IX Zachodniopomorski Festiwal Naukiw Szczecinie i Koszalinie

pod patronatem

WŁADYSŁAWA HUSEJKIMARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Szczecin 2009

SOCIETAS SCIENTIARUM STETINENSISSZCZECIŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE

Biuletyn pod redakcjąprof. dr hab. Janiny Jasnowskiej i prof. dr hab. inż. Jacka A. Soroki

prof. dr hab. Waldemar Tarczyńskiprof. dr hab. med. Przemysław Nowackiprof. dr hab. inż. Włodzimierz Kiernożycki

prof. dr hab. inż. Stanisław Gucmaprof. dr hab. inż.Tomasz Krzyżyńskiprof. Maria Radomska-Tomczukdr Anna Nowakdr Włodzimierz Puzynaadiunkt Jerzy Siemakdr Jan Macholakmgr Lech Karwowskimgr Artur Gałęskimgr Michał Przepiera

mgr inż. Sławomir Wencel

KOMITET HONOROWY- Rektor Uniwersytetu Szczecińskiego- Rektor Pomorskiej Akademii Medycznej- Rektor Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego

w Szczecinie- Rektor Akademii Morskiej w Szczecinie- Rektor Politechniki Koszalińskiej- Rektor Wyższej Szkoły Sztuki Użytkowej- Rektor Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP- Rektor Wyższej Szkoły Administracji Publicznej.- Prorektor ds. filii Akademii Muzycznej w Szczecinie- Dyrektor Archiwum Państwowego w Szczecinie- Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie- Zachodniopomorski Kurator Oświaty- Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony

Środowiska Urzędu Miasta Szczecin- Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie

Przewodniczący:prof. dr hab. Radosław Gaziński

KOMITET ORGANIZACYJNY

- Prezes Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego

Członkowie:prof. dr hab. Janina Jasnowskaprof. dr hab. inż. Wojciech Kacalakprof. dr hab. Wanda Bacieczkoprof. dr hab. med. Barbara Gawrońska-Szklarzdr hab. med. Andrzej Brodkiewiczdr hab. med. Leszek Domańskiprof. dr hab. Ewa Komorowskadr Andrzej Wiśniewskidr inż. Beata Michalkiewiczprof. dr hab. inż. Bronisław Słowińskiprof. dr hab. inż. Zofia Jóźwiakadiunkt Kornela Arwicz-Sienickaprof. dr hab. Irena Machajmgr Danuta Dąbrowska-Wojciechowskamgr Cecylia Judekmgr Małgorzata Makowskamgr inż. Stanisław Kmiecikmgr inż. Jacek Kowalski

- Szczecińskie Towarzystwo Naukowe- Prezes Koszalińskiego Towarzystwa Naukowego- Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie- Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie- Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie- Uniwersytet Szczeciński- Uniwersytet Szczeciński- Uniwersytet Szczeciński- Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie- Politechnika Koszalińska- Akademia Morska w Szczecinie- Akademia Muzyczna w Szczecinie- Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie- Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej w Szczecinie- Książnica Pomorska w Szczecinie- Zachodniopomorskie Kuratorium Oświaty w Szczecinie- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie- Wydział Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska

Urzędu Miasta Szczecin

Dofinansowano ze środkówMinisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

BIURO ORGANIZACYJNE:Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Wanda Jarymowicz

al. Wojska Polskiego 96, 71-481 Szczecin, tel. (0-91) 423-18-62, fax (0-91) 422-14-87Politechnika Koszalińska, Bogusława Piec

ul. Racławicka 15/17, 75-620 Koszalin tel. (0-94) 347-83-68www.us.szc.pl/festiwal

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 4ZAMIAST WSTĘPU O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI SŁÓW KILKAprof dr hab. Radosław Gaziński 4Od Redakcji 4FESTIWAL NAUKI W OCZACH ODBIORCÓWdr Genowefa Kondraciuk-Gabryś 6UWAGI O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI mgr Sylwia Wróblewska 7PIKNIK EKOLOGICZNY „SZCZECIŃSKIE SPOTKANIA Z NAUKĄ NAD SZMARAGDOWYM"mgr Monika Małachowska-Wasylko 8SPOTKANIE DYREKTORÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCHZ PRZEDSTAWICIELAMI SZKÓL WYŻSZYCH prof. dr hab. Barbara Wiszniewska 9

DYSKUSJE PANELOWE '. 10WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929 - 1933. PRÓBA REFLEKSJI prof. dr hab. Janusz Faryś 10GLOBALNY KRYZYS FINANSOWY prof zw. dr hab. Stanisław Flejterski 10POLITYKA ANTYKRYZYSOWA W POLSCE W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYMI OBECNIE prof. dr hab. Józef Stanielewicz 12

FESTIWAL NA UCZELNIACH 14FESTIWAL NAUKI W POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJdr hab. n. med. Andrzej Ciechanowicz 14FESTIWAL NAUKI W AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIEdr Stanisław Iwan, dr inż. Piotr Majzner 14UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI - PODZIELMY SIĘ NASZĄ PASJĄ NAUKOWĄ...dr hab. Ewa Komorowska, prof US i dr Andrzej Wiśniewski 15FESTIWAL NAUKI W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGOmgr Urszula Ganakowska 17PROCES INWAZJI ROŚLIN NA TERENIE MIASTA SZCZECINA mgr Agnieszka Kochanek 18FESTIWAL NAUKI W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLOGICZNYMNA WYDZIAŁACH DAWNEJ AKADEMII ROLNICZEJdr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT. 19FESTIWAL NAUKI W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLOGICZNYMNA WYDZIAŁACH DAWNEJ POLITECHNIKI SZCZECIŃSKIEJdr hab. inż. Beata Michalkiewicz 21BIOTERRORYZM. CZY NALEŻY SIĘ OBAWIAĆ PRZESYŁEK OD NIEZNAJOMEGO?Agata Markowska-Szczupak 23FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICE KOSZALIŃSKIEJ - 24 WRZEŚNIA 2009 R.prof dr hab. Bronisław Słowiński, mgr Andrzej Markiewicz 25FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SZCZECINIEdr Włodzimierz Puzyna 26FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJ W SZCZECINIEprof. Maria Radomska-Tomczuk 27FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE HUMANISTYCZNEJ TWP W SZCZECINIEmgr Renata Gniewosz 28FESTIWAL NAUKI W KSIĄŻNICY POMORSKIEJ IM. STANISŁAWA STASZICA W SZCZECINIEmgr Cecylia Judek 29FESTIWAL NAUKI W ARCHIWUM PAŃSTWOWYM W SZCZECINIEdr Paweł Gut 33ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI I NOC NAUKOWCÓW 25.09.2009 33

WYCIECZKI FESTIWALOWE 36SZLAKIEM ŚCIEŻKI DENDROLOGICZNEJ CMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIEdr inż. Marcin Kubuś 36PARK KASPROWICZA I RÓŻANKA dr inż. Grzegorz Nowak 37ARBORETA W PRZELEWICACH I GLINNEJ dr inż. Grzegorz Nowak, dr inż. Marcin Kubuś 37WYCIECZKA DO DRAWIEŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO W OCZACH UCZESTNIKÓWmgr Maria Pawłowska-Soldat 38CZEGO NAUCZYŁAM SIĘ W WOLIŃSKIM PARKU NARODOWYM Marta Wiśniewska 39PRZYRODA PUSZCZY GOLENIOWSKIEJ mgr inż. Barbara Adamczyk 41SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI Aleksandra Muryn, Jan Bójko 42BARLINECKO-GORZOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT... .44WYCIECZKA DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH DOLINY DOLNEJ ODRY- OBSZARÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM NATURA 2000 mgr Magdalena Handke 46WYCIECZKA DO REZERWATU LEŚNO-STEPOWEGO „BIELINEK" NAD ODRĄ

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

ZAMIAST WSTĘPU O ZACHODNIOPOMORSKIMFESTIWALU NAUKI SŁÓW KILKAprof. dr hab. Radosław GazińskiPrezes Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego

Trwałym elementem szczecińskiegopejzażu staty się festiwale nauki. W 2009roku miaf miejsce dziewiąty z nich. Zor-ganizowały go szczecińskie i koszalińskieuczelnie (Akademia Morska w Szczecinie,Politechnika Koszalińska, Pomorska Aka-demia Medyczna, Szczecińska Filia Aka-demii Muzycznej w Poznaniu, UniwersytetSzczeciński, Wyższa Szkota AdministracjiPublicznej, Wyższa Szkota Humanistycz-na TWP Wyższa Szkota Sztuki Użytkoweji Zachodniopomorski Uniwersytet Techno-logiczny) oraz placówki naukowe i kul-turalne regionu (Archiwum Państwowe,Książnica Pomorska w Szczecinie orazMuzeum Narodowe w Szczecinie). Ca-tość prac organizacyjnych była koordy-nowana przez Szczecińskie TowarzystwoNaukowe. Festiwal znalazł się pod patro-natem wtadz wojewódzkich (MarszałkaWojewództwa Zachodniopomorskiego)i miejskich (Prezydenta Miasta Szcze-cin). Jak co roku w trakcie prac ro-dziło się pytanie czy warto orga-nizować takie spotkania z naukąi kulturą? Jaki jest sens tego typu spotkańw dobie Internetu i kształtującego się wPolsce społeczeństwa informacyjnego?Czy taka formuła nie staje się z wolnaanachroniczna? Być może dzisiejszemuodbiorcy wystarczą jedynie strony inter-netowe z odpowiednimi prezentacjamimultimedialnymi przybliżającymi światnauki. Idąc dalej tym tropem czy zdalnenauczanie zastąpi tradycyjną uczelnię,a wspomniany już Internet stanie się je-dynym i wyłącznym miejscem kontaktówmiędzyludzkich oraz będzie zaspokajałpotrzeby kulturalne człowieka?

W moim przekonaniu festiwale na-uki obok wielu innych tego typu inicja-tyw powinny prowokować do spotkań

z ludźmi, do dyskusji, pokazywać skom-plikowany współczesny świat w pełnychnie retuszowanych barwach. Winny poru-szać problemy współczesnej nauki w pro-stej i bezpośredniej relacji między uczo-nym a odbiorcą. Szczeciński festiwal, jaki inne tego typu przedsięwzięciaw Polsce, jest kierowany do młodzieży,aby zainteresować ją nauką jako spo-sobem na życie. Festiwal ma najpierwzaciekawiać, potem zachęcić do po-głębiania wiedzy i samokształcenia się,a wreszcie w przypadku niektórych osóbdo uprawiania nauki. Festiwal jest nampotrzebny jak powietrze, bo przyszłośćto społeczeństwo wiedzy, samokształcą-ce się stosownie do potrzeb rynku. Tyl-ko wykształceni rozumiejący otaczającyświat ludzie będą mogli w nim odnieśćsukces. Warto to wiedzieć i brać poduwagę organizując kolejne spotkaniaz nauką także na naszym szczecińskimpodwórku. Ale nie tylko do młodzieżykierujemy naszą festiwalową ofertę. Do-tyczy ona także ludzi dorosłych w tymi starszych. Uczestnictwo w festiwalumoże się stać dla nich przygodą, podróżąw nieznane. Spotkania z naukowcamimogą pobudzić do myślenia, dodatko-wej aktywności, a w przypadku osóbtzw. trzeciego wieku do aktywnościw ogóle. Oczywiście szczeciński fe-stiwal ma także wymiar regionalny.Pokazuje szczecińskie i regional-ne uczelnie ich potencjał badawczyi warunki materialne, prezentu-je naukowców wreszcie zachę-ca młodych ludzi do zostaniai studiowania tu na miejscu, do roz-wijania naszego pięknego Pomorza.Pozwala na lepsze poznanie regionu,na przykład przez fachowo prowa-

dzone wycieczki do najciekawszychprzyrodniczo miejsc. Porusza wresz-cie trudne problemy pomorskiej histo-rii, pozwala na zrozumienie tej ziemi,a nam Polakom ułatwia ukorzenienie sięw pomorskiej glebie i traktowanie jej jakowłasnej.

W 2009 roku IX Zachodniopo-morski Festiwal Nauki odbyt sięw Szczecinie i Koszalinie w dniach 19-27września w czasie trwania ogólnopol-skich Dni Nauki. Wśród najciekawszychtegorocznych inicjatyw należy wymienić„Szczecińskie spotkania z nauką nadSzmaragdowym" mające charakter ro-dzinnego niedzielnego pikniku (20 wrze-śnia), a zarazem pokazującego najważ-niejsze problemy ekologiczne miastai regionu. Od poniedziałku 21 wrześniado piątku 25 września w szczecińskichi koszalińskich uczelniach oraz placów-kach naukowych odbywały się licznepokazy, prelekcje i wykłady. Końcowymmocnym akordem festiwalu była nocnaukowców z 25 na 26 września będącaw istocie prezentacją najbardziej frapu-jących i widowiskowych doświadczeńjakie mogą zaoferować nauki ścisłe orazeksperymentalne. Mam nadzieje, że takiespotkania regularnie organizowane od-wrócą niekorzystny trend polegający naodchodzeniu młodzieży od studiowanianauk ścisłych i politechnicznych. Z koleiw sobotę 26 września chętni udali się naedukacyjne warsztaty terenowe w naj-piękniejsze i najcenniejsze przyrodniczomiejsca Pomorza.

Na koniec chciałbym Państwa zachę-cić do zapoznania się z treścią niniejsze-go biuletynu pokazującego najważniejszewydarzenia IX ZachodniopomorskiegoFestiwalu Nauki.

OD REDAKCJI

Po każdym Zachodniopomorskim Festiwalu Nauki wydajemyBIULETYN z myślą o uczestnikach, którzy mogą odnaleźć w nimkrótsze lub obszerniejsze informacje o charakterze i treści spo-tkań, w których brali udział i takich, na które nie starczyło czasu,albo gdzie zabrakło dla nich miejsca - można próbować trafićtam w roku przyszłym Jest to jednocześnie promowanie spotkańfestiwalowych wśród osób dotychczas nie zainteresowanych tącenną formą upowszechniania wiedzy w społeczeństwie. Ten

sam cel realizuje także tegoroczny Biuletyn IX Zachodniopomor-skiego Festiwalu Nauki w Szczecinie i Koszalinie w 2009r. Wyda-ny podobnie jak wszystkie poprzednie, zawiera jednak pewnenowe elementy, stosownie do programu poszerzanego każdegoroku. O roli Festiwalu Nauki „Zamiast wstępu" pisze refleksyjnieProfesor Radosław Gaziński, Prezes Szczecińskiego Towarzy-stwa Naukowego, jednocześnie Przewodniczący Komitetu Or-ganizacyjn ego.

Można też przeczytać, jak wygląda Zachodnio-pomorski Festiwal Nauki w oczach odbiorców, który-mi byty słuchaczki Uniwersytetu Trzeciego Wieku

4

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

w Szczecinie - panie mgr Danuta Łysakowska, dr GenowefaKondraciuk-Gabryś i mgr Sylwia Wróblewska, które podzieliły sięswoimi uwagami.

Atrakcyjną imprezą plenerową w Ogólnopolskim Dniu Nauki- na rozpoczęcie IX Festiwalu Zachodniopomorskiego byt PiknikEkologiczny zorganizowany przez Wydziat Gospodarki Komunal-nej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin w ramachprojektu „Szczecińska sieć edukacji ekologicznej na rzecz śro-dowiska" z dużym gronem partnerów oraz udziałem prelegen-tów z wyższych uczelni Szczecina. W pikniku uczestniczyłookoło 3 tysięcy osób, którym popularne prezentacje, spacerypo Puszczy Bukowej oraz kształcące zabawy i konkursy ekolo-giczne na każdy wiek na pewno zapadły w pamięć. Szczegóływ Sprawozdaniu.

Znaczącą rolę miały do odegrania pilotowane przez Kura-torium Spotkania Dyrektorów Szkot z Rektorami i Dziekanami Wy-działów poszczególnych uczelni, które odbyły się i w Szczeciniei w Koszalinie. Dyskusje toczyły się wokół problemów naucza-nia w szkołach średnich zwłaszcza przedmiotów ścisłych (ma-tematyki) i właściwych metod przechodzenia z powodzeniemdo kształcenia akademickiego. Podkreślono również potrzebęwspółpracy w kształtowaniu obywatelskich postaw uczniówi studentów, może poprzez serię odpowiednich wykładów(a może „lekcji festiwalowych" w szkołach w toku roku szkolnegona zaproszenie Dyrekcji). Na pewno można będzie zamieścić naserwerze Szczecińskiego Tow. Naukowego „Ofertę edukacyjną"naszych wyższych szkół publicznych, jak postulowali uczestni-cy. Spotkanie w Szczecinie zostało opisane przez panią prof.dr hab. Barbarę Wiszniewską z Pomorskiej Akademii Medycz-

. nej, zaś wzmianka o spotkaniu w Koszalinie jest zamieszczonaw Sprawozdaniu Politechniki Koszalińskiej.

Dyskusja panelowa, która odbyła się na Uniwersytecie Szcze-cińskim w połączeniu z Inauguracją Festiwalu dotyczyła global-nego kryzysu w roku 2009. W Biuletynie swoje tezy przedsta-wili dyskutanci profesorowie Andrzej Faryś Historyk, StanisławFlejterski znawca bankowości i Józef Stanielewicz - Ekonomista,co stanowi bogaty materiał, pozwalający poznawać przyczynyi szukać rozwiązań tej trudnej sytuacji w świecie i w naszym kraju.

Dyskusje panelowe w kolejnych dniach tygodnia odbywa-ły się w poszczególnych Uczelniach i są pokrótce omówionew sprawozdaniach, jednakże bez bogatszych materiałów.

Na specjalne podkreślenie zasługuje interesująca, przepro-wadzona w Radio Szczecin dyskusja na temat „Zagrożeń XXI wie-ku", w której uczestniczyło grono autorytetów naukowych z Po-morskiej Akademii Medycznej. Szacuje się liczbę odbiorców naco najmniej 30 tysięcy słuchaczy.

Informacja o tej prezentacji radiowej jest zamieszczona w Spra-wozdaniu PAM.opracowanymprzezprof.drhab.med.AndrzejaCie-chanowicza i dr-a hab. med. Andrzeja Brodkiewicza, razem z prze-glądem wykładów i wykładowców na festiwalowych spotkaniachw tej uczelni. Na podkreślenie zasługuje zlokalizowanie wszyst-kich wykładów w jednej wielkiej hali wykładowej w formie inte-resującego cyklu, co sprzyjało maksymalnemu wykorzystaniuoferty programowej przez uczestników, nie zbywało miejsc i niebyło rozterek, co wybierać z bogatej oferty na te same godzinyw różnych obiektach.

W Akademii Morskiej w Szczecinie wykłady festiwalowe od-bywały się także w jednej dużej sali Senatu, a to dlatego, żew uczelni w tym czasie już odbywają się zajęcia i pomieszczeniedydaktyczne zapełniają studenci. Z tego względu pełnomocni-cy Rektora, Autorzy Sprawozdania - dr Stanisław Iwan i dr inż.

Piotr Majzner proponują, by Zachodniopomorski Festiwal orga-nizować w bardziej dla nich dogodnym terminie, poza rokiemakademickim, co nie po raz pierwszy jest przedmiotem rozważańKomitetu Organizacyjnego..

Sprawozdanie z przebiegu IX ZFN w Uniwersytecie Szczeciń-skim opracowali pełnomocnicy Rektora US ds. Festiwalu - prof.(US) dr hab. Ewa Komorowska i dr Andrzej Wiśniewski. Jest onobogate, podobnie jak bogata była oferta programowa różnychWydziałów tej wielkiej uczelni.

Na osobne wymienienie zasługuje Główna Biblioteka Uni-wersytecka, gdzie wykłady i praktyczne zajęcia wprowadzającew metody korzystania z księgozbiorów i posługiwania się literatu-rą naukową miały duże grono odbiorców. Osobne sprawozdanieopracowała pani mgr Urszula Ganakowska - Sekretarz NaukowyBiblioteki.

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny utworzonyz połączenia Akademii Rolniczej i Politechniki Szczecińskiej zorga-nizowatspotkaniafestiwalowewdwóchseriach,osobnowbytej Aka-demii Rolniczej i w byłej Politechnice Szczecińskiej. Sprawozdaniez wykładów o tematyce przyrodniczej, dyskusji panelowej, la-boratoriów, warsztatów, pokazów, wystaw itd. opracowała prof.(ZUT) dr hab. Wanda Bacieczko. Równie obszerne i bogateSprawozdanie o tematyce politechnicznej przedstawiła dr hab.inż. Beata Michalkiewicz. W przyszłości po pełniejszej integracjiulegnie to zapewne większemu zbliżeniu.

Po każdym z tych Sprawozdań zamieszczono po jednymprzykładowym wykładzie: w AR o aspekcie przyrodniczym„O gatunkach roślin inwazyjnych", w PS w aspekcie technicznym„O bioteroryzmie"- Obydwa mówią o ogromnych zagrożeniach:1 - gdy obce gatunki roślin wprowadzane przez człowieka nanowe obszary ujawniają swoje zdolności inwazyjne eliminującgatunki rodzime, niszcząc nieraz totalnie naturalne siedliskaprzyrodnicze, 2 - gdy stworzona przez człowieka broń biologicz-na staje się zagrożeniem globalnym ludzkości.

Politechnika Koszalińska zaprezentowała całość imprez festi-walowych w ciekawym, ładnie ilustrowanym sprawozdaniuprof. dr hab. inż. Bronisława Słowińskiego i mgr inż. AndrzejaMarkiewicza - od prezentacji tematyki naukowej, przez różneformy zajęć praktycznych, po piknik naukowy. Na podkreśleniei uwagę zasługuje włączenie do współorganizowania piknikupod hasłem „Nauka przez zabawę" uczniów z gmin Sianów i Ma-lechowo. W tym duchu młodzież przygotowała własne pokazy.

Uczelnie niepubliczne Szczecina reprezentowała jak co roku Wyż-

sza Szkota Sztuki Użytkowej z interesującym programem wykła-dów i prezentacji multimedialnych, omówionym w Sprawozdaniupani Rektor prof. Marii Radomskiej -Tomczuk.

Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie zorga-nizowała, już nie po raz pierwszy edukacyjną wycieczkę autoka-rową po historycznych miejscach Szczecina - przy współpracyInstytutu Pamięci Narodowej. Nową inicjatywą była Gra Tereno-wa „Szczecin Znany i Nieznany" opisana w Sprawozdaniu z wy-kazem zwycięskich drużyn i liczby osiągniętych punktów. Oby-dwie imprezy powinny stać się stałym elementem przyszłychZachodniopomorskich Festiwalów Nauki.

Dużym powodzeniem cieszyły się wykłady i warsztaty w Wyż-szej Szkole Humanistycznej TWP w Szczecinie, adresowane doprzyszłych maturzystów, o sposobach przygotowywania się domatury, o czym pisze w Sprawozdaniu pani mgr Renata Gniewosz.Te tematy nadają się dobrze na „lekcje festiwalowe" w toku rokuszkolnego, gdy dyrekcja liceum zaprosi wykładowcę na spotkaniez uczniami odpowiednio przygotowanymi do aktywnego odbioru.Opis takich lekcji, jeśli odbędąsię w roku 2010, możemy zamieścićw Biuletynie po kolejnym Festiwalu Nauki.

5

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

Książnica Pomorska zaproponowała bardzo bogaty program,który znalazł licznych odbiorców, o czym pisze w Sprawozda-niu pani mgr Cecylia Judek. Szczegółowiej omówione zostałynowe tematy jak „Rok Juliusza Słowackiego", „BezpiecznyInternet" oraz wprowadzenie do korzystania z nowoczesnej,nowo utworzonej „Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej"współdziałającej w Systemie Informacji Naukowej i Regional-nej. Inne spotkania byty poświęcone wielkim postaciom kul-tury, a niektóre tematy zostały zaprezentowane poza dniamiFestiwalu na spotkaniach w szkołach Szczecina i wojewódz-twa Zachodniopom orskiego. Na podkreślenie zasługuje takżeudział Książnicy Pomorskiej w plenerowych spotkaniach i or-ganizowanie Kiermaszów „Książka za złotówkę" w połączeniuz wystawami, także podczas Nocy Naukowców.

W Sprawozdaniu z przebiegu Festiwalu w Archiwum Państwo-wym w Szczecinie dr Paweł Gut pisze o projekcjach kronik filmo-wych i filmów dokumentalnych z lat powojennych, które możnabyło odtworzyć jedynie przy użyciu starego projektora do taśm16 milimetrowych.

Finalnym wydarzeniem była NOC NAUKOWCÓW, a Sprawoz-danie przygotowane przez organizatorów z Zachodniopomor-skiego Uniwersytetu Technologicznego jest bogato ilustrowanedokumentalnymi fotografiami.

Nieodłącznym elementem Zachodniopomorskich FestiwaliNauki są wyjazdy i wycieczki przyrodnicze połączone z zajęciami

terenowymi i warsztatami. Są one realizowane we współpracyz Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Szczecinie orazz Wydziałem Gospodarki Komunalnej i Ochrony ŚrodowiskaUrzędu Miejskiego w ramach projektu „Szczecińska sieć eduka-cji ekologicznej na rzecz środowiska"

Wycieczki po bardzo bogatych pod względem dendrologicz-nym cmentarzach, parkach i ulicach Szczecina mają każdegoroku coś nowego do zaprezentowania, co zawarto w Sprawoz-daniach, zachęcających mieszkańców Szczecina do korzystaniaz takich okazji poznania własnego miasta.

Trasy wyjazdowe natomiast są w zasadzie te same od lat, boprowadzą do wybranych najcenniejszych, chronionych prawnieobiektów przyrodniczych województwa Zachodniopomorskiego.Zmieniają się zaś uczestnicy, poznający coraz to inne osobli-wości naszego regionu. Przewodnikami są również najczęściejte same osoby, które wprawdzie każdego roku modyfikują pro-gram, ale trudno zamieszczać w Biuletynie powtarzające się opi-sy zawarte w dorocznych sprawozdaniach. Dlatego w niniejszymBiuletynie zamieściliśmy opisy niektórych wycieczek przygoto-wane przez uczestników, jak w przypadku Drawieńckiego ParkuNarodowego sprawozdanie pani mgr Marii Pawtowskiej-Soldat,zaś z Wolińskiego Parku Narodowego opracowanie wycieczkiprzez uczennicę Gimnazjum nr 6 - Martę Wiśniewską, o tym,czego nauczyła się na tym wyjeździe. Większość wycieczek opi-sali Przewodnicy.

FESTIWAL NAUKI W OCZACH ODBIORCÓWdr Genowefa Kondraciuk - GabryśZespól Literacko - HistorycznyUniwersytetu Trzeciego Wieku

W odbywających się w SzczecinieFestiwalach Nauki uczestniczę odkąddowiedziałam się o ich organizowaniu.Informację uzyskałam od członków Uni-wersytetu Trzeciego Wieku. Wzmianki0 Festiwalach w środkach masowegoprzekazu byty niezbyt liczne i za mało wy-raziste, aby mogły zainteresować osobyniezorientowane.

Oferta wykładów, debat, dyskusji, po-kazów, wystaw, przedstawień szczeciń-skich uczelni w ciągu 4 ostatnich lat byłaimponująca. Równie bogaty byt zestawwycieczek po Szczecinie, jego okolicach1 w całym regionie zachodniopomorskim.Wszystkie formy prezentacji osiągnięćnaukowych i dydaktycznych, w którychuczestniczyłam, przedstawiały wysokipoziom i byty niezwykle interesujące. Niesposób jednak we wszystkich brać udział.

W tym roku, na IX Festiwalu Naukiszczególnie zaciekawiły mnie dyskusje.Z debaty naukowej o wizjach rozwojuSzczecina, objętych rozważaniami od1650 r. i sięgających roku 2050 dowie-działam się, że Szczecin nie ma tradycjikulturalnych i naukowych. Przez kolej-nych włodarzy był traktowany instru-mentalnie. Panujący w nim przez niemal90 lat Szwedzi traktowali miasto jakopunkt wypadowy na Polskę, zalewając ją

jak potop. Pozbawili Szczecin zapleczahandlowego i doprowadzili do stagnacji.Prusacy uczynili ze Szczecina twierdzęi wykorzystali jego znaczenie transporto-we. Lata względnej świetności Szczecinaprzypadły na ostatnie stulecie przed IIwojną światową. Nawet wtedy jednak niepowstał w nim kulturotwórczy uniwersy-tet, a do teatru z przedstawieniami przy-jeżdżali twórcy z Berlina. Wizje rozwojupolskiego Szczecina byty i mogą być re-alizowana nie tyle na miarę potrzeb, aleprzede wszystkim - na miarę możliwości.

Debata publiczna o pomniku Sedinyuświadomiła, jak dalece różnią się doraź-ne interesy i poglądy osób starającychsię o odbudowę pomnika od zdania naten temat wypowiadanego przez przed-stawicieli świata nauki: kompetentnego,dalekowzrocznego, wyrażającego dba-łość o dobro wspólne.

Pouczający i pożyteczny byt wykład0 patogenach przenoszonych przez klesz-cze a także bogata w fakty, przedstawianew różnych formach (między innymi nadwóch plenerowych wystawach fotogra-fii), wycieczka edukacyjna zatytułowana„Szczecin miastem historycznych prze-łomów". Wiele zaskakujących informacji1 dużo przyjemności obcowania z naturąprzyniosła uczestnikom wycieczka do

Ińskiego Parku Krajobrazowego.Nie udało mi się, niestety, dowie-

dzieć, na czym polegało „Samobójstwoekologiczne Inków", ani obejrzeć mul-timedialnej prezentacji odpowiadającejna pytanie „Czy książęta zachodniopo-morscy mówili po polsku...". Czekającna wiadomości z tych wykładów zasta-nawiałam się, czy zainteresowanie szkółwiedzą maleje, gdy wyrasta ona ponadschematyczne programy nauczania? Jaz wdzięcznością wysłuchałam skrótowychinformacji, udzielonych przez wykładow-cę tylko jednej osobie, o germanizowaniusię książęcych dworów. Sądzę, że gdy-by te tematy mogły być przedstawionew Uniwersytecie Trzeciego Wieku, zna-lazłyby bardzo licznych, zaciekawionychsłuchaczy.

W mojej ocenie festiwale przedstawia-jąc zainteresowania i osiągnięcia współ-czesnej nauki, poszerzają wiedzę, pobu-dzają intelektualną aktywność młodzieżyi zachęcają do jej kontynuowania przezdorosłych. Teraz oczekuję już na przy-szłoroczny, dziesiąty, jubileuszowy Fe-stiwal Nauki. Jego organizatorom życzęnie tyle lepszego programu, bo ten jużjest wspaniały, ile większego powodzeniaw przyciąganiu słuchaczy, uczestnikówi widzów.

6

mgr Danuta ŁysakowskaUniwersytet Trzeciego Wieku

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

Wzorem ubiegłego roku zaintereso-wałam się programem tegorocznego Fe-stiwalu. Jako pierwszy temat wybrałamwycieczkę edukacyjną Szczecin miastemhistorycznych przełomów" zorganizowa-ną przez Wyższą Szkołę AdministracjiPublicznej.

Byłam na uroczystym otwarciu naWydziale Matematyczno - Fizycznym.W inauguracji uczestniczyli rektorzy na-szych uczelni i przedstawiciele władzmiasta.

W kolejnych dniach bratam udziałw wykładach na uczelniach szczecińskich

zgodnie z zainteresowaniami: w AkademiiMorskiej, Uniwersytecie Szczecińskim,w Zachodniopomorskim UniwersytecieTechnologicznym (dawnej Akademii Rol-niczej) oraz w Katedrze Rysunku, Malar-stwa i Rzeźby, w Książnicy Pomorskiej.W wyborach tematów kierowałam sięswoimi zainteresowaniami i chęcią posze-rzenia wiedzy na różne tematy.

Bratam również udział w wycieczceedukacyjnej do Ińskiego Parku Krajobra-zowego. Uważam, że byta zorganizowa-na i prowadzona bardzo profesjonalnie.Dzień był przepiękny.

Chciałam wyrazić słowa uznaniai szacunku wszystkim organizatoromi osobom prowadzącym za umożliwienieSzczecinianom korzystania z bardzo cie-kawych wykładów i brania udziału w Fe-stiwalu Nauki.

Moim zdaniem jednak w wielu wykła-dach brato udziat zbyt mato osób w sto-sunku do dużego wktadu wykładowcówi w organizację. Może jest zbyt mata wie-dza mieszkańców Szczecina, że taki Fe-stiwal jest organizowany od 9 lat.

UWAGI O ZACHODNIOPOMORSKIMFESTIWALU NAUKImgr Sylwia Wróblewska ,sum

Pierwsze dwa lata istnienia Festiwalujakoś uciekty mojej uwadze. Może bytyza mato nagłaśniane, a może ja przega-piłam zapowiedzi. Zaczęłam korzystaćz realizacji tego świetnego pomysłu dopie-ro od 2003 r. Chwata Organizatorom, żedają możliwość poznania postępów naukiw wielu dziedzinach nie tylko młodzieży,ale również ludziom starszym, już po za-kończeniu ich pracy zawodowej.

Co roku czekam z radością na opu-blikowanie programu Festiwalu. Przeglądprogramu i wybór własny: co wybrać,gdzie pójść, jak zmieścić ciekawe im-prezy, jeśli kolidują ze sobą w czasie - toekscytujące chwile. I dobrze się stało, żew ciągu ostatnich 2 lat poszczególneuczelnie mają swoje dni wykładów, niepokrywają się w czasie. Można więcej po-stuchać i zobaczyć. Również wprowadzo-na od 2 lat „noc naukowców" - to świetny

pomyst dla ludzi pracy i ich rodzin.Dyskusje panelowe dają przegląd sze-

rokich zagadnień naukowych w naświe-tlaniu specjalistów z różnych dziedzin.Tu można przybliżyć się nie tylko do me-ritum problemu, ale również posłuchaćróżnych metod interpretacji.

Wykłady na poszczególnych uczel-niach często dotyczą aktualnych badańdanego instytutu, ale z uwzględnieniemich percepcji przez laików. Przybliża-ją, ale nie straszą trudnym wywodem.Szkoda, że tak mato ludzi dorosłychz nich korzysta. Dla naukowców,to wprawka w popularyzacji nauki, dlasłuchaczy - to ćwiczenie w koncentracjiuwagi i radość z poznawania nowych za-gadnień.

Zarówno wprowadzenie do Festiwa-lu - dzień wycieczkowy po Szczeciniez możliwością „fachowej obsługi" w po-

znawaniu parków i zieleni miasta, jaki dzień zakończenia- możliwość uczest-nictwa w jednej z 10 całodziennych traswycieczkowych po województwie - to sąatrakcje i punkt honoru, aby dostać sięna jedną z tras. Często ludzie nie wiedząz jakiej okazji organizowane są te wy-cieczki, ale trzeba pilnować ostatniej de-kady września, aby pod opieką naukow-ców i leśników przebyć jakąś ciekawączęść województwa.

Konkursy dotyczące usłyszanych in-formacji na temat obejrzanej okolicy, niesą trudne, jeśli towarzyszy im ognisko,kiełbaski i doping uczestników.

Polecam uwadze potencjalnychuczestników następne Festiwale wrazz ich częścią „zieloną", a Organizatoromżyczę wytrwałości i bogatych sponsorów.

7

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

PIKNIK EKOLOGICZNY „SZCZECIŃSKIE SPOTKANIAZ NAUKĄ NAD SZMARAGDOWYM"mgr Monika Matachowska - Wasylko

Urząd Miasta Szczecin

W niedzielę (20 września 2009 r.) w go-dzinach 11.00-18.00 w Parku Leśnym Zdroje(dawna baza Wojewódzkiej Komendy StrażyPożarnej) w ramach IX ZachodniopomorskiegoFestiwalu Nauki odbyt się Piknik Ekologicznypod nazwą „Szczecińskie Spotkania z naukąnad Szmaragdowym".

Byta to doskonalą okazja by dowie-dzieć się czegoś o ekologii, poznać zwy-czaje dzikich zwierząt i tajemnice, którekryje Puszcza Bukowa. W programieimprezy przygotowano m.in.: prelekcjeekologiczne, wycieczki przyrodnicze,prezentacje multimedialne, zwiedzaniepodziemnych schronów, warsztaty pla-styczne i środowiskowe, kino plenero-we, a nawet pokaz mody ekologicznej.Organizatorami projektu byt WydziałGospodarki Komunalnej i Ochrony Śro-dowiska Urzędu Miasta Szczecin orazSzczecińskie Towarzystwo Naukowe.Impreza była dofinansowana ze środ-ków Mechanizmu Finansowego EOGw ramach Projektu „Szczecińska Sieć Edu-kacji Ekologicznej na Rzecz Środowiska"i środków Gminy Miasta Szczecin.

Partnerami projektu byta Liga Ochro-ny Przyrody Zarząd Okręgu w Szczeci-nie, Polskie Towarzystwo Schronisk Mło-dzieżowych Oddział Zachodniopomorskioraz Towarzystwo Opieki nad Zwierzęta-mi oddział w Szczecinie.

Współorganizatorzy imprezy: Za-kład Usług Komunalnych w Szczecinie,Dom Kultury „Słowianin", Pałac Młodzie-ży, Szkolne Schronisko Młodzieżowe„Cuma", Regionalna Dyrekcja LasówPaństwowych w Szczecinie, Polski Zwią-zek Łowiecki w Szczecinie, Polskie RadioSzczecin, Książnica Pomorska, ZespółSzkół Ogrodniczych w Szczecinie, KołoNaukowe Wydziału Technologii i Inżynie-rii Chemicznej ZachodniopomorskiegoUniwersytetu Technologicznego, Za-chodniopomorskie Towarzystwo Chirop-terologiczne „Mopek", Szczecińskie Sto-warzyszenie Poszukiwawcze, RegionalnaDyrekcja Ochrony Środowiska - WydziałTerenowy w Gryfinie, Gimnazjum Nr 6w Szczecinie oraz Państwowy InstytutGeologiczny.

W ramach pikniku odbyły się akcjei konkursy rysunkowe dla dzieci przed-stawiające problematykę gospodarkiodpadami pn. „Egoś i Egosia zaprasza-ją - Ekologiczna Gospodarka Odpadami

w Szczecinie", Znasz li ten las? - LeśnyKompleks Promocyjny „Puszcze Szcze-cińskie", „Co kryje ziemia?" przygoto-wany przez Państwowy Instytut Geo-logiczny, „Zwierzenia o zwierzętach"- Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami,„Co o nietoperzach wiedzieć powinie-neś" - Zachodniopomorskiego Towa-rzystwa Chiropterologicznego „Mopek",„Znam i chronię" - Ligi Ochrony Przyrodyoraz warsztaty bukieciarskie zorganizo-wane przez Zespół Szkół Ogrodniczychw Zdrojach.

Podczas imprezy uczestnicy piknikumogli wraz z przewodnikiem uczestni-czyć w akcji pn. „Poznaj Puszczę Bu-kową" zorganizowanej przez PolskieTowarzystwo Schronisk Młodzieżowychoraz poznawać tajemnice jeziora przygo-towane przez Państwowy Instytut Geo-logiczny.

Impreza ściągnęła do Parku LeśnegoZdroje tłumy szczecinian (ok. 3000 osób).Nieopodal budynków dawnej komendystraży pożarnej pojawiły się stoiska, naktórych każdy mógł znaleźć dla siebie cośinteresującego. Dla najmłodszych przy-gotowano konkursy i zgadywanki. Bytywarsztaty na temat ochrony środowiskai pokazy sprzętu do oczyszczania miasta.Nowoczesne śmieciarki zaprezentowałyfirmy Remondis, MPO i Stena. Wśród od-wiedzających największe zainteresowa-nie wzbudzali jednak pacjenci Pogotowiads. dzikich zwierząt z Wielgowa. Z bliskamożna było zobaczyć tchórzofretki, jeże,bażanta, żmiję zygzakowatą czy piękne-go, srebrnego lisa syberyjskiego. Zwie-rzęcy kuracjusze na co dzień pozostająpod opieką pracowników pogotowia. Napikniku zaprezentowali się także człon-kowie Polskiego Związku Łowieckiegow myśliwskich strojach z psami rasygończy polski i posokowcami hanower-skimi, o których opowiadał Pan RyszardCzeraszkiewicz.

Ogromnym powodzeniem cieszyłysię również wycieczki po podziemnychbunkrach zorganizowane przez Szcze-cińskie Stowarzyszenie Poszukiwawcze.Członkowie stowarzyszenia oprowadzaligości po podziemnych umocnieniachopowiadając o ich historii i pokazując to,co udało im się znaleźć w okolicy Jezio-ra Szmaragdowego. Niemieckie monety,fragmenty uzbrojenia czy przedmioty

codziennego użytku można było zoba-czyć w gablotach tuż przy wejściu doschronów.

W dawnej bazie Wojewódzkiej Ko-mendy Straży Pożarnej odbyt się po-kaz mody ekologicznej przygotowanyprzez Maję Holcman i Monikę Petrycz-ko. Celem pokazu było przedstawienieuczestnikom pikniku, że można mod-nie się ubrać w rzeczy pochodzącez komisów i punktów odzieży używanej.Interesującym elementem pokazu bytytorby wykonane z używanych plandekplastikowych z nadrukiem „Floating Gar-den".

Po pokazie mody odbyła się licyta-cja zaprezentowanych toreb ekologicz-nych ufundowanych przez firmę HO-LOz Koszalina, pojemników podarowanychna licytację przez firmę MPO Sp. z o.o.oraz obrazu namalowanego przez jed-ną z uczestniczek pleneru malarskiegozorganizowanego przez Dom Kulturyw Moryniu. Aukcje poprowadzili prezen-terzy Polskiego Radia Szczecin, którezapewniło oprawę muzyczną i audiowi-zualną przedsięwzięcia. Zebrana kwotęz licytacji przekazano SzczecińskiemuTowarzystwu Poszukiwawczemu.

Dla uczestników pikniku przewidzianopieczenie kiełbasek w miejscu specjalnieprzygotowanym na ten cel. Dodatkowepunkty gastronomiczne przygotowały je-dzenie wegetariańskie. Serwowano bez-płatną kawę i herbatę.

Mieszkańcy Szczecina chętnie uczest-niczyli w pikniku ekologicznym. Frekwen-cja na imprezie pozytywnie zaskoczyłaorganizatorów. Piękna pogoda, mnóstwoatrakcji oraz bliskość zieleni Puszczy Bu-kowej były niewątpliwie atutami, któreprzyciągnęły Mieszkańców.

Większość szczecinian bardzo po-zytywnie wypowiadała się o imprezie.Ekologiczny Piknik nad Jeziorem Szma-ragdowym był bez wątpienia ciekawąalternatywą dla innych imprez, któ-re odbywały się w tym samym czasiew innych rejonach Szczecina. Jesteśmyprzekonani, że piknik stanie się imprezącykliczną, stwarzającą Mieszkańcom nietylko prawobrzeżnej części Szczecinana udane połączenie relaksu, rekreacjii ciekawych doznań edukacyjnych takżew roku 2010 i latach następnych.

8

O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

SPOTKANIE DYREKTORÓWSZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCHZ PRZEDSTAWICIELAMI SZKÓŁ WYŻSZYCHprof. dr hab. Barbara WiszniewskaProrektor ds. Dydaktyki Pomorska Akademia Medyczna

W ramach IX Zachodniopomorskie-go Festiwalu Nauki, w Sali RektoratuZachodniopomorskiego UniwersytetuTechnologicznego w Szczecinie, dniu23 września 2009 roku odbyto się kolej-ne spotkanie dyrektorów szkól ponad-gimnazjalnych miasta Szczecina i wo-jewództwa z prorektorami, dziekanamiwydziałów i profesorami publicznychuczelni wyższych Szczecina: Akade-mii Morskiej, Pomorskiej Akademii Me-dycznej, Uniwersytetu Szczecińskiegoi Zachodniopomorskiego UniwersytetuTechnologicznego. W spotkaniu wziętaudział przedstawicielka Zachodniopo-morskiego Kuratorium Osfo/iaty.

Podczas spotkania omawiane bytyzagadnienia przedstawione przez obiestrony, dotyczące: (i) oferty edukacyjnejuczelni, (ii) form współpracy szkót po-nadgimnazjalnych i szkół wyższych, (iii)patronatów uczelni nad szkołami, (iiii)zacieśnienia współpracy w celu lepsze-go przygotowania uczniów z przedmio-tów ścisłych, (iiiii) ewentualnej współ-pracy w kształtowaniu obywatelskichpostaw uczniów i studentów.

Dyrektorzy szkót zapropono-wali, aby utatwić uczniom do-stęp on linę do oferty edukacyj-nej uczelni zachodniopomorskichi w tym celu stworzyć wspólną stronęinternetową wszystkich uczelni. Stronataka, z ofertami edukacyjnymi, bądźlinkami do stron internetowych uczelni,mogłaby być zamieszczona np. na ser-werze Szczecińskiego Towarzystwa Na-ukowego lub pozostawać pod auspicja-mi Kolegium Rektorów Szkót Wyższych.

Jednak lokalizacja, forma i treść

takiej strony powinna być wcześniejskonsultowana z Kolegium RektorówPublicznych Szkót Województwa Za-chodniopomorskiego. Ponadto, przed-stawiciele szkót ponadgimnazjalnychstwierdzili, że bardziej ekspansywnew przedstawianiu ofert są wyższe szko-ty niepubliczne, które nie tylko prezen-tują oferty podczas targów edukacyj-nych, lecz przeprowadzają także wizytyw szkołach. Oferty edukacyjne szkótwyższych powinny także docierać doszkót ponadgimnazjalnych poza Szcze-cinem.

Ożywioną dyskusję wywołała wy-miana doświadczeń dotycząca formwspółpracy szkół ponadgimnazjalnychi uczelni wyższych w postaci patrona-tów nad szkotami, czy klasami o okre-ślonym profilu w szkołach Szczecinai województwa. Zastanawiano sięnad zintensyfikowaniem wzajemnychkontaktów, przy ograniczonym bu-dżecie szkót, szczególnie tych pozaSzczecinem. Podobnie, jak w latachubiegłych, przedstawiciele uczelniwyższych sygnalizowali stabe przygoto-wanie części absolwentów szkót średnichz przedmiotów ścisłych. Zwrócono uwa-gę na fakt, że wprowadzenie od rokuszkolnego 2009/2010 matematyki, jakoprzedmiotu obowiązkowego na egza-minie maturalnym, pozwoli na lepszeprzygotowanie abiturientów do podjęciastudiów na kierunkach technicznych.Nowe podstawy programowe, wpro-wadzone przez Ministerstwo EdukacjiNarodowej w szkołach podstawowych,pozwolą być może w przyszłości naposzerzenie zainteresowania uczniów

przedmiotami ścisłymi. Problem ma-łego zainteresowania kierunkami in-żynierskimi został częściowo rozwią-zany, przez powoływanie kierunkówzamawianych przez państwo, które sąodpowiednio dofinansowane. Ponad-to, możliwość uzyskania finansowaniaz grantów unijnych pozwala uczelniomna prowadzenie zajęć wyrównawczychz przedmiotów ścisłych dla studentówI roku.

Duże zainteresowanie wzbudziła dys-kusja dotycząca zapytania, czy szkotyponadgimnazjalne i kierunki humani-styczne uczelni powinny współpracowaćw kształtowaniu obywatelskich postawuczniów i studentów. Wszyscy uczest-nicy spotkania nie mieli wątpliwości, żew dobie kryzysu wartości, współpra-cę taką należy podjąć. Mogłaby obej-mować serię wykładów, przybliżają-cych historię miasta Szczecina, w celupodjęcia próby zatrzymania abitu-rientów na uczelniach szczecińskich.

Obecni na spotkaniu przedstawicieleszkół ponadgimnazjalnych Szczecinai województwa oraz środowiska aka-demickiego pozytywnie ocenili kolejnąinicjatywę Szczecińskiego TowarzystwaNaukowego oraz Komitetu Organizacyj-nego IX Zachodniopomorskiego Festi-walu Nauki zorganizowania spotkania,umożliwiającego wymianę doświadczeńw zakresie szeroko pojętej współpracyszkót z uczelniami oraz zintensyfiko-wania kontaktów, a zagadnienia dys-kutowane podczas spotkania za trafnei potrzebne.

9

DYSKUSJE PANELOWE

WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929 - 1933PRÓBA REFLEKSJIprof. dr hab. Janusz Faryś

Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych

Uniwersytet Szczeciński

Historia jest, a raczej powinna byćnauczycielką życia. Nigdy się nie powta-rza. Nie mniej dobra znajomość dziejów,umiejętne wyciąganie wniosków z do-świadczeń przeszłości utatwia politykom,również tzw. przeciętnemu człowieko-wi, podejmowanie właściwych decyzji.Tak jest również z kryzysem gospodar-czym, który ogarną) świat w 2008 roku.Nie bez racji zaczęto szukać analogiiz wielkim kryzysem lat 1929 - 1933, któryw Polsce trwat od 1930 do 1935 roku.

W latach 1924 - 1929 panowatw świecie okres znakomitej koniunk-tury gospodarczej. Nakręcały ją nowedziedziny przemystu: chernjczny, wtó-kien sztucznych. Na wielką skalę zaczę-to produkować samochody (zwłaszczaw Stanach Zjednoczonych i Europie Za-chodniej), karierę ogromną robiło radio,budowano drogi.Wzrost produkcji prze-mysłowej szedł w parze z ogromnympostępem w dziedzinie techniki. Staranosię uwolnić życie gospodarcze od inge-rencji państwa. Herbert Hoover wybranyw 1928 prezydentem USA ukuł slogan„krzepkiego indywidualizmu". Kurs ak-cji wzrastał błyskawicznie. Wydawaćsię mogło, że światu przestały wreszciezagrażać kryzysy. Nadzieję taką znaw-cy wiązali z monopolizacją gospodarki,z przezornością monopolistów, którzy

w dobrze pojętym własnym interesiewcześniej potrafią ograniczyć wytwarzaniei nie dopuszczą do nadprodukcji i w kon-sekwencji kryzysu.

24 października 1929 r. („czarny czwar-tek") nastąpił krach na giełdzie w NowymJorku. W ciągu miesiąca wartość akcjispadła o 40%, latach następnych właści-ciele akcji stracili ich wartości. Kurczyły sięinteresy handlowe i bankowe. Prosperitana rynku akcji była sztuczna, nie miała onapokrycia we wzroście produkcji, wartościi dochodach spółek akcyjnych. Krach za-tem musiał nastąpić. Monopoliści co praw-da ograniczyli produkcję. Nie cała jednakgospodarka była zmonopolizowana. Po-tężny sektor drobnotowarowy działał we-dług innych zasad. Rolnictwo na przykładw okresie kryzysu zwiększało produkcjęi podaż, co skutkowało gwałtownym spad-kiem cen i w konsekwencji pauperyzacjąwsi, zmniejszeniem zakupów artykułówprzemysłowych i dalszym nakręceniemkryzysu.

Początek kryzysu nastąpiłw Stanach Zjednoczonych, w latach na-stępnych ogarnął w istocie cały świat(poza ZSRR). O ile poprzednie kryzysyoznaczały spadki produkcji rzędu 10- 15%, ten zasłużył na miarę wielkie-go, bo produkcja spadła o blisko 40%.W krajach zaś najbardziej dotkniętych kry-

zysem, jak Stany Zjednoczone i Niemcyspadek produkcji przekroczył nawet 45 %.W Stanach Zjednoczonych było 12 min.bezrobotnych, w Niemczech zaś 6 min.

Do Polski kryzys dotarł w 1930 roku.Trwat jednak dłużej, bo do 1935 r. W Polscebowiem większość ludności żyła z rolnictwai dopóki nie wzrosty ceny za produkty rol-ne, to chłop nie miał pieniędzy i w konse-kwencji robotnik nie miał pracy.

Wielki kryzys gospodarczy skutkowałinterwencjonizmem gospodarczym pań-stwa, odchodzeniem od waluty opartejna standardzie złota, akceptacją deficy-tów budżetowych i wzrostem zadłużeniapaństwa. Dług publiczny stał się nieod-łączną cechą nowoczesnej gospodarki.Polityka Polski nie nadążała za tenden-cjami światowymi. Kolejne rządy wszyst-ko podporządkowały stabilności złotówkii tym samym przedłużały czas wyjściaz kryzysu. Symbolem polityki polskiej stałasię deflacja.

Wyciągając wnioski z wielkiego kry-zysu potrafiono, po II wojnie światowejw porę przeciwdziałać przekształceniucyklicznych recesji w potężny kryzys.Dopiero na początku XXI wieku zabra-kło czujności rządzącym, kapitałowi, aleteż ogółowi ludności i świat otarł sięo granicę katastrofy.

GLOBALNY KRYZYS FINANSOWYprof. zw. dr hab. Stanisław Flejterski

Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych

Uniwersytetu Szczecińskiego

Z teoretycznego punktu widzenia kry-zys (bankowy, finansowy, gospodarczy)jest wypadkową wielu czynników różnejnatury: obiektywnych i subiektywnych,egzo- i endogenicznych, ekonomicznychi pozaekonomicznych (z psychologiczny-mi na czele),strukturalnych i koniunktural-nych, a także czynników typu „hard" i typu„soft". Kryzys końca I dekady XXI wiekunie został wywołany przez czynniki ze-wnętrzne, lecz jest „dzieckiem" systemujako takiego. Kryzys rozpoczął się w Sta-

nach Zjednoczonych, stanowiących cen-trum globalnego systemu finansowego.Właśnie dlatego jest to kryzys światowyi jednocześnie kryzys globalizacji jako ta-kiej. Na kryzys ten, jak ujął to niedawnobrytyjski ekonomista Robert Skidelsky,autor fundamentalnej 3-tomowej biogra-fii Johna Maynarda Keynesa, składająsię trzy różne klęski. Po pierwsze jest toklęska instytucjonalna, mianowicie ban-ki zamieniły się w kasyna, a innowacjefinansowe wymknęły się z pod kontroli,

ponieważ nie były objęte żadnymi regu-lacjami. Najpierw ich negatywne skutkizainfekowały rynek kredytów mieszka-niowych typu subprime i całość świato-wego systemu bankowego. Kiedy bankiprzestały udzielać kredytów, fatalne skut-ki odczuty pozostałe gałęzie gospodarki.Rezultatem tego wszystkiego jest osu-nięcie się w recesję, o której nie wiado-mo, jak głęboko sięgnie, ani jak długopotrwa. Ludzie odpowiedzialni za polity-kę finansową uznali za słuszną hipotezę

10

DYSKUSJE PANELOWE

o niemal absolutnej skuteczności ryn-ku. Fundamentaliści rynkowi założy-li, że rynek finansowy jest zdolny dowłaściwej wyceny dóbr czy papierówwartościowych, pomyłki są jedyniechwilowe, i dlatego rynek potrzebujebardzo matej liczby regulacji. I to bytaklęska druga, intelektualna. ZdaniemR. Skidelsky'ego absurdalna wiara w ideęabsolutnej skuteczności rynku świad-czy o upadku myślenia ekonomicznegow jego gtównym nurcie. To właśnie dla-tego ekonomiści nie byli w stanie prze-widzieć, ani wyjaśnić dzisiejszej zapaści.Trzeci wymiar obecnego kryzysu to mo-ralna klęska systemu opartego na dtugu.O ile kiedyś dtug byt grzechem, to współ-cześnie sta) się obowiązkiem, ponieważstanowi „dźwignię" szybkiego rozwoju.Problem nie polega na moralnej nieade-kwatności cnót związanych z kapitali-zmem, ale na ich zanikaniu. Ostrożność,czy też zdolność do samoograniczania,właściwe kiedyś kapitalizmowi, są dziśw zaniku: na Zachodzie każdy pożycza)ile tylko się dato. .'

Współczesny kryzys pokazuje, że naj-większym btędem byto to, że pozwolonosystemowi finansowemu żyć własnymżyciem. To on jest gtównym czynnikiemniestabilności, a nie ci, którzy go kryty-kują czy próbują ograniczyć. System fi-nansowy ma stużyć obywatelom, tak jakinstytucje sektora publicznego, i nie po-winien być dla obywateli niezrozumiały.A na pewno nie powinien być niezrozu-miały dla tych, którzy mają go regulowaćw imieniu obywateli. R.Skidelsky twierdzi,że wszystko powinno być prostsze, przyczym banki powinny być bankami, a niespekulować. Będzie to oznaczać w przy-szłości mniejszą liczbę kredytów, a takżeprawdopodobnie niższą stopę wzrostu,ale za to większość ludzi będzie się czułabezpieczniej. Będą mniej zestresowani,będą mieć lepszą kontrole nad maszyne-rią, która decyduje o ich przyszłości.

Bez względu na to, czy Amerykanieznacjonalizują czy nie swoje najważniej-sze banki, jedno jest pewne. Kryzys fi-nansowy pokazał, że w dotychczasowymmodelu biznesowym i szerzej, rynkowym,banki działają źle. W czasach dobrej ko-niunktury banki miały wyśmienite wynikifinansowe - to dowód, że nadużywałyswojej pozycji monopolistycznej. Przedewszystkim zarabiały i spekulowały nawielką skalę, zamiast przede wszyst-kim wpierać inne działy gospodarki.W czasach kryzysu z kolei w ogóle niewspierają gospodarki, tylko koncentrująsię na ratowaniu siebie, oczywiście nie-skutecznie. Jednym słowem w ogóle nie

spełniają pokładanych w nich nadziei,a już na pewno nie służą społeczeństwu,tylko swoim właścicielom, którzy terazwyciągają ręce po pomoc. Od dawnaznane jest stwierdzenie, że sukces mawielu ojców, a porażka jest sierotą.

Istnieją dwa dość odmien-ne poglądy w sprawie roli historiiw życiu. Autorem pierwszego byt Cyce-ron (Marcus Tullius Cicero, 106 p.n.e.- 43 p.n.e.), który twierdził, że historiajest pamięcią życia, nauczycielką ży-cia (Historia vita memoriae, magistravitae). Wiele lat później Georg WilhelmFriedrich Hegel (1770-1831) zauważył,że: „Doświadczenie i historia uczą, żeani lud ani rządy nigdy niczego się zhistorii nie nauczyły i nigdy nie postę-powały według nauk, które należało byz niej czerpać". Dodajmy, że Hegel niesądził, aby miało to być wynikiem ja-kiejś niepoprawnej ludzkiej głupoty. Wgruncie rzeczy chodzi o to, że w wiedzy0 przeszłych faktach nie możemy znaleźćinstrukcji dla działań przyszłych: dziejebowiem nie są cyklicznym powrotem,a określone rozwiązania ustrojowe mogąfunkcjonować tylko w obrębie określo-nej epoki. Komu należy przyznać rację:Cyceronowi czy Heglowi? Czy jedenz nich ma wyłączną rację, żaden, czymoże obaj po trochu? Nie próbując udzie-lić odpowiedzi uniwersalnej, ograniczmysię jedynie do życia gospodarczego oraznauki ekonomii. Czy dla współczesnychekonomistów (teoretyków i praktyków)końca pierwszej dekady XXI wieku histo-ria jest (bywa) nauczycielką życia, czyteż zachowują się oni tak, jakby z historii(kryzysów finansowych, spekulacji, giełdpapierów wartościowych, banków inwe-stycyjnych i komercyjnych) niczego sięnie nauczyli?

Fundamentaliści rynkowi od daw-na krytycznie oceniają pomysły, aby topaństwo ratowało gospodarkę w cza-sie kryzysów. Jeden z wielu, Murray N.Rothbard, zmarły w 1995 roku, w esejusprzed 40-tu lat „Depresje gospodar-cze: ich przyczyny i lekarstwa na nie",na pytanie: Co robić, kiedy nadejdzieokres kryzysu gospodarczego? odpowia-dał bezkompromisowo: absolutnie nic!W celu przywrócenia „zdrowia" gospo-darce i zakończenia depresji najszybciejjak się da, rząd powinien się trzymać odniej jak najdalej. Cokolwiek zrobi, opóźni1 zakłóci proces dostosowania gospodar-ki do zmienionych warunków. Im mniejzrobi, z tym większa siłą nastąpią proce-sy naprawcze, które rynek sam realizuje.Realizowana przez państwo pomoc go-spodarcza zawsze powoduje przedłuże-

nie kryzysu.Ale byty, są i będą też inne poglądy.

Sztandarową postacią byl oczywiścieJohn Maynard Keynes. Ostatnio wieluuważa, że jak trwoga, to do Keynesa,neokeynesistów, Stiglitza, Krugmanai innych. W rozmaitych tekstach lord Key-nes przedstawiany bywa jako autor od-powiedzialny za współczesne działaniapolityków - Obamy, Browna, Sarkoziego,Merkel oraz - na razie w mikroskali -Tu-ska i Pawlaka. Z taką interpretacją trudnosię jednak zgodzić. Keynes zmarł w 1946roku, prawie 63 lata temu. Czy możnago w ogóle ,nawet symbolicznie, obwi-niać za dzisiejsze programy ratunkowe,pakiety antykryzysowe i stymulacyjne,obliczone na miliardy dolarów, euro, fun-tów, ztotych? Czym innym była doktrynainterwencjonizmu, wymyślona i zastoso-wana w latach 30. ubiegłego wieku, czyminnym są współczesne przedsięwzięcia...Brytyjski premier Gordon Brown stał sięw grudniu 2008 roku autorem gafy, któranie tylko wzbudziła śmiech w Izbie Gmin,ale stała się na jakiś czas międzynarodo-wym hitem internetowym. Odpowiadającna zarzuty, że wspomagając prywatnebanki i obniżając stawkę VAT, pogrążakraj w strasznych długach, premier od-parł: „Nie tylko ocaliliśmy świat..., ocalili-śmy banki..." Banki, banki ponad wszyst-ko...

Jednym z kluczy do rozwiązania pro-blemu współczesnego sektora bankowofinansowego w USA i innych krajach bę-dzie próba stworzenia tzw. nowego ładufinansoweg, co w gruncie rzeczy spro-wadza się głównie do nowego kształtunadzoru i regulacji. Po czasach niedosta-tecznej regulacji (dereguiacji) nadchodzistadium reregulacji. W realnym świeciekażdorazowo należy poszukiwać właści-wych proporcji między jednym a drugimrozwiązaniem, przy czym nigdzie nie jestłatwo znaleźć te proporcje. Punkt równo-wagi jest zmienny w czasie, zależąc odwielu okoliczności. Dotyczy to m.in. wy-boru między pełną regulacją a pełną de-regulacją sektora bankowo - finansowe-go (w innym ujęciu wyboru między Scyllą„przeregulowania"a Charybdą „niedore-gulowania"). Ze znanymi, negatywnymikonsekwencjami związany byłby wariantpełnej regulacji, ale i niemal całkowitaderegulacja, jak wskazuje doświadczenieostatnich lat, nie jest wolna od istotnychsłabości (w literaturze niejednokrotniepodkreślano, że zbyt liberalna politykanadzoru odznacza się znacznym stop-niem kryzysogenności).

Cytowany wcześniej R. Skidelskytwierdzi, że obecny kryzys nie będzie

YSKUSJE PANELOWE

kolejnym Wielkim Kryzysem mimo roz-maitych analogii. Są dwa zasadniczepowody: po pierwsze rządy poszcze-gólnych państw dysponują dziś większąliczbą narzędzi walki z kryzysem, po dru-gie międzynarodowa sytuacja politycz-na jest znacznie mniej skomplikowananiż na przełomie lat 20. i 30. ubiegłegowieku. Wszyscy są dziś dużo bardziejgotowi do współpracy niż przed 80. laty.Nie bez znaczenia jest też zwykle ucze-nie się, już raz przez to przeszliśmy i nie

chcemy powtarzać btędów przeszłości.Wchodzimy w epokę kryzysu konserwa-tyzmu, początek ery powrotu do regulacjii interwencji państwa. Finanse zostanąpoddane kontroli: konieczna jest regula-cja systemu bankowego, większa przej-rzystość jego funkcjonowania, rozbijaniewielkich banków na sieci mniejszych.Rządy muszą wpłynąć na uproszcze-nie instrumentów finansowych, chodzio powstrzymanie banków przed obra-caniem niektórymi rodzajami aktywów.

W ostatnich latach wiele solidnych ban-ków przeksztatcito się w banki speku-lacyjne: ich głównym celem stało sięwypracowywanie krótkoterminowychzysków dla udziałowców, na dalszy planzszedł interes deponentów. Mechanizmyglobalizacji wymagają zmiany: wielkimzłem globalizacji było oparcie jej na kon-sensusie waszyngtońskim, doktrynie cał-kowicie wolnego rynku.

POLITYKA ANTYKRYZYSOWA W POLSCEW DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYMI OBECNIEprof. dr hab. Józef StanielewiczUniwersytet Szczeciński

Trwający od 2008 r-. kryzys gospodar-czy jest kolejnym potwierdzeniem powta-rzanej od osiemdziesięciu lat konstatacji,iż wraz z podjęciem przez banki politykiekspansji kredytowej, polegającej nazwiększaniu podaży pieniędzy w posta-ci- nowych pożyczek pozostających bezpokrycia w nowych oszczędnościach,spontanicznie wyzwalają się procesywywołujące ostatecznie kryzys i recesję.Mimo że od czasu Wielkiego Kryzysuw 1929 r. podejmowane są mniej lub bar-dziej skuteczne zabiegi antykryzysoweprzynoszące ożywienie gospodarcze, jestono nieodmiennie przerywane kolejnąekspansją kredytową, wywołującą nowe,powracające kryzysy. Ponieważ kryzysówekonomicznych nie sposób uniknąć, leczmożna jedynie im zapobiegać, należy za-stanowić się nad wyborem i podjęciemodpowiednich środków dla złagodzeniaich skutków.1

W toczącej się obecnie dyskusji nadwyborem polityki antykryzysowej sięgasię często podoświadczenia WielkiegoKryzysu, ożywiając po raz kolejny polemi-kę o zasadności powrotu do keynesow-skiej doktryny interwencyjnej, podważa-nej przez zwolenników neoliberalizmu.

Chciałbym swój głos w dyskusji ogra-niczyć do syntetycznego porównaniaprzebiegu Wielkiego Kryzysu w Polscei podejmowanych przez ówczesne wła-dze polskie zabiegów antykryzysowychz aktualną sytuacją gospodarczą krajui antykryzysową polityką władz. Zacznęod przypomnienia, iż Wielki Kryzys ugo-dził w Polską gospodarkę w sposób

niezwykle dotkliwy. Jego skutki mierzo-ne spadkiem produkcji przemysłowej,dochodu narodowego, wzrostem bez-robocia itd. należały do najgłębszychw świecie. Dłuższy była także przebiegkryzysu, z którego Polska zaczęta wy-chodzić dopiero w 1936 r. Uważa się,iż głównymi przyczynami „specyfiki kryzy-su" w Polsce byt agrarny charakter krajui zależność polskiej gospodarki od obcychkapitałów. Dzisiaj Polska wyróżnia się tak-że wysokim udziałem ludności wiejskiejw ogólnym zaludnieniu, sięgającym nie-mal 40 procent (w latach dwudziestychna wsi mieszkało 70 procent ludności)i dużym udziałem kapitału zagranicznegow gospodarce. To co przed wojną byłojednak kulą u nogi polskiej gospodarki,stało się w dobie obecnego kryzysu jejatutem. Przedwojenna wieś, ogromniezadłużona (głównie kredytami wziętymina kupno ziemi w ramach reformy rolnej)i obciążona dużymi podatkami, którychrealna wysokość (w stosunku do cenzboża) uległa w czasie kryzysu potroje-niu, była z natury rzeczy silnie związa-na z rynkiem pieniężnym. Odpowiedziąrolników na wybuch kryzysu stata sięwzmożona podaż żywności, przybiera-jąca formą „podaży głodowej", skutkują-ca rozwarciem nożyc cen. W rezultaciewieś wyzbywała się za bezcen nie tylkonadwyżki produkcyjnej, lecz rezygno-wała z zakupów inwestycyjnych, coz kolei osłabiało popyt na artykuły prze-mysłowe. Państwa nie było stać na pod-jęcie skuteczniejszych zabiegów inter-wencyjnych (w wypadku wsi sprowadzały

się one w zasadzie do ograniczonej akcjioddtużeniowej), którą podjęto dopiero po1936 roku, między innymi dzięki zaha-mowaniu „ucieczki" kapitałów zagranicz-nych.

Dzisiejsza wieś, która tworzy pra-wie 2,4 milionów gospodarstw rolnych,z których ogromna większość nie prowa-dzi produkcji rynkowej, jest odporna nazjawiska kryzysowe. Źródłem egzystencjiwiększości mieszkańców wsi (obarczo-nych symbolicznymi podatkami i bardzoniską opłatą ubezpieczenia emerytalnegooraz zdrowotnego) jest, obok niewielkiejprodukcji przeznaczonej w większościna własny użytek, pomoc unijna w po-staci dopłat rolniczych. W ten sposóbUnia Europejska ponosi część kosztówłagodzenia skutków kryzysu na polskiejwsi. Pozostałą część, w tym wypłacane zbudżetu w ramach KRUS-u 14 miliardówzłotych rocznie, ponoszą mieszkańcymiast, dla których skutki kryzysu okazu-ją się bardziej dotkliwe, żeby wspomniećtylko kilkunastoprocentowe bezrobocieomijające w zasadzie wieś. Załamanierynku pracy ciągnie w dół całą gospo-darkę, powodując między innymi pro-blemy ze spłatami kredytów, rezygnacjęz zakupów, ograniczanie inwestycjiprzez firmy itd. Pozostając w tym kon-tekście należy zadać pytanie o zasad-ność polityki interwencyjnej polegają-cej m. in. na wypłatach dotacji dla firm,które wstrzymują się ze zwolnieniamipracowników. Inna sprawa, że udałysię częściowo wymuszone przez wła-dze unijne neoliberalne zabiegi tago-

12

DYSKUSJE PANELOWE

dzenia skutków kryzysu w formie „kre-atywnej destrukcji", która doprowadzaw latach kryzysu do likwida-cji nierentownych przedsiębiorstw,w miejsce których powstają późniejnowoczesne firmy o wysokiej pro-dukcji dodanej, zdolne do ponosze-nia wielkich kosztów innowacji. W tensposób pozbyliśmy się np. przemysłustoczniowego (dotyczy to zresztą ca-łej niemal Europy), który przez ostatniekilka lat byt ogromnym obciążeniemdla polskiej gospodarki. To tylko jedenz przykładów pozytywnego oddziaływa-nia kryzysu, który jest niekiedy nazywanyczyśćcem, przez który powinna przejśćgospodarka.2

Nie grozi nam, jak to miało miejscew latach Wielkiego Kryzysu, uciecz-ka kapitałów zagranicznych. Napływ

prywatnych kapitałów inwestycyjnychw czasach boomu został co prawdaprzerwany, ale koncerny zagranicznewolą bardziej redukować produkcjęw starych krajach unijnych niż w Polsce,gdzie koszty produkcji są znacznie niż-sze niż na zachodzie Europy. Dyskon-tujemy mimo wszystko rezultaty politykigospodarczej Polski ostatnich lat, którazapobiegła większej deregulacji finansówpublicznych. W rezultacie udało się namstosunkowo łagodnie przejść przez „fi-nansowe szaleństwo" które wstrząsnęłoświatem. Wzrasta napływ funduszy unij-nych, umożliwiając rozwinięcie inwestycjipublicznych, w tym infrastrukturalnych,które pozwalają częściowo skompenso-wać spadek inwestycji prywatnych.3

Polska gospodarka znajduje się za-tem w sytuacji zdecydowanie korzystniej-

szej w porównaniu z okresem WielkiegoKryzysu, a także drugiej potowy lat trzy-dziestych, kiedy to zabiegi antykryzyso-we ministra Eugeniusza Kwiatkowskiegonapotykały na ogromną barierę finanso-wą, w rezultacie czego wysiłek inwesty-cyjny kraju został ograniczony do kilkuwybranych regionów.

Czy dotychczasowa polityka gospo-darcza, nazywana przez niektórych „jaz-dą na gapę" kosztem krajów unijnych,powinna być kontynuowana? Społecznekoszty obecnego kryzysu, a także pogłę-biający się deficyt finansów publicznychwskazują na pilną potrzebę zmian przedewszystkim w polityce budżetowej a toz kolei determinacji władz bez spogląda-nia na „słupki poparcia społecznego".

'J. H. De Soto: Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne, Instytut Ludwiga von Misea, Warszawa 2009, s. 327.2W. Stankiewicz: Historia my^li ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 206 - 207. Autorem pojęcia „kre-atywna destrukcja" był wybitny przedstawiciel austriackiej szkoły neoliberalnej Joseph Alois Schumpeter, zajmujący się m. in. badaniemwpływu kryzysów na przywracanie równowagi w gospodarce zakłócanej przez cykle ekonomiczne.3Orliński pyta Ortowskiego, Dlaczego jesteśmy najlepsi, w „Gazeta Wyborcza", 7.09.2009

powitanie doświadczenie z ciektym azotem trochę transportu

wyktad petna sala trochę robotyki prezentacja laserów

trochę dla intelektu na korytarzach uczelni trochę fizyki13

MIGAWKI Z FESTIWALU NA UCZELNIACH

ESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKIW POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJdr hab. n. med. Andrzej CiechanowiczProrektor ds. Nauki Pomorskiej Akademii Medycznejdr hab. Andrzej Brodkiewicz

Z okazji IX Festiwalu Nauki, w dniu21.09.2009 o godzinie 20.00 w studioPolskiego Radia Szczecin miała miejscegodzinna audycja prowadzona przez re-daktor Annę Koprowicz na temat „Zagro-żenia XXI wieku". Dr n. med. MagdalenaLeszczyszyn-Pynka, dr n. med. MariaGiżewska oraz dr hab. n. med. AndrzejBrodkiewicz rozmawiali o zakażeniachpneumokokowych, szczepieniach orazracjonalizacji stosowania antybiotyko-terapii. W drugiej części audycji prof. drhab. n. med. Tadeusz Brzeziński, prof. drhab. n. med. Przemysław Nowacki, prof.dr hab. n. med. Wenancjusz Domaga-ła oraz prof. dr hab. n. mecj. ZdzisławaKornacewicz-Jach starali się przybliżyćsłuchaczom cywilizacyjne oraz moralnezagrożenia związane z eutanazją. Audycjiwysłuchało ok. 30 000 osób!!!

Dodatkowo 25.09.2009r. odbył sięcykl wykładów w sali im. Mikołaja Koper-nika w Samodzielnym Publicznym Szpi-talu Klinicznym nr 2, przy ul. PowstańcówWielkopolskich 72 (Pomorzany).

Podobnie jak w ubiegłych latach wy-kładowcy Pomorskiej Akademii Medycz-

nej starali się przybliżyć słuchaczomzarówno najnowsze osiągnięcia współ-czesnej medycyny, jak i problemy, z któ-rymi spotyka się pacjent oraz lekarz w XXIwieku.

Po krótkim oficjalnym otwarciu festi-walu przez dr hab. Leszka Domańskiego,wykład inauguracyjny pt. „Chirurgia pla-styczna wczoraj i dzisiaj" wygłosił dr hab.n. med. prof. w PAM Piotr Prowans.

Po 15 minutowej przerwie słucha-cze mieli również możliwość wysłucha-nia dwóch wspaniałych wykładów prof.T. Brzezińskiego pt. „ Eutanazja - śmierćz litości?" oraz „Medycyna niekonwen-cjonalna - przeciwnik czy sojusznik me-dycyny współczesnej?". Kolejny wykładpt. "Genetyka XXI wieku" wygłoszony zo-stał przez dr hab. n. med. Tadeusza Dęb-niaka. Cykl wykładów zakończyła prezn-tacja prof. dr hab. n. med. BogusławaMachalińskiego pt. „Komórki macierzyste- wyzwanie dla medycyny XXI wieku",który w pasjonujący sposób przedstawiłsłuchaczom potencjalną rolę komórekmacierzystych, wielkie nadzieje, którewiążemy z ich szerokim wykorzystaniem

w medycynie ale również problemy któresię z tym łączą.

Wykłady cieszyły się bardzo dużą po-pularnością. Należy podkreślić iż, pomi-mo bardzo dużej liczby miejsc na sali im.M. Kopernika (ok. 300 miejsc), w czasiekilku prezentacji, dla wielu uczestnikówzabrakło miejsc siedzących na krzesłach(wysłuchali wykłady siedząc na scho-dach pomiędzy rzędami !). Po zakończo-nych prezentacjach prelegenci otrzymalizasłużone brawa.

Jak w latach poprzednich, przepro-wadzenie IX Zachodniopomorskiego Fe-stiwalu Nauki w PAM było możliwe przywielkim zaangażowaniu Prorektora ds.Nauki prof.dr hab. n. med. Andrzeja Cie-chanowicza, pani mgr Krystyny Kondrat- kierowniczki Działu Nauki i Współpracyz Zagranicą PAM, pełnomocników JMRektora PAM: dr hab. Andrzeja Brod-kiewicza, dr hab. Leszka Domańskiegooraz wszystkich wcześniej wymienionychwykładowców, studentów oraz pracowni-ków obsługi technicznej sali wykładowej.

FESTIWAL NAUKIW AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIEdr Stanisław Iwan

dr inż. Piotr MajznerAkademia Morska w Szczecinie

W dniach 21 września 2009 rokuw ramach Festiwalu Nauki oraz w dniu 25września 2009 roku w ramach Nocy Na-ukowca odbyta się prezentacja AkademiiMorskiej dla uczniów i studentów nasze-go regionu.

W dniu 21 września 2009 w Sali Sena-tu wygłoszono nastepujce wykłady:1. „Rejsy dużych statków z półkuli za-chodniej do Europy" - prelegentem bytmgr inż. kpt. ż. w. A. Kryżan w zastęp-stwie inż. kpt. ż. w. Józefa Gawłowicza.Słuchaczami byli studenci akademii Mor-skiej - ok. 25 osób

2. „Nowoczesne rozwiązania siłowniokrętowych morskich statków floty han-dlowej" - prelegentami byli dr inż. Jaro-sław Myśków, i dr inż. Tadeusz Borkow-ski. Słuchaczami byli studenci akademiiMorskiej - ok. 25 osób

3. „Współczesne metody zapewnieniastateczności statków" - prelegentem byłdr inż. Zbigniew Szozda. Słuchaczamibyli nauczyciele z Technikum Morskiegow Szczecinie - 2 osoby.

4. „Komputerowe wspomaganie pro-jektowania" - prelegentem byt mgr inż.Waldemar Kostrzewa. Słuchaczami byli

uczniowie Technikum Morskiego - ok.30 osób.5. „Nowoczesne technologie w logistycei transporcie", prelegentem byt - dr Sta-nisław Iwan. Słuchaczami byli studenciakademii Morskiej - ok. 10 osób.

W godzinach 14.15 - 16.15 odbytosię spotkanie panelowe pod tytułem:

„Piractwo, terroryzm morski i inne zagro-żenia - walka z nimi i sposoby prewencji"

Moderatorem spotkania byt mgr inż.

14

FESTIWAL NA UCZELNIACH

kpt. ż. w. Mirosław Wielgosz (w zastęp-stwie mgr inż. kpt. ż. w. Jacka Frydec-kiego)

Prelegentami byli:• mgr inż. kpt. ż. w. RemigiuszDzikowski,• mgr inż. kpt. ż. w. MirosławWielgosz,• mgr inż. Korolina Cieszyńska (w za-

stępstwie mgr inż. kpt. ż. w. Jacka Fry-deckiego).

Słuchaczami byli studenci akademiiMorskiej, kierunku Ratownictwo Morskieok. 20 osób

W Trakcie prezentacji do zwiedzania ipokazów udostępniono:

• planetarium,• symulator siłowni okrętowej,• symulator nawigacyjny,• laboratorium siłowni okrętowej.Zwiedzanie wymienionych laborato-

riów odbywało się grupach po ok. 10-12 osób, oprowadzającymi po uczelnibyli studenci II roku Akademii Morskiej.

W laboratoriach prezentacji dokonywalidoświadczeni wykładowcy uczelni.

W zwiedzaniu wspomnianych la-boratoriów uczestniczyli uczniowieTechnikum Morskiego ze Szczecina,Gimnazjum z Goleniowa oraz SzkołyPodstawowej nr 54, łącznie ok. 70 osób.

Ponadto udostępniono zwiedzaniemostka nawigacyjnego i siłowni okrę-towej statku szkolno-badawczego„Na-wigator XXI" stojącego przy nabrzeżuna ulicy Jana z Kolna. Statek zwiedziłook. 50 osób. Po statku oprowadzali orazdbali o bezpieczeństwo zwiedzającychstudenci akademii oraz załoga statku.

W ramach Nocy Naukowca do zwie-dzania udostępniono:

• planetarium,• symulator siłowni okrętowej,• symulator nawigacyjny,• laboratorium siłowni okrętowej,• laboratorium map nawigacyjnych

- ECDIS,• laboratorium radarów,• Centrum Inżynierii RuchuMorskiego,• statek szkolno-badawczy

„Nawigator XXI".Zwiedzanie odbywało się grupach

po ok. 10-12 osób, oprowadzającymipo uczelni byli studenci II roku Akade-mii Morskiej. W laboratoriach prezentacjidokonywali doświadczeni wykładowcyuczelni.

Łącznie uczelnie zwiedziło ok. 300osób, podobna liczba osób zwiedziłastatek „Nawigator XXI".

PodsumowanieObchody IX Zachodniopomor-

skiego Festiwalu Nauki przebiegaływ sposób niezakłócony, Liczba osóbuczestnicząca w prezentacji możliwo-ści dydaktycznych i naukowo - badaw-czych Akademii Morskiej była znacząca,szczególnie w Noc Naukowca. Niestety,na uwagę zasługuje niskie zaintere-sowanie wykładami zorganizowanymiw ramach obchodów Festiwalu Naukioraz małe zainteresowanie sesją pa-nelową. Rozważymy, czy w przyszłościkosztem wykładów nie zwiększyć ofertyprezentacji laboratoriów i symulatorów.

UNIWERSYTET SZCZECIŃSKIPODZIELMY SIĘ NASZA PASJĄ NAUKOWA-dr hab. Ewa Komorowska, prof. US i dr Andrzej Wiśniewski

Pełnomocnicy Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego ds. Festiwalu Nauki

Szczecin, miasto konotujące sięw świadomości Polaków jako środo-wisko ludzi morza, stopniowo zyskujenowe oblicze - ośrodka nauki i kulturyPomorza Zachodniego. Niebagatelnąrolę w tym procesie odgrywa odbywa-jący się corocznie już od dziewięciu latFestiwal Nauki1, organizowany przezSzczecińskie Towarzystwo Naukowewe współpracy z wszystkimi uczelniamiwyższymi Szczecina, w tym Uniwersyte-tu Szczecińskiego. To trwające tydzieńod 19-27 września 2009 roku spotkaniewybitnych przedstawicieli nauki szcze-cińskiej ze środowiskiem Szczecinai Koszalina jest nie tyko pomostem łą-czącym różne, często odległe dziedzinynauk, lecz równocześnie ogniwem spa-jającym środowisko akademickie z mło-dzieżą szkolną i mieszkańcami miasta.

Tradycyjnie Uniwersytet Szczecińskizaproponował bogaty program naukowyi kulturalny. W pracę zaangażowały sięwszystkie wydziały Uniwersytetu Szcze-cińskiego. Do wygłoszenia wykładów

zaproszeni zostali naukowcy obdarzenidarem przekazywania wiedzy, którzymają niezwykłą zdolność „rozpalania"w słuchaczach pasji naukowej. Tegotypu uzdolnienia - klarownego, jasnego,a równocześnie ciekawego wykładusą na Festiwalu Nauki bardzo istotneze względu na obecność młodych słu-chaczy. Byli nimi bowiem, jak zwykle,gimnazjaliści, licealiści z nauczycielami,a także studenci kierunków humanistycz-nych. W tym roku gościliśmy, międzyinnymi, z Nowogardu II Liceum Ogólno-kształcące pod opieką Kornelii Szten-giert oraz Zespół Szkół Ogólnokształcą-cych nr 1 i LO im. ppor E. Gierczaka podopieką Doroty Buriak i Katarzyny Mań-kowskiej, z Goleniowa ZSP i 1LO podopieką Sabiny Olech, Beaty Kebińskieji Joanny Grzeszczuk, z Pyrzyc ZespółSzkół Nr 1 pod opieką Sylwi Lewandow-skiej-Baran oraz Zespół Szkół ze Świno-ujścia, jak również szkoły szczecińskie -Liceum Ogólnokształcące z Oddzia-łami Integracyjnymi pod opieką Li-

dii Kuczyńskiej, Gimnazjum nr 46z Oddziałami Dwujęzycznymi oraz V Li-ceum Ogólnokształcące itd. Nie zabra-kło również osób starszych, zaintereso-wanych różną problematyką naukowąi jak co roku dopisali słuchacze Uniwer-sytetu Trzeciego Wieku.

Opiekę nad Festiwalem sprawo-wali wyznaczeni przez Rektora pełno-mocnicy w osobach: piszącej te słowaz Wydziału Filologicznego i dr AndrzejaWiśniewskiego z Wydziału Matematycz-no-Fizycznego.

Co roku obserwuje się rosnące za-interesowanie i poszerzanie grupy słu-chaczy o młodzież spoza Szczecina.Toteż od zeszłego roku zaproponowa-no bardziej wygodną dla uczestnikówformę spotkań naukowych, skoncentro-wany został bowiem program nauko-wy czterech wydziałów: Filologiczne-go, Humanistycznego, Prawnego orazNauk Ekonomicznych i Zarządzaniaw jednym dniu (poniedziałek) i miejscu,czyli na Wydziale Nauk Ekonomicz-

15

FESTIWAL NA UCZELNIACH

nych i Zarządzania US (budynek przyul. Mickiewicza 64/66.). Wyktady i zaję-cia odbywały się równolegle, tak więcuczestnicy Festiwalu mogli, bez potrze-by „krążenia" komunikacją miejską poSzczecinie, przenosić się z sali do salina wyktady, zgodne z ich zaintereso-waniami. Takie rozwiązanie umożliwiłoo wiele większe uczestnictwo w przygo-towanym programie naukowym. Ogótemw wykładach w części wyróżnionych wy-działów uczestniczyło około 2000 słu-chaczy.

Uroczystego otwarcia IX Zachodnio-pomorskiego Festiwalu Nauki na Uni-wersytecie Szczecińskim dokonała prof.Mirosława Gazińska, Prorektor ds. Stu-dentów Uniwersytetu Szczecińskiego.Otwarcie odbyto się w budynku Wydzia-łu Nauk Ekonomicznych i ZarządzaniaUS.

Ogromnym zainteresowanym w tejedycji festiwalowej cieszyły się wykładyfilologiczne. Część filologiczna obfitowa-ła w wyktady ze wszystkich specjalno-ści: anglistycznej, w którą wprowadziłamitami i symbolami amerykańskiegostylu życia mgr Anna Łakowicz-Dopieraoraz opisem świata „Władcy Pierścieni"J.R. Tolkiena dr Julita Rydlewska, dometaforyki języka angielskiego zaś się-gnęła mgr Adrianna Goldman. Dużymzainteresowaniem cieszyły się wykładyz zakresu językoznawstwa: o grzeczno-ści w języku polityków mówita AgnieszkaKrzanowska, o zapożyczeniach w gwa-rze studenckiej - dr Dorota Dziadosz,o barwach w języku - pisząca te słowa,a o języku internetu mgr Rafał Sidoro-wicz. Nie brakowało również interesu-jących wykładów z zakresu kulturologiiczy literatury. Tak na przykład prof. Miro-stawa Koztowska wprowadziła słuchaczyw świat aktorki Nuny Mtodziejowskiej-Szczurkiewicz, dr Piotr Krupiński mówił0 Gatczyńskim w Szczecinie, a dr AndrzejWątorski przestawi) literaturę ukraińskąw pigułce, dr Jerzy Żywczak zaś otwierałprzed słuchaczami frankofońską litera-turę afrykańską. Równolegle odbywałysię inne tematycznie części, gdzie, mię-dzy innymi, dr Ewa Kochan przedstawiłautopię po polski, prof. Benon ZbigniewSzatek określił rolę heurystyki w bada-niu pochodzenia cywilizacji europejskiejczy mgr Sylwia Bąkowska zapoznałasłuchaczy z niezmiennymi prawami mar-ketingu. Równolegle z wykładami w bu-dynku Wydziału Nauk Ekonomicznych1 Zarządzania, odbywał się Dzień Huma-nisty, zorganizowany przez pracownikówInstytutu Historii i Stosunków Międzyna-rodowych, w budynku Wydziału Huma-

nistycznego, przy ul. Krakowskiej. Pro-gram przedstawiony przez Instytut bytimponujący: począwszy od debaty na-ukowej na temat Szczecina i wizji rozwo-ju miasta, w której wzięli udział, prof. Ra-dosław Gaziński, prof. Zygmunt Szuldka,prof. Edward Włodarczyk, dr Alina Hut-nikiewicz, prezydent Miasta SzczecinPiotr Krzystek, poprzez prezentacje kótnaukowych, multimedialne, fotograficz-ne aż po pokazy zabytkowych samo-chodów z możliwością przejazdu nimii prezentacje filmów dokumentalnych0 tematyce szczecińskiej z komentarzemhistorycznym dr. Eryka Krasuckiego.

W Festiwalu prezentował się równieżWydział Teologiczny, który zapropo-nował tematykę, między innymi, życia1 męczeństwa ks. Jerzego Popiełuszkiw badaniach historycznych (ks. dr hab.Grzegorz Wejman) czy przedstawionejprzez studentów tematyki kryzysu dobypostmodernizmu i wskazówek życia dlamłodzieży zawartych w „Miłości i odpo-wiedzialności" Karola Wojtyty.

Na Wydziale Matematyczno-Fizycz-nym gtówne imprezy festiwalowe odbytysię w środę 23 października. W tym dniuw godzinach przedpołudniowych w auliwydziału uczestnicy festiwalu mieli oka-zję wysłuchać kilku wykładów z dziedzi-ny matematyki, fizyki i astronomii. Szcze-gólne zainteresowanie wzbudził wykłady:prof. Adama Bechlera na temat fal elek-tromagnetycznych, ilustrowany poka-zem szeregu efektownych doświadczeńoraz prof. Ewy Suszkiewicz o planetachi czarnych dziurach, wygłoszony za niąw zastępstwie przez mgr Edytę Podlew-ską.

Tego samego dnia w godzinach po-południowych w auli wydziatu miałamiejsce ciekawa dyskusja panelowa zor-ganizowana z okazji MiędzynarodowegoRoku Astronomii na temat „Nasze miej-sce we Wszechświecie: epokowe odkry-cia w astronomii". Oprócz pracownikówwydziatu wzięło w niej udział dwóch za-proszonych specjalnie z tej okazji gości,wybitnych astronomów polskich - prof.Marek Sarna, dyrektor Centrum Astrono-micznego im. M. Kopernika w Warszawieoraz prof. Maciej Konarski z CentrumAstronomicznego w Toruniu.

Jak co roku, goście festiwalu mieliokazje odwiedzać codziennie wystawyEUREKI - główną w Domu Marynarza,filię astronomiczną Eureki w MuzeumNarodowym oraz pokazy doświadczeń:Foucoulta w wieży zamkowej i aku-stycznej wersji doświadczenia Youngaw schronisku młodzieżowym Cuma.Nowością festiwalu były codzienne od

poniedziałku do piątku wieczorne obser-wacje nieba przed głównym wejściemdo budynku Wydziatu Matematyczno-Fizycznego.

Na Wydziale Nauk Przyrodniczychw ramach tegorocznego festiwalu odby-ty się prezentacje laboratoryjne, wyktadyoraz wycieczki terenowe2. Szczególnieszeroka była gama zaproponowanychgościom festiwalu pokazów i prezentacjilaboratoryjnych. Wszystkie one cieszyłysię bardzo dużą frekwencją i zaintereso-waniem. Ich uczestnikami byli gtównieuczniowie gimnazjów i liceów szczeciń-skich oraz goście spoza Szczecina.

W Katedrze Zoologii Ogól-nej, kierowanej przez prof. JózefaDomagałę, uczestnicy festiwalu mogli zo-baczyć prezentacje technik stosowanychdo badania zwierząt wodnych. Ich współ-autorem była dr Małgorzata Pilecka-Rapacz. Natomiast w Katedrze Takso-nomii i Fitogeografii można się byłozapoznać z oznaczaniem roślin i z wy-stępowaniem obcych gatunków roślinna terenie Województwa Zachodnio-pomorskiego oraz z lichenoindykacją.Prezentacja została wykonana przezdr Beatę Bosiacką, dr Monikę Myśliwyi dr Edytę Stępień. Pracownicy KatedryGenetyki, kierowanej przez prof. Bogu-mitę Skotarczak, organizowali różnegotypu pokazy, np. jak izoluje się DNA, jakprzebiega analiza PCR i elektroforezakwasów nukleinowych. Z kolei w Kate-drze Ekologii i Ochrony Środowiska, kie-rowanej przez prof. Macieja Rogalskiego,dr Izabela Rząd przedstawiła ekologicz-nie badanie pasożytów. Szczególnymzainteresowaniem cieszyły się pokazyw Katedrze Biologii Komórki, kierowanejprzez prof. Stanisławę Rogalską, gdziedr Renata Stomińska-Walkowiak, dr Mag-dalena Achrem, mgr Anna Kalinka i mgrIzabela Szućko prezentowały uczniomz liceów i gimnazjów, komórkę pod mi-kroskopem i chromosomy eukariotycznejako siedlisko genów. Ponadto odbytysię zajęcia w laboratorium mikrobiolo-gicznym, które prowadziła dr Małgorza-ta Pawlikowska z Katedry Mikrobiologiii Immunologii. Uczestnicy festiwalumieli też możność wysłuchania szere-gu wykładów i pokazów: prof. MarianCiaciura mówił o samobójstwie ekolo-gicznym Inków, prof. Józef Domagałao restytucji ryb wędrownych na PomorzuZachodnim, prof. Gorzystaw Poleszczuko procesach biohydrogeochemicznych,prof. Agnieszka Popielą o historii roz-woju roślinności leśnej na Pomorzu,a pracownicy Katedry Zoologii Bez-kręgowców, kierowanej przez dr. hab.

16

Andrzeja Zawala, mówili na temat tego,co „wokót nas lata, ptywa i chodzi". To-też w środę 23 września pracownicyWydziału Nauk Przyrodniczych wygłosiliw sumie 12 referatów. Sesji przewodni-czył prof. Józef Domagała. O zaintereso-waniu tematyką wykładów może świad-czyć nie tylko spora frekwencja, alerównież ożywiona dyskusja po niemalkażdym wygłoszonym referacie.

W ramach zajęć festiwalowych odby-ła się wycieczka terenowa do rezerwatuBielinek nad Odrą, prowadzona przezdr Bożenę Prajs i dr Małgorzatę Stasin-ską, z Katedry Botaniki Ogólnej.

Po raz pierwszy do Festiwalu Naukiwłączył się w tym roku nowopowstałyWydział Nauki o Ziemi, w ramach któ-rego zostały wygłoszone trzy wykłady:prof. Ryszarda Borówki na temat ewo-lucji krajobrazu Niziny Szczecińskiejw ciągu ostatnich 35 lat, prof. Marka Dut-kowskiego o ewaluacji polityki lokalneji regionalnej oraz prof. Ewy Szczepań-skiej o różnicach metabolizmu kobieti mężczyzn. Odbył się też pokaz zasto-sowania techniki geopozycjonowania

satelitarnego GPS oraz kilka prezentacji- o zastosowaniach teledetekcji i sys-temów informacji geograficznej (GIS)w pracach dyplomowych, w badaniachprzestępczości w mieście i w badaniachstrefy brzegowej oraz wskaźnikachzrównoważenia rozwoju wielkich miast.W ramach festiwalu miat też miejsceDzień otwarty Muzeum Geologicznegooraz odbyty się projekcje filmów geogra-ficznych BBC.

Warto podkreślić udział Katedry Bio-logii Komórki w Nocy Naukowców. Na-miot, gdzie pracownicy Katedry razemz magistrantami pokazywali różne tech-niki badania komórek, byt dosłownieoblegany przez widzów w różnym wieku.Ich wielkie zainteresowanie było nagro-dą za trud poniesiony w organizację tegopokazu.

Należy również nadmienić, że spo-tkania festiwalowe uświęcił jak co rokuspektakl Teatru Akademickiego Uniwer-sytetu Szczecińskiego pt. „Nowator"w reżyserii Krzysztofa Ganczarskiego.

Cieszy fakt, iż IX ZachodniopomorskiFestiwal Nauki swoim wszechogarnia-

FESTIWAL NA UCZELNIACH

jącym charakterem zaprosił do udziałuw spotkaniach naukowych ludzi różnychśrodowisk i zawodów, a wykładowcymieli możność podzielić się swymi pasja-mi naukowymi ze środowiskiem Szcze-cina, ilustrując tym samym wzrastającąrolę nauki na Pomorzu Zachodnim.

'Informacje z Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki w mniejszym zakresie treściowym zostały zamieszczone również w PrzeglądzieUniwersyteckim US w numerze październikowym z 2009 roku.Przy przygotowywaniu części sprawozdania o przebiegu festiwalu na Wydziale Nauk Przyrodniczych wykorzystane zostały szczegółoweinformacje przygotowane przez prof. dr hab. Stanisławę Rogalską z Katedry Biologii Komórki, Wydział Nauk Przyrodniczych.

FESTIWAL NAUKI W BIBLIOTECE GŁÓWNEJUNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGOmgr Urszula GanakowskaSekretarz naukowy BG US

W tym roku spotkania festiwalowew Bibliotece Uniwersytetu Szczecińskie-go odbyty się w dniu 21 i 22 września.

Wykłady połączone z praktycznąprezentacją w formie „poradnika dla ma-turzystów i nie tylko" jak co roku liczniezgromadziły zainteresowanych tematemmaturzystów szkół szczecińskich. „Bi-bliografia załącznikowa a dokumentyelektroniczne wg nowych norm" oraz„Przypisy czyli powołania wg nowychnorm" to spotkania cieszące się od latpowodzeniem. Autorką prezentacji jestkierownik Oddziału Opracowania BG USMałgorzata Szymańska.

O „Metodologii pracy naukowej, czylijak się uczyć żeby się nie zmęczyć" mó-wiła Dorota Gili - Tarnowska, kierownikBiblioteki Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Uniwersytetu Szczecińskiego.Oddział Informacji Naukowej przygo-

tował pokaz multimedialny poświęcony„Panoramie książki" oraz „Historii bi-bliotek".

Andrzej Bochniarz, kierownik Cen-trum Informacji i Dokumentacji Europej-skiej BG US zaprezentował „Programyi inicjatywy Unii Europejskiej wspierają-ce aktywność młodzieży szkolnej".

Krystyna Borówka z Działu ZbiorówSpecjalnych przygotowała wystawę„Szczecin na widokówkach" .

W imprezach zorganizowanychprzez bibliotekę udział wzięli uczniowieszkół średnich, podstawowych a także,co było dla nas miłym zaskoczeniem,przedszkolaki.

17

FESTIWAL NA UCZELNIACH

PROCES INWAZJI ROŚLINNA TERENIE MIASTA SZCZECINAmgr Agnieszka KochanekKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W krajobrazie miejskim ostojami przy-rody na skalę lokalną są obszary leśne,zadrzewienia, szpalery drzew bądź po-jedyncze gatunki roślin. Rola, jaką śro-dowiska te mogą odgrywać jako ostojeróżnych gatunków roślin oraz zwierząt,zależy w dużej mierze od ich ochronyprzed chemizacją środowiska oraz eks-pansją obcych gatunków roślin. Roślinyinwazyjne są to organizmy, które przyudziale człowieka zostały introdukowane(świadomie lub przypadkowo) poza ob-szar swojego naturalnego występowaniai są na tyle ekspansywne, że zagrażająrodzimej florze.

Szczecin z racji geograficznego po-tożenia (miasto portowe) oraz dobrzerozwiniętej sieci komunikacyjnej jestdogodnym obszarem dla osiedlania sięgatunków obcych. Wielkość populacjiinwazyjnych gatunków na terenie mia-sta Szczecina jest stosunkowo dużaw porównaniu do innych regionów Polski.Z kilkudziesięciu gatunków stwierdzo-nych w granicach naszego kraju, do naj-groźniejszych występujących na obsza-rze Szczecina można zaliczyć: rdestowcaostrokończystego Reynoutria japonicaHoutt, nawfoć kanadyjską Solidago ca-nadensis L. i nawtoć późną Solidagogigantea Aiton, niecierpka drobnokwiato-wego Impatiens parviflora DC. i niecierp-ka gruczotowatego Impatiens glandulife-ra Royle, dąb czerwony Quercus rubra L,rabinie akacjową Robinia pseudacacia L,rukiewnika wschodniego Bunias orien-talis L, słonecznik bulwiasty Helianthustuberosus L. i barszcz sosnowskiego He-racleum sosnovskyi Manden.

Nie ma obecnie miejsc na Ziemi, któ-re bytyby całkowicie wolne od inwazjibiologicznych. Nasz kraj nie jest podtym względem wyjątkiem. W Polsce, naponad 3500 gatunków roślin naczynio-wych około 1/3 stanowią rośliny obce-go pochodzenia. Część z nich to tylkochwilowi „goście" na naszym obszarze.Gatunki obce zadomowione na statew granicach Polski to grupa około 460roślin, spośród nich około 30 uznajesię obecnie za gatunki inwazyjne. Naj-bardziej widoczne zagrożenia związanez roślinami inwazyjnymi na terenie Pol-ski występują na zachodzie i południu

kraju - tam, gdzie środowisko natural-ne zostało najsilniej zdegradowane.W Polsce wschodniej, w szczególnościna pótnocno-wschodnich krańcach kra-ju, problem ten występował w bardzoograniczonej formie. W ciągu ostatnichkilkunastu lat, obserwuje się stopnio-wą ekspansję gatunków inwazyjnychi na te obszary. Na Suwalszczyźnie, istot-nym czynnikiem hamującym ekspansjegatunków inwazyjnych byt ostry klimatregionu. Jednak wraz z ocieplaniem kli-matu bodziec ten utracił swoje znacze-nie.

Skutki rozprzestrzeniania się gatun-ków inwazyjnych uznaje się za jednąz najpoważniejszych przyczyn zmniej-szania różnorodności biologicznejw skali lokalnej, jak i globalnej. Pojawie-nie się roślin inwazyjnych w ekosyste-mach może spowodować daleko idącezmiany w środowisku przyrodniczym- doprowadzić do degradacji: szatyroślinnej i walorów estetycznych kra-jobrazu. Gatunki te eliminują bowiemrodzime gatunki ze środowiska. Częstotworzą zwarte, jednogatunkowe tanyuniemożliwiające rozwój jakichkolwiekinnych roślin. Powoduje to drastycznezubożenie flory danego terenu, co marównież wpływ na pozostałe grupy or-ganizmów. W naturalnych lasach liścia-stych naszej strefy klimatycznej na 250m2, można zwykle znaleźć od kilkudzie-sięciu, do ponad 100 gatunków roślin.W skrajnych przypadkach, w miejscachopanowanych przez inwazyjne gatunkiobce ilość gatunków spada czasem dozaledwie 5-6. Tak drastyczne ograni-czenie bioróżnorodności ma wpływ nietylko na samą przyrodę, lecz w przy-szłości może stanowić zagrożenie dlaegzystencji człowieka. Część gatunkówinwazyjnych powoduje straty w gospo-darce człowieka lub stanowi zagrożeniedla jego zdrowia (barszcz SosnowskiegoHeracleum sosnovskyi czy rdestowiecostrokończysty Reynoutria japonica).

Konieczność podejmowania działańzmierzających do ograniczenia nega-tywnego wpływu gatunków inwazyjnychobcego pochodzenia na lokalne zasobyróżnorodności biologicznej podkreślająkonwencje międzynarodowe: Konwen-

cja o Ochronie Różnorodności Biologicz-nej, Konwencja Berneńska, KonwencjaRamsarska. Działania wobec gatunkówinwazyjnych powinny być oparte napodejściu trzystopniowym zalecanymprzez Konwencję o Różnorodności Bio-logicznej: po pierwsze zapobieganie, podrugie wczesne wykrywanie i szybkieusuwanie gatunków obcych, po trzecie- izolacja i długoterminowe działaniakontrolne.

Postępująca urbanizacja i industria-lizacja powoduje wyraźne zmiany jako-ściowe i ilościowe w składzie gatunko-wym flory wielu regionów Polski, takżeobszaru miasta Szczecina. Gatunki obceroślin, które osiedliły się na obszarzeSzczecina stanowią dziś istotny składnikflory regionu. Większość tych gatunkównie jest zdolna do konkurencji z dobrzeprzystosowanymi do miejscowych wa-runków, gatunkami rodzimymi i pojawiasię tylko efemerycznie. Znaczna jednakczęść zadomawia się trwale, a niektóresą na tyle ekspansywne, że zagrażają na-turalnej szacie roślinnej regionu. Dlategoteż prawidłowe rozpoznanie oraz prze-ciwdziałanie rozprzestrzenianiu się tychroślin w Polsce ma olbrzymie znaczeniedla utrzymania rodzimych gatunków i lo-kalnych ekosystemów oraz w celu zapo-biegania stratom ekonomicznym.

Barszcz SosnowskiegoHeracleum sosnovskyi Manden. o gigan-tycznych rozmiarach rozprzestrzeniającysię w dzielnicy Szczecina Warszewo.

18

FESTIWAL. NA UCZELNIACH

Łanowo występujący w sąsiedztwietorów kolejowych rdestowiec ostro-kończysty Reynoutria japonica Houtt.w okresie kwitnienia.

•iNawtoć kanadyjska Solidago cana-densis L. wypierająca gatunki rodzimez siedlisk antropogenicznych - dzielnicaBukowo.

Niecierpek gruczotowaty Impatiensglandulifera Royle o pięknych, barwnychkwiatach, masowo występujący na tere-nach podmokłych w okolicach JezioraDąbskiego.

FESTIWAL NAUKIW ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLO-GICZNYM NA WYDZIAŁACH DAWNEJ AKADEMII ROLNICZEJ

dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUTKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W tym roku już po raz dziewiąty,w ostatnim tygodniu września, wewszystkich ośrodkach naukowychSzczecina i Koszalina miat miejsce Za-chodniopomorski Festiwal Nauki. Mimo,że jesteśmy już jedną uczelnią po fuzjiz Politechniką Szczecińską, Festiwal Na-uki odbywa) się w macierzystych daw-nych ośrodkach naukowych. W AkademiiRolniczej spotkania miały miejsce w dniu22-09-2009 r. i przede wszystkim w gma-chu przy ul. Słowackiego 17.

Oficjalnego otwarcia IX Zachodnio-pomorskiego Festiwalu Nauki w Akademii

Rolniczej, w zastępstwie JM Rektora Za-chodniopomorskiego Uniwersytetu Tech-nologicznego, dokonat Dziekan Wydzia-łu Kształtowania Środowiska i Rolnictwa- prof. dr hab. Aleksander Brzóstowicz.

Jak co roku problematyka spotkańbyła skierowana głównie do młodzieżyróżnych typów szkól województwa za-chodniopomorskiego - szkół podstawo-wych, gimnazjów, liceów i szkół zawodo-wych. W spotkaniach w Naszej Uczelniuczestniczyli :

1. Młodzież z Zespołu SzkółOgrodniczych w Szczecinie Zdrojach,2. Młodzież z Zespołu SzkólBudowlanych w Szczecinie,3. Młodzież z Zespołu SzkółNr 2 w Choszcznie,

4. Młodzież z ZasadniczejSzkoły Nr 13 w Szczecinie,5. Młodzież z Gimnazjum Nr 31w Szczecinie,6. Młodzież z Zespołu SzkółNr 2 w Stargardzie Szczecińskim,7. Słuchacze z Uniwersytetu TrzeciegoWieku i inni zainteresowani goście,8. Pracownicy, doktoranci i studenciz byłej Akademii Rolniczej.Ogółem we wszystkich spotkaniach

uczestniczyło około 2596 osób. Miałyone różny charakter. Naukowcy, którzyje przygotowali (42 osoby) wybrali formę:referatu z wykorzystaniem aparatury mul-timedialnej, zajęć w laboratorium, warsz-tatów, pokazów i wystaw.

W Festiwal zaangażowali się liczniepracownicy z Katedry Roślin Ozdob-nych (7 osób), z Katedry Dendrologiii Kształtowania Terenów Zieleni (5 osób),z Zakładu Warzywnictwa (4 osoby) i inni(Program Festiwalu 2009). Największymzainteresowaniem w tym roku cieszyłysię następujące spotkania:

1. Slow food, fast food - tradycjai współczesność w żywieniu człowieka.Dr hab. Teresa Seidler prof. nadzw. ZUTz Zakładu Podstaw Żywienia CzłowiekaW spotkaniu tym autorka przedstawi-

ła zagadnienia związane ze spożyciemżywności typu Fast food i żywności tra-

dycyjnej w Polsce i na świecie. Przedsta-wiła także czynniki wpływające na wzrosti zainteresowania tego rodzaju żywno-ścią, jej wartość żywieniową, aspekty go-spodarcze i kulturowe. Ponadto wyjaśniłapojęcia związane z rejestracją i dystrybu-cją żywności tradycyjnej, jej umocnienieprawne i perspektywy rozwoju.

2. Zioła nie tylko w kuchniProf. dr hab. Dorota Jadczak prof. nadzw.ZUT z Zakładu WarzywnictwaPodczas spotkania na temat wykorzy-

stania ziół nie tylko w kuchni, odbyt siętakże pokaz kosmetyków naturalnych,olejków eterycznych oraz olei roślinnych,co zwiększyło jeszcze bardziej zaintere-sowanie problemem.

3. Proces inwazji roślin na terenie miastaSzczecinaMgr Agnieszka Kochanek z KatedryDendrologii i Kształtowania TerenówZieleniAutorka zapoznała słuchaczy z gatun-

kami inwazyjnymi, jakie rozprzestrzeniająsię na terenie miasta Szczecina. Pokaza-ła na zdjęciach jak one wyglądają, czymsię wyróżniają spośród innych roślin, czymają wpływ na obecną szatę roślinnąmiasta, jak należy z nimi walczyć jeżelizagrażają naszej rodzimej florze. Słu-chacze wysłuchali autorkę (doktorantkę)z wielkim zainteresowaniem.

19

FESTIWAL NA UCZELNIACH

4. Storczyki znane i mato znaneDr inż. Piotr Żurawik z Katedry RoślinOzdobnychSpotkanie to przybliżyło słuchaczom

grupę roślin bardzo interesujących podwzględem estetycznym i pod względembudowy kwiatów i sposobów ich roz-mnażania. Autor zamierzał też zapoznaćsłuchaczy z gatunkami egzotycznymistorczyków uprawianymi w różnych po-mieszczeniach i występującymi w natu-ralnych warunkach w Polsce.

5. Efekty kształcenia architektówkrajobrazu - prezentacja multimedialnaprac magisterskichdr inż. Małgorzata Nowakowskaz Katedry Dendrologii i KształtowaniaTerenów ZieleniNa tym spotkaniu uczestnicy (ponad

60 osób) zapoznali się z efektami kształ-cenia architektów krajobrazu oraz z pro-cesem powstawania pracy dyplomowej- od wyboru tematu, poprzez różne eta-py pracy aż do obrony, na konkretnych3 przykładach, które byty ilustrowane naekranie. Ponadto przedstawiono poten-cjalne możliwości wykonywania zawoduw omawianej dziedzinie. W spotkaniuuczestniczyli także aktualni magistran-ci, którzy prezentowali swoje prace ma-gisterskie na planszach i na ekranachkomputera.

6. Najmodniejsze barwy jesieni i zimy2009 r.dr inż. Piotr Salachnaz Katedry Roślin OzdobnychSpotkanie to zainteresowało głównie

uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych.Zapoznali się z teorią barw, ich łączenia,a także poznali aktualne trendy i tenden-cje w kolorystyce kompozycji florystycz-nych.

Dużym zainteresowaniem cieszyłysię wystawy, a byty one przygotowaneprzez Zakład Warzywnictwa i KatedręProjektowania Krajobrazu. Przybliżyłyone jakie warzywa uprawiamy, jakichnależy zwiększyć uprawę i dlacze-go, jakie zdobią nasze mieszkania,a jakie zjadamy z przyjemnością lub ina-czej wykorzystujemy.

Inna wystawa pokazała nam pracestudentów z kierunku architektura kra-jobrazu. Miała ona na celu przybliżeniezawodu, profesji architekta krajobrazu(szkoda, że była taka skromna, mimotak interesujących projektów wykonywa-nych przez studentów w Katedrze).

W laboratorium Katedry Chemii Ogól-nej i Ekologicznej miały miejsce zajęciaw formie warsztatów prowadzone przezdr inż. Małgorzatę Gatczyńską. Uczest-niczyli w nich głównie uczniowie z Tech-

nikum Ochrony Środowiska z ZespołuSzkół Nr 2 w Choszcznie.

Autorka tego spotkania zapozna-ła uczniów z dwoma problemami,w których bezpośrednio uczestniczyliuczniowie, co było dla nich wielką sa-tysfakcją. Brali udział w wykonywaniuroztworów wzorcowych i wykreślaniuzależności pomiędzy absorbancją,a stężeniem roztworów wzorcowych orazw wyznaczaniu stężenia badanej próbki.Ponadto poznali prawa Lamberta-Beera.Wykonywali też samodzielnie przy użyciutestu kolorymetrycznego oznaczenia za-wartości ortofosforanów(V) w przygoto-wanej wcześniej próbce wodnej, ze zna-nym ich stężeniem. W dalszej kolejnościporównali wyniki analizy spektrometrycz-nej z testami kolorymetrycznymi i oceniliprzydatność zestawów testowych.

W drugiej części warsztatów prowa-dząca zwróciła uwagę na właściwościgazowego tlenu jako pierwiastka życiai śmierci. Przedstawiła jego właściwościoraz zaprezentowała pomiar zawartościtlenu w próbkach wodnych o różnym za-soleniu. Uczniowie wyszli zajęć bardzozadowoleni i zapewne będą mieli ochotęodwiedzić nasze laboratorium w przy-szłym roku.

W godzinach popołudniowych tegożdnia w auli Audytorium Maximum naul. Słowackiego 17, odbyta się w ra-mach Festiwalu Nauki Dyskusja Panelo-wa. Problem jaki poddano do dyskusjibrzmiał „Samowystarczalne energetycznefermy i farmy". Mimo, że zagadnienie tobyło bardzo dobrze przygotowane przezpana prof. dr hab. Edwarda Dreszczyka -osobę odpowiedzialną za przebieg tegospotkania, to w Naszej Uczelni cieszyłosię małym zainteresowaniem, a szkoda.

Pracownicy z naszej uczelni (7 osób)byli ponadto przewodnikami warsztatówprzyrodniczych, które byty zorganizowa-ne przez prof. dr hab. Janinę Jasnowską.Miały one miejsce w Parkach Narodo-wych, w Parkach Krajobrazowych i Arbo-retach województwa zachodniopomor-skiego. Razem byto zorganizowanych10 wyjazdów. Uczestnicy - młodzieżz różnych typów szkót oraz zaintereso-wani goście wracali z nich pełni wrażeńprzyrodniczych oraz z pomysłami wyjaz-dów w przyszłym roku.

Spotkania Naukowe kończyła NOCNAUKOWCA, w której też uczestniczyłanasza uczelnia. Cieszyły się one, podob-nie jak w tamtym roku, dużym zaintere-sowaniem Szczecinian.

IX Zachodniopomorski Festiwal Naukimamy już za sobą. Teraz należy przeana-lizować jego przebieg i uzyskane efek-

ty oraz zastanowić się nad organizacjąw przyszłym roku, aby jeszcze bardziej za-ciekawić i wpłynąć na rozwój zainteresowańmłodych słuchaczy naukami przyrodniczymii technicznymi, co będzie procentowałow przyszłości przy naborze studentów na na-szą uczelnię.

Pragnę podziękować Pani dr inż.Agnieszce Dobrowolskiej z Katedr/ RoślinOzdobnych, która wlączyta się z wielkimzaangażowaniem do organizacji spotkańna Festiwalu Nauki w Naszej Uczelni. Po-nadto sama w nich bezpośrednio uczest-niczyła. Chciałabym również podziękowaćPani Stanisławie Poradzie za wykonywaniezdjęć podczas festiwalu, celem utrwaleniaspotkań w obiektywie.

20

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKIW ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIETECHNOLOGICZNYM NA WYDZIAŁACHDAWNEJ POLITECHNIKI SZCZECIŃSKIEJdr hab. inż. Beata MichalkiewiczZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny

Wykłady i prezentacje związane z IXZachodniopomorskim Festiwalem Naukiw Zachodniopomorskim UniwersytecieTechnologicznym na Wydziałach dawnejPolitechniki Szczecińskiej odbywały sięw czwartek 24 września 2009 r.

Pracownicy Wydziału Inżynierii Mecha-nicznej i Mechatroniki zaprezentowali dwa

tematy. Około 90 licealistów wysłuchałowykładu dr inż. Anny Biedunkiewicz -„Nanotechnologia i oczyszczanie nc-TiCxw atmosferze argonu". Jeszcze większymzainteresowaniem (około 120 słuchaczy)cieszył się temat „Odnawialne źródłaenergii - moda czy konieczność?", któryprzedstawił dr Tomasz Kujawa. W refera-cie przedstawiono możliwości wykorzy-stania niekonwencjonalnych i odnawial-nych źródeł energii na tle współczesnychproblemów związanych z pozyskiwaniemkonwencjonalnych źródeł energii, wy-czerpującymi się zasobami, zmianamiklimatycznymi, na które wpływ ma roz-wój cywilizacyjny człowieka, inicjatywamiglobalnymi państw związanymi w wejściew życie pewnych ustaleń mającymi nauwadze ochronę środowiska przez roz-sądne gospodarowanie tymi źródła-mi energii (węgiel, ropa naftowa, gazziemny),. W sposób obszerny ujęto za-gadnienia związane w pozyskiwaniemi wykorzystaniem energii geotermalneji geotermicznej, pokazując podstawyteoretyczne jak również instalacje stoso-wane w praktyce (w Polsce i na świecie)oraz wykorzystanie energii promienio-wania słonecznego poprzez konwersjęfototermiczną i fotoelektryczną. Omówio-no aspekty ekologiczne i ekonomicznestosowania takich instalacji. Dodatkowoprzedstawiono możliwości wykorzystaniawodoru oraz fuzji termojądrowej (stoso-wanie TOKAMAKU). Ogromnym zaintere-sowaniem cieszyły się pokazy, na którychdr inż. Stanisław Lenart demonstrowałmożliwości mikroskopu elektronowego,a dr inż. Mariusz Sosnowski częstowałpepsi wykorzystując do tego celu robota.

Pracownicy Instytutu Fizyki przygo-towali cztery ciekawe wykłady: „Po-zastoneczne układy planetarne" - drhab. Janusz Typek, „Mnemotechnika

- połączenie słów i liczb" - dr HubertFuks, „Fale elektromagnetyczne - wykładna bazie różnych doświadczeń" - dr hab.I. Eryk Lipiński, „Wybrane zagadnieniaz mechaniki, demonstracja doświadczeńz użyciem toru powietrznego" - dr hab.I. Eryk Lipiński.

Wykłady cieszyły się bardzo dużym za-interesowaniem. W każdym z nich uczest-niczyli słuchacze w grupach liczących od70 do 100 osób (również spoza Szczeci-na - Świnoujście, Mieszkowice, Stargard).W sumie Instytut Fizyki odwiedziło około280 osób w pierwszym dniu festiwalu orazokoło 500 osób w dniu następnym (NocNaukowców). Byli to uczniowie ze szkółgimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnychwraz z opiekunami. Bardzo dużo zwie-dzających odwiedziło laboratoria Instytu-tu Fizyki, gdzie demonstrowano ciekawedoświadczenia związane z pomiaremprędkości światła czy pola magnetyczne-go Ziemi. Wśród zwiedzających obserwa-torium astronomiczne, znajdujące się naBudynku Instytutów MiędzywydziałowychZUT, poza młodzieżą szkolną i studenckąbyło również wielu „cywilnych" obywateliSzczecina.

Na Wydziale Budownictwa i Architekturyodbyty się warsztaty rysunkowe oraz wy-kłady. Warsztaty rysunkowe prowadziłamgr inż. arch. Agnieszka Rek-Lipczyńska.Ich tematem był „Układ konstrukcyjno-przestrzenny". Warsztaty miały charakterćwiczeń z natury poprzedzonych wykła-dem wprowadzającym w zagadnienia ry-sunku takie jak perspektywa, relacja ska-li, proporcji, przestrzeni, a wzięło w nichudział około 10 osób. Temat wkładu pro-wadzonego przez studenta Szymona Ski-bickiego pracującego pod kierunkiem drinż. arch. Piotra Arleta. brzmiał: „Architek-tura hinduizmu w obliczach dzisiejszychstruktur społecznych na przykładzie nowo-powstałych świątyń w Londynie".

Prezentacja dotyczyła przystoso-wania architektury religijnej hinduizmudo nowych trudnych warunków socjo-logiczno-społecznych oraz na emigra-cji, a obejrzało ją 20 osób. Dr inż. arch.Piotr Fiuk wygłosił wykład: „Nowocze-sna architektura Barcelony. Architekto-

niczne ikony i odnowa starego miasta",w którym przedstawił 20 osobom prezen-tacje nowoczesnych działań w obrębiearchitektury współczesnej na przykładzieBarcelony.

Na Wydziale Informatyki każdy z sze-

ściu wykładów przyciągnął od 100 do150 osób. O tym jak przyspieszyć pracękomputera i nie spalić jego podzespołóworaz co zrobić żeby słaby komputer działałszybciej niż to wynika z jego parametrówtechnicznych opowiadał dr inż. KrzysztofMakles na wykładzie „Wolno, coraz wol-niej - optymalizacja pracy komputera orazpomiar jego wydajności na przykładziesystemu MS Windows". Metody sztucznejinteligencji w sterowaniu robotami mobil-nymi przybliżył słuchaczom dr inż. MarcinPluciński. Zagrożenia czyhające na użyt-kowników Internetu przedstawione zostałyprzez mgr inż. Sławomira Wernikowskie-go. Praktyki rozpoznawania twarzy czyliwyszukiwanie i rozpoznawanie kształtutwarzy przez komputer omówione zosta-ły przez dr inż. Adam Nowosielskiego.Dr inż. Anna Tomaszewska, dr inż. MichałPatczyński zaprezentowali ciekawe grykomputerowe napisane przez studentówwydziału w trakcie realizowania jednegoz kursów. O skutecznej reklamie i sposo-bach dobierania treści reklamowych napodstawie śledzenia odwiedzanych lin-ków na stronach internetowych opowiadałdr inż. Jarosław Jankowski.

Pokazy i warsztaty cieszyły się równieżogromnym zainteresowaniem. W ramachtego typu zajęć odbył się pokaz z możli-wością wykonania wybranego wydrukuna kubku. Kubki byty wręczane odwiedza-jącym. Zaprezentowano również wizuali-zację parametrów i autonomiczne stero-wanie modelem helikoptera, samodzielneoprogramowania wybranych układówmikroprocesorowych oraz pokaz stero-wania robotami mobilnymi. OdwiedzającyWydziat Informatyki zwiedzali serwerownięi stanowiska administratorów w grupach10-12 osobowych (łącznie 60 osób). Ad-ministrator sieci wydziałowej wyjaśniałjak działa sieć oraz informował o jej za-sobach i możliwościach. Zorganizowanorównież konkurs z wykorzystaniem kom-

21

FESTIWAL NA UCZELNIACH

puterów pt. „Łamanie tajemnic - potyczkiz kryptografią". Konkurs przeprowadzo-no dwa razy dla 22 uczestników. Najlepsizostali nagrodzeni kubkami okolicznościo-wymi z nadrukiem logo wydziału. Wszyscyuczestnicy otrzymali drobne gadżety (linijkiz ołówkami oraz portfele z nadrukami logowydziału).

Na Wydziale Technologii i Inżynierii Che-micznej odbyły się cztery ciekawe wykłady.Dr inż. Agata Markowska odpowiadałana pytanie „Czy należy się bać przesyłekod nieznanego nadawcy?". Co potrafiąkomputery demonstrowała dr inż. SylwiaPeryt-Stawiarska. Fakty i mity o używa-niem kuchenki mikrofalowej przedstawiłdr inż. Konrad Witkiewicz. Wykorzystaniepola magnetycznego w inżynierii chemicz-nej demonstrował dr inż. Rafał Rakoczy.W sumie Wydział odwiedziło około 60osób. Byli to głównie uczniowie ze szkółponadgimnazjalnych wraz z opiekunami.

Na Wydziale Elektrycznym odbyty się

wykłady oraz pokazy laboratoryjne.W trakcie wykładu „Ty też masz potencjał- zmierz go na Wydziale Elektrycznym"

dr inż. Krzysztof Jaroszewski zaprezen-tował ofertę dydaktyczną Wydziału, orazogólne zalety studiowania. Dr inż. TomaszBarciński przedstawił, w przystępny spo-sób, zagadnienia związane z dynamicznierozwijającymi się dziedzinami nauki „Odfizyki poprzez automatykę do robotyki".W temacie „Energooszczędność na codzień" dr inż. Piotr Cierzniewski wyjaśniłjak w prosty sposób, każdego dnia, byćekologicznym i oszczędnym. Pokazy la-boratoryjne dotyczyły nowoczesnych sil-ników, tuku elektrycznego generowanegopomiędzy różnego rodzaju elektrodami,sposobów spersonalizowanego stero-wania urządzeniami w pomieszczeniachmieszkalnych. W sposób ciągły prezento-wano zagadnienia:. „Sterowanie kompu-terowe - odwrócone wahadło", „Wysokienapięcia - od prostych doświadczeń poużyteczne zastosowanie", „Automatykaw codziennym życiu - winda, sygnalizacjana skrzyżowaniu ulicznym, proces piecze-nia ciastek". Firma TIETO przedstawiłaswoją ofertę dla przyszłych pracownikóworaz zaprezentowała obszar swojej dzia-

łalności.Organizacją Festiwalu w Politechnice

Szczecińskiej zajmowały się następująceosoby: dr inż. arch. Ryszard Hajdamowicz- Wydział Budownictwa i Architektury, drinż. Krzysztof Jaroszewski, mgr AgnieszkaPrzymus - Wydział Elektrycznym, dr inż.Anna Barcz -Wydział Informatyki, dr inż.Artur Biwan - Wydział Inżynierii Mecha-nicznej i Mechatroniki, dr inż. Elwira Wró-blewska - Wydział Technologii i InżynieriiChemicznej, dr hab. Ignacy Eryk Lipiński- Instytut Fizyki, koodrynator całości - au-torka tego sprawozdania.

NAWIALNE ZRODŁAENERGII ;'

Wykłady prowadzone na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki

El

FESTIWAL NA UCZELNIACH

BIOTERRORYZM. CZY NALEŻY SIĘ OBAWIAĆPRZESYŁEK OD NIEZNAJOMEGO?Agata Markowska-SzczupakZachodniopomorski Uniwersytet Technologicznyagata@erb.pl

Wśród zjawisk, które w ostatnich la-tach wptynęty na zmniejszenie poczu-cia bezpieczeństwa na świecie, jednoz pierwszych miejsc zajmuje zagro-żenie terroryzmem. Słowo to, pocho-dzi od łacińskiego czasownika terreo,co znaczy „wywoływać przerażenie,straszyć". Z definicji jest to bezprawnei nielegalne użycie przemocy z zamia-rem wymuszenia jakiegoś działania lubzastraszenia określonej społecznościlub rządu dla osiągnięcia celów poli-tycznych, społecznych, religijnych bądźosobistych [1]. Gdy w celach terrory-stycznych wykorzystujemy czynniki bio-logiczne lub broń biologiczną mówimyo bioterroryzmie [2],

Czynniki biologiczne, jako skutecz-ny środek mający na celu osłabienie sitprzeciwnika, byty używane już w staro-żytności. Znane są przykłady powszech-nego zatruwania strzał toksynami pocho-dzenia biologicznego oraz podrzucaniajadowitych węży na wrogie statki (prak-tyka Hannibala). Armia Aleksandra Ma-cedońskiego w czasie wycofywaniasię z pól bitewnych porzucała nieprzy-jaciołom zwłoki koni i żołnierzy zmar-łych na choroby zakaźne. W XVI wieku,w czasie podboju Ameryki Południowej,Hiszpanie rozdawali Indianom ubranialudzi chorych na ospę, co doprowadzi-ło do wybuchu epidemii i zdziesiątko-wanie tubylczych plemion. W czasie

I wojny światowej Niemcy użyli zarazkównosacizny do zarażenia koni przeznaczo-nych dla Ententy. Utworzona w 1918 roku,731 jednostka wojskowa Armii Japoń-skiej prowadziła w Mongolii i Chinach,szeroko zakrojone badania na więźniachzakażanych min. wąglikiem, cholerą,i czerwonką oraz dokonywała zrzutów za-każonych dżumą pcheł. Po zakończeniuII wojny światowej bronią biologicznązajmowały się największe mocarstwa:Niemcy, ZSRR, Japonia, Stany Zjedno-czone i Wielka Brytania [2]. Konwencję0 zakazie pro dukcji, magazynowania1 stosowania broni biologicznej podpisa-no w 1972 roku. W 2000 roku jej sygnata-riuszami byty 162 państwa, z czego 144ją ratyfikowały. Do dziś nie ma pewnościczy wszystkie spośród krajów, które toz zrobiły przestrzegają zawartych w niejzasad [5-6].

Ze względu na znaczenie jako poten-cjalnego środka broni biologicznej wy-różnia się trzy główne grupy (wg CDC,Center ot Disease Control and Prevention,USA), oznaczone kolejno literami alfa-betu. Kategoria A obejmuje patogenyo wysokiej zjadliwości i śmiertelności,łatwe do utrzymania w środowisku, któ-rych przydatność, jako „wojskowych"postaci została sprawdzona w prze-szłości. Należą do nich: laseczki i prze-trwalniki wąglika (Bacillus anthracis); pa-łeczki dżumy {Yersinia pestis), pałeczka

tularemii (Francisella tularensis), toksynajadu kiełbasianego produkowana przezClostridium botulinum, wirus ospy praw-dziwej (Variola), wirusy gorączek krwo-tocznych z rodzajów Filoviridae (Ebola,Marburg) i Arenaviridae (Lassa, Machu-po). Kategoria B to patogeny i czynnikicharakteryzujące się umiarkowanie łatwąrozsiewalnościa, umiarkowaną zachoro-walnością i niską śmiertelnością. Są to:pałeczki z rodzaju Salmonella, Shigellai Escherichia (np. Escherichia coli, szczep0157:H7), Brucella (wywołuje brucelozę),przecinkowiec cholery (Vibho cholerae),Chlamydia psitacci (wywołuje papuzicę)Coxiella burnetti (wywołuje gorączkę Q),Rickettsia prowazekii (wywołuje dur pla-misty), trucizna rycynowa oraz wirusyz rodzaju Alphaviridae (zapalenie mózgu).Kategoria C to patogeny nowo pojawiają-ce się, które mogą być obiektem mani-pulacji genetycznych oraz narzędziemw ataku biologicznym ze względu nadostępność i łatwość rozsiewania. Do-datkowo wymienia się grupę D, na którąskładają się patogeny, które prawdopo-dobnie nigdy nie zostaną wykorzystanejako broń biologiczna, a wśród nich min.wirus grypy i HIV [1, 3-5].

Specjaliści zajmujący się tematykąbroni biologicznej są zgodni, że terro-ryści wcześniej czy później spróbują jejużyć. Ten zgodny pogląd wynika z nastę-pujących przestanek. Po pierwsze jest to

Rys 1. Objętość koperty a rozmiary mikroorganizmów. Legenda: d- średnica, promień, V - objętość.

23

FESTIWAL NA UCZELNIACH

broń najtańsza w produkcji. Na podsta-wie analizy przeprowadzonej przez eks-pertów dla ONZ stwierdzono, że kosztwywołania tych samych strat w ludnościcywilnej przy użyciu broni konwencjo-nalnej wynosi 2000 $/km2, atomowej800 $/km2, chemicznej 600 $/km2, abiologicznej zaledwie 1 $/km2. Po dru-gie, produkcję i gromadzenie czynni-ków biologicznych można tatwo utajnić(np. może być prowadzona w zwyktymlaboratorium lub zakładach przemysłufarmaceutycznego). Również technolo-gia jej wytwarzania jest bardzo prostai znajduje się w zasięgu możliwości, nietylko krajów nastawionych konfronta-cyjnie, ale też różnego typu ugrupowańnp. mafijnych. I wreszcie, czynniki biolo-giczne są bezbarwne i bezwonne. Do ichrozsiewu można wykorzystać: aerozolebiologiczne (zwłaszcza wprowadzonedo wentylacji i klimatyzacji), naturalnychprzenosicieli zarazków (zakażonychowadów, szczurów itp.), wodę i żyw-ność (tzw. terroryzm „hipermarketowy")oraz zakażone przedmioty i przesyłki.Do pierwszych ataków „kopertowych"z użyciem przetrwalników (spgr) wągli-ka (Bacillus anthracis), doszło, wkrótcepo ataku na wieżowce w Nowym Jorku,11 września 2001 roku. Atak skierowa-ny byt na środki masowego przekazu,instytucje państwowe i poczta. Z 22przypadków postaci ptucnej choroby,5 okazało się śmiertelnych. Prewencyj-nie podano antybiotyki 32 0000 osób [2].

Pytanie postawione w tytule referatumożna więc zastąpić kolejnymi: Jak dużobakterii, ich przetrwalników lub cząstekwirusa (teoretycznie, gdyż wirusy niemogą funkcjonować poza ustrojem ży-wiciela), może zmieścić się w kopercie?Jak dużo bakterii, ich przetrwalnikówlub cząstek wirusa, może spowodowaćśmierć ludzi? Znalezienie odpowiedzi napierwsze z postawionych pytań przybli-ży analiza rysunku 1. Przeciętna kopertaformatu DL ma 4,45x 1017 razy większąobjętość od spory wąglika i 7,1 x 1022razy większą od cząstki wirusa np. grypy.

Szacuje się, że około 2 500 przetrwal-ników wąglika może spowodować postaćpłucną choroby u człowieka. Postać tajest prawie w 100% śmiertelna. Możemyzatem założyć, że wypełniając kopertęsporami wąglika, które z wyglądu przy-pominają biaty proszek, spowodujemyśmierć około 1,78 x 1014 osób. Warto do-dać, że odpowiednio spreparowane za-rodniki wąglika mogą również przeniknąćprzez pory papierowej koperty (średnica1-2 mikronów). Niewielki ruch powietrzawystarczy, aby dostały się do dróg odde-chowych. Zarazki mogą osadzać się naróżnych przedmiotach, odzieży i skórzeludzi i zwierząt. Dla przykładu w biurzesenatora Toma Daschle (16.10.2001 rok)potwierdzono ekspozycję 20 osób w wy-niku otwarcia jednej koperty, zawierającejokoło 5g zarodników wąglika. Szacujesię, że rozpylenie 100 kg wąglika nad

Waszyngtonem, w sprzyjających warun-kach atmosferycznych doprowadziłobydo śmierci od 300 tys. do 3 min osób. Dlaporównania głowica atomowa o mocy 1Mt zabiłaby ok. 700 tys. do 1,9 min ludzi[5, 7].

Rozważając potencjalne skutki atakuterrorystycznego za pomocą listu nale-ży zaznaczyć, że nie wszystkie bakteriewytwarzają formy przetrwane, czyli spory(wytwarzają je tylko bakterie gram-do-datnie rodzajów: Bacillus, ClostridiumSporohalobacter i Heliobacterium). Ist-nieje jednak szereg innych scenariuszyprzeprowadzenia tzw. „ataku listowego".Na przykład można użyć pałeczki dżu-my (Yersinia pestis), która rozprzestrze-niane są min. przez pchty. Maty rozmiartych owadów pozwala na umieszczeniew kopercie około 10 000 osobników.Każdy z nich w jednym tylko ukłuciumoże wprowadzić do krwiobiegu czło-wieka ponad 24 000 bakterii dżumy. Już100-500 bakterii może wywołać jednąz trzech znanych postaci dżumy [2, 6].W grupie wirusów zagrożenie stanowiąjedynie te, które „mogą przeżyć poza-ustrojowo". Dla przykładu wirus grypy,obecny w ślinie może utrzymać swojewłaściwości przez około 1h [2]. Nawetmaleńka kropelka wydzieliny uwalnianejw trakcie kaszlu, kichania czy rozmowyzawiera wystarczającą do wywołania in-fekcji ilość wirusów. Co gorsza, zakaźnajest nawet zaschnięta ślina. W literatu-rze opisano przypadek zarażenia grypąprzez jedną chorą osobę aż 72% pasa-żerów samolotu podczas 4,5-godzinnegolotu [1]. Pozostają jeszcze toksyny bak-teryjne lub roślinne (np. rycyna), którymimożna nasączyć list lub kopertę. Najsil-niejsza toksyna bakteryjna produkowanaprzez beztlenowe laseczki Clostridiumbotulinum podana doustnie, w ilości1 /jg na kg masy ciała, jest w stanie spo-wodować śmierć człowieka w ciągu 12h.W czasie operacji zbrojnej w 1991 roku,mającej na celu odbicie Kuwejtu po inwa-zji irackiej (tzw. Pustynna Burza), komisjeONZ i źródła wywiadowcze USA ujawniły,że Irak miał przygotowane 2 tony toksynybotulinowej i 800 kg przetrwalników lase-czek wąglika. Ilość ta wystarczyłaby dozabicia około 2,9 x 1012 ludzi. Na szczę-ście, zapas tych środków biologicznychnie został użyty.

Departament PrzeciwepidemicznyGłównego Inspektora Sanitarnego opra-cował specjalną instrukcję postępowa-nia w przypadku otrzymania przesyłkiniewiadomego pochodzenia. Zgodniez w/w instrukcją, w przypadku otrzymaniaprzesyłki budzącej podejrzenia z jakie-gokolwiek powodu (np. braku nadawcy,braku adresu nadawcy itp.), należy po-zostawić ją zamkniętą. Ponadto należyumieścić ją w szczelnie zamykanym,grubym, plastikowym worku. Worek tennależy umieścić w drugim plastikowymworku, który również trzeba szczelnie za-mknąć i zakleić taśmą klejąca. Tak przy-

gotowanej paczki nie należy przekładać.0 przesyłce należy powiadomić lokalnyposterunek policji lub straż pożarną. Służ-by te powinny podjąć niezbędne krokiw celu bezpiecznego przejęcia przesyłkiW przypadku gdy paczka została otwarta1 zawiera jakąkolwiek podejrzaną zawar-tość w formie stałej (pyt, kawałki, blok,galaretkę lub inną) lub płynnej należymożliwie nie naruszać tej zawartości, nierozsypywać, nie przenosić, nie dotykać,nie wąchać, nie powodować ruchu po-wietrza w pomieszczeniu (wyłączyć sys-temy wentylacji i klimatyzacji, zamknąćokna). Po kontakcie z zwartością należydokładnie umyć ręce. Dalej postępowaćjak w przypadku przesyłki nieotwieranej[8].

Podsumowując rozważaniana temat broni biologicznej należy do-dać, że nazywa się ją bronią masowądla ubogich, a co za tym idzie bioterro-ryzm jest i będzie specjalnością państw,które nie mają silnego zaplecza militar-nego. Na pytanie czy można się sku-tecznie zabezpieczyć, przed atakiemz użyciem środków biologicznych, eks-perci odpowiadają, że niestety nie [1, 8].Dlatego też najważniejszym wyzwaniemw przygotowaniach sztabów kryzyso-wych i służb ratowniczych do istniejącegozagrożenia, jest opracowanie wszelkichmożliwych scenariuszy ataku terrory-stycznego, głównie przy użyciu materia-łów biologicznych oraz podjęcie działańw maksymalnym stopniu utrudniającychlub wręcz uniemożliwiających podejmo-wanie skutecznych ataków.

Piśmiennictwo:1. Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda

T., 2002, Bioterroryzm. Zasady postępo-wania lekarskiego., Wydawnictwo Lekar-skie PZWL.

2. Biological and Toxin Weapons: Re-search, 1999, Development and Use fromthe Midle Ages to 1945., Oxford UniversityPress.

3. Center of Disease Control and Pre-vention www.bt.cdc.gov.

4. Chomiczewski K., 2003, Zabezpie-czenie Polski przed atakiem bioterrory-stycznym; Przegląd Epidemiologiczny;2003;57; 363-368.

5. Bartoszcze M., 2003, Metody wy-krywania zagrożeń bronią biologiczną.,Przegląd Epidemiologiczny., 57:369-376.

6. Lim D.V. [red.], 2005, Current andDeveloping Technologies for MonitoringAgents of Bioterrorism and Biowarfare.,Clinical Microbiology Reviews, 10:583-607.

7. Mierzejewski J., 1995, Konsekwen-cje doświadczeń nad wykorzystaniemBacillus anthracis jako broni biologicz-nej., Postępy Mikrobiologii, 24:385-395.

8. Zespół Ośrodka Prawa Europej-skiego, 2003, Bioterrorryzm, zagrożenia,przeciwdziałanie., Agencja Unia Press,Oficyna Wydawnicza Sp. z. o. o., 3-26.

24

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICEKOSZALIŃSKIEJ - 24 WRZEŚNIA 2009 R.

Podobnie jak w ubiegłym roku, Festi-wal Nauki odbywa) się w formie dużegopikniku w obiektach Politechniki Kosza-lińskiej przy ul. Śniadeckich 2.

Do udziału w Festiwalu zaprosiliśmyna uczelnię mieszkańców Koszalinai regionu, przede wszystkim uczniówszkót podstawowych, gimnazjów i szkótśrednich, gtównie z Regionu Środkowo-pomorskiego, z takich miast jak: Kosza-lin, Szczecinek, Białogard, Kołobrzeg,Sławno, Świdwin i okolicznych miejsco-wości.

Do czynnego udziału w Festiwaluzaprosiliśmy młodzież ze szkót gimna-zjalnych i podstawowych z gmin Sianówi Malechowo. Pod hasłem „Nauka przezzabawę", młodzież ta przygotowała wła-sne pokazy. Z uwagi na dobre warunkipogodowe niektóre pokazy odbyty sięna wolnym powietrzu.

Przybywających do Politechnikiuczestników Festiwalu Nauki witał ze-spół amatorskiej orkiestry dętej wiązan-ką popularnych melodii świata, po czymoficjalnego otwarcia Festiwalu dokonałprorektor ds. nauki - prof. dr hab. inż.Tadeusz Bohdal.

Z uwagi na różnorodność tematów,każdy z uczestników otrzymał szcze-gółowy program. Uczestnicy wybieraliciekawe dla nich zagadnienia wedługswoich zainteresowań. W holu uczelniodbywały się pokazy sprzętu naukowe-go i prezentacje. Nasi goście mogli teżzwiedzić uczelniane pracownie i labora-toria, oraz zapoznać się z ich wyposaże-niem i przeznaczeniem urządzeń.

W największych salach audytoryj-nych odbyty się wykłady i prezentacjepopularnonaukowe, a w holu przed sa-lami wykładowymi, swoje prace prezen-towali studenci wzornictwa. Ogromnymzainteresowaniem cieszył się pokazświateł laserowych z muzyką, zorga-nizowany w dużej auli. Dla młodzieżyuczestniczącej w pikniku przygotowanomiejsce do odpoczynku z poczęstun-kiem grochówką wojskową.

Celem Festiwalu Nauki jest nie-zmiennie popularyzacja nauki, gtównienauk ścisłych. Zainteresowani mieli wy-jątkową okazję do spotkania oko w okoz prawdziwą nauką. Program Festiwalu(w załączeniu) obejmował 8 grup tema-tycznych:

1. Piknik na wolnym powietrzu z po-

częstunkiem grochówką wojskową2. Pokazy dotyczące urządzeń

i sprzętu naukowego przygotowaneprzez pracowników naukowych poli-techniki oraz pokazy ćwiczeń fizycz-nych, chemicznych itp., przygotowa-nych przez uczniów. Na placu przedbudynkiem głównym zgromadzone zo-stały nowoczesne maszyny i urządzeniarolnicze, które wywoływały duże zainte-resowanie wśród uczestników.

3. Prezentacje Kół Naukowych Stu-denckich oraz prezentacje umiejętnościartystycznych studentów wzornictwa -malowanie portretów uczestników.

4. Wizyty w pracowniach i labora-toriach związane z prezentowaniem in-strumentarium naukowego.

5. Filmy, promocja uczelni oraz kie-runków technicznych - przedstawionofilm pokazujący funkcjonowanie uczel-ni (kierunki studiów, życie studenckie,obiekty uczelni). W ramach tej części pro-gramu odbyty się prezentacje nt.: „Dla-czego warto studiować na kierunkachtechnicznych", przedstawione przezpracowników Politechniki Koszalińskieji Uniwersytetu Szczecińskiego.

6. Wykłady popularyzujące naukę,przygotowane przez nauczycieli akade-mickich Politechniki Koszalińskiej, zaty-tułowane m.in.: „Czego inżynier możenauczyć się od przyrody", „Długośći czas wczoraj i dziś", „Jak zamienićtrudne problemy na proste zadania?Myślenie nie boli. Uczniowie Einste-ina. Rozwiązywanie problemów bezwysiłku", „Na tropie prawdy. Przygodaz dziennikarstwem", „Bezpieczeństwoenergetyczne świata - technologie ją-drowe, termojądrowe i wodorowe",„Perspektywiczne sposoby gospodaro-wania zasobami energetycznymi. Nie-konwencjonalne źródła i nośniki ener-gii".

7. Wystawy prac studentów wzornic-twa i zdjęć pokazujących życie studenc-kie.

8. Spotkanie nauczycieli akade-mickich z katedry matematyki i fizykiz nauczycielami szkół średnich nt. „Jaknauczać matematyki, wymiana do-świadczeń w świetle nowej matury".

Festiwal przyciągnął uwagę około2,5 tys. uczestników, gtównie uczniówszkót średnich, gimnazjów i szkót pod-

stawowych. Poniżej przedstawiono foto-reportaż z Festiwalu.

Koszty związane z Festiwalem Na-uki 2009 zostały pokryte ze środkówwłasnych uczelni. Poniesione kosz-ty dotyczą poczęstunku dla ucznióworaz wynajęcia autobusu dla uczniówz okolicznych wsi, biorących czynnieudział w Festiwalu. Ponadto zakupionojednorazowe fartuchy ochronne do pro-wadzenia doświadczeń chemicznychi potrzebne składniki.

W trakcie Festiwalu odbyto się spo-tkanie z nauczycielami ze szkót śred-nich. Dotyczyło ono zagadnienia „Jaknauczać matematyki, wymiana do-świadczeń w świetle nowej matury".Była to rzeczowa dyskusja profesorówuczelni z nauczycielami matematykii fizyki. Profesorowie zwracali uwagę naogólnie słabe przygotowanie ucznióww tym zakresie. Stawiano pytanie, jaknauczyciele mogą pomóc w przygo-towywaniu uczniów do studiów tech-nicznych. Co może zrobić uczelniaw obecnych warunkach, wynikającychz błędów polityki edukacyjnej, aby po-móc uczniom i nauczycielom szkółśrednich podnieść poziom wiedzyz przedmiotów ścisłych.

Nauczyciele wiążą pewne nadzie-je ze zmianą programów szkolnychi podniesieniem rangi tych przedmiotóww związku z wprowadzeniem egzami-nu z matematyki, jako obowiązkowegoprzedmiotu maturalnego.

W uczelni organizowane są kursyi programy wyrównawcze w zakre-sie uzupełnienia wiedzy z matematykiw zakresie szkoły średniej. Prowadzonesą spotkania nauczycieli akademickichz uczniami szkót średnich, mające nacelu przełamanie bariery niechęci dopodejmowania studiów technicznych.Zwrócono uwagę, że system punktacjiprzy przyjęciu na studia powinien pod-kreślać rangę tego przedmiotu wśródinnych.

prof. dr hab. Bronisław Słowińskimgr Andrzej Markiewicz

tel. 94 3478 616amarkiew@tu.koszalin.pl

Dział Nauki i Współpracy z GospodarkąPolitechnika Koszalińska

25

FESTIWAL NA UCZELNIACH

wejście na pokazy

materiały reklamowe z festiwalu

wykład prof. P Stępień

powitanie uczestników przezorkiestrę

pokaz z fizyki

trochę sportu

powitanie uczestników przezrektora

wykład z mechatronikiprof. Gulbiński

studenckie koło automatyki

pokaz techniki rolniczej bohaterowie są zmęczeni

prezentacje ze wzornictwa nowychwyrobów

dyskusja naukowa pokaz laserów

26

nie tylko dla ducha ale i dla ciała

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLEADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SZCZECINIEdr. Włodzimierz Puzyna

W ramach Festiwalu Nauki w 2009roku Wyższa Szkoła Administracji Publicznejw Szczecinie zorganizowała dwa wydarze-nia.

1. Szczecin Miasto Historycznych Przełomów -edukacyjna wycieczka autokarowa do miejscaprzełomowych zdarzeń w historii Polski

Wycieczka miata miejsce 19 września2009 r. w godzinach 10.00 - 13.00, bytaprowadzona przez pracowników szcze-cińskiego oddziału Instytutu PamięciNarodowej, Panów Czapskiego i Ptaszyń-skiego. Udział w niej wzięło 38 osób.

Trasa wycieczki przebiegała następu-jąco:

1) były budynek konsulatu radzieckie-go, obecnie siedziba OBEP IPN w Szcze-cinie, gdzie uczestnicy usłyszeli o wyda-rzeniach 1956 roku,

2) przejście Al. Papieża Jana Pawła IIw kierunku Placu Żołnierza Polskiego. Podrodze pokazano dwie wystawy obrazu-jące wydarzenia związane z II wojną świa-tową. Pierwsza wystawa „Woldenberg- losy jeńców polskich" była prezentowa-na na placu Armii Krajowej (przed Urzę-dem Miejskim), druga przy Pomniku Bar-tolomeo Colleoniego,

. 3) Pomnik Wdzięczności, przy nim za-

prezentowane zostały wydarzenia zwią-zane z uroczystościami „Trzymamy StrażNad Odrą" z 1946 roku,

4) następnym punktem programu bytabrama Główna Stoczni Szczecińskiej,

5) spod bramy Stoczni Szczecińskiej,uczestnicy przeszli do Parku Żeromskie-go. Było to powtórzenie trasy jaką prze-byli robotnicy w 1970 roku,

6) przy biurze konstrukcyjnym przed-stawiono historię sierpnia 1980 i stanuwojennego,

7) przy byłym budynku KW PZPRi KW MO, przewodnicy opowiedzieli o wy-darzeniach grudnia1970-stycxznia 1971,

8) następnie, prokuratura na ulicyKaszubskiej, gdzie uczestnicy wysłu-chali opowieści o okresie stalinowskimw Szczecinie,

9) Ostatnim punktem byt Port Szcze-ciński, gdzie zaprezentowano wydarzeniaz 1988 r.,

2. Gra Terenowa „Szczecin Znany i Nieznany"W grze terenowej udział wzięto 10 dru-

żyn reprezentujących szczecińskie szkołyponadgimnazjalne:

Zasady gry terenowejCelem gry było zapoznanie uczest-

ników z historią, kulturą i architekturąSzczecina w nowoczesny i zajmującysposób. W trakcie gry skupiliśmy uwagęna miejscach, które są ważne dla mia-sta, ale jednocześnie nie funkcjonująw świadomości zbiorowej mieszkańców.

Podsumowaniem gry terenowej byłowykonanie przez uczestników zadaniaspecjalnego polegającego na wykorzy-staniu wiedzy zdobytej w trakcie wędrów-ki, stworzenie plakatu promującego dziel-nicę Pogodno lub jedno z miejsc, którew trakcie gry odwiedzono.

Miejsca gry terenowej1. Centrum Studiów i Spotkańim. Dietricha Bonhoeffera2. Cmentarz Francuski3. Różanka4. Dom K. I. Gałczyńskiego,Klub Okręgowej Izby Lekarskiej„Remedium"5. Muzeum Techniki i Komunikacji

Klasyfikacja Ostateczna:W czasie gry rywalizujące zespoły

otrzymywały punkty, które po zsumowa-niu dały podstawę do zrobienia klasyfika-cji najlepszych drużyn, oto ona:

L.p.

Pani

Pani

Pani

Pani

Pani

Pani

Pan

Pani

Pan

Pan

Nazwisko Nauczyciela

Sławomira Gawle

Joanna Behrendt

Maryla Antoniewicz

Barbara Małkowska

Joanna Tyczkowska

Stefania Stroich

Przemysław Jastrzębski

Magdalena Kociuba

Mariusz Malitowski

Wojciech Gierczak

Adres

VIII Liceum Ogólnokształcące70-262 Szczecin, ul. Królowej Jadwigi 27/28

II Liceum Ogólnokształcące70-507 Szczecin, ul. H. Pobożnego 2

LO Centrum Kształcenia Sportowego70-783 Szczecin, ul. Rydla 49

XI Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkól Ogólnokształcących nr 471-246 Szczecin, ul. E. Romera 2

Zespół Szkół Łączności71-080 Szczecin, ul. Ku Słońcu 27/30

Liceum Ogólnoksztatcącego Towarzystwa Salezjańskiego71-080 Szczecin, ul. Ku Słońcu 124

X Liceum Ogólnokształcące70-131 Szczecin, ul. Orawska 1

Zespół Szkół nr 870-214 Szczecin, ul. 3-go Maja 1a

Zespół Szkół Samochodowych71-244 Szczecin, ul. Klonowica 14

V Liceum Ogólnokształcące70-503 Szczecin, ul. Ofiar Oświęcimia 14

Punkty

88I miejsce

84II miejsce

80III miejsce

77

69

68

65

63

61

53

27

FESTIWAL NAUKIW WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJprof. Maria Radomska - TomczukRektor Wyższej Szkoły Sztuki Użytkowej w Szczecinie

W dniach 22 - 25 września odbyty sięw Wyższej Szkole Użytkowej w Szczeci-nie wyktady oraz prezentacje multime-dialne w ramach IX Zachodniopomor-skiego Festiwalu Nauki.

„Funkcja i oddziaływanie plakatu arty-stycznego w zderzeniu z plakatem reklamo-wym i komercyjnym"- to temat pierwszego spotkania, któreodbyto się 22 września 2009 r. w formieprezentacji multimedialnej poprowadzo-ne przez dr Ireneusza Kuriatę i mgr Witol-da Gawtowicza

„Architektura współczesnych^ muzeówi galerii" Berlin - Madryt - Wenecja - War-szawa - Szczecin - Barcelona - Berlin - Ko-lonia - Paryż - Nowy York- to temat kolejnego spotkania, które od-byto się 25 września 2009 r. i które popro-

wadzi! dr inż. arch. Piotr Fiuk.Spotkanie to miato formę wykładu

multimedialnego.W zajęciach uczestniczyła gtównie

mtodzież gimnazjalna i licealna, którazapoznała się z niezwykłą architekturąwspółczesnych muzeów i galerii. Autorspotkania demonstrował przykłady śmia-łych i często kontrowersyjnych rozwią-zań architektonicznych, zwracał uwagęna ich funkcje społeczne, kulturotwórczei niejednokrotnie marketingowe.

„Muzeum i przestrzeń informacji". Re-lacje przestrzeni wirtualnej ze współczesnąprzestrzenią muzealną.

Temat ten zrelacjonował dr inż. arch.Andreas Guskos. Wykład uzupełnionybogatą ikonografią dotyczył:

1. Virtual Guggenheim (1999 - 2002)- omówienie wirtualnego muzeum Gug-

genheima autorstwa biura Asymptotejako miejsca wystawiania wirtualnej czę-ści zbiorów Guggenheima.

2. Nowożytne i starożytne pojęcie mu-zeum, jakie będzie muzeum III generacji?

3. Wiedz aksjomatyczna/hierarchicz-na (drzewo) kontra „kłącze", czyli kla-syczny i postmodernistyczny sposóbmyślenia, zdobywania i przetwarzaniawiedzy.

4. Tropem inspiracji Virtual Guggen-heim: Roy Ascott, Pierre Levy, MarcosNovak, „Rhizome" - Giles Deleuze i FelixGuttari.

5. Gry, MMORPG, światy wirualne.6. Second Life.7. Architektura w przestrzeni informa-

cji: film z autorskiego modelu architektu-ry w przestrzeni wirtualnej

FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLEHUMANISTYCZNEJ TWPW SZCZECINIEmgr Renata Gniewosz

W bieżącym roku akademickim Wyższa Szkota Huma-nistyczna TWP w Szczecinie gościła ponad 200 osób nawykładach i warsztatach zorganizowanych w ramach IXZachodniopomorskiego Festiwalu Nauki. Spotkania odbywałysię 23 września 2009r. (we środę) w siedzibie WSH TWP przyul. Monte Cassino 15 w Szczecinie. Gościliśmy mtodzieżz Liceów Ogólnokształcących nr III, VII, Liceum z Oddziała-mi Integracyjnymi, z Zespołu Szkół Ogrodniczych, z ZespołuSzkół Budowlanych. Słuchaczami byty gtównie klasy trze-cie, które przybyły na wykłady ze swoimi nauczycielami lubpedagogami szkolnymi.

Największym powodzeniem cieszył się wykład wygłoszo-ny przez dr Danutę Kierszkę nt. „Alternatywne sposoby rozwo-ju koncentracji uwagi i pamięci", po którym przeprowadzonyzostał warsztat „Niekonwencjonalne sposoby zapamiętywaniatreści szkolnych - przygotowanie do matury". Byta to rewelacyj-na propozycja dla tegorocznych maturzystów. Sala wypeł-niona została po brzegi. Mtodzież najpierw wsłuchiwała sięz uwagą, jakimi sposobami można rozwijać koncentrację i pamięć,a następnie próbowała własnych sił w zapamiętywaniu, wyko-rzystując poznane techniki. Okazato się, że nauka do matury

może stać się przyjemna i łatwa. Wyktad stanowił wspaniałąinspirację dla młodzieży, która opuszczała salę z wypiekamii uśmiechami na twarzy.

Dr hab. Karol Mausch prof. WSH TWP wygtosit wyktadnt. „Stres a zdrowie", ilustrując pokazem multimedialnym pro-blemy zdrowia psychicznego, zaś dr hab. Ewa Ryś prof. WSHTWP przedstawiła wyniki swoich badań nt. „Poczucie sensu życiajako wymiar duchowej natury człowieka".

28

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKI W KSIĄŻNICY POMORSKIEJIM. STANISŁAWA STASZICA W SZCZECINIEmgr Cecylia JudekSekretarz naukowy Książnicy Pomorskiej

Na organizowany w 2009 roku poraz dziewiąty Festiwal Nauki na Pomo-rzu Zachodnim pracownicy KsiążnicyPomorskiej przygotowali wiele propo-zycji prelekcji, wykładów, prezentacjii lekcji festiwalowych, w ramach którychzainteresowani mogli poszerzyć wiedzęz różnych specjalistycznych dziedzin,związanych z historią książki dawneji współczesnej. Tradycyjnie w ofercieznalazły się tematy literacko-biogra-ficzne, warsztaty bibliograficzne, lekcjez zakresu przysposobienia bibliotecz-nego, prelekcje krajoznawcze, a takżeomówienia specjalistycznych kolekcjiw zbiorach Książnicy Pomorskiej, najwięk-szej na Pomorzu Zachodnim bibliotekipublicznej z jednoczesnym statusem bi-blioteki naukowej. Po raz pierwszy pojawitsię temat bezpieczeństwa użytkownikóww Internecie, szerszego wykorzystanianowoczesnych technologii informatycz-nych w bibliotekarstwie, Zachodniopo-morskiej Biblioteki Cyfrowej „Pomerania"oraz innych polskich bibliotek cyfrowychi ich zasobów. W ofercie festiwalo-wej Książnicy znalazły się następującetematy:

1. Zachodniopomorska BibliotekaCyfrowa „Pomerania" - zasoby i zasadydziałania.2. Poznajemy polskie biblioteki cyfrowei ich zasoby.3. Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy.4. Konstanty Ildefons Gałczyńskiw Szczecinie.5. Zbigniew Herbert - życie i twórczość.6. Juliusz Słowacki - życie i twórczość.7. Historia książki.8. Lekcje krajoznawcze dotycząceSzczecina i Pomorza Zachodniego.9. Wyszukiwanie informacji.10. Tradycyjne i nowoczesneźródła informacji.11. Zbiory regionalne jako warsztatpracy badawczej.12. Warsztaty bibliograficzne(bibliografia załącznikowa, normy bi-bliograficzne, dokumenty elektroniczne,zasady dot. cytowania w pracach nauko-wych).13. Historia szczecińskiej książkii bibliotek na przestrzeni wieków.

14. Prasa niemiecka byłej Biblioteki Miej-skiej (Stadtbibliothek Stettin) w Szczeci-nie z okresu XIX i XX w.15. Kiedy urodził się Fryderyk Chopin?Kłopoty badawcze.16. Co to są dokumenty życiaspołecznego (w skrócie: dżs)?

Opublikowana w informatorze ofertaspotkała się ze sporym zainteresowa-niem szkół ponad podstawowych z terenuSzczecina i okolicznych miast, aczkolwiekna niektóre z powyższych propozycji niebyło - jak się okazało - zapotrzebowania.

Rok Juliusza Słowackiego

Zgodnie z uchwałą Sejmu Rzecz-pospolitej Polski rok 2009 został ogło-szony Rokiem Juliusza Słowackiegow związku z dwiema ważnymi rocznica-mi z biografii autora „Kordiana": 200-le-ciem urodzin Poety oraz 160. roczni-cą śmierci. Podczas dwóch spotkańw Książnicy ( 24.09 - 31 uczestników;25.09 - 25 uczestników), zatytułowa-nych Przełomowy moment w biografiipisarza w świetle dramatu Kordian pro-

wadzący spotkanie Jędrzej Wijas zapo-znał młodzież ze szczecińskich liceówz twórczością Poety, przedstawił źródłainspiracji poetyckiej, omówił relację Sło-wackiego z matką, zainteresował matoznanymi epizodami z jego życia, zwra-cając uwagę na wciąż niedostatecznapopularyzacje twórczości tego wybitnegopolskiego romantyka. Prelekcjom towa-rzyszyła autorska prezentacja multime-dialna Wciąż trwają zgłoszenia na kolejnespotkania poświęcone życiu i twórczościautora „Balladyny".

Bezpieczny Internet

Temat bezpiecznych mediów podjętyzostał przez pracowników Książnicy Po-morskiej, a zwłaszcza Działu Udostępnia-nia Zbiorów już kilka lat temu. KsiążnicaPomorska, wypełniając także funkcjębiblioteki wojewódzkiej, realizuje od kil-ku lat kampanię informacyjną pod nazwą„Biblioteka Przyjaznych Multimediów". Wpaździerniku 2007 r. została zorganizo-wana w Szczecinie pierwsza tego typu

ogólnopolska konferencja naukowa bi-bliotek publicznych, zatytułowana „Dziec-ko w przestrzeni informacyjnej biblioteki.Bezpieczne media: promocja i edukacja".Rezultatem konferencji było nie tylkoszersze zainteresowanie zagadnieniemrodziców, nauczycieli i bibliotekarzy, alerównież kilkanaście szkoleń, kilka konfe-rencji i spotkań w bibliotekach, szkołachna terenie Szczecina i województwazachodniopomorskiego, w trakcie któ-rych prelekcję uzupełniono prezentacjąmultimedialną oraz wystawą planszową( 10 plansz 100 x 70), zawierającą istot-ne informacje o zagrożeniach płynącychz kontaktu dzieci i młodzieży z rzeczywi-stością wirtualną. Temat bezpiecznegoInternetu oraz problemów dzieci korzy-stających z komputerowych możliwościprzedstawili Elżbieta Kamińska, Rado-sław Delida w dniu 24 września 2009 r.(30 uczestników)

Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa.

Tematyka związana z niedawno otwar-tą Zachodniopomorską Biblioteką Cy-frową „Pomerania" (otwarcia dokonałw dniu 8.05.2009 r. Władysław Husejko,Marszałek Województwa Zachodniopo-morskiego) okazała się na tyle interesu-jącym zagadnieniem, że odbyty się dwaspotkania jej poświęcone. Lilia Marcinkie-wicz, bibliotekarz systemowy KsiążnicyPomorskiej, autorka „Ogólnych założeńZachodniopomorskiego Systemu Infor-macji Naukowej i Regionalnej tworzone-go w ramach projektu „Biblioteka Cyfro-wa" (dostępnych na stronie http://www.ksiaznica.szczecin.pl) spotkała się z zain-teresowaną młodzieżą w dniach 24. i 25.września ( łącznie 45 uczestników), abyprzedstawić założenia Zachodniopomor-skiej Biblioteki Cyfrowej, dalsze planowa-ne moduły oraz omówić sposoby korzy-stania z jej zasobów.

ZBC „Pomerania" jest jednymz modułów Zachodniopomorskiego Sys-temu Informacji N@ukowej i Region®Inej, który został stworzony z inicjatywyKsiążnicy Pomorskiej i Zachodniopomor-skiego Porozumienia Bibliotek. Zachod-niopomorskie Porozumienie Bibliotek

29

ESTIWAL NA UCZELNIACH

utworzyły: Książnica Pomorska, Biblio-teka Politechniki Szczecińskiej i Biblio-teka Akademii Rolniczej w Szczecinie(obecnie: Biblioteka Zachodniopomor-skiego Uniwersytetu Technologicznegow Szczecinie), Miejska Biblioteka Publicz-na w Szczecinie, Biblioteka UniwersytetuSzczecińskiego, Biblioteka PomorskiejAkademii Medycznej, Biblioteka Aka-demii Morskiej, Koszalińska BibliotekaPubliczna, Biblioteka Politechniki Kosza-lińskiej, Biblioteka Wyższego Semina-rium Duchownego w Koszalinie, MiejskaBiblioteka Publiczna w Kołobrzegu oraz(od 10.11.2009 r.) Archiwum Archidie-cezjalne w Szczecinie. ZBC powstaław ramach realizacji „Planu komputeryzacjiKsiążnicy Pomorskiej oraz bibliotek w re-gionie na lata2007-2010". Celem projektu,finansowanego ze środków województwazachodniopomorskiego jest współudziałbibliotek Pomorza Zachodniego w roz-szerzaniu oferty usług elektronicznych(e-ustug), zapewniających wolny dostępdo narodowego i regionalneg* dorob-ku kultury piśmienniczej,, a tym samymwspieranie procesu edukacji (e-learningu)podczas transformacji informacyjnej spo-łeczeństwa. Do najważniejszych zadańZachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej„Pomerania" należy ochrona dziedzictwanarodowego i regionalnego poprzez jegodigitalizację tj. utrwalanie materiałów bi-bliotecznych w systemie cyfrowym na no-śnikach elektronicznych, co stanowi jed-nocześnie archiwizację najcenniejszychzbiorów oraz ich zabezpieczenie przedzniszczeniem lub kradzieżą. Projekt po-zwoli scalić działania bibliotek, eliminującdigitalizację tych samych dokumentóww różnych placówkach.

W Zachodniopomorskiej BiblioteceCyfrowej „Pomerania" zdigitalizowanezbiory zostały umieszczone w następują-cych kategoriach:1. Pomeranika (zarówno zabytki piśmien-nictwa jak i ikonografii oraz bieżące tzw.dokumenty życia społecznego - ulotki,katalogi wystaw, afisze, plakaty, materiałyz kampanii wyborczych do samorządów

lokalnych itp.);2.Dziedzictwo kulturowe - najcenniejszezabytki piśmiennictwa i ikonografii znaj-dujące się w posiadaniu bibliotek na-ukowych i publicznych Szczecina orazinnych bibliotek regionu;3. Nauka i dydaktyka - repozytoriumuczelni zachodniopomorskich (artykułynaukowe, regionalne czasopisma nauko-we, skrypty, podręczniki);4. Doktoraty i habilitacje;5. Akty prawa lokalnego i dokumentyurzędowe -pełne teksty przepisów pra-wa lokalnego - zasobów archiwalnychi bieżących, uchwały rad miast, powiatów,Sejmiku, programy, strategie, plany za-gospodarowania (tworzone przez UrządMiasta, Urząd Wojewódzki, Urząd Mar-szałkowski, itp.

W zasobach ZBC „Pomerania"(adres internetowy: http://zbc.książnica.szczecin.pl/dlibra) umieszczono 9281dokumentów (stan na 3.12.2009 r.). Od1 stycznia 2009 roku do 3.12.2009 r.(godz. 15.10) skorzystało z tych zbiorów141177 użytkowników. Zachodniopomor-ska Biblioteka Cyfrowa jest członkiemFederacji Bibliotek Cyfrowych w Polsce,dzięki czemu jej zasoby zostaną włą-czone do europejskiej biblioteki cyfrowejEuropeana Local.

Zachodniopomorski System Informa-cji Naukowej i Regionalnej, poza ZBC„Pomerania" obejmie także inne moduły:

- RoK@Bi - Rozproszony Katalog Cen-tralny Bibliotek Szczecina i Regionu, któ-ry ma zawierać katalogi on-line biblioteknaukowych i publicznych województwa,naukowe bazy danych i czasopisma elek-troniczne bibliotek akademickich oraz bi-bliografie prac naukowych pracownikówszczecińskich i koszalińskich uczelni.

- BWoR - Baza Wiedzy o Regionie (Bi-bliografia Pomorza Zachodniego baząwiedzy o regionie). Zadaniem BWoR jest:scalenie bibliografii regionalnych i tery-torialnych, tworzonych w bibliotekachpublicznych regionu zachodniopomor-skiego, dostępnych on-line, za pomocąjednolitej platformy wyszukiwawczej,

połączenie bazy bibliograficznej z katalo-giem on-line, dzięki czemu automatycznieudostępnia się informację o lokalizacji do-kumentów w bibliotece i ich dostępności,udostępnienie pełnych tekstów opisywa-nych artykułów prasowych - zastosowa-nie hipertączy w opisie bibliograficznymumożliwi automatycznie odsyłanie doartykułu zamieszczonego w portalu inter-netowym danego czasopisma, dziennika,gazety. Kolejnym celem jest połączeniebibliografii z kartotekami wzorcowymi for-malnymi, które umożliwią tworzenie bazypisarzy, publicystów, dziennikarzy regio-nu zachodniopomorskiego.

Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy.

Biografia oraz wielostronna działalnośćartystyczna Witkacego (24.02.1885 -18.09.1939) wciąż fascynują czytelników.W zasobach Książnicy Pomorskiejznajdują się materiały z archiwum Ja-dwigi Witkiewiczowej, żony artysty.Trafiły one do Szczecina za pośred-nictwem Marii Flukowskiej, serdecz-nie zaprzyjaźnionej z Witkiewiczową.

Zbiory te, omówione m.in. w albu-mie „Szczecińskie witkacjana" (Szczecin1998) zawierają niezwykły skarb - listyautora „Nienasycenia" do żony z 16 latich małżeństwa. Ta niezwykła korespon-dencja (listy pisane byty prawie każdegodnia) stanowi rodzaj dziennika rejestru-jącego prace malarskie, pisarskie i filo-zoficzne, lektury, spotkania towarzyskie,codzienne kłopoty i radości. Listy te sąstopniowo publikowane przez Państwo-wy Instytut Wydawniczy (w oprać. AnnyMicińskiej i Janusza Deglera); wiosną2010 roku ukaże się trzeci tom. Na spo-tkaniu w Książnicy w dniu 25.09.2009 r.(32 uczestników) Jolanta Liskowacka,kierownik Działu Zbiorów Specjalnychprzybliżyła wielostronną działalność twór-czą S. I. Witkiewicza jako awangardo-wego malarza, pisarza, teoretyka teatru

Bezpieczny internet -Elżbieta Kamińska

BognaTokarska - kolejna lekcjao historii książki

Drugie spotkanie poświęconeSłowackiemu - Wijas

FESTIWAL NA UCZELNIACH

i sztuk wizualnych, filozofa, reżysera, fo-tografika. Podczas spotkania młodzieżmogta obejrzeć obrazy Witkacego zezbiorów Książnicy Pomorskiej.

Konstanty Ildefons Gatczynski i jego legendaw Szczecinie. Kwadryganci a Szczecin.

Nie słabnie zainteresowanie szcze-cinian biografią i twórczością Konstan-tego Ildefonsa Gatczyńskiego; poety,który mieszkat w Szczecinie od maja1948 roku do sierpnia 1949 r. Podczasspotkania piszącej te stówa z młodzieżąz LO w Choszcznie omówiono szerokookres kwadryganckiej młodości autora„Zaczarowanej dorożki" oraz powojen-ne związki członków grupy literackiej„Kwadryga" ze Szczecinem. Gatczyn-ski zamieszkał w Szczecinie w wiosną1948 roku. Odwiedza) go StanisławMaria Saliński, któremu tutejsze syrenyportowe przypominały miasto młodo-ści Wtadywostok. Zauroczenie grodemGryfa zaowocowało powteścią „Jutrow Szczecinie", która, niestety, wskutekprzedwczesnej śmierci Salińskiego po-została we fragmentach. Ze Szczecinemzwiązała się Nina Rydzewska, takżew młodości należąca do kwadryganckiejferajny. Jej wiersz „Madonna Nędzarzy"stał się powodem publicystycznej wrza-wy, co przyniosło młodej poetce rozgłos.Związana z redakcją literacką PolskiegoRadia w Szczecinie Rydzewska, ukoń-czyła w Szczecinie powieść „Rybacy bezsieci", poświęconą losom kaszubskichrodzin. Zmarła w 1958 r. , mając 53 lata,a jej grób znajduje się na CmentarzuCentralnym w Szczecinie. Z kolei StefanFlukowski, również z „Kwadrygi", czę-sty ongiś gość szczecińskich spotkańliterackich, Festiwalu Poezji K.I.Gatczyń-skiego i innych uroczystości kulturalnychza sprawą decyzji Jego żony Marii zo-stał upamiętniony salą muzealną, po-wstałą w 1977 r. (w 5. rocznicę śmierci)w Książnicy Pomorskiej jako rekonstruk-cja pracowni pisarskiej. Krąg kwadry-gancki wszedł na trwate do legendy życia

literackiego w powojennym Szczecinie,a Gatczynski pozostawi) wiele tekstówpoświęconych miastu (m.in. wiersze„Spotkanie w Szczecinie", „Szczecin",„Wiosna w Szczecinie", „Przygodaw Szczecinie", „Polskie gwiazdy").

Historia książki

Zagadnienia związane z dziejami pi-śmiennictwa, książek i drukarstwa poznaliuczniowie z Liceum Ogólnokształcącegoz Choszczna oraz Zespotu Szkot nr 6 zeSzczecina na dwóch spotkaniach pro-wadzonych przez mgr Bognę Tokarską(22.09. - 38 uczestników; 25.09. -21osób). W trakcie prelekcji młodzież pozna-ła materiały stużące w dawnych czasachdo wytwarzania ksiąg: papirus, pergamin,papier czerpany. Poprzez prezentacjęmultimedialną pokazane zostaty pierwszepróby drukarskie w postaci książek ksy-lograficznych tj. drzeworytniczych. Omó-wiona została istota wynalazku druku,dokonanego w połowie XV wieku przezJohanna Gutenberga, niemieckiego dru-karza z Moguncji, a zwłaszcza wynalezio-na przez niego czcionka ruchoma. Jedenz egzemplarzy „Biblii" tzw. 42.wierszo-wej, najbardziej znanego dzieła opubli-kowanego przez Gutenberga znajdujesię w Polsce, w Bibliotece SeminariumDuchownego w Pelplinie. Uczniowie po-znali rewolucyjne w dziejach kultury zna-czenie wynalazku druku: jego znaczącywptyw na rozwój wydawnictw, wysokośćnakładów książek, powstawanie biblioteki postęp edukacyjny w Europie. Ucznio-wie obejrzeli prezentację multimedialnąz przykładami ksiąg rękopiśmiennychoraz pierwszych druków, zwanych inku-nabułami (z łac. in cunabulae znaczy„w kotysce, w kolebce"), czyli dziećmisztuki drukarskiej.

Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji.Wyszukiwanie informacji.

W spotkaniach warsztatowych związa-nych z wyszukiwaniem informacji (dwie

grupy w dniu 25.09 - 45 osób) SylwiaMatejek, pracownica Działu InformacjiNaukowej przy pomocy m.in. prezentacjimultimedialnej zapoznała uczniów liceówszczecińskich ze sposobami korzystaniaz tradycyjnych katalogów kartkowych(wciąż używanych) oraz katalogówkomputerowych. Przedstawiła także innesposoby wyszukiwania informacji w tra-dycyjnych żródtach oraz bazach on-lineKsiążnicy Pomorskiej. Uczniowie dowie-dzieli się jak poprzez stronę internetowąKsiążnicy korzystać z zasobów innychbibliotek, poznali katalogi NUKAT i KaRo.Celem lekcji było wdrożenie młodzieżydo samodzielnego korzystania ze zbio-rów Książnicy Pomorskiej, do poszukiwa-nia materiałów w trakcie przygotowaniareferatów, wypracowań, prezentacji ma-turalnych. Umiejętności zdobyte na lek-cjach mogą być efektywnie wykorzystanew niedalekiej przyszłości podczas stu-diów.

Klasy odwiedzające Książnicę Pomor-ska w tym czasie mogty obejrzeć dwieczasowe wystawy:

- Hermann Grassmann (1809-1877).Ekspozycja składająca się z archiwa-

liów, dokumentów i innych rękopisówz zasobów Książnicy Pomorskiej przed-stawiała osiągnięcia wybitnego szcze-cińskiego matematyka, filozofa i języ-koznawcy oraz orientalisty. Grassmann,nauczyciel matematyki w szkołachberlińskich i szczecińskich, od 1842 r.byt profesorem Marienstiftsgymnasiumw niemieckim Szczecinie. Byt twórcąrachunku wektorowego, autorem opra-cowań z algebry, botaniki, mineralogii.Prowadząc badania z zakresu elektrycz-

Jolanta Liskowacka prowadziwykład o Witkacym

Lilia Marcinkiewicz mówi o Za-chodniopomorskiej Bibliotece

Cyfrowej

Kiermasz książka za złotówkę -Noc Naukowca

31

FESTIWAL NA UCZELNIACH

ności, akustyki i optyki, sformutowatw optyce tzw. prawo Grassmanna(1853). Przełoży) na język niemiecki Ri-gwedę, najstarszy indoaryjski zabytekliteracki, wydając jednocześnie stownikWórterbuch zum Rigweda (1873-1875).Wraz z bratem Robertem Siegfriedem(1815-1901) zatożyt w Szczecinie gazetę„Norddeutsche Zeitung".

„Pomorze Zachodnie w obiektywieTadeusza Biateckiego".

W domowym archiwum prof. T. Bia-teckiego, znanego historyka i regionali-sty, redaktora naczelnego „EncyklopediiSzczecina", autora wielu książek o tema-tyce pomorskiej znajduje się wiele zdjęćzachodniopomorskich miasteczek, wsi,zamczysk, które powstaty podczas jegopodróży po Pomorzu Zachodnim w latach60. XX wieku. Część dawnej zabudowy,uwiecznionej na jego fotografiach nie ist-nieje. Budynki zostaty rozebrane, częśćuległa zniszczeniu, niektóre * zmieniłyfunkcje, inne poddano konserwacji. Pre-zentowane zdjęcia stały się zatrzymanymna kliszy dokumentem minionego czasu.

Kiermasze „Książka za złotówkę".

Korzystając z ubiegłorocznych do-świadczeń i ogromnego zainteresowania,jakim cieszył się kiermasz taniej książki,w tegorocznym, już IX Zachodniopomor-skim Festiwalu Nauki, Książnica Pomor-ska wraz z Kotem nr 1 StowarzyszeniaBibliotekarzy Polskich oraz innymi kota-mi szczecińskimi SBP zorganizowała 2kiermasze wzbogacone wystawami orazkonkursami dla dzieci. Pierwszy kiermasz„Książka za złotówkę" odbyt się w ParkuLeśnym w szczecińskiej dzielnicy Zdroje w

ramach PIKNIKU EKOLOGICZNEGO, zorgani-

zowanego nad jeziorem Szmaragdowymw niedzielę 20 września 2009 r. Aż dwuna-stu bibliotekarzy z Książnicy uczestniczyłow obsłudze stoiska kiermaszowego orazprowadzeniu konkursów rysunkowych dladzieci. Na kiermaszu oferowano książkidostarczone przez czytelnikowi biblioteka-rzy Książnicy Pomorskiej podczas zbiór-ki publicznej. Kiermasz, propagując akcję„recyclingu książek" czyli wprowadzaniaprzeczytanych i niepotrzebnych domow-nikom egzemplarzy do ponownego obie-gu czytelniczego, znakomicie wpisywał sięw ekologiczne cele Pikniku. Pomysł bi-bliotekarzy, aby niepotrzebnym, prze-czytanym już książkom ofiarować noweżycie, nowego czytelnika bardzo spodo-bał się mieszkańcom Szczecina. Każdaksiążka przekazywana jest za symbo-liczną złotówkę. Zgodę na zbiórkę ksią-żek na terenie Szczecina, a następniezbiórkę pieniężną uzyskał Zarząd OkręguStowarzyszenia Bibliotekarzy Polskichw Urzędzie Miasta Szczecin. Tam teżskładane jest corocznie sprawozdanie zezbiórki. Za pieniądze zebrane podczaskiermaszów kupowane są dla czytelni-ków Książnicy cenne, unikatowe zbiory(rękopisy, dokumenty życia społecznego,obiekty ikonograficzne, mapy itd.). Pod-czas pikniku mieszkańcom Szczecinarozdawano ulotki z apelem, aby zamiastwyrzucać przeczytane książki oddawali jeKsiążnicy Pomorskiej. Stoisko odwiedziłook. 600 osób.

Przy stoisku kiermaszowym moż-na było obejrzeć planszową wystawę„BEZPIECZNY INTERNET - BIBLIOTEKAPRZYJAZNYCH MULTIMEDIÓW", któraprezentowała różnorodne aspekty zagro-żeń wynikające z niewłaściwego użytko-wania Internetu przez dzieci i młodzież.

O Słowackim i jego dorobku mówi Jędrzej Wijas

Czasy współczesne przyniosły technolo-giczną rewolucję w dostępie do informa-cji. Szeroko rozumiane multimedia (Inter-net, telewizja, wydawnictwa elektroniczneitp.) odgrywają obecnie coraz większąrolę w życiu dzieci i młodzieży. Niosą zesobą ogromne możliwości w sferze edu-kacji i rozwoju zainteresowań. Jednakżestwarzają także liczne zagrożenia przyniewłaściwym ich użytkowaniu.

Książnica Pomorska, będąc centralnąbiblioteką Szczecina i województwa za-chodniopomorskiego, od kilku lat reali-zuje kampanię informacyjną BIBLIOTEKAPRZYJAZNYCH MULTIMEDIÓW, adreso-waną do rodziców i grup zawodowychmających bezpośredni i pośredni wpływna wychowanie.

Obok kiermaszu bibliotekarze przygo-towali stoły, aby zachęcić zwiedzających,którym towarzyszyły dzieci do udziałuich pociech w konkursie rysunkowym„ULUBIENI BOHATEROWIE BAJEK I BAŚNI".Dzieci w wieku przedszkolnym i wcze-snoszkolnym rysowały ulubione postaciz bajki lub bohatera baśni. Oprócz kre-dek i papieru przygotowano gotowe ko-lorowanki dla najmłodszych. Za udziałw konkursie dzieci otrzymywały słodyczei drobne upominki (bajkowe zakładki doksiążek i karty pocztowe z informacją0 działalności SBP i zbiórce książek).Najlepsze dziecięce prace zostanąw przyszłości wykorzystane jako projektykolejnych zakładek do książek.

Kolejny kiermasz taniej książki, zor-ganizowali bibliotekarze (StowarzyszenieBibliotekarzy Polskich - kota szczecińskie1 Książnica Pomorska) w budynku Jedno-stek Międzywydziałowych Zachodniopo-morskiego Uniwersytetu Technologiczne-go w NOC NAUKOWCÓW dnia 25 września2009 r. Podobnie jak podczas PiknikuEkologicznego kiermaszowi towarzyszyławystawa „BEZPIECZNY INTERNET - BI-BLIOTEKA PRZYJAZNYCH MULTIME-DIÓW". W organizację kiermaszu zaan-gażowało się 13 pracowników KsiążnicyPomorskiej, a stoisko odwiedziła rekordo-wa liczba odwiedzających.

Łącznie we wszystkich propozy-cjach festiwalowych przygotowanychprzez Książnicę Pomorską uczestniczyłow 2009 roku ok. 2 tys. osób.

Festiwalowy tydzień nie zakończyłspotkań z nauką w Książnicy Pomor-skiej. Oferta tematyczna nadal jest wy-korzystywana przez szczecińskie szkoły(a także te spoza Szczecina), stowa-rzyszenia, instytucje, które organizujągrupowe przyjazdy do Książnicy bądźzapraszają prelegentów na spotkania dowłasnych siedzib.

32

FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKIW ARCHIWUM PAŃSTWOWYM W SZCZECINIEdr Pawet Gut

Podobnie jak w latach poprzednich Archiwum Państwowew Szczecinie wzięto aktywny udziat w IX ZachodniopomorskimFestiwalu Nauki organizowanym pod auspicjami Szczecińskie-go Towarzystwa Naukowego.

W dniach 22 i 25 września 2009r w siedzibie Archiwumodbyty się spotkania historyczne z młodzieżą szkót śred-nich. Największą aktywność w tym względzie wykazat Ze-spól Szkót Budowlanych w Szczecinie oraz I Liceum Ogól-nokształcące w Szczecinie. W wyktadach i pokazach filmówuczestniczyło 7 grup młodzieży, łącznie 155 osób z wycho-wawcami. Tematyka dotyczyła dziejów Szczecina w latach

1945-1980 na podstawie zachowanych kronik filmowychi filmów dokumentalnych, przechowywanych w zasobie Archi-wum Szczecińskiego. Szczególne zainteresowanie wzbudzi)fakt, iż filmy te emitowane były na projektorze filmowym, dziśfaktycznie urządzeniu unikatowym, bowiem zapisane są na ta-śmach 16 mm.

Młodzież szkolna wykazała duże zainteresowanie tą formąprezentacji. Miata możliwość bezpośredniego porównania miejsci ciekawszych budowli z pierwszych dziesięcioleci powojennychz ich obecnym stanem.

ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKII NOC NAUKOWCÓW 25.09.2009

Po raz drugi w naszym mieście mieliśmyokazję uczestniczyć w niezwykłej imprezie,jaką była Noc Naukowców. Mieszkańcy zo-stali zaproszeni do wspólnej zabawy z naukai naukowcami. 25 września 2009 roku, uczel-nie publiczne Szczecina otworzyły swojelaboratoria w ramach europejskiego projektuResearchers' Night - Noc Naukowców 2009.

Całe miasto tego szczególnego dniażyto nauką. W projekcie udziat wzięli:Zachodniopomorski Uniwersytet Tech-nologiczny w Szczecinie - koordynatorprojektu, Akademia Morska, PomorskaAkademia Medyczna oraz UniwersytetSzczeciński, jak również Książnica Po-morska i Dom Twórczy Eureka. Cen-tralnym miejscem imprezy byt plac mię-dzy wydziałami ZachodniopomorskiegoUniwersytetu Technologicznego przyal. Piastów 48. Noc Naukowców roz-poczęta się już od godziny 13.00, a za-kończyła po godzinie 22.00. Na tą oka-zję, zostało utworzone mini miasteczkonaukowe, gdzie wydziaty jak równieżjednostki ogólnouczelniane przygoto-wały bogata ofertę warsztatowo - poka-zową. Można było również dowiedziećsię więcej o programach realizowanychz funduszy europejskich, jak również0 mobilności naukowców na terenie ca-łego świata. Swoje punkty przygotowa-ły m.in. Regionalne Centrum Innowacji1 Transferu technologii jak również sekcjawspółpracy z zagranicą ZUT.

Projekt finansowany byt w większościprzez Komisję Europejską ze środków

7. Programu Ramowego UE, i stanowiłjednocześnie punkt kulminacyjny Za-chodniopomorskiego Festiwalu Nauki.

Zainteresowanie, podobnie ja w ubie-głym roku było bardzo duże. Łączniewszystkie punkty programu odwiedziłookoło 8 000 osób.

Stoiska odwiedzały zorganizowanegrupy oraz całe rodziny. Impreza bez wąt-pienia przyczyniła się do promocji naukiw Szczecinie. Uczestnicy mieli niepo-wtarzalną okazję, aby zajrzeć do miejsc,które na co dzień nie są dostępne dlamieszkańców. Mieszkańcy miasta wyra-żali bardzo pozytywne opinie na tematimprezy Noc Naukowców.

W namiotach tematycznych możnabyło zobaczyć zobaczyć m.in.: cieka-wostki chemiczne (termokurczliwe rurki,superabsorbenty, „znikający styropian"),pokazy florystyczne, warsztaty akwary-styczne, pokazy 3D, gry komputerowe,symulator lotu, pokazy robotów, kiermaszksiążki za złotówkę, ciekawostki infor-matyczne, pokazy prac studentów archi-tektury i wzornictwa, pokazy sprzętu dobadań podwodnych, prezentacje technikprojektowania ekskluzywnych jednostekpływających, techniki bezpieczeństwana morzu, warsztaty żywieniowe, wal-ki robotów sumo, badania jamy ustnej,pomiary: ciśnienia tętniczego, poziomucukru we krwi, poziomu cholesterolu, pla-nowanie treningu zdrowotnego: ocenasprawności fizycznej, utożenie programuaktywności fizycznej dla osób z nadwagai otyłością dla osób z chorobami krążenia

(z cukrzycą, nadciśnieniem) oraz dlaosób zdrowych, ustalenie metod i syste-mu treningu dla osób planujących aktyw-ność fizyczną, ocena BMI, WHR. progra-mowanie treningów, porady dietetyczne,oglądanie komórek pod mikroskopem,genetyczne puzzle, elektroforeza, jak zo-baczyć chromosom i inne.

Do godziny 22.00 otwarte byty wydzia-ły na których można było zobaczyć m.in.:wyładowania elektryczne, zimną plazmę,techniki laserowe i światłowodowe, jakzobaczyć niewidoczne, druk w trójwymia-rze, programowalne LEGO roboty, techni-ki przetwarzani obrazu i dźwięku - kinoweefekty specjalne, symulator siłowni okrę-towych, badanie emisji spalin, oglądaniegwiazd przez teleskop w obserwatoriumInstytutu Fizyki i wiele innych atrakcjiprzygotowanych przez jednostki. W Cen-trum Inżynierii Ruchu Morskiego Akade-mii Morskiej dzięki najnowocześniejsze-mu zespołowi symulatorów nawigacyjno-manewrowych w Europie Środkowej każ-dy mógł stanąć na mostku kapitańskim zasterami statku. W Laboratorium Symula-tora Sitowni Okrętowych każdy mógt siępoczuć na chwilę mechanikiem na statku,natomiast budowę i działanie okrętowychsilników wysokoprężnych poznać w La-boratorium Sitowni Okrętowych.

33

FESTIWAL NA UCZELNIACH

34

FESTIWAL NA UCZELNIACH

35

SZLAKIEM ŚCIEŻKI DENDROLOGICZNEJCMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIEdr inż. Marcin KubuśKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Cmentarz Centralny w Szczecinie -jeden z największych i najładniejszychw Europie - jest miejscem pochówkuzmarłych i zarazem parkiem. W oryginal-nym układzie przestrzennym cmentarzazasadniczą rolę odgrywa zieleń, którejobecność odczuwamy tu na każdym kro-ku. Imponująca jest kompozycja zielenijak i różnorodność występujących drzewi krzewów rodzimych i obcego pochodze-nia (w 2003 roku zarejestrowano około440 gatunków i odmian). Charaktery-styczne dla cmentarza są perspektywicz-ne aleje obsadzone różnymi gatunkamidrzew (m.in. lipami, dębami, brzozami,platanami, jarzębami, leszczyną turecką),a także efektowne zestawienia grup drzewi krzewów, świadczące o wysokim pozio-mie sztuki ogrodniczej ich projektantów.

W ramach IX edycji Zachodniopo-morskiego Festiwalu Nauki, 19 wrześniabr. odbyta się kolejna wycieczka przy-rodniczo-historyczna po cmentarzu. W12-osobowej grupie (6 uczniów i uczen-nic szkoły podstawowej z opiekunemoraz 5 osób dorosłych) przemierzaliśmyteren wschodniej części Cmentarza Cen-tralnego, idąc od Bramy Głównej w kie-

runku lapidarium, Kwatery Zasłużonych,okolic Kaplicy Głównej do osi widoko-wej cmentarza i Kwatery Wojennej i da-lej zgodnie z przebiegiem alei Okólnej,z powrotem do Bramy Głównej.

Trasa wycieczki pokrywała się ześcieżką dendrologiczną CmentarzaCentralnego w Szczecinie opracowanąw 2008 roku (rys. 1). Ścieżka nieba-wem będzie wyposażona w tablice in-formacyjne z opisem w języku polskimi niemieckim 32 cennych drzew, któreuczestnicy wycieczki mieli okazję po-znać. Są to m.in.: jodła nikko, jodła ka-lifornijska, świerk serbski, sosna limba,sosna himalajska, choina kanadyjska,daglezja zielona, miłorząb dwuklapowy,ostrokrzew kolczasty, lipa krymska, dąbzimozielony, chmielograb europejski,buk pospolity odm. 'Purpurea Tricolor',różanecznik katawbijski. Oprócz infor-macji o drzewach omówiono także układprzestrzenny cmentarza, jego historiępowstania, charakter i symbolikę zabyt-kowych pomniŃków i rzeźb nagrobnych(przed- i powojennych, m.in. burmistrzaHermanna Hakena i jego żony Johan-ny oraz architekta miejskiego Wilhelma

Meyera-Schwartau). Duże wrażenie nauczestnikach wywarto lapidarium z zre-konstruowaną, w 2006 roku staraniemStowarzyszenia na Rzecz CmentarzaCentralnego, kompozycją „Gaju Urnowe-go".

Powracając do Bramy Głównej alejąOkólną obsadzoną na tym odcinku dę-bami czerwonymi oglądaliśmy pomniki:„Tym co nie powrócili z morza", Krzyż Ka-tyński 1940, pomnik Pamięci Sybiraków,Obelisk ku czci Ofiar Stalinizmu, Obeliskpoświęcony Bohaterom Września 1939.Ze strony uczestników padały pytaniadotyczące cmentarnej symboliki, jaki wymagań uprawowych różnych napoty-kanych drzew i krzewów.

Na zakończenie trasy odbyt się kon-kurs wiedzy ekologicznej, zdobytej pod-czas wspólnej wędrówki. Laureatamikonkursu zostali uczniowie Szkoły Pod-stawowej nr 48 w Szczecinie: Klaudia Ka-peja (I miejsce), Alicja Bartczak i DanielKozak (ex aequo II miejsce), Mateusz Kry-siński (III miejsce).

36

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKI FESTIWALOWE

PARK KASPROWICZA I RÓŻANKAdr inż. Grzegorz NowakKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W dniu 19 września 2009 roku odbyta się, w ramach IX Za-chodniopomorskiego Festiwalu Nauki, kolejna wycieczka uka-zująca szczególnie atrakcyjne zasoby przyrodnicze Szczecina.Spotkanie uczestników miato miejsce na Jasnych Błoniach,a zakończenie nastąpiło w odnowionej Różance. Chętnych douczestnictwa w spacerze było w tym roku okoto 25 mieszkań-ców naszego miasta. Najliczniej reprezentowane byty Gimna-zjum nr 6 oraz Gimnazjum nr 42 ze Szczecina.

Wycieczkę tradycyjnie zakończy) konkurs z zakresu wiedzy

zdobytej podczas spaceru. Wystartowało w nim dziesięcioromłodych uczestników, a kolejne miejsca i nagrody zdobyli:

• I Adrianna Jerzykz Gimnazjum nr 42• II Aleksandra Brożekz Gimnazjum nr 42• III Aleksandra Maternyz Gimnazjum nr 42.

ARBORETA W PRZELEWICACH I GLINNEJBogactwo drzew introdukowanych na ziemi szczecińskiej

dr inż. Grzegorz Nowak, dr inż. Marcin KubuśKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W dniu 26 września 2009 roku od-byta się, w ramach IX Zachodniopo-morskiego Festiwalu Nauki, kolejnawycieczka ukazująca szczególnie atrak-cyjne zasoby dendrologiczne i eko-logiczne arboretów w Przelewicachi Glinnej. Uczestniczyło w niej około 38miłośników przyrody. Najliczniej repre-zentowane byty Zespół Szkól Łączności,Liceum Ogólnokształcące nr 9 i Gim-nazjum nr 42 ze Szczecina oraz ZespótSzkół z Trzebieży.

Wycieczkę tradycyjnie zakończy) kon-kurs z zakresu wiedzy zdobytej podczasspaceru. Wystartowało w nim osiemna-ścioro młodych uczestników, a kolejnemiejsca i nagrody zdobyli:

I Kaja Pelczar z LO 9II Karolina Jurasiek z LO 9III Natalia Bigolt z LO 9.

37

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKA DO DRAWIENSKIEGO PARKUNARODOWEGO W OCZACH UCZESTNIKÓWmgr Maria Pawtowska-Soldat

Uniwersytet Trzeciego Wieku

Uczestnictwo studentów Uniwer-sytetu Trzeciego Wieku w imprezachorganizowanych w ramach Zachod-niopomorskiego Festiwalu Nauki wpi-sato się do terminarza naszych za-jęć już od początku jego organizacji.Z biegiem lat powiększatasięgrupastatychuczestników poszczególnych punktówprogramu, od uczestnictwa w imprezachw soboty poprzedzające Tydzień, w in-auguracji, w dyskusjach panelowychi warsztatach, wykładach, Nocy Naukow-ców do w wyjazdowych zajęć terenowych.

Zespól FOTO-VIDEO, który reprezen-tuję, ze względu na naszą pasję szcze-gólnie uwielbia spotkania z przyrodąi z przyjemnością rejestruje jej uro-ki na zdjęciach i taśmach kamery.

W wielu imprezach IX Festiwalu, a w tymw wycieczkach uczestniczyło 32 cztonkównaszego zespołu, z tego 10 w wycieczcedo Drawieńskiego Parku Narodowego.Wycieczkę prowadziły Panie prof. drhab. Janina Jasnowska, dr Urszula Ba-naś-Stankiewicz i mgr inż. AleksandraGancarczyk , która przywitała nas w DPNw Jażwinach..

Oprowadzające nas Panie przekazywa-ły nam cenne informacje na temat DPN,zasobów wodnych i rybnych, roślinnościa przede wszystkim drzewostanu Parku.Dowiedzieliśmy się, że DPN ma powierzch-nię 11,4tys. ha, a jego otulina 40,9 tys. ha.Utworzony został w 1990 r. a jego kształtzbliżony jest do litery V.

Położony jest na pograniczu woje-wództw Zachodniopomorskiego Lubu-skiego i Wielkopolskiego. Obszar Parkustanowią doliny 2-ch rzek Drawy i jej do-pływu Płocicznej. Przez teren DPN prze-pływają także Stopnica, Korytnica, Runica,Cieszynka, Moczel i Sucha. W granicachParku znajduje się 20 jezior zarównobezodpływowych jak i przepływowych.Skład fauny wyróżnia DPN w ska-li kraju a nawet Europy Środkowej.Ichtiofaunę rzek szczególnie Ptociczneji Drawy cechuje wyjątkowa różnorodność.W Parku rośnie tu ponad 900 gatunkówroślin m.in. gatunki chronione jak storczyklipiennik, fiolek torfowy, oraz rzadkie turzy-

ce, jeżogłówki, rdestnice, wtosienniki itp.Jest tu 400 gatunków mszaków i porostów.W rzekach żyją ryby wymagające szybkopłynących, czystych i dobrze natlenio-nych wód. Są to lipienie, pstrągi i odnawia-na populacja łososia. W drzewostanachgniazdują liczne rzadkie gatunki ptakówi żyją mato popularne ssaki. Wycieczkanasza ograniczyła się głownie do terenuznajdującego się w dolne części litery V.

Przy pięknej jesiennej pogodzie po-znaliśmy teren wokół rzeki Stopnicy, przyktórej znajdują się ślady zabytkowegomłyna do mielenia kości zwierząt. Pięk-nym stokiem porośniętym buczyną po-morską doszliśmy do stromego urwiska,z którego fotografowaliśmy przepięknywidok płynącej w głębokiej dolinie Drawy.Nazwa „Tragankowe Urwisko" pochodziod drobnych roślin rosnących na stro-mym, podmywanym zboczu.

Można sobie wyobrazić jak pięk-nie jest, szczególnie wczesną wiosną,w „Zawilcowych Lasach" z drzewosta-nem dębowym , gdy kwitną tam zawilce.Schodząc w dolinę Drawy i obserwującjej bystry nurt podziwiamy wspaniały, po-lodowcowy głaz narzutowy największyw DPN o nazwie „Wydrzy Głaz". W miej-scu tym Pani Profesor wyławiała z dna rze-ki kamienie pokryte czerwonymi krasno-rostami o nazwie hildebrancja. Kamieniete przy słonecznej pogodzie sprawiają,że dno rzeki mieni się odcieniami czer-wieni. Obecność tego krasnorostu wrażli-wego na skażenia wskazuje, że w Drawiepłynie woda o najwyższym stopniu czy-stości.

Widzieliśmy miejsca, w których gro-madzone było drewno do spławiania, tzw.bindugi. Z kolei w dolinie rzeki Płocicznejpodziwialiśmy jej spieniony nurt spadają-cy kaskadami na kolejnych przegrodachi progach zbudowanych w dawnej prze-szłości, by bieg wody skierować do pu-tapek o specjalnej konstrukcji dla połowuwęgorzy. Obecnie miejsce to nosi nazwę„Węgornia".

Strome zbocza obu poznanychrzek, zmienny nurt przerzucający się

od brzegu do brzegu, pozostawiającyspienione grzywy, podmyte korzenie,przewalone pnie i utrwalone w kame-rze szum i plusk wody to wrażenia,które na długo pozostają w pamięci.Na pewno wielu z nas zapamięta też pięk-ny widok, kiedy to na naszą prośbę PaniProfesor pozwoliła zatrzymać autokar,aby uczestnicy mogli sfotografować le-żące i stojące jeszcze obumarłe pnie, naktórych rosły dziesiątki a może setki hub,jak wielu uczestników brnęło wśród ga-łęzi i bogatej roślinności, aby dotrzeć bli-sko do obranego obiektu fotografowania.

Przejeżdżając przez DPN poznali-śmy bardzo cenną enklawę, którą jeststarodrzew dębowo-bukowy w rezer-wacie „Radęcin". Rosnące tu buki prze-kroczyły 350 lat a dęby ponad 450 lat.Widzieliśmy zarażone szkodnikiem ro-snące przy drodze kasztany, którychw tym miejscu już nie można urato-wać, pozostałości zabudowań orazponiemiecki cmentarz z pot. XIX w.w opuszczonej okolicy osady Mocze-le, w której jeszcze przed II wojną świa-tową mieszkało 130 mieszkańców.Dalej, z okien autokaru oglądaliśmy za-budowania ryglowe w osadzie Ostrowiec.

Zbliżając się do końca naszejwycieczki, w Głusku w punkcie In-formacji Turystycznej dokonali-śmy zakupu map DrawieńskiegoParku Narodowego, informatorów i kartek.Zakończenie wycieczki nastąpiło napolu namiotowym „Bogdanka" w wi-diach ujścia rzeki Korytnicy do Drawy.Pracownicy Nadleśnictwa Drawno przy-gotowali ognisko, przy którym nastą-piło zwyczajowe pieczenie kiełbasy.Obserwowaliśmy przy tym spływającychz obu kierunków (Drawy i Korytnicy) ka-jakarzy.

Dowiedzieliśmy się, że obec-nie Drawa należy do bardzo uczęsz-czanych szlaków, gdyż są dnie, kie-dy rzeką płynie kilkaset kajaków.Po posiłku przeprowadzony zostałkonkurs wiedzy wyniesionej przez ja-dących z nami uczniów, zakończonywręczeniem zwycięzcom albumówi taśm video. Z satysfakcją grupa nasza,

38

obserwując z boku przebieg konkur-su odnotowała, że odpowiedzielibyśmyna niemal wszystkie pytania. Trudnościąbyła jedynie nieznana dotąd hildebrancja.

Uczestnictwo w takich wycieczkachto oprócz nabytej bardzo cennej wie-dzy, przeżycia niezapomnianych wrażeńa w naszym przypadku możliwości po-wracania do wspomnień poprzez oglą-danie zdjęć i filmu, to także czas refleksji.Coraz częściej bowiem spotykamy sięz sytuacją, że cienka linia oddzielającakonieczność i obowiązek dbania o przy-rodę od potrzeb rozwoju gospodarcze-

go przynoszącego korzyści materialnei nowe miejsca pracy, jest przekraczanana niekorzyść przyrody.

Tylko dzięki mądrości, upartości, za-angażowania i konsekwencji wielu przy-rodników, botaników, leśników i naukow-ców powstają takie obiekty przyrodnicze.Nie mniej ważną sprawą jest utrwale-nie tej wiedzy w trakcie tego typu wy-cieczek, na których spotykamy sięz wielkim zaangażowaniem i oddaniemw przekazywaniu posiadanej wiedzy towa-rzyszących nam naukowców i leśników,adotakich należąPani Profesor, Pani Doktori Pani Ola, za co im bardzo dziękujemy.

Nagrody w konkursie zdobyty uczen-nice:

• Justyna Muchakl. III Liceum Integracyjnew Szczecinie• Agnieszka Oniszczukkl. II Liceum Integracyjnew Szczecinie• Karolina Rompakl. I Liceum Integracyjnew Szczecinie• Angelika SkaburskaSP nr 68 w Szczecinie.

CZEGO NAUCZYŁAM SIĘW WOLINSKIM PARKU NARODOWYM

Marta WiśniewskaUczennica Gimnazjum nr 6 w Szczecinie

Dzisiaj, dnia 27.09.2009 mieliśmy kla-sową wycieczkę do Wolińskiego ParkuNarodowego, zorganizowaną w ramachIX Zachodniopomorskiego Festiwalu Na-uki. Naszymi świetnymi przewodniczkamibyty panie mgr Maria Arent i mgr KamilaMianowicz z Uniwersytetu Szczecińskie-go. Program na catej trasie byt ciekawy,bo obejmował także wybrane miejscaw drodze na Wyspę Wolin, przejazd przezPuszczę Goleniowską - tu objaśnieniapani Kamili na temat rezerwatu „Cisy

Tychowskie"; wiele dowiedzieliśmy się0 cisach, podlegających ochronie gatun-kowej, miedzy innymi, że są one trujące1 nie wolna zjadać nasion okrytych czer-woną osnówką, choć są bardzo kuszące.

Farma wiatraków w Zagórzu, odna-wialne żródto energii elektrycznej; wia-traki mierzą ok. 150 m (50 m skrzydło,100 m siup, na którym trzyma się kon-strukcja), prędkość skrzydeł dochodzido 300 km na godzinę, choć wydajesię, że poruszają się wolniej. Piękny wi-

dok z góry na Deltą Wsteczną Świny,o czym piszę dalej.

Najważniejsze informacje o WolińskimParku Narodowym: rok utworzenia 1960,a powiększenie obszaru WPN przez do-danie 1 mili morskiej w roku 1996; sym-bolem parku jest bielik, drapieżnik polu-jący na drobne zwierzęta; jego nazwawzięła się stąd, że ma biaty koniec ogona,rozpiętość skrzydet wynosi 2 metry, ważyok. 6 kg, buduje gniazda z 16 tys. gałązek;w Parku są3 - 4 pary lęgowa.

39

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKI FESTIWALOI

W lasach Wolińskiego Parku Narodo-wego najliczniej występują trzy gatunkidrzew: sosna zwyczajna, drzewo iglaste0 rudawej, łuszczącej się korze, buk zwy-czajny - drzewo liściaste o gładkiej siwejkorze, jego owoce - orzeszki, zwane bu-kwią, są jadalne, smaczniejsze po upra-zeniu; drzewostany bukowe stanowiącharakterystyczną roślinność WPN; dąbszyputkowy - drzewo o liściach zatokowowrębnych,, korze chropowatej, gtębokospękanej, którego owoce, żołędzie osa-dzone są w miseczkach na długich szy-pulkach. W runie leśnym wśród mchów1 paproci zakwitają wiosną zawilce gajo-we także rzadkie storczyki (w WPN aż 9rzadkich gatunków), zaś w lasach z sosnąwystępują borówki.

Oglądając lasy powtórzyliśmy sobierazem z panią mgr Kamilą Mianowicznajważniejsze funkcje pozagospodar-cze, jakie petnią. Drzewa leśne jako ro-śliny zielone produkują duże ilości tle-nu, korzenie drzew utrzymują podłoże,w lesie jest chłodniej niż na otwartej prze-strzeni a jednocześnie zaciszniej, las jestdomem dla najróżniejszych stworzonekleśnych: dużych i małych ssaków, pta-ków, gadów i płazów oraz owadów i in-nych bezkręgowców. W lesie należy za-chować ciszę, nie zrywać żadnych roślin,zwłaszcza jeśli jest to rezerwat przyrody,park narodowy bądź inny obszar podochroną prawną.

Obserwowaliśmy razem z naszymi pa-niami zwyczaje żubrów, żyjących w WPNw specjalnej zagrodzie. Wiemy, że są onepod ochrona gatunkową, jako zwierzętapoddawane restytucji, czyli odnowieniugatunku wytępionego w Europie. Pierw-szy żubr narodził się na wolności w1957r.Czasem dochodzi do chowu wsobnego,czyli współżycia brata z siostrą z tej sa-mej rodziny, a to powoduje nierzadkowady genetyczne potomstwa. Dlategozabiega się o to, by w zagrodzie znalazłysię zwierzęta z różnych populacji z odle-głych okolic. Samiec jest duży z przoduale ma krótkie nóżki. Są to zwierzęta ro-ślinożerne ale niebezpieczne ze względuna swoją ogromną siłę, nie wolno się donich zbliżać.

Rykowisko to teren zamieszkiwanyprzez jelenie w okresie godów. Samcewalczą tu ze sobą i udowadniają dono-śnym rykiem, kto jest przywódcą. Najsil-niejszy bierze całe stado.

Dziki, które licznie występują w lasachWPN są zwierzętami roślinożernymi alemogą zaatakować człowieka, dopro-wadzając nawet do śmierci. Walcząc zesobą używają długich ostrych kłów, znaj-dujących się obok ryjka.

Nad samym morzem zwiedziliśmy

Górę Gosań. ze wspaniałym widokiem pohoryzont. Widzieliśmy fale, które uderzającw wysoki brzeg podmywają jego pod-stawę i powodują obsuwanie się ziemirazem z rosnącymi drzewami. Jest to pro-ces abrazji, prowadzący do powstawaniastromych klifów.

Poznaliśmy również wybrzeże wydmo-we, gdzie wydmy tworzą kolejne wznie-sienia. Najbliżej plaży występują wydmybiałe bez roślinności, najmłodsze, ciąglejeszcze usypywane; drugi pas budująwydmy szare, porośnięte roślinnościązielną, głównie wysokimi trawami, którepowstrzymują przesypywanie się piaskucoraz dalej w głąb lądu; najstarsze wy-dmy brunatne są już porośnięte przezdrzewa budujące las nadmorski. Obser-wowaliśmy wystawione na morskie wia-try drzewa sztandarowe, których koronyskierowane w jedną stronę przypominająswoim kształtem powiewającą flagę.

Poznaliśmy rośliny pasa nadmorskie-go - trawy wydmuchrzycę i piaskownicę,krzewy - rokitnik zwyczajny (na klifie) i wi-ciokrzew pomorski (w lasach dębowych),a także uciążliwy chwast niecierpek drob-nokwiatowy atakujący ostatnio lasy w ca-łym kraju po brzeg morski: .

Panie nauczyły nas odróżniać małżezamieszkujące wody Bałtyku. Sa to ser-cówka o małej muszelce z zaznaczonymiwyraźnie prążkami, omótek o czarnej mu-szelce przypominającej ślimaka rzeczne-go, pisakołaz małż, który porusza się popiasku o muszli najczęściej białej, rogo-wiec, którego płaska muszla zakończonajest ostrym rogiem.

Delta Świny, o której wspomniałamjuż na początku, uznana była w 1994 r.w skali europejskiej za „Widok Rokut".Jest to obszar 44 wysepek, gdzie możnaporuszać się tylko kajakiem, bez hałasu,by wstuchiwać się w głosy przyrody. Jesttam rzadki ptak wodniczka, zagrożonyw Europie wyginięciem, który w DelcieŚwiny ma 40 par lęgowych. Warto posłu-chać, jak śpiewa wiosną.

Zagrożeniem dla Delty byty rozprze-strzeniające się szuwary trzcinowe, któreeliminowały inną rzadką i cenną roślin-ność. Dlatego na niektóre wyspy wprowa-dzono krowy (1 krowa na 1 ha), by zjadałytrzcinę.

Jeszcze jednym przepięknym obiek-tem było Jezioro Turkusowe, pozostałośćpo kopalni kredy, podobnie jak JezioroSzmaragdowe w Puszczy Bukowej kołoSzczecina. Te obiekty, utworzone mimo-wolnie przez człowieka nie oszpeciły kra-jobrazu. Przepiękne widoki i niezwykłebarwy wody zapierają dech w piersiach.

Wycieczka Festiwalowa po WolińskimParku Narodowym, która prowadziły bar-

dzo miłe Panie mgr Marta Arent i mgrKamila Mianowicz, gotowe wszystko nampokazać i objaśnić, bardzo mi się podo-bała. Dzięki nim poznałam lepiej miejsca,które odwiedzałam już dawniej, kiedy by-łam mała i takie miejsca wyjątkowe, doktórych można by było jechać zawsze,o każdej porze dnia i nocy.

Chciałabym wyjeżdżać do wielu po-dobnych miejsc, równie pięknych jak tepokazane nam przez nasze Przewodnicz-ki, które serdecznie pozdrawiam.

Laureaci konkursów wiedzy przyrodni-czej w Wolińskim Parku Narodowym.

W dniu 26 IX 2009 r.I miejsce: Marcjanna Stefaniak,Gimnazjum w MaszewieII miejsce: Andżelika Siepka,Gimnazjum w MaszewieIII miejsce: Agata PaczosGimnazjum w MaszewieIV miejsce: Stanisław Bartosik UTWWyróżniony nauczyciel:Pani mgr Iwona Ślązak,Gimnazjum w Maszewieza wyjątkowo dobre przygotowanieprzyrodnicze młodzieży.

W dniu 27 IX 2009 r.I miejsce: Natalia ObremskaGimnazjum nr 6 SzczecinieII miejsce: Natalia MatysiakSzkota Podstawowa nr 68w SzczecinieIII miejsce: Marta WiśniewskaGimnazjum Nr 6 w SzczecinieIV miejsce: Aleksandra TkaczSzkota Podstawowa nr 69w SzczecinieWyróżniony nauczyciel:Pani mgr Zofia Sokotowska,Gimnazjum nr 6.

40

WYCIECZKI FESTIWALOWE

PRZYRODA PUSZCZY GOLENIOWSKIEJmgr inż. Barbara Adamczykspecjalista d.s. ochrony przyrody w Nadleśnictwie Rokita

W Puszczy Goleniowskiej w Nadle-śnictwie Rokita wycieczkę prowadziłyśmywe dwie, razem z panią dr Mariolą Wró-bel z Zachodniopomorskiego Uniwer-sytetu Technologicznego w Szczecinie.W wycieczce wzięto udziat 40 osób,w tym uczniowie z ZS nr 14 w Szczeciniei słuchacze Szczecińskiego Uniwersyte-tu Trzeciego Wieku. W trakcie wycieczkiedukacyjnej uczestnicy mieli okazję za-poznać się z różnymi formami ochronyprzyrody znajdującymi się na terenie Nad-leśnictwa Rokita.

Nadleśnictwo Rokita prowadzi eduka-cję ekologiczną wykorzystując naturalnewalory przyrodnicze terenu i bazę eduka-cyjną, na którą składają się m. in.: szkółkaleśna, rezerwat przyrody „Cisy Rokickieim prof. Stanisława Króla", Jezioro Czar-nogtowy, Zespół przyrodniczo krajobra-zowy „Las Golczewski", które odwiedza-liśmy w trakcie wycieczki. W ostatnichpięciu latach Nadleśnictwo Rokita prze-prowadziło 408 zajęć z zakresu edukacjiekologicznej dla 13145 uczestników.

Szkółka leśna stanowiła doskonałemiejsce do poznania gatunków drzewi krzewów produkowanych na potrzebyodnowień lasu i zalesień gruntów po-rolnych w nadleśnictwie. Omówiliśmyrównież zasady produkcji sadzonek cisapospolitego Taxus baccata. NadleśnictwoRokita od wielu lat prowadzi reintroduk-cję cisa pospolitego poprzez ochronęistniejących odnowień naturalnych orazwysadzanie do lasu sadzonek wyprodu-kowanych w szkółce leśnej. Cis pospolityw warunkach nadleśnictwa Rokita cechu-je się dużą dynamiką rozwoju, doskona-le rozmnaża się naturalnie. Warunkiemuzyskiwania naturalnych odnowień jestwystępowanie w drzewostanach drzewmatecznych. Brak dorosłych, obradzają-cych egzemplarzy uniemożliwia ten pro-ces, dlatego też wprowadzenie nasadzeń,daje podstawy do późniejszego rozwojunaturalnych populacji. Podsadzenie sa-dzonek cisa w różnych miejscach nadle-śnictwa inicjuje proces naturalnego po-wrotu cisa pospolitego do polskich lasów.

Na ścieżce edukacyjnej w ZespolePrzyrodniczo Krajobrazowym „Las Golczewski"

Nad brzegiem sztucznego JezioraCzarnoglowy - zalanej kopalni wapienia

41

Program reintrodukcji cisa pospolite-go obejmuje cykl prac od zbioru nasionpoprzez stratyfikację, produkcję sadzo-nek na szkótce leśnej, wysadzenie w le-sie, zabezpieczenie przed zwierzyną, popielęgnacje odnowień.

W rezerwacie „Cisy Rokickie im. prof.Stanisława Króla" przyrody oglądaliśmypopulację cisa pospolitego pochodzenianaturalnego. Opowiedzieliśmy o cisie, ga-tunku wyjątkowym i ciekawym ze wzglę-du na jego historię i właściwości.

Nad Jeziorem Czarnogtowy rozpozna-waliśmy roślinność wodną i przybrzeżnąoraz poszukiwaliśmy skamielin z okresujurajskiego na stromych brzegach jeziora,które jest sztucznym zbiornikiem powsta-łym po zalaniu kopalni wapieni.

Na ścieżce edukacyjnej w ZespolePrzyrodniczo Krajobrazowym „Las Gol-czewski" oglądaliśmy Wyłączony Drze-wostan Nasienny dla klonu jawora orazdrzewa mateczne różnych gatunków,w tym ponad 400 letni „Dąb Władych"- pomnik przyrody a także jeziorko śród-leśne zarastające ptem torfowców wrazz miejscem gniazdowania gągołów.

Wycieczka zakończyła się ogniskiemi konkursem wiedzy zdobytej podczasw wycieczki. Laureaci konkursu przyrod-niczego to Pani Mirella Romankiewicz (Inagroda), Pani Weronika Ryba ze SUTW(II nagroda), Dominik Janeczko z ZS 14(III nagroda), Jagoda Nowak z GM 67w Poznaniu (IV nagroda) oraz nagrodaspecjalna dla Pana Tadeusza Lukaszuka,opiekuna młodzieży z ZS 14 - za przyrod-nicze przygotowanie uczniów.

Zbieranie skamielin z okresu jurajskiegona stromych brzegach Jeziora Czarnogtowy Ognisko i konkurs wiedzy przyrodniczej

na zakończenie wycieczki

Uczestnicy wycieczki w rezerwacie „Cisy Rokickie im. prof. Stanisława Króla"

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKIzorganizowanej z okazji IX Zachodniopomorskiego Festiwalu Naukiw dniu 26.09.2009r. po terenie Ińskiego Parku Krajobrazowego

Aleksandra Muryn, Jan Bójko

Sprawozdanie z wycieczki zorganizo-wanej z okazji IX ZachodniopomorskiegoFestiwalu Nauki w dniu 26.09.2009r. poterenie Ińskiego Parku Krajobrazowego.

Aleksandra Muryn Jan BójkoW wycieczce uczestniczył przedsta-

wiciel Nadleśnictwa Dobrzany - RobertKawa.

Wycieczka i zwiedzanie Ińskiego Par-ku Krajobrazowego rozpoczęto się odprzekazania każdemu z 45 uczestnikówmapki z zaznaczoną trasą oraz miejscamiwycieczki pieszej. Pierwszy przystanekmiał miejsce w miejscowości Linówko,gdzie uczestnicy poznali walory przyrod-

nicze rezerwatu Bórbagno Miałka.Rezerwat przyrody „Bórbagno Miał-

ka" - florystyczny, o powierzchni 34,20ha, utworzony 29 października 2007r.,w województwie zachodniopomorskim,w powiecie stargardzkim, gmina Ińsko,1 km na pótnoc-pótnocny wschód od Li-nówka. Rezerwat położony po zachodniejstronie jeziora Ińsko, na terenie IńskiegoParku Krajobrazowego, na obszarze spe-cjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura2000 „Ostoja Ińska" (PLB 320008).Celemochrony jest zachowanie boru bagienne-go ze stanowiskami rzadkich gatunkówroślin naczyniowych i torfowców.

Następnie odbyt się przejazd auto-karem do miejscowości Ińsko, przejściebrzegiem jeziora Ińsko do rezerwatu orazprzemarsz przez rezerwat.

Rezerwat przyrody „Kamienna Bu-czyna" - leśny, o powierzchni 11,40 ha,został utworzony 11 kwietnia 1985r.,w województwie zachodniopomorskim,w powiecie stargardzkim, gmina Ińsko,na północno wschodnim brzegu jezioraIńsko, 2 km na północ-pótnocny wschódod Ińska. Rezerwat położony jest na te-renie Ińskiego Parku Krajobrazowego,na obszarze specjalnej ochrony ptaków(OSO) Natura 2000 „Ostoja Ińska" (PLB

42

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKI FESTIWALOWE

320008), 1 km na północny zachód oddrogi wojewódzkiej Recz-Łobez. Celemochrony rezerwatu jest zachowanie krajo-brazu moreny czołowej z licznymi głaza-mi narzutowymi (osiem z nich przekracza4 m obwodu), fragmentami lasów buczy-ny kwaśnej (Luzulo-Fagenion) i żyznej(Galio Odorati-Fagenion) oraz grądusubatlantyckiego (Stellario-Carpinetum)z wieloma stanowiskami roślin chronio-nych i zagrożonych wyginięciem, rzad-kich grzybów i zwierząt. Na terenie rezer-watu gniazdują m.in.: muchotówka mała(Ficedula parva) i dzięcioł czarny (Dry-ocopus martius). Przez rezerwat prowa-dzi oznakowany zielony szlak turystycznyz Ińska do Cieszyna.

Następnie odbyt się przejazd auto-karem do miejscowości Ciemnik, gdzieuczestnicy zapoznali się z walorami przy-rodniczymi okolicy.

Rezerwat przyrody „KrzemieńskieŹródliska" - przyrody nieożywionej,0 powierzchni 75,94 ha, utworzony 29października 2007r., w wpjewództwiezachodniopomorskim, -w powiecie star-gardzkim, w gmina Ińsko, na północnowschodnim brzegu jeziora Krzemień,1 km na południowy zachód od Ciemnika,po zachodniej stronie drogi wojewódzkiejRecz-lńsko. Rezerwat położony na terenieIńskiego Parku Krajobrazowego, na ob-szarze specjalnej ochrony ptaków (OSO)Natura 2000 „Ostoja Ińska" (PLB 320008).W rezerwacie przyrody znajduje się małejezioro Chotom, a północno zachodnimskrajem rezerwatu, z jeziora Krzemieńwypływa rzeka Ina. Celem ochrony jest

zachowanie źródlisk, wychodni warstwwodonośnych z rzadkimi zespołami ro-ślinnymi i ostoi fauny.

Po zwiedzaniu rezerwatu uczestnicyzostali zaproszeni do Ośrodka Przyrod-niczo - Łowieckiego Kota Łowieckie-go „Knieja" Szczecin, gdzie zapoznalisię z funkcjami lasu, (prezentację przed-stawił R Robert Kawa) oraz z waloramiprzyrodniczymi Ińskiego Parku Krajobra-zowego. Na zakończenie odbyt się kon-kurs z wiadomości o IPK. Wyniki konkur-su zostały przekazane na polanie obokOśrodka Przyrodniczego przy ognisku,gdzie była pieczona kiełbasa.

Nagrody otrzymali:I miejsce: Łukasz Uroda VII LO,II miejsce: Sonia Witkowska Gim. 27II! miejsce: Karol Stefański Gim. 27IV miejsce: Paulina Saluk Gim. 27Wyróżniony nauczyciel:Halina Szczepaniec Gim. 27za dobre przygotowanie młodzieżydo zajęć edukacyjnych.Następnie uczestnicy wycieczki prze-

jechali autokarem drogą (tzw. „wstęgąIńska") Ciemnik - Dobrzany, oglądającz okien autokaru j. Wisola, j. Okolę orazpodziwiając piękną buczynę w l-ctwachKozia Góra i Kielno. W dalszej kolejnościautokar przejechał przez miejscowośćKozy - Biała (tu uczestnicy zobaczylinajwiększą ilość gniazd bociana białegona terenie IPK (14) oraz znajdujący sięprzy miejscowości użytek ekologicznyWyszkowa Góra), Dtugie, Starzyce, gdziezakończono wycieczkę.

Pan Robert Kawa z Nadleśnictwa Dobrzanyi zwycięzca Łukasz Uroda z VII LO.

• Aj£i -.iiysrłP_Hfcr

Uczestnicy wycieczki

Robert Kawa z laureatami konkursu o IPK

Nad jeziorem Ińsko W rezerwacie przyrody „Krzemieńskie Źródliska" Wyróżniona Halina Szczepaniecnauczycielka Gim. 27

W Ośrodku Przyrodniczo - Łowieckimw Ciemniku

Polana w Ciemniku - zakończenie wycieczki

43

BARLINECKO-GORZOWSKI PARK KRAJOBRAZOWYdr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUTKatedra Dendrologii i Kształtowania Terenów ZieleniZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Na zakończenie IX Zachodniopomor-skiego Festiwalu Nauki, jaki miat miejscewe wszystkich ośrodkach naukowychSzczecina, zorganizowano warsztaty na-ukowe, terenowe w różnych obiektachprzyrodniczych, położonych w obrębiewojewództwa zachodniopomorskiegoZorganizowana byta wyprawa m. in. do

Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajo-brazowego. Uczestniczyto w niej ogótem46 osób. Byli to:1. Uczniowie z Gimnazjum Nr 72. Uczniowie ze Szkoty Podstawowej Nr483. Słuchacze z Uniwersytetu TrzeciegoWieku4. Pracownicy z bytej Akademii Rolniczej,w tym doktorantka mgr Agnieszka Kocha-nek z Katedry Dendrologii i KształtowaniaTerenów Zieleni.5. Zainteresowani goście przyrodą Barli-necko-Gorzowskiego Parku Krajobrazo-wego.

Przebieg wycieczki opiera) się nawcześniej przygotowanym programie,który razem z uproszczoną mapką rozda-no wszystkim uczestnikom wycieczki.

Historyczna miejscowość Rów-no przywitała Nas pięknym stońcem.W Równie podziwialiśmy (w dobrym sta-nie) jeden z pałaców, jakie pozostały pomieszkańcach pochodzenia niemieckie-go na ziemiach zachodnich, ruiny śre-dniowiecznego kościółka z XIII wieku,zabudowania folwarczne nadal wykorzy-stywane przez ludność przybyłą tu z Kre-sów Wschodnich. Zwróciliśmy też uwagęna park (1,3 ha powierzchni) ze starymdrzewostanem, ale aktualnie słabo za-gospodarowany, a raczej zdewastowany.W nim to swoim pokrojem, sylwetką przy-ciągały uwagę piękne jodły jednobarwne(kalifornijskie) i stare cisy pospolite.

Na południowy zachód od Równa po-lne drogi prowadzą do pięknego obiektuprzyrodniczego Barlinecko-Gorzowskie-go Parku Krajobrazowego - rezerwatu„Skalisty Jar Libberta". W nim to spędzi-liśmy okoto 2 godziny. Czas wypełniliśmypoznając walory rezerwatu - krajobrazo-we, florystyczne, geologiczne i zoologicz-ne. Uczestniczy dokładnie poznali struk-turę lasu, gatunki roślin poszczególnychwarstw, w tym rzadkie, chronione i inte-resujące pod względem budowy (obrazkiplamiste Arum maculatum). Rekreanciwykonywali w trakcie spaceru dużo zdjęć

różnych gatunków roślin - przylaszczki,miodunki, obrazków plamistych, groszkuwiosennego, grzyba kani, okazałych dę-bów, świerków, grabów, niezwykle rzad-kiej w Polsce tarczycy wyniosłej (jeszczekwitnącej) oraz skałek zlepieńców i in-nych ciekawostek przyrodniczych.

W skarpach rezerwatu udało się za-obserwować lisie nory, w obniżeniachterenu w mokradetkach ślady po buchtu-jących dzikach. Słyszeliśmy też odgłosykoziołka i śpiewy różnych gatunków pta-ków leśnych. Atmosfera byta niezwykła,szliśmy powoli skalistym dnem wąwozu,w dużym skupieniu rozglądając się nawszystkie strony, podziwiając i zachwyca-jąc się pięknem tego miejsca.

Z rezerwatu wyszliśmy inną drogą.Tu na nas czekała polna droga, malowni-cza w miesiącu maju, kiedy kwitną drze-wa owocowe i piękna w okresie jesieni,kiedy owocują z paletą barw różne od-mian śliw. Wiele osób posmakowało na-grzanych stońcem owoców.

Wędrówka przez rezerwat była trud-na, gdyż dno wyłożone jest mnóstwemkamieni polodowcowych, ponadto natrasie przeszkodą są powalone drzewaw wyniku silnej wichury. Mimo to wszyscybyli zadowoleni i zachwyceni tak pięknąenklawą ziemi barlineckiej.

Po małym odpoczynku udaliśmy siędo malowniczo położonego przy jeziorzeBarlineckim - Barlinka. W centrum mia-steczka oczekiwał na nas pracownik Nad-leśnictwa Barlinek Pan mgr inż. KazimierzSzefler - inżynier nadzoru. Na początkuzapoznał Nas z historią miasta, pokazatzabytki historyczne oraz zwrócił uwagęna jego rozwój, nowe obiekty godne uwa-gi, na rozwój turystyki i rekreacji z racjipołożenia nad pięknym, czystym jezio-rem. Posumował, że jest to miasteczko,które tętni życiem, nie jest nudno.

Następnie pojechaliśmy do ośrodkawypoczynkowego „Janowo" położone-go po drugiej stronie akwenu, by poznaćjego walory i wypić gorącą herbatkę.W tym ośrodku na drewnianym molowysłuchaliśmy dalszych informacji0 Barlinku, o pracy Nadleśnictwa Bar-linek, o jego roli w ochronie cennychobiektów przyrodniczych położonychw obrębie Krajobrazowego Parku1 o oczyszczaniu aeratorem wód jezio-ra. Ja dodałam wiele informacji o roślin-

ności jeziora, o jej układzie zonalnymi znaczeniu biocenotycznym.

Następnie pojechaliśmy do Żydo-wa, miejscowości gdzie czekało na Nasprzygotowane przez leśników ogniskoi gorąca grochówka z wkładką mięsną.Po drodze jednak zatrzymaliśmy sięjeszcze na krótką chwilę przy muzeum„Młyn Papiernia" położonym przy rze-ce Płoni, który do produkcji papieru,apotemmieleniazbożawykorzystywatnurtwody tej rzeki. Przewodnik tegoż obiek-tu poinformował uczestników wycieczkiw skrócie, o roli młyna, jaką spełniał w XIXwieku dla okolicznych mieszkańców.

Po skonsumowaniu cieplej strawyzostat przeprowadzony zaplanowanykonkurs ekologiczny. Brali w nim udziałtylko uczniowie, natomiast w jury zasiadłyopiekunki dzieci i doktorantka, która byłasekretarzem tej komisji. Najważniejszenagrody zdobyli:1. Mateusz Darżynkiewicz -1 miejscez Gimnazjum Nr 72. Anastazja Wołyńska - II miejscez Gimnazjum Nr 73. Maja Majewska - III miejsceze Szkoły Podstawowej Nr 48Wyróżniono:1. Michała Varatuacaneze Szkoty Postawowej Nr 482. Rafała Stańczyka z Gimnazjum Nr 73. Justynę Gtowacką z Gimnazjum Nr 74. Piotra Świtkowskiego z Gimnazjum Nr7

Wszystkie dzieci biorące udział w kon-kursie otrzymały nagrody pocieszenia,podobnie jak i pozostali uczestniczy Na-sze trudnej i długiej eskapady. Na koniecmłodzież podziękowała pracownikomNadleśnictwa Barlinek za przekazanewiadomości i tak wspaniały poczęstunek.

Na wycieczce wielkim wydarzeniemprzyrodniczym była odnaleziona przezjednego z uczestników wśród traw, w są-siedztwie lasu biała kula zakotwiczona wglebie. Nikt z uczestników nie wiedział, żejest to grzyb z podgromady podstawczakiBasidiomycotina - purchawica olbrzymia(Langermania gigantea) aktualnie znajdu-jąca się na liście gatunków chronionych.

Do domu wracaliśmy już o zmierzchu- zmęczeni, ale pełni pozytywnych wra-żeń, wspaniałych przeżyć, zdobytej wie-dzy i pomysłów na przyszły rok.

44

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKI FESTIWALOWE

45

WYCIECZKI FESTIWALOWE

WYCIECZKA DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCHDOLINY DOLNEJ ODRY- OBSZARÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM NATURA 2 0 0 0

mgr Magdalena Handke

W dniu 26 września 2009 roku w ra-mach IX Zachodniopomorskiego Festiwa-liNNauki odbyta się wycieczka terenowado Parków Krajobrazowych Doliny DolnejOdry - obszarów objętych programemNatura 2000.

W wycieczce uczestniczyło tącznie 39osób. Byli to:- uczniowie Gimnazjum nr 6 w Szczecinie(9 osób),- uczniowie Gimnazjum nr 5 w Szczecinie(8 osób),- członkowie LOP Szczecin (10 osób),- słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wie-ku (8 osób),- osoby prywatne (4 osoby).

Przewodnikami byty pracownice Re-gionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiskaw Szczecinie Wydziatu- Spraw Tereno-

wych II w Gryfinie: Magdalena Handkei Agata Pawtowska.

Przeprowadzony został konkurs wie-dzy zdobytej podczas wycieczki. Laure-atami zostali:

I miejsce - Adrianna Palus, nagrodaksiążkowa pt. „Krajobrazy Polski - Naj-piękniejsze Rzeki i Jeziora",

II miejsce - Adrianna Duda, nagrodaksiążkowa pt. „Parki Narodowe w Polsce",

III miejsce - Karim Anani, płyta multi-medialna pt. „Rok w Puszczy - Białowie-ski Park Narodowy",

IV miejsce - Katarzyna Klepacz, płytamultimedialna pt. „Fascynacja Przyrodą,Dziennik z Podróży Karola Darwina".

Opiekun zwycięzcy konkursu otrzymałpłytę CD pt. „Multimedia w Edukacji dlaZrównoważonego Rozwoju". Pozostali

uczestnicy wycieczki obdarowani zostalidrobiazgami w postaci płyt DVD, zakła-dek i folderów.

Magdalena HandkeAgata PawtowskaRegionalna Dyrekcja OchronyŚrodowiska w SzczecinieWydział Spraw Terenowych IIw Gryfinie 27.9.2009

Parki krajobrazowe i rezerwaty DolinyDolnej Odry. Prowadząca prof. dr hab. Ja-nina Jasnowska. Uczestnicy: Gimnazjumnr 23 w Szczecinie 47 osób. Ognisko zor-ganizowało Nadleśnictwo Chojna.

Laureaci konkursu wiedzy:I miejsce Patrycja Śliwa kl. II.II miejsce Klaudia Rzymka kl. IIII miejsce Paulina Lasecka kl. I

WYCIECZKA DO REZERWATU LEŚNO-STEPOWEGO„BIELINEK" NAD ODRĄI PARKU NATURALISTYCZNEGO „DOLINA MIŁOŚCI"dr Bożena Prajs

Usta uczestników wycieczki do re-zerwatu „Bielinek" i 'Doliny Miłości" dn.26.09.2009 obejmowała 37 osób, w tymze Szkoły Podstawowej 4 8 - 1 0 osób,Gimnazjum nr 3- 10 osób oraz 17 uczest-ników indywidualnych.

Program został zrealizowany zgodniez załączonym planem, przy udziale Nad-leśnictwa Chojna.

8.15 - wyjazd ze Szczecina10.00 - przyjazd do Zatoni Dolnej10.00 - 12.15 - Dolina Miłości1. Zapoznanie uczestników wycieczkiz historią parku- prezentacja pozostałości założenia par-kowego: toru saneczkowego, stawówz wyspami, diabelskiego mostu, wzgórzaparasola, wzgórza ruin, zbocza toczeniapisanek- omówienie walorów przyrody parku:lasu bukowego, dąbrowy, murawy kse-rotermicznej, starego sadu oraz rzadkichgatunków roślin rodzimych i introduko-wanych (kasztan jadalny, gledicja trójcier-niowa, buk o wymiarach pomnikowych)2. Krótkie omówienie dotychczasowychdziałań rewitalizacyjnych i przedstawie-

nie projektu kompleksowej rewitalizacjiz funduszy UE, w ramach współpracy zeSchwedt.12.15-12.45 - przejazd do rezerwatu Bie-linek1. Powitanie przedstawicieli Nadleśnic-twa Chojna, wejście na teren rezerwatui przejście (na odcinku 2.5 km) drogamiprowadzącymi przez zbocza i wąwozy re-zerwatu „Bielinek"2. Zapoznanie uczestników wycieczki z:- historią rezerwatu- geomorfologią doliny Odry w okolicachBielinka- specyfiką siedliskową zboczy rezerwatuzbiorowiskami leśnymi - buczyną, łę-giem, ciepłolubną dąbrową- grzybami wielkoowocnikowymi związa-nymi z w/w zbiorowiskami leśnymi- cechami odróżniającymi grzyby jadalneod podobnych do nich grzybów trujących- zbiorowiskami muraw kserotermicznych- gatunkami chronionymi (osobliwościa-mi rezerwatu) - ożogą zwyczajną, ostnicąpowabną, ostrotódką kosmatą, pajęczni-cą liliowatą, dębem omszonym, nawro-tem czerwono-btękitnym

- roślinami przyprawowymi - szałwią,tymiankiem, oregano, występującymi wmurawach2. Omówienie przystosowań roślin do ży-cia w warunkach suszy fizjologicznej i ichstrategiami życiowymi15.15 -ogniskoPogadanka na temat gospodarki leśnejoraz metod ochrony ekosystemów le-śnych stosowanych na terenie Nadleśnic-twa Chojna. Przeprowadzenie konkursuekologicznego zakończonego rozdaniemnagród.

W dniu 26.09.2009 nagrody otrzyma-li: Joanna Helińska i Weronika Wójcik(SP 48), Kamil Mateusz Dauksza i Małgo-rzata Kukiełka (Gimn. 3).

16.15-18.00 - powrót do SzczecinaW wycieczce do rezerwatów Bielinek"

i „Dolina Miłości" wzięli udział: dr Małgo-rzata Stasińska (mykolog) i p. RyszardMatecki - sołtys wsi Zatoń Dolna, założy-ciel „Społecznego Komitetu rewitalizacjiDoliny Miłości", przedstawiając efektydziałań społeczności lokalnej na rzeczparku.

46

WYCIECZKI FESTIWALOWE

47

INNE WYCIECZKI FESTIWALOWE19.9.2009Od Osowa do Jeziora GłębokiegoProwadzący - mgr inż. Krzysztof Jankowski,Leśnictwo DąbieLiczba uczestników 30 osóbOgnisko zorganizowały Lasy Miejskie SzczecinLaureaci konkursu wiedzyMarta KurzyńskaAndrzej Banasiak

Wyróżniony nauczyciel - pani mgr Agata Poterekze Szkoty Podstawowej Nr 68 za dobre przygotowaniemłodzieży do zajęć edukacyjnych

27.9.2009Parki Krajobrazowe i rezerwaty doliny dolnej OdryProwadząca prof. dr hab. Janina JasnowskaUczestnicy: Gimnazjum nr 23 w Szczecinie 47 osóbOgnisko zorganizowało Nadleśnictwo ChojnaLaureaci konkursu wiedzy:I miejsce Patrycja Śliwa kl. II.II miejsce Klaudia Rzymka kl. IIII miejsce Paulina Lasecka kl. I

Fotografował Stanisław Bartosik z UniwersytetuTrzeciego Wieku.

48

WYCIECZKI FESTIWALOWE

Mecenasi i sponsorzy:

MINISTERNAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

WOJEWÓDZKI FUNDUSZOCHRONY ŚRODOWISKAI GOSPODARKI WODNEJw szczecinie

Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie

ZAPOLGRUPA REKLAMOWA

Patronat medialny:

Kurierszczeciński

DZIENNIK POMORZA ZACHODNIEGO

Q D Q SZCZECIN

Tak było podczas VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki