisco, V., Costa, G., Figueirinha, A., Marques, C., Pereira, P., Miguel Neves, B., Celeste Lopes, M., GarcÃa-RodrÃguez, C., Teresa Cruz, M. and Teresa Batista, M. 2013. Anti-inflammatory activity of Cymbopogon citratus leaves infusion via proteasome and nuclear factor-κB pathway inhibition: Contribution of chlorogenic acid. Journal of Ethnopharmacology. 148 (1):126-134.

Ghosh, A., Banerjee, M. and Bhattacharyya, N. 2011. Anti-inflammatory activity of root of Alpinia galangal willd. Chronicles of Young Scientists. 2 (3):139-143.

Gresham, L.J., Ross, J. and Izevbigie, E.B. 2008. Vernonia amygdalina: anticancer activity, authentication, and adulteration detection. International Journal of Environmental Research and Public Health. 5 (5):342-8.

Hamid-Reza, M.-M., Ali, M. and Kamran, M. 2011. Anticancer and anti-inflammatory activities of shallot

(Allium ascalonicum) extract. Archives of Medical Science : AMS. 7 (1).

Hamid, K., Ullah, M.O., Sultana, S., Howlader, M.A., Basak, D., Nasrin, F. and Rahman, M.M. 2011. Evaluation of the leaves of Ipomoea aquatica for its hypoglycemic and antioxidant activity. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 3 (7):1330-1333.

Iqbal, Z., Nadeem, Q.K., Khan, M.N., Akhtar, M.S. and Waraich, F.N. 2001. In Vitro Anthelmintic Activity of Allium sativum, Zingiber officinale, Curcurbita mexicana and Ficus religiosa International Journal of Agriculture & Biology. 3 (4):454-457.

Jaiswal, A.K., Bhattacharya, S.K. and Acharya, S.B. 1994. Anxiolytic activity of Azadirachta indica leaf extract in rats. Indian journal of experimental biology. 32 (7):489-491.

Jilka, C., Strifler, B., Fortner, G.W., Hays, E.F. and Takemoto, D.J. 1983. In vivo Antitumor Activity of the Bitter Melon (Momordica charantia). Cancer Research. 43:5151-5155.

Joseph, B. and Jini, D. 2013. Antidiabetic effects of Momordica charantia (bitter melon) and its medicinal potency. Asian Pacific Journal of Tropical Disease. 3 (2):93-102.

Kalaiselvi, M., narmadha, R., Ravikumar, P.R.G., Gomathi, D., sophia, D., Raj, C.A., UMA, C. and Kalaivani.K, A. 2012. In vivo and in vitro antitumor activity of Jasminum sambac (Linn) ait Oleaceae flower against dalton’s ascites lymphoma induced swiss albino mice International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. 4 (1):144-147.

Khan, M., Elhussein, S.A.A., Khan, M.M. and Khan, N. 2012. Anti-acetylcholinesterase activity of Piper

sarmentosum by a continuous immobilized-enzyme assay. APCBEE Procedia. 2 (0):199-204.

Khan, M.J., Saini, V., Bhati, V.S., Karchuli, M.S. and Kasture, S.B. 2011. Anxiolytic activity of Ipomoea aquatica leaves European Journal of Experimental Biology. 1 (1):63-70.

Khillare, B. and Shrivastav, T.G. 2003. Spermicidal activity of Azadirachta indica (neem) leaf extract. Contraception. 68 (3):225-229.

Kola, O.M. 2007. Anti-Inflammatory activity of ethanolic leaf extract from Vernonia amygdalina on the immune system of swiss albino rats dosed with Clostridium sporogenes (NCIB 532). Research Journal of Medical Sciences. 1 (2):127-131.

Kumar, D., Parida, S.K., Achrya, S.N., Patel, D.D., Thakkar, L.P. and Satyajit. 2010. Evaluation of antimicrobial activity of various extracts of Typhonium trilobatum Schott rhizomes. Advances in Pharmacology and Toxicology. 11 (3):7-11.

Kumar, D.S., Sharathnath, K.V., Yogeswaran, P., Harani, A., Sudhakar, K., Sudha, P. and Banji, D. 2010. A medicinal potency of Momordica charantia. International Journal of Pharmaceutical Sciences Review and Research. 1 (2):95-100.

Kuoa, D.-H., Shieha, P., Yanga, B.-H., Horngb, C.-T. and Chena, F.-A. 2007. Vasorelaxation effect of Cymbopogon citratus in isolated porcine coronary artery. Taiwan Pharmaceutical Journal. 59:85-96.

Lee, S.Y., Mediani, A., Nur Ashikin, A.H., Azliana, A.B.S. and Abas, F. 2014. Antioxidant and α-glucosidase inhibitory activities of the leaf and stem of selected traditional medicinal plants International Food Research Journal. 21 (1):165-172.

Leelaprakash, G., Rose, J.C., BM, G., Javvaji, P.K. and A, S.P. 2011. In vitro antimicrobial and antioxidant activity of Momordica charantia leaves. Pharmacophore. 2 (4):244-252.

Leelaprakash, G., Rose, J.C. and Dass, S.M. 2012. In vitro anti-inflammatory activity of Momordica charantia by inhibition of lipoxygenase enzyme International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. 4 (1):148-152.

Lo, C.-Y., Liu, P.-L., Lin, L.-C., Chen, Y.-T., Hseu, Y.-C., Wen, Z.-H. and Wang, H.-M. 2013. Antimelanoma and antityrosinase from Alpinia galangalc. The Scientific World Journal. 2013:5.

Luangnarumitchai, S., S. Lamlertthon1 and Tiyaboonchai, W. 2007. Antimicrobial activity of essential oils against five strains of Propionibacterium acnes. Mahidol University Journal of Pharmaceutical Sciences. 34 (1-4):60-64.

Padmaja, M., Sravanthi, M. and Hemalatha, K.P.J. 2011. Evaluation of antioxidant activity of two Indian Medicinal Plants. Journal of Phytology. 3 (3):132-136.

Malalavidhane, T.S., Wickramasinghe, S.M.D.N. and Jansz, E.R. 2000. Oral hypoglycaemic activity of Ipomoea aquatica. Journal of Ethnopharmacology. 72 (1-2):293-298.

Mamun, M.M., Billah, M.M., Ashek, M.A., Ahasan, M.M., Hossain, M.J. and Sultana, T. 2003. Evaluation of diuretic activity of Ipomoea aquatica (Kalmisak) in Mice Model Study. Journal of Medical Sciences. 3:395-400.

Manabe, M., Takenaka, R., Nakasa, T. and Okinaka, O. 2003. Induction of Anti-inflammatory responses by dietary Momordica charantia L. (Bitter Gourd). Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry. 67 (12):2512-2517.

Manokaran, K., Rajasekaran, N., Paramasivam, R., Ganesan, R. and Duraisamy, G. 2011. In vitro scavenging activity of Jasminum sambac (L.) Ait Oleaceae. Asian Journal of Pharmaceutical and Biological Research. 1 (3):370-375.

Manosroi, J., Dhumtanom, P. and Manosroi, A. 2006. Anti-proliferative activity of essential oil extracted from Thai medicinal plants on KB and P388 cell lines. Cancer Letters. 235 (1):114-120.

Mishra, S.B., Rao, C.V., Ojha, S.K., Vijayakumar, M. and Verma, A. 2010. An analytical review of plants for anti diabetic activity with theirphytoconstituent & mechanism of action. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 1 (1):29-46.

Mukherjee, P.K., Kumar, V., Mal, M. and Houghton, P.J. 2007. Acetylcholinesterase inhibitors from plants. Phytomedicine. 14 (4):289-300.

Nagaraja, M.S. and Padmaa M, P. 2011. Antibacterial activity of Millingtonia hortensis Linn Stem Bark. Asian Journal of Pharmaceutical and Biological Research. 1 (3):384-386.

Nagaraja, M.S. and Padmaa, M.P. 2011. In vitro anthelmintic activity of stem bark of Millingtonia hortensis linn. International Journal of Pharma and Bio Sciences. 2 (2):15-19.

Naik, M.I., Fomda, B.A., Jaykumar, E. and Bhat, J.A. 2010. Antibacterial activity of lemongrass (Cymbopogon citratus) oil against some selected pathogenic bacterias. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine. 3 (7):535-538.

Natheer, S.E., Sekar, C., Amutharaj, P., Rahman, M.S.A. and Khan, K.F. 2012. Evaluation of antibacterial activity of Morinda citrifolia, Vitex trifolia and Chromolaena

odorata African Journal of Pharmacy and Pharmacology. 6 (11):783-788.

Nayak, B.S., Marshall, J.R., Isitor, G. and Adogwa, A. 2011. Hypoglycemic and hepatoprotective activity of fermented fruit juice of Morinda citrifolia (Noni) in Diabetic Rats. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2011.

Nayak, B.S., Sandiford, S. and Maxwell, A. 2009. Evaluation of the wound-healing activity of ethanolic extract of Morinda citrifolia L. Leaf. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 6 (3):351-356.

Nayak, S. and Mengi, S. 2010. Immunostimulant activity of noni (Morinda citrifolia) on T and B lymphocytes. Pharmaceutical Biology. 48 (7):724-731.

Nestlé. 2557. อาหารสขภาพตานภมแพ. บรษทเนสทเล 2557 [cited 26 เมษายน 2557]. Available from https://www.goodfoodgoodlife.in.th

Octaviani, C.D., Lusiana, M., Zuhrotun, A., Diantini, A., Subarnas, A. and Abdulah, R. 2013. Anticancer properties of daily-consumed vegetables Amaranthus spinosus, Ipomoea aquatica, Apium graveolens, and Manihot utilisima to LNCaP prostate cancer cell lines. Journal of Natural Pharmaceuticals. 4 (4):67-70.

Oke, J., Achife, C. and Adefisan, O. 1999. Hypoglycaemic activity of the alcoholic extract of Musa sapientum. Nigerian Journal of Natural Products and Medicine 3:68-70.

Omoregie, E.S., Pal, A. and Sisodia, B. 2011. In vitro antimalarial and cytotoxic activities of leaf extracts of Vernonia amygdalina (Del.) Nigerian Journal of Basic and Applied Science. 19 (1):121-126.

Owoyele, B. 2006. Analgesic and anti-inflammatory effects of Allium ascalonicum. Tropical Journal of Health Sciences Association of Crop Science. 13 (1).

Pankajalakshmi, Venugopal, V. and Taralakshmi. 1994. Antidermatophytic activity of neem (Azadirachta indica) leaves in vitro. Indian Journal of Pharmacology. 26 (2):141-143.

Pari, L. and Umamaheswari, J. 2000. Antihyperglycaemic activity of Musa sapientum flowers: effect on lipid peroxidation in alloxan diabetic rats. Phytotherapy Research. 14 (2):136-8.

Patel, R., Mahobia, N., Upwar, N., Waseem, N., Talaviya, H. and Patel, Z. 2010. Analgesic and antipyretic activities of Momordica charantia Linn. fruits. Journal of Advanced Pharmaceutical Technology & Research. 1 (4):415-418.

Pavanand, K., Webster, H.K., Yongvanitchit, K. and Dechatiwongse, T. 1989. Antimalarial activity of Tiliacora triandra diels against Plasmodium falciparum in vitro. Phytotherapy Research. 3 (5):215-217.

Pawlus, A.D. and Kinghorn, A.D. 2007. Review of the ethnobotany, chemistry, biological activity and safety of the botanical dietary supplement Morinda citrifolia (noni). Journal of Pharmacy and Pharmacology. 59 (12):1587-1609.

Penna, S.C., Medeiros, M.V., Aimbire, F.S.C., Faria-Neto, H.C.C., Sertié, J.A.A. and Lopes-Martins, R.A.B. 2003. Anti-inflammatory effect of the hydralcoholic extract of Zingiber officinale rhizomes on rat paw and skin edema. Phytomedicine. 10 (5):381-385.

Prabha, P., Karpagam, T., Varalakshmi, B. and Packiavathy, A.S. 2011. Indigenous anti-ulcer activity of Musa sapientum on peptic ulcer. Pharmacognosy Research. 3 (4):232-8.

Prasanna, G. and Saraswathi, N.T. 2013. The therapeutic role of Sesbania grandiflora as an inhibitor of advanced glycation endproduct (AGE) formation and the discovery of lead compounds for managing hyperglycaemia. Planta Medica. 79 (13):84.

Pukclai, P. and Kato-Noguchi, H. 2011. Allelopathic activity of Piper samentosum Roxb. Asian Journal of Plant Sciences.

Pushparaj, P., Tan, C.H. and Tan, B.K.H. 2000. Effects of Averrhoa bilimbi leaf extract on blood glucose and lipids in streptozotocin-diabetic rats. Journal of Ethnopharmacology. 72 (1-2):69-76.

Rahman, M.A., Hasan, M.S., Hossain, M.A., Biswas, N.N. and 2011. Analgesic and cytotoxic activities of Jasminum sambac (l.) aiton. Pharmacologyonline. 1:124-131.

Rao, K., Ch, B., Narasu, L.M. and Giri, A. 2010. Antibacterial activity of Alpinia galanga (L) Willd crude extracts. Applied Biochemistry and Biotechnology. 162 (3):871-84.

Rasal, V.P., Sinnathambi, A., Ashok, P. and Yeshmaina, S. 2008. Wound healing and antioxidant activities of Morinda citrifolia leaf extract in rats Iranian JournaL of Pharmacology & Therapeutics. 7 (1):49-52.

Roy, S.K., Mishra, P.K., Nandy, S., Datta, R. and Chakraborty, B. 2012. Potential wound healing activity of the different extract of Typhonium trilobatum in albino rats. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine. 2 (3, Supplement):S1477-S1486.

Saludes, J.P., Garson, M.J., Franzblau, S.G. and Aguinaldo, A.M. 2002. Antitubercular constituents from the hexane fraction of Morinda citrifolia Linn. (Rubiaceae). Phytotherapy Research. 16 (7):683-685.

Santin, M., dos Santos, A., Nakamura, C., Dias Filho, B., Ferreira, I. and Ueda-Nakamura, T.n. 2009. In vitro activity of the essential oil of Cymbopogon citratus and its major component (citral) on Leishmania amazonensis. Parasitology Research. 105 (6):1489-1496.

Saravanakumar, A., Vanitha, S., Ganesh, M., Jayaprakash, J. and Ramaswamy, N.M. 2010. Hypolipidemic activity of Sesbania grandiflora in triton wr-1339 induced hyperlipidemic rats. International Journal of Phytomedicine. 2(1)

Sertié, J.A.A., Wiezel, G., Woisky, R.G. and Carvalho, J.C.T. 2001. Antiulcer activity of the ethanol extract of Sesbania grandiflora. Brazilian Journal of Pharmaceutical Sciences. 37 (1):107-112.

Sharma, M., Puri, S. and Sharma, P.D. 2007. Antifungal activity of Millingtonia hortensis. Indian Journal of Pharmaceutical Sciences. 69 (4):599-601.

Sikandar, K.S., Muhammad, M.K., Muhammad, U.K., Muhammad, A.S. and Shahana, U.K. 2013. Evaluation of in vitro anthelmintic activity of Cymbopogon citratus (lemon grass) extract. International Journal of Pharmacy and Life Sciences. 4 (6):2722-2726.

Sireeratawong, S., Lertprasertsuke, N., Srisawat, U., Thuppia, A., Ngamjariyawat, A., Suwanlikhid, N. and Jaijoy, K. 2008. Acute and subchronic toxicity study of the water extract from Tiliacora triandra (Colebr.) Diels in rats. Songklanakarin Journal of Science & Technology.

Sivaraman, D. and Muralidaran, P. 2008. Anti-ulcerogenic evaluation of the ethanolic extract ofwater spinach (Ipomoea aquatica Forsk) in aspirin ulceratedrats. Journal of Pharmacy Research. 1 (2):143-147.

Sonia, B. and Srinivasan, B. 1999. Investigations into the anti-diabetic activity of Azadirachta indica. Indian Journal of Pharmacology. 31 (2):138-141.

Srisukha, V., Tribuddharatb, C., Nukoolkarnc, V., Bunyapraphatsarac, N., Chokephaibulkitd, K., Phoomniyomb, S., Chuanphungb, S. and Somporn Srifuengfungb. 2012. Antibacterial activity of essential oils from Citrus hystrix (makrut lime) against respiratory tract pathogens. ScienceAsia 3. 38:212-217.

Srividya, A.R., Dhanabal, S.P., Satish, K.M.N. and Parth, K.H.B. 2010. Antioxidant and antidiabetic activity of Alpinia galanga. International Journal of Pharmacognosy and Phytochemical Research. 3 (1):6-12.

Stoilova, I., Krastanov, A., Stoyanova, A., Denev, P. and Gargova, S. 2007. Antioxidant activity of a ginger extract (Zingiber officinale). Food Chemistry. 102 (3):764-770.

Subramaniam, V., Adenan, M.I., Ahmad, A.R. and Sahdan, R. 2003. Natural antioxidants: Piper sarmentosum (Kadok) and Morinda elliptica (Mengkudu) Malaysian Journal of Nutrition. 9 (1):41-51.

Sunilson, J.A.J., Venkatnarayan, R., pathi, A.T.T., Murugesh, N., prabha, M., mohan, M.S., Praveen, M. and Kuman, A.V.A.G. 2004. Wound healing activity of Jasminum sambac leaf extract. Advance in Pharmacology and Toxicology. 5 (2):45-49.

Sureram, S., Senadeera, S.P.D., Hongmanee, P., Mahidol, C., Ruchirawat, S. and Kittakoop, P. 2012. Antimycobacterial activity of bisbenzylisoquinoline alkaloids from Tiliacora triandra against multidrug-resistant isolates of Mycobacterium tuberculosis. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters. 22 (8):2902-2905.

Tachakittirungrod, S., Okonogi, S. and Chowwanapoonpohn, S. 2007. Study on antioxidant activity of certain plants in Thailand: Mechanism of antioxidant action of guava leaf extract. Food Chemistry. 103 (2):381-388.

Taiwo, I.A., Odeigah, P.G.C., Jaja, S.I. and Mojiminiyi, F.B. 2010. Cardiovascular effects of Vernonia amygdalina in rats and the implications for treatment of hypertension. Diabetes. Researcher. 2(1):76-79.

Tan, B.K.H., Tan, C.H. and Pushparaj, P.N. 2005. Anti“diabetic activity of the semipurified fractions of Averrhoa bilimbi in high fat diet streptozotoc ininduced diabetic rats. Life Sciences. 76 (24):2827-2839.

Tangpu, V. and Yadav, A.K. 2006. Antidiarrhoeal activity of Cymbopogon citratus and its main constituent, citral. Pharmacologyonline. 2:290-298.

Tara Shanbhag, V., Chandrakala, S., Sachidananda, A., Kurady, B.L., Smita, S. and Ganesh, S. 2006. Wound healing activity of alcoholic extract of Kaempferia galanga in Wistar rats. Indian Journal of Physiology and Pharmacology. 50 (4):384-90.

Thakurta, P., Bhowmik, P., Mukherjee, S., Hajra, T.K., Patra, A. and Bag, P.K. 2007. Antibacterial, antisecretory and antihemorrhagic activity of Azadirachta indica used to treat cholera and diarrhea in India. Journal of Ethnopharmacology. 111 (3):607-612.

Tuntipopipat, S., Muangnoi, C. and Failla, M.L. 2009. Anti-inflammatory activities of extracts of Thai spices and herbs with lipopolysaccharide-activated RAW 264.7 murine macrophages. Journal of Medicinal Food 12 (6):1213-20.

Tzortzakis, N.G. and Economakis, C.D. 2007. Antifungal activity of lemongrass (Cympopogon citratus L.) essential oil against key postharvest pathogens.

Innovative Food Science & Emerging Technologies. 8 (2):253-258.

van der Nat, J.M., Klerx, J.P.A.M., van Dijk, H., De Silva, K.T.D. and Labadie, R.P. 1987. Immunomodulatory activity of an aqueous extract of Azadirachta indica stem bark. Journal of Ethnopharmacology. 19 (2):125-131.

Viana, G.S.B., Vale, T.G., Pinho, R.S.N. and Matos, F.J.A. 2000. Antinociceptive effect of the essential oil from Cymbopogon citratus in mice. Journal of Ethnopharmacology. 70 (3):323-327.

Wahab, N.H.B.A., Wahid, M.E.B.A., Taib, M.B., Zain, W.Z.B.W.M. and Anwar, S.A.B. 2009. Phytochemical screening and antimicrobial efficacy of extracts from Averrhoa bilimbi (Oxalidaceace) fruits against human pathogenic bacteria. Pharmacognosy Journal. 1 (1):64-66.

World Health Organization. Health topic; Cardiovascular Disease. World Health Organization 2014. Available from http://www.who.int/topics/cardiovascular_diseases/en/.

Yob, N.J., Jofrry, S.M., Affandi, M.M.R.M.M., Teh, L.K., Salleh, M.Z. and Zakaria, Z.A. 2011. Zingiber zerumbet (L.) Smith: A Review of Its Ethnomedicinal, Chemical, and Pharmacological Uses. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2011:12.

Zainal Ariffin, S.H., Wan Omar, W.H.H., Zainal Ariffin, Z., Safian, M.F., Senafi, S. and Megat Abdul Wahab, R. 2009. Intrinsic anticarcinogenic effects of Piper sarmentosum ethanolic extract on a human hepatoma cell line. Cancer Cell International. 9 (1):6.

Zakaria, Z.A., Zaiton, H., Henie, E.F.P., Jais, A.M.M. and Zainuddin, E.N.H.E. 2007. In vitro Antibacterial activity

of Averrhoa bilimbi L. leaves and fruits extracts. International Journal of Tropical Medicine. 2:96-100.

Zin, Z.M., Abdul-Hamid, A. and Osman, A. 2002. Antioxidative activity of extracts from Mengkudu (Morinda citrifolia L.) root, fruit and leaf. Food Chemistry. 78 (2):227-231.

เฉลมฉย ตระกลวาง. 2555. ใชสมนไพรใหเปนอาหารและยา. กรงเทพมหานครฯ: ไพลน.

กรต ลละพงศวฒนา. 2557. ประจำาเดอน. โรงพยาบาลบำารงราษฎร 2557 [cited 2557 2557]. Available from http://haamor.com/th/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99/.

จไรรตน เกดดอนแฝก. 2548. สมนไพรบำาบดเบาหวาน. 1 ed. กรงเทพฯ: เซเวน พร�นต�ง กรป จำากด.

จฑาวด วฒวงศ. ความสำาคญของโภชนาการในสตรต�งครรภ. กองสตนรเวชกรรม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา Available from http://www.obgyn.pmk.ac.th/Form/Doctor/KO5.pdf.

ททยา อนสสร. 2554. ทกอาหารเปนยาถากนเปน. 2 ed. กรงเทพมหานครฯ: มตชน.

นายเกษตร. 2557. "หนานเฉาเหวย" ลดเบาหวานเกาตความดน. ไทยรฐ, 4 กนยายน 2556.

ปรด สงาเจรญกจ. 2557. ภมแพ คออะไร. โรงพยาบาลพญาไท 1 2557 [เขาถงเมอ 26 เมษายน 2557]. สบคนจาก http://www.phyathai.com/medicalarticledetail/1/22/260/th.

ปวนรตน เรองอำาไพ. 2552. คณแมยคใหม ใสใจการต�งครรภ. กรงเทพฯ: ไพลน.

ฝายโภชนาการ โรงพยาบาลศรราช. 2555. โภชนาการหยงต�งครรภ. บรรณาธการฝายโภชนาการ โรงพยาบาลศรราช. กรงเทพมหานครฯ: คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล.

ภาณทรรศน. 2546. สมนไพรรกษาเบาหวาน สตรโบราณขนานเอก. กรงเทพฯ: ไพลน.

———. 2548. ชดอาหารสมนไพร: อาหารรกษาโรค-ระบบทางเดนอาหาร. กรงเทพฯ: หอสมดกลาง 09.

วจตร บญยะโหตระ. 2542. อาหารตานโรคเสอม. กรงเทพฯ: รกสขภาพ.วรศกด เมองไพศาล. โลหตจาง. เวชศาสตรผสงอาย คณะแพทยศาสตร

ศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล. สบคนจาก http://www.si.mahidol.ac.th/project/geriatrics/knowledge_article/knowledge_healthy_6_011.html.

วฒ วฒธรรมเวช. 2540. รวมอนรกษมรดกไทย สารานกรมสมนไพร รวมหลกเภสชกรรมไทย. พมพคร�งท 1 . กรงเทพมหานครฯ: สำานกพมพโอดยนสโตร.

สรจกร ศรบรรกษ. 2542. เภสชโภชนา 2. กรงเทพฯ: โรงพมพกรงเทพ.———. 2542. เภสชโภชนา 3. กรงเทพฯ: โรงพมพกรงเทพ.สรเกยรต อาชานภาพ. 2551. ตำาราการตรวจโรคทวไป 2: 350 โรคกบการ

ดแลรกษา และการปองกน. พมพคร�งท 4. กรงเทพฯ: โอลสตก พบลชชง.

อภสทธ วรวจตรสกล. 2548. อาหารสมนไพรไทยตานโรค. พมพคร�งท 2. กรงเทพฯ: ไพลน.

อมรรตน เจรญชย, มณ สวรรณพอง and ศรสมร คงพนธ. 2544. โภชนะบำาบด. พมพคร�งท 7. กรงเทพมหานครฯ: สำานกพมพแสงแดด.