แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช่องปาก ๑๘มิย๕๕

แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก (Oral Health Service Plan)

สํานักบริหารการสาธารณสุข สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข

มิถุนายน ๒๕๕๕

คํานํา จากนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขท่ีให�หน�วยบริการสุขภาพ จังหวัด และเขต จัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan) ระยะเวลา ๕ ป4 ( ๒๕๕๕-๒๕๕๙) เพ่ือให�บริการแต�ละระดับท่ีมีบทบาทหน�าท่ีท่ีแตกต�างกัน มีการเชื่อมโยงกันด�วยระบบส�งต�อ (Referral System) สามารถจัดบริการสุขภาพท่ีมีคุณภาพ และเกิดการใช�ทรัพยากรท่ีมีอยู�อย�างจํากัด อย�างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนเปDนระบบบริการสุขภาพท่ีมีศักยภาพรองรับปFญหาทางการแพทยHและสาธารณสุขท่ีมีความซับซ�อนในระดับพ้ืนท่ีได�

สํานักบริหารการสาธารณสุขมีแผนงานให� วิชาชีพ/งานบริการภายในสถานบริการสุขภาพ มีเกณฑHพัฒนาระบบบริการสุขภาพเพ่ือใช�ประเมินศักยภาพ ส�วนขาด สําหรับเปDนข�อมูลไปใช�จัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ ระบบงานบริการสุขภาพช�องปากก็เปDนส�วนหนึ่งท่ีต�องดําเนินงานร�วมไปกับงานบริการสุขภาพอ่ืนในหน�วยงาน ทางสํานักบริหารการสาธารณสุข จึงได�จัดทําเอกสาร แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก (Oral Health Service Plan) ข้ึนโดยความร�วมมือของ สํานักทันตสาธาณสุข กรมอนามัย ทันตบุคลากรจาก สถาบันทันตกรรม กรมการแพทยH ศูนยHส�งเสริมสุขภาพเขต สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด โรงพยาบาลศูนยH โรงพยาบาลท่ัวไป และโรงพยาบาลชุมชน เพ่ือให�งานสุขภาพช�องปาก สามารถดําเนินการวิเคราะหHหน�วยงาน และจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก รองรับปFญหาสุขภาพช�องปากและความต�องการของประชาชนในพ้ืนท่ี ได�อย�างมีคุณภาพ และบูรณาการไปกับแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพของระบบสุขภาพ

สํานักบริหารการสาธารณสุข สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข

มิถุนายน ๒๕๕๕

สารบัญ

หน6า - แนวคิดของแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan) ๑ - แนวทางจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก

(Oral Health Service Plan) ระดับจังหวัดป4 ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐ ๕ - เกณฑHพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปากในหน�วยบริการปฐมภูมิ ๘ - เกณฑHพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปากในหน�วยบริการทุตติภูมิ และตติยภูมิ ๑๗ - ภาคผนวก ความหมายของกลุ�มหัตถการ งานทันตกรรม ๓๒

๑

แนวคิดของแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan)

ดัดแปลงมาจาก เอกสารประกอบการประชุมสัมมนาเพ่ือพัฒนาระบบบริการสุขภาพส�วนภูมภิาค

วันท่ี ๒๙ กุมภาพันธ% ๒๕๕๕ ณ โรงแรมมิราเคิลแกรนด% กรุงเทพมหานคร สํานักบริหารการสาธารณสุข สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสขุ

๑. หลักการและเหตุผล กระทรวงสาธารณสุข มีหน*าท่ีรับผิดชอบดูแลสุขภาพของประชาชน โดยการจัดให*มีระบบบริการสุขภาพท่ีครอบคลุมท้ังการส�งเสริมสุขภาพ การป/องกันโรค การรักษาพยาบาลและการฟ23นฟูสภาพ มีการจัดระบบบริการสุขภาพออกเป4นหลายระดับ ได*แก� บริการระดับปฐมภูมิ (Primary Care) บริการระดับทุติยภูมิ (Secondary Care) และบริการระดับตติยภูมิ (Tertiary Care) โดยมุ�งหวังให*บริการแต�ละระดับมีบทบาทหน*าท่ีท่ีแตกต�างกัน และเชื่อมโยงกันด*วยระบบส�งต�อ (Referral System) เพ่ือให*สามารถจัดบริการสุขภาพท่ีมีคุณภาพ และเกิดการใช*ทรัพยากรท่ีมีอยู�อย�างจํากัดอย�างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนเป4นระบบบริการสุขภาพท่ีมีศักยภาพรองรับปPญหาทางการแพทย%และสาธารณสุขท่ีมีความซับซ*อนในระดับพ้ืนท่ีได*

ปPจจุบันระบบบริการสุขภาพของประเทศไทย ประสบกับปPญหาสําคัญหลายประการ ได*แก� ปPญหาเรื่องประสิทธิภาพ คุณภาพบริการ ความเป4นธรรมในการเข*าถึงบริการ ความแออัดของผู*รับบริการในสถาน บริการระดับสูง สะท*อนถึงการใช*ทรัพยากรท่ีไม�เหมาะสม ไม�สอดคล*องกับบทบาทของสถานพยาบาลในการให*บริการ มีการแข�งขันขยายบริการและเกิดการจัดสรรทรัพยากรท่ีมีอยู�อย�างจํากัดโดยขาดการวางแผนการจัดระบบบริการท่ีดี ก�อให*เกิดความไม�เป4นธรรมในการพัฒนาและการเข*าถึงบริการของประชาชน

กระทรวงสาธารณสุขจึงจําเป4นต*องทบทวนแนวทางการพัฒนาหน�วยบริการให*มีทิศทางท่ีชัดเจนและเป4นระบบ ต*องดําเนินการให*มีแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan) โดยมีระยะเวลาอย�างน*อย ๕ ปU ( ๒๕๕๕-๒๕๕๙) มุ�งพัฒนาระบบบริการทุกระดับต้ังแต�ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ ระดับตติยภูมิ ซ่ึงรวมถึงการพัฒนาความเชี่ยวชาญระดับสูง สร*างระบบท่ีเชื่อมโยงกันเป4นเครือข�ายท้ังภายในจังหวัด ภายในเขต และเป4นเครือข�ายระดับประเทศ อีกท้ังสมควรดําเนินการจัดทําแผนการสนับสนุนทรัพยากรให*สอดคล*องกับแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ มีการจัดสรรทรัพยากรสนับสนุนตามบทบาทหน*าท่ีของบริการแต�ละระดับ และส�งเสริมสนับสนุนให*ดําเนินการพัฒนาตามแผนพัฒนาคุณภาพบริการ ตามเกณฑ%มาตรฐานคุณภาพบริการท่ีเป4นท่ียอมรับกันในปPจจุบัน

การกําหนดกรอบนโยบายการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ จึงมีความจําเป4นต*องปรับเปลี่ยนกรอบพ้ืนฐานความคิด (Paradigm shift) ท้ังแนวคิดพ้ืนฐาน มุมมองต�อปPญหา และแนวปฏิบัติ เพ่ือสามารถตอบสนองแนวโน*มความเปลี่ยนแปลงของสังคมและประชากร ตลอดจนความต*องการด*านสุขภาพของประเทศได*ทันท�วงที อาทิเช�น การขยายสถานบริการปฐมภูมิท่ีมีขีดความสามารถในเขตเมือง ควบคู�กับการพัฒนาบริการเวชปฏิบัติครอบครัว การพัฒนาโรงพยาบาลชุมชนในพ้ืนท่ีสําคัญ การพัฒนาความเชี่ยวชาญทางการแพทย%ระดับสูงในระดับภาค เป4นต*น

ในปU ๒๕๕๓–๒๕๕๔ สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข มีนโยบายจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ จึงได*แต�งต้ังคณะกรรมการอํานวยการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ โดยมีปลัดกระทรวงสาธารณสุข

๒

(นายแพทย%ไพจิตร% วราชิต) เป4นประธาน เพ่ือพิจารณากรอบแนวทางการพัฒนาระบบบริการสุขภาพของกระทรวงสาธารณสุข

๒. วัตถุประสงค0 ๒.๑ เพ่ือกําหนดทิศทางการพัฒนาและออกแบบระบบบริการสุขภาพในส�วนภูมิภาคท้ังระบบ ให*มีขีด

ความสามารถท่ีจะรองรับความท*าทายและบริบทท่ีเปลี่ยนแปลงในอนาคตได* ๒.๒ เพ่ือจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการเป4นเครือข�ายให*สอดคล*องกับทิศทางการพัฒนาดังกล�าว โดย

สอดประสานกันท้ังด*านโครงสร*าง บุคลากร และคุณภาพบริการ ๒.๓ ริเริ่มและขยายสถานบริการท่ีจําเป4น ตลอดจนการปรับปรุง หรือเสริมสร*างศักยภาพของสถาน

บริการสาธารณสุขในส�วนภูมิภาคให*เป4นไปตามแผนพัฒนาเครือข�ายบริการ ๓. กรอบแนวคิด

๓.๑ ความจําเป4นของการจัดระบบบริการสุขภาพในรูปแบบเครือข�าย แทนการขยายโรงพยาบาลเป4นแห�งๆ โดยใช*หลักการ “เครือข�ายบริการท่ีไร�รอยต�อ (Seamless Health Service Network)” ท่ีสามารถเชื่อมโยงบริการท้ัง ๓ ระดับเข*าด*วยกัน ต้ังแต�ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และตติยภูมิ ท้ังนี้ให*เป4นไปตามสภาพข*อเท็จจริงทางภูมิศาสตร%และการคมนาคม โดยไม�มีเส*นแบ�งของการปกครองหรือการแบ�งเขตตรวจราชการ เป4นตัวขวางก้ัน

๒. แต�ละจังหวัดจะต*องมี “เครือข�ายบริการระดับจังหวัด (Provincial Health Service Network)” ท่ีสามารถรองรับการส�งต�อตามมาตรฐานระดับจังหวัดได*อย�างสมบูรณ% (Self-containment for Referral Provincial Network) อย�างน*อย ๑ เครือข�าย โดยเครือข�ายจะต*องพัฒนาประสิทธิภาพในการให*บริการของเครือข�ายให*สูงข้ึนตามมาตรฐานท่ีกําหนด ประกอบด*วยโรงพยาบาลท่ัวไปท่ีอยู�ในระดับมาตรฐานเป4นแม�ข�าย และรับผิดชอบการจัดบริการของโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิและเครือข�ายบริการปฐมภูมิ (CUP) เครือข�ายอาจส�งต�อผู*ปfวยไปนอกเครือข�ายเท�าท่ีจําเป4นหรือในรายท่ีเกินขีดความสามารถเท�านั้น ท้ังนี้การบริหารเครือข�ายให*ดําเนินการในรูปของคณะกรรมการ

๓. ให*มีการจัด “ระดับโรงพยาบาลรับผู�ป8วยส�งต�อ (Referral Hospital Cascade)” ตามขีดความสามารถของโรงพยาบาลแต�ละระดับ เพ่ือใช*ทรัพยากรภายในเครือข�ายท่ีมีอย�างจํากัดให*มีประสิทธิภาพสูงสุด หลีกเลี่ยงการลงทุนท่ีซํ้าซ*อน และขจัดสภาพการแข�งขันกัน

๔. ทิศทางการพัฒนาระบบบริการในแผน ๕ ป6 จะให*ความให*ความสําคัญในเชิงยุทธศาสตร% ๓ ประเด็น (Key Strategic Areas) ดังนี้ ๔.๑ การพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิในชุมชนเมืองท่ีมีประชากรหนาแน�น (ท้ังเขตเมืองท่ีต้ังของตัวจังหวัด และเขตเมืองอ่ืนๆ) ให*มีขีดความสามารถระดับแพทย%เวชปฏิบัติครอบครัวหรือแพทย%เวชปฏิบัติท่ัวไป เพ่ือรองรับการเติบโตของชุมชนเมืองและประชากรวัยสูงอายุ ซ่ึงจะมีภาระของการดูแลโรคเรื้อรัง โรคท่ีเกิดจากความเสื่อมของร�างกาย และสุขภาพจิตท่ีเพ่ิมข้ึนมาก ๔.๒ การพัฒนาโรงพยาบาลระดับต�างๆ ให*เป4นส�วนหนึ่งของระบบเครือข�ายบริการ เพ่ือให*โรงพยาบาลแต�ละแห�งเติบโตอย�างมีทิศทาง มีภารกิจหน*าท่ีชัดเจน มีจังหวะก*าว และเก้ือหนุนซ่ึงกันและกันภายในเครือข�าย

๓

๔.๓ การพัฒนาศูนย%ความเชี่ยวชาญระดับสูง ๔ สาขา ดังนี้ ทารกแรกเกิด มะเร็ง อุบัติเหตุ หัวใจ เพ่ือรองรับระบบส�งต�อผู*ปfวยท่ีมีความยุ�งยากซับซ*อนและใช*เทคโนโลยีระดับสูงและราคาแพง แบ�งขีดความสามารถในการให*บริการเป4น ๓ ระดับ โดยกระจายครอบคลุมพ้ืนท่ีท้ังประเทศอย�างท่ัวถึง ๕. โครงสร8างใหม:ตามภารกิจของสถานบริการภายในเครือข:าย จาก Key Strategic Areas ท้ัง ๓ ประเด็น จะนําไปสู�การจัดโครงสร*างของสถานบริการต�างๆ ตามภารกิจท่ีเหมาะสมกับพ้ืนท่ี โดยมีจุดเด�นอยู�ท่ีการขยายหรือยกระดับสถานบริการให*สูงข้ึนในพ้ืนท่ีจําเป4น ตลอดจนการพัฒนาปรับปรุงขีดความสามารถของสถานบริการให*เป4นไปตามแผนพัฒนาเครือข�ายบริการ ดังนี้

๕.๑ การพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิในชุมชนเมือง / หนาแน�น ๕.๑.๑ จัดต้ัง “ศูนย%สุขภาพชุมชนเมือง” ท่ีสามารถดูแลประชากรในเขตเมืองขนาดไม�เกิน

แห�งละ ๓๐,๐๐๐ คน ได*อย�างต�อเนื่อง ผสมผสาน และเป4นองค%รวม โดยมีรูปแบบท่ีหลากหลาย และให*ท*องถ่ิน/เอกชนมีส�วนร�วมอย�างเต็มท่ี

๕.๑.๒ พัฒนาศักยภาพของโรงพยาบาลส�งเสริมสุขภาพตําบลขนาดใหญ�ท่ีรับผิดชอบประชากรต้ังแต� ๘,๐๐๐ คนข้ึนไป จํานวน ๑,๐๐๐ แห�ง

๕.๑.๓ ส�งเสริม สนับสนุนการดําเนินการบริการปฐมภูมิ แก� รพ.สต. ๘,๗๕๕ แห�ง ๕.๑.๔ พัฒนาระบบเชื่อมโยงข*อมูล ได*แก� ข*อมูลสุขภาพท่ีเชื่อมโยงกับแม�ข�าย พัฒนาระบบ

การตรวจทางห*องปฏิบัติการและการรายงานผล Online ระบบปรึกษาทางไกล ๕.๓ การพัฒนาศูนย%ความเชี่ยวชาญระดับสูง จัดต้ังศูนย%ความเชี่ยวชาญระดับสูงภายใน รพศ./

รพท. ๔ สาขา ได*แก� หัวใจ มะเร็ง อุบัติเหตุ ทารกแรกเกิด สาขาละ ๓ ระดับ กระจายท่ัวทุกภาค

เดิม ป6งบประมาณ ๒๕๕๕ ศูนย0ความเช่ียวชาญระดับสูง ระดับ ๑ ระดับ ๒ ระดับ ๑ ระดับ ๒

๑. ศูนย%โรคหัวใจ ๐ ๗ ๑๐ ๑๑ ๒. ศูนย%โรคมะเร็ง ๐ ๑๐ ๙ ๑๓ ๓. ศูนย%อุบัติเหตุ ๐ ๑๘ ๑๒ ๑๑ ๔. ศูนย%ทารกแรกเกิด ๐ ๐ ๙ ๑๘

ท้ังนี้ กําหนดให*มีโรงพยาบาลท่ีมีขีดความสามารถอย�างน*อยระดับ ๓ ของศูนย%ความเชี่ยวชาญ

ระดับสูง ๔ สาขา ในทุกจังหวัด เพ่ือเป4นหลักประกันว�าประชาชนในจังหวัดมีความเท�าเทียมกันในการเข*าถึงบริการพ้ืนฐาน

๖. การบริหารจัดการเครือข:ายบริการในส:วนภูมิภาค

ดําเนินการในรูปแบบของเครือข�ายบริการ โดยเชื่อมโยงบริการต้ังแต�ระดับตติยภูมิถึงระดับปฐมภูมิ ครอบคลุมสถานบริการภายใน ๔-๘ จังหวัด ดูแลประชากรประมาณ ๕ ล*านคน เป4น ๑ เครือข�าย รวมท้ังสิ้น ๑๒ เครือข�าย โดยมีคณะกรรมการบริหารเครือข�ายบริการ ทําหน*าท่ีดูแลระบบบริการ การเงินการคลังและการส�งต�อภายในเครือข�าย เพ่ือเพ่ิมคุณภาพระบบหลักประกันสุขภาพ ประชาชนได*รับบริการท่ีมีคุณภาพ มาตรฐาน ท่ัวถึง เป4นธรรม และสร*างระบบบริหารจัดการท่ีมีเอกภาพ

๔

๗. การจัดหาแหล:งทุนเพ่ือการพัฒนา แหล�งทุนหรืองบประมาณเพ่ือพัฒนาเครือข�ายบริการให*เป4นไปตามแผน ๕ ปU ได*แก� ๗.๑ งบประมาณรายจ�ายประจําปUของกระทรวงสาธารณสุข โครงการพัฒนาเครือข�ายบริการ ๗.๒ งบค�าเสื่อมของสํานักงานหลักประกันสุขภาพแห�งชาติ ปUละ ๕,๐๐๐ล*านบาท ๗.๓ รายจ�ายค�าเสื่อมจากยอดสินทรัพย%ไม�หมุนเวียน บริหารจัดการภายในเขต

5

แนวทางจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก (Oral Health Service Plan) ระดับจังหวัดป- 2556-2560

กรอบการพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก

1. เกณฑพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก เป�นเครื่องมือสําหรับใช$ประเมินศักยภาพ และส�วนขาด ของงานบริการ ทรัพยากร และระบบการดําเนินงานสุขภาพช�องปาก ของสถานบริการสุขภาพต้ังแต�ระดับปฐมภูมิจนถึงระดับตติยภูมิ เพื่อให$ได$ข$อมูลสําหรับสถานบริการสุขภาพนําไปใช$วางแผนพัฒนาระบบบริการ ก�อนนําไปใช$จังหวัดควรดําเนินการ ดังน้ี

1.1. พิจารณาปรับปรุง เพิ่มเติม เกณฑต�างๆ ให$เหมาะสมกับลักษณะการทํางานในแต�ละพื้นที่ กรณีปรับเกณฑให$ด$อยลงควรมีเหตุผลความจําเป�นประกอบ

1.2. ช้ีแจ$งทําความเข$าใจกับทุกหน�วยงาน ในจังหวัด 2. จากหลักการของการวางแผนพัฒนาระบบบริการ ที่มุ�งหวังให$มีระบบบริการสุขภาพที่มีศักยภาพ เกิดการ

ใช$ทรัพยากรที่จํากัดอย�างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนรองรับป:ญหาทางการแพทยและสาธารณสุขที่มีความซับซ$อนในระดับพื้นที่ได$

2.1. ควรใช$ศักยภาพของสถานบริการสุขภาพตามที่จังหวัดได$กําหนดไว$ และเพิ่มรายละเอียดของศักยภาพงานสุขภาพช�องปาก

2.2. ควรกําหนดโซนรับผิดชอบของโรงพยาบลาศักยภาพสูง ภายในจังหวัด เพื่อให$การส�งต�อสามารถส�งต�อในจุดที่ไม�ห�างไกลเกินไปตามความซับซ$อนของโรค

3. จังหวัดควรใช$กลไกของ คณะกรรมการพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก ในการดําเนินงานพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก ผลลัพธ5ที่ต9องการ

1. จังหวัดสามารถใช$ประโยชนจากแผนจัดการทรัพยากร เพื่อสนับสนุนการพัฒนาระบบบริการสุขภาพของจังหวัดได$จริง เช�น การจัดทําคําของบประมาณ การจัดสรรงบลงทุน UC การจัดสรรกําลังคน ฯลฯ

2. จังหวัดสามารถใช$ประโยชนจากแผนงบกองทุนทันตกรรม เพื่อสนับสนุนการพัฒนาบริการสุขภาพช�องปากของจังหวัด ในทิศทางที่เน$นการการส�งเสริมปBองกัน ที่ตอบสนองต�อการแก$ป:ญหาสุขภาพช�องปากของกลุ�มเปBาหมายต�างๆในแต�ละพื้นที่

3. สถานบริการสุขภาพและระบบบริการสุขภาพได$รับการติดตามประเมินผล เพื่อให$คําแนะนะ ปรับปรุงแก$ไขอย�างต�อเน่ือง

6

แผนพัฒนาศักยภาพบริการสุขภาพช�องปากของโรงพยาบาล/สถานบริการสุขภาพ

เป�นแผนพัฒนาระยะ 5 ปD (2556-2560) ของโรงพยาบาล/สถานบริการแต�ละแห�ง เปBาประสงค เพื่อการพัฒนาสถานบริการให$มีขีดความสามารถข้ันสูงของระดับบริการน้ันๆ (ตามกรอบ

เกณฑพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปากในหน�วยบริการบริการสุขภาพข้ันตํ่าของสถานบริการแต�ละระดับ) แผนควรนําเสนอ “เปBาหมายพัฒนาบริการ” ในเชิงผลลัพธที่แสดงขีดความสามารถที่สูงข้ึน หรือ เพื่อการ

ขยายบริการเดิมอย�างเป�นรูปธรรม และ ปฏิบัติได$จริง หรือ เน$นบริการส�งเสริมปBองกันเพื่อแก$ป:ญหาสุขภาพช�องปากในแต�ละกลุ�มวัย ให$กลุ�มเปBาหมายเข$าถึงบริการอย�างครอบคลุมและได$รับบริการที่มีคุณภาพ

จากน้ันจึงเสนอรายละเอียดของ “แผนลงทุน” ที่เช่ือมโยงสอดรับกับการบรรลุเปBาหมายที่เป�น Package แต�ละกรณี มีการจัดลําดับความสําคัญก�อนหลังในแต�ละเปBาหมาย

ควรใช$แผนฯ เป�นตัวขับเคล่ือนองคกรและระดมสรรพกําลังที่มีอยู�เพื่อพัฒนาองคกร หรือเพื่อสะท$อนความสําคัญของการพัฒนาบริการ รวมทั้งเพื่อติดตามกํากับความก$าวหน$าของการดําเนินงาน

องค�ประกอบของแผนพัฒนา

ควรประกอบด$วย 5 ส�วน ดังน้ี

1. ข$อมูลพื้นฐาน 1.1 ข$อมูลทั่วไป ประชากร สถานะทันสุขภาพ และ พฤติกรรมเส่ียง 1.2 ข$อมูลทรัพยากร ได$แก� หน�วยบริการ อัตรากําลัง และ ข$อมูลการเงินการคลัง 1.3 ข$อมูลผลการจัดการบริการสุขภาพช�องปากในแต�ละประเภทย$อนหลัง 3 ปD

2. การวิเคราะหศักยภาพบริการของโรงพยาบาลที่เป�นอยู�ป:จจุบัน การวิเคราะหส�วนขาดของการจัดบริการ โดยใช$เกณฑพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปากในหน�วยบริการบริการสุขภาพ และการกําหนด “เปBาหมาย” การพัฒนา และการสนับสนุนเพื่อการพัฒนาบริการตามเปBาหมาย

3. การจัดลําดับความสําคัญของ “บริการ” ที่เป�นเปBาหมายการพัฒนาในระยะ 5 ปD ตามสภาพป:ญหาและทิศทางการพัฒนาตามนโยบายสุขภาช�องปากของจังหวัด

4. การจัดลําดับความสําคัญของการลงทุนที่สอดคล$องกับข$อ 3 ได$แก� ครุภัณฑทันตกรรม และกําลังทันตบุคลากรที่น เช�น ทันตาแพทย ทันตาภิบาล นักวิชากการทันตสาธารณสุข และ ผู$ช�วยทันตกรรม ช�างทันตกรรม ฯลฯ

5. สรุปภาพรวมของเปBาหมายบริการ ความต$องการและประมาณการด$านลงทุนในระยะ 5 ปD

แผนพัฒนาระบบบริการระดับจังหวัด

จังหวัดจัดทําแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก ที่เป�นแผนในภาพรวมจังหวัด ต้ังแต�ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และตติยภูมิ ระยะเวลา 5 ปD (2556-2560) ให$ผสมผสานเป�นองคประกอบหน่ึงของแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพระดับจังหวัด ได$แก� ครุภัณฑและทันตบุคลากร โดยพิจารณาจากแผนพัฒนาศักยภาพบริการของสถานบริการแต�ละแห�งในจังหวัด มีการจัดลําดับความสําคัญก�อนหลังเป�นภาพรวมจังหวัด และแผนพัฒนาบริการสุขภาพช�องปากที่ใช$งบกองทุนทันตกรรมในกรอบเวลา 5 ปD เป�นแผนที่มีการวิเคราะหป:ญหาของในกลุ�มเปBาหมาย

7

ที่สําคัญ สรุปบทเรียนจุดอ�อนในการดําเนินการที่ผ�าน และกําหนดกลยุทธ มาตรการ โครงการ และกิจกรรมสําคัญที่ต$องดําเนินการในกลุ�มเปBาหมายต�างๆที่สําคัญของจังหวัด

องคประกอบของแผนพัฒนาระบบบริการระดับจังหวัด

1. ข$อมูลพื้นฐานของจังหวัด (หัวข$อให$จังหวัดกําหนดเองตามความเหมาะสม) 2. เปBาหมายการพัฒนาศักยภาพที่สําคัญ แบ�งตามระดับบริการปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และตติยภูมิ 3. ลําดับความสําคัญของงบลงทุน (อาคารสถานที่ ครุภัณฑ) แบ�งตามระดับบริการ 4. ลําดับความสําคัญของความต$องการอัตรากําลัง แบ�งตามระดับบริการ 5. การติดตามกํากับ และประเมินผล

เกณฑ5พัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปากในหน�วยบริการบริการสุขภาพ ประกอบด9วยเกณฑ5มาตรฐาน ๒ หมวด คือ

หมวดที่ ๑ การจัดบริการสุขภาพ ด$านที่ ๑ มาตรฐานขีดความสามารถการให$บริการประกอบด$วย ๑. คุณภาพและประสิทธิภาพของระบบบริการ ๒. ขอบเขตการจัดบริการทันตกรรม ๓. ประเภทบริการทันตกรรม ๓.๑ ด$านบริการบําบัดรักษาทันตกรรม และฟZ[นฟูสภาพ ๓.๒ ด$านบริการส�งเสริมทันตสุขภาพและทันตกรรมปBองกัน ด$านที่ ๒ อัตรากําลังคน ด$านที่ ๓ โครงสร$างกายภาพ ครุภัณฑและเครื่องมือ ๑. โครงสร$างกายภาพ ๒. ครุภัณฑและเคร่ืองมือ หมวดการบริหารจัดการและการสนับสนุน ด$านที่ ๑ แผนงาน/โครงการ ด$านที่ ๒ งบประมาณ ด$านที่ ๓ การพัฒนาระบบข$อมูล ด$านที่ ๔ การติดตามและการประเมินผลการปฏิบัติงาน ด$านที่ ๕ การพัฒนาบุคลากร/วิชาการ

ดังรายละเอียดในเอกสารแนบท9าย

เกณฑพั์ฒนาระบบบรกิารสขุภาพชอ่งปากในหน่วยบรกิารปฐมภมูิ

รพ.สต. P2 ศสม. P1

มี ทภ.ประจํา หรือทันตบุคลากรหมุนเวียน

มี ทพ. และ ทภ.ประจํา

1 หมวดการจัดบริการสุขภาพ

2

3 ด%านท่ี ๑ ขีดความสามารถการให%บริการ

4 1. คุณภาพและประสิทธิภาพของระบบบริการ

5 1.1 มีการทํางานร�วมกันเป�นทีมระหว�างสาขาวิชาชีพต�างๆ / /

6 1.2 มีการให#ข#อมูลท่ีจําเป�นแก�ผู#ป+วยและครอบครัว รวมท้ังแนวทางการรักษาและทางเลือกของการรักษา

/ /

7 1.3 มีการประเมินผู#ป+วยและวางแผนให#บริการ เพ่ือตอบสนองความต#องการด#านป4ญหาทันตสุขภาพของผู#รับบริการ

/ /

8 1.4 มีระบบการดูแลผู#ป+วยฉุกเฉินก�อน,ระหว�างและ หลังรับบริการ / /

9 1.5 มีระบบการดูแลผู#ป+วยต�อเนื่องในรายท่ีจําเป�น / /

10 1.6 มีการให#บริการทันตกรรมเป�นไปตามมาตรฐานแห�งวิชาชีพ ซ่ึงเป�นท่ียอมรับว�าดีท่ีสุดภายใต#สถานการณCของหน�วยงาน

/ /

11 1.7 มีบันทึกข#อมูลของผู#รับบริการ แผนการรักษา และผลของการรักษาเพ่ือให#เกิดการสื่อสารท่ีดีระหว�างทีมผู#ให#บริการ และเกิดความต�อเนื่องในการให#บริการ

/ /

12 1.8 มีกิจกรรมพัฒนาคุณภาพ โดยความร�วมมือของผู#ปฏิบัติงาน ทุกระดับท้ังภายในและระหว�างหน�วยงาน รวมท้ังมีการกําหนดตัวชี้วัดท่ีสําคัญของหน�วยงานเพ่ือพัฒนาการบริการ

/ /

13 1.9 มีการวิเคราะหC วางแผนและบริหารความเสี่ยงของหน�วยงาน ท้ังทางด#านคลินิก, สิ่งแวดล#อม และการบริการท่ัวไป

/ /

14 ๒ ขอบเขตการจัดบริการทันตกรรม

15 ๒.๑ มีการจัดบริการทันตกรรมด#านการรักษาข้ันพ้ืนฐาน ตามขอบเขตความสามารถท่ีกระทรวงกําหนด

/ /

16 ๒.๒ สามารถจัดบริการทันตกรรมในกรณีอุบัติเหตุ หรือเจ็บป+วยฉุกเฉินได# หรือมีระบบเครือข�ายส�งต�อผู#มารับบริการไปรับบริการยังหน�วยบริการอ่ืน

/ /

17 ๒.๓ มีการจัดบริการทันตกรรมด#านการส�งเสริมปKองกันภายในหน�วยบริการและหรือในพ้ืนท่ีรับผิดชอบ

/ /

18 ๓. ประเภทบริการทันตกรรม

เลขท่ีแถว

หมวดการจัดบริการ







19 ๓.๑ การจัดบริการบําบัดรักษา และฟMNนฟูสภาพทางทันตกรรม

20 ๓.๑.๑ ศัลยกรรมช�องปากและแม็กซิโลเฟเชียล

21 - ทันตศัลยกรรม 1 / /

22 - ทันตศัลยกรรม 2 /

23 - ศัลยกรรมช�องปาก 1 /


25 ๓.๑.๒ ทันตกรรมสําหรับเด็ก

26 - ทันตกรรมสําหรับเด็ก 3 /

27 ๓.๑.๓ วิทยาเอนโดดอนทC

28 - รักษาคลองรากฟ4น 5 รวมข้ันตอนการรักษา /

29 ๓.๑.๔ ทันตกรรมบูรณะ

30 - ทันตกรรมหัตถการ 1 / /

31 - ทันตกรรมหัตถการ ๒ / /

32 - ทันตกรรมหัตถการ 3 เฉพาะงานอุดฟ4น / /

33 ๓.๑.๕ ปริทันตวิทยา

34 - ปริทันตC 2 / /

35 - ปริทันตC 4 /

36 ๓.๑.๖ ทันตกรรมบดเค้ียว

37 - ทันตกรรมบดเค้ียว 5 เฉพาะแก#ไขการสบฟ4นท่ีผิดปกติบนตัวฟ4น เฉพาะท่ี

/

38 ๓.๑.๗ เวชศาสตรCช�องปาก

39 - เวชศาสตรCช�องปาก ๑ / /

40 ๓.๑.๘ ถ�ายภาพรังสีเอกซเรยC

41 - ทันตรังสี 1 /

42 ๓.๑.๙ ทันตกรรมประดิษฐC

43 - Temporary plate/ARPD (acrylic base removable partial denture)

/

44 - Complete Denture (Simple Case) /

45

46 ๓.๒ การจัดบริการส/งเสริมทันตสุขภาพและทันตกรรมป0องกัน







47 ๓.๒.๑ งานทันตกรรมปKองกัน

48 - การทําความสะอาดฟ4น (Prophylaxis Cleansing) / /

49 - การเคลือบฟลูออไรดC (Fluoride Application) / /

50 - การเคลือบหลุมร�องฟ4น (Sealant) / /

51 - การทํา PRR / /

52 ๓.๒.๒ บริการส�งเสริมปKองกันในกลุ�มหญิงต้ังครรภC

53 - การจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากหญิงต้ังครรภCให#ถูกต#อง ครบถ#วนและเป�นป4จจุบัน

/ /

54 - การตรวจสุขภาพช�องปากและให#ทันตสุขศึกษาแก�หญิงต้ังครรภC / /

55 - การฝvกแปรงฟ4นและควบคุมแผ�นคราบจุลินทรC แก�หญิงต้ังครรภC / /

56 - การบริการรักษาหญิงต้ังครรภCท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อหญิงต้ังครรภCท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

57 - การติดตามเยี่ยมบ#านหลังคลอด / /

58 ๓.๒.๓ บริการส�งเสริมปKองกันในคลินิกเด็กดี

59 - การจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากเด็กอายุ ๐-๒ ปxให#ถูกต#อง ครบถ#วน และเป�นป4จจุบัน

/ /

60 - การตรวจสุขภาพช�องปากและให#ทันตสุขศึกษาในเด็กอายุ ๐-๒ ปx / /

61 - การให#ทันตสุขศึกษา และสอน / ฝvกวิธีการทําความสะอาดช�องปากเด็กแก�ผู#ปกครองของเด็กอายุ๙ เดือน

/ /

62 - การให#ทันตสุขศึกษา และสอน / ฝvกวิธีการทําความสะอาดช�องปากเด็กแก�ผู#ปกครองของเด็กอายุ๑๘ เดือน

/ /

63 - การบริการรักษาเด็กท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

64 - การติดตามเยี่ยมบ#าน / /

65 - การทาฟลูออไรดC วารCนิชในเด็กอายุ ๐-๒ ปx (ตามความจําเป�นของแต�ละพ้ืนท่ี )

/ /

66 ๓.๒.๔ บริการส�งเสริมปKองกันในกลุ�มผู#สูงอายุ







67 - สํารวจและจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากผู#สูงอายุอย�างน#อยปxละ ๑ ครั้ง

/ /

68 - ให#บริการส�งเสริม ปKองกัน รักษาและฟMNนฟูสุขภาพช�องปาก หรือ ส�งต�อผู#สูงอายุไปเพ่ือส�งเสริม ปKองกัน รักษาและฟMNนฟูสุขภาพช�องปากท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

69 - ส�งเสริม สนับสนุนให#มีกิจกรรมส�งเสริมทันตสุขภาพในชมรมผู#สูงอายุ

/ /

70 ๓.๒.๕ บริการส�งเสริมปKองกันในศูนยCพัฒนาเด็กเล็ก/โรงเรียนอนุบาล

71 - จัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากเด็กครบถ#วน ถูกต#อง และเป�นป4จจุบัน

/ /

72 - การตรวจสุขภาพช�องปาก / /

73 - การบริการรักษาเด็กในศพด./รร.อนุบาลท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กในศพด./รร.อนุบาลท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

74 - ส�งเสริมการจัดกิจกรรมแปรงฟ4นหลังอาหารกลางวัน / /

75 - การให#ทันตสุขศึกษาในศูนยCพัฒนาเด็กเล็ก/โรงเรียนอนุบาล / /

76 - การกระตุ#นให# ศพด./รร.อนุบาลจัดสิ่งแวดล#อมให#เอ้ือต�อการท่ีเด็กจะมีสุขภาพช�องปากท่ีดี

/ /

77 - ประสานกับ อปท. เพ่ือให#มีการสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพในศพด./รร.อนุบาล

/ /

78 ๓.๒.๖ บริการส�งเสริมปKองกันในโรงเรียนประถมศึกษา

79 - ให#บริการตรวจสุขภาพช�องปากนักเรียน และจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากนักเรียน อย�างน#อยปxละ ๑ ครั้ง

/ /

80 - ให#บริการเคลือบหลุมร�องฟ4นกรามถาวรซ่ีท่ี ๑ หรือส�งต�อ เด็ก ป.๑ ให#ได#รับบริการเคลือบหลุมร�องฟ4นท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

81 - ให#บริการอุดฟ4นแท#หรือส�งต�อ เด็กประถมศึกษาให#ได#รับบริการอุดฟ4นแท#ท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ /

82 - การบริการรักษาเด็กประถมศึกษาท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กประถมศึกษาท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ี รพ.แม�ข�าย

/ /







83 - ส�งเสริมการจัดกิจกรรมแปรงฟ4นหลังอาหารกลางวัน / /

84 - การให#ทันตสุขศึกษาแก�เด็กนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษา / /

85 - การกระตุ#นให#โรงเรียนประถมศึกษาจัดสิ่งแวดล#อมให#เอ้ือต�อการท่ีเด็กจะมีสุขภาพช�องปากท่ีดี

/ /

86 - ประสานกับ อปท. เพ่ือให#มีการสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนประถมศึกษา

/ /

87 ๓.๒.๗ บริการส�งเสริมปKองกันอย�างมีส�วนร�วมของชุมชน

88 - สํารวจ ค#นหาปzญหา รวบรวมความคิดเห็นและเสนอแนะเก่ียวกับป4ญหาสุขภาพช�องปากเพ่ือให#ชุมชนตระหนักและมีส�วนร�วม

/ /

89 - ร�วมวิเคราะหCป4ญหา วางแผน ดําเนินการแก#ไขป4ญหาสุขภาพช�องปากของชุมชน

/ /

90 - ประเมินผลโดยการผสมผสานกับงานเวชปฎิบัติครอบครัว / /

91

92 ด%านท่ี ๒ อัตรากําลังคน

93 ๑. ด%านอัตรากําลัง

94 ๑.1 ทันตแพทยCปฏิบัติประจําเพ่ือดูแลประชากร อย�างน#อย ๑ คน

95 ๑.๒ เจ#าพนักงานทันตสาธารณสุข/นักวิชาการสาธารณสุข (ทันตสาธารณสุข) ปฏิบัติประจําเพ่ือดูแลประชากร

1:๘,๐00 อย�างน#อย ๑ คน

96 ๑.๓ มีผู#ช�วยงานทันตกรรม: ทันตบุคคลากรผู#ให#บริการ 1 : ๑ 1 : ๑

97 ๑.๔ ในพ้ืนท่ีขาดแคลนทันตบุคลากร เครือข�ายบริการสุขภาพจัดให#มีบริการทันตกรรม ใน รพ.สต.ทุกแห�งอย�างน#อยสัปดาหCละ ๑ ครั้ง

/

98 ๑.๕ สาขาของทันตแพทยCเฉพาะทางเม่ือจบการศึกษาเฉพาะทาง ยกเว#นสาขา ทันตกรรมท่ัวไป และทันตสาธารณสุข/สาธารณสุขศาสตรC ควรย#ายไปปฎิบัติงานท่ีหน�วยงานระดับ รพ.

/

99

100 ด%านท่ี ๓ ด%านโครงสร%างกายภาพ ครุภัณฑ3 และเครื่องมือ

101 1. โครงสร%างกายภาพ







102 1.1 มีพ้ืนท่ีห#องตรวจและห#องให#บริการทันตกรรมไม�น#อยกว�า 9 ตารางเมตรต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม ก้ันเป�นสัดส�วนและมิดชิดไม�ให#ผู#อ่ืนเห็นการตรวจรักษา

/ /

103 1.2 มีโต}ะทํางานของทันตบุคลากร และเจ#าหน#าท่ีของกลุ�มงาน แยกจากคลินิกบริการทันตกรรม

/ /

104 1.3 มีพ้ืนท่ีสําหรับการสาธิตและฝvกปฏิบัติแปรงฟ4น / /

105 1.4 การสัญจรและการเคลื่อนย#ายผู#ป+วยต#องกระทําได#โดยสะดวก / /

106 1.5 มีบริเวณสําหรับให#ผู#ป+วยและญาตินั่งรอ แยกจากบริเวณท่ีให#การรักษา ต้ังเก#าอ้ีสําหรับผู#พักคอยจํานวนเพียงพอกับการให#บริการผู#ป+วยอย�างน#อย ๕ คนต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม

/ /

107 1.6 ห#องตรวจหรือห#องให#การรักษาต#องมีอ�างฟอกมือชนิดไม�ใช#มือเป~ดป~ดน้ํา และไม�ใช#ปะปนกับอ�างล#างเครื่องมือ

/ /

108 1.7 มีแสงสว�างเพียงพอสามารถมองเห็นสิ่งต�าง ๆในห#องท่ีให#บริการ ได#ชัดเจนในเวลาปฏิบัติงาน

/ /

109 1.๘ มีการระบายอากาศท่ีดี ไม�มีกลิ่นอับทึบ ให#พิจารณาจากลักษณะของห#องบริการ ดังนี้คือ

110 - ควรมีความสูงของเพดานห#องไม�ต่ํากว�า 2.60 เมตร / /

111 - ติดต้ังเครื่องปรับอากาศ เพ่ือประสิทธิภาพในการควบคุมการติดเชื้อ

/ /

112 - ต#องติดต้ังเครื่องระบายอากาศ ท่ีสามารถถ�ายเทอากาศออกสู�ภายนอกอาคารได#

/ /

113 1.๙ มีเครื่องหมายหรือปKายประกาศติดเป~ดเผยในท่ีผู#รับบริการเห็นง�าย ให#รายละเอียดชัดเจนว�าเป�นหน�วยบริการทันตกรรม แสดงรายชื่อ รูปถ�ายผู#ให#บริการ ตําแหน�งงาน วันและเวลาประจําการ แจ#งสิทธิประโยชนCในการใช#บริการทันตกรรม และสิทธิผู#ป+วย

/ /

114 1.๑๐ มีปKายเครื่องหมายห#ามสูบบุหรี่ติดในบริเวณท่ีผู#รับบริการมองเห็นได#ชัดเจน และมีมาตรการห#ามผู#มารับบริการสูบบุหรี่ในบริเวณคลินิก

/ /

115 2. ครุภัณฑ3และเครื่องมือ

116 2.1 ยูนิตทําฟ4น ต#องมีอย�างน#อย 1 ยูนิตต�อผู#ให#บริการ 1 คน / /







117 2.2 ชุดออกหน�วยทันตกรรมเคลื่อนท่ี ต#องมีอย�างน#อย 1 ชุด / /

118 2.๓ มีเครื่องมือสําหรับการให#บริการท่ีสอดคล#อง และมีจํานวนเพียงพอต�อการให#บริการ โดยคํานึงถึงปริมาณผู#รับบริการ และเวลาท่ีต#องใช#ในการเตรียมเครื่องมือตามระบบควบคุมและปKองกันการติดเชื้อ

/ /

119 2.๔ มีตู#เย็นสําหรับเก็บยาหรือเวชภัณฑCอ่ืน โดยตู#เย็นนั้นต#องไม�มีอาหาร หรือเครื่องด่ืมปะปน

/ /

120 2.๕ มีตู# หรือชั้นเก็บยาและเวชภัณฑCเป�นสัดส�วน / /

121 2.๖ มีคุรุภัณฑCทางทันตกรรมต�าง ๆ ท่ีจําเป�น

122 - ตู#เก็บวัสดุทันตกรรม อย�างน#อย 1 ตู#ต�อ1 ยูนิต ทันตกรรม / /

123 - เครื่องขูดหินปูนไฟฟKา (Electric scaler) 1 เครื่องต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม และมีสํารองอย�างน#อย ๑ เครื่อง

/ /

124 - เครื่องฉายแสงสําหรับวัสดุอุดฟ4น (Light cured unit) 1 เครื่องต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม

/ /

125 - เครื่องป4�นผสมอมัลกัม (Amalgamator) อย�างน#อย 1 เครื่อง / /

126 - เครื่องนึ่งฆ�าเชื้อ (autoclave) อย�างน#อย 1 เครื่อง / /

127 - เครื่องเอ็กซเรยCฟ4น (Dental X-tay) อย�างน#อย 1 เครื่อง /

128

129 หมวดการบริหารจัดการและการสนับสนุน

130

131 ด%านท่ี ๑ แผนงาน/โครงการ

132 ๑. หน�วยงานทันตกรรม มีส�วนร�วมในการกําหนดวิสัยทัศนC เปKาหมายและวัตถุประสงคCของหน�วยงาน มีความเข#าใจต�อวิสัยทัศนC เปKาหมาย และวัตถุประสงคCโดยถูกต#องตรงกัน มีการปรับวิสัยทัศนCของหน�วยงาน ให#เป�นรูปธรรมนําไปสู�การปฏิบัติงานสุขภาพช�องปาก

/ /

133 ๒. มีการกําหนดแผนยุทธศาสตรCท่ีสอดคล#องกับวิสัยทัศนCและเปKาหมาย / /

134 ๓. มีการวางแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก ท่ีสอดคล#องกับผลการวิเคราะหCศักยภาพ/ส�วนขาด ความจําเป�นในการลงทุน และพัฒนาบริการ

/ /







135 ๔. มีแผนงาน/โครงการด#านทันตสาธารณสุขประจําปx / /

136 ๕. มีการจัดทําผังภูมิโครงสร#างของหน�วยงานท้ังสายการบังคับบัญชา และ สายการประสานงานของหน�วยงานครบถ#วนและติดให#เห็นชัดเจน

/ /

137 ๖. เข#าร�วมหรือรับทราบผลการประชุมของหน�วยงาน อย�างสมํ่าเสมอ / /

138 ๗. มีการกําหนดความรับผิดชอบและอํานาจหน#าท่ีของเจ#าหน#าท่ีเป�นรายบุคคล โดย เจ#าหน#าท่ีและหัวหน#าหน�วยงานลงนามรับทราบ และมีการปรับปรุงให#เหมาะสมทุกปx

/ /

139 ๘. มีการนําป4ญหาการให#บริการ หรือการประเมินผลการให#บริการมาพิจารณาเพ่ือการปรับปรุงพัฒนา

/ /

140 ๙. มีการใช#กลไกเพ่ือรับทราบความต#องการของประชาชนและนํามากําหนด เปKาหมาย และทิศทางของหน�วยงาน

141 - ข#อมูลการเจ็บป+วยของประชาชนในพ้ืนท่ีรับผิดชอบ / /

142 - การสอบถามความคิดเห็น ความต#องการและความพึงพอใจของผู#ใช#บริการ อย�างน#อยปxละ 1 ครั้ง

/ /

143 - มีการจัดระบบให#ผู#ใช#บริการท่ีมีป4ญหาได#แจ#งป4ญหาของตนต�อหน�วย งานโดยสะดวก และมีการวิเคราะหCป4ญหาดังกล�าวอย�างสมํ่าเสมอ

/ /

144 ด%านท่ี ๒ ด%านงบประมาณ

145 ๑. มีระบบการสนับสนุนงบประมาณอย�างเป�นระบบ / /

146 ๒. มีแผนการใช#จ�ายงบประมาณท่ีสนองตอบต�อการแก#ป4ญหาและการพัฒนาท่ีจําเป�นตามบริบทของพ้ืนท่ี

/ /

147 3. มีการติดตามการใช#จ�ายงบประมาณทุก ๓ เดือน / /

148 4. มีการประสานความร�วมมือกับ อปท.ในสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพชองประชาชนในพ้ืนท่ี

/ /

149 ด%านท่ี ๓ การพัฒนาระบบข%อมูล

150 ๑. มีการพัฒนาระบบข#อมูล ๔ ระบบคือ

151 - มีระบบข#อมูลบริการทันตสุขภาพ ท่ีให#บริการกับบุคคล / /

152 - มีระบบข#อมูลเฝKาระวังสภาวะทันตสุขภาพ / /







153 - มีระบบข#อมูลพ้ืนฐาน, บริการทันตสุขภาพท่ีไม�ได#ให#บริการกับบุคคล

/ /

154 - มีมีระบบข#อมูลทรัพยากรทันตสาธารณสุข / /

155 ๒. มีการรวบรวมและรายงานผลการปฏิบัติงานของบุคลากรทุกคน / /

156 ๓. มีการกําหนดความถ่ีของการเก็บข#อมูลแต�ละประเภทไว#ชัดเจน / /

157 ด%านท่ี ๔ การติดตามและการประเมินผลการปฏิบัติงาน

158 ๑. แนวทางการประเมินผลการให#บริการ

159 - มีการกําหนดตัวชี้วัดในการประเมินผลการให#บริการ ซ่ึงครอบคลุมท้ังด#านเทคนิคบริการและด#านความพึงพอใจของผู#ป+วย

/ /

160 - มีการเก็บข#อมูล ตัวชี้วัดท่ีกําหนดไว#และนําเสนอต�อผู#เก่ียวข#อง / /

161 - มีการปรับปรุงการให#บริการจากข#อมูลท่ีได# / /

162 ๒. ตัวชี้วัดการจัดบริการ

163 ๒.๑ ด#านคุณลักษณะของหน�วยบริการและป4จจัยนําเข#า เช�น สัดส�วนประชากรต�อผู#ให#บริการทันตกรรม, สัดส�วนยูนิตทันตกรรมต�อผู#ให#บริการทันตกรรม ฯลฯ

/ /

164 ๒.๒ ด#านการเข#าถึงบริการทันตสุขภาพและความเป�นธรรม เช�น อัตราการใช#บริการทันตกรรม (ครั้ง) รวมทุกสิทธิ/UC ฯลฯ

/ /

165 ๒.๓ คุณภาพและประสิทธิภาพบริการทันตสุขภาพ เช�น ร#อยละจํานวนรายบริการ P&P ต�อบริการท้ังหมด, จํานวนคนไข# (ครั้ง) เฉลี่ย ต�อผู#ให#บริการทันตกรรมต�อปx ฯลฯ

/ /

166 ๒.๔ ด#านประสิทธิภาพการบริหารงบประมาณ เช�น ต#นทุนดําเนินการเฉลี่ยบริการทันตกรรม (Quick method) ฯลฯ

/ /

167

168 ด%านท่ี ๕ ด%านการพัฒนาบุคลากรและวิชาการ

169 ๑. บุคลากรทุกคนมีโอกาสเข#าร�วมการประชุมวิชาการอย�างสมํ่าเสมอ / /

เกณฑพั์ฒนาระบบบรกิารสขุภาพชอ่งปากในหน่วยบรกิารทตุยิภมู ิและตตยิภมู ิ

รพช. รพช. รพช. รพช. รพท. รพท. รพศ.

F3 F2 F1 M2 M1 S A

1 หมวดการจัดบริการสุขภาพ

2

3 ด%านท่ี ๑ ขีดความสามารถการให%บริการ

4 1. คุณภาพและประสิทธิภาพของระบบบริการ

5 1.1 มีการทํางานร�วมกันเป�นทีมระหว�างสาขาวิชาชีพต�างๆ / / / / / / /

6 1.2 มีการให#ข#อมูลท่ีจําเป�นแก�ผู#ป+วยและครอบครัว รวมท้ังแนวทางการรักษาและทางเลือกของการรักษา

/ / / / / / /

7 1.3 มีการประเมินผู#ป+วยและวางแผนให#บริการ เพ่ือตอบสนองความต#องการด#านป4ญหาทันตสุขภาพของผู#รับบริการ

/ / / / / / /

8 1.4 มีระบบการดูแลผู#ป+วยฉุกเฉินก�อน,ระหว�างและ หลังรับบริการ

/ / / / / / /

9 1.5 มีระบบการดูแลผู#ป+วยต�อเนื่องในรายท่ีจําเป�น / / / / / / /

10 1.6 มีการให#บริการทันตกรรมเป�นไปตามมาตรฐานแห�งวิชาชีพ ซ่ึงเป�นท่ียอมรับว�าดีท่ีสุดภายใต#สถานการณCของหน�วยงาน

/ / / / / / /

11 1.7 มีบันทึกข#อมูลของผู#รับบริการ แผนการรักษา และผลของการรักษาเพ่ือให#เกิดการสื่อสารท่ีดีระหว�างทีมผู#ให#บริการ และเกิดความต�อเนื่องในการให#บริการ

/ / / / / / /

12 1.8 มีกิจกรรมพัฒนาคุณภาพ โดยความร�วมมือของผู#ปฏิบัติงาน ทุกระดับท้ังภายในและระหว�างหน�วยงาน รวมท้ังมีการกําหนดตัวชี้วัดท่ีสําคัญของหน�วยงานเพ่ือพัฒนาการบริการ

/ / / / / / /

13 1.9 มีการวิเคราะหC วางแผนและบริหารความเสี่ยงของหน�วยงาน ท้ังทางด#านคลินิก, สิ่งแวดล#อม และการบริการท่ัวไป

/ / / / / / /

14 ๒ ขอบเขตการจัดบริการทันตกรรม

15 ๒.๑ มีการจัดบริการทันตกรรมด#านการรักษาข้ันพ้ืนฐาน ตามขอบเขตความสามารถท่ีกระทรวงกําหนด

/ / / / / / /





F3 F2 F1 M2 M1 S A



16 ๒.๒ สามารถจัดบริการทันตกรรมในกรณีอุบัติเหตุ หรือเจ็บป+วยฉุกเฉินได# หรือมีระบบเครือข�ายส�งต�อผู#มารับบริการไปรับบริการยังหน�วยบริการอ่ืน

/ / / / / / /

17 ๒.๓ มีการจัดบริการทันตกรรมด#านการส�งเสริมปKองกันภายในหน�วยบริการและหรือในพ้ืนท่ีรับผิดชอบ

/ / / / / / /

18 ๒.๔ เพ่ิมการเข#าถึงบริการสุขภาพช�องปาก โดยจัดระบบการให#บริการแก�คนไข#เฉลี่ยอย�างน#อย ๑๘๔๐ ครั้งต�อผู#ให#บริการทันตกรรมต�อปx

/ / / /

19 ๓. ประเภทบริการทันตกรรม

20 ๓.๑ การจัดบริการบําบัดรักษา และฟMNนฟูสภาพทางทันตกรรม

21 ๓.๑.๑ ศัลยกรรมช�องปากและแม็กซิโลเฟเชียล

22 - ทันตศัลยกรรม 1 / / / / / / /

23 - ทันตศัลยกรรม 2 / / / / / / /

24 - ศัลยกรรมช�องปาก 1 / / / / / / /

25 - ศัลยกรรมช�องปาก 2 / / / / / /

26 - ศัลยกรรมช�องปาก 3 / / /





31 - Orthognathic Surgery /

32 ๓.๑.๒ ทันตกรรมสําหรับเด็ก

33 - ทันตกรรมสําหรับเด็ก 3 / / / / / / /




37 - ทันตกรรมสําหรับเด็ก 7 / / /

38 ๓.๑.๓ วิทยาเอนโดดอนทC

39 - รักษาคลองรากฟ4น 5 รวมข้ันตอนการรักษา / / / / / / /

40 - รักษาคลองรากฟ4น 6 รวมข้ันตอนการรักษา / / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



41 - รักษาคลองรากฟ4น 7 รวมข้ันตอนการรักษา / / / /

42 - รักษาคลองรากฟ4น 8 รวมข้ันตอนการรักษา / /

43 - Endodontic Surgery / /

44 ๓.๑.๔ ทันตกรรมบูรณะ

45 - ทันตกรรมหัตถการ 1 / / / / / / /

46 - ทันตกรรมหัตถการ ๒ / / / / / / /

47 - ทันตกรรมหัตถการ 3 / / / / / / /

48 - ทันตกรรมหัตถการ 4 / / /

49 - bleaching vital / non-vital tooth

50 ๓.๑.๕ ปริทันตวิทยา

51 - ปริทันตC 2 / / / / / / /

52 - ปริทันตC 4 / / / / / / /

53 - ปริทันตC 5 / / / /

54 - ปริทันตC 6 / / / /

55 - ปริทันตC 7 / / / /

56 - ปริทันตC 8 / / / /

57 ๓.๑.๖ ทันตกรรมบดเค้ียว

58 - ทันตกรรมบดเค้ียว 3 / / / / / / /

59 - ทันตกรรมบดเค้ียว 5 เฉพาะแก#ไขการสบฟ4นท่ีผิดปกติบนตัวฟ4น เฉพาะท่ี

/ / / / / / /

60 - ทันตกรรมบดเค้ียว 5 / /

61 - ทันตกรรมบดเค้ียว 6 / /

62 ๓.๑.๗ ทันตกรรมจัดฟ4น

63 - Preventive Orthodontics / / / / / / /

64 - Interceptive Orthodontics - Minor tooth movement

/ / / / / / /

65 - Corrective Orthodontic - Simple case และจัดฟ4นสําหรับฟ4นบางส�วน

/ / /

66 - Corrective Orthodontic - Complicate case / Full mouth

/ /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



67 - Obturator ใน cleft lip & cleft palate patient / /

68 - Orthognathic Surgery /

69 ๓.๑.๘ เวชศาสตรCช�องปาก

70 - เวชศาสตรCช�องปาก ๑ / / / / / / /

71 - เวชศาสตรCช�องปาก 2 / / / / / / /

72 - เวชศาสตรCช�องปาก 3 / /




76 ๓.๑.๙ ถ�ายภาพรังสีเอกซเรยC

77 - ทันตรังสี 1 / / / / / / /

78 - ทันตรังสี 2 / / /

79 ๓.๑.๑๐ ทันตกรรมประดิษฐC

80 - ทันตกรรมประดิษฐC 5 / / / / / / /



83 - ทันตกรรมประดิษฐC 7 กรณี Complete Denture (Complicate Case)

/ / /


85 - ทันตกรรมประดิษฐC 9 / / / /

86 - Implant Prosthesis / / / /

87 - Oral Rehabilitation / /

88 - Maxillo Facial Prosthesis / /

89 ๓.๒ การจัดบริการส/งเสริมทันตสุขภาพและทันตกรรมป0องกัน

90 ๓.๒.๑ งานทันตกรรมปKองกัน

91 - การทําความสะอาดฟ4น (Prophylaxis Cleansing) / / / / / / /

92 - การเคลือบฟลูออไรดC (Fluoride Application) / / / / / / /

93 - การเคลือบหลุมร�องฟ4น (Sealant) / / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



94 - การทํา PRR / / / / / / /

95 ๓.๒.๒ บริการส�งเสริมปKองกันในกลุ�มหญิงต้ังครรภC

96 - การจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากหญิงต้ังครรภCให#ถูกต#อง ครบถ#วนและเป�นป4จจุบัน

/ / / / / / /

97 - การตรวจสุขภาพช�องปากและให#ทันตสุขศึกษาแก�หญิงต้ังครรภC

/ / / / / / /

98 - การฝvกแปรงฟ4นและควบคุมแผ�นคราบจุลินทรC แก�หญิงต้ังครรภC

/ / / / / / /

99 - การบริการรักษาหญิงต้ังครรภCท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อหญิงต้ังครรภCท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

100 - การติดตามเยี่ยมบ#านหลังคลอด / / / / / / /

101 ๓.๒.๓ บริการส�งเสริมปKองกันในคลินิกเด็กดี

102 - การจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากเด็กอายุ ๐-๒ ปxให#ถูกต#อง ครบถ#วน และเป�นป4จจุบัน

/ / / / / / /

103 - การตรวจสุขภาพช�องปากและให#ทันตสุขศึกษาในเด็กอายุ ๐-๒ ปx

/ / / / / / /

104 - การให#ทันตสุขศึกษา และสอน / ฝvกวิธีการทําความสะอาดช�องปากเด็กแก�ผู#ปกครองของเด็กอายุ๙ เดือน

/ / / / / / /

105 - การให#ทันตสุขศึกษา และสอน / ฝvกวิธีการทําความสะอาดช�องปากเด็กแก�ผู#ปกครองของเด็กอายุ๑๘ เดือน

/ / / / / / /

106 - การบริการรักษาเด็กท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

107 - การติดตามเยี่ยมบ#าน / / / / / / /

108 - การทาฟลูออไรดC วารCนิชในเด็กอายุ ๐-๒ ปx (ตามความจําเป�นของแต�ละพ้ืนท่ี )

/ / / / / / /

109 ๓.๒.๔ บริการส�งเสริมปKองกันในกลุ�มผู#สูงอายุ



F3 F2 F1 M2 M1 S A



110 - สํารวจและจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากผู#สูงอายุอย�างน#อยปxละ ๑ ครั้ง

/ / / / / / /

111 - ให#บริการส�งเสริม ปKองกัน รักษาและฟMNนฟูสุขภาพช�องปาก หรือ ส�งต�อผู#สูงอายุไปเพ่ือส�งเสริม ปKองกัน รักษาและฟMNนฟูสุขภาพช�องปากท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

112 - ส�งเสริม สนับสนุนให#มีกิจกรรมส�งเสริมทันตสุขภาพในชมรมผู#สูงอายุ

/ / / / / / /

113 ๓.๒.๕ บริการส�งเสริมปKองกันในศูนยCพัฒนาเด็กเล็ก/โรงเรียนอนุบาล

114 - จัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากเด็กครบถ#วน ถูกต#อง และเป�นป4จจุบัน

/ / / / / / /

115 - การตรวจสุขภาพช�องปาก / / / / / / /

116 - การบริการรักษาเด็กในศพด./รร.อนุบาลท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กในศพด./รร.อนุบาลท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

117 - ส�งเสริมการจัดกิจกรรมแปรงฟ4นหลังอาหารกลางวัน / / / / / / /

118 - การให#ทันตสุขศึกษาในศูนยCพัฒนาเด็กเล็ก/โรงเรียนอนุบาล

/ / / / / / /

119 - การกระตุ#นให# ศพด./รร.อนุบาลจัดสิ่งแวดล#อมให#เอ้ือต�อการท่ีเด็กจะมีสุขภาพช�องปากท่ีดี

/ / / / / / /

120 - ประสานกับ อปท. เพ่ือให#มีการสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพในศพด./รร.อนุบาล

/ / / / / / /

121 ๓.๒.๖ บริการส�งเสริมปKองกันในโรงเรียนประถมศึกษา

122 - ให#บริการตรวจสุขภาพช�องปากนักเรียน และจัดทําฐานข#อมูลสุขภาพช�องปากนักเรียน อย�างน#อยปxละ ๑ ครั้ง

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



123 - ให#บริการเคลือบหลุมร�องฟ4นกรามถาวรซ่ีท่ี ๑ หรือส�งต�อ เด็ก ป.๑ ให#ได#รับบริการเคลือบหลุมร�องฟ4นท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

124 - ให#บริการอุดฟ4นแท#หรือส�งต�อ เด็กประถมศึกษาให#ได#รับบริการอุดฟ4นแท#ท่ีโรงพยาบาลแม�ข�าย

/ / / / / / /

125 - การบริการรักษาเด็กประถมศึกษาท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปาก หรือ การส�งต�อเด็กประถมศึกษาท่ีมีป4ญหาสุขภาพช�องปากไปรับการรักษาท่ี รพ.แม�ข�าย

/ / / / / / /

126 - ส�งเสริมการจัดกิจกรรมแปรงฟ4นหลังอาหารกลางวัน / / / / / / /

127 - การให#ทันตสุขศึกษาแก�เด็กนักเรียนในโรงเรียนประถมศึกษา

/ / / / / / /

128 - การกระตุ#นให#โรงเรียนประถมศึกษาจัดสิ่งแวดล#อมให#เอ้ือต�อการท่ีเด็กจะมีสุขภาพช�องปากท่ีดี

/ / / / / / /

129 - ประสานกับ อปท. เพ่ือให#มีการสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนประถมศึกษา

/ / / / / / /

130 ๓.๒.๗ บริการส�งเสริมปKองกันอย�างมีส�วนร�วมของชุมชน

131 - สํารวจ ค#นหาปzญหา รวบรวมความคิดเห็นและเสนอแนะเก่ียวกับป4ญหาสุขภาพช�องปากเพ่ือให#ชุมชนตระหนักและมีส�วนร�วม

/ / / / / / /

132 - ร�วมวิเคราะหCป4ญหา วางแผน ดําเนินการแก#ไขป4ญหาสุขภาพช�องปากของชุมชน

/ / / / / / /

133 - ประเมินผลโดยการผสมผสานกับงานเวชปฎิบัติครอบครัว

/ / / / / / /

134

135 ด%านท่ี ๒ อัตรากําลังคน

136 ๑. ด%านอัตรากําลัง

137 ๑.1 ทันตแพทยCปฏิบัติประจําเพ่ือดูแลประชากร ตามกรอบของ GIS ท่ีกําหนด แต�ต#องไม�น#อยกว�า 2 คน

ใช#เกณฑC GIS









F3 F2 F1 M2 M1 S A



138 ๑.๒ เจ#าพนักงานทันตสาธารณสุข/นักวิชาการสาธารณสุข (ทันตสาธารณสุข) ปฏิบัติประจําเพ่ือดูแลประชากร (ในตําบลท่ีตั้งของ รพ.) แต�ต#องไม�น#อยกว�า 2 คน

1:๘,000

1:๘,000

1:๘,000

1:๘,000

1:๘,000

1:๘,000

1:๘,000

139 ๑.๓ มีผู#ช�วยงานทันตกรรม : ผู#ให#บริการทันตกรรม 1 : ๑ 1 : ๑ 1 : ๑ 1.๕ : ๑ 1.๕ : ๑ 1.๕ : ๑ 1.๕ : ๑

140 ๑.๔ ช�างทันตกรรม / /

141 ๑.๕ ในพ้ืนท่ีขาดแคลนทันตบุคลากร เครือข�ายบริการสุขภาพจัดให#มีบริการทันตกรรม ใน รพ.สต.ทุกแห�งอย�างน#อยสัปดาหCละ ๑ ครั้ง

/ / / / / / /

142 ๑.๖ ร#อยละของทันตแพทยCเฉพาะสาขา (ท่ีศึกษาต�อหลังปริญญา)

๕๐ ๕๐ ๕๐ ๕๐ ๗๕ ๗๕ ๙๐

143 ๑.๗ สาขาของทันตแพทยCเฉพาะสาขา (ท่ีศึกษาต�อหลังปริญญาระยะเวลา๓ปx)

144 - ทันตกรรมท่ัวไป / / /

145 - ศัลยศาสตรCช�องปากและเม็กซิโลเฟเชียล / / /

146 - ทันตกรรมสําหรับเด็ก / /

147 - วิทยาเอ็นโดดอนทC / /

148 - ปริทันตวิทยา / /

149 - ทันตกรรมหัตถการ / /

150 - วิทยาการวินิจฉัยโรคช�องปาก (เวชศาสตรCช�องปาก) / /

151 - ทันตกรรมจัดฟ4น / /

153 - ทันตกรรมประดิษฐC / /

154 - ทันตสาธารณสุข / สาธารณสุขศาสตรC / / / / /

155

156 ด%านท่ี ๓ ด%านโครงสร%างกายภาพ ครุภัณฑ3 และเครื่องมือ

157 1. โครงสร%างกายภาพ

158 1.1 มีพ้ืนท่ีสําหรับการให#บริการทันตกรรม และสนับสนุนงาน ดังนี้



F3 F2 F1 M2 M1 S A



159 - มีพ้ืนท่ีห#องตรวจและห#องให#บริการทันตกรรมไม�น#อยกว�า 9 ตารางเมตรต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม ก้ันเป�นสัดส�วนและมิดชิดไม�ให#ผู#อ่ืนเห็นการตรวจรักษา

/ / / / / / /

160 - มีพ้ืนท่ีสําหรับการสาธิตและฝvกปฏิบัติแปรงฟ4น / / / / / / /

161 - มีพ้ืนท่ีสังเกตอาการผู#ป+วย อาจใช#งานร�วมกับ ER / / / / / / /

162 - มีพ้ืนท่ีปฏิบัติงานทําฟ4นเทียม / / / / / / /

163 - มีพ้ืนท่ีเอ็กซเรยC / / / / / / /

164 - มีพ้ืนท่ีเก็บวัสดุและเครื่องมือทันตกรรม / / / / / / /

165 - มีห#องทําความสะอาดเครื่องมือ / / / / / / /

166 - มีห#องพักทันตบุคลากร และเจ#าหน#าท่ีของกลุ�มงาน / / / / / / /

167 1.2 การสัญจรและการเคลื่อนย#ายผู#ป+วยต#องกระทําได#โดยสะดวก โดยเฉพาะเม่ือเกิดภาวะฉุกเฉิน พ้ืนท่ีทางเดินควนเรียบเสมอกัน มีความกว#างไม�น#อยกว�า 1 เมตร และต#องไม�มีเสากีดก้ัน หากพ้ืนมีความต�างระดับควรทําเป�นทางลาดให#ให#ผู#ป+วยท่ีนั่งรถเข็นข้ึนได# โดยสะดวก กรณีท่ีห#องบริการทันตกรรมอยู�ชั้นบนของอาคาร ควรมีลิฟตCขนย#ายผู#ป+วย หรือทางลัด

/ / / / / / /

168 1.๓ มีบริเวณสําหรับผู#ป+วยและญาตินั่งรอ แยกจากบริเวณท่ีให#การรักษาต้ังเก#าอ้ีสําหรับผู# พักคอย จํานวนเพียงพอกับการให#บริการผู#ป+วยอย�างน#อย 10 คน ต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม

/ / / / / / /

169 1.๔ ห#องตรวจหรือบริการทันตกรรมก้ันเป�นสัดส�วนและมิดชิด ไม�ให#ผู#อ่ืนเห็นการตรวจ รักษาและถ#าต้ังยูนิตทันตกรรมหลายยูนิตไว#ในห#องเดียวกัน ต#องจัดแบ�งสัดส�วนระหว�างยูนิตให#เป�นส�วนเฉพาะของแต�ละยูนิต

/ / / / / / /

170 1.๕ ห#องตรวจหรือห#องให#การรักษาต#องมีอ�างล#างมือชนิดไม�ใช#มือเป~ด-ป~ดน้ํา และไม�ใช#ปะปนกับอ�างล#างเครื่องมือ

/ / / / / / /

171 1.๖ มีแสงสว�างเพียงพอสามารถมองเห็นสิ่งต�าง ๆในห#องท่ีให#บริการ ได#ชัดเจนในเวลาปฏิบัติงาน

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



172 1.๗ มีการระบายอากาศท่ีดี ไม�มีกลิ่นอับทึบ ให#พิจารณาจากลักษณะของห#องบริการ ดังนี้คือ

173 - ควรมีความสูงของเพดานห#องไม�ต่ํากว�า 2.60 เมตร กรณีท่ีมีความสูงตํ่ากว�าต#องมีการทดสอบให#เห็นได#ชัดเจนว�า มีการระบายอากาศออกไปภายนอกอาคาร

/ / / / / / /

174 - ติดต้ังเครื่องปรับอากาศ เพ่ือประสิทธิภาพในการควบคุมการติดเชื้อ

/ / / / / / /

175 - ต#องติดต้ังเครื่องระบายอากาศ ท่ีสามารถถ�ายเทอากาศออกสู�ภายนอกอาคารได#

/ / / / / / /

176 - บริเวณท้ังภายนอก-ภายใน ต้ังแต�ฝKาเพดาน ผนัง จนถึงพ้ืนท่ีของส�วนให#บริการทุก ๆ ส�วนต#องสะอาดเป�นระเบียบเรียบร#อย

/ / / / / / /

177 1.๘ มีเครื่องหมายหรือปKายประกาศติดเป~ดเผยในท่ีผู#รับบริการเห็นง�าย ให#รายละเอียดชัดเจนว�าเป�นหน�วยบริการทันตกรรม แสดงรายชื่อ รูปถ�ายผู#ให#บริการ ตําแหน�งงาน วันและเวลาประจําการ แจ#งสิทธิประโยชนCในการใช#บริการทันตกรรม และสิทธิผู#ป+วย

/ / / / / / /

178 1.๙ มีปKายเครื่องหมายห#ามสูบบุหรี่ติดในบริเวณท่ีผู#รับบริการมองเห็นได#ชัดเจน และมีมาตรฐานการห#ามสูบบุหรี่ในบริเวณคลินิก

/ / / / / / /

179 2. ครุภัณฑ3และเครื่องมือ

180 2.1 ยูนิตทําฟ4น ต#องมีอย�างน#อย 1 ยูนิตต�อผู#ให#บริการ 1 คน

/ / / / / / /

181 2.2 ชุดออกหน�วยทันตกรรมเคลื่อนท่ี จํานวนเพียงพอต�อการให#บริการนอกสถานท่ี

/ / / / / / /

182 2.๓ มีเครื่องมือสําหรับการให#บริการท่ีสอดคล#องและมีจํานวนเพียงพอต�อการให#บริการ โดยคํานึงถึงปริมาณผู#รับบริการ และเวลาท่ีต#องใช#ในการเตรียมเครื่องมือ ตามระบบควบคุมและปKองกันการติดเชื้อ

/ / / / / / /

183 2.๔ มีตู#เย็นสําหรับเก็บยา หรือเวชภัณฑCอ่ืน โดยตู#เย็นนั้นต#องไม�มีอาหาร หรือเครื่องด่ืมปะปน

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



184 2.๕ มีตู# หรือ ชั้นเก็บยาและเวชภัณฑCเป�นสัดส�วน / / / / / / /

185 2.๖ มีคุรุภัณฑCทางทันตกรรมต�าง ๆ ท่ีจําเป�น

186 - ตู#เก็บวัสดุทันตกรรม (dental cabinet) อย�างน#อย 1 ตู# ต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม

/ / / / / / /

187 - เครื่องวัดความดันโลหิต (Sphygnonanometer) อย�างน#อย 1 ชุด

/ / / / / / /

188 - Resuscitation set and Oxygen tank 1 ชุด ท่ีสามารถนํามาใช#ได#ใน 4 นาที

/ / / / / / /

189 - เครื่องขูดหินปูนไฟฟKา (Electric scaler) 1 เครื่องต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม และมีสํารองอย�างน#อย ๑ เครื่อง

/ / / / / / /

190 - เครื่องฉายแสงสําหรับวัสดุอุดฟ4น (Light cured unit) 1 เครื่องต�อ 1 ยูนิตทันตกรรม

/ / / / / / /

191 - เครื่องเอ็กซเรยCฟ4น (Dental X-tay) อย�างน#อย 1 เครื่อง

/ / / / / / /

192 - เครื่องเอ็กซเรยCฟ4นท้ังปากขากรรไกรและกระโหลกศีรษะ (Orthopantomograph)

/ / /

193 - เครื่องตรวจความมีชีวิตของฟ4น (Electric pulp tester)

/ / / / / / /

194 - เครื่องกรอสําหรับงานศัลยกรรม พร#อมหัวกรอ / / / / / / /

195 - เครื่องจี้ตัดไฟฟKาทางทันตกรรม (Dental electrosurgical Unit)

/ / / / / / /

196 - Set Implant (surgical and prosthetics) / / / /

197 - Glass bead sterilizer / /

198 - Apex locator (Endodontics) / / / / / / /

199 - เครื่องดูดเลือดและเสมหะแรงสูงแบบเคลื่อนท่ี (Mobile high volume suction)

/ / / / / / /

200 - เครื่องล#างเครื่องมือด#วยคลื่นเหนือเสียง (Ultrasonic cleanser) 1 เครื่อง อาจใช#ร�วมกับหน�วยงานอ่ืนท่ีห#องจ�ายกลางได#

/ / / / / / /

201 - เครื่องสเปรยCล#างด#ามกรอฟ4น / / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



202 - เครื่องผนึกซองเพ่ือนึ่งฆ�าเชื้อ อย�างน#อย 1 เครื่อง อาจใช#ร�วมกับหน�วยงานอ่ืน หรือท่ีห#องจ�ายกลางได#

/ / / / / / /

203 - เครื่องนึ่งฆ�าเชื้อ (autoclave) อย�างน#อย 1 เครื่อง อาจใช#ร�วมกับหน�วยงานอ่ืนท่ีห#องจ�ายกลางได#

/ / / / / / /

204 - เครื่องสั่นสะเทือนช�วยในการหล�อปูนปลาสเตอรC (Vibrator) จํานวนอย�างน#อย 1 เครื่อง

/ / / / / / /

205 - เครื่องตัดแต�งแบบพิมพC (Plaster trimmer) / /

206 - เครื่องขัดแต�งฟ4นเทียม (Polishing and trmmer dental laboratory unit)

/ /

207 - เครื่องเชื่อมโลหะไฟฟKา (Electric welder and solder)

/ /

208 - โต}ะทํางานในห#องปฏิบัติการพร#อมเก#าอ้ี และเครื่องกรองแต�งฟ4นเทียม

/ /

209 - Vacuum molding / /

210 - Semi adjustable หรือ adjustable articulator / / /

211 - Dental surveyer / /

212 - อุปกรณCดับเพลิง 1 ชุด ท่ีสามารถนํามาใช#ได#ทันที / / / / / / /

213

214 หมวดการบริหารจัดการและการสนับสนุน

215

216 ๑) แผนงาน/โครงการ

217 ๑. หน�วยงานทันตกรรม มีส�วนร�วมในการกําหนดวิสัยทัศนC เปKาหมายและวัตถุประสงคCของหน�วยงาน มีความเข#าใจต�อวิสัยทัศนC เปKาหมาย และวัตถุประสงคCโดยถูกต#องตรงกัน มีการปรับวิสัยทัศนCของหน�วยงาน ให#เป�นรูปธรรมนําไปสู�การปฏิบัติงานสุขภาพช�องปาก

/ / / / / / /

218 ๒. มีการกําหนดแผนยุทธศาสตรCท่ีสอดคล#องกับวิสัยทัศนCและเปKาหมาย

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



219 ๓. มีการวางแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช�องปาก ท่ีสอดคล#องกับผลการวิเคราะหCศักยภาพ/ส�วนขาด ความจําเป�นในการลงทุน และพัฒนาบริการ

/ / / / / / /

220 ๔. มีแผนงาน/โครงการด#านทันตสาธารณสุขประจําปx / / / / / / /

221 ๕. มีการจัดทําผังภูมิโครงสร#างของหน�วยงานท้ังสายการบังคับบัญชา และ สายการประสานงานของหน�วยงานครบถ#วนและติดให#เห็นชัดเจน

/ / / / / / /

222 ๖. มีการประชุมอย�างสมํ่าเสมอ อย�างน#อยเดือนละ 1 ครั้ง / / / / / / /

223 ๗. มีการกําหนดความรับผิดชอบและอํานาจหน#าท่ีของเจ#าหน#าท่ีเป�นรายบุคคล โดย เจ#าหน#าท่ีและหัวหน#าหน�วยงานลงนามรับทราบ และมีการปรับปรุงให#เหมาะสมทุกปx

/ / / / / / /

224 ๘. มีการนําป4ญหาการให#บริการ หรือการประเมินผลการให#บริการมาพิจารณาเพ่ือการปรับปรุงพัฒนา

/ / / / / / /

225 ๙. มีการใช#กลไกเพ่ือรับทราบความต#องการของประชาชนและนํามากําหนด เปKาหมาย และทิศทางของหน�วยงาน

226 - ข#อมูลการเจ็บป+วยของประชาชนในพ้ืนท่ีรับผิดชอบ / / / / / / /

227 - การสอบถามความคิดเห็น ความต#องการและความพึงพอใจของผู#ใช#บริการ อย�างน#อยปxละ 1 ครั้ง

/ / / / / / /

228 - มีการจัดระบบให#ผู#ใช#บริการท่ีมีป4ญหาได#แจ#งป4ญหาของตนต�อหน�วย งานโดยสะดวก และมีการวิเคราะหCป4ญหาดังกล�าวอย�างสมํ่าเสมอ

/ / / / / / /

229 ด%านท่ี ๒ ด%านงบประมาณ

230 ๑. มีระบบการสนับสนุนงบประมาณอย�างเป�นระบบ / / / / / / /

231 ๒. มีแผนการใช#จ�ายงบประมาณท่ีสนองตอบต�อการแก#ป4ญหาและการพัฒนาท่ีจําเป�นตามบริบทของพ้ืนท่ี

/ / / / / / /

232 3. มีการติดตามการใช#จ�ายงบประมาณทุก ๓ เดือน / / / / / / /

233 4. มีการประสานความร�วมมือกับ อปท.ในสนับสนุนการส�งเสริมทันตสุขภาพชองประชาชนในพ้ืนท่ี

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



234 ด%านท่ี ๓ การพัฒนาระบบข%อมูล

235 ๑. มีการพัฒนาระบบข#อมูล ๔ ระบบคือ

236 - มีระบบข#อมูลบริการทันตสุขภาพ ท่ีให#บริการกับบุคคล

/ / / / / / /

237 - มีระบบข#อมูลเฝKาระวังสภาวะทันตสุขภาพ / / / / / / /

238 - มีระบบข#อมูลพ้ืนฐาน, บริการทันตสุขภาพท่ีไม�ได#ให#บริการกับบุคคล

/ / / / / / /

239 - มีมีระบบข#อมูลทรัพยากรทันตสาธารณสุข / / / / / / /

240 ๒. มีการรวบรวมและรายงานผลการปฏิบัติงานของบุคลากรทุกคน

/ / / / / / /

241 ๓. มีการกําหนดความถ่ีของการเก็บข#อมูลแต�ละประเภทไว#ชัดเจน

/ / / / / / /

242 ด%านท่ี ๔ การติดตามและการประเมินผลการปฏิบัติงาน

243 ๑. แนวทางการประเมินผลการให#บริการ

244 - มีการกําหนดตัวชี้วัดในการประเมินผลการให#บริการ ซ่ึงครอบคลุมท้ังด#านเทคนิคบริการและด#านความพึงพอใจของผู#ป+วย

/ / / / / / /

245 - มีการเก็บข#อมูล ตัวชี้วัดท่ีกําหนดไว#และนําเสนอต�อผู#เก่ียวข#อง

/ / / / / / /

246 - มีการปรับปรุงการให#บริการจากข#อมูลท่ีได# / / / / / / /

247 ๒. ตัวชี้วัดการจัดบริการ

248 ๒.๑ ด#านคุณลักษณะของหน�วยบริการและป4จจัยนําเข#า เช�น สัดส�วนประชากรต�อผู#ให#บริการทันตกรรม, สัดส�วนยูนิตทันตกรรมต�อผู#ให#บริการทันตกรรม ฯลฯ

/ / / / / / /

249 ๒.๒ ด#านการเข#าถึงบริการทันตสุขภาพและความเป�นธรรม เช�น อัตราการใช#บริการทันตกรรม (ครั้ง) รวมทุกสิทธิ/UC ฯลฯ

/ / / / / / /



F3 F2 F1 M2 M1 S A



250 ๒.๓ คุณภาพและประสิทธิภาพบริการทันตสุขภาพ เช�น ร#อยละจํานวนรายบริการ P&P ต�อบริการท้ังหมด, จํานวนคนไข# (ครั้ง) เฉลี่ย ต�อผู#ให#บริการทันตกรรมต�อปx ฯลฯ

/ / / / / / /

251 ๒.๔ ด#านประสิทธิภาพการบริหารงบประมาณ เช�น ต#นทุนดําเนินการเฉลี่ยบริการทันตกรรม (Quick method) ฯลฯ

/ / / / / / /

252 ด%านท่ี ๕ ด%านการพัฒนาบุคลากรและวิชาการ

253 ๑. มีการจัดทําแผนพัฒนาทรัพยากรบุคคลของหน�วยงาน / / / / / / /

254 ๒. เจ#าหน#าท่ีใหม�ทุกคนได#รับการปฐมนิเทศ เพ่ือเตรียมความพร#อมก�อนปฏิบัติงาน

/ / / / / / /

255 ๓. มีการจัดประชุม อบรม ฟMNนฟูความรู#ทางวิชาการแก�บุคลากร

/ / / / / / /

256 ๔. บุคลากรทุกคนมีโอกาสเข#าร�วมการประชุมวิชาการอย�างสมํ่าเสมอ

/ / / / / / /

257 ๕. มีแผนพัฒนาเจ#าพนักงานทันตสาธารณสุข ๒ ปxได#เรียนต�อป.ตรี

/ / / / / / /

258 ๖. มีแผนพัฒนาผู#ช�วยทันตแพทยCหรือลูกจ#างท่ีปฏิบัติหน#าท่ีผู#ช�วยงานทันตกรรมประจําปx

/ / / / / / /

32

ภาคผนวก

ความหมายของกลุ่มหัตถการ งานทนัตกรรม

1. งานทนัตวนิิจฉัย

"งาน" คือ ชนิดของ งานทนัตวนิิจฉัย ที�ประชาชนไดรั้บบริการ "ตรวจ 1" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัสภาพของโรคในช่องปากเพื�อส่งผูป่้วยรับการรักษา รวมถึงกรณีที�มีการ X-ray หรือ Pulp Vitality Test ร่วมดว้ย "ตรวจ 2" หมายถึง การตรวจและวินิจฉยัสภาพของโรคในช่องปากทั?งปาก และลงบนัทึก ประวติัในช่องปากของผูป่้วยเพื�อประกอบการวางแผนการรักษา (Full Mouth Examination and Treatment Planning) "ตรวจ 3" หมายถึง การตรวจและวินิจฉยัสภาพของโรคในช่องปาก ที�ตอ้งอาศยัการตรวจ ทางหอ้งปฏิบติัการร่วมดว้ย เช่นการส่งเจาะ/ตรวจเลือด,การส่งตรวจปัสสาวะ, การส่งตรวจหาการติดเชื?อต่าง ๆ,การตดัชิ?นเนื?อส่งตรวจวินิจฉยัรอยโรคมะเร็ง เป็นตน้ 2. งานทนัตรังสี

"งาน" คือ ชนิดของ งานทนัตรังสี ที�ประชาชนได◌้รับบริการ

“ฟิลม์” คือ จาํนวน ฟิล์ม ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นทนัตรังสี "ทนัตรังสี 1" หมายถึง การตรวจวินิจฉยั ภาพถ่ายรังสี ที�ใชเ้ทคนิคภายในช่องปาก เช่น Periapical, Bite Wing, Occlusal เป็นตน้ "ทนัตรังสี 2" หมายถึง การตรวจวินิจฉยั ภาพถ่ายรังสี ที�ใชเ้ทคนิคภายนอกช่องปาก เช่น PA Skull, Panoramic, Cephalogram, Water View, CT Scan, MRI เป็นตน้ 3. งานเวชศาสตร์ช่องปาก

"งาน" คือ ชนิดของ งานเวชศาสตร์ช่องปาก ที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นตรวจวินิจฉยั และ/หรือรักษาโรคในช่องปาก "เวชศาสตร์ช่องปาก 1" หมายถึง การใหย้าก่อนและ/หรือหลงัการรักษา

33

“เวชศาสตร์ช่องปาก 2” หมายถึง การตรวจวินิจฉยัรอยโรคในช่องปากที�มีสาเหตุมาจาก Development Condition ต่างๆ เช่น Cleft Lip/Palate,Geographic Tongue,Torus,Leukoedema,White Sponge Nevus,Fissured- Tongue,Fordyce Granule,Linea Alba Buccalis,Peutz Jeghers Syndrome ฯลฯ "เวชศาสตร์ช่องปาก 3" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัและรักษารอยโรคในช่องปากที�มี สาเหตุมาจากการติดเชื?อ เช่น เชื?อรา, เชื?อแบคทีเรีย หรือเชื?อไวรัส "เวชศาสตร์ช่องปาก 4" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัและรักษารอยโรคในช่องปากที�ไม่ไดมี้ สาเหตุมาจากการติดเชื?อ เช่น Recurrent Aphthous Ulceration , Traumatic Ulcer ,Burns, รอยโรคที�เกิดจากการแพ ้สารเคมีหรือ ยาต่าง ๆ "เวชศาสตร์ช่องปาก 5" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัและรักษารอยโรคในช่องปากที�อาจมี อาการทางผิวหนงัร่วมดว้ย เช่น Lichen Planus, Pemphigus, Pemphigoid, Lupus Erythematosus, Erythema Multiforme , Epidermolysis Bullosa, Papillon-Lefevre Syndrome "เวชศาสตร์ช่องปาก 6" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัและรักษา Oro-facial Pain 4. งานทนัตกรรมหัตถการ

"งาน" คือ ชนิดของ งานทนัตกรรมหัตถการ ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

“ซี�” คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมหตัถการ "ทนัตกรรมหตัถการ 1" หมายถึง การอุดฟัน 1 ดา้น ดว้ย Amalgam, Composite, Light

Curing Material, GI และอื�น ๆ การอุดฟันชั�วคราว (Temporary Stopping or Filling)

"ทนัตกรรมหตัถการ 2" หมายถึง การอุดฟัน 2 ดา้น ดว้ย Amalgam, Composite, Light Curing Material, GI และอื�น ๆ "ทนัตกรรมหตัถการ 3" หมายถึง การอุดฟันตั?งแต่ 3 ดา้นขึ?นไป, การอุดฟันดว้ยการ เสริม pin , การอุดฟันแบบ Facing โดย Direct Technique, การ อุด Diastema Edging, การใส่ Band เพื�อบูรณะฟัน, การอุด

34

ดว้ย Gold foil "ทนัตกรรมหตัถการ 4" หมายถึง การอุดฟันโดยวิธี Indirect Veneer, Inlay, Onlay (เฉพาะ Visit ที�ใส่ชิ?นงาน) หมายเหตุ การพิจารณาดา้นบนซี�ฟันใหใ้ช ้Line Angle เป็นขอบเขตในการแบ่ง 5.งานรักษาคลองรากฟัน

"งาน" คือ ชนิดของ งานรักษาคลองรากฟัน ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

“ซี�” คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นรักษาคลองรากฟัน "รักษาคลองรากฟัน 1" หมายถึง การทาํ Pulp Capping ฟันแท ้(Direct/Indirect), Pulpotomy ฟันแท,้ เจาะระบายหนองทางตวัฟัน, บูรณะฟัน/ ตดัแต่งเหงือกเพื�อการใส่ Rubber Dam, Bleaching (vital & Non-vital Teeth), Follow Up "รักษาคลองรากฟัน 2" หมายถึง การเจาะฟันเพื�อการรักษาคลองรากฟัน "รักษาคลองรากฟัน 3" หมายถึง การขยาย, การลา้ง, การใส่ Dressing หรือ Ca(OH2)

ในคลองรากฟันและปิดทบัดว้ยวสัดุอุดในฟันรากเดี�ยว "รักษาคลองรากฟัน 4" หมายถึง การขยาย, การลา้ง, การใส่ Dressing หรือ Ca(OH2)

ในคลองรากฟันและปิดทบัดว้ยวสัดุอุดในฟันหลายราก "รักษาคลองรากฟัน 5" หมายถึง การอุดคลองรากฟันหนา้ "รักษาคลองรากฟัน 6" หมายถึง การอุดคลองรากฟันกรามนอ้ย "รักษาคลองรากฟัน 7" หมายถึง การอุดคลองรากฟันกราม "รักษาคลองรากฟัน 8" หมายถึง การอุดคลองรากฟัน ในกรณีดงัต่อไปนี? One-Visit-RCT, Retreatment/Close Sinus Opening กรณีที�ใช ้ เวลามากกว่า 2 ครั? ง, Removal of Broken Instrument, Pulp Obliteration, Perforation, Root Resorption, Apexification, Treatment of Traumatized teeh เช่น Subluxation, Avulsion, Root Fracture, C-Shape ฯลฯ (เฉพาะ Visit ที�อุดรากฟัน)

35

6. งานรักษาโรคปริทนัต์

“งาน” คือ ชนิดของ งานรักษาโรคปริทนัต์ ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ส่วน" คือ จาํนวน ส่วนของฟันในช่องปาก ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นรักษาโรค ปริทนัต ์ (แบ่งฟันทั?งหมดในช่องปากออกเป็น 6 ส่วน) "ปริทนัต ์1" หมายถึง การสอนวิธีการทาํความสะอาดฟันและช่องปาก (Patient Oral Hygiene Instruction) เช่น สอนแปรงฟัน, สอนใช ้Dental Floss, สอนใช ้ Interdental Brush, สอนใช ้Rubber Tip, สอนใช ้Single Tuft Brush, สอนการ ใช ้Gauze Strip,สอนการใชไ้มจิ้?มฟัน,ใหค้าํปรึกษาดา้นโภชนาการเพื�อป้องกนั โรคในช่องปาก

"ปริทนัต ์2" หมายถึง การขดูหินนํ? าลายและขดัฟันในผูรั้บบริการทนัตกรรม "ปริทนัต ์3" หมายถึง การตรวจทางปริทนัต,์ การวดัร่องลึกปริทนัตท์ั?งปาก, วดั Mobility ตรวจ Furcation Involvement, ลา้งแผล, เปลี�ยน Coe-pack, Periodontal Maintenance Procedures (Following Active Therapy), Periodontal Dressing, Recontour, การทาํ Plaque Index, การ Treat Complication from Periodontal Procedure, การพิมพป์ากเพื�อการรักษาโรคปริทนัต ์ "ปริทนัต ์4" หมายถึง การทาํ Root planning, subgingival curettage, Drain หนอง, ใส่ เหงือกปลอม, การทาํ Splint ฟัน "ปริทนัต ์5" หมายถึง การทาํ Gingivectomy, Gingivoplasty,Frenectomy,Excisional New Attactment Procedure (ENAP) "ปริทนัต ์6" หมายถึง การทาํ Flap operation ต่าง ๆ เช่น Modified Widman's Flap, Open Flap Curettage, Mesial and Distal Wedge Operation และ/หรือ ทาํร่วมกบั Periodontal Flap อื�น ๆ, Crown Lengthening Hard and Soft Tissue, Hemisection และ Root Amputation (รวมเปิด Flap ดว้ย) "ปริทนัต ์7" หมายถึง การทาํ Mucogingival Surgery,Apically/Coronally Positioned Flap Procedure, Pedicle Soft Tissue Graft Procedure, Free Soft Tissue Graft Procedure (รวม Surgery บริเวณ Doner Site ดว้ย) "ปริทนัต ์8" หมายถึง การทาํ Osseous Surgery, Bone Graft, Guided Tissue Regeneration

36

7. งานทนัตกรรมป้องกนั

“งาน” คือ ชนิดของ งานทนัตกรรมป้องกนั ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ซี�" คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมป้องกนั_ "ทนัตกรรมป้องกนั 1" หมายถึง การขดัฟันและ/หรือการใชเ้สน้ไหมขดัฟัน (Flossing) ในผู ้ รับบริการ เป็นการทาํความสะอาดฟัน เพื�อขจดัแผน่คราบฟัน (plaque) "ทนัตกรรมป้องกนั 2" หมายถึง งานเคลือบฟันดว้ยสารฟลอูอไรด ์ "ทนัตกรรมป้องกนั 3" หมายถึง งานเคลือบปิดหลุมร่องฟัน "ทนัตกรรมป้องกนั 4" หมายถึง งาน Preventive Resin Restoration (PRR.)

8. งานทนัตกรรมสําหรับเดก็

“งาน” คือ ชนิดของ งานทนัตกรรมสําหรับเดก็ ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ซี�" คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�เดก็ไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมสาํหรับเดก็

“ชิ?น” คือ จาํนวน ชิ)นงาน ทั?งหมดที�เดก็ไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมสาํหรับเดก็ "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 1" หมายถึง การจดัการพฤติกรรมเดก็ ซึ� งมีปัญหาในดา้นความร่วม มือโดยวิธีการต่าง ๆ เช่น การหวา่นลอ้มดว้ยคาํพดู, การยก ระดบัเสียง, การใช ้ Papoose Board, Hand Over Mouth Excercise, การใชย้ารับประทาน เช่น Chloral Hydrate หมายเหตุ แต่ละ Visit ควรเลอืกลงวธีิการจดัการพฤตกิรรมเดก็วธิีใดวธีิการหนึ@ง "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 2" หมายถึง ขั?นตอนต่าง ๆ ในการจดัทาํเครื�องมือคงสภาพช่องวา่ง เช่น การพิมพป์ากเพื�อทาํเครื�องมือ ฯ, การลอง Band, การ Recementation ของ Space Maintainer และขั?นตอนในการ Pulpectomy หรือ RCT ในฟันนํ?านมในครั? งก่อนการอุด เช่นการ เปิด OC, การลา้ง/ขยาย, ใส่ยา "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 3" หมายถึง การทาํ Pulpotomy ในฟันนํ?านม "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 4" หมายถึง การทาํ Pulpectomy หรือ Root Canal Treatment ใน ฟันนํ? านมในครั? งที�อุดรากฟัน "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 5" หมายถึง การทาํ Polycarbonate Crown, Stainless Steel Crown และ Composite Resin Crown

37

"ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 6" หมายถึง การใส่เครื�องมือกนัที� ทั?งชนิดถอดไดแ้ละติดแน่น "ทนัตกรรมสาํหรับเดก็ 7" หมายถึง การจดัการพฤติกรรมเดก็ซึ�งมีปัญหาโรคทางระบบหรือ มีปัญหาในดา้นความร่วมมือ โดยใชย้าและแก๊ส หรือการดมยา สลบในการทาํ Full Mouth Rehabilitation หมายเหตุ_ คนไขเ้ดก็ หมายถึง คนไขห้รือผูรั้บบริการที�มีอายตุั?งแต่แรกเกิด ถึง 12 ปี

กรณีที�ใหก้ารรักษานอกเหนือจากงานในทนัตกรรมสาํหรับเดก็ ใหล้งกิจกรรม ตามที�ปฏิบติัในงานอื�นๆ เช่น ทนัตกรรมหตัถการ,ทนัตกรรมจดัฟัน,ทนัตกรรม- ประดิษฐ,์ งานรักษาโรคปริทนัต ์เป็นตน้

9. งานทนัตกรรมประดษิฐ์

“งาน” คือ ชนิดของ งานทนัตกรรมประดษิฐ์ ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ชิ?น" คือ จาํนวน ชิ)นงาน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมประดิษฐ ์ "ทนัตกรรมประดิษฐ ์1" หมายถึง การพิมพป์ากเพื�อทาํแบบของฟันปลอม รวมถึงกรณี Preparation Crown หรือ Bridge หรือ Muscle Mold คา้งเอาไว ้ "ทนัตกรรมประดิษฐ ์2" หมายถึง - การ Recheck และกรอแกไ้ขฟันปลอมทุกชนิด - การ Repair, Reline, Rebase, เติมฟัน - การ Recement Crown/Bridge/Inlay/Onlay - การทาํ Soft Tissue Model - การทาํ Model Analysis, Wax Up Model - การ Break Joint และ Pick Up Model เพื�อ Solder ใหม่ใน งาน Bridge - การ Survey model เพื�อทาํฟันปลอม - การรื?อ Pin, Crown, Bridge "ทนัตกรรมประดิษฐ ์3" หมายถึง - การ Preparation ฟันจนถึงพิมพแ์บบ (Final Impression) ใน งาน Partial denture, Post&Core, Crown, Bridge - การ Try In ทุกชนิด เช่น ลอง Framework (ในงาน Partial

38

Denture), ลอง Casting (ในงาน Crown-Bridge) - การ Transfer Face Bow, การทาํ Occlusal Record "ทนัตกรรมประดิษฐ ์4" หมายถึง

- การลอง Individual Tray ทาํ Muscle Mold จนถึงพิมพแ์บบ ในงาน Complete Denture

- การพิมพ ์Functional Impression ในกรณี Free-end Saddle - การลอง Bite Block ในงาน Complete Denture หรือ Partial Denture ที�ใส่ฟันหลายซี� รวมถึงการทาํ Bite Registration - การพิมพป์ากในงาน Maxillofacial Prosthesis, Implant - การทาํ Alter Cast ในหอ้งปฏิบติัการ - การเขา้ Articulator - การทาํ Core Build Up ดว้ย Amalgam, Composite Resin ,GI - ลองฟันในงาน Complete Denture/Partial Denture อยา่งยาก "ทนัตกรรมประดิษฐ ์5" หมายถึง - การใส่ Temporary Plate (1-5 ซี�) - การใส่ Temporary Crown หรือ Bridge หรือ Jacket Crown “ทนัตกรรมประดิษฐ ์6" หมายถึง - การใส่ Partial Denture ชนิดโครงโลหะ (นอ้ยกวา่ 5 ซี�) หรือ Temporary Plate (มากกวา่ 5 ซี�)

- การทาํ Maxillofacial-prosthesis อยา่งง่าย เช่น Acrylic Stent กรณี Reduce Fracture, Hemorrhagic Stent (หา้มเลือด), Surgical Stent Prosthesis

- การใส่ Treatment Denture "ทนัตกรรมประดิษฐ ์7" หมายถึง - การใส่ Complete Denture - การใส่ Single Complete Denture - การใส่ Partial Denture ชนิดโครงโลหะ (ตั?งแต่ 5 ซี�ขึ?นไป) "ทนัตกรรมประดิษฐ ์8" หมายถึง

39

- การทาํ/ใส่ Post&Core - การใส่ CrownหรือBridge(ไม่เกิน 5 Unit), Crown for Clasping "ทนัตกรรมประดิษฐ ์9" หมายถึง - การใส่ Long Span Bridge (มากกวา่ 5 Unit ขึ?นไป) หรือทาํ Full Mouth Rehabilitation - การใส่ Partial Denture อยา่งยาก เช่น การใช ้Attachment ร่วม ไดแ้ก่ Magnetic Attachment หรือ Precision - Attachment, Overlay Denture ร่วมกบัการ Restore Vertical Dimension, Swing-lock Partial Denture เป็นตน้ - การใส่ Maxillo-facial-prosthesis อยา่งยาก เช่น Obtulator ใน ผูใ้หญ่, Speed Aid Prosthesis, Resection Denture รวมถึง Extra Oral Prosthesis - การใส่ Implant Prosthesis หมายเหต◌ุ สาํหรับงานนอกช่องปาก หรืองานแลป็ ใหล้งบนัทึกเฉพาะกรณีที�ปฏิบัตเิองที@กลุ่มงานทนัตกรรม

10. งานทนัตศัลยกรรม

“งาน” คือ ชนิดของ งานทนัตศัลยกรรม ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

“ซี�” คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นทนัตกรรมศลัยกรรม "ทนัตศลัยกรรม 1" หมายถึง การถอนฟันแทห้รือฟันนํ?านมโดยปกติทั�วไป เช่น ใชคี้มถอน

ฟัน หรือใช ้elevator ในกรณีของ R.R. "ทนัตศลัยกรรม 2" หมายถึง การถอนฟันที�ยาก หรือมีปัญหา เช่น รากฟันหกั, การถอน ฟันที�ตอ้งใชเ้ครื�องกรอตดักระดูก หรือตดัแบ่งรากฟัน, Cementosis, Ankylosis เป็นตน้

11. งานศัลยกรรมช่องปาก

“งาน” คือ ชนิดของ งานศัลยกรรมช่องปาก ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ซี�" คือ จาํนวน ซี�ฟัน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการดา้นศลัยกรรมช่องปาก_ "ศลัยกรรมช่องปาก 1" หมายถึง งานเบด็เตลด็ทางศลัยกรรมหรือการทาํศลัยกรรมที�ไม่ ยุง่ยาก ไดแ้ก่ การติดตามการรักษาผูป่้วย (Follow Up), การลา้ง

40

แผล, การเปลี�ยน Drain หรือ Off Drain, การหา้มเลือดที�ไม่ยุง่ ยาก, การพิมพป์ากเพื�อทาํ Surgical Splint/Stent , การทาํ Splint ฟัน ดว้ยลวด/Acryric, การถอด Arch Bar, การเยบ็แผลในช่องปากหรือ นอกปาก เนื�องจากอุบติัเหตุที�ไม่ยุง่ยาก(<5 ซม.), การเจาะหนองใน ช่องปากที�มีขนาดเลก็ และไม่ยุง่ยาก เป็นตน้ "ศลัยกรรมช่องปาก 2" หมายถึง งาน Minor Oral Surgery ไดแ้ก่ การผา่ตดั Soft Tissue Impaction หรือ MA หรือ DA Impaction, การตดัแต่งสนักระดูก (Alveolectomy),การทาํ Root Resection และหรือ Retrograde ใน ฟันหนา้, การตดัเนื?องอกขนาดเลก็ (<1.25 ซม.), การทาํ Torectomy ขนาดเลก็ (<1.25 ซม.), การควกัถุงนํ? าขนาดเลก็ (<1.25 ซม.), การทาํ Biopsy, การเจาะหนองในช่องปากที�ยาก, การเจาะหนอง ภายนอกช่องปาก,การหา้มเลือดที�ยาก เช่นใช ้Stent ช่วยหา้มเลือด, การทาํ Intra-arch Splinting, การทาํ Operculectomy, การฉีด

"Sclerosing Agent, การใส่ Surgical Stent, การเยบ็แผลในช่องปาก หรือนอกช่องปากที�มีขนาดมากกวา่ 5 ซม. เป็นตน้

"ศลัยกรรมช่องปาก 3" หมายถึง งาน Minor Oral Surgery ที�ยาก ไดแ้ก่ การผา่ตดัฟันฝัง (Embeded) หรือ Horizontal Impaction, การถอนฟันภายใตก้าร

ดมยาสลบ, การทาํ Root Resection หรือ Retrograde ในฟันหลงั, การตดัเนื?องอกขนาดใหญ่ (ขนาด 1.25-3 ซม.), การทาํ Torectomy ขนาดใหญ่ , การควกัถุงนํ? าขนาดใหญ่, การทาํ Closed Reduction เพื�อรักษากระดูกขากรรไกรล่างหกั, การควกัหินนํ?าลายในท่อนํ? าลาย, การทาํ Marsupialization, การทาํ Tooth Reimplantationหรือ Tooth Transplantation, การเยบ็ปิด OAC, การหา้มเลือดที�ยากมากและใช ้ เวลานาน, การ Off Plate/Screw หรือเครื�องมือยดึชนิดอื�น ๆ โดยใชย้า ชาเฉพาะที�, การผา่ตดัเอารากฟันที�หกัออก, การผา่ตดัร่นสนัเหงือก "ศลัยกรรมช่องปาก 4" หมายถึง งาน Major Oral Surgery ไดแ้ก่ การเจาะหนองภายนอก

ช่องปากอยา่งยาก, การทาํ Closed Reduction เพื�อรักษากระดูก ขากรรไกรล่างหกั ร่วมกบั Surgical Splint, การทาํ Sequestrectomy

41

หรือ Decortication, การตดัเนื?องอกขนาดใหญ่มาก (มากกว่า 3 ซม.), การควกัถุงนํ?าขนาดใหญ่มาก (มากกวา่ 3 ซม.), การรักษากระดูกจมูก

หรือกระดูกโหนกแกม้หกัโดยวิธี Closed Reduction,การทาํ Cald Well Luc Operation, การผา่ตดัฝังรากเทียม (Implant), การ Off Plate/Screw หรือเครื�องมือยดึชนิดอื�น ๆ ภายใตก้ารดมยาสลบ, การเจาะคอ, การ เยบ็ปิด OAC ขนาดใหญ่ เป็นตน้

"ศลัยกรรมช่องปาก 5" หมายถึง งาน Major Oral Surgery ที�ยาก ไดแ้ก่ การร่นสนัเหงือก ร่วมกบัการทาํ Skin Graft, การทาํ Ridge Augmentation, การตดั ต่อมนํ? าลายขนาดเลก็, การผา่ตดัใน Cleft Lip/Cleft Palate, การ รักษากระดูกหกัแบบ Le Fort ดว้ยวิธี Close Reduction เป็นตน้ "ศลัยกรรมช่องปาก 6" หมายถึง งาน Complicated Oral Surgery ไดแ้ก่การรักษากระดูกขา

กรรไกรและใบหนา้หกัโดยวิธี Open Reduction and Internal Fixation (ORIF) หรือใชเ้ครื�องมือพิเศษ เช่น External Pin Fixation, การทาํ Bone Graft, การตดัต่อมนํ?าลายขนาดใหญ่ (Parotid Gland), การ รักษากระดูกขากรรไกรและใบหนา้หกัตั?งแต่ 2 แห่ง ขึ?นไป เป็นตน้

"ศลัยกรรมช่องปาก 7" หมายถึง การผา่ตดับริเวณช่องปากและใบหนา้ที�มีความยากมากและ ใชเ้วลานาน ไดแ้ก่ การทาํ Mandibulectomy, Maxillectomy, TMJ Surgery, การผา่ตดัรักษามะเร็งในช่องปาก รวมทั?งการทาํ Neck Dissection, Orthognathic Surgery เป็นตน้ 12. งานทนัตกรรมจดัฟัน

“งาน” คือ ชนิด/จาํนวนของ งานทนัตกรรมจดัฟัน ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

นับแยกตามตาํแหน่งของขากรรไกร (บน-ล่าง) "ทนัตกรรมจดัฟัน 1" หมายถึง พิมพป์ากเพื�อทาํเครื�องมือจดัฟัน เพื�อทาํ Removable Appliance, Nace's appliance, Lingual Holding Arch, Obtulator, Model Surgery

"ทนัตกรรมจดัฟัน 2" หมายถึง Cephalometric Analysis, Model Analysis, Diagnosis, Treatment Planning, ตรวจในและนอกช่องปากในงานจดัฟัน,

42

off plate "ทนัตกรรมจดัฟัน 3" หมายถึง Observed Pre & Post Treatment, Observed / Activated Function of Removable Appliance, Rechecked retainer, Grinding Functional Appliance, แกไ้ข Raised Bite, Elasstic Traction, Repaired Removable Appliance, Construction Wax Bite "ทนัตกรรมจดัฟัน 4" หมายถึง Observed/Activated Fixed or Extra Oral Appliance,

เปลี�ยนลวด, Tried Band, Reband, Rebond, Separate, C-Chain, Intermaxillary Elastic, Off band/Debond, Removed Intraoral Anchorage, Stripping, Auxiliary Spring

"ทนัตกรรมจดัฟัน 5" หมายถึง Inserted Passive Removable Appliance, Obtulator/ Feeding Plate, Retainer, Raised Bite "ทนัตกรรมจดัฟัน 6" หมายถึง Inserted Passive Fixed Appliance, Nance's Appliance, Palatal Bar, Lingual Holding Arch,Transpalatal Bar, Stabilizing Splint "ทนัตกรรมจดัฟัน 7" หมายถึง Inserted Active Removable Appliance, Active Obtulator "ทนัตกรรมจดัฟัน 8" หมายถึง Inserted Functional Appliance, Extra Oral Appliance,

Hydrax, Quadhelix "ทนัตกรรมจดัฟัน 9" หมายถึง Inserted Fixed Appliance (ลง Case ละหนึ�งครั)ง)

13. งานทนัตกรรมบดเคีFยว

“งาน” คือ จาํนวนของ งานทนัตกรรมบดเคี)ยว ที�ประชาชนไดรั้บบริการ

"ชิ?น" คือ จาํนวน ชิ)นงาน ทั?งหมดที�ประชาชนไดรั้บบริการทนัตกรรมบดเคี?ยว_ "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 1" หมายถึง การพิมพป์ากเพื�อทาํ Working Cast "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 2" หมายถึง การตรวจวินิจฉยัทางระบบบดเคี?ยว "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 3" หมายถึง การรักษาทางระบบบดเคี?ยวดา้น อื�น ๆ นอกเหนือ จากการใส่ Occlusal Splint เช่น Physical Therapy, Medication, Psychosocial Management, Behavior Modification เป็นตน้ "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 4" หมายถึง การทาํ Block Out Model และWaxing Occlusal Splint,การ Transfer facebowl, การเขา้ Centric Relation ,

43

การทาํ Protussive waxbite "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 5" หมายถึงการกรอแกไ้ขความผิดปกติของฟัน(Selective Grinding), การแกไ้ข/ปรับแต่ง Occlusal Splint "ทนัตกรรมบดเคี?ยว 6" หมายถึง การทาํและใส่ Occlusal Splint

Education

แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพช่องปาก ๑๘มิย๕๕