บทความพเศษ

ผานไปอก ๑ ป ๒

เพราะรายจงกลายเปนด ๔

บทความดเดน

ชวตคอการคนหา ๖

เพราะหวใจ...อยใกลวด ๙

การปลกฝงคณธรรมของประเทศไตหวน ๑๒

ชวตนคงไมมใครอยากเปน ๑๗

เจดยทราย ๒๑

วถพทธ : ร ตน และเบกบาน ๒๔

ประสทธ คงศลป... ลกผชายหวใจไมแพ ๒๖

เกยรตภม หรอ สมรภม… คนสรางคน ๒๙

บทความภาคเหนอตอนบน

เปนครสอนตวเอง ๓๒

ความดไมมวนเสอม ๓๔

นกการภารโรง...หวใจผพทกษ ๓๘

เพอนครคนด ๔๑

จดสรรชวตใหลงตว ๔๓

ชวต... ไมไดมไวใหยอมแพ... ๔๕

ชวตคอการตอส ๔๙

แรงบนดาลใจจากพอหลวง... ๕๒

วถพทธจตอาสานำพาอานเขยนเรยนร

รวมพลงสรางสรรคสงคมไทยดวยสายใยสมพนธ ๕๕

บาน วด โรงเรยน

ดวยแรงศรทธาในหวใจ ๕๘

วาทะธรรมสองนำชวต ๖๒

คณธรรม... ในโรงเรยนอนบาลแมสะเรยง (บานโปง) ๖๖

ไดอะไรจากชดขาว ๖๙

เรองเลา “นหรอ...คอบานเธอ” ๗๑

ลกกอลฟของคณครหนองบว ๗๕

๖ประจำเดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๕วารสารการศกษาวถพทธเพอการตนรและเบกบาน

ทปรกษา ดร.บรรเจอดพร สแสนสข ทปรกษาบรรณาธการ รศ.ประภาภทร นยม กองบรรณาธการ ณภทร ชยชนะศร เขมเพชร ระหวางงาน สวรรณา มวงสวย โชตกา นตยนนภ

ศภสร จนทรศรสรยะวงษ พรภรณ รงทวลาภ ผสนบสนน สำนกงานคระกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ขอขอบคณ หนงสอ ทกษะแหงอนาคตใหม : การศกษาเพอ

ศตวรรษท ๒๑ สำนกพมพ openworlds, หนงสอ เตา : มรรควถทไรเสนทาง สำนกพมพ ใยไหม จำกด จดทำโดย สถาบนอาศรมศลป

ภาคเหนอตอนบน

สารบญ สวสดปใหม เปนอะไรดๆ อกครงทเราไดมาทกทายกนอก

ในป ๒๕๕๕ น ทามกลางอากาศหนาวท เปลยนแปลงไปมา

บางพนทมความสข บางพนทกกำลงลำบากกบภยหนาว ตงแตปทแลว

ทธรรมชาตสอนใหเราเรยนรถงความไมแนนอน สอนใหเรารจกการ

ปรบตว ทกคนรดวาการปรบตวสำคญแคไหน แตคงไมลมวาการ

ปรบตวโดยคดถงแคตวเองนนไมมประโยชน เหมอนเมอครงทนำทวม

จะเหนวาแมบานตวเองไมทวมแตความเดอนรอนกตองกระทบมา

ถงเราไมทางใดกทางหนง ความปกตสขจะเกดไดอยางไร เมอสง

รอบขางไมไดปกตสข ทกคนอยากมความสข แตมกลมนกถงความ

จรงน เมอผมไดยอนมองตวเองกเหนวาแตละวนททำงาน มบอยครงท

พยายามทำตวปกตทงทคนรอบขางกำลงวนวาย ซงสดทายกเปนไป

ไมได ตองเขาไปเกยวของ แกไข ถาอยากอยอยางปกตสข และเมอ

มองกลบไปทเหตการณนำทวม กชดเจนวาธรรมชาตกำลงเดอดรอน

แลวเราจะอยสบายไดอยางไร หลายคนมกเผลอคดวาไมเหนจะเกยว

กนในเมอคนทเดอดรอนกไมไดอยตรงหนาฉนซะหนอย ฉนยงม

ความสขอยได นนเปนความเขาใจผดอยางมาก เพราะเขาลมความ

จรงขอน ไมมทางทคณจะมความสข ถารอบตวคณมแตความทกข

เหมอนไปกอทรายอยกลางนำ สกวนคลนกตองพงมนลง เชนกน วน

นสงคมไทยหรอแมแตโลกกำลงวนวายอยกบความเปลยนแปลงท

รายกาจ ซงเราทกคนมสวนรวม แลวจะรอหรอหลบหหลบตาไปได

นานแคไหน ถาเราอยากอยอยางมความสข อยากอยในสงแวดลอมทด

เรากควรทำใหผอนมความสข ทำใหสงรอบตวเราปกตสข แลวเราก

จะไดอยทามกลางความสข

ปใหมน วารสารวถพทธยงคงมบทความดๆ มากมายใน

เลมจะชวยสรางแรงใจ ความคดดๆ ทจะชวยใหเราลกขนมาหาวธ

ทำใหผอนมความสข สมชอ “ร ตน และเบกบาน”

ขอขอบคณ กองบรรณาธการสถาบนอาศรมศลป

๒

ใครๆ กชอบพดวาเวลาเดนทางรวดเรว

เหลอเกน การทำงานเพอสรางคนด สรางคนให

รคด รทนกเลสของตน รตว พรอมทจะแกไข

พรอมปรบเปลยนสการคดชอบ เหนชอบ นำไปส

การพดชอบ กระทำชอบ เปนเรองททาทายกบ

เหตการณทผานมาในชวตคร นกเรยนในโรงเรยน

วถพทธหรอทกโรงเรยน ทกคน ทกวนจะเจอะเจอ

แบบฝกทจะผานไปไดอยางดหรอไม ทกวนหาก

คณครโรงเรยนวถพทธเหนพองกนและไดพยายาม

เพาะบมนกเรยนผานประสบการณประจำวน

ชทางบรรเทาทกขทงทกขเลกๆ ทกขใหญๆ ของ

นกเรยน เรยนรหลกธรรมในพระพทธศาสนานำ

มาสการใชชวตประจำวน เวลาทผานมา ๙ ป

(พ.ศ. ๒๕๔๕ - ๒๕๕๔) ของโรงเรยนวถพทธ คง

สรางคนเตมคนไดอยางดทเดยว

จากการพดคย หรอไปเยยมโรงเรยนก

มกพบบอยๆ วาโรงเรยนใหความสำคญกบการ

สวดมนต ทำสมาธ และพธกรรมในทองถนเพยง

อยางเดยว ซงเปนแคเพยงเสยวเดยวของพระพทธ

ศาสนาเทานน ขอยำวาหากสวดมนต ทำสมาธ

และพธกรรมเปนเพยงเสยวเดยว อยาตความวา

“ไมควรทำ” แตควรทำตอไปและทำเพมในดาน

อนๆ ในสวนตวเหนวาการมชวโมง Homeroom

เปนเรองสำคญ จำเปนทตองมอยางยง เพราะ

เปนชวงเวลาทเมอเกดขนทกวน เปนโอกาสทคร

จะสอดแทรกการดำเนนชวตไดอยางด ครควร

เลอกประเดนมาคยกบนกเรยน ชแนะการเผชญ

กบปญหาตางๆ ของชวต ดวยเทคนควธของศาสตร

การสอนอนเปนวชาชพทครเรยนมา

ครเลอกหยบเรองราวมาเลาทเหมาะกบวย

และความสนใจในเวลานน เชนสอนนกเรยนประถม

ศกษา อาจหยบเรองเพอนคยกนเสยงดง หนไม

ชอบ ถาสอนมธยมศกษา อาจเลอกคยเรองเมอ

เสก...ทะเลาะกบภรรยาผานโลกออนไลน เปนตน

ครควรเลอกตงคำถามใหไดคดตอ สอดแทรกวธ

คดบวก เลอกใชคำชแนะ ทมภาษาบาลประกอบ

แตไมหนก เนนการอธบายความมากกวา นกเรยน

จะสรางมมมองใหมในชวตจากการไดคยกนใน

ชวโมง Homeroom ใหนกเรยนไดพยายามจบความ

รสกของตนเองออกมา โดยเฉพาะความรสกตอ

การกระทำด ท เปนปต แมเรองเลกนอยเพอ

แลกเปลยน ถายทอดความรสกดนนสเพอนๆ ใน

หอง เขาวากนวา ถามทกข เมอไดเลาออกไป

ความทกขจะหายไปครงหนง แตถามความสข

เมอไดเลาออกไป ความสขจะเพมกวาสองเทา

อกวาระหนงทนบเปนโอกาสสำคญของ

การสอนคณธรรม โดยเฉพาะ โลกธรรม ๘ คอ

วาระการประกวดแขงขน ทงดานวชาการ ดนตร

กฬา สารพดอยางทงทจดโดย สพฐ. เขตพนท

โรงเรยน หรอองคกรภายนอก เพราะการมแพ ชนะได

ดใจ เสยใจเกดชดเจน เราควรชแนะนกเรยนให

คดเหนอยางไรตอผลการประกวดนน ไมใชประชด

ประชน ไมใชยอมพายแพแบบไรทางเยยวยา ไมใช

หลงระเรงเหอเหมกบชยชนะ เราคงเคยไดยน

และไดเหนมากบตาเรองการแขงขนทครหาหนทาง

แบบใดกไดเพอใหนกเรยนชนะการประกวด แลว

ถาเราเปนฝายแพทผชนะไมซอนน เราจะทำอยางไร

นกเรยนของเราจะยงรสกดกบการประกวด พรอม

ทงปรบปรงตนเองเพอการประกวดรอบตอไปได

อยางไร สวนครทเคยทำแบบนนมา ทำทกวธให

นกเรยนของเราชนะ ไมสนใจกฎ กตกา ถงเวลาแลว

ทจะยอนสความรสก ความสำนกรบผดชอบตอ

นกเรยน วาเรากำลงเพาะบมนสยแบบใดใหเขา

แลวเรายงภมใจใหคนเรยกวา “คร” อกหรอ

พระมหาพงศนรนทร ฐตวโส พระอาจารย

โครงงานคณธรรม เยาวชนไทยทำด ถวายในหลวง

ผานไปอก ๑ ป

ดร.บรรเจอดพร สแสนสข รองผอำนวยการสำนกพฒนานวตกรรมการจด การศกษา

ไดใหขอคดเรองการประกวด การแขงขนไววา

“โครงงานคณธรรม เปนกระบวนการ

เรยนรคณธรรมอยางเปนระบบอยางเปนวทยาศาสตร

เปนการคดจรง ทำจรง เรยนรจรงของเยาวชน

ดวยตวเยาวชนเอง อนนเปนขอดและเปนหวใจ

สำคญของโครงงานคณธรรม แตมนกม “จด

ไคลแมกซ” ตรงทการเรยนรกเลสของคนทำโครง

งานคณธรรม กเลสของคนทำโครงงานกอยตรง

เรองการวางใจตอการประกวดนแหละนะ วาจะ

ทำใหเราถอดใจกบการทำความด หลงประเดน

ระหวางความดททำกบการประเมนโครงงานหรอไม

จะตดกบดกกเลสจากการแขงขนแคไหน มนจง

ไมงาย และทเราควบคมไมไดคอ ไมรวาเราจะ

ตองเจอกรรมการแบบไหน เจอแบบโหด เจอแบบ

วชาการสดๆ เจอแบบเออออ เจอแบบเอาใจ เจอ

แบบใหกำลงใจ...ฯลฯ แตทงหมดนน มนชวย

เตมเตมใหกบการทำความดของเรา เพราะมนจะ

เปนกระจกสะทอนในวธการคดวธการทำความด

ของเรา ถาเราเรยนรไดแทจรงไปเรอยๆ ถงจด

หนงเราจะแยกไดวา ททำความด “ทกความด ด

เสมอ” ความดไมควรเอามาแขงขนกน ความด

ประกวดไมได แตโครงงานคณธรรมประกวดได

ประเมนได เพอเปนการยกระดบการเรยนรไปอก

ขนหนง ไมใชแคคดและลงมอทำ แตมการประเมน

คณภาพดวย เปนการประเมนทงในมมของตนเอง

และคนอน ถาเราเรยนรธรรมะไปดวยกจะเขาใจ

วาทำไมพระอาจารยถงบอกวา การประกวดโครงงาน

คณธรรมนน ตองเขาใจวา “การประกวดไมใชการ

แขงขน แตการประกวดคอการปฏบตธรรม” อยาได

ถอดใจจากความด กขอเปนกำลงใจใหเสมอนะ”

อกเรองททอยากเลาใหฟง คณครใน

จงหวดนครราชสมาไดเลาความหลงใหฟงวา ในป

๒๕๕๓ พานกเรยนมารวมคายโครงงานคณธรรม

กบ สพฐ. แตเมอจบคาย ไมมใบประกาศฯ ให รสก

ผดหวง เพราะ สมศ. จะมาตรวจ นาจะมใบประกาศ

ไวแสดง จงไดตอวาคนของ สพฐ. ดวยถอยคำรนแรง

กลบไปดวยความโกรธและคดไวเลยวาปหนาจะ

เลกทำโครงงานคณธรรม และแลวเวลาผานไป

วนหนงมคนรจกเสยชวตจงตองไปรดนำศพ ซง

นอยครงนกทตนเองจะไปรดนำศพ ในระหวาง

รดนำศพกมองไปทมอของศพ คดไดทนทวา ไม

เหนหยบใบประกาศฯ อะไรไปไดสกใบ จงมาตงใจ

ใหมวาตอไปนจะทำงานแบบไมอยากไดใบ

ประกาศฯ อกแลว จะไมเรยกรอง เพราะในทสด

กเอาอะไรไปไมได ครคนนนพยายามหลายวธท

จะกลาวคำขอโทษคนของ สพฐ. ผานไปอกหลาย

เดอนจงขอโทษสำเรจ ดฉนจงขอเสนอวา ทำบญ

แบบทใหเดกทำโครงงานคณธรรมนนแหละคะ ใบ

ประกาศฯ เอาไปไมไดแตเอาบญนตดตวไปได

วารสาร ร ตน และเบกบาน คงเปนแหลง

เรองเลาทจรรโลงใจทกทานไดบาง ผานไปอก ๑ ป

ของการดำเนนชวต ลองถามกลบตวเองดวยวา

เราไดใชเวลาทผานไปเพอเปนตวอยางทดกบเดกๆ

ใหความคดดๆ กบเดกไปมากเทาไร สะสมบญ

ใหไดอมอกอมใจไปมากเทาใด ชนใจกบความ

เปนครมากแคไหน สะสมบญไวมากหรอยง ดฉน

เชอเหลอเกนวาทานทอานมาจนถงบรรทดนไดรบ

ความสขใจกนไปแลว ขออนโมทนากบบญทคณคร

ไดทำ ดวยใจจรง

ถามทกข เมอไดเลาออกไป ความทกขจะหายไป

ครงหนง แตถามความสข เมอไดเลาออกไป

ความสขจะเพมกวาสองเทา

๓

บนทางสายกลาง หากมรากฐานจตใจอสระ

ยอมมองเหนทกสงทกอยางไดสองดาน อกทงรวา

ดานไหนคอพนฐานของอกดานหนง หากใครปฏบต

ไดยอมเปนผลดแกตนเองโดยแท เมอดแกตนเอง

กยอมดแกสงคมทเรามสวนรวมอยางเปนธรรมชาต

บดน ฉนรำลกถงพระมหากรณาธคณ

ขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวซงทรงตรส

ไวแกประชาชนชาวไทยเอาไววา “ขอใหรจกเรยง

ลำดบความสำคญของทกสงทกอยางใหถกตอง”

อนง เมอไมนานมานฉนไดเขยนบทความ

เรองหนง โดยใหชอวา “โปรดอยาเหนแกตวมาก

จนเกนไป เพราะสงคมไทยจะไปไมรอด”

อนง เหตการณนำทวมครงนยอมชวยให

เราสามารถมองเหนคนดไดอยางเปนธรรมชาต

ดงทพทธธรรมไดชไววา “ถาไมมเหตนกยอมไมม

เหตนน” ประเดนนเรมตนจากการทฉนเรมคนหา

ขาวขนนำ แทจรงแลวพนธขาวกลมนเรากมมา

นานแลว แตไมมใครสนใจเทาไหรนก จงขาดการ

ประชาสมพนธทด

โปรดอยาดถกของเลก เพราะของเลก

เปนจดเรมตนนำเราไปสมมกวาง ครนนำมามากขน

ทำใหคนทองถน โดยเฉพาะชาวนาชาวไรจำตอง

เดอดรอนหนก เรากเรมมองเหนความสำคญของ

ชวตคนทดอยโอกาส ไมเชนนนแลวคนระดบบนก

คงเอาแตหลงอยกบความสบายดานเดยว

ในกระบวนการจดการศกษากเชนกน

ชวงหลงๆ เรามกบนกนวา ครอาจารยรวมทงนสต

นกศกษาหลายแหง เมอมปญหาสงคมกมกไมออก

มาแสดงตวเพอชวยเหลอกนเชนแตกอน ในเรองน

ฉนขอชมเชยบรรดาครอาจารยและนกศกษา

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทเปดพนทใหคนตาง

จงหวดซงสวนใหญเปนชาวนาชาวไรไดเขามาพกพง

อาศยรมไมชายคา รวมทงตวเองมองเหนโอกาส

ในการเรยนรความทกขยากของเพอนมนษย

ฉนนกถงในชวงสงครามโลกครงท ๒ ทม

เครองบนขาศกบนมาทงระเบดในกรงเทพฯ เวลา

กลางคน ระหวางฉนเปนผบรหาร เราไดเปดโอกาส

ใหประชาชนไปกางเตนทนอนหลบภยสงคราม

จากลกระเบดกนอยางกวางขวาง และมครอาจารย

รวมทงนสตชวยกนดแลใหความสะดวกอยางใกลชด

โดยทถอวานคอหนาทของมหาวทยาลยทจะมโอกาส

ตอบแทนบญคณแกประชาชนผเสยภาษ

เพราะรายจงกลายเปนด

บทความพเศษ ศ. ระพ สาครก ๑๒ ตลาคม ๒๕๕๔

ภาพ : Creativecommons.com

๔

สำหรบสอมวลชนนน ความจรงฉนม

ความสมพนธกบคนกลมนมานานแลว โดยทถอวา

พวกเขาคอลกหลานของฉนทกคน ฉนขอชมเชย

สถานโทรทศน ไทยพบเอส ทอตสาหปดรายการ

ประจำวน เพอเปลยนมาใชเปนบรการรายงานผล

จากปญหาของประชาชนซงกำลงตกทกขไดยาก

อาจมรายอนๆ แมจะเปนรายเลกรายนอย แตฉน

กกลาวยำอยเสมอวา “รายเลกไมใชเรองทจะตอง

ไดรบการดถกวาไมสำคญ”

นแหละ ถาไมเกดปญหานำทวมเราก

มองไมเหนคนดทมความกระตอรอรน ซงเรองน

มนอยบนฐานหลกธรรมทงนน ฉนจงกลาวยำอย

เสมอวา “ธรรมะสามารถเรยนรไดจากทกเรองใน

ชวตประจำวนของตวเราเอง”

มอกเรองหนงซงฉนขอฝากไวใหทกคนคด

เธอจำไดหรอเปลาวา ฉนเคยบนอยเสมอวา แผนดน

ถนเกดของไทยทกำลงตกไปอยในมอคนตางชาต

นนมนมมากยงขนทกท แตคนไทยเองกใชชวตอย

อยางประมาท จนไมสนใจวามนจะหมดไปเทาไหรก

ไมทกขรอน คงมแตเอาตวเลขบนแผนกระดาษมา

พดกนแลวกขยำมนทงไป

อนง ฉนเคยพดมานานแลววา สำนกงาน

สงเสรมการลงทนนนมขาทงสองขางยนอยกบคน

ตางชาต ถงขนาดมนโยบายทวา “ถาสงไหนคน

ไทยยงทำไมไดกจะนำไปมอบใหคนตางชาตมา

ทำ” จนกระทงอตสาหกรรมซงมนายทนตางชาต

เปนเจาของ ไดเขามาขยายอทธพลเบยดเบยน

การเกษตรของไทยเตมไปหมด

เพราะความคดแบบนจงทำใหแผนดน

ไทยซงเราพดกนอยเสมอวา “เปนแผนดนเพอ

การเกษตร” แตเรากนำเอาอตสาหกรรมตางชาต

เขามาทบหว จนกระทงการเกษตรของไทยขาด

อสรภาพเพมมากยงขน ฉนพดถงขนาดวา ซกวน

หนงเราคงจะเหนผบรหารระดบสงเปนชาวตางชาต

กได ครงททำรายการศาลารมสวนฉนไดไปถาย

ทำถงออสเตรเลย และเทปมวนนนมนกยงอยใน

มอฉนมาตลอด แตเทปมวนสำคญทสดมนไมได

อยแคในมอเทานน หากอยในหวใจของฉนอยาง

ลกซง นำทวมครงนเราคงยงมความหวงมาบางวา

ธรรมชาตมนจะคนแผนดนผนนใหแกคนไทยได

ใชทำการเกษตรตอไปในอนาคต เพราะกระแสนำ

ทพดมาจากทางเหนอไดชะลางเอาปยธรรมชาต

บนผวดนลงมาดวย ดงนนเมอนำทวมเรากไดปย

อนทรย โดยแทบไมตองไปซอปยเคมใหเปนทาส

คนตางชาตตอไปอก

ตวฉนเองเคยพดไวแลววา “จะทำงาน

จนตายคาแผนดน” แมนำทวมจนฉนทำอะไรไมได

แตขอใหแผนดนไทยกลบคนมาสมอคนไทยเพอ

จะไดใชทำมาหากนไดในอนาคต เทานนกนบวา

พอเพยงแลวสำหรบชวตน ฉนขอฝากไวแคนกอน

แมมนจะเปนเรองสนแตจตวญญาณมนกมรากฐานท

ลกซง นแหละคอหลกธรรมอกบทหนงทพงสงวร

เอาไว เพอกชาตบานเมองอนเปนทรกของเรา

สดทายท ไมสดทายน ฉนขอฝากอก

สงหนงซงมนควรจะมอยในสวนลกของหวใจ ถา

เรายงรสกไดวาตวเองเปนมนษย สงนนกคอ “โปรด

อยาเปนคนมนสยลมงาย” แมหวนกลบไปนกถงป

พ.ศ. ๒๔๘๕ ซงฉนมอายแค ๒๐ ขวบ ตวเองกยง

จำไดดวาในชวงนน “กรงเทพฯ กลายเปนทะเล

แทบจะสดลกหลกตา” ดงนน ขอใหนกถงคำสอน

ของคนโบราณทกลาวฝากไววา “เจบแลวตองจำ”

กราบทกคนมาดวยความเคารพอยางยง

สำหรบการเสยสละทกสงทกอยางของเธอทงหลาย

เพอหวงใหแผนดนผนนมนอยตอไปไดในภายภาค

หนาไดสำเรจ รวมทงลกหลานของเราทกคนทควร

อยอยางภาคภมใจ

๕

นำทวมครงนเราคงยงมความหวงมาบางวา

ธรรมชาตมนจะคนแผนดนผนน ใหแกคนไทย

ไดใชทำการเกษตรตอไปในอนาคต

บท

ความ

ดเด

น

ภาคเหนอตอนบน พะเยา เขต ๒

ชวตคอการคนหา

เรอง

อภรด ลนฟาคนด

โรงเรยน

ราชานเคราะห

ต.ผาชางนอย อ.ปง

จ.พะเยา

ในโลกนมนษยทกคนท เกดมาบนโลก

ยอมมปญหาและอปสรรคมากมายหลายอยาง

จนบางครงขาพเจานงคดเกยวกบชวตของตว

ขาพเจาแลวขาพเจากสามารถสรปไดวา ถงแมจะ

มปญหาและอปสรรคตางๆ เกดขนกบทกคนไมวา

จะเปนตวขาพเจาเองหรอคนรอบขาง ขาพเจากคด

ไดวาชวตนคอการคนหา คนหาอปสรรค คนหา

สงทอยากรและคนหาสงตางๆ อยามวแตตง

คำาถามใหกบชวตของตนเองวาเรามาจากไหน

เรามาทำาอะไรในโลกนและปญหาเหลานเกดขน

กบตวเราไดอยางไร แมแตคณธรรมความดยงตง

คำาถามเลย และบางครงตวขาพเจากเคยผดหวง

เหมอนชวตนไมมอะไรอนอกเลยนอกจากภาระ

หนาทปญหาและอปสรรคตางๆ จนมาใชคำาวา

“ชวตคอการคนหา” ใหเปนประโยชนและทกคน

จะรวาชวตของเราคอการคนหาอยางไร จงใชชวต

ใหคมคาสมกบทไดเกดมาเปนมนษย และจงคนหา

ใหเจอ ถงจะมความสข

ขาพเจาเปนเดกคนหนงทมปญหาและ

อปสรรคมาตงแตเดกๆ ขาพเจาเคยมความรสก

ผดหวงและนอยใจในตนเองมาตงแตเดกๆ แลว

เพราะตวข าพเจ าเองกำาพร าแม ผ ให กำาเนด

มาต งแต เดกๆ ในตอนนนข าพเจ าอายได

ประมาณ ๒-๓ ขวบ คณแมกเสย หลงจากนน

คณพอกไปทำางานตางจงหวดดวย ในตอนนน

ตวขาพเจาและนองจงอาศยอยกบคณปและคณยา

แต การอย กบคณป และคณย าสมยนนจะไป

ไหนมาไหนกตองเดนอยางเดยว ตวขาพเจาเอง

กตองเดนถงแมไกลแคไหนตวขาพเจากตอง

พยายามเดนไป ไมวาจะเดนไปทำาไรหรอเดนไป

ทตางๆ กตาม หลงจากทคณพอไปทำางานได

ประมาณ ๒ ป คณพอกกลบมาบานและคณพอ

กไดแตงงานใหมและไดพามาอยบาน ตวขาพเจา

จงกลบไปอย กบคณพอและแมใหม ตอนนน

ขาพเจาอายไดประมาณ ๕-๖ ป และหลงจากนน

พอเปดเทอมขาพเจากไดเขาโรงเรยนในชนอนบาล

ขาพเจาไดไปโรงเรยนและหลงจากโรงเรยนเลกแลว

ขาพเจากไดเรมชวยคณพอคณแมทำางานบาน เชน

ชวยคณพอคณแมลางจาน ชวยคณพอคณแม

หงขาว และชวยคณพอคณแมตกนำา ซงในตอนนน

เราเปนเดกเรากอยากจะไปเลนเหมอนคนอน

เขาบาง แตเนองจากขาพเจามงานทบานจงไมได

๖

การคนหาคอการคนหาทกสงทกอยาง คนหาตวเองให เจอ

คนหาตนตอของปญหาอปสรรคใหพบ คนหาสงทเราอยากรจก

ให ได แตการคนหานนเราตองมสตอยเสมอ

๗

เลนเหมอนคนอนเขา ถงแมจะมงานเยอะแคไหน

ขาพเจากไมเคยบนเลย และบางครงกตงใจทำามาก

จะทำาใหดทสดแตกมขอผดพลาดบาง จงทำาให

ขาพเจาโดนคณพอคณแมดดาตอวาบาง ขาพเจา

กน อยใจและแอบไปรองไหบ าง ในตอนนน

คดนอยใจมากไดแตตงคำาถามใหแกชวตมากมาย

วาทำาไมเราถงไมมแมแทๆ เหมอนคนอนเขา

ถาขาพเจามแมแทๆ ขาพเจาอาจไมโดนดดาตอวา

ขนาดน และคำาถามอนๆ อกมากมาย พอขาพเจา

อายไดประมาณ ๙ ป พของขาพเจากเรยนจบ

ชนประถมศกษาปท ๖ และในตอนนนไมกลาทจะ

อยบานเลยทำาใหขาพเจาไดเสยโอกาสทจะเรยน

เปนเวลา ๒ ป และหลงจาก ๒ ปขาพเจากโตขน

และกเกดความคดอยากจะเรยนหนงสอขนมา

ทำาให ข าพเจ าตดสนใจมาเรยนใหม อกคร ง

เพราะคดวามาเรยนใหมยงไมสายทจะเรยน

การเรมตนมาเรยนใหมในโรงเรยนทำาให

ขาพเจาไดกำาลงใจจากคณครในโรงเรยนและ

ขาพเจาไดอานหนงสอมากมายจนมาเจอหนงสอ

เลมหนงคอ ปดเขาแลวลกขนส ทำาใหขาพเจา

คนหาตวของขาพเจาและมกำาลงใจมากขนคอขจด

อปสรรคและปญหาตางๆ ททำาใหตวขาพเจา

เดนไปขางหนาชาลง ขาพเจารวาไมใชวาเรา

คนเดยวทมปญหาและอปสรรคเทานน แตเราทกคน

ไมสามารถแบกปญหาและอปสรรคไวได เราตองตด

และทงบางเรองทเคยชนไป เชน เราอาจหาขอแกตว

เมอตวเองทำาผดเสมอหรอบางครงเราตองเปลยน

นสยบาง การตดปญหาและอปสรรคออกไปทำาให

เราเรมตนวนใหมไดงายขน ในปจจบนนขาพเจา

กำาลงศกษาอยชนมธยมศกษาปท ๓ และทผานมา

ขาพเจาไดเรยนรและเขาใจ ขาพเจามาถงจดนได

กเพราะวาตวขาพเจามความพยายาม มความ

อดทนมาตงแตเดกแลว จนมาถงจดนขาพเจา

ภมใจมากคะ ขาพเจาไดเรยนรวาชวตคอการคนหา

การคนหามความหมายมากเกนกรอบทเราวางไว

การคนหาคอการคนหาทกสงทกอยาง คนหา

ตวเองใหเจอ คนหาตนตอของปญหาอปสรรคใหพบ

คนหาสงทเราอยากรจกใหได แตการคนหานนเรา

ตองมสตอยเสมอ จงทำาใหตวขาพเจาไดเรยนร

วาเมอไหรทขาดสตเมอนนเรองงายจะกลายเปน

เรองยาก เรองเลกกจะกลายปนเรองใหญ แตถา

เราตงสตไดเรองเลกกคอเรองเลก เรองใหญกจะ

กลายเปนเรองเลก เรองยากกจะไมยากอกตอไป

และถาเรามสตแลวทกนาททเราหายใจอยกคอ

การคนหา บางครงกคนพบ บางครงกคนไมพบ

บางวนปวดหวไปกบปญหาและอปสรรคบาง แตก

มความสข บางครงกำาลงหวเราะอย แตกไมม

เปาหมายอะไรเลย ชวตของขาพเจาขาพเจาคนหา

เจอแลว ขาพเจาจะไมทำารายหรอทำาลายใครอก

โดยเฉพาะตนเอง และสงตางๆ นนทำาใหตวขาพเจา

ไดรวาวธเดยวทจะวงไปถงเสนชยไดคอตองลกขน

ใหมทกครงทลม เหมอนกบวาเวลาเราทำาอะไร

ผดพลาดเรามาเรมแกไขใหม ตองทำาใหดกวาเดม

หรอเวลาเราไปไหนแลวเราไมระวงเราเกดหกลม

ขนมาเรากตองลกขนและกลบมาเดนตอไป ถาเรา

ไมสกบปญหาตางๆ กเหมอนกบวาเราลมแลว

เราไมยอมลก ชวตของเราถาเราไมกลาทจะเผชญ

กบปญหา ปญหาเหลานนกไมจบเลย ดงคำาสอน

ทวา ไมกลา ไมเดนหนา ขาพเจาตองกลาเผชญ

ปญหาและอปสรรค ชวตของขาพเจาจงจะเดน

หนาได

ดงนน ปญหาและอปสรรคตางๆ ทเกดขนมา

ยอมมทางออกเสมอ ไมวาจะเปนความอดทนหรอ

การทำางาน ไมเคยทอ และเราจงคนหาสงทไดจาก

ความผดพลาดทผานมาเพราะสงทผานมาหรอสงท

ผดพลาดเหลานนกแฝงไปดวยบทเรยนอนมคา

เพราะความสำาเรจเหลานนยอมซอนอยหลง

ความลมเหลวเสมอ สวนอกอยางหนงททำาให

ขาพเจาภมใจมากกคอการทตวขาพเจาไดรวา

ความสำาเรจเหลานนยอมซอนอยหลงความลมเหลว

เสมอ เพราะทกคนทประสบความสำาเรจในชวต

ยอมมลม เหลวมากมายแตเขากไมทอถอย

เขาคนหาชวตของเขา เขาตอสกบชวตของเขา

เขาจงจะมความสำาเรจได สวนคำาวาชวตคอการ

คนหาของขาพเจานนกคอการคนหาอปสรรคและ

ปญหาตางๆ ทเขามาในชวตและพอเจอแลวก

ลงมอแกไข สวนการคนหาตนเองคอการคนหา

ทกสงทกอยางทตนเองมอยในตว และถงแม

การคนหาเหลานนจะเจอหรอไมเจอ การคนหา

ต งแตลมตาด โลกกมความโศกเศรารองไห

แตเราจะคนหาอยางไรกคอถาเปนปญหากตอง

คนหาตนเหตกอนและลงมอแกไข ถาคนหา

ตนเองกคนหาดวยการเดนหนาตอไป ถงแม

การคนหานนจะมลมเหลวบาง แตกอยาลมปดเขา

แลวลกขนสนะคะและคนหาอยางมสตดวย ทก

นาททมลมหายใจนนคอการหาและสงเหลาน

กทำาใหตวขาพเจาภมใจเปนอยางมากคะ ขาพเจา

ขอฝากทกคนวา ชวตของทกคนมคามากกวาท

เราคดไว มากกวาทเรากำาหนดไว ถาเราคนหาชวต

ของเราเจอ และอกอยางหนงคอ อยามวตงคำาถาม

ใหกบชวต จงมาคนหาชวตของเราจะดกวาการมว

มานงตงคำาถามใหกบชวต เพราะในโลกทกคนยอม

มการลมเหลว ไมมใครไมเคยลมเหลว ไมมใคร

ไมเคยผดพลาด ขนอยกบวาเขาจะจดการกบ

ความผดพลาดและความลมเหลวของเขาอยางไร

จะอยกบมนไปตลอดชวตหรอจะเรยนรสงทผดพลาด

และลกขนสใหมอกครง

สงทขาพเจาเฝาบอกกบตวเองทกวนนน

กคอ...ขนแรก ฉนตองไมเศราไปกบอปสรรค

และปญหาทเกดขนและเรยนรไวเปนบทเรยน

ครงตอไป ขนตอไปคอ ฉนตองลงมอแกปญหา

และตวฉนตองมความเชอมนอยเสมอวาทกสง

ทกอยางทตวฉนแกไขนนจะตองดขน ดขน และ

ดขน ดขนคะ

บท

ความ

ดเด

น

๘

เพราะหวใจ...อยใกลวด

เรอง

รนทรดา นนตา

โรงเรยน

ทงนอยพฒนา

ต.คลองสมบรณ

อ.คลองขลง

จ.กำาแพงเพชร

ภาคเหนอตอนลาง กำาแพงเพชร เขต ๒

เสยงระฆงดงเปนสญญาณบอกใหนกเรยน

ทกคนมารวมตวกน ถาเปนวนปกตกจะหมายถง

การเขาแถวหนาเสาธงเพอรองเพลงชาต สวดมนต

ไหวพระ และทำากจกรรมตางๆ ทโรงเรยนไดจดขน

หากแตวนนตางจากทกๆ วน เพราะเปนวนพระ

และทสำาคญเปนวนพระแรกทขาพเจาจะนำานกเรยน

และคณะครไปรวมทำาบญวนพระทวดหวทงนอย

ซงเปนวดของหมบานทโรงเรยนตงอย

เสยงนกเรยนดงพรอมกบความวนวาย

ในการจดแถว การหาปนโต และของทำาบญเรมจะ

สงบลง เหนภาพนกเรยนเขาแถวเรยงเปนแถวตอนลก

จำานวนสองแถว โดยมเสยงครคอยบอกและกำากบ

“เรยบรอยแลวคะ ผอ.” ครสภาพรบอก ขาพเจา

รบคำา “งนเราไปกนเถอะคะ เดยวจะสาย” พรอม

เดนนำาหนาขบวนนกเรยนตวเลกตวนอย ทเกอบ

ทกคนรวมทงขาพเจามมอขางหนงถอปนโต

เดนเขาสวดหวทงนอยซงตงอยตดกบโรงเรยน

โรงเรยนทงนอยพฒนา เปนโรงเรยนขนาดเลก

ทตงอยในเขตพนทชนบท ในตำาบลคลองสมบรณ

อำาเภอคลองขลง จงหวดกำาแพงเพชร นกเรยน

สวนใหญมฐานะยากจน ขาดแคลนทงความรก

ความเอาใจใสจากครอบครว เนองจากพอแม

เลกรากน บางกถกทอดทงใหอยกบป ยา ตา ยาย

ทแกชรา บางผปกครองตองหาเชากนคำา ทำาให

ในวนพระนกเรยนทำาไดเพยงนำาขาวและอาหาร

ทตนเองพอจะมหรอหามาไดอยางดทสดมาเพอ

ถวายพระ เพราะพวกเขามความหวงวาการทำาบญ

จะทำาใหชวตในวนขางหนาของพวกเขาดขน

พวกเราเดนมาถงวดในระยะเวลาไมถง

อดใจ นกเรยนถอดรองเทาวางเรยงระเกะระกะ

จนขาพเจาตองบอกใหนกเรยนชวยกนเรยงรองเทา

ใหมใหเรยบรอย นกเรยนทกคนจงชวยกนเรยง

รองเทาใหมจนเรยบรอยขน และเรมทยอยเดน

เขาไปในศาลาวด ขาพเจาเหนผใหญบานพรอมกบ

สมาชกองคการบรหารสวนตำาบลซงเปนคณะ

กรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยนและ

ชาวบานจำานวนหนงนงอยในศาลาวดอยกอนแลว

ขาพเจานำาอาหารจากปนโตมาเปลยนถายใส

ภาชนะของวด ระหวางนนขาพเจานกถงวนท

รวมประชมกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ของโรงเรยนเมอสองอาทตยกอนหลงจากทขาพเจา

ไดเขามาดำารงตำาแหนงผอำานวยการโรงเรยน

ทงนอยพฒนาแหงน

หลายคนทแวะเวยนเขามาในโรงเรยนของเรา

มกจะชมเสมอวาโรงเรยนของเรามการวางผง

ตวอาคารและสนามหญาทด มการจดภมทศน

ไดสวยงามมาก อกทงยงตงอยใกลกบวดงายตอ

การเดนทางไปปฏบตศาสนกจ แตสงทขาพเจา

มกเหนเสมอคอ บรเวณโรงเรยนมขยะมาก อาคาร

เรยนไมคอยสะอาดเนองจากนกเรยนไมคอย

๙

ชวยกนทำาเวร และทสำาคญ ถงแมโรงเรยนจะอย

ตดกบวดแตนกเรยนไมเคยไปทำาบญวนพระเลย

นอกจากการไปรวมงานแหเทยนจำานำาพรรรษา

เทานน ขาพเจาจงนำาเรองการทำาบญวนพระ ในชอ

“กจกรรม ๑ เดอน ๑ วนพระ” เสนอในทประชม

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน เนองจาก

อยากเหนนกเรยนเกดความคนเคยในการเขาวด

ประกอบศาสนกจ บำาเพญสาธารณประโยชน

ศกษาธรรมะ อยางนอยเดอนละ ๑ วนพระ

รวมทงยงไดทำาบญรวมกบผปกครองและคน

ในชมชนดวย เพราะขาพเจาเชอวานกเรยน

จะสามารถซมซบความเปนผมคณธรรม จรยธรรม

เขาไปในจตใจของพวกเขาได เพราะทผานมามคน

หลายคนเสยโอกาสทจะนำาตนเองเขาไปสพระพทธ

ศาสนาโดยการไมเรมไปทำาบญตงแตเดกทำาใหเกด

ความเคอะเขนเมอจะไปทำาบญ และคงคดวา “เอา

ไวแกกอนแลวคอยไป” แตบางคนยงไมทนแก

แตกอาจไดไปกอนกม นนคอ “ไปวดเมอหมดลม

หายใจ” เมอหางวด หางพระ หางพทธธรรมคำาสอน

กทำาใหคนมจตใจทหางไกลจากความเปนคน สงคม

ในทกวนนจงมแตเรองวนวาย นาหดหใจ ไมวา

จะเปนการลกขโมย การคดโกง การขมขน การ

ทำารายรางกายกน หรอแมกระทงการฆาผอน

ยงการทจะรจกการใหอภย การเออเฟอเผอแผ ม

จตใจทเมตตา กรณาตอกนยงเปนเรองยาก เพราะ

หากไมปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ตลอดจน

คานยมทพงประสงคใหกบเดกตงแตตอนทเขา

ยงเลก กคงจะเปนเรองทยากเกนไปทเขาจะ

สามารถคดไดเอง หรอทำาไดเองในตอนทเขา

เตบใหญ ซงคนกคงเหมอนไม ทโบราณกลาววา

“ไมออนดดงาย ไมแกดดยาก” ขาพเจาจงอยากให

พวกเขาคดวาการทำาความด และการเปนคนด

ไมใชการฝนทำาเพยงชวระยะเวลาใดเวลาหนง

แตเปนการทำาทเปนไปโดยเนอแทของจตใจของเขา

ทเปนและเปนไปอยางยงยนฝงรากลก ไมวาวน

เวลาจะผนผานไปนานซกเทาไร หรอสภาพสงคม

จะเปลยนไปเลวรายเชนไร พวกเขากยงคงเปน

เพชรทเปลงประกายแสงแหงความดอยได

“ผอ.คะ ไปตกบาตรกนเถอะคะ” เสยงเดก

หญงเปรยวเรยก ทำาใหขาพเจาตนจากภวงค ขาพเจา

จงลกขนและตกบาตรพรอมกบเดกๆ เสรจแลวจง

มานงลง เหนนกเรยนตกบาตรและทยอยมานงรอ

บางกพดคยกนเสยงดง บางกหยอกลอเลนกน ด

วนวาย เพยงชวคร ทานเจาอาวาสพรอมกบพระ

ลกวดกนงลงและเรมพธสงฆ เดกชายกลวยและ

เดกชายแกะสองมคนายกนอยทำาหนาทของตนเอง

ครงแรก ผดบางถกบาง นำาเสยงไมมนใจเนองจาก

ความตนเตน และแลวพธสงฆกผานไปดวยความ

ทลกทเล หลงจากนนนกเรยนกแยงกนไปเลอก

อาหารคาวหวานทตนเองชอบและนำาไปวางไว

ในวงของตนเองทรออย ทำาใหวงทไปแยงไมทน

มอาหารนอยกวา จนครตองบอกใหนกเรยนแบง

ใหคนอนบางและตองจดระเบยบนกเรยนใหม

กจกรรมสดทายของการทำาบญวนนคอ การบำาเพญ

สาธารณประโยชน โดยการแบงใหนกเรยนแตละ

คณะสรบผดชอบลางจาน ทำาความสะอาดศาลาวด

และเกบกวาดใบไม ขยะ บรเวณวด ซงทำาให

ขาพเจาตองสายหนาอกครงกบการทประธาน

แตละคณะสฟองวาคนนนคนนไมชวยกนทำางาน

ทรบผดชอบ การทำาความสะอาดบรเวณตางๆ

กไมเรยบรอย ซงตองใหครแตละคณะสคอย

ควบคมดแลอยตลอดเวลา เหตการณในวนนทำาให

ขาพเจาคดวาคนเราแมตวจะอย ใกลวดแตถา

ไมเคยไปสมผสกบสงดๆ ทมอยในวดเลยกยอม

ทำาใหจตใจหางไกลจากวดได

เสยงระฆงดงเปนสญญาณขนอกครง บอก

ใหนกเรยนทกคนมารวมตวกน ในวนนเปนวนปกต

เหมอนเชนทกวนทนกเรยนจะตองมาเขาแถวหนา

เสาธงเพอรองเพลงชาต สวดมนตไหวพระ และทำา

กจกรรมตางๆ ทโรงเรยนไดจดขน เชน การเลาขาว

การพดภาษาองกฤษวนละคำา และการทำากจกรรม

นองไหวพ ขาพเจาไปดกจกรรมและพดกบนกเรยน

บท

ความ

ดเด

น

๑๐

คนเราแมตวจะอย ใกลวดแตถาไมเคยไปสมผส

กบสงดๆ ทมอย ในวดเลยกยอมทำาใหจตใจหาง

ไกลจากวดได

หนาเสาธงเหมอนเชนทกครง ระหวางทเหนนกเรยน

ทำากจกรรมนองไหวพอยางเรยบรอย สวยงาม

อยนน กทำาใหขาพเจานกถงการทำาบญวนพระ

ทผานมาซงเปนวนพระท ๘ แลวทพวกเราไดไป

รวมทำาบญกบชาวบาน การทำาบญททำาใหขาพเจา

ร สกอมเอบใจในการทำาให นกเรยนเกดการ

เปลยนแปลงในตวเอง เรมตงแตการเขาแถวท

โรงเรยนเพอเดนไปทำาบญทวด ความเปนระเบยบ

ของรองเทานกเรยนทวางกอนขนศาลาวด ความ

เรยบรอยของนกเรยนทตกบาตรและนงในขณะทำา

พธกรรมทางศาสนา การรจกแบงปนของใหกบผอน

เมอจะรบประทานอาหารรวมกนทไม ว นวาย

ไมแยงชง แตรจกการรอคอย รจกการชวยเหลอ

สงคมและรจกหนาทของตนเองในการทำางานรวม

กบผอน ไมเพยงแตจะเกดการเปลยนแปลงเฉพาะ

การทำาบญวนพระเทานน บรเวณสนามและหนา

อาคารเรยนยงสะอาดเรยบรอยกวาทผานมาเปน

อยางมาก ดวยความรจกหนาท ความสามคคและ

การเรยนรการอยรวมกนของนกเรยน อกทงการแสดง

ความมนำาใจในทกครงทข าพเจาขบรถมาถง

โรงเรยนทจะมนกเรยนมาคอยชวยถอกระเปา และ

มาดวามอะไรทพวกเขาพอจะชวยไดบาง การม

มตรไมตรจตทด เคารพนบนอบผทอาวโสกวา

โดยเหนจากตลอดเสนทางทขาพเจาขบรถเขามา

ในโรงเรยน มนกเรยนทงสองขางทางสงเสยงพรอม

ยกมอไหวสวสดครบ/สวสดคะ แมกระทงเดนลง

จากรถจนถงโตะทำางาน

ความภมใจของคนทชอวาเปนครกคงจะ

เปนการท เหนศษยของตนเปล ยนแปลงไป

ในทศทางทดขน ถงแมวาการใช “กจกรรม ๑

เดอน ๑ วนพระ” ในการปรบปรงพฤตกรรม

ของนกเรยนในระยะเวลาไมถงป จะเปนระยะเวลา

อนสนแตหากกอให เกดผลด เกนคาดหมาย

ซงขาพเจาเชอวาหากพวกเราไดดำาเนนกจกรรมน

ตอไป รวมทงมการสอดแทรกกจกรรมคณธรรม

อนๆ ใหแกนกเรยนในระยะทยาวนานกวาน

เหมอนกบการบมเพาะกลาไม ทตองใชระยะเวลา

หากตองการใหกลาไมนนเปนกลาไมทเตบโต

ไปเปนไมใหญทแขงแรงและสมบรณ สามารถให

รมเงาและใหประโยชนกบผอนไดฉนใด เดกนกเรยน

ทครใชเวลาในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมและ

คานยมทพงประสงคกจะเตบใหญไปเปนผทเปน

คนด มคณธรรม สามารถชวยเหลอผอนและเปน

ทพงของสงคมไดฉนนน ซงหากไดปลกฝงให

นกเรยนได เปนคนทมหวใจทอย ใกลวดแลว

ขาพเจาเชอวาแมรางกายของพวกเขาจะอย ณ แหง

หนใด จะหางไกลวดซกเทาไร กไมสามารถ

จะทำาใหจตใจของพวกเขาเหลานนหางไกลจาก

คณธรรมนนได

๑๑

บท

ความ

ดเด

น

การปลกฝงคณธรรม

ของประเทศไตหวน

อสานตอนบน ขอนแกน เขต ๒

จากการทผเขยนไดรบมอบหมายใหดแล

รบผดชอบกลยทธท ๒ อนเปนกลยทธเกยวกบ

การขบเคลอนนโยบายสงเสรมคณธรรมจรยธรรม

เศรษฐกจพอเพยงและสรางสำานกความเปนไทย

ภารกจสำาคญกคอการสนบสนนสงเสรมใหโรงเรยน

ในสงกดไดพฒนากจกรรมการเรยนการสอน เปน

บทบาทหนาททตองวางแผนพรอมกบปฏบตงาน

ภาคสนามรวมกบผอำานวยการสำานกงานเขตพนท

การศกษา ศกษานเทศก ผอำานวยการโรงเรยนและ

คณครคณธรรม ขณะปฏบตหนาทกตองตดตอ

ประสานงานกบหนวยงานบงคบบญชาและ

หนวยงานขางเคยงตลอดจนภาคเอกชนดวย เพอ

ทจะระดมทรพยากรมาสงเสรมกลยทธนใหเหนผล

ในระดบโรงเรยน วตถประสงคหลกคอรวมกนเพาะ

เมลดพนธแหงความดใหเกดในตวเดกใหได นบวา

เปนงานของผใหญใจดทตองรวมแรงรวมใจกน

ปฏบตหนาทเพอเดกททาทายพอสมควร ทผานมา

กลมผใหญใจดดงกลาว ไดรวมกนวเคราะห

ขอบเขตบทบาทหนาทของผมสวนรวมในโครงการ

ตางๆ พรอมกบแสวงหาแหลงเรยนรเพอจะได

เกบเกยวความรและประสบการณทางคณธรรม

จรยธรรมเพมเตมแลวนำามาแลกเปลยนเรยนร

ตามแนวทางการจดการความรทกระยะ การศกษา

ดงานทงในและตางประเทศเปนวธการททกคน

สนใจเพราะการศกษาดงานสามารถสนอง

ความกระหายใครรดวยประสบการณตรงไดใน

เวลาอนรวดเรวและตรงประเดนแมบางโครงการ

เรอง

สรเดช พนธวเศษ

สำานกงานเขตพนทการ

ศกษาประถมศกษา

ขอนแกน

อ.บานไผ จ.ขอนแกน

ตองใชงบประมาณคอนขางมากแตกไดผลคมคา

บทความนมงบอกกลาวเชงสรปสาระสำาคญการ

ศกษาดงานของผเขยนและคณะซงประกอบดวย

ศกษานเทศก คณครคณธรรมและผอำานวยการ

โรงเรยนทไดพบเหนกระบวนการปลกฝงคณธรรม

จรยธรรมผานสถาบนการศกษาขององคกรเอกชน

ในรปมลนธในประเทศสาธารณรฐจน (ไตหวน)

ดนแดนแหงภเขาสงชนและมพนทปามากถง

รอยละเจดสบหาโดยมเปาหมายการศกษาดงาน

ทมลนธพทธฉอจ มลนธทโดดเดนในเรองจตอาสา

มสาขาอยทวโลก ระหวางการศกษาดงานผเขยน

และคณะไดรบความสะดวกสบายทกประการ

เพราะ สพฐ.และศนยคณธรรมใหการสนบสนน

ทกดานทกคนจงมสมาธทจะเตมเตมเรองราวของ

คณธรรมอยางเตมท

มลนธพทธฉอจ กอตงขนดวยหลกการ

“สอนคนรวย ชวยคนจน” เพราะผยากไรขาดวตถ

ปจจยในการครองชพ สวนผมงมขาดอาหาร

ทางใจ ธรรมาจารยเจงเหยยน ผนำาหญงรางเลก

ของมลนธเหนวา ปญหาสงคมสวนใหญเกดจาก

คนรวยดงนนจงตองสอนคนรวยกอนและสอน

ควบคไปกบการชวยคนจน มลนธดำาเนนภารกจ

แปดประการขององคกรไปพรอมๆ กนเรยกวา

“หนงยางกาวเกดรอยเทาทงแปด” รอยเทาทงแปด

หมายถง ภารกจแปดประการของมลนธทสามารถ

เชอมประสานคนรนเกากบคนรนใหมและเชอม

ประสานคนรวยกบคนจนใหเขากนไดอยางด

๑๒

ภารกจ ๘ ประการประกอบดวย

๑. ภารกจการกศล ใหการดแลผยากไรระยะ

ยาว ใหการชวยเหลอฉกเฉนและออกเยยมเยอน

ผยากไรถงบาน

๒. ภารกจรกษาพยาบาล มโรงพยาบาล ม

ฟรคลนก เครอขายทางการแพทยและกลมอาสา

สมครทางการแพทยทไปตรวจเยยมผคน ทอยหาง

ไกลจากโรงพยาบาล

๓. ภารกจการศกษา สรางมหาวทยาลยฉอจ

ทเปดสอนทงสาขาแพทยและสาขาสงคมศาสตร

มวทยาลยเทคโนโลย มโรงเรยนมธยม ประถมและ

อนบาลทเนนความรกและการเคารพตอชวต ซงจะ

ไดกลาวถงการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมผาน

สถานศกษาเปนลำาดบไป

๔. ภารกจดานมนษยธรรม ผลตสอดาน

ตางๆ เพอเผยแพรภารกจของมลนธและหลก

คำาสอนของฉอจ เปนสอกลางระหวางสมาชกทวโลก

ผานสอสงพมพ วทยของมลนธและ Website

ของมลนธ ปจจบนมสอโทรทศนเปนของตนเอง

ชอสถานโทรทศนตาอาย ซงมความหมายวา

ความรกทยงใหญ ผลตรายการเกยวกบการ

สงเสรมคณภาพชวต ออกอากาศตลอด ๒๔ ชวโมง

ไมมโฆษณา

๕. ภารกจบรรเทาทกขระหวางประเทศ ให

ความชวยเหลอแกผประสบภยธรรมชาต ชวยทก

ประเทศทวโลกไมเลอกเชอชาตศาสนา

๖. ภารกจดานบรจาคไขกระดก มศนย

ขอมลไขกระดกขนาดใหญทสดในเอเชย ภารกจ

ดานนพฒนามาจากภารกจดานรกษาพยาบาล

๗. ภารกจอนรกษสงแวงลอม มงกระตน

จตสำานกของผคนในสงคมทนนยม ใหยดอายวตถ

สงของเครองใชใหนานทสด เกดประโยชนสงสด

ปจจบนโครงการรไซเคลขยะใหมคา มชอเสยงมาก

มโรงแยกขยะกระจายอยตามเมองตางๆ ๕,๐๐๐ แหง

การดำาเนนการของสถานโทรทศนตาอายกใช

งบประมาณจากรายไดรไซเคลขยะเหลานหนงใน

สามสวนของคาใชจายทงหมดของสถาน

๘. ภารกจดานอาสาสมครชมชน มศนย

๑๓

ปญหาสงคมสวนใหญเกดจากคนรวย ดงนนจง

ตองสอนคนรวยกอนและสอนควบคไปกบการ

ชวยคนจน

ปฏบตภารกจเปนศนยยอยตามความพรอมของ

ชมชน ภารกจนทำาใหผคนมความใกลชดกนยงขน

รวมกจกรรมสาธารณะกนงายขน

การปลกฝงคณธรรมจรยธรรมผานสถานศกษา

ระบบการศกษาของไตหวนเหมอนกบของ

ไทย กลาวคอ ในระดบประถมศกษาใชเวลา ๖ ป

ระดบมธยมตน ๓ ป มธยมปลาย ๓ ป และ

อดมศกษา ๔ ป หลกสตรของโรงเรยนพทธฉอจ

ซงเปนภาคเอกชนกเปนหลกสตรเดยวกบระบบ

การศกษาทใชทวไปแตเพมเตมการสอนใหเปนคนด

ไมเนนเฉพาะความเกงดานเดยว สถานศกษา

ของมลนธนจะใหความสำาคญทงทางมนษยศาสตร

และวทยาศาสตร ผบรหารโรงเรยนมลนธพทธฉอจ

บอกวาโรงเรยนทานจดอยในประเภท Alternative

Learning School (โรงเรยนทเปนทางเลอกหนง

ของวธการเรยนร) ครตองมพฤตกรรมทเปน

แบบอยางจนเปนวถชวตมจตใจออนโยนสามารถ

สอดแทรกวาทธรรมและเชอมโยงลงสการปฏบต

ไดจรงจนเปนนสย นกเรยนจะถกฝกใหชวยเหลอ

กนและกน และชวยเหลอสงคม กจกรรมทนา

ประทบใจกจกรรมหนงคอ Cleaning Time Our

School เพราะโรงเรยนไมมภารโรง และอกกจกรรม

หนงคอกจกรรมกวาดถนนนอกโรงเรยน สวนเดก

ทมปญหาซงมอยนอยมาก เพราะทางโรงเรยนรบ

เฉพาะเดกทอยรวมกบพอแมเทานน กระบวนการ

รบเขากใชวธสมภาษณเพยงอยางเดยว โรงเรยน

แกปญหาเดกมปญหาเหลานตามแนวทางปลกฝง

คณความด ใหความรกความอบอนและดแลอยาง

ใกลชด ใชวาทธรรมของธรรมาจารยเจงเหยยน

ผนำาของมลนธ ทใหขอคดขอปฏบตวา “เธอด ฉน

ด สงคมด โลกด” มาเปนแนวทางในการแกปญหา

กจกรรมการเรยนการสอนมงเนนใหนกเรยน

เรยนรจากการปฏบตแลวนำาสวถชวตดวยการฝก

ปฏบตหลายลกษณะ เชน การฝกสมาธและปญญา

ดวยจรยศลปการชงชา จรยศลปการจดดอกไมและ

จรยศลปการเขยนพกนจน มารยาทและวฒนธรรม

ฉอจกเปนเรองสำาคญทตองสอนเพอใหนกเรยน

นกศกษามความพรอมทงการศกษาชวต การเสรม

สรางบคลกภาพ การศกษาวฒนธรรมและการ

ศกษาความรกในเพอนมนษย ทธรรมาจารยบอกวา

เปนความรกยงใหญโดยเฉพาะในประเดนทกลาว

ถงในปาฐกถาธรรมทวา “ในโลกนไมมใครทฉน

ไมรก ไมเชอใจ ไมใหอภย และไมมใครทฉนให

ทงสามสงนไมได และนาสงสารคนทรกใครไมเปน

และคนทไมมใครรก” นบวาเปนถอยคำาทแสดงถง

จตใจทงดงามและแนวแนของผนำาทางคณธรรม

ทเปน นกปฏบตทานนทสอความหมายไดอยาง

สมบรณ

กจกรรมชงชาเปนการฝกสมาธทไดผลด

มากเพราะเปรยบไดกบเดกทแตกตางกน ครตอง

ใจเยนระมดระวง อยาเรงเกนไป การชงชาทำาให

จตใจแนวแน มใจบรสทธ ละเอยดออน แตละขน

ตอนของการชงชาลวนมความหมายและสงผลถง

การปลกฝงคณธรรมไปในตว การชงชาจะทำาให

เกดสต เพราะมความตงใจมนจนเกดปรากฏการณ

บท

ความ

ดเด

น

๑๔

ทเรยกวา “มอถง ตาถง ใจสมผส” การรนชาทไมรน

เตมถวยกสอความหมายถงการเหลอทวางไว

สำาหรบคนอน เหลอสำาหรบรบฟงความคดเหนคนอน

แมขณะจบชากมความหมายเชงคณธรรมจรยธรรม

ทำานองเดยวกน ไดแก จบท ๑ หมายถง การคดด

จบท ๒ หมายถง พดด และจบท ๓ หมายถงการ

ทำาด รวมความวา จะคด จะพด จะทำาสงใด ตอง

มสตระลกไดตลอดเวลา สวนกจกรรมจดดอกไม

เปนกจกรรมทตองทำารวมกบผอน เนนใหชวยกน

คดวางแผน เปนการฝกสมาธ หลอมรวมความคด

ขดเกลาจตใจใหรกในความเปนระเบยบวนย

ตระหนกและเอาใจใสอยางลกซงจนเกดผลสำาเรจ

ในชนงาน มลนธพทธฉอจซงมสถานศกษาทงระดบ

อนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา

และอดมศกษาเปนของตนเอง เชอวา จรยศลป

การจดดอกไม กจกรรมกลมทตองทำาตงแตเดก

อนบาลจนถงนกศกษาแพทยจะชวยใหผเรยน

มความคดเปนอสระและสามารถนำาความคดอสระ

ไปสานตอกบผอนได ประสานความรวมมอรวมใจ

กบผอนในชวตจรงได เปนการปลกฝงผเรยนใหม

จตใจทดงาม ดำารงตนในสงคมไดอยางเปนสข

เปนการสอนผานกระบวนการกจกรรมทเชอมโยง

กบชวตจรงและสงรอบขาง นำาไปสการคดวเคราะห

หาเหตผลไดอยางด

การศกษาระดบอดมศกษากเปนเอกลกษณ

ชดเจน นกศกษาแพทยมหาวทยาลยฉอจไมใช

นกเรยนมธยมทมผลการเรยนระดบหวกะทเสมอไป

ระดบปานกลางกมมาก แตหลงจากเรยนจบและ

สอบรบใบอนญาตกลบสอบไดลำาดบตนๆ เปนสวน

ใหญ อาจเปนเพราะขณะศกษาในมหาวทยาลย

นกศกษาแพทยไดศกษาวชาชวตควบคไปดวยใน

หลกสตร มหาวทยาลยพานกศกษาแพทยออกภาค

สนามเพอชวยเหลอคนจน เพราะถอวาแพทย

มหนาทรกษาโรครกษาแผนดน และแมเปน

นกศกษาแพทยแลวกยงคงศกษาการจดดอกไม

และตองจดร วมกบผ อ นด งไดกลาวมาแลว

การเคารพตอผอทศรางกายใหนกศกษาแพทย

ศกษาสรระเมอวายชนมมหาวทยาลยจะให

ความสำาคญมาก นกศกษาเรยกบคคลทเปยมดวย

คณธรรมเหลานวา “บรมครผไรเสยง” ญาตมตร

ของบรมครผไรเสยงไรวญญาณเหลานจะไดรบเชญ

มารวมพธกรรมทางศาสนาอยางสมเกยรตหลงจาก

น กศ กษาแพทย ได ใ ช ร า งกายของบรมคร

เพอประโยชนทางการศกษาแลว ซงในปจจบนม

ผแจงความจำานงบรจาครางใหเปนจำานวนมาก

กระบวนการนถกออกแบบใหสอดคลองกบลกษณะ

เดนของชาวเอเชยทมคณลกษณะเดนในดาน

ความกตญญ รกชาต ออนนอมถอมตน เปนอทธพล

ทางศาสนาพทธนกายมหายานและขงจอในไตหวน

๑๕

ทมคำาสอนชดเจนในเรองความซอสตย ความ

อาวโส การจดระเบยบสงคม และการเคารพสมาชก

ในครอบครว

ตลอดระยะเวลาการศกษาดงานทง ๕ วน

หลงจากอาหารคำาทกคนจะรวมกจกรรม AAR

(After Action Review) เพอตรวจสอบทบทวนวา

แตละวนเราไดพบเหนทงความสำาเรจและปญหา

ไมควรใหความสำาคญตอความสำาเรจแตเพยง

ดานเดยว ควรใหความสำาคญกบปญหาทพบดวย

เพราะปญหาจะชวยในการพฒนาคน และการ

พฒนาคนกคอการพฒนางานพฒนาคณธรรม

จรยธรรมนนเอง นอกจากนกจกรรม AAR ยงเปน

การฝกรบฟงความคดเหนของคนอนและฝกการ

ทำางานเปนทมไดอยางดอกดวย ศกษานเทศก

ผอำานวยการโรงเรยนและคณครคณธรรมหลาย

ทานทรวมคณะศกษาดงานยดหลกการและขนตอน

AAR พรอมกบปฏบตจรงในตางแดนอยางเปน

รปธรรมนาชมเชยโดยเฉพาะอยางยงในสาระสำาคญ

ทตองถามตนเองวา สงทควรไดพบสมผสคออะไร

ทไดพบไดสมผสจรงคออะไร แตกตางกนหรอไม

ดวยเหตผลใด ทกครงทเปดวงสมมนาอยางเปน

ทางการหรอเสวนากล มยอย ไมว าจะบนรถ

ทโรงแรม ทโตะอาหาร วงสนทนาจะออกรสและได

สาระทกครงจนสามารถหลอมรวมความคดของ

คณะศกษาดงานวา ทกคนมสญญาใจทจะทำา

ความดยงๆ ขนไป และเมอโฟกสมายงแนวทาง

การทำางานในภาพรวมแลว แตละคนลงความเหน

ไปในทศทางเดยวกนวา เมอศนยคณธรรมและสพฐ.

ใหขอมลการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมของตาง

ประเทศพรอมกบเปดโอกาสใหไปดของจรงถงท

แลวสำานกงานเขตพนทการศกษาและโรงเรยน

คณธรรมชนนำาจะขบเคลอนกจกรรมและขยายผล

สโรงเรยนเครอขายอยางถวนทวและยงยนอยางไร

เปนโจทยขอใหญสำาหรบทกคน

บท

ความ

ดเด

น

๑๖

ชวตน

คงไมมใครอยากเปน

ภาคอสานตอนลาง อบลราชธาน เขต ๕

เมอเปนไปแลว...เราจะทำาอยางไร...?

“คร... คร... ครครบ เดกชายโนตฟาด

บมหวเดกชายตอกแลวครบ” ยงไมทนขาดเสยง

นกเรยนชายคนหนงทร องตะโกนบอกกล มคร

ทกำาลงรบประทานอาหารกลางวน ณ โตะมาหนออน

ใตอาคารเรยนทครๆ ทกทานอปโลกนใหเปน

โตะอาหารประจำาโรงเรยน ครกชมลรบวางชอน

ทกำาลงตกขนมาเพอรบประทาน แลวรบวงไป

เรอง

กชมล อยสข

โรงเรยน

บานเตย

ต.เตย อ.มวงสามสบ

จ.อบลราชธาน

ทกลมนกเรยนทกำาลงมงด กลมนกเรยนทดวนวาย

เสยเหลอเกน “ต เปนอะไรหรอลก” ครกชมลถาม

พรอมกบคอยๆ พยงเดกชายตขนจากกองฝน

ละอองทลมลงไป เดกชายตคลกฝน มอ เทา เขา

เปอนฝน และปรากฏเปนรอยเลอดไหลออกมา

ซบๆ หลายแหงเพราะแรงทโดนฟาดหรอทำาใหลม

ลงไปคลกฝน คราบนำาตาปนคราบฝนไหลหนวง

ยอยลงมาทขางแกมเดกชายต สหนาบงบอกวา

๑๗

เจบปวดอยไมใชนอย มเสยงรองเบาๆ เหมอน

เกรงกลวอะไรสกอยางหนง ครกชมลอมเดกต

มาใตถนอาคาร แลวใชนำาลางฝนและเลอดออกบางๆ

จากนนใหคณครอนบาลหายามาใสตามแผลนน

แตครกชมลลมอะไรไปบางอยางและไมทน

ไดฟงหรอจตใจทเฝาพะวงอยแตเหตการณทเกดขน

เพยงเหตการณเดยว แตไมทนไดยนหรอฟงอก

เหตการณหนงทเปนเหตการณซอนเขามา นนคอ

เสยงครสภาพสตรทานหนงรองเสยงหลงดวยคำาพด

วา “ผอ.อยาเขาไปใกลเดกชายต ผอ.อยาจบเลอด

เดก อยาถกตวเดก มานใหเดกเขาชวยเหลอตนเอง

ผอ.มาน” เสยงครสตรทรองเสยงหลงมานน

ครกชมลไมเขาใจ และยงไมมสตทจะรบรใดๆ

ในเหตการณทผานมา ตอเมอเสรจภารกจตอเดกๆ

แลวเพราะสงตอใหครอนบาลพานกเรยนไป

พกผอน ครสภาพสตรพดตอวา“เดกชายตมพอเปน

โรคเอดส” ครกชมลตอบวา “ไมกลวหรอกเพราะ

มอไมเปนแผล” แตสงทครกชมลงนงงและสงสย

เปนไกตาแตกเพราะอยมาเปนปแลวแตไมเคย

ทราบเรองนมากอนเลย ครบางคนยงงนงงกบเรอง

ทเกด เพราะไมเคยมใครทราบเรองนมากอน

หรอทราบแลวแตเงยบๆ ไป หรอประการใดหนอ...?

นละเปนการจดไฟชนวนใหครกชมลซกถาม

ครทกทานซกถามนกการภารโรง ครอนบาล ครท

อาศยอยใกลเคยงกบบานเดกชายต “ผอ. เดกชาย

ตมพอมแมแตพอแมแยกทางกน มพสาวหนงคน

ไปอยกบแมทกรงเทพมหานคร มอาชพรบจาง

แตจ�าไมไดวารบจางท�าอะไร” นกการภารโรงคนขยน

ตอบและอยากเลาใหฟงตอไปอก “เคยไปรบจาง

ท�านากบพวกของกระผม กระผมเรยกใหรบ

ประทานอาหารดวยแตเดนหนไป ไมมารบ

ประทานกบพวกกระผม” และยงอธบายตออกวา

“นายนพพลสกตามตวและตดโรคเอดสมาครบ”

ผซกถามถามตออกอยางสนใจวา “เดกชายตตด

มาดวยไหม” ไมมคำาตอบ สายตานกการคนซอ

กมลงตำา หลบสายตา ผอ. แลวไมพดตอ แลวเดน

ไปทำางานของตนเองตามเดม

ยงไมไดใจคนถามซกท...

ผสงสยหรอผซกถามเรมหงดหงดอกเปน

กำาลง เดนตามหาครอนบาลซงกำาลงนำานกเรยน

อนบาลไปแปรงฟน และเตรยมทนอนใหเดกนอน

ตอนบายโมง คณครรอะไรมาบาง “หนกไมคอย

ทราบอะไรมาก ผวเมยคน เคยไปท�างานอย

กรงเทพมหานคร มบตร ๒ คน คนโตอยกรงเทพฯ

เดกชายตอยกบเรา เดกชายตมนสยงอแง ออนแอ

มกโดนเพอนทบต รงแกยบอยๆ” “แลวเดกชายต

มอาการเหมอนคนเปนเอดสไหม” ครอนบาลตอบ

แบบใครครวญและพจารณากอนตอบ “ไมพบวาม

อาการใดๆ หนสอนมาแตอนบาลจนถงระดบชน

ประถมปท ๑ กไมพบวาเขาเปนอะไร” เฮอ...คอย

โลงใจหนอย... ไมรวามใครเหนหรอไมทผถามม

อาการโลงใจแบบเหมอนยกภเขาออกจากอก

จากนนไดเดนไปทหองสอนของระดบชน

ประถมศกษาปท ๑ ทเดกชายตกำาลงเรยนหนงสอ

อยกบคณครหนาหวาน นางสาวปรศนา ผเอออาร

กบทกคน “พจา...ขอโทษทมารบกวน” คณคร

กำาลงสอนใหนกเรยนอานภาษาไทยดวยเสยง

ทคอนขางดง เดกหองนอานไดทกคน เดกชายต

บท

ความ

ดเด

น

๑๘

กำาลงเดนวนเวยนไปมาในหอง อานหนงสอไหมหนอ

ผสงสยกำาลงสงสยเปนกำาลง พฤตกรรมเดกชายต

จะไมนง ชางเลน ชางซนซน ราเรง อารมณด

หยอกลอเพอนบาง เบาบาง หนกบาง จนไมร

จะเอาอะไรมาชงนำาหนก เดกชายตมกรยาทผด

เพอนอยบาง สนนษฐานวา สมาธสน “พจาขอโทษ

ทเถอะ เดกชายตอานหนงสอออกไหม” ผถามรสก

อดอดและเหมอนรคำาตอบแตกเพอใหแนใจยงขน

“อานไมออกหรอก ผอ.” ผตอบตอบแบบเกรงใจ

เพราะคงกลวผถามจะตำาหนทเดกอานหนงสอไม

ออก “ไมเปนไรหรอกพ หนเขาใจแลว” “แลวพเคย

รบางไหมวาเขาเปนหรอไมเปน...” ผถามและผ

ตอบมองตากน ...นงไมมคำาตอบ “พกเพงรนะ...”

เงยบกรบ ผถามเดนออกไปพรอมคำาขอบคณและ

ขอโทษทมารบกวนเวลาสอนของคณครสาว

“หนไปเรยกเดกชายตมาขนรถ ผอ.ซ

ขอบใจมากจะ” ครกชมลไดใหนกเรยนชายไปตาม

เดกชายตมาขนรถ เดกชายตรบมาทรถผอ.

พๆ ชวยกนเปดประตรถให เดกชายตนงตอนหลง

“ต วนนครใหเธอเปนเจานายเลยนะเนย” ครกชมล

พดพรอมกบรอยยมทเมตตานกเรยนอยางเปยมลน

“ต เอย บอกทางไปบานใหครนะ” “ครบ” เดกชาย

ตราเรง สดใส บรสทธอะไรเชนน รถยนตคนเกา

สมอๆ มรอยบบและชนมานบครงไมถวนคอยๆ

เคลอนออกจากโรงเรยน โดยมนกเรยนนำาทางไป

จนถงบาน ระหวางทางทกทายผปกครองเปนระยะๆ

“ผอ.ไปไหน” ผปกครองถามและรบไหวตอบ

“สงตจะ” เมอรถเคลอนไปอยางชาๆ มรอยยม

ผปกครองและมองตามรถมาแตไมไดยนวาพดวาอะไร

แตทานชางยมอยางละมนละไมเสยเหลอเกน...

เมอมาถงบ านเดกชายต พบคณยาย

ทชราภาพมาก รปรางผอมโซ ผวดำา มรอยเหยวยน

ทวใบหนา เสอผาเกาๆ ยมและยกมอไหว อธยาศย

ใจคอทานชางอาร แตแววตาทานดทกขปนเศรา

เสยเหลอเกน ผมาเยอนโอบไหลหญงชราทชอ แชม

เบาๆ และเมอมองเขาไปในบานทเหมอนจะเปน

กระตอบปนไมโทรมๆ หลงหนง หลงบานมยงขาว

หลงเลกๆ พบชายอายประมาณ ๓๕ ป แตงกาย

ดวยชดสดำาๆ เสอสดำา กางเกงขาสนสดำา หนาตา

โทรม เศราๆ ไมมรอยยมบนใบหนา แตยกมอไหว

ผมาเยอน และไมพดอะไร แมจะอยากพดดวย ชาย

คนนนกมาควาแขนลกไปหลงบานทนท ไมพด

อะไร สกพกกไดยนเสยงเดกชายตรองเสยงเบาๆ

อยกบชายคนนน “...ยายจะ สบายดหรอ ท�านา

แลวหรอยง” “ซ�าบายดจะ นากไมไดท�าดอก

ไดแตรบจางท�านาไปวนๆ” ยายตอบพรอมกบ

นงลงทขอนไม แลวเคาจะกนอะไรหนอ...? แลว

เลยงลกกบหลานอยางไร...? ชวตของเราเจอแต

เรองแบบนตลอดของการรบราชการมา “พอของต

กนยา ใชเขมฉดยาทมทแขน เมอตอนอยกรงเทพฯ

แลวกไมรสกอะไรมาบางๆ ยายกไมคอยอยาก

เซาซ คาดคนเอาค�าตอบจากเขาเทาไหรหรอก

...แมตกอมพมนไปอยกรงเทพฯ นานแลวละ...”

เหมอนคำาพดเหลานนจะพรงพรออกมาอยางไมยง

คนฟงเขาใจดวยสามญสำานก ผ เปนแมไมวา

จะเลยงลกจนโตแลวเพยงไร จนมหลานเตมบาน

นาจะเปนวยทเบกบานไดชนชมความสำาเรจของลก

ความนารกของหลาน เปนวยทนาจะไดพกผอน

๑๙

บาง แตดจากสภาพแลว คณยายตองเปนหวเรยว

หวแรงใหญในการทำามาหาเลยงชพใหทง ๓ ชวต

ในครอบครว ตราบใดเมอหวอกของคนเปนแม

หวอกของคนเปนยายงมนคงเทยงแทเปรยบ

เหมอนเสาหน เปรยบเหมอตนโพธทยงคงเปน

เสาหลกของครอบครว ยงคงเปนรมโพธรมไทรของ

ลกหลาน

“ยาย... ไมตองหวงหรอกงวลใดๆ วาหน

จะท�าความเดอดรอนใดๆ มาใหหรอก ไมตองกลว

ใดๆ ทงสน ท�าบญภาวนาวาคงตองมสกวนหรอก

ทเราจะสบายกบเขาไดบาง หนจะพยายามชวย

คณยาย ยายท�าใจใหสบายนะ หนขออนญาต

เลาเรองนออกสสายตาผอานหรอผฟงบางนะ...”

“ยายไมวาอะไรหรอก ชาวบานเคาพดกนวา

ผอ.นนแสนด” “ยายเลยงดลกหลานใหดนะ หน

เชอสวรรคมตานะยาย” ยายมนำาใสๆ ไหลออกมา

ทขอบตา เดนมาสงผมาเยอนทรถ ยกมอไหว

ปดประตบาน ผมาเยอนเรมสงเกตวาประตบาน

สวนใหญถายงไมมดคำาจะคงยงไมปดประตบาน

แตบานนปดประตบานตงแต ๔ โมงเยน

ภาพทกภาพยงคงฝงแนนในจตใตสำานก

เสยงทกเสยงย งคงก องอย ในโสตประสาท

เหตการณทเกดขนเหมอนฝนทตนขนมาแลวหายไป

อยากใหเปนเชนนนเสยเหลอเกน แตฝนของเดก

ชายตเปนจรง จะหยดฝนนนไดหรอ ในเมอเรอง

ทงหมดทกลนออกมาจากภาพทไดไปพบเหน

มนเปนเรองจรงทงหมด รายละเอยดชวตพอ

ของเดกชายต... ทานอยากทราบไหม...? แลวแม

ของเดกชายต จะเปนอยางไร...? คณยายลละ

จะเผชญชวตอยางไรหนอ...? มเพยงทานเทา

นนแหละทจะชวยพวกเขาไดในเวลาน จะถาม

ยอนถงอดตกคงไมมความหมาย แตควรจะถามถง

อนาคตมากกวา... อกหลายชวตทเปรยบเหมอน

โรงละคร ยงคงดำาเนนไปเรอยๆ บนความยากแคน

แสนเขญ แตเผอญมาพบเหนเขาแลว ...ละซ...

ชวตนคงไมมใครอยากเปน...แต...เมอเปนไปแลว...

เราจะทำาอยางไร...? คำาตอบอยททานผอานทกคน

วาจะตองทำาอยางไรกบชวตของพวกเขา...?

บท

ความ

ดเด

น

๒๐

ประตอสาน นครราชสมา เขต ๕

“คณแมขาท�าไมเราตองขนทรายเขาวดดวย

ละคะ” เดกหญงทราย ลกสาวตวนอยถามแม

เมอไดยนเสยงระฆงดงขนซงเปนสญญาณใน

การไปขนทรายเขาวด

“การขนทรายเขาวดเพอกอเจดยทราย

เปนพทธบชาแดองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

ซงจะท�ากนในวนตรษไทยตรงกบวนแรม ๑๕ ค�า

เดอน ๔ ซงเปนวนสนปของไทยเรา พอเดอน ๕

กนบเปนปนกษตรใหมจะ”

กอนถงวนตรษประมาณ ๔-๕ วน ชาวบาน

ทงเดก ผใหญ ผเฒาผแก กจะชวยกนขนทรายมา

กองรวมกนไวทลานวดตามทพระทานไดปกหลกไว

เจดยทราย

เรอง

บวกาน เลาสงเนน

โรงเรยน

บานขามทะเลสอ

อ.ขามทะเลสอ

จ.นครราชสมา

ใหเปนแถวๆ หลกละกอง ทกปจะมกองทราย

หลายกอง การทำาเจดยทรายน จงเปนเวลาทหนม

สาวไดทำางานรวมกนซงอยในสายตาของผเฒาผแก

และจะสงเกตเหนไดวาลกสาว ลกชายของบานใด

ชอบพอกน พอถงวนสงกรานตกจะมประเพณ

รดนำาดำาหวผใหญ มการรำาวง ซงเปนโอกาสทหนม

สาวไดใกลชดสนทสนมกนอกวาระหนง สวนเดกๆ

นนไมตองหวงสนกสนานกนเตมทตงแตขนทราย

เลยทเดยว เพราะเปนสงทเดกๆ ชอบมาก

“แลวลกอยากรไหมวาการกอเจดยทรายน

เขาท�ากนมาตงแตเมอไร ถาหนอยากรแมจะเลาใหฟง”

“อยากรซคะ คณแมขาเลามาเรวๆ คะ”

๒๑

ลกสาวตวนอยเรงคณแม

“การกอเจดย ทรายน มมาตงแตสมย

พทธกาล จากพระไตรปฎกกลาวถงการกอเจดย

ทรายไววา วนหนงพระเจาปสเสนทโกศล ทรง

พกผอน ณ หาดทรายรมฝงแมน�า ทอดพระเนตร

เหนทรายขาวสะอาดราบเรยบ ทรงมพระด�ารวา

ควรท�าเปนรปเจดยขนเพอบชาพระรตนตรย ดกวา

ทจะมาเดนเลนโดยเปลาประโยชน เมอทรงด�าร

เชนนนแลวกลงมอกอทรายเปนรปเจดยดวย

พระองคเอง เหลาบรวารทงหลายทตามเสดจ

กลงมอกอเจดยทรายตามไปดวย เมอส�าเรจแลว

มองดเปนทวแถวสวยงามเกดความสงบ ปตยนด

เปนทยง เมอนบแลวปรากฏวามเจดยทรายถง

๘๔,๐๐๐ องค”

แมสงเกตเหนวาลกสาวตวนอยตงใจฟง จง

เลาตอไปวา

“จากนน พระเจาปสเสนทโกศลทรงโสมนส

ยงนก เสดจกลบบพผารามมหาวหารในนครสาวตถ

ถวายอภวาทแลวทรงนงขางองคสมเดจพระสมมา

สมพทธเจา แลวกราบทลถามถงอานสงสของการ

กอพระเจดยทรายบชาพระรตนตรยทพระองค

ทรงกระท�ามาแลวโดยตลอด พระพทธองคทรง

โปรดประทานพระธรรมเทศนาวา”

“ชนเหลาใดมศรทธาเลอมใสอตสาห

พากเพยรท�าการกอสรางเจดยทรายใหญนอยกด

ดวยศรทธาอนแรงกลากจะไมไปสอบายภมตลอด

รอยชาต ถาเปนมนษยกจะเปนผมงคงดวยทรพย

สมบต มบรวารเปนจ�านวนมาก ครนตายไปจะได

เกดในสวรรค แมนพระตถาคตเองกเคยไดกระท�า

มาแลวในครงเปนพระโพธสตว”

“คณแมขาอยางนหมบานเรากไดท�าบญ

ทยงใหญมาโดยตลอดทกปใชไหมคะ ตงแตลก

จ�าความไดลกกไดขนทรายและกอเจยทรายทกป

ซงบางหมบานเขากไมท�ากนแลว”

“ใชจะ ตงแตเมอครงทแมยงเปนเดกอย

คณตาคณยายทานกพาท�ามาทกปเชนกน การขน

ทรายเขาวดยงเปนประเพณสบทอดความสามคค

ของคนในหมบาน และเปนการช�าระหนสงฆทพวก

บท

ความ

ดเด

น

๒๒

เราไดเหยยบย�าใหดนตดเทาออกจากวด บางครง

ผเฒาผแกถอตะกราอาหารมาวด ทานกยงเอา

กอนดนใสมาดวย ทใดเปนหลมเปนบอกเอาดนทง

ลงไปใหราบเรยบ ผคนสญจรไปมาจะไดไมเปน

อปสรรค อกทงทรายทเราชวยกนขนมานพระทาน

ยงน�าไปใชในงานกอสราง ซอมบ�ารงเสนาสนะได

อกมากมายเปนการช�าระหนสงฆโดยไมตองลงทน

เพยงแตลงแรง เราตองรกษาประเพณนไวเพราะ

ทกวนนยงเหลอประเพณขนทรายเขาวดอย ใน

ประเทศไทยและประเทศลาวเทานน” ลกสาว

ตวนอยดใจและตนเตนทจะไดกอเจดยทรายในอก

๒ วนขางหนา ทกคน ทกบานจงไดจดหาดอกไม

และสงทจะนำาไปปกบนยอดเจดยเพอตกแตงเจดย

ทรายใหสวยงาม

“คณแมขา นกจะหาโมงเยนแลวพระทาน

ท�าไมยงไมตระฆงสกทละคะ”

“ใจเยนๆ ซจะ นเราเตรยมทกอยางพรอม

แลว พอสญญาณระฆงดงขนเรากไปกนไดเลยจะ”

กอนวนตรษไทย ทกคนในหมบานจะมา

รวมตวกนทวดเพอทำาการกอเจดยทราย แตละคน

แตละครอบครวจะนำาดอกไม พวงมาลยมาดวยเพอ

ตกแตงเจดยใหสวยงาม รงเชาของวนตรษไทย

ทกคนแตงตวสวยงามมาทำาบญพรอมกนทวด

พรอมนำาหอมนำาปรงมาประพรมเจดยทกองค

ดอกไมธปเทยนนำามาบชา ขนนำามาทำานำามนตและ

ธงกระดาษประกาศสวนบญสวนกศลใหบรรพชน

มารวมอนโมทนาบญ ปกไวทกองทราย มความ

วา... “ ธงผนนท�าไปถงพระอนทร พระพรหม พระ

ยม พระกาฬ ทาวจตโลกบาลทงส โปรดน�าขาวบญ

กศลนไปถงญาตทงหลาย ผลวงลบไปใหไดทราบ

ในกองบญ กองกศลทลกหลานไดกอเจดยทราย

ถวายเปนพทธบชาแกพระรตนตรย พรอมทงถวาย

หนเกา หนใหมทเราทานทงหลายไดลวงเกน

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ขอใหเปนอโหสกรรม

อยาไดมเวรหนกรรมตดภพตดชาตอกเลย สาธ

สาธ สาธ”

๒๓

บท

ความ

ดเด

น

ภาคกลางตะวนออก นครปฐม

คณลกษณะสำาคญของพระพทธเจากด

พระอรยสาวกกด จะมจดเดนทสามารถพดแบบ

รวบรดใหกระชบไดวา เปนผร ตน และเบกบาน

คณลกษณะนควรจะมปรากฏในพทธศาสนกชนทก

คนดวย เพราะเปนการบงบอกถงเอกลกษณพเศษ

ทแยกไดวาเปนชาวพทธทแทจรง ซงไมใชเปนคน

ทไรปญญา คนหลง คนมวเมา และคนทมความทกข

มความคบแคน เดอดรอนใจ จตใจหดห เหงาหงอย

เศราสรอย เสยใจ อะไรประเภทน ตองเปนคน

แกลวกลา อาจหาญ มนใจ สงาผาเผย มใบหนา

ทยมแยมแจมใส ราเรง เปนผไกลจากกเลส จะอย

ทไหนกยอมจะทำาใหทนนเปนสถานทอนรนรมย

วถพทธ :

ร ตน และเบกบาน

เรอง

พระครปลดสวฒพรหมคณ

วดญาณเวศกวน

ต.บางระทก

อ.สามพราน

จ.นครปฐม

นาอยนาอาศย ตลอดจนมมนษยสมพนธทด

คำาวา ร หมายถง การรแจง การเขาใจ

ทราบถงวธการหรอขนตอนของการทจะนำาพา

บคคลหรอสงคมไปสจดหมายทดงามอยางกระจาง

แจง มปญญา

คำาวา ตน หมายถง ฟนจากหลบ ไมหลบ

รสงทงหลายตามความเปนจรง รเทาทน รตวขน

มสต โดยเฉพาะการตนตว ไมมวตามตอบสนอง

กเลสตณหาใหมวเสยเวลา

คำาวา เบกบาน หมายถง มความผองใส

ของจตใจ ราเรง แจมใส ไมขนมว มความสข

คนเราทไมสามารถจะเขาถงหลกการทง

๒๔

ภาพ : creativecommons.com

สามน คอ ร ตน และเบกบาน ไดนน กเพราะวา

เรายงมดมวดวยกเลสตณหา ยงตดในกามคณ

หรอกามสขนนเอง

การทคนเรามกจะมวเมากบสงทมาตอบสนอง

ทางตา ห จมก ลน กาย ทเรยกวากามคณ ๕ นน

มเรองปรากฏในพระไตรปฎก เลม ๒๘ สฏฐนบาต

เรอง โสณกชาดก ซงมใจความโดยยอวา เมอครง

ทพระโพธสตวเสวยพระชาตเปนพระราชกมาร

พระนามวา อรนทมราชกมาร และมพระสหายชอ

วา โสณกกมาร เมอทง ๒ เจรญวยแลวไดเดนทาง

ไปศกษาศลปศาสตรท เมองตกสลาดวยกน

หลงจากจบการศกษาแลว ไดหาประสบการณเพม

เตมดวยการตระเวนไปตามเมองตางๆ ตอมา

อรนทมราชกมารไดรบการอภเษกเปนกษตรยครอง

ราชสมบต ณ กรงพาราณส

สวนโสณกกมารไดออกบวชบำาเพญสมณ

ธรรมจนไดบรรลเปนพระปจเจกพทธเจา ภายหลง

ไดแสดงธรรมโปรดพระเจาอรนทมะ โดยการ

เปรยบเทยบคนทบรโภคกามวา เปนเหมอนอกา

ทบรโภคซากชางทลอยไปตามกระแสนำาในแมนำา

คงคา มความพงพอใจทมอาหารใหกน มนำาใหดม

จบอย บนซากชางนนไมหนไปไหน ถงแมจะม

ตนไมใหญทรมรนตามตลงทซากชางไหลผานปา

นนไป กไมสนใจทจะบนขนไปจบ ไมนานซากชาง

นนกลอยออกทะเลเวงวาง กวางไกล เมอจกกนเนอ

ชางแลว จะดมนำา แตนำากลบกลายเปนนำาเคมเสย

แลว เหนวาไมเกอกลตอการดำารงชวตอกตอไป

จงไดทะยานบนขนไปเพอจะเขาหาฝง แตซากชาง

นนอยหางไกลจากฝงมากแลว จงตองบนอยนาน

มากจนหมดแรง กตกลงในทะเล และเปนอาหาร

ของปลาในทะเลนนไป พระเจาอรนทมะทรงสดบ

เรองนแลว ทรงเกดความร ความเขาใจ มความ

เบอหนายในการอย ครองราชสมบตอกตอไป

จงไดสละราชสมบต และออกผนวชในทสด

จากเรองนจะเหนไดวา อกาไมร ไมเขาใจ

มวเมา หมกมนแตซากชางนน จงนำาภยมาให

ถงตนไดในทสด พระเจาอรนทมะทรงทราบเรองน

ทรงตนจากความมวเมาในลาภ ยศ จงทรงดำาร

ออกผนวช เพอจะทำาชวตทเหลออยนอยนดนให

เขาถงหลกสจธรรมความจรง สวนพระปจเจกพทธเจา

เปนผทร ตน และเบกบานดวยธรรม มความสข

ทเตมเปยม จากการไดทำาลายกเลสใหหมดสนแลวนน

การร ตน และเบกบาน จงเปนวถของพทธ

โดยแท ชาวพทธคนใดทยงหาแนวทางดำาเนนชวต

ไมพบ จงเปนโอกาสอนดทจะไดศกษาตวอยาง

วธปฏบต และแนวทางการดำาเนนชวตของบคลากร

ในโรงเรยนวถพทธ ดงไดนำามาจดพมพในวารสาร

ฉบบน ขอใหชาวพทธจงเปนผร ตน และเบกบาน

ถวนหนากน เทอญ

๒๕

บท

ความ

ดเด

น

ประสทธ คงศลป ....

ลกผชายหวใจไมแพ

เรอง

อำาไพ สงขสข

โรงเรยน

วชรธรรมโศภต

ต.บางครก อ.บานแหลม

จ.เพชรบร

บางครงเมอครนคดเกยวกบชวต ขาพเจา

ไดขอสรปวา ชวตเปนสงลกลบ มคำาถามมากมาย

ทเราไมอาจตอบ เรามาจากไหน เราเกดมาทำาไม

เหตใดเราจงมาสโลกน ทงๆ ทเราไมไดเลอก

รวมทงคำาถามอนๆ แมแตเรองคณธรรมความด

และความเปนธรรมในสงคม หลายครงทขาพเจา

เคยผดหวงทำาใหรสกเหนอยลาเหมอนชวตไมใช

อะไรอนนอกจากภาระทหนกอง แตแลวในทสด

ขาพเจากไดเรยนรจากเดกหนมคนหนงวา อยามว

แตตงคำาถามอยเลย จงใชชวตใหมคณคาสมกบ

ทไดเกดมาเปนมนษยเถด...เดกหน มผ นทำาให

ขาพเจาเชอวาชวตเปนสงสวยงามและศกดสทธ...

ขาพเจากำาลงพดถงประสทธ คงศลป เดก

หนมวย ๑๖ ป เขาเรยนภาษาองกฤษกบขาพเจาท

โรงเรยนวชรธรรมโศภต เมอเขาเขามาเรยนชน ม.๑

ทกๆ เชาขาพเจาพบเขาชวยนกการกวาดโรงเรยน

อยอยางแขงขน เขาจะไดเงน ๑๐ บาททกวน

จากงานนน ในชวงพกเทยงขาพเจาชนกบภาพทเขา

หวถงนำาไปใสโองมงกรในหองศนยศลปวฒนธรรม

เพอใหเพอนๆ ใชนำารดบรรดาตนไมบนตกชนสาม

นำาในโองนนพรองอยเนองนตย ประสทธจงตอง

คอยตกมาเตมใหเตมทกวน งานนทำาใหเขาตองรบ

กนขาวกลางวน เขาไมถอวานนเปนคาจาง แตเขา

ยนดทำาเพราะไมตองการรบความชวยเหลอใครโดย

ไมไดทำาสงใดตอบแทน

ไมนานขาพเจากไดรบรเรองราวทงหมดใน

ชวตของเขาวา ประสทธยายจากรงเทพฯ มาอยท

หม บานบางลำาภ พอของเขาตองออกจากงาน

เน อ งจากป วยด วยโรคเส น เล อดห ว ใจตบ

ความเครยดยงทำาใหพอเปนโรคเบาหวาน และ

ภาคใตตอนบน เพชรบร เขต ๑

๒๖

ภาพ : creativecommons.com

๒๗

ความดนโลหตสงอกดวย พวกเขาไมมบานของ

ตนเองจงตองอาศยอยกบญาต เลากนวา เขา

ถกเพอนใหมทาทายและรงแกเสมอซงประสทธ

จะตอบโตอยางรนแรงทกครง วนหนงทานพระคร

โศภตวชรกจ เจาอาวาสวดบางลำาภพบเหนการ

ตอยตของพวกเดกๆ จงไดสอบถามถงสาเหตและ

ไดเมตตาสอนประสทธวา ถาหากเขายงเลอก

เอาการโตตอบเปนทางออกเรองราวกจะบานปลาย

เรอยไป แตถาหากเขาใชความอดทนอดกลน

เรองราวกจะยตไดโดยงาย ประสทธเชอฟงคำาสง

สอนนนและทานพระครกไดเมตตาใหแมของ

ประสทธมาทำางานเปนแมครวทวด คราวนแมจะ

ถกล อเลยนว าต องกนข าววดเหมอนหมาวด

ประสทธกไมโกรธเพอนๆ อก เขายมรบคำาดถก

ดวยความอดทน ในวนหยดเขาไปรบจางเปนคนงาน

กอสราง บางคราวเขารบจางเปนคนงานในสวนให

คณครทโรงเรยน เขาทำาทกอยางทเปนงานสจรต

ดวยความตงใจ เขาเรยนดมนำาใจกบทกคน

ไมนานเขากเปนทรกของเพอนๆ และไมโดดเดยว

อกตอไป

บางครงชวโมงภาษาองกฤษทขาพเจาสอน

จะเปนชวงบาย ขาพเจาแปลกใจทประสทธ

มกงวงงน เขาจะขออนญาตไปลางหนาเพอปลกให

ตนเองตาสวางกอนจะกลบมาเรยนอยางตงใจ

ตอไป และตอมาขาพเจาจงรวาเขาไปทำางานแซะ

เกลอในนาเกลอ ซงอยตดทะเลดานตะวนออกของ

อำาเภอบานแหลม งานนาเกลอจะเรมทำาเมอสน

ฤดฝน ประสทธไปทำางานแซะเกลอดวยความหวง

ทจะหาเงนมาใหแม งานแซะเกลอตองทำาตอน

กลางคน ทำาเรอยไปซงในบางครงงานจะเสรจ

ในตอนเทยงของวนตอมา ชวงเปดเทอมเขาทำางาน

เฉพาะชวงเทยงคนจนถงหกโมงเชาจงกลบมา

แตงตวไปโรงเรยน งานแซะเกลอทำาใหเขาตองตน

ตงแตหาทมครง เตรยมตวไปพรอมกนทบาน

หวหนางานกอนเทยงคนแลวจงอาศยซอนมอเตอรไซค

ใครซกคนแลนฝาความมดไปทนาเกลอ

งานแซะเกลอเปนงานเหมาในชวงปดเทอม

ประสทธจะไดรบสวนแบงในราวเกอบสองรอยบาท

ตอวน แตในชวงปดเทอมเขาจะทำางานเตมเวลา

คอเรมงานตงแตเทยงคน กลบถงบานกพอดพระ

ฉนเพลเสรจ เขาอาศยกนขาวกนบาตรพระแลวก

จะนอนพกไปจนกวาแมจะมาปลก ใหชวยปดประต

ครวประตวด เขาตองนอนแยกกบพอทเขาเปนหวง

อยางยงเพราะเขาจำาเปนตองพงนาฬกาปลกเสยง

ดงสนนเพอตนใหทนคนงานแซะเกลอคนอนๆ เขา

ภมใจทไมเคยไปสายเลย แตเขากลบจากบานดวย

หวใจทเปนหวงพอทกครง...

พอของเขาอาการทรดลงเรอยๆ ขณะท

ขาพเจาเขยนเรองนพอของประสทธมอาการทอง

บวมเปงโดยไมรสาเหต แมเปนคนพาพอไปหาหมอ

ทโรงพยาบาล ยาทไดมามกเปนยาแกปวดและ

พอของประสทธกจะกนยานนเพอใหตนเองหลบไป

เพอหลกหนความทรมาน ประสทธเปนหวงพอ

จนกลายเปนคนเงยบขรม มคนแนะนำาวาพอ

เขาควรไดรบการผาตดเพอรกษาโรคหวใจ

ประสทธรวามนจำาเปนจะตองใชเงนจำานวนมาก

รฐอาจจะชวยเหลอเขาบาง แตเขาจะตองมเงน

สกกอนใหไดอยด วนแลววนเลาผานไปประสทธ

กไมเคยเกบเงนไดเปนกอบเปนกำาเลย เขาใหเงน

ทกบาททกสตางคทหามาไดกบแม แตมนมรายจาย

อนๆ ในครอบครวอยเสมอ ทงเรองการเรยนของเขา

กบนองสาว อาหารบำารงรางกายของพอกมราคา

แพง ประสทธเตมใจทจะซอหามาใหพอ เพราะพอ

เขากนอาหารไดนอยมาก เหนอยงานมากขน สงท

เขาทนไมไดกคอการทพอเรมสนหวงกบตนเอง

โทษตวเองวาพอเปนภาระของลก ประสทธ

พยายามใหพอเขาใจวาเขายอมแลกชวตของเขา

เพอพอได กำาลงใจจากลกชายคนเดยวทำาให

ชายกลางคนทลมปวยมานานพยายามทจะยนหยด

ตอสกบโรคภยตอไป พอบอกประสทธเสมอวาพอ

ภมใจในตวเขา พอจะมชวตอยเพอรอดความสำาเรจ

ของเขา ประสทธใชประโยคนเปนแรงบนดาลใจ

ทจะสกบงานหนกตอไป

การทอย ในวยกำาลงกนกำาลงนอนทำาให

ประสทธงวงเสมอเมอตองทำางานดกดน เขาอาศย

เรองเลาของพวกผใหญทเลาส กนฟงเปนความ

บนเทงแกงวง เขาชอบฟงเรองราวเกยวกบชวตของ

ผคนทตางดนรนตอส มมมมองตอชวตแตกตาง

กนไป มนเปนการเรยนรทไมมในหองเรยน แต

บางคราวเมอทกคนนงเงยบประสทธพยายามทจะ

ไมงวง เขาจงจนตนาการวานาเกลอขาวกระจางอย

ในความมดนนคอหมะและเขากำาลงเลนโกยหมะ

ใหเปนรปพระมด เขาภมใจกบกองเกลอสขาว

ทเรยงรายเปนแถวเปนระเบยบ ครนใกลรงสาง

ประสทธจะดใจทเวลาเชามาถง เขาชอบดาว

ประกายพรกทเจดจาอยบนฟาทางทศตะวนออก

มนใหกำาลงใจกบเขาเสมอ แตเมอแดดแรงขน

เมดเกลอจะพากนสองแสงจาบาดตา นาเกลอตอน

กลางวนกเหมอนทะเลทรายดๆ นเอง...เมอฝน

ตกงานทหนกอยแลวจะหนกยงขนไปอก คนงาน

แซะเกลอตองพยายามไมใหเกลอมโคลนปนเขาไป

ดวยการโกย การคราดจงตองทำาดวยความระมด

ระวงในความเหนดเหนอย ประสทธเลาวาเขา

จนตนาการใหเมดเกลอนนเป นเพชรซงส อง

ประกายเจดจาและเขากำาลงเลนอย กบอญมณ

สงคาดวยความระมดระวง พวกผใหญตางชนชม

ทเขาไมพรำาบนและยงโตขนมากเทาไหรประสทธ

กกลายเปนหวเรยวหวแรงทสำาคญในการทำางาน

มากขนเทานน

ในชวงตนเดอนมนาคม ขณะทขาพเจา

ตรวจขอสอบ ประสทธแวะมาดผลการเรยนของ

เขา ขาพเจาพบวาเขาสงขนมาก แตผอมลง และ

ผวคลำากรำาแดด ตาโตมรอยเศราบวมชำาจากการ

อดนอน แตเขากยมแยมแจมใส เพราะในบรรดา

นกเรยนชายชน ม.๓ เขาไดเกรดสงสดคอ ๓.๘๘

สงนนทำาใหพอเขาภาคภมใจ เขายงไดรบการโหวต

จากคณะครทงโรงเรยนในวนปจฉมนเทศใหเปน

นกเรยนขวญใจคณครอกดวย...แตทงหมดนคงไม

เทากบการทเขาไดรบการคดเลอกใหเปนเยาวชน

ดเดนดานคณธรรมจรยธรรมของจงหวดเพชรบร

เขามโอกาสไดเขาพบและรบโลจากนายกรฐมนตร

เมอวนเดก ป ๒๕๕๓ ... ประสทธบอกวาเปนวนท

พอเขายมอยางสดใสทสด กนขาวไดมากทสด และ

หลบสบายตลอดทงคน

สงเหลานทำาใหเขารวาพอมความสขทเขา

เปนคนด มนสำาคญเสยยงกวาสงอนใดทงหมด

ดงนนเขาจะทำาสงทดตอไปเพอใหพอมรอยยม

มกำาลงใจทจะตอสกบโรคภย ขอเพยงพอมความสข

ประสทธกพรอมทจะกาวตอไปสจดหมาย...เขายง

พดดวยรอยยมม งมนใหขาพเจาฟงซำาเหมอน

ทกครงวา เขาจะหาเงนใหมากพอทพอจะผาตด

หวใจโดยเรว

เมอเดนกลบบานพกหลงโรงเรยนเลก แดด

ยามบายยงรอนจด ขาพเจาเหนดอกกระดมเงน

กระดมทองปาบานอยรมทางเดน อากาศทแหงแลง

ทำาใหดอกของมนเลกกระจรดแตมนกเบกบาน

อยางสงางามเลยทเดยว เมอมองดดอกไมเลกๆ

นน ขาพเจาไมไดคดถงสงใดเลยนอกจากหวใจ

ทยงใหญของประสทธ คงศลป..

เขายอมแลกชวตของเขาเพอพอได กำาลงใจจาก

ลกชายคนเดยวทำาใหชายกลางคนทลมปวยมา

นานพยายามทจะยนหยดตอสกบโรคภยตอไป

บท

ความ

ดเด

น

๒๘

...ขาราชการตองยดมน และรกษาไวซง

เกยรตภม ยงถาเปนขาราชการคร ตองรกษาไวซง

คณธรรม คอ ความดงามในจตใจ ทนอมนำาใหทำา

แตสงทด มจรรยาบรรณวชาชพ หรอกฎเกณฑ

ความประพฤตหรอมารยาทในการประกอบอาชพ

เปนแบบอยาง เปนพอพมพ และแมพมพทด

มความเมตตา กรณาตอศษย ตองเขาใจจรยธรรม

ซงกคอหลกในการดำาเนนชวต...

เกยรตภม หรอ สมรภม

... คนสรางคนเรอง

อญญาณ รองสวสด

โรงเรยน

บานตอหลง

อ.ตากใบ จ.นราธวาส

...ทามกลางโลกทกวางใหญไพศาล โลกท

เจรญดานการสอสาร โลกแหงโลกาภวตน

วนเปลยน เวลาเปลยน และจตใจคนกเปลยนแปลง

ตามโลก ตามสงคมไป...แตจรรณยาบรรณวชาชพ

ทบนทกไวเพอสงสอน บคลากรผจะมาทำาหนาท

เปน “คร” มเคยเปลยน ...คำาวา “คร” ซงมาจาก

คำาบาลสนสกฤตทแปลวา “หนกแนน และผชทาง

สวาง” หรอครทไดชอวาผสรางคน คนสรางคน

ภาคใตตอนลาง นราธวาส เขต ๒

๒๙

หรอคนสรางโลก กไมเคยเปลยนเชนกน...

...เปนภาพหรอเรองราวปกตของทกๆ วน

ในวนทำาการของขาราชการครในจงหวดนราธวาส

โดยเฉพาะอำาเภอตากใบ ทซงดฉนเกด อาศยอย

และมอาชพเปนขาราชการครในปจจบน คอภาพของ

รถทหารนำาหนาขบวน อาวธครบมอ ไมวาจะทง

รถจกรยายนต รถกระบะ รถหมเกราะ ฯลฯ ยกเวน

กคงเปนรถถงทไมคอยไดเหน และพบเจอในการ

ปฏบตงานของทหารชดคมครองคร กลางขบวน

เปนคร และปดทายตามหลงดวยทหารชดคมครอง

ครอกเชนกน ...โอแมเจา... มนชางยงใหญอลงการ

งานสรางอะไรเชนน ...คณๆ รไหมวาครกมอาวธ

นะ... กคอ “ชอลก” ไง ...บวกกบวชาความร ความ

ชำานาญของแตละทานทรำาเรยนมา เพอมอบใหกบ

ผองศษยทงหลาย เพอใหพนจากวงจรอนปราศจาก

มงคลทไมเจรญ กคอ ความโง ความจน และความ

เจบ เพอใหศษยไดนำาไปปฏบต และใชในการดำารง

ชวต แตทำาไมทกวนนครผสอนจงตองเจบ (กาย

และใจ) และเสยชวตดวย เนองดวยเหตทวาทำาไม

ครจงตองเขามาพวพนในวงจร ทงๆ ทครเปนผนำา

ทางเพอใหออกจากหนทางในวงจรน... ทงหมดมน

เรมตงแตวนท ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๗ จนกระทง

ถงปจจบน ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๔... วนทดฉน

ไดเขยนแลวถายทอดบทความน คณครแหง

ชายแดนใตเสยชวตไปแลวกวา ๑๔๐ คน และบาด

เจบกอกกวา ๑๐๐ คน...?

...ในวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๘

โรงเรยนบานตอหลง อำาเภอตากใบ จงหวด

นราธวาส... พเอยดเปนครคนหนงของโรงเรยน

แกเปนครทเกาเกา (แก) ไดรบราชการมาตงแต

พ.ศ. ๒๕๑๖ สดทายกไดยายมาลงปฏบตงานท

โรงเรยนบานตอหลง ใน พ.ศ. ๒๕๒๓ (ในฐานะ

ครใหม) สาเหตทแกเลอกลงปฏบตงานทนเพราะ

เปนบานเกดของแกนนเอง แมวาหลงจากแตงงาน

แกจะยายออกไป แกเปนครมา ๓๐ กวาปจนม

มอเตอรไซคคชพประจำาตำาแหนง อายของมน

กรนนองๆ แกนนแหละ และแกกมอะไรๆ หนกใจ

แบบทเพอนๆ ครทกคนตางมเชนกน

...พเอยดเปนคนอารมณด คยสนก เขาได

กบทกๆ คน ใครโสดไมมค แกกจดหาใหหมด โดย

เฉพาะกบครสาวๆ พดใหครกครนไดเสมอ ดวย

สำานวนทวา “สองแง สามงาม” จนทกวนทำาการ

พวกครเรารอลนวาพเอยดแกมมกอะไรมาหยอก

ลอพวกเราอก... พเอยดเปนคนรกครอบครวโดย

เฉพาะ “แม” (ภรรยาทชอพพรอม) และลกๆ

อก ๓ คนของแก แกทงเคารพ ใหเกยรต และรก

สมาชกในครอบครบทกคนตามลำาดบ มากๆ ถง

มากทสด...

...วนนเปนวนทพเอยดสวม “เสอบาตก

สขาว” ทมลวดลายของบรรยากาศใตทองทะเลอน

สดชนและแจมใส...และแกกบรรยายประกอบวา

“ลกสาวพซอมาฝากจากภเกต” (ขณะนนเรยน

อยทมหาวทยาลยราชภฏภเกต ปท ๒)... พดตงแต

เชาจนพกเทยงรบประทานอาหารกลางวนทหองพก

คร กยงคยแตเรองเสอของแก ครหลายคนพยก

หนารบร และพรอมกบอมยมไปดวย ดพแกภมใจ

มาก... แลวจงพดขนมาวา “พนะเปนหวงนองๆ

ทมาไกล” แกคงหมายถงครสาว ๓ คนทมาจาก

ภาคเหนอและภาคอสานนนเอง และพดตอวา

“เหตการณไมปกต ถาไมจ�าเปนกไมตองออกไป

ไหนนะนองๆ” ทกคนพยกหนารบ “แลวพเอยด

ละ?” ดฉนพดสวนไป “มากไกล ขบรถกชา หมวก

กนนอกกไมใส ขนาดเดกๆ วงเลนออกก�าลงกาย

ยงวงแซงรถพเลย” พเอยดและทกคนหวเราะ

แลวพเอยดกพดตออยางอารมณดวา “กบพคงไมม

ใครท�าอะไรหรอก ทางจากบานมาโรงเรยนตลอด

ทางกลกศษย เพอนๆ ดๆ กนทงนน รจกทกคน

ไมตองหวง” พเอยดตอบ... วนนนหลงจากปลอย

นกเรยนเลกแถวกลบบาน ในเวลาประมาณ ๑๕.๓๐ น.

ดฉนไดทกทายพเอยด “กลบแลวหรอพ?” พเอยด

ตอบกลบมาวา “ไมหรอก กะวาจะเขาไปธระททาน

กอน” (ทาน คอ เจาอาวาสวดทามะปราง) แลวพ

เอยดกบดฉนกแยกทางกนกลบบาน...

...๒๕ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ ภายในวดทา

มะปราง หมท ๓ ตำาบลไพรวน อำาเภอตากใบ

จงหวดนราธวาส เนองแนนไปดวยผคน โดยเฉพาะ

๓๐

บท

ความ

ดเด

น

๓๑

พรงนคงไมเจอพเอยดทโรงเรยนบานตอหลง

อกแลว และคงตลอดไป... นหรอชวตของ

ขาราชการครชายแดนใต

ผรวมวชาชพคร ญาตพนอง ลกศษยลกหา รวมทง

บคคลทรกและเคารพ แมกระทงคนทไมรจก (นก

ขาวจากหลายๆ สำานกขาว) กมาอยกนอยางอกทก

ในบรเวณวด ...เสยงเพลงมอญรองไห พญาโศก

หรอธรณกนแสง กดงเออยๆ เรอยๆ เปนระยะๆ...

...ใช...วนนเปนวนพระราชทานเพลงศพ

พเอยด โดยมรองผวาราชการจงหวดนราธวาส

เปนประธานในพธ ...ใช...มนจบแลว...สนแลว...

สำาหรบครอบครว เพอนๆ พๆ นองๆ และผอง

ศษย ...การจากไปเพยงหนงชวตของพเอยดบนโลก

ใบน แตทกคนจะรไหมวาพแกคอโลกทงใบของ

ภรรยา ทมอาชพเปนแมบานมาตลอดชวต และลก

อก ๓ คน ...พเอยด คอเสาหลก ...คอความหวง

...คออนาคต... นหรอคอประเทศไทย มนเกดอะไร

ขน? ...ดฉนไมรจรงๆ วาจะเขยนบทความนตอไป

ไดอยางไร? มนจกและแนนทอกอยางพดไมออก...

พเอยดเสยชวตแลว หรอเรยกวาตายจะดกวา

...ระหวางรบในสงครามหรอ? ไม...ไมเลย...

พเอยดเปนแคครแกๆ นสยด ทฐานะธรรมดาๆ

คนหนง ซงไมเคยมพษมภยกบใคร และไดแคสราง

คณประโยชนนานปการ ในชวงเวลาของการไดชอ

วาเปน “คร” แตสงทไดตอบแทนคอ ...ความตาย

เทานนเหรอ...? หลงจากเสรจพธทางศาสนาทวด

ทามะปราง ภรรยา ลกๆ ญาตๆ และทกคนก

เคลอนรางอนไรวญญาณของพเอยดไปวดทรายขาว

(เนองจากวดทามะปรางไมมเมรเผาศพ) ซงวดอย

ไมหางไกลกนนก...

...วนนแดดจา ทองฟาเปด ลมสงบเงยบ

เหมอนจะรอรบอะไรสกอยางดวยใจทจดจอ...

ในเวลา ๑๔.๐๐ น. ประธานในพธไดอญเชญเพลง

พระราชทาน เพอพระราชทานเพลงศพ และจดไฟ

พระราชทาน... สกพกควนสดำา สสลบลายคลง

ทะมน คอยๆ พวยพงออกจากยอดเมรเปนระยะๆ

สงขนๆ แลวจางหายไป ในทามกลางแสงสวาง

ของดวงอาทตย... พรงนคงไมเจอพเอยดทโรงเรยน

บานตอหลงอกแลว และคงตลอดไป... นหรอชวต

ของขาราชการครชายแดนใต... ดฉนสบสน และ

ไมเขาใจถงหลกการ กบหลกความเปนจรง ในเรอง

เกยรตภม รเพยงวา...วนน...ชวโมงน...ทน...ไม

ตางอะไรกบสมรภมในสงคราม ซงยงรวาขาศกคอ

ใคร แตครไมรเลยวากำาลงทำาศกอยกบใคร...?

...สดทาย นองคนนไมมอะไรจะบอกพเอยด

มากไปกวาน ขอใหดวงวญญาณพจงไปสความสงบ

สข หากเกดชาตหนาฉนใดกอยาใหเจอเหตการณ

เฉกเชนนอก ใหจรรยาบรรณวชาชพครของพ ทได

มอบคณความดใหตระหนกไวเปนสงสดทายแกคน

เบองหลง และขอใหจตวญญาณของพทเปนผ

“หนกแนน และผชทางสวาง” ไดสองแสงชทางใน

ความมดมนบนโลกใบน ใหสวางไสวตลอดกาล...

เกยรตภม...สรางคน...คนสรางโลก

วปโยค...เกดกบคร...ใครกเหน

แมนหนทาง...ขางหนา...จะล�าเคญ

ตายหรอเปน...กจะส...เพอครไทย

หลบใหสบายนะพเอยด

รกและเคารพ

...ระลกถงคณครเชดชาย ดาแกว (พเอยด)

เหตการณเกดเมอวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๘

บรเวณบานกาแนะ หมท ๓ ตำาบลกะลวอเหนอ

อำาเภอเมอง จงหวดนราธวาส ถกคนรายใชอาวธ

ปน ยงบรเวณลำาตวหลายนด เสยชวตในทเกดเหต

ทนท...

เชยงราย เขต ๔

เรอง

สะอาด ฟองอนทร

สพป.เชยงราย เขต ๔

เลขท ๑๗ หม ๒๐

ต.เวยง อ.เทง

จ.เชยงราย

เมอประมาณปลายเดอนมนาคม ๒๕๕๔

ผ เขยนไดมโอกาสเขารบการอบรมหลกสตร

โครงการเสรมสรางศลธรรม คณธรรม จรยธรรม

และจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพทาง

การศกษา ซงครสภาจดขนทจงหวดพษณโลก

มโอกาสฟงคำบรรยายของหลวงพอพระภาวนา

วรยคณ ซงมหวขอประเดนทนาสนใจเกยวของ

กบผมอาชพเปนครนนคอเรอง “การเปนครของ

ตนเอง”

เปนครสอนตวเอง

หลกทางพระพทธศาสนาทสำคญประการหนง

กคอ ตองรจกตวเองกอน กอนไปสอนคนอน

ตองพสจนเรยนรและใชกบตวเองแลววาไดผลจรง

เปนของจรง จงนำไปสอนได พระพทธองคสอนเรอง

มนษยในทกแงทกมม ซงตรงกบวชาชพคร เราจง

ยกยองพระสมมาสมพทธเจาเปนบรมคร นำเอา

คำสอนของบรมครมาเปนตนแบบ การเปนครทด

จงตองทำความเขาใจเรองมนษย หรอทำความ

เขาใจกบตวเองใหชดเจนแจมแจง พระพทธองค

๓๒ ๓๓

ทรงสอนวา มนษยนนประกอบดวยกายและใจ

ดงนน การเปนครทด จงสมควรทจะตองมา

ทำความเขาใจกบเรองกายและใจ กายนน

ประกอบดวยธาต ๔ คอ ดน นำ ลม ไฟ

กายเรานมบดามารดาเปนผใหกำเนด กายนน

เปนของกลางๆ คอ ยงไมด ยงไมชว (ด ชว

ของมนษยอยทกรรมของเขาทเขาทำขนมา) ธาต ๔

ทประกอบขนเปนกายของมนษยนน เปนของไม

บรสทธ เซลลในรางกายของมนษยจงแตกสลาย

ตลอดเวลา เราจงตองเตมธาต ๔ ใหแกรางกาย

ทกวน หากขาดการเตมธาต ๔ รางกายกจะ

เสอมสลายและแตกดบในทสด กายของมนษยน

ออกแบบมาใหเหมาะแกการทำดทกรปแบบ

ในขณะเดยวกนกเหมาะทจะทำชวทกรปแบบ

เชนเดยวกน กายแมจะไดรบการดแล ปกปอง

รกษาเปนอยางดเพยงใดกตาม แตเพราะเหตท

ธาต ๔ ทงทไดมาจากบดามารดา ตงแตถอ

กำเนดและธาต ๔ จากภายนอก ซงแสวงหามา

หลอเลยงอยตลอดเวลาไมบรสทธพอ จงตอง

แตกสลายเปนธรรมดา คอ ตายในทสด

ใจ ใจเปนธาตชนดหนงทเปนองคประกอบ

หนงของมนษย สถตอยภายในกายตงแตถอกำเนด

ทำใหกายมนษยซงประกอบดวยธาต ๔ มชวต

ขนมาได ใจเปนธาตละเอยด จงไมสามารถ

มองเหนไดดวยตาเนอ ไมสามารถจบตองได

แตเหนไดดวยตาทพย ใจเปนธาตรจงทำใหเราร

เรองราวตางๆ ได เชน รธรรม รหนงสอ รจก

เพอน รจกดและชว รจกดใจและเสยใจ ฯลฯ

ใจทำงานรวมกบประสาทสมผสทง ๕ คอ ตา ห

จมก ลนและกาย จ งทำให เหนรปผ านตา

ฟงเสยงผานห สดดมกลนผานจมก ลมรสผาน

ลน สมผสผานกาย ใจปกตจะผองใส ไมขนมว

และมความสวางภายในใจ หากถกกเลสเขา

ครอบงำ ยอมเศราหมองและขนมว

เมอเราทำความเขาใจองคประกอบของ

มนษยคอกายและใจแลว และเรารวาสงททำให

ใจเศราหมองคอกเลส กเลสเปรยบเสมอนกองทพ

ท เลวราย ม ๓ กองทพ คอ กองทพโลภะ

ซ งทำให ใจอดอยากหว โหยและไม ร จ กพอ

กองทพโทสะ ทำใหใจพลงพลาน เดอดดาล

คดทำราย กองทพโมหะ ทำใหใจมดบอด ขาดเหตผล

มกงายเอาแตใจตนเอง ทกคนจงตองมศตร

ตวเดยวกน คอ โลภ โกรธ หลง เราทกคนเกด

มาพรอมกบความไมร

ค น ส ว น ม า ก ไ ม ร ว า ต ว เ อ ง ย ง ไ ม ร

การทำความเขาใจตวเองจงเปนสงทบรมครของ

เราทำเปนแบบอยาง ในฐานะอาชพคร ผเขยน

ชวนเพอนครและผอานทกคน ทำความรจกกาย

และใจ และรกษากายใจของตวเองใหเหมาะสม

กายเราตองดแลโดยออกกำลงกาย ทานอาหารท

ดตามหลกโภชนาการ ใจตองฝกฝน การทำจต

ใหนง ไมฟงซานโดยการทำสมาธ เราจะพบดวย

ตวของเราเอง เพราะธรรมของพระพทธองคเปน

ปจจตตง รไดเฉพาะตว เมอเราเรยนรจากตวเรา

เองแลว ผเขยนคดวา โอกาสทเราจะผดพลาดใน

การสอนผอนนาจะมนอย เพราะทกอยางได

พสจนดวยตวเราแลว (รแจง) จงเชญชวนใหทกทาน

เปนกลยาณมตรตอตวเอง ความร ๘๔,๐๐๐

พระธรรมขนธ ไมตองแสวงหาจากทใดๆ แตไดมา

จากภายในตวเราเอง

กอนไปสอนคนอนตองพสจนเรยนรและใชกบ

ตวเองแลววาไดผลจรง เปนของจรง จงนำ

ไปสอนได

๓๒ ๓๓

๑๐

ลำพน เขต ๑

เรอง

สาธานรตน สนสาธตสกล

โรงเรยน

บานหวยไซ

ต.หวยยาบ

อ.บานธ จ.ลำพน

ในสภาวะปจจบนสงคมไทยตองการ

คนด แตดเหมอนความเขาใจของสงคมไทย

ไมถกตองนกตามความคดของผเขยน เพราะ

เวลามสงดทเกดขนกบเหตการณตางๆ ไมวา

กบคนหรอสงคมทดกจะกลาวกนวาเปนสงดแลว

แตการสงเสรมในเรองของความดทใหชดเจน

กลบไมปรากฏชดเจน เพราะมคนจำนวนมากท

คดวาเราทำอะไรทสงคมวาดกถอวาดแลว ผเขยน

จงอยากใหผอานเขาใจวา คนดนอกจากเปนคนด

ในสงคม กตองมความดเปนองคประกอบ และตอง

ดท งตอหนาและลบหลงเสมอไมวาจะอย ใน

สถานการณใดกตาม ถายอนไปในพทธกาล

พระพทธองค ไดตร สว า คดด พดด ทำด

และพระพทธองคยงใหขอคดถงความเสอมวา

คนเราเมอมยศกเสอมยศ มลาภกเสอมลาภ

ความด

ไมมวนเสอม

มสรรเสรญกมนนทา มสขกมทกข เปนของ

ธรรมดาของมนษย โลก ฉะนนคำสอนของ

พระพทธองคขางตนนจงเปนสงทไมเคยลาสมย

แมจะผานมา ๒,๕๐๐ กวาปแลวกตาม แตผเขยน

มองเหนวามสงหนงทไมมวนเสอมไดเลยคอ

“ความด” ดงคำสอนของพระพทธองคทวา คดด

พดด และทำด ถาคนดทสงคมชอบกลาวถง

หมายถงคนทคดด พดด และทำด กถอวาถก

ตองทสด แตในความจรงสงคมปจจบนคนดไมดแท

ดเปนบางสวน สงคมจงวนวาย เพราะมวลมนษย

ไมคดด พดด และทำดจร งๆ ม วแตมอง

ผลประโยชน และคดวาถาคดในสงดๆ ไปกไมม

คนสนใจและกลวจะเสยเปรยบ จงไมคดทจะทำ

สงดๆ ใหแกกน หากเรามองมมกลบวา ถาเรา

คดในสงดๆ บอยๆ กจะทำใหเราเปนคนทพดใน

๓๔ ๓๕

๑๑

สงทดโดยไมตองใหใครมาฝก สดทายกจะกลาย

เปนคนททำแตความดและสงดใหสงคม ฉะนนใน

สภาพสงคมทกวนนเราจงมองไมออกวาความดท

ไมเสอมมจรงหรอ ผเขยนขอยกตวอยางความด

ของบคคลในโลกนทเรารจกเพอเปนกำลงใจใหผ

อานมกำลงใจจะทำความดโดยไมตองรอใหใคร

มาสงหรอบอกและทำไดอยางภาคภมใจดวย

บคคลตวอยางแรกทผเขยนขอนำมาบอก

กลาวทานแรกคอ พระพทธเจาของชาวพทธ ถาจะ

พรรณนาถงความดของพระองคคงไมมวนหมด

จงขอยกบางเหตการณมาบอกพอสงเขปคอ

พระองคเปนเจาชาย เมอพระองคเหนการเกด

การแก การเจบปวย และตาย พระองคคดวา

จะทำอยางไรใหพนจากกองทกขทพระองค

ทรงเหน จงคดออกบวชและใชเวลาบำเพญเพยร

หากเรามองมมกลบวา ถาเราคดในสงดๆ บอยๆ

กจะทำใหเราเปนคนทพดในสงทดโดยไมตอง

ให ใครมาฝก สดทายกจะกลายเปนคนททำแต

ความดและสงดใหสงคม

๓๔ ๓๕

เพอหาทางหลดพนดวยความเพยร อดทน และ

หาวธทดทสด ในทสดเมอพระองคพบความ

หลดพน ก เผยแผใหมวลมนษยไดหลดจาก

กองทกข พระองคยงทรงคดถงแมแตเทวดา และ

คนทอยในนรกใหพนจากกองทกขน จะเหนไดวา

สงทพระองคทรงปฏบตในเรองการคดด พดด

และทำในสงทด จนทกวนนความดของพระองค

ย งไม เส อมไปจากมวลมนษยท งทพระองค

ปรนพพานไป ๒,๐๐๐ กวาปแลวกตาม พอม

กำลงใจทคดด พดด และทำดบางแลวหรอยง

บคคลตวอยางท ๒ กคอหลวงตามหาบว

ถาเปนคนเฒาคนแกคงไมมใครไมรจกทาน

แตถาถามเดกหรอเยาวชน คดวาถาไมตดตาม

ขาวสารกคงไมรจก ทำไมผเขยนจงนำทานมา

เปนตวอยางในเรองของความด กเพราะหลวงตา

คดดในเรองการแกไขปญหาเศรษฐกจของชาต

โดยการทอดผาปาชวยชาตดวยการระดมทนจาก

ประชาชนเพอชวยใหชาตพนวกฤตปญหาเงนคงคลง

และนำทองคำเขาทองพระคลงหลวง หลวงตา

เดนสายทวประเทศเปนเวลาหลายป ผเขยนกเคย

ไปทอดผาปาชวยชาตกบหลวงตา ทำใหมความ

สขในการชวยชาตถงแมไมมากกตาม ความด

ของหลวงตาไมเคยลมไปจากความทรงจำของ

ผเขยนไดเลย แตกลบเปนกำลงทอยากทำสงดให

กบเดก เยาวชน และสงคม ในการแกไขปญหา

ของสงคม และสงสดทายททกคนกหนไมพนคอ

๓๖ ๓๗

ความตาย หลวงตากหนไมพนสจธรรมนไปได

ถงแมหลวงตาละสงขาร ทานกยงคดถงชาต

ย ง ให เ ง น ในงานของหลวงตาเข าคล ง เปน

ทนสำรอง รวมทงทองคำ เหนแลวใชไหมวาถา

คดด พดด และกทำด คงเปนกำลงใจใหกบ

ผอาน มาชวยสรางคนด ความดในสงคม เพอลด

ปญหาความขดแยงกนเถอะ และสงคมกจะมแต

คนด

บคคลตวอยางท ๓ กคอพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวของปวงชนชาวไทย ทพระองคทรงคด

สงดๆ ใหกบชาตบานเมอง และพดแตในสงทด

ใหขอคด ลดปญหาความขดแยงตางๆ ทเกดขน

ในสงคมไทย และพระองคกยงทำสงทดใหกบ

ประชาชนของพระองคมาตลอดระยะเวลาท

พระองคทรงครองราชยฯ จนถงทกวนน ถงแมขณะน

พระองคจะทรงพระประชวรอยทโรงพยาบาล

ศรราชกตาม พระองคกยงทรงหวงใยพสกนกร

ของพระองค เชน ภยธรรมชาตนำทวมภาคกลาง

ภาคใต เมอเรวๆ น หรอปญหาภยแลง พระองค

กทรงชวยเสมอมา เชน มอบสงของพระราชทาน

ฝนเทยมเพอลดความแหงแลง ความดของ

พระองคมมากมายสดจะพรรณนาใหหมดได

จะเหนไดจากพสกนกรท เขาถวายพระพรท

โรงพยาบาลศรราชใหพระองคหายจากการ

ประชวรโดยเรว เพอจะเปนมงขวญของปวงชน

ชาวไทย นเปนความดของพระองคทไมมวนเสอม

เพราะดมาจากขางในคอความคด พดดใหกำลงใจ

ขอคดกบขาราชบรพารและประชาชน และทำสง

ทดใหกบพสกนกรของทาน นแหละคอความดท

ผเขยนเอามาเปนกำลงใจในการทำงาน การครองเรอน

และผอานละทำความดเพอพระองคทานและ

แผนดนแลวหรอยง ถาทำอยแลวขอรวมแสดง

ความยนดและเปนกำลงใจ แตถายง รบเถอะ

ไมใชของยากเลย

ผเขยนจงคดกจกรรมทดเพอบมนสยให

เดกและเยาวชนสรางสรรคในสงทดงาม เชน

ปดกวาดทำความสะอาดวด พฒนารมถนนเพอ

ความสวยงาม ดแลผปวยทโรงพยาบาล ผชรา

และผเจบปวยในชมชน ใหเกดความกตญญกบ

ผสงอาย ผปกครอง และรจกเสยสละ ลดความ

เหนแกตว รจกใหโดยไมหวงผลตอบแทน รจก

ความพอเพยง คนธรรมชาตใหแผนดน เชน

การปลกปา บวชตนไม และทำฝายชะลอนำให

กบชมชน ตงชมรมเดกดว-สตาร

สรปไดวาความดตองเกดจากขางในจตใจ

คอ ความคด คดด พดดในสงทดตอกน และทำ

ในสงทด สงคมเมอง ประเทศไทย หรอแมแตใน

โลกใบนกจะมแตสนตสข ไมมโจรผราย มจฉาชพ

อาชญากรรม ไมตองมคก ไมตองมศาล บานเมอง

กเจรญ ถาเรา คดด พดด ทำด

ผเขยนคดวา ความดไมมวนเสอมแนนอน

พทธภาษต “นมตต ง สาธ รปาน ง กตญญ

กตเวทตา” ความกตญญเปนเครองมอของคนด

๓๖ ๓๗

พะเยา เขต ๒

เรอง

ยพเยาว คำถน

โรงเรยน

บานถำผาลาด

จ.พะเยา

วนน เปนวนเตรยมการเปดภาคเรยน

เมอขาพเจาเขามาในโรงเรยนเหนชายวยกลางคน

พรอมครอบครวกำลงชวยกนทำความสะอาด

บร เวณโรงเรยนอยางขยนขนแขง หลงจาก

สอบถามจงทราบวาเขาเปนนกการภารโรง

คนใหม สวนภรรยาของเขาจะเขามาทำหนาท

แมครวของโรงเรยนบานถำผาลาด ลกสาวตวนอย

กำลงเรยนอยชน ป.๑ ลกชายผแสนดเรยนอยชน

ป.๖ ทงคเปนเดกนารกมาก คาดวาจะเปนกำลง

สำคญในการชวยพอทำงานไดอกแรงหนง

เช าตร วนแรกของการเปดภาคเรยน

ขาพเจาซงรบผดชอบโครงการสงเสรมสขภาพ

ในโรงเรยน มโอกาสไดเขาไปพดคยแลกเปลยน

ความคดเหนกบแมครวคนใหม ซงทำตวเสมอน

แกวนำทวางเปลามาขอคำแนะนำเรองแนวทาง

นกการภารโรง...

หวใจผพทกษ

ในการจดทำอาหารกลางวนใหมคณภาพ

เปนสงทดเมอมผมาคอยชวยสานฝนใหเปนจรง

แมครวเสนอแนวทางวาจะใชวสดจากธรรมชาต

เพอลดขยะพลาสตก เพราะเธอเคยได เหน

แบบอยางมาจากโรงเรยนบานนำมน เหมอนดง

ความคดของขาพเจาทตองการเหนถงการ

เปลยนแปลงในทางทดเหลานน แตการทจะทำ

เพยงคนเดยวยอมไมสำเรจ จงแอบยมดใจทจะม

ผรวมดำเนนงานแหงการเปลยนแปลงครงยงใหญน

และ เขาค อบคคลสำคญท จะลงม อปฏบ ต

อยางแทจรง

เรมตนดวยการเปลยนจากการใชถ ง

พลาสตกมาเปนใบตองในการหออาหาร เปลยน

แกวพลาสตกเปนแกวนำสเตนเลส เพอลด

ปรมาณขยะจากแกวนำพลาสตกจนไมเหลออย

๓๘ ๓๙

ในโรงเรยนเลย โดยไดรบการสนบสนนจากคณะ

ครรวบรวมเงนซอใหนกเรยนทกคน นำยาลาง

จานทแมครวใชกซอจากทนกเรยนรวมกนทำขน

ดแลโรงอาหารและหองครวใหสะอาดถกสข

ลกษณะ พดจาไพเราะ นมนวล และทำอาหาร

รสชาตดมาก สงผลใหครทอยในโรงเรยนทกคน

รบประทานอาหารดวยกนในโรงเรยนอยางพรอม

หนาพรอมตา ไดพบปะพดคยจนเกดความเขาใจ

คอยมอบมตรไมตร แบงปนนำใจใหตอกนจน

บรรยากาศอนอบอนกลบมาเยอนอกครง สงผล

ใหนกเรยนรบประทานอาหารในโรงอาหารอยางม

ระเบยบ มมารยาททดงาม เพราะไดรบการดแล

จากครทกคนอยางใกลชด

สำหรบภารโรงผแสนดกมงมนทำหนาท

ของตนเองอยางขะมกเขมน ตงแตเชาถงเยนไม

เคยพรำบนถงความเหนอยยาก แมวนเสาร-

อาทตยกไมยอมหยดพก เฝาทำทกอยางทจะสง

ผลให โรงเรยนเกดการพฒนาไปในทางทด

แมงานเลกนอยกใสใจไมละเวน หองนำทกจด

สะอาดนาใชอยางอศจรรย บรเวณโรงเรยนดงาม

ตากวาทเคยเปน แมสงใดทเขาทำไมเปนกเพยร

พยายามฝกฝนจนชำนาญ มนำใจชวยเหลอใน

การตกแตงหองเรยนและหองปฏบตการ จนไดรบ

คำชนชมจากผอำนวยการและคณะคร บรษผน

ไดพดคยกบขาพเจาวา “ผมเตมใจทจะทำหนาท

ภารโรง เพอลกหลานและโรงเรยนทเปนแหลง

สรางผมใหมความคดดๆ ชวงเวลาอนสนของการ

ทำงานในตำแหนงนกการภารโรง ไดเหนคณคร

ทมเทกำลงกาย กำลงทรพยเพอพฒนาโรงเรยน

ทงทไมใชถนกำเนดของตน ตวผมเองเกดและ

๓๘ ๓๙

เรยนจบจากทแหงนผมตงใจจะพฒนาโรงเรยนให

ดขน” ฟงแลวนาภาคภมใจอยากใหทกคนทอยใน

เขตบรการสถานศกษาคดอยางเขาบาง โรงเรยน

คงจะพฒนายกระดบสมาตรฐานไดเรวขน

ปนขาพเจาไดรบมอบหมายใหรบผดชอบ

โครงการประชาธปไตยในโรงเรยน มการนำ

แนวคดการบรหารจดการปกครองโดยการจำลอง

การปกครองสวนทองถนโดยแบงสมาชกเปน ๔

หมบาน จากผลการดำเนนงานดงกลาว นกเรยน

สามารถปกครองกนเอง มการตดตามผลโดยใช

แบบประเมน มการเปลยนแปลงไปในทางทดขน

ไดรบความรวมมอจากคณครทกคนและแนนอน

วาบคคลหนงทสนบสนนใหกจกรรมของนกเรยน

ดำเนนไปอยางเปนระบบคอภารโรง ทกเชาจะ

เหนเขาถอไมกวาดนำพาเดกไปทำงานอยาง

สนกสนาน พดคยดวยวาจาไพเราะคอยเปนกำลง

ใจใหทกคนทำงานในเขตบรการทตนเองไดรบ

มอบหมายจนเรยบรอย และมธงมาตรฐานสเขยว

ปลวไสวขนสยอดเสาทกวน ตอนเยนเขาจะอาสา

มาชวยครเวรและ อพปร. (ตำแหนงในหมบาน

จำลอง) ดแลนกเรยนขามถนน เพราะการขาม

ถนนของนกเรยนเปนจดทเสยงมาก ไมอยาก

ปล อ ยปละละ เ ล ยจ ดน ก ล ว เ ก ด อ บ ต เ ห ต

ฟงเหตผลแลวขาพเจายงชนชมในความใสใจ

ของเขาในทกเรอง ยนดทไดนกการภารโรงท

เตมเปยมดวยนำใจ มจตอาสา และเอออาทร

ขาพเจายนอยบนอาคารเรยนเหลอบมองด

นาฬกาเปนเวลาสามโมงเชา เหนภารโรงทำความ

สะอาดหองนำทกซอกทกมมซำอกครง จดเกบ

อปกรณอยางเรยบรอย พอพกเปลยนชวโมง

นกเรยนกวงเขาหองนำ สงเกตเหนนกเรยนชน

ป.๔ กอนเขาหองนำกเปลยนรองเทา ออกมาก

พากนลางมอดวยสบ เชดมอดวยผาจนแหง พวก

เดกๆ ปฏบตไดเปนอยางดจนเปนนสย ขาพเจา

เดนไปดวานกเรยนใชหองนำเปนอยางไรบาง

ปรากฏวานกเรยนไมทงรองรอยความสกปรก

ไวเลย อาจเปนเพราะหองนำสะอาดนกเรยนจง

ทำใหสะอาดยงขน หรออาจเปนเพราะนกเรยน

รกภารโรงไมอยากเหนภารโรงของเขาตอง

เหนดเหนอยกบสงทพวกเขาทำ ตองขอขอบคณ

ครนลาวลยและครปารวย ทรบเปนทปรกษา

นกเรยนทำโครงงานจตอาสาสขานาใช ปรบ

ภมทศนและจดเตรยมวสดอปกรณและใหความร

แกเดกๆ และขอบคณนกการภารโรงททำให

หองนำสะอาดไดทกวน เขาเปนขวญกำลงใจและ

เปนทยอมรบของทกคนในโรงเรยนบานถำผาลาด

สปดาหสดทายของเดอนมถนายนใน

ชวโมงชมนม เปนวนทนกเรยนและครทปรกษา

หมบานตองทำกจกรรมนอมนำปรชญาพฒนา

ถนเกด เชดชความเปนไทย กอนทจะทำกจกรรม

ไดเชญ ผอ.มอบของขวญใหแกนกการภารโรง

เพอเชดชความด นกเรยนตางปรบมอชนชมดวย

ความดใจและขอบคณภารโรง “คาย เมองมล”

นกการภารโรง...หวใจผพทกษ ของโรงเรยนบาน

ถำผาลาด

การทำงานในตำแหนงนกการภารโรง ไดเหน

คณครทมเทกำลงกาย กำลงทรพยเพอพฒนา

โรงเรยนทงท ไม ใชถนกำเนดของตน ตวผมเอง

เกดและเรยนจบจากทแหงนผมตงใจจะพฒนา

โรงเรยนใหดขน

๔๐ ๔๑

พะเยา เขต ๒

เรอง

กาบแกว ตะพนธ

โรงเรยน

ชมชนบานหนองเลา

ต.ภซาง อ.ภซาง

จ.พะเยา

เธอนารก เธอมงมน เธอขยน เธอใจด

เธอใสใจกบทกคน ความหวงใย ความตงใจใน

สงทเธอทำเปนความนารก ทกสงทเธอทำไดนน

เปนความสข ของคำวา “คนด”

เพอนครคนด เปนชวตของครสตรทานหนง

ซงเธอไดกาวยางเขามาจากแดนไกล เธอไดมาใช

ชวตความเปนครในโรงเรยนแหงหนงของอำเภอ

ภซาง จงหวดพะเยา สพท.พะเยาเขต ๒ ขอใช

นามสมมตคณครคนนวา “ครฟา”

ครฟาเธอเปนคนทรปรางหนาตาสะสวย

ยมแยมแจมใส ใจด มมนษยสมพนธดกบทกๆ คน

เพอนครคนด

ครฟาอายยางเขาสเลข ๕ แลวแตเธอดไมแกเลย

ดเธอทงสาว ทงสวย กระฉบกระเฉง ตลอดเวลา

ทขาพเจาอยกบครฟามาเปนเวลายาวนานกวา

๓๐ ป เหนครฟามาโรงเรยนเชามากทกๆ วน

ในแตละสปดาห ไมวาจะเปนครเวรประจำวน

หรอไมเปนครเวรประจำวน ครฟาบอกขาพเจาวา

มาเชา มาสาย กตองมาอยแลว ดงนนครฟาจง

ขอมาตงแตเชาดกวา (เปนความสขจะนอง)

พอมาถงโรงเรยนแลว เธอกจะมาดแล

เดกๆ ใหทำงานกอนเขาแถวเคารพธงชาต

ทำความสะอาดหองเรยน และทำความสะอาด

๔๐ ๔๑

หองนำหองสวม ตลอดทงดแลและรดนำดอกไม

หนาอาคารตางๆ นอกจากครฟาจะทำหนาท

ตางๆ ในตอนเชาแลว ในโรงเรยนครฟาทำหนาท

เปนครหมอหรอครอนามยประจำโรงเรยน

ดวยความมนำใจ ดวยความเตมใจ และดวยความ

นารกทตดตวครฟามาแตกำเนดหรอมาแต

ชาตไหนๆ ขาพเจากไมทราบได จงทำใหครฟา

ของเราทมเททงแรงกาย แรงใจ ทำหนาทดแล

ชวยเหลอนกเรยน เพอนคร และบคลากรใน

โรงเรยนอยสมำเสมอ ไมมบกพรองใดๆ เลย

เชน เดกปวดหว เดกเปนลม เดกเปนไข เดกลน

หกลม และเดกเกดอบตเหต แขนขาหก ตางกจะ

พากนมาขอรบบรการจากครฟาของเราตลอด

ถารกษาได ครฟากจะหายาตามทมเยยวยาเดกไป

แตถาอาการหนก ครฟากจะจดหารถนำเดกสง

โรงพยาบาลแลวแจงผปกครองทราบทกครง

ในหนาทความมนำใจของครฟานเองท

ขาพเจาประทบใจครฟามากคอ เหตการณเกดขน

ในขณะมกจกรรมการรบปรญญาปฐมวย (บณฑตนอย

ของอนบาล ๒) ปการศกษา ๒๕๕๐ การดำเนนงาน

ผานไปดวยความเรยบรอย กระทงถงวนาทสดทาย

เปนการบนทกภาพเปนทระลกของอนบาล ๒

และมอนบาล ๑ มาเขารวมแสดงความยนดกบพ

อนบาล ๒ ตอนนเองไดเกดเหตการณไมคาดฝน

คอ ทานผอำนวยการโรงเรยนบอกใหขาพเจาลง

ไปเอานกเรยนอนบาล ๑ มาเขาแถวถายรปเปนท

ระลก ขณะทขาพเจาจะกาวลงเวทตอนกาวเทา

เหยยบทเหยยบดวยเทาขวา เกดอบตเหตลนไถล

ขาพเจาทรดตวลงดวยเขาซาย มอขวาเออมไป

จบโพเดยมจนเกอบจะลมทบศรษะอย แลว

ดวยคณงามความดและบญบารมทชวยขาพเจา

อบต เหตคร งน เพยงสะบาเขาซายยบ (ตาม

เหตการณนาจะเปนศรษะนอกพน) ไมเชนนน

ขาพเจาอาจจะเปนอนตรายมากกวานแนนอน

ขณะเหตการณชลมนทกคนตางกรมลอม

รอบตวขาพเจา บางคนกบอกใหอมลก บางคนก

บอกใหจบขาเหยยด แตชวงวนาทสำคญนขาพเจา

ซงหลบตาอยไดยนแตเสยงของครฟาหามเสยงดงมาก

บอกทกคนวา อยาเพงทำอะไร รอเดยว แลวครฟา

เธอกวงไปหาแผนไมเพอเอามาดามบรเวณท

เกดอบตเหตใหขาพเจาตามวธการทครฟาไดผาน

การอบรมปฐมพยาบาลเบองตนใหกบผ เกด

อบตเหตอยางถกวธ เธอจงหามเคลอนยายหรอ

ขยบตวขาพเจาเดดขาด แลวเธอกไดทำการ

ดามไมไวทขอเขาสะบาทยบของขาพเจากอน

นำขาพเจ าส งไปย ง โรงพยาบาล พอไปถ ง

โรงพยาบาลคณหมอและพยาบาลตางกชมวธ

การปฐมพยาบาลเบองตน

ความใสใจ ความตงใจ ความเออเฟอท

ขาพเจาไดรบจากครฟาในครงน ทำใหขาพเจา

ยากทจะลมเลอนเหตการณและความประทบใจ

อยางสดซงของคำวา “เพอนครคนด” ครฟาม

คณความดอกมากมาย ทขาพเจาเลามาเปนเพยง

เสยวหนงในการทำความดของครฟาเทานน ยงม

เรองทครฟาทำไวอกมากมายในโรงเรยนแดนไกล

แหงน ดวยเหตนานปการครฟาไดรบคดเลอกเปน

ครด เดน ครดทหนรก และครแกนนำระดบ

ปฐมวย

๔๒ ๔๓

เชยงราย เขต ๔

เรอง

รงธรรม บญสระ

โรงเรยน

บานทงโหง

ต.เวยง อ.เทง จ.เชยงราย

ในชวงเวลาทผนผาน สงทเขามาในชวต

ของเรามความหลากหลายเหลอเกน บางสงเขามา

เพอเสรมสรางใหชวตและจตใจเจรญงอกงาม

บางสง เขามาเพอบนทอนและทมตำชวตให

เจบปวดรวดราว ซงในความเปนจรงเราไม

สามารถเลอกสงทหอมหวานไดเพยงสถานเดยว

อกนยหนงเราไมอาจหลกหนสงทไมพงปรารถนา

ไดเชนกน จำเปนตองมชวตทมความทกขและ

ความสขคละเคลากนไป

จดสรรชวตใหลงตว

ครนความทกขเขามา ยอมทำใหชวต

เศราหมอง จตใจวาวน รสกไมสบายใจ กนไมได

นอนไมหลบ และรอนรน นานาอาการทจะ

แสดงออกมาทางรางกายและจตใจของเรา

ทำใหรสกเปนทกข สนหวง ชวตสบสน ไมรวาจะ

เรมตนตรงจดใดกอน เกดภาวะขนมวในอารมณ

ไมสามารถแลเหนเงาสภาพของตวเองทแทจรงได

แตทวา...พอเราสามารถควบคมจตใจใหหยดนง

ไดเมอใด เรายอมมองเหนเงาสภาพตวเองและ

๔๒ ๔๓

หนทางแกไขความทกขดงกลาวได โดยใช

สตปญญาชวยในการวเคราะหหาสาเหตความ

ทกขทเกดขน

แททจรงแลวในมตของมมกลบ ความทกข

ท เกดขนยอมมประโยชนและคณคาแกเราได

เชนกน เนองเพราะทำใหชวตมโอกาสไดลมลอง

รสชาตทไมพงปรารถนา เสมอนหนงไดรบการ

เสรมสรางภมคมกนความทกขใหแกชวต จงจะ

ทำใหชวตมความแขงแกรง กรานกลา ดงเชน

ตนไมทผ านฤดแลงมาหลายคร งหลายครา

ยอมมความทรหดอดทน ในขณะเดยวกนกบชวต

ทเปยมพรอมดวยความสข เปนชวตทรนรมยและ

มความสข แตครนประสบมรสมชวตแลวจงรวา

ชวตจตใจของตนเองทแทมแตความออนแอ

เปราะบาง ไมสามารถดแลหรอจดการตวเองได

ตองรอคอยผอนมาชวยเหลอแนะนำแนวทางให

จงจะสามารถกาวผานมรสมดงกลาวไปได นคอ

ผลเสยของความสขททกคนปรารถนากน

ดวยเหตดงกลาว การจดสรรความทกข

ความสขใหลงตวจงเปนเครองมอสำคญทจะใชใน

การดำเนนชวตให เปนปกตได โดยรจกการ

จดสรรความทกขความสขในอตราทพอดกน

ไมมอะไรมากหรอนอยกวากน นนหมายความถง

เราสามารถมองเหนความทกข ในความสข

และมองเหนความสขในความทกขได การจดสรร

ชวตในลกษณาการดงกลาว ยอมเปนการมอง

เหนสารตถะทถกตองและเปนแกนแทของชวต

โดยเปนการเตมแตงมมมองชวตทลงตว ซงไมยาก

ไมงายเกนไปนกสำหรบทกคน หากมวสยทศน

การดำเนนชวตทดงาม

เรามกพบเหนสวนทมการจดสรรทลงตว

ประกอบดวยพนธไมตางๆ ซงหลากสหลาย

พรรณรวมเขาดวยกนอยางมศลป ทำใหพนท

ด งกล า วม ความหลากหลายและม คณค า

โดยปรยาย เหมาะสำหรบการพกผอน เดนชม

แมกระทงการลมตวลงนอนเลน แตหากขาด

การจดสรรทลงตวเสยแลว กลาวคอ พนธไม

ดงกลาวไปอยตามตำแหนงตางๆ ไรทศไรทาง

ไมไดรวมเขาดวยกนอยางเหมาะเจาะ กไมอาจม

ภาพสวยงามและนาดชมปรากฏขนมาได ดงนน

การจดสรรทลงตวเปนการสรางสรรคสงดๆ เขาส

ตาลงสใจสำหรบผพบเหนหรอผเปนเจาของเสมอ

ชวตเปนศนยรวมของสรรพสงทแวะเวยน

เขามาโดยชองทวารตางๆ เปนประตรบเขามา

มอารมณเปนผปรงแตง หากจดสรรอารมณความ

รสกดแลวยอมมองเหนคณคาและโทษภยของสง

ทแวะเวยนเขามา นกจดสวนมออาชพยอมร

คณคาและลกษณะพเศษของพนธไมแตละชนด

ท จะนำมาจดสวน เพ อ ใหดด และมศ ลปะ

นกจดสรรชวตทดยอมรวา อะไรใหคณคา อะไร

ใหโทษ จงจดสรรชวตไดลงตวเพอใหชวตงดงาม

อยางยงยน ดงนน เรามาเปนนกจดสรรชวตทด

กนเถอะ เพอชวตทสงบสขของเราตอไป

การจดสรรความทกขความสขใหลงตวจงเปน

เครองมอสำคญทจะใช ในการดำเนนชวตใหเปน

ปกตได

๔๔ ๔๕

ชวตคอการตอสกบอปสรรค ปญหา

ตางๆ ทรออยตรงหนาเรา เราตองกลาทจะเผชญ

กบมน ฝาฟนมนไป ไมวาปญหานนจะเปนเรอง

งายหรอเรองยากสกเพยงใดเรากตองสดวยความ

พยายามใหถงทสดเทาทจะสามารถทำได แลวไมวา

ผลจะออกมาเปนเชนไรเรากทำใจยอมรบและ

ไมเสยใจกบผลทออกมานน เหมอนกบคำวาทำ

แลวไมได ดกวาไมไดทำ อยางไรกตาม ถาหาก

เราทำแลวไมไดหรอไมสำเรจเรากจะไมเสยใจกบ

สงทเราทำนนเลย ตรงกนขามกบบางสงบางอยาง

ท งๆ ท เ ราสามารถทำไดแต เรากลบไมทำ

นแหละมนจะทำใหเราเสยใจไปตลอดชวต ไมวา

อยางไรกตามสงทมนผานไปแลวใหแลวไปเถอะ

ถงคดอยากจะยอนเวลากลบไปทำสกแคไหนกไม

อาจทำไดเหมอนสายนำทไหลผานแลวไมมวน

ไหลกลบคน

ขาพเจากำลงพดถงชวตของขาพเจา

ขาพเจาเกดในตระกลชนเผามงทอพยพมาจาก

ชวต... ไมไดมไวใหยอมแพ...

จนมาตงถนฐานอยในประเทศไทยทางภาคเหนอ

ตอนบนอยใกลๆ ภลงกาในชนบททหางไกล

จากความเจรญ ท เพงจะมการพฒนาขนมา

ใหมความเปนอยเหมอนในปจจบนทเหนน

เทาทสามารถจำความได ตอนเปนเดก

ขาพเจารจกชวยพอแมทำงานไดตงแตขาพเจา

ม อ าย ๗ ขวบ ข าพ เ จ า ช ว ยทำง านบ าน

ทำกบขาว ตนมาทำงานในตอนเชา ครอบครว

ของขาพเจาไมไดมฐานะดเหมอนๆ ใคร มฐานะ

ยากจน บานทำดวยหญาและไมไผ ในบางวน

ขาพเจากไปชวยพอแมทำงาน ตงแตเลกจนโต

ขาพเจาไมเคยทำใหพอแมเสยใจเลย ขาพเจา

ทำงานอยางนมาตลอดตงแตเลกจนโต จนถง

ท ก ว นน ข าพ เจ าม อ าย ๑๗ ป เ ร ยนอย ช น

ม.๓ โรงเรยนราชาน เคราะหท อย ใกลบาน

ขาพเจาจงสามารถชวยพอแมไดบาง ทกๆ วน

หลงเลกเรยนขาพเจาตองรบกลบบานเพอจะ

ไปทำงานบาน พอกลบถงบานกทำงานบาน

เรอง

ปอ แซเชง

โรงเรยน

ราชานเคราะห

อ.ปง จ.พะเยา

พะเยา เขต ๒

๔๔ ๔๕

หงขาวทไมใชหมอหงขาวไฟฟา บานของขาพเจา

ไมม เงนไปซอของอยางนน เราหงขาวและ

ทำงานตางๆ ทกอยางดวยมอของเราเอง

คอ กอนจะหงขาวตองกอไฟกอนแลวรอใหไฟ

แรงๆ คอยเอาขาวใส ถาไมรอใหไฟแรงกอน

ขาวจะไมสก ดงนนนอกจากจะชาแลวยงจะ

เสยเวลาอก ทงยงทำงานสารพดหลายอยาง เชน

ทำกบขาว ลางจาน เลยงไก เลยงหม เปนตน

แลวตองทำหนาทดแลนองเนองจากขาพเจาเปน

พคนโต หลงทำงานทกอยางเสรจขาพเจาจะขบรถ

ไปรบพอกบแมทไปทำไร เนองจากพอและแม

ขบรถไมเปน ขาพเจาจงตองสงพอแมไปทำไรกอน

แลวจงไปโรงเรยน ในบางครงกไปเรยนชากวา

เพอน ชากวาปกต ขาพเจาไมคอยมเวลาไปเลน

สนกเหมอนคนอนทวไป จงทำใหขาพเจาไมม

ความสนใจทจะเลนกฬาแมสกนดเลย

อะไรกตามถาเราไมทำกไมรวามปญหา

๔๖ ๔๗

ในเวลาวางขาพเจาจะฟงเพลงแลวกอาน

หนงสอ ขาพเจาสนใจเกยวกบชวตจรงของผคนและ

ประสบการณของผอนโดยเฉพาะผอาวโสและ

เพอนทรจก ขาพเจาชอบฟงเวลาเขาเลาเกยวกบ

เรองนนเรองนโดยเฉพาะประสบการณและชวต

จรงของเขาวาเกดเรองอะไรขนในชวตของเขาท

ผานมาแลว หลงจากไดฟงแลวทำใหเกดมมมอง

ใหมๆ ความคดความรตางๆ จากนนกนำไปใช

ในชวตของขาพเจาเอง ไมวาจะเปนคำสอน

การเปนแบบอยางการกระทำของบคคลนนและการ

ตอสของชวตเขา

ขาพเจาจะขอกลาวถงประสบการณและ

ชวตจรงของคนคนหนงซงคนคนนนกคอปของ

ขาพเจา ปของขาพเจาแมตายตงแตยงเดก พอก

แตงงานใหม อยไดไมนานพอกตาย พอพอตาย

ไมนาน แมเลยงกไปแตงงานใหม ในตอนนนปโต

เปนหนมแลวสามารถอยคนเดยวได จงอยคนเดยว

ทำไรคนเดยวมญาตคอยใหคำแนะนำและคอย

ชวยอกแรงจนปสามารถเลยงตนเองแลวสราง

ฐานะใหเหมอนคนอนไดแลวคอยแตงงาน

อกเรองหนงเมอไมนานมานขาพเจาได

อานหนงสอเลมหนงทเกยวกบนกวทยาศาสตร

ของโลกทำใหขาพเจามความภาคภม ใจใน

นกวทยาศาสตรคนหนงคอ เซอรไอแซคนวตน

ทเปนนกวทยาศาสตรทมชอเสยงโดงดงไปทวโลก

ในอดตนนตองตอสกบอปสรรคมากมาย ในประวต

ของเขาบอกวาชวตเขานนมฐานะยากจนแถมเขา

ยงไมมโอกาสเหนหนาพอเลย เขาอยกบแม

พอเขาอายได ๑๐ กวาป แมเขากแตงงานใหม

เขาอาศยอยกบญาตแลวเขาก เรยนหนงสอ

การเรยนหนงสอของเขาเผชญกบอปสรรค

มากมายแตเขากสามารถตอสจนชนะ จนเปน

นกวทยาศาสตรทมชอเสยงโดงดงไปทวโลกอยาง

ทกวนน ถาลองคดดแลวจะเหนวาเขามความ

พยายาม ขยนอดทน ไมยอทอตอความยาก

ลำบาก จนประสบความสำเรจในชวตทเขาใฝฝน

ดวยเหตนจงพดไดวาชวตคอการตอสกบอปสรรค

ตางๆ ทอยตรงหนาเราดงตวอยางทกลาวมาน

จงทำใหขาพเจามแรงบนดาลใจทจะตอสกบชวต

กบอปสรรคตางๆ ทอยตรงหนาโดยเฉพาะความจน

ขาพเจาคดวาสกวนหนง ขาพเจาจะทำใหความ

เปนอยของครอบครวเหมอนคนอนเขาบาง ทำให

ขาพเจาเกดความคดแปลกๆ ใหมๆ ขนมาวา

ถ าต วข าพเจ าจะทำงานสกอย างใหสำเรจ

ขาพเจาคงตองทมเทเวลาทงหมดของขาพเจาไป

ในงานทขาพเจาจะทำใหประสบความสำเรจ

ในงานนนๆ

ปจจบนขาพเจาไดรบเลอกเปนประธาน

น ก เ ร ย น ใน โ ร ง เ ร ย น ย ง ท ำ ให ข าพ เ จ า ม

ความมนใจวาเราทำได ถาเราตงใจทจะทำสงใด

สงหนงดวยความพยายามแลวกตองประสบความ

สำเรจอยางแนนอน มนไมยากเกนความสามารถ

ของเรา เราทำได แลวอกอยางทำใหขาพเจาได

เรยนรอะไรใหมๆ เชน รวาการทำงานตองเจอ

ปญหา ปญหาคอสงทหลกเลยงไมได ทพดแบบน

๔๖ ๔๗

อาจทำใหหลายๆ คนแปลกใจวาทำไมการ

ทำงานจงตองเจอปญหา นกเพราะวาอะไรกตาม

ถาเราไมทำกไมรวามปญหา เมอตอนขาพเจายง

ไมไดเปนประธานนกเรยนกไมรหรอกวาการเปน

ผนำจะตองเผชญกบอะไรบาง แถมยงเคยคด

วาการเปนผนำสบายจะตาย ถาขาพเจามโอกาส

ไดเปนคงทำไดดกวาใครๆ แตแลวเมอขาพเจาได

เปนประธานนกเรยนจรงๆ แลวกจงรวาทกอยาง

ไมเปนเหมอนทคดเลย ตองเผชญกบอปสรรค

ปญหามากมาย เชน นกเรยนทไมปฏบตตามกฎ

ระเบยบของโรงเรยน หนเรยน แตงกายไมถก

ระเบยบ แลวอนๆ อกหลายอยาง จงรวาไมเปน

เหมอนทคดไว ตอง เผชญกบปญหาตางๆ

มากมาย ไมไดมความสบายเหมอนทคดเลย

ตองมความเสยสละ ความอดทน ความรบผดชอบสง

แลวเมอมปญหากพยายามแกปญหาดวยตวเอง

ถาแกไมไดจงปรกษาคร จนในบางครงขาพเจาก

เหนอยลา ทอแทเหลอเกนแตกตองทนส เพอ

ความสำเรจของทกคนในโรงเรยน

เราทกคนตางคนตางมความฝนของตวเอง

ดงนนขาพเจาจงอยากบอกวาอยาเอาจดดอยของ

ตวเองมาเปนอปสรรค มนไมไดชวยอะไร ไมม

ประโยชนเลย ขอใหสกพอ กจรงอยถาดอยแลว

ทกอยางมนอาจไมเปนเหมอนทคค แลวอาจ

ยงยากกวาคนอน แตถาเรามความพยายาม

มงมนทจะทำสกวนหนงกตองประสบผลสำเรจใน

ความฝนอยางแนนอน ขาพเจาจงอยากใหทกคน

สกบชวตของตวเองใหถงทสดเทาทสามารถทำได

ขาพเจาจะขอเปนกำลงใจให เพ อนทส ช วต

ทกคนครบ

จำไววาถาเราไมมความกลาทจะเผชญกบ

ปญหาเรองราวตางๆ แลว ปญหาเรองราวตางๆ

นนอาจขยายเปนวงกวางเรอยๆ แลวเรากจะ

กำจดไดยากขนกวาเดมแลวอกอยางทำใหเรา

ไมมการพฒนาตนเอง อยท เดมเหมอนกบใน

กะลา เพราะฉะนนจงอยากใหทกคนจำคำวา “ไมกลา

ไมเดนหนา” นไว และทเราไมกลาไปเผชญกบ

มนกทองคำนหลายๆ ครงแลวเราจะเกดความ

มนใจในตวเองขนมาแลวเรากจะพรอมทจะสเพอ

เดนหนาตอไปจนหลายๆ คนประสบความสำเรจ

ในชวตได กเพราะความกลาทจะไปเผชญ

นเอง...

๔๘ ๔๙

ชวตคอการตอส

เรอง

สชาดา แซมา

โรงเรยน

ราชานเคราะห

อ.ปง จ.พะเยา

พะเยา เขต ๒

ในชวตของทกๆ คนยอมมความแตกตางกน

ไมเหมอนกน ฐานะยากจนและรวยแตในชวต

ของทกๆ คนยอมมอปสรรคและปญหามากมาย

บางเรองกอาจแกได บางเรองกทำใหปวดหวไมร

จะแกปญหานนอยางไร แตปญหาทกอยางยอมม

ทางออกเสมอ และชวตของเราทกๆ คนเลอก

เกดไมได แตเราทกๆ คนเลอกทจะทำความดได

เพราะทกๆ คนมศกดศรและสทธเทาเทยมกน

๔๘ ๔๙

และซงชวตนกคอการตอส ตอสกบปญหาและ

อปสรรค ขาพเจาคดวาการมชวตเกดมาเปน

มนษยเปนสงทโชคดทสด เมอเกดเปนมนษยแลว

อยามวแตอยกบความผดหวงความทอถอย

ลกขนส ทำชวตใหมประโยชน ใหมคณคา

ขาพเจาจะกลาวถงชวตของขาพเจา

ซงชวตของขาพเจามปญหาและอปสรรคมากมาย

ขาพเจาเปนเดกชนเผามง ซงในตอนทขาพเจา

มอาย ๓ ป พอของขาพเจาตดคก สวนแมของ

ขาพเจาไปทำงานตางประเทศและแมของ

ขาพเจากสงขาพเจากบพสาวไปอยกบตาและยาย

เมอขาพเจาไปไรกบตาและยายกเดนเทาไป

เพราะไมมรถแตการไปไรครงนยายบอกกบ

ขาพเจาวาตองเดนเขา ๘ ลกจงจะถงไร ตากบ

ยายของขาพเจามอาชพขายของ มอยวนหนง

ตาไปซ อของ ตาถกคนรายทำรายจนสลบ

ซงตอนนนขาพเจายงเลก ขาพเจาไมรเรองอะไรเลย

แตยายกเลาใหขาพเจาฟง เมออาการของตาหาย

ตากบยายกพาขาพเจากบพสาวยายไปอยท

เชยงราย ตอนนนตากบยายยงหาบานอยไมได

จงตองไปอาศยอยบานญาตชวคราว บานท

ขออาศยอยน น เปน เพยงบานพก เล ยงแพะ

ซงไมมคนอย ตากบยายและขาพเจากบพสาว

จงอาศยอยไปกอน ในชวงนนขาพเจาลำบากมาก

เพราะบานพกเลยงแพะนนแคบมากและเลกดวย

แตกไมมทางเลอกทดไปกวาน บานทไปอาศยอย

ถงแมจะเลกและคบแคบ ขาพเจากพยายาม

ปรบตวอดทนอย แตเมอขาพเจาอยๆ ไปกทำให

ขาพเจามความสขเพราะตอนแรกๆ ขาพเจากเลน

กบพดวยกนสองคน แตอยไปไมนานขาพเจากม

เพอนหลายคน ทำใหขาพเจามความสขมากกวาเดม

และอากาศกบรสทธ สบาย บางททขาพเจา

เหนคนอนๆ อยกบครอบครวทำใหขาพเจาคดถง

ครอบครวของขาพเจาแตขาพเจากตองยอมรบ

ถงแมไมมพอแมอยดวยในตอนนนแตกตอง

สตอไป และตากบยายกไดสงขาพเจากบพสาว

เขาเรยน ตอนนนขาพเจาเรยนอยชน ป.๑ สวน

พสาวเรยนอยชน ป.๓ เราอยทเชยงรายไมนาน

ขาพเจายงเรยนไมจบ ป.๑ ยายกบตากพาขาพเจา

กบพสาวยายไปทเชยงใหมและไดปลกบานของ

ตนเองอย บางครงยายกพาขาพเจากบพสาวไป

เกบผกหวานมากน เราไปโรงเรยนโดยรถโดยสาร

เพราะโรงเรยนอยไกลมาก แตบางครงกเดนเทา

ไปโรงเรยน ทางเดนเปนดน เสนทางน เปน

เสนทางทนกทองเทยวใชเดนและผานหมบานท

ข าพเจ าอย ด วย ข าพเจ า เหนนกทอง เท ยว

มากมาย ขาพเจาไดเรยนจบ ป.๑ ทเชยงใหม

และไดยายไปทเชยงรายทเดมอกครงและกได

สรางบานเปนของตวเองอย ขาพเจาจงเรยนตอ

ป.๒ ทเชยงราย ตอมาเมอพอของขาพเจาออก

จากคก พอมารบขาพเจากบพสาวทเชยงราย

มาอยทพะเยากบปกบยา ขาพเจากบพสาวตอง

ตนต ๔ เพอทจะมาทำกบขาว ลางจาน ทำงาน

ในบาน และไมนานพอกไปทำงานทกรงเทพฯ

สวนขาพเจากบพสาวกอยกบปและยา ขาพเจา

กบพสาวไดเขาเรยนขาพเจาอยชน ป.๒ สวน

พสาวเรยนอยชน ป.๕ เมอขาพเจาอยชน ป.๓

ขาพเจากไดทนมลนธศภนมตแหงประเทศไทย

เนองจากครอบครวยากจน สวนพสาวของ

ขาพเจาเมออยชน ม.๓ กไดทนสกขาเอเซย

และเมอพอกลบจากกรงเทพฯ ไมนานแมกกลบ

จากตางประเทศ

ป จ จ บ น ข า พ เ จ า เ ร ย น อ ย ช น ม . ๓

ทโรงเรยนราชานเคราะห ในโรงเรยนแหงนเปน

โรงเรยนทดหลายดานๆ ขาพเจารสกวาขาพเจา

โชคดมากๆ ทขาพเจาไดเรยนทโรงเรยนแหงน

ส งท ทำใหข าพ เจ าประทบใจ คอ การนำ

บานพกเลยงแพะนนแคบมากและเลกดวย แตก

ไมมทางเลอกทดไปกวาน บานทไปอาศยอยถงแม

จะเลกและคบแคบ ขาพเจากพยายามปรบตว

อดทนอย

๕๐ ๕๑

หล ก ป ร ชญ า เ ศ รษ ฐก จ พอ เ พ ย ง ม า ใ ช ใ น

กระบวนการเรยนการสอน ทำใหขาพเจารจกคำวา

พอประมาณ มเหตผล มภมคมกน เงอนไข

คณธรรมและเงอนไขความรในโรงเรยนแหงน

สอนใหขาพเจา เพอนๆ และนองๆ รจกการปลก

ผก เลยงหม การปลกผกกทำใหเราไดผกทเรา

ปลกไวมาเปนอาหารกลางวนทเปนผลผลตของ

พวกเราเอง ทสำคญยงมนำอเนกประสงค

รวมถงการทำปยชวภาพดวย นอกจากนแลวมยง

สงทขาพเจาประทบใจในโรงเรยนแหงน คอ

คณครทใจด มเมตตา ขาพเจารสกวาคณคร

ทกทานจะทมเทกบการทำงาน รวมทงการสอน

ในชวโมงเรยนดวย

ขาพเจายงจดจำไดดตลอด คอ คณคร

สอนใหขาพเจารจกการแกปญหาและอปสรรค

มากมายใหตอสกบปญหา ไมทอถอย ไมหน

ปญหา คณครเปนพงในยามทขาพเจาไมรจะบอก

ความรสกนนอยางไรด ขาพเจาขอขอบพระคณ

คณครทไดใหโอกาสกบขาพเจาไดเขยนเรองราวท

ไดเกดขนกบชวตจรงๆ ของขาพเจาทมเรองราว

มากมายเหลอเกน สำหรบเดกดอยตวเลกๆ คนน

ขาพเจาไดเรยนรถงชวตของตนเองและ

ชวตของขาพเจามปญหาและอปสรรคมากมาย

ยายไปยายมาแตขาพเจากเขาใจกบชวตและ

ยอมรบชวต ถงแมจะมปญหาและอปสรรคแต

ขาพเจากอดทนพยายามสกบปญหาและอปสรรค

นนมาไดจงทำใหขาพเจามวนน

ช ว ตของทกๆ คนยอมมปญหาและ

อปสรรคมากมายและทกปญหายอมมทางออก

เสมอ ไมวาปญหาและอปสรรคนนมมากเพยงใด

ขอใหเราพรอมทจะตอสกบปญหานน และได

เขาใจกบชวตทมอยและยอมรบกบปญหาท

เกดขนและเมอเรามนใจทจะตอสกบปญหานน

ขาพเจาเชอวาจะทำใหเรามความสข...กบสงทเรา

จะเผชญ...

๕๐ ๕๑

แพร เขต ๒

เรอง

นอรฮาลซา พรหมอบล

โรงเรยน

บานนาตม

(ครราษฎรวทยานสรณ)

ต.บอเหลกลอง

อ.ลอง จ.แพร

แรงบนดาลใจจากพอหลวง...

วถพทธจตอาสานำพาอานเขยนเรยนร

๕๒ ๕๓

ภาพ : สถาบนอาศรมศลปใครๆ กอยากไดสงดๆ หรออยากเหนสงดๆ

เกดขนกบตน เชน ทรพยสนเงนทอง คำสรรเสรญ

เกยรตยศ เพราะคดวาถาไดมาแลวจะทำใหชวต

มความสข แตในความเปนจรงไมมใครสามารถ

บงคบใหเกดสงดๆ แกตนไดตลอดเวลา “ความด”

เปนสงททกคนทำได แตการกระทำตนเปนคนด

นนเปนส งททำไดยาก หากขาดความตงใจ

และไมมจตใจทแนวแนมากพอ

โครงงานวถพทธจตอาสานำพาอานเขยน

เรยนร เรมตนจากการจดประกายของเยาวชน

กลมเลกๆ ไดรบกำลงใจทดจากผ ใหญใจด

หลายๆ ทาน ซงมเปาหมายเพอสงเสรมการม

สวนรวม ความผกพนของครอบครว โรงเรยน

วด และบานในบานนาตม ตำบลบอเหลกลอง

อำเภอลอง จงหวดแพร รกการอาน อานหนงสอ

และทำกจกรรมวฒนธรรมประเพณในทองถน

คนความอบอนใหแกลกหลานในบานนาตม

จงทำใหเรามแรงขบเคลอนทดเสมอมา การทำความด

จากจดเลกๆ สงผลทเปนประโยชนมหาศาลให

กบสงคม การเรมตนจากการทำในสงทใกลตว

รกและประสงคทจะทำโดยทมแบบอยางทดงาม

ใหเราไดดำเนนรอยตามรวมถงหลกธรรมอนเปน

สงสำคญทยดเหนยวจตใจไมใหตกอยในอบายมข

การมสวนรวมกนทำสงดๆ ใหกบสงคมสวนรวม

หลอมรวมกนเกดจากแรงบนดาลใจจากพอหลวง

“วถพทธจตอาสานำพาอานเขยนเรยนร”

โครงงานสงเสรมกระบวนการมสวนรวมทขาพเจา

ไดรบเปนตวแทนกลมไดดำเนนงานตงแตป

๒๕๕๓ และจดทำเปนโครงงานเมอมการประกวด

๕๒ ๕๓

โครงงานคณธรรมเนองในงานแขงขนศลป

หตถกรรมระดบเขต ซงขาพเจาและเพอนๆ

มความภาคภมใจมาก โดยมการนำหลกธรรม

เมตตา กรณา มทตา อเบกขา และพระราชดำรส

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว มาเปนแบบอยาง

ในการดำเนนงาน ซงเมอมการทำเปนโครงงาน

ทำใหมการทำงานทเปนระบบมากขนและผลของ

การประกวด ไดรบรางวลระดบเหรยญทอง และจาก

การเขารวมกจกรรมในชมชน ขาพเจาและเพอนๆ

ไดมโอกาสเขารวมกจกรรมพฒนาแกนนำเครอขาย

นกเรยนปรบเปลยนพฤตกรรมสบสานภมหมาเกา

ของสถานอนามยบานนาตม โดยคณหมอ สนท

เสนากล และคณครศปภา ปญชพศาล ผอำนวยการ

โรงเรยนบานนาตม สรางโอกาสใหขาพเจาและ

เพอนๆ ไดไปนำเสนอ “ฟอนพนบานกบงาน

ซอ...เพอสขภาพ” ระดบประเทศ ทโรงแรม

แอมบาสเดอร พทยา จงหวดชลบร ทำใหทราบ

แนชดวาการทำความด มผใหญใจดเลงเหน

ใหโอกาส เดกกสามารถประสบผลสำเรจไดดวย

สงแวดลอมทด

แม ว า ข าพ เจ าจะอาศ ยอย ก บพ ส า ว

และคณยาย แมแยกทางกบพอและไปทำงาน

ตางจงหวด ตงแตขาพเจายงเรยนชนอนบาล

แตขาพเจากไมวาเหว เพราะทางโรงเรยนม

กจกรรมใหนกเรยนไดทำอยางตอเนองเปน

วถ ช ว ตประจำวนและมส วนร วมกบชมชน

ครอบครวขาพเจาสามารถเลนดนตรไทย ดนตร

สากลได และไดรบรางวลเหรยญเงนการแขงขน

ศลปหตถกรรมระดบเขต ป ๒๕๕๓ การแขงขน

ศลปสรางสรรค กเพราะการเขารวมกจกรรม

วถพทธจตอาสานำพาอานเขยนเรยนร สงผลให

เปนท ร จกในสงคมมากย งขน และท สำคญ

ยงทำใหพวกเรามโอกาสทำความดไดมากขน

มโอกาสในการปรบปรงตนเองใหมภาวะความ

เปนผนำ มคณธรรม เพอเตบโตเปนผใหญท

จรรโลงใหสงคมไทยนาอย การทำความดอยาง

ตอเนองทำใหทงครและนกเรยนไดรบรางวล

เปนทยอมรบของสงคมตลอดจนสามารถเปน

บคคลแบบอยางทดใหกบผอนได นบเปนเกยรต

และภาคภมใจของขาพเจาททำใหม โอกาส

ทำความด เพอพฒนาตนเอง ฝกฝนตนเอง

ไดเปดโลกทศน ไดรจกการแกไขปญหา ไดม

โอกาสทำความดตามแนวทางของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว

เพราะฉะนน สงทเดกอยางขาพเจาไดทำ

และสามารถทำไดกคอ เปนคนดของประเทศชาต

และหวงวาคนทงชาตกจะเปนคนดของประเทศ

และขาพเจาคดวาคนไทยทกคนจะทำตามคำสอน

ของในหลวงททานบอกใหประชาชนชาวไทยทกคน

ใชชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง วถพทธจตอาสา

นำพาอานเขยนเรยนร จงเปนผร ขยนอานเขยน

เรยนร ผตน พรอมรบเรยนรปญหา ผเบกบาน

จตใจทแจมใสเบกบานไมเศราหมอง และนคอ

ความรสกแรงบนดาลใจจากพอหลวงคะ

การทำความด มผ ใหญ ใจดเลงเหน ใหโอกาส

เดกกสามารถประสบผลสำเรจไดดวยสงแวดลอม

ทด

๕๔ ๕๕

เรอง

ศรพฒน ชมภรตน

โรงเรยน

บานแปะ

ต.บานแปะ อ.จอมทอง

จ.เชยงใหม

ภาพ : creativecommons.org

เชยงใหม เขต ๖

สงคมโลกในปจจบนกำลงอย ในภาวะ

ปญหาวกฤตตางๆ มากมาย โดยเฉพาะปญหา

ความสงบสขของสงคมโลก สงคมโลกหมนไป

ตามกระแสโลกาภวตนท เปลยนแปลงอยาง

รวดเรวมาก ตามความเจรญกาวหนาของ

เทคโนโลยททนสมย จงเกดการแขงขน แยงชง

ความเปนใหญ ความรำรวย ซงนำมาถงการม

รวมพลงสรางสรรคสงคมไทย

ดวยสายใยสมพนธ บาน วด โรงเรยน

อำนาจททรงพลงในการทจะครอบครองทรพยากร

ทกสงทกอยางบนโลก กอใหเกดความเดอดรอน

วนวาย ขาดความสงบสข เกดปญหาความไม

สมดลของโลก กอใหเกดภยพบตทางธรรมชาต

เกดขนเปนระลอกๆ ตามมา อยางเชนเหตการณ

พายถลม, สนาม, แผนดนไหว, ภเขาไฟระเบด,

นำทวมและส งแวดลอมเปนพษ กอให เกด

๕๔ ๕๕

โรคภยไขเจบตามมา ซงสงเหลานลวนมาจาก

ฝมอของ “มนษย” ทคดวาตนเอง เกง ฉลาด

ทสดทแยงกนชวงชงความเปนหนง เปนใหญใน

โลกใบน มนษยพฒนาความเกงทางสมอง

เพยงอยางเดยวนนไมพอ เพราะความเกง

อยางเดยวนำพาความเหนแกตว โลภ โกรธ หลง

ทำราย ทำลายลางสงคมโลก และสดทาย

สงเหลานนจะยอนกลบมาทำราย ทำลายตว

มนษยเองทหลงตนวาฉลาดแตขาด “คณธรรม”

ดงนนหากตองการหยดยงความเลวราย ภยพบต

ความไมสมดลของสงคม จงตองหนกลบมาสราง

ความสมดลในตวมนษย คอ หนมามองดทจตใจ

ทหวใจของตวเองแตละคนมาปดฝนเอากเลส

ความชวออกจากจตใจ ลางใจใหสะอาดและหยบ

คณธรรมความดงามใสลงไปในหวใจของมนษย

ทกๆ คน โดยเรมทครอบครว บาน สโรงเรยน

สสงคมเลกๆ สสงคมไทย และสงคมโลกตอไป

แลวสงคมโลกจะสงบรมเยน งดงาม เปนสข

เราจะเหนไดวาความสขสรางได โดยเรมจาก

“ตวเราเอง” ดวยเหตนการพฒนาใดกไมสำคญ

มากไปกวา “การพฒนาคน” และทสำคญทสด

คอการพฒนา “จตวญญาณ” หรอ “จตใจ”

นแหละ! ใจนนสำคญไฉน พระพทธองคตรสไววา

“ใจเปนประธานของสงทงปวง ทกอยางเกดมาแตใจ”

ดงนนหากใจดกจะคดด พดด และทำด กจะพบ

สงทดๆ ตามมามากมาย หากมใจดๆ หลายดวง

มาผนกกำลงรวมกน รวมพลงสรางสรรคสงดๆ

ใหเกดขนในสงคม สงคมโลกกจะนาอย มาเถด!

มาชวยกนรวมพลงสรางสรรคคณธรรม จรยธรรม

ใหเกดขนในโรงเรยน ชมชน สงคม ใหโลกยมได

ทกคนมความสขถวนหนากนเถด

โ รง เ ร ยนในฐานะ เปนองค กรสำคญ

เปนหนวยปฏบตการทจะ “สรางคน” เปนเบาหลอม

ช วตนก เร ยน ให ได รปร างสมส วน สมดล

มคณภาพตามมาตรฐานการศกษาและเปาหมาย

ของหลกสตรกำหนดไวนน คอ ผเรยนทเปน

ผลผลตจากโรงเรยนตองเปนคนด คนเกง และม

ความสข สามารถอยรวมกบสงคมโลกไดอยาง

รเทาทนและมความสขไดนน สงหนงทสำคญมาก

คอ โรงเรยนตองพฒนาผเรยนไปสจดมงหมายให

ไดอยางมประสทธภาพนน ควรตองสนใจเนน

เรองการพฒนา “ทกษะการคด” ใหแกผเรยนไป

ในทกๆ เรอง ใหใชเปนเครองมอในการเรยนร

ของผเรยนจนเปนนสย

ดวยเหตนโรงเรยนบานแปะ ซงเหนความ

สำคญในเรองดงกลาว จงใหความสำคญในการ

พฒนาทกษะการคด ในการบรณาการจดการ

เรยนร หรอจดประสบการณการเรยนร ทม

คณคาเนนคณงามความดอยางเปนองครวม

ใหแกผเรยนเพอการพฒนาผเรยนใหมความร

ความสามารถทางสตปญญา (เกง) คณธรรม

การออกแบบการเรยนรเปรยบเสมอนพมพเขยว

ในการสรางบาน หรอแบบเสอทชางตดเสอตอง

ออกแบบใหเหมาะสมกบผอยอาศยหรอผสวมใส

เสอผานน

๕๖ ๕๗

จรยธรรม (ด) คานยมและคณลกษณะอนพง

ประสงคตามหลกสตร รวมทงการเปนพลเมองท

ดของประเทศชาตตอไป และการซงจะไดมาซง

เปาหมายดงกลาวนนตองมการ “ออกแบบการ

เรยนร” ทมประสทธภาพ ซงหนาทนเปนของคร

และบคลากรทางการศกษาและผเกยวของตอง

ชวยกน เพราะการออกแบบการเรยนรเปรยบ

เสมอนพมพเขยวในการสรางบาน หรอแบบเสอท

ชางตดเสอตองออกแบบใหเหมาะสมกบผอย

อาศยหรอผสวมใสเสอผานน การออกแบบการ

เรยนรจงมหลกการทสำคญรวมกน แตมความ

สวยสดงดงามท เกดขนแตกตางกนไปตาม

บทบาท ลลา ประสบการณของผสอน จงตอง

จดการอยางเปนแบบแผนใหผเรยนไดมโอกาส

พฒนาอยางสมดล อนนำไปสการเรยนรทม

ประสทธภาพสงสดและสงผลตอการพฒนาทกๆ ดาน

ใหผเรยน “คดเปน คดด” รวมสรางสรรคสงคมไทย

และสงคมโลกอยางเปนสข

โ ร ง เ ร ย น บ า น แ ป ะ จ ง ข อ น ำ เ ส น อ

นวตกรรมการจดการเรยนรใหแกผเรยน ใหเปน

เดกด คดด พดด ทำด เพอสงคมไทยทด

โดยผานกระบวนการคดและการออกแบบการ

เรยนร เนนความดอยางองครวม ตามโครงการ

“รวมพลงสรางสรรคสงคมไทยดวยสายใยสมพนธ

บาน วด โรงเรยน”

๕๖ ๕๗

แมฮองสอน เขต ๒

เรอง

คณะครโรงเรยน

บานหวยสงห

โรงเรยน

บานหวยสงห

ต.แมยวม อ.แมสะเรยง

จ.แมฮองสอน

ดวยแรงศรทธา

ในหวใจ

ในสงคมยคปจจบนเยาวชนตองเผชญกบ

ปญหาตางๆ มากมาย เราซงเปนผปกครองไม

สามารถแกไข ปรบปรง เสนอแนะไดตลอดเวลา

การสรางภมคมกนใหกบพวกเขา ทำไดอยางไร?

มวธการเชนไร? พวกเขาจะสามารถทำได ฝกฝน

และคดวเคราะหไดหรอไม? โครงงานคณธรรม

เปนส งทท าทายให เยาวชนทกคน ผมส วน

เกยวของทกฝายไดเขามารบประโยชนสขรวมกน

โดยผานกระบวนการทำงานเปนกลมใหญมระยะ

เวลายาวนานพอสมควร เปลยนปญหาทเกดขน

เปนผลงานทมความโดดเดนและนาชนชม

ภายใตแนวทางการแกปญหาโดยมหลกธรรม

เขามาเปนแนวทางในการยดปฏบต

โรงเรยนบานหวยสงห เปนสถานศกษา

หนงทมความตองการใหนกเรยนรจกวธการแกไข

ปญหา คนหาคำตอบอยางมระบบมแบบแผน

สามารถตอบคำถามและให เหตผลไดอยาง

ชดเจน โรงเรยนไดจดใหนกเรยนไดทำโครงงาน

คณธรรม ซงโครงงานแตละโครงงานตองนำไปส

การแก ไขปญหาดานความเส อมทรามทาง

ศลธรรมและสงเสรมการบมเพราะความดม

คณธรรมอย าง เปนรปธรรมและเปนระบบ

สามารถขยายความมสวนรวมไปสบคคลตางๆ

ในสถานศกษาและชมชนของตนหรอชมชนอนๆ

ทเกยวของ โครงงานคณธรรมของนกเรยนในปน

๕๘ ๕๙

๕๘ ๕๙

คอโครงงานสรางสรรคความด ดวยวถชมชน

เปนการสรางความดดวยความคดสรางสรรคของ

ภมปญญาในชมชน ซงถายทอดจากรนสรน

สรางความภาคภมใจใหเกดขนกบลกหลาน

เปนมรดกตกทอดอนมคายง กจกรรมทจดทำขน

ในโครงงานนลวนแลวแตเปนกจกรรมทไดรบ

ความรวมมอจากผอาว โสในชมชนท เขามา

ถายทอดความรใหกบนกเรยนดวยความมงมน

แนวแน นกเรยนมความพรอมทจะฝกปฏบตรวมกน

ครและบคลากรมการเสรมแรงใหกำล งใจ

กจกรรมในโครงงานมการบงบอกถงเอกลกษณ

ของชมชน เชน ทำอาหารทองถนจากผกฮากและ

มะลงมอง การสานกบจากใบตองตง การทำตน

หมากเบง การทำตนผง การทำบายศร และโครงงานน

ยงคำนงถงภมปญญาในชมชนใกลเคยงซงม

สภาพแวดลอมคลายคลงกบชมชนของนกเรยนท

เขารวมโครงงานซงเปนชาวเขาเผากะเหรยง เชน

การทำอาหารทองถน ขาวเบอะ การทอผา

กะเหรยง การทำเครองประดบศรษะผหญง

กะเหรยง การจกสานของใชจากไมไผ โครงงานน

เปนแนวความคดของกลมเมลดพนธแหงความดทง

๘ คน ทขยายผลสกลมเพอนอกจำนวน ๔๐ คน

โดยแบงกลมออกเปนทงหมด ๘ กลม เขาไป

ศกษาในแตละเรองโดยใชเวลาวางในชวงวนเสาร

และอาทตย ตามกำหนดเวลาท ไดวางแผน

รวมกนไว มการนำเสนอแนวคด วธการ มการ

ประเมนผลเพอนำมาแกไขในการเรยนครงตอไป

ทกคนใหการยอมรบวธการประเมน มการแกไข

๖๐ ๖๑

สงททำใหเกดปญหา ยอมรบความคดเหนของ

เพอนทม เหตผล การจดทำโครงงานนสราง

กลยาณมตรให เกดขนภายในกลมใหญและ

จดเดนของการทำโครงงานนคอ การใหโอกาส

นกเรยนไดเปนพระเอกนางเอกของเรองอยางเตมท

มสวนรวมคด วางแผน โดยนำทรพยากรบคคลท

สำคญในชมชนเขามามสวนเกยวของ เมอนกเรยน

ไดรวมกนคดแกปญหา จงพบทางออกของปญหา

โดยใชปญญา นกเรยนสามารถสรางทศนคตทด

ใหกบเยาวชนในชมชนใหเกดความภาคภมใจใน

ภมปญญาทองถน ชวยกนสบทอดและรกษาไวให

คงอย

จะเหนไดวาโรงเรยนบานหวยสงหไดจด

ทำโครงงานคณธรรมมาอยางตอเนอง เรยนร

การจดทำโครงงาน แกไขปรบปรงมาโดยตลอด

แตส งท ยนยนถงความสำเรจของโครงงาน

คณธรรมทไดรวมกนจดทำขนนน มใชเปนเพยง

รางวลตางๆ ทพวกเราไดรบ แตรางวลทยงใหญ

มากทสดกคอมตรภาพทเกดขนระหวางนกเรยน

ชมชน วด บคลากรในโรงเรยน และทสำคญทสด

กคอโครงงานคณธรรมไดสรางความประทบใจ

ในการทำงานรวมกนระหวางโรงเรยนคณธรรม

ชนนำทง ๑๙ โรงเรยนในสำนกงานเขตพนทการ

ศกษาแมฮองสอนเขต ๒ เชอมโยงไปถงโรงเรยน

ตางๆ ทเขารวมประกวดในงานศลปหตถกรรม

นกเรยนภาคเหนอ ครงท ๕๙ จงหวดนครสวรรค

ขอขอบคณแรงสนบสนนจากหลายฝายและหวใจ

ของการสรางคนดวยแรงศรทธา

นกเรยนสามารถสรางทศนคตทด ใหกบเยาวชน

ในชมชนให เกดความภาคภม ใจในภมปญญา

ทองถน

๖๐ ๖๑

เชยงใหม เขต ๑

เรอง

สนธชย สมเกต

โรงเรยน

บานแมจอง

ต.ตลาดใหญ

อ.ดอยสะเกด

จ.เชยงใหม

โรงเรยนบานแมจอง อำเภอดอยสะเกด

จงหวดเชยงใหม สงกดสำนกงานเขตพนทการ

ศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต ๑ เปดทำการ

เรยนการสอนในระดบอนบาลปท ๑ ถงชนประถม

ศกษาปท ๖ ไดจดการเรยนการสอนวาทะธรรม

เพอปลกฝงและพฒนาคณธรรมจรยธรรมใหแก

ผเรยนโดยใชชอวา ”วาทะธรรมสองนำชวต”

ทงนสบเนองจากการท โรงเรยนบานแมจอง

ไดรบการสนบสนนจากศนยสงเสรมและพฒนา

พลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) ไดนำ

ผบรหารของโรงเรยน และครวชาการไปศกษา

ดงานการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของมลนธ

พทธฉอจ ประเทศไตหวน เมอเดอนมนาคม

๒๕๕๐ ซงมลนธพทธฉอจมวธการสงเสรมและ

พฒนาคณธรรมจรยธรรมทมความชดเจนเปน

วาทะธรรม

สองนำชวต

ระบบ ไดผลประจกษเปนรปธรรม การสอน

วาทะธรรมของมลนธพทธฉอจเปนวธการหนงท

นาสนใจในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหแก

ผเรยน โรงเรยนบานแมจองจงไดนำแนวทางการ

สอนวาทะธรรมดงกลาว มาดำเนนการจดการ

เรยนการสอนเพอพฒนาคณธรรมจรยธรรมใหแก

ผเรยน ตงแตปการศกษา ๒๕๕๐ เปนตนมา

โดยไดรวมดำเนนการกบสถานศกษาในเขตภาค

เหนอและภาคอสาน ทไดรบการสนบสนนจาก

ศนยคณธรรม จำนวนทงหมด ๘ สถานศกษา

รวมตวกนจดตงเปนเครอขายการทำงานรวมกน

ชอวา “เครอขายจตอาสาภาคเหนอและภาค

อสาน” โดยไดจดทำโครงการ “ศนยเรยนรตน

แบบบรณาการจตอาสาและความพอเพยง”

นำเสนอศนยคณธรรมเพอขออนมตและการ

๖๒ ๖๓

สนบสนนโครงการ และศนยคณธรรมไดพจารณา

อนมตใหดำเนนการในกจกรรมหลก ๕ กจกรรม คอ

กจกรรมท ๑ วาทะธรรมสองนำชวต กจกรรมท ๒

จตอาสาพลงแหงคณธรรม กจกรรมท ๓ หนนนำ

โลกดวยการจดการขยะ กจกรรมท ๔ ทำเพอ

สาธารณะดวยการออม และกจกรรมท ๕ นอมนำ

ชวตสความพอเพยง

การสอนวาทะธรรมในกจกรรม “วาทะ

ธรรมสองนำชวต” ของโรงเรยนบานแมจองไดนำ

แนวทางของมลนธพทธฉอจมาปรบใหเหมาะสม

กบบรบทของโรงเรยน สภาพชมชน และสภาพ

สงคมไทยประเดนทสำคญคอไดนำพระราชดำรส

และพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ตลอดจนหลกธรรมคำสอนใน

พระพทธศาสนา สภาษต คำพงเพย คต คำขวญ

ตางๆ มาเปนหวขอวาทะธรรมในการเรยนการสอน

และมงเปาหมายใหผเรยนเกดคณธรรมพนฐาน

๙ ประการ โรงเรยนบานแมจองจงไดดำเนนการ

จดทำหลกสตรการสอนวาทะธรรม คมอการใช

หลกสตร แผนการเรยนรและออกแบบการเรยนร

ของผเรยน โดยไดกำหนดสาระการเรยนรในการ

จดการเรยนการสอนวาทะธรรม จำนวน ๙ สาระ

ดงน สาระท ๑ คณธรรมความมวนย (ความ

รบผดชอบ) ชอหนวย รบผดชอบใสใจ สำเรจใน

หนาท สาระท ๒ คณธรรมความสามคค ชอหนวย

รจกสามคค สงคมมความหรรษา สาระท ๓

คณธรรมความกตญญ ชอหนวย กตเวทตา ทกชวา

จะรงเรอง สาระท ๔ คณธรรมความขยนหมนเพยร

ชอหนวย หมนเพยรอยางตอเนอง ปราดเปรอง

เรองวชา สาระท ๕ คณธรรมความสะอาด

๖๒ ๖๓

ช อหน วย สะอาดใจและกายา ช วยรกษา

สงแวดลอม สาระท ๖ คณธรรมความสภาพ

ชอหนวย สภาพและออนนอม เพยบพรอม

ดวยกรยา สาระท ๗ คณธรรมความมนำใจ

ชอหนวย มนำใจเหนคณคา เอออาทรตอทกคน

สาระท ๘ คณธรรมความประหยด ชอหนวย

ประหยดเกบออมไว ใชทรพยสนใหคมคา และ

สาระท ๙ คณธรรมความซอสตย ชอหนวย

ซอสตยไมฉอฉล ประพฤตตนดวยจรงใจ

สาระการเรยนรทง ๙ สาระนโรงเรยนได

นำมากำหนดเปนมาตรฐานการเรยนรรายสาระ

เพอใหเปนเปาหมายของกจกรรมการเรยนการ

สอนทจะนำไปสคณธรรมทตองการ สำหรบการ

จดการเรยนการสอนใน ๑ สาระการเรยนร ซงม

หนวยยอยจำนวน ๔ หนวย จะจดกจกรรม

การเรยนการสอนใหแลวเสรจภายใน ๑ เดอน

ในหนวยยอย ๑ หนวย ผสอนจะคดเลอก

วาทะธรรมจำนวน ๑ วาทะธรรม มาจดกจกรรม

การเรยนการสอนตดตอกนทกสปดาห สปดาหละ

๑ หนวยยอย เชน สาระการเรยนรคณธรรม

ความกตญญซงมหนวยยอยจำนวน ๔ หนวย

กเลอกวาทะธรรมท เกยวกบความกตญญมา

๔ วาทะธรรม เพอมาจดทำแผนการจดการเรยนร

แลวนำไปจดกจกรรมการเรยนการสอน ๑ วาทะธรรม

๖๔ ๖๕

(๑ หนวยยอย) ตอ ๑ สปดาห ตดตอกนเปน

ระยะเวลา ๑ เดอนหรอ ๔ สปดาห

สงสำคญอกประการหนงในการสอนวาทะ

ธรรมคอ โรงเรยนบานแมจองไดดำเนนการจดทำ

หลกสตรการสอนวาทะธรรม และคมอการใช

หลกสตรเพอเปนแนวทางใหครนำไปใชในการ

จดทำแผนการจดการเรยนร และออกแบบ

กจกรรมการเรยนรของนกเรยน การจดทำเอกสาร

หลกสตรดงกลาวผบรหารโรงเรยนและคร ไดรวมกน

จดทำกจกรรมจนแลวเสรจเปนรปเลม มเนอหา

สาระทจำเปนครบถวน เปนสอการเรยนรทสำคญ

ในการนำไปใชจดการเรยนการสอนตอไป

การสอนวาทะธรรมเพอพฒนาคณธรรม

จรยธรรมในโรงเรยนบานแมจอง ไดจดการเรยน

การสอนในชวโมงจรยธรรมของโรงเรยน ทกวนศกร

เวลา ๑๕.๐๐ - ๑๖.๐๐ น. รปแบบการเรยนการสอน

คอ นกเรยนทกคนตงแตชนประถมศกษาปท ๑

ถงประถมศกษาปท ๖ มานงเรยนรวมกนใน

หองประชมใหญ โดยมครผนำกจกรรมเปน

ผดำเนนการจดกจกรรมทกชน และมครประจำชน

คอยดแลจดกจกรรมเฉพาะชนเรยนของตนเอง

จากการประเมนผลทไดจากการสอนวาทะธรรม

ต งแตปการศกษา ๒๕๕๐ ทผานมา พบวา

นกเรยนไดเรยนรและปฏบตจรงในเรองของ

คณธรรมจรยธรรมทใกลตวอยางตงใจ และม

ความสขในการเรยน เพราะไดทำกจกรรม

การเรยนรทหลากหลาย นกเรยนมสวนรวมใน

กจกรรมการเรยนร มผลการเรยนทมคณภาพ

และสามารถนำเอาคณธรรมจรยธรรมใกลตวทได

เรยนร ไปใช ในการดำรงชวตประจำวนได

การสอนวาทะธรรมจงอาจเรยกไดวา เปนนวตกรรม

ดานการพฒนาคณธรรมจรยธรรมในสถานศกษา

อกนวตกรรมหน ง ท โ ร ง เ ร ยนบ านแมจ อง

ไดพฒนา และนำไปใชปฏบตจรงจนเกดผลท

นาพอใจ

๖๔ ๖๕

เรอง

คณะครโรงเรยนอนบาล

แมสะเรยง (บานโปง)

โรงเรยน

อนบาลแมสะเรยง

(บานโปง)

ต.บานกาศ อ.แมสะเรยง

จ.แมฮองสอน

คณธรรม...

ในโรงเรยนอนบาลแมสะเรยง (บานโปง)

โรงเรยนอนบาลแมสะเรยง (บานโปง)

สงกดสำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

แมฮองสอน เขต ๒ มผบรหารโรงเรยนชอ

นายทองสข นลภา เปดทำการสอนตงแตชน

อนบาลจนถงชนประถมศกษาปท ๖ มจำนวน

นกเรยนทงหมด ๒๑๖ คน ครประจำการ ๑๗ คน

ครอตราจาง ๑ คน ครธรการ ๑ คน พเลยงเดก

๓ คน เปนโรงเรยนทเหนความสำคญของการจด

กจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา

และเปนโรงเรยนแมขายของการจดกจกรรม

แมฮองสอน เขต ๒

เ ส ร มสร า งคณธรรมในสถานศ กษา ให อ ก

หลายๆ โรงเรยน คณธรรมทจะกลาวตอไปน

เปนกจกรรมเสรมสรางคณธรรมประจำภาคเรยน

ทมแนวการจดกจกรรมสบสานอนรกษศลป

วฒนธรรมทองถนรวมกบชมชน ผปกครอง

และองคการปกครองสวนทองถน เปนกจกรรมท

สอดคลองกบวสยทศนและพนธกจของโรงเรยน

ด ง น น ก จ ก ร รมท จ ะนำ เ สนอน ม อ ย

๒ กจกรรม คอในภาคเรยนท ๑ เปนกจกรรม

ประเพณแหตนโคม หรอมชอเรยกอกอยางวา

๖๖ ๖๗

ประเพณแหเทยนเหง (เหง เปนภาษาไทยใหญ

แปลวา พน) และในภาคเรยนท ๒ คอประเพณ

ตานขาวหยาก (เปนภาษาพมาเรยกอกชอวา

ขาวยาฮ แปลวา ราห) ประเพณแหตนโคมหรอ

ประเพณออกพรรษา เปนการจดกจกรรมทให

ผเรยนไดเรยนรการประดษฐโคมประเภทตางๆ

ไดแก โคมหกระตาย โคมส โคมดาวและโคมสบหก

มการประเมนผลการเรยนรในขนตอนสดทายคอ

การนำผลงานจดนทรรศการ ประชาชนซอไปใช

ประดบตามบานเรอนได ประเพณออกพรรษา

หรอออกหวา (ออกหวา แปลวาออกพรรษา

เปนภาษาไทยใหญ) ซงถอวาเปนประเพณทม

ทเดยวในประเทศไทยกวาได สงททางโรงเรยน

ภมใจมากคอการเขารวมขบวนแหตนโคม และ

ไดรบใบประกาศเกยรตบตรรางวลชนะเลศพรอม

เงนรางวลทกป ในรปแบบการจดขบวนแห

ในขบวนแหมตนโคมใหญประดบดวย

ดวงไฟตดตงบนรถยนต มโคมทกประเภทประดบ

ตกแตงอยางสวยงาม ในขบวนคนเดนมกรวย

ดอกไม ๑,๐๐๐ กรวย เทยน ๑,๐๐๐ เลม ขาวตอก

ตนเงน ๙ ตน ตนตอมกอม ๙ ตน (ตอมกอมคอ

งานประดษฐดวยใบตอง ประดบดวยดอกไมเสยบ

ลงบนตนกลวย) การแสดงฟอนรำมองเซง

เปนการแสดงถงวฒนธรรม การฟอนรำและ

การแตงกายของผหญงไทยใหญโบราณ และตกลอง

ปเจ (กลองยาว) ประกอบจงหวะ นอกจากน

ยงมการฟอนโตหรอรำโต และนางนก (กนร)

จะเปนการจำลองรปสงโต และการแตงตวแบบ

นางนก (ภาษาไทยใหญเรยกวา กงกะหรา) ซงม

ตำนานกลาวไว ว า เปนสตว ในปาหมพานต

ครงพทธกาล ทแสดงความยนดทไดตอนรบ

พระพทธเจาทไดเสดจลงมาโปรดมนษยโลก

ตอไปประเพณตานขาวหวากในภาคเรยน

ท ๒ นนจะกลาวถ ง ตามตำนานเม อคร ง

พทธกาลวา พทธเจากอนทจะตรสรพระองคทรง

ทรมานร า งกายไม ร บประทานอาหาร เลย

จนประชวรปวดพระอทร พระอานนทไดบณฑบาต

และนำขาวมธปายาทใหพระพทธเจาฉนและ

หลงจากนนพระองคกหายจากประชวร นคอ

ทมาของการตานขาวหยาก ซงโรงเรยนถอวา

ไดสบสานวฒนธรรมประเพณดงเดม เพอให

ประชาชนไดรจกและอนรกษไวใหชนรนหลงได

ศกษาตอไปรายละเอยดกจกรรมน ขอเชญทานท

สนใจเขารวมงานประเพณตานขาวหยากไดท

โรงเรยนอนบาลแมสะเรยง (บานโปง) เราจดทำ

ทกปในวนสำคญทางพทธศาสนาในวนเพญเดอน

มาฆบชา

๖๖ ๖๗

ลำปาง เขต ๒

๖๘ ๖๙

เรอง

พนมพร กาว

โรงเรยน

บานปาตาล

ต.เถนบร

อ.เถน จ.ลำปาง

“อตปโส ภะคะวา อะระหงสมมา สมพทโธ

นะโมขาจะไหว พระพทธเจา ของพระพทธองค”

เสยงเพลงธรรมะ จากเสยงตามสายของ

โรงเรยนดงขน สงสญญาณใหนกเรยนเตรยมตว

เขาแถวเคารพธงชาตและสวดมนต ไหวพระตาม

ปกตของโรงเรยนทวไป วนนนกเรยนแตงตวไป

โรงเรยนดวยชดขาว ซงเปนสญลกษณของวนพระ

วนนนกเรยนจะมพฤตกรรมท เงยบผดปกต

เพราะนกเรยนกลวชดขาวจะเปอน กลวความ

ขลงของชดทขาวบรสทธ เพราะปกตมกจะเหน

แตแมชและคนแกนงหมทวดซงถอวาเปนสงท

ศกดสทธของชาวพทธ

จากความเคยชนของนกเรยน ทกๆ วนพระ

ทนกเรยนแตงชดขาว นกเรยนไมทราบวาทำไม

ครจงใหนกเรยนแตงขดขาวมาโรงเรยนในวนพระ

นกเรยนบางคนมกจะถามครอยเสมอ แตนกเรยน

บางคนก เขาใจจากผปกครองอธบายใหฟง

ซงอาจเปนการเรยนรโดยธรรมชาตจากบรรพบรษ

ทปฏบตสบทอดกนมาเปนเวลานบชวอายคน

แตเปนการปฏบตทวด

วนพระ...คำนชาวพทธทกคนคงเคยไดยน

แตมไมมากทเขาใจความหมายของคำๆ นไดด

...วนพระ หรอ วนธรรมสวนะ หมายถงวนประชม

ถอศลฟงธรรมในพทธศาสนา (ธรรมสวนะ

หมายถง การฟงธรรม) โดยกำหนดเดอนทาง

จนทรคตละ ๔ วน ไดแก วนขน ๘ คำ วนขน

๑๕ คำ (วนเพญ) วนแรม ๘ คำ วนแรม ๑๕ คำ

(หากเดอนใดเปนเดอนขาด ถอเอาวนแรม ๑๔ คำ)

ชาวพทธถอวาวนพระไมควรทำบาปใดๆ การ

ทำบาปหรอไมถอศลหาในวนพระ ถอวาเปนบาป

ยงกวาในวนอน

ไดอะไร จากชดขาว

๖๘ ๖๙

แบบอยางททางโรงเรยนยอวนพระมาใช

ในโรงเรยนเปนประจำคอ สวดมนตฉบบยาว

ทำนองสรภญญะ นงสมาธ เดนจงกรม รบฟง

โอวาทจากคณคร จากนนนกเรยนกเขาเรยนตาม

ปกต บรรยากาศวนพระในโรงเรยน นกเรยน

พดจาไพเราะ เปนกลยาณมตรตอคร เพอน พ

นอง ในโรงเรยนนกเรยนไดเรยนรโดยธรรมชาต

พอถงวนพระนกเรยนจะนงชดขาวมาโรงเรยน

อย างพรอมเพรยงกน เปนไปแบบอตโนมต

เกดการเรยนรดวยตนเอง รวาวนนเปนวนพระ

ฉนตองแตงชดขาว เพอระวงจตใจของตนเองให

ขาวสะอาดบรสทธเหมอนผาสขาวทใส สำรวม

กาย วาจา มจตสำนกด กลวบาป รกษาศลหา

การปฏบตตนทกวนพระของนกเรยนทำให

น ก เ ร ยน เ ข า ใ จ ในหล ก ธ ร รม ม คณธ ร รม

จรยธรรมมากขน

การเรยนรดวยการปฏบตตนทถกตอง

ในวนพระ ทำใหนกเรยนมจตใจทดงามเปน

พฤตกรรมทตดอยในตวของนกเรยนตลอดเวลา

และปฏบตสบตอกนมาในโรงเรยนรนแลวรนเลา

ทำใหนกเรยนเขาใจวาทำไมฉนตองใสชดขาวไป

โรงเรยน และตองใสในวนพระ วนพระมความ

สำคญอยางไร... นกเรยนประสบความสำเรจใน

การปฏบตตนเปนแบบอยางทด มใจทบรสทธ

สงผลใหนกเรยนใชสต ปญญาทถกตอง ซงเปน

ความหวงของคร ทหวานพชและคอยหวงผลให

เจรญงอกงามเปนเดกด เยาวชนทด พลเมองทด

ของชาต เพอเปนความหวงพอแมตอไป

วนพระ ฉนตองแตงชดขาว เพอระวงจตใจของ

ตนเองใหขาวสะอาดบรสทธเหมอนผาสขาวท ใส

๗๐ ๗๑

เรอง

อมพรรณ บญยน

โรงเรยน

บานดอนแกว

ต.ออย อ.ปง

จ.พะเยา

ชวต คออะไร? เปนคำถามทไมมคำตอบ

จากเดกชายตวเลกๆ คนหนงทกำเนดมาดโลกใบน

เปนระยะเวลา ๑๒ ป ทกเชาทคร เจอเขาท

โรงเรยน ครจะถามเขาเสมอวา “ทานขาวหรอยง

ครบ?” เงยบ...และยมคอคำตอบจากเขา บรษผ

ลกลบ “ไมตอบไมเปนไร มาชวยครยกของในรถ

ลงหนอยไดหรอเปลาครบ” “ครบ” (ตอบทนท)

...เอะ!... ครเรมสงเกตททา ดเขากระวกระวาด

ชวยทนท “ขอบใจจะ” “มปญหาอะไรบอกครนะ

ครบ” เขายมเปนคำตอบใหครเสมอ แตแววตา

เขาดเศราๆ

วนตอมา...บรษผลกลบหายไปไหนแลว

ครมองหา นนไงยมมาละ... “วนนมาแตเชาเลย

นะครบ”...“ครบ” (เขาตอบทนท) “ใครมาสง

ครบ?”...“เดนมาเองครบ”...“บานเธออยทไหน

ละ?”...“บานหลายใหมครบ”...“ทานขาวหรอยง

ครบ?” เขายม...เขนอาย... “ผมทานขาวกบหนอ

ไมตมครบ” ครรสกโลงอกเมอเดกตอบคำถาม

แตกลบองอกครงเมอเขาอธบายวา “พอผมเมา

เหลา...ผมไปขอขาวทบานอยแกว (เพอนบาน)

แมอยเอาหนอไมตมใหผมครบ” ครรบถามตอทนท

“แลวเธอเอาหนอไมมาผดหรอทำอยางไรครบ?”

เขายมและตอบครวา “ผมแกะหนอไมทแมอยเอา

ใหแลวกนกบขาวเลยครบ” “อาว!” (ครตกใจ)

เดกพดตอ “ยงดกวาไมไดกนอะไรครบ” ครรบพด

“เอ...หลงเลกเรยนวนนครไปเทยวบานกมไดหรอ

เปลาครบ?” ...คำตอบคอยม...และพดออมแอมวา

“ไดครบ...แตพอเมาเหลาทกวน พดไมรเรอง

ครบ”

เรองเลา

“นหรอ...คอบานเธอ”

พะเยา เขต ๒

ครเกบภาพจากการไปเยยมบานนายกม

มาคดเพอหาแนวทางเยยวยาจตใจเพอใหเขาได

รบความสขบาง จากสภาพครอบครวทยากจนมาก

“พอแมและพสาวตดเชอ HIV พสาวเสยชวตตง

แตเรยนชน ป.๒ จากนนแมกนยาตาย พอกไม

ดแลสขภาพ หาเงนไดจากการรบจางกนำไปซอ

เหลากนทกวน ผมจงเปนเดกทขาดความรกขาด

ความอบอน ขาดความเอาใจใสจากพอ” (เขาเลา

ใหครฟงทงนำตา) แรงบนดาลใจเกดขนหลาก

หลายวธ และวธทจะชวยขดเกลาจตใจคนเราให

เปนผมคณธรรมนนนาจะนำชวตจรงใกลตวเรา

มาเปนกรณตวอยางใหนกเรยนไดสมผสและ

ตระหนกในความมเมตตากรณาตอเพอนมนษย

ภาพ : สถาบนอาศรมศลป

๗๐ ๗๑

ดวยกน เพอสะสมบมเพาะไป นานเขาจะตอง

ขดเกลาจตใจคนเราไดดแนๆ

คาบเวลาเรยนสาระสงคมศกษาฯ มเดก

นกเรยนกลมหนงไดเสนอโครงรางโครงงาน

คณธรรมของเขา มกจกรรมหนงนาสนใจมากคอ

กจกรรมพานองเขาวดทกวนพระเพอพฒนาจต

จากการนำเสนอโครงรางทำใหครเหนแนวคดของ

เดกถงงบประมาณทจะตองซอขาวของทจำเปน

เพอนำไปถวายพระสงฆ ดวยการขอบรจาคจาก

นกเรยนในโรงเรยน คร ผปกครอง และผใหญ

ใจบญในชมชนทนกเรยนอาศยอย โดยเขาให

เหตผลวาอยางนอยกฝกใหนกเรยนทกคนไดรจก

การเสยสละ มนำใจชวยเหลอผอน ประโยคหลง

ดลใจครมาก (ครรบพดสนบสนนทนท) และขาย

ความคดตอวานอกจากพานองไปวดแลว เรานา

จะไปชวยเหลอใครไดอกนะ ผนำโครงงานรบ

ตอบวา “ในชมชนมคนแก...มคนจนทกหมบาน

ครบ” ครรบเสรมขนทนท “หมบานในเขตบรการ

ของโรงเรยนเราม 4 หมบาน ฉะนนเรากตองไป

ชวยเขาทงหมดหรอเปลาครบ” (ครจดประกายให

เดกไดคดและมองใหรอบดาน) “ผมวาเราตองให

ความยตธรรมทง 4 หมบานครบ”...“เกงมากลก”

(ครรบชนชมแนวคดทนท ) “แลวเราจะร ได

อยางไรละวาแตละหมบานมครอบครวไหนบาง

ทควรใหการชวยเหลอ”...“หนวาควรมโครงงาน

เชงสำรวจดไหมคะ”...“ผมเหนดวยครบและควร

เปนโครงงานทพวกเราทำไดดไหมครบ” ประธาน

โครงงานใหโอกาสสมาชกในหอง ป.๖ ไดแสดง

ความคดเหน และรวมสรปวาควรมโครงงานเชง

สำรวจเพอคนหานกเรยนทควรชวยเหลอเกอกล

ตามลำดบ

“ครรสกดใจมากทนกเรยนมจตเมตตา

และมความคดทดๆ อยางน และครขอสนบสนน

โครงงานสำรวจของหนนะคะ รบทำแลวรบ

ดำเนนการตามขนตอนนะคะ ครขอใหกำลงใจ

มอะไรจะใหครชวยเหลอกเชญไดทกเวลาคะ”

ครพดเชงบวกแลวไดผล วนรงขนมโครงราง

ภาพ : สถาบนอาศรมศลป

๗๒ ๗๓

โครงงาน “หนงจตเสรมใจใหมสข” มานำเสนอ

ใหครไดรบทราบ ครชวยปรบและแนะนำใหเกด

ความมนใจในการดำเนนงานตามปฏทนมากขน

ในชวงบายในวนเดยวกนนมการประชม

คณะคร เก ยวกบ เร อ งระบบดแลช วย เหลอ

นกเรยน ครจงเขาหองประชมเปนคนแรกและนง

เงยบขรม คงผดปกตมากจงมครคนหนงทกขนวา

“วนนพไมสบายหรอเปลาคะ ดพหนาเครยดๆ”...

“เออพมเรองตองคดเกยวกบนกเรยนหลายเรองจะ”

และในวนนเองไดพดถงครอบครว “นายกม”

(เปนชอทครในโรงเรยนเรยกเขาเปนประจำ)

ซงนายกมเปนผจดประกายใหมโครงงานคณธรรม

เกดขนในโรงเรยนหลายโครงงาน ครทกคนเหน

ดวยกบโครงงานของนกเรยน และมแนวคดวานแหละ

คออตลกษณของโรงเรยนเรา

นกเรยนไดพานองไปวดในวนพระตาม

ปฏทนทกำหนด โดยแบงนกเรยนออกเปน

๔ กลมๆ ละ ๑ วด แตละกลมจะมผนำโครง

งานกลมละ ๒ คน มครทปรกษากลมละ ๒ คน

นำกระเชาทานบารมไปถวายพระสงฆและฝก

ปฏบตศาสนพธตามขนตอน วนรงขนผนำกลม

แตละกลมกจะนำผลของการออกปฏบตจรงมา

นำเสนอและหาขอสรปเพอดำเนนการตอใน

วนพระครงตอไป เรองไหนทเปนอปสรรคปญหา

กหาแนวทางปรบปรงแกไข ทำอยางนทกครง

และนำมารายงานครทปรกษาทราบ ครยมและ

อมอกอมใจมความภมใจทลกศษยไดคดด ทำด

มความสขในการทำงานมากขน

“นหรอ! คอบานเธอ” คำถามนมคำตอบ

จากโครงงาน “หนงจตเสรมใจใหมสข” กจกรรม

ภาพ : สถาบนอาศรมศลป

๗๒ ๗๓

ชวยเหลอเกอกล ซงนกเรยนไดจดกระเชาสงของ

เครองใชทจำเปนไปเยยมเยอนพ เพอน นอง

ตามรายชอทไดสำรวจมา โดยออกเยยมเดอนละ

๑ ครง ตามปฏทนกำหนด ทกครงครจะสงเกต

พฤตกรรมของนกเรยนซ ง เปนผ ใหและผ รบ

ปรากฏภาพททำใหครมความสขมากๆ เพราะ

เดกทกคนมหนาตายมแยมแจมใสมความสขท

แสดงออกทงคำพดและแววตา ทงผใหและผรบ

และแลวภาพทครเหนแลวอดกลนนำตาไวไมไดก

คอ นายโหนง (ภมหลงของเขาคอเปนลกชายคน

เลกของครอบครวหนงในบานดอนแกว มฐานะ

ทางครอบครวด มทอยอาศยทใหญโต แตเปน

เดกทข เกยจมากโดยเฉพาะเรองเรยนหนงสอ

ชอบดทว เลมเกม ผปกครองบนกบครประจำชน

เปนประจำ ครและผปกครองพยายามปรบแกไขมา

โดยตลอด ดไมเปนผลเทาไหร) ไดยนดบานของ

นายกมแบบสงสยอะไรบางอยางอยในใจ และมอง

หนานายกมแบบสงสยเชนกน และแลวคงไมได

คำตอบ สบสนในความคดมาก (สงเกตจากททา)

ในขณะทเหลอบไปดบานของนายกมอกครงหนง

เขาก รบกระโดดกอดคอนายกมแลวพดว า

“นหรอ! คอบานเธอ” นายกมมองหนานายโหนง

แลวยม และพดตอบออมแอมในคอ “ออ” นายโหนง

ถอนหายใจยาว มองมาหาครเหมอนตองการพด

อะไรสกอยางหนง แตเขากไมพด

จากวนนนและอกหลายวนตอมาครไปเจอ

แมของนายโหนงโดยบงเอญ แมเขาเลาใหฟงวา

หลงจากนายโหนงกลบจากการไปเยยมบานเพอนมา

เขามาเลาถงความยากจนและสภาพทอยอาศย

ของเพอนๆ ใหแมและพเขาฟง และเขาบอกวา

เขากลวเปนอยางนน ทงแมและพกถอโอกาสสอน

ใหเขาไดรถงความรสกเชนนน และแนะนำใหเขา

ตงใจเรยน รจกหนาทของตนเอง เปนเดกทวา

นอนสอนงายและใหมความเมตตาตอเพอน

มนษย ชวตจงจะไมตกทกขไดยาก และจากนน

นายโหนงปฏบตตวดขน ทกคนในครอบครวดใจ

และตอนทายแมของนายโหนงพดขอบคณครทได

มกจกรรมอยางนใหเดกไดเรยนร (ครยม...นแหละ

คอรางวลของคนทำงาน)

ครประจำชนและครในโรงเรยนตางม

ความปลมใจไปตามๆ กนวาเดกนกเรยนไดรบ

การขดเกลาโดยวถพทธนดจรงๆ ถงแมวามนจะ

ใชเวลาแตเปนผลแหงการกระทำดจะตดตวเดก

ไปตลอด

ทสำคญพนฐานการคดของครผรบผดชอบ

งานดานการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของ

นกเรยนมความเชอวาการพฒนาดานจตใจนน

เป นส ง สำคญมาก คนท ม ความคดด ย อม

ประพฤตด ทำใหมความสขกายสขใจ ซงสงเหลา

นหาซอไมได ใครอยากไดอยากมกควรฝกฝน

ปฏบตอยางสมำเสมอ ประพฤตปฏบตตนตาม

หลกธรรมคำสอนของพระพทธองคยอมนำไปส

ความสขทแทจรงแนนอน “รบประกน...โดยไม

ตองจายเบยประกนจา”

ภาพ : สถาบนอาศรมศลป

๗๔ ๗๕

เรอง

สดารตน เสมอเชอ

โรงเรยน

บานหนองบว

ต.งม อ.ปง

จ.พะเยา

พะเยา เขต ๒

ทกสงทมชอยอมมคามความหมาย มนษย

กเชนกน เพราะแสวงหามใชรอคอย เพราะ

เชยวชาญมใชโอกาส เพราะสามารถมใชโชคชวย

ดงนนลขตฟาหรอจะสสามารถตน มนษยกเชนกน

(ณฐ คำมล ๕ มถนายน ๒๕๕๐) ขาพเจา

ประทบใจในคำกลาวนทครงหนงไดเปนลกนอง

ทานผอำนวยการณฐ คำมล ไดกลาวเปนขอ

เตอนใจในคราวทตองนเทศครเปนระยะในการ

ปฏบตงานซงยงมบทตอไปอกหลายบรรทดแตจะ

ไมกลาวในทน

เมอยกมากลาวยอมมความเปนมาเปนไป

ในจตใจของมนษยซงกคอขาพเจา ขาพเจาใช

ชวตการเปนผถายทอดความรถาจะนบรวมถง

โรงเรยนเอกชนจนปจจบนนกนบไดเกอบ ๒๕ ป

แตไมเคยพบนกเรยนทมปญหาในดานตางๆ

มากนก เบาะๆ กแคดอ ตองการเรยกรองความ

สนใจกตามประสาเดกในวยประถม แตพอมาพบ

เดกคนหนงซงจะวาไปแลวกอยในโรงเรยนท

ขาพเจาสอนตงแตชนอนบาล แตขาพเจาไมได

สนใจมากนกเพราะขาพเจาสอนแตเดกโต รบาง

วาเปนเดกพการ แมตองมาเฝาเวลามาโรงเรยน

เพราะชวยเหลอตวเองไมไดกแคนน แคนนจรงๆ

แตวนหนงเมอเดกคนนจะตองเปนเดกโต

ทขาพเจาจะตองรบผดชอบ ความหนกใจและ

อะไรอกหลายอยางเรมม เขามาในความคด

ลกกอลฟ

ของคณครหนองบว

ปญหาแนๆ ขาพเจาคดไวอยางนน ขาพเจาจะ

ทำอยางไรดเพราะเดกคนนไมคยกบใคร ไมเลน

กบใคร ไมทำอะไร ถาไมพอใจจะหนทนท

แลวขาพเจาจะตองมาดแลเดกพการคนเดยวแลว

คนไมพการอนๆ ละ ขาพเจาจะทำอยางไรด

เมอเปนเชนน ขาพเจาจะตองหาความรเพอมาดแล

นกเรยนพการทมาเรยนกบคนปกตแลวละ นกเปน

ขอดอกอยางหนงของเดกพการเรยนรวม เพราะ

ครทรบผดชอบจะตองเสาะหาความรเพอมาดแล

นกเรยนพการเรยนรวม แตเมอเดกชายกอลฟท

๗๔ ๗๕

ขาพเจาหนกใจมาอยในชนทขาพเจาตองรบผดชอบ

เดกชายกอลฟไมไดเปนปญหาเชนนนตามท

ขาพเจาหนกใจเลย แตตรงกนขามเดกชายกอลฟ

กลบทำใหขาพเจามแรงตอส มมานะอดทน

มความพยายาม มความฮกเหม และมพลงทจะ

ตอสดำเนนชวตตอๆ ไป วนใดททอแทจะเอา

กอลฟมาเปนแรงบนดาลใจแลวความรสกทอแท

จะหมดไปในจตใจของขาพเจาทกครง สมดงคำ

กลาวของทาน ผอ.ณฐ คำมล ทวาทกสงทมชอ

ยอมมคามความหมาย. . .มนษยก เชนกน . . .

เพราะแสวงหามใชรอคอย เพราะเชยวชาญมใช

โอกาส เพราะสามารถมใชโชคชวย ดงนนลขตฟา

หรอจะสสามารถตน มนษยกเชนกน

กอลฟปนมนษยทมคามความหมายในตว

ของเขาเอง แมพการขาลบเดนไมไดดตองมคน

คอยชวยคอยพยงแตกอลฟกมความพยายามจะเดน

จะทำ จะเรยน จะเลนใหไดเหมอนเพอน จนเดน

ไดเอง ตอนอยชน ป.๒ เดนโดยไมตองมแมมาเฝา

เพอพาเขาหองนำ พาไปโรงอาหารหรอทไหนท

อยากจะไป นคอการพฒนาทขาพเจาคดวานาจะ

เอาเปนเยยงอยาง สงทนาทงอกอยางหนงของ

กอลฟทขาพเจาคดวาไมนาเปนไปไดสำหรบเดก

พการทกระดกไมแขงแรง คอการปนจกรยาน

ลองคดดเถอะวาขนาดเดนยงเดนไมทนเพอน

เดนไปไหนแตละทจะตองใชเวลามากเปนพเศษ

เขาหองนำในแตละวนถากอลฟปวดหนกวนนน

จะเปนวนทตองพากอลฟกลบบานกอนเวลา

คดออกนะวาเพราะอะไร แตกอลฟสามารถปน

จกรยานได ขาพเจาทงจรงๆ ขนแรกกอลฟจะจบ

จกรยานดกอน กของเพอนในโรงเรยนนนแหละ

แลวขนตอไปกรบเราใหผปกครองซอให ความท

วธการทแยบยลของกอลฟกคอ จงจกรยานไปบน

เนนแลวกขนนงปลอยใหมนไหลลงมา ทำอยางนน

ไดแครอบเดยวเพราะหวแตกเสยกอน แตก

สามารถปนไดในวนรงขน

๗๖ ๗๗

เปนลกทเกดมาไมเหมอนใคร ผปกครองตามใจ

จะซอแบบเดกเลกใหแตขอโทษ กอลฟไมเอา

จะตองไดแบบของเพอนในชนเดยวกน กอลฟได

จกรยานสมใจแตกไมสามารถทำอะไรได จงกลม

แตดวยความพยายาม กอลฟจงไดในระยะเวลา

หนงเทอมของการอยชน ป.๓ เวลาเยนตอนเลก

เรยนจะจงมาอวดเพอนๆ ทเลนกฬา ขาพเจา

เปนผควบคมการฝกซอมกฬาของนกเรยนกจะ

เหนทกวน เพอนๆ ในโรงเรยนตางกใหกำลงใจ

เชยรใหปนและจะแนะนำการขนปนจกรยาน

บางคนทำตวอยางใหด บางคนคอยอมคอยจบให

แลวความฝนของกอลฟกเปนจรงในชวงปดเทอม

กอลฟปนไดแตตองแลกกบหวแตกเยบไป ๓ เขม

วธการทแยบยลของกอลฟกคอ จงจกรยานไปบน

เนนแลวกขนนงปลอยใหมนไหลลงมา ทำอยางนน

ไดแครอบเดยวเพราะหวแตกเสยกอน แตก

สามารถปนไดในวนรงขน นกเปนวธการคดของ

กอลฟอกแบบหนงชนดทวาถงไหนถงกนแตกพบ

ความสำเรจทำใหคนทพบเหนคดวาขนาดกอลฟ

ยงกลาเสยง แลวเราละเปนใครมครบ ๓๒

สมองด มอด เทาด ทำไมตองทอแท เมอม

อปสรรค

เมอกอลฟทำอะไรทนาทงได แสดงวา

ความพรอมอยากเรยนรมเตมรอย เพยงแตจำได

เฉพาะเรองทสนใจ เมอสนใจทำไดพรงนกลม

มนเปนธรรมดาของเดกไอควเชนกอลฟ เทอม ๒

ในชน ป.๓ เรมมปฏสมพนธกบเพอนกบคณคร

ในโรงเรยน คณครเรมใหงานมอบความไววางใจ

ใหทำโนนทำน ทำไดดคอเทขยะ สงนไมมลม

สวนเรองอนจะลมเมอสอนไปแลว เชน ตวพยญชนะ

ตวเลข เปนตน แตเทขยะนไมลม บอกแค ๕ วน

เทานนอาทตยตอไปไมตองบอกแลว นแสดงวา

ทำตามคำสงงายๆ ได และไมมอะไรซบซอน

ทำได คณครจบจดตรงนไดจงแนะนำบอกตอกบ

ครทกคนในโรงเรยนคอยใหแรงเสรมผสมกบให

รางวลเปนบางครง กอลฟเรมคยกบครทกคน

ตอบคำถามได เวลาครหรอใครถามซงเปนสงทด

สำหรบเดกแบบน พอขน ป.๔ การพฒนาเรม

เดนชด กอลฟมความรบผดชอบมากขนมความ

สนใจในเรองทเรยนมากขน โดยสงเกตไดจาก

นงเรยนทกวชาไมหนไปเดนเทยวเลน นงฟงคร

สอนไดนานขนทำงานไดแมจะไมถกตองเลยแตก

พยายามจะทำงานให เหมอนเพ อนในหอง

ครแตละทานทราบและรดวาเปนเชนไรจะมอบ

งานทงายๆ หรอทใหกอลฟไดแสดงออกวาเปน

คนสำคญคนหนงในหอง ไมปลอยใหโดดเดยว

แคนกอลฟกไมหนไปไหนแลว

ตอนนกอลฟอย ป.๕ ชวยเหลอตวเองได

หมดแลวโดยไมมใครมาคอยพยงหรอชวยเหลอ

ส อสารกบใครตอใครไดร เ ร อง พดครบพด

ประโยคสนๆ ได เปนสงทนาภมใจสำหรบครท

เหนเดกพการทไมมททาวาจะพฒนาอะไรได

แตกอลฟทำใหครทกคนไดเหนวาความพยายาม

ความใจส...สกบภาวะรางกายออนแรง ภาวะของ

ความบกพรองทมในตนเองของกอลฟทำใหคร

เกดพลง ความทอแทหมดไปจากจตใจ ครทกคน

ทไดพบและสอนกอลฟและสามารถลกขนมาตอส

กบอปสรรคทถาโถมเขามาในภาวะเศรษฐกจเชนน

ยคทอะไรๆ กไมแนนอน แมจะไมเชยวชาญแต

ถาพยายามสงทคดวาทำไมไดอาจจะเปนไปได

คนตายเทานนทจะไมมโอกาสทำอะไรๆ ได

๗๖ ๗๗

๗๘

ยอนรอย

งานเขยน

ภาคเหนอลาง l เพราะหวใจอยใกลวด

ครรนทรดา นนตา

ทำไมถงเขยนเรองน

โรงเรยนอยตดกบวด แตแปลกใจวาอยใกลวดแลวทำไม

ไมไปทำบญทวดกเลยมความคดวาเรามความไดเปรยบทโรงเรยน

เราอยใกลวด แตเรากลบมองไมเหนประโยชนทเราจะไปปลก

จตสำนกเดก เพราะวาเราเปนจดเรมตนและสนสดหลายๆ

อยางกเลยคดกจกรรม๑เดอน๑วนพระขนมาเพอใหเดกได

เรมไปวด สำหรบตวเองกเหมอนกนอยใกลวดแตกไมคอยไดไป

กไมอยากใหเดกเหมอนตวเรา เรากตองปลกฝงเขาพาไปตงแต

อนบาลเพอใหเขาเกดความอยากไปทำบญ

คณครมวธการเลาเรองยงไงบางคะทไมนาเบอ

เขยนตามความรสกเองตวเองคะ อาจจะเปนคนชอบ

อานนยายดวย เลยเพมเขาไป เปนคนทชอบอานหนงสอ แลวก

ชอบสงเกต ชอบดวาตวของเรามความโชคดในเรองอะไรบาง

แลวเราไดใชความโชคดตรงนนไปทำอะไรไดบาง เชน โรงเรยน

เราโชคดทอยตดวดแลวเราไดใชอะไรจากตรงนนบางสวนใหญ

จะคดบวกอยทกเรองคะเพราะจะทำใหเราเกดความสบายใจ

ภาคอสานตอนบน l การปลกฝงคณธรรมของ

ไตหวน

ครสรเดช พนธวเศษ

มเทคนคในการจดจำเรองราวอยางไรบาง งานเขยนถงไดละเอยด

และเปนขนตอน

จดบนทกครบแตจดตามความเขาใจของตนเองเพอกน

ลมสนๆครบ

กอนการเขยนบทความไดมการเตรยมตวมากอนหรอไม

มครบเพราะผมกรอยเรยงระมดระวงเรองภาษาแลวก

พยายามเชอมใหเหนถงความเปนเหตเปนผลกน โดยเนนเรอง

คร เรองโรงเรยน เรองการบรหารโรงเรยน เรองนกเรยนตาม

แนววชาชพทตนถนด

คาดวาผอานจะไดรบอะไรจากบทความนบางคะ

คดวาจะไดรบประโยชน ในกลมผอานทอยในวยพอแมผ

ปกครองกจะไดหนมาใสใจเกยวกบเรองคณธรรมในตวเดกมาก

ขนครบ สวนในกลมผอานทเปนครบาอาจารยในกลมผบรหาร

โรงเรยน กเปนการกระตนใหนำเรองคณธรรมจรยธรรมไปแทรก

อยในการเรยนการสอนหรอทกกจกรรมทเกดในโรงเรยน

ภาคอสานตอนลาง l ชวตนคงไมมใครอยากเปน

ครกชมล อยสข

ความรสกตองานเขยนจากประสบการณจรง

คอจะเกดจากความเปนจรง จากชวตจรงๆ ของเดก

ซงบางคนอาจจะไมคดวามจรงอยในโลกน แตถาเรารสก

สะทอนในอก หรอรสกสงสาร มนสามารถกลนกรองออกมา

เปนตวอกษรไดอยางสละสลวยและไพเราะ โดยทเราคาดไมถง

เพราะเกดจากความรสกจรงๆ ของเรา พรงพรภายในหนงคน

จบอยางนเลยเปนความรสกทอยากจะบรรยาย

เทคนคการเขยนใหเหนภาพชดเจน

ใสคำบรรยายใหเกดภาพพจน ใหเกดความเปนจรง

สมจรง ใสความรสกลงไป หรอสาทก(ยกตวอยาง) ขนมาให

คนอานเหนภาพตาม เหมอนอยในเหตการณ และการใชภาษา

หรอคำทอานแลวตองรเรองทนท

การเขยนอยางไรใหชวนตดตาม

การสรปแนวคดทงหมดของเรอง จากททงปญหาไวใน

ตอนตน แลวมาคลายปมในตอนสดทาย เปนหวใจของเรอง

เพอใหผอานยงอยากอานอยากตดตามตอ

ภาคประตอสาน l เจดยทราย

ครบวกาน เลาสงเนน

ความเปนมาของงานเขยนชนน

สมยเปนเดก จะอยกบกจกรรมตรงนมาตลอด จะได

สรางเจดยทรายเปนประจำ ทำทกป กคอเรากสนก แลวก

๗๙

ประทบใจ การขนทรายแตกอนกลำบากนะ กเลยมความประทบใจ

คดถงตรงนขนมาคะ

ทำไมถงเลอกสอสารกบผอานโดยการเลาเรองผานตวละคร

ถาเดกเขาอานแลวถาแมคยกบลกเดกเขาจะรสกวามน

ใกลตวเขาดวย กเลยนำการคยกนระหวางแมกบลกตรงนใส

เขาไปมนจะซงกวากนนะคะ

กอนเขยนมการเตรยมตวอยางไรบาง

กอนเขยนกจะทบทวนในเรองของวนเวลาตรงกบวนอะไร

เพอไมใหผดพลาดในเรองของขอมล กเลยมการศกษาเทาความ

นดหนอยสวนเรองของกจกรรมเราจะรเพราะวาเราทำดวยตว

เอง สมยนเดกเขาไมคอยมกจกรรมตรงนกเลยคดวา เรองอดต

บางเรองกลวมนจะหายไปกเลยเอามาเลาใหเดกฟง เพราะวา

ปจจบนนทบานเองกไมมทรายใหขนเหมอนเมอกอนแลว

ภาคกลาง-ตะวนออก l

วถพทธ ร ตน และเบกบาน

พระครปลดสวฒนพรมคณ

พระครเขยนเรองพระธรรมใหเขาใจงายไดอยางไร

เวลาจะเขยนกตงเปาหมาย ตองการใหผอานทราบถง

เปาหมายอะไร กเขยนตามทตงเปาไว อธบายโนมนาวใหผอาน

ไดรบประโยชน ใหแงคด มมมมองหลากหลาย ทำอยางไรใหผ

อานนำไปใชประโยชนไดจรง เรองทยกตวอยางกมาจากคมภร

พระไตรปฎกเปนชาดกเรองเลาประกอบกบไดอานหนงสอของ

พระพรหมคณาภรณ อานหนงสอทาน กทำใหเหนแนวทางการ

เขยนของทานและนำมาประยกตใช

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน l ประสทธ คงศลป

ลกผชายหวใจไมแพ

ครอำไพ สงขสข

มเคลดลบอยางไร ใหงานเขยนมความละเอยดในการบรรยาย

เรองราวประวตชวตคน

เขยนตามสภาพความเปนจรง เปนสภาพความเปนจรง

ของเดกทเราตองเจอตองเหนเขาตลอดเวลาทโรงเรยนเดกสวนใหญ

มฐานะยากจน แตประสทธเขาลำบาก ครอบครวมปญหามาก

อารมณรนแรงนองคอนขางเกเรไปเรยนไหนกโดนไลออกสวน

พอกเสยชวตไปแลว นองจงตองแกปญหาคนเดยวตลอด เขา

เปนคนตาเศราชอบเกบตวไมสงสงกบใครเขากบคนอนไมคอย

ได อารมณรอน แตพอไดเปนประธานนกเรยน เขากเปลยนไป

แขงแกรง หนกแนน อยากใหดเขาเปนตวอยาง พอ-แม กเปน

ทพงไมไดแตเขากประคบประคองชวตใหดได

สวนตวสอนอยประจำ(วชาภาษาองกฤษ) ประสทธจะ

ชอบงวงและขออนญาตออกไปลางหนาลางตาบอยๆพอสงเกต

เหนกเลยสงสยไดสอบถามพดคยเขากเลาวาเขาตองไปทำงาน

หนกหลงเลกเรยน กวาจะเลกงานกดก ทกวน เคยตามเขาไป

ดเขาทำงานทนาเกลอ เหนอยประจำตรงขางทางบานแหลม

จากโรงเรยนตดถนนพระราม๒ทนสวนใหญกทำนาเกลอ โกย

เกลอเปนกองใหญๆบางกทำประมงจบปลา

ปนไดเปนครประจำชนของเขาทกคนรวมทงเพอนๆก

เลยพยายามชวยกน เขากไดเกรดดขน อยากฝากไววา คนเปน

ครนอกจากอยากใหศษยมความรกอยากใหเขามความสข เจรญ

เตบโตไปอยางสดใสอยางไมตองลำบาก อยากใหรฐบาลไดมา

สนบสนนดแลชวยเหลอตรงน

ภาคใตตอนลาง l เกรยตภม หรอสมรภม

ครอญญาน รองสวสด

ความประทบใจในงานเขยนชนน

เปนประสบการณตรงคะ ประทบใจพเอยดมากเลยคะ

เพราะวาแกเปนคนอธยาศยด และชอบชวยเหลอเพอน ตวแกเอง

แกไมหวงแตหวงคนอน ลกศษยแถวน ไมวาจะเปนเดกมสลม

หรอแขก แกสอนมาตงแตรนตายาย เพราะวาเดกอสลามเขาจะ

มลกตงแตอายยงนอยคะกเปนทงพ เปนทงญาต เปนทงครแลวก

มแรงบนดาลใจวาทานสน. ทเขต ๒ แกบอกวาใหทำสงภายใน

วนท ๑๙ คะ และวนท ๑๙ สงหาคม ตรงกบวนทแกเสยชวต

พอด

ชวยแนะนำวธการเขยนเรองราวใหด

อนดบแรกเราตองมขอมล และหาภาพทเขากบเรอง

ภาพหามาเอง และภาพจรงกยงมอย อกสวนกเอามาจากงานท

ระลกในงานศพของแกคะ แลวครกหาขอมลทางอนเทอรเนต

ดวยคะวาคนทตายไปแลวนนกคนแลว

บทความดเดน

ภาคเหนอตอนบน

โรงเรยนราชานเคราะห พะเยา เขต ๒

ภาคเหนอตอนลาง

โรงเรยนทงนอยพฒนา กำแพงเพชร เขต ๒

ภาคอสานตอนบน

สพป.ขอนแกน เขต 2

ภาคอสานตอนลาง

โรงเรยนบานเตย อบลราชธาน เขต ๕

ภาคประตอสาน

โรงเรยนบานขามทะเลสอ นครราชสมา เขต ๕

ภาคกลาง-ตะวนออก

วดญาณเวศกวน (หลงพทธมณฑล) นครปฐม

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน

โรงเรยนวชรธรรมโศภต เพชรบร เขต ๑

ภาคใตตอนลาง

โรงเรยนบานตอหลง นราธวาส เขต ๒

ภาคเหนอตอนบน

สพป.เชยงรายเขต๔

โรงเรยนบานหวยไซลำพนเขต๑

โรงเรยนบานถำผาลาดพะเยาเขต๒

โรงเรยนชมชนบานหนองเลาพะเยาเขต๒

โรงเรยนบานทงโหงเชยงรายเขต๔

โรงเรยนราชานเคราะหพะเยาเขต๒

โรงเรยนบานนาตม(ครราษฎรวทยานสรณ)แพรเขต๒

โรงเรยนบานแปะเชยงใหมเขต๖

โรงเรยนบานหวยสงหแมฮองสอนเขต๒

โรงเรยนบานแมจองเชยงใหมเขต๑

โรงเรยนอนบาลแมสะเรยง(บานโปง)

แมฮองสอนเขต๒

โรงเรยนบานปาตาลลำปางเขต๒

โรงเรยนบานดอนแกวพะเยาเขต๒

โรงเรยนบานหนองบวตำบลงมพะเยาเขต๒

ภาคเหนอตอนลาง

โรงเรยนวดทาขอยพจตรเขต๑

โรงเรยนบานวงออพจตรเขต๑

โรงเรยนบานหนองขาวพจตรเขต๑

โรงเรยนบานหนองรมตากเขต๑

โรงเรยนวดคยางกำแพงเพชรเขต๑

โรงเรยนบานไดลกพจตรเขต๒

โรงเรยนวดหวยเรยงใตพจตรเขต๒

โรงเรยนบานวงทบยาพจตรเขต๑

โรงเรยนชมชนวดคลองคะเชนทรพจตรเขต๑

โรงเรยนบานนำดวนตากเขต๑

โรงเรยนชมชนบานกำแพงดนพจตรเขต๑

โรงเรยนชมชนท๑๑วดสวรรณประดษฐพษณโลก

เขต๑

รายชอโรงเรยนในวารสารวถพทธฉบบท ๖

๘๐

โรงเรยนบานแกงซองพษณโลกเขต๒

โรงเรยนบานหนองรมตาก๑

โรงเรยนบานเขาพรกอนสรณกำแพงเชรเขต๒

ภาคอสานตอนบน

โรงเรยนบานนอยกลางคำแคนเหนอขอนแกนเขต๒

โรงเรยนบานหนองเอยนดง(ราษฎรสงเคราะห)มกดาหาร

โรงเรยนบานโพนสวางวงเยนเลยเขต๑

โรงเรยนบานแดงใหญขอนแกนเขต๑

โรงเรยนบานดอนมะจางนครพนมเขต๒

โรงเรยนเทศบาลสวนสนกขอนแกนเขต๑

โรงเรยนบานเหลาพฒนานครพนมเขต๒

สพป.ขอนแกนเขต๒

โรงเรยนนาหนองทมวทยาคมขอนแกนเขต๕

โรงเรยนบานนาโคกเลยเขต๑

โรงเรยนพลงราษฎรพทยาสรรพมกดาหาร

โรงเรยนบานเหลาพฒนานครพนมเขต๒

โรงเรยนบานดอนกลางนครพนมเขต๒

กลมโรงเรยนเทศบาลนครและสพท.ขอนแกนเขต๑

ภาคอสานตอนลาง

โรงเรยนบานหวนารอยเอดเขต๒

โรงเรยนบานคลอมตรภาพศรสะเกษเขต๑

สพป.ยโสธรเขต๒

โรงเรยนเออดใหญพทยาอบลราชธานเขต๓

โรงเรยนบานทบนอยสรนทรเขต๒

โรงเรยนกระเทยมวทยาสรนทรเขต๓

โรงเรยนบานนาเรองอบลราชธานเขต๔

โรงเรยนบานนาแมดอบลราชธานเขต๒

โรงเรยนบานคมยโสธรเขต๑

โรงเรยนบานโนนเลยงอบลราชธานเขต๕

โรงเรยนบานนาถมยโสธรเขต๑

โรงเรยนบานบอนวทยาศรสะเกษเขต๑

เพมเตมจากภมภาคอน

โรงเรยนบานดอนกลางนครพนมเขต๒

โรงเรยนบานดอนศาลานครพนมเขต๒

โรงเรยนบานหนองใหญพฒนานครราชสมาเขต๓

โรงเรยนบานชงโคระยองเขต๒

โรงเรยนปากคลองบางขนากฉะเชงเทราเขต๑

ภาคประตอสาน

โรงเรยนบานทาขเหลกนครราชสมาเขต๕

โรงเรยนบานซบเจรญสขชยภมเขต๓

สพป.นครราชสมาเขต๗

โรงเรยนนคมสรางตนเองจงหวดสระบร(พบลสงเคราะห๒)

สระบรเขต๑

โรงเรยนบานโคกสวางบรรมยเขต๓

โรงเรยนบรรหารแจมใสวทยาปราจนบรเขต๒

โรงเรยนบานหนองใหญพฒนานครราชสมาเขต๓

โรงเรยนดอนนำใสวทยานครราชสมาเขต๕

ภาคกลาง-ตะวนออก

โรงเรยนอดมศลวทยาพระนครศรอยธยาเขต๓

โรงเรยนบางปะอนพระนครศรอยธยาเขต๓

โรงเรยนบานยางเอนระยองเขต๒

โรงรยนวดพชนมตรปทมธานเขต๑

โรงเรยนปากคลองบางขนากฉะเชงเทราเขต๑

สถาบนอาศรมศลปกรงเทพมหานคร

โรงเรยนศรอยธยาในพระอปถมภฯกรงเทพมหานคร

โรงเรยนเสนา(เสนาประสทธ)พระนครศรอยธยาเขต๒

โรงเรยนการทำมาหากนวดโพธเฉลมรกษ

ฉะเชงเทราเขต๑

โรงเรยนเทพศรนทรนนทบร

โรงเรยนวดปากกรานพระนครศรอยธยาเขต๑

โรงเรยนหงสประภาสประสทธพระนครศรอยธยาเขต๒

โรงเรยนศรบณยานนทนนทบร

โรงเรยนวดเปรมประชากรปทมธานเขต๑

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน

สพป.สพรรณบรเขต๓

โรงเรยนบางจานวทยาเพชรบรเขต๑

โรงเรยนบวปากทาวทยานครปฐมเขต๒

โรงเรยนวดดอนไกเตยเพชรบรเขต๑

โรงเรยนบานสามแพรกเพชรบรเขต๑

โรงเรยนคงคารามเพชรบรเขต๑

โรงเรยนอนบาลวดไชยชมพลชนะสงครามกาญจนบร

เขต๑

โรงเรยนเขายอยวทยาเพชรบรเขต๑

โรงเรยนวดวมลมรรคารามราชบรเขต๑

โรงเรยนบานพมวงราษฎรบำรงราชบรเขต๑

โรงเรยนอนบาลพระบรมราชานสรณดอนเจดย

สพรรณบรเขต๒

โรงเรยนบานไผตาโมสพรรณบรเขต๒

โรงเรยนบานทรายทองประจวบครขนธเขต๑

โรงเรยนวดแกนจนทนสมทรสงคราม

โรงเรยนวดตะครำเอนกาญจนบรเขต๒

ภาคใตตอนลาง

โรงเรยนบานกะทงสงขลาเขต๓

โรงเรยนทองอยนตกลสงขลาเขต๓

โรงเรยนแมลานวทยาปตตานเขต๒

โรงเรยนเมองพงงาพงงา

โรงเรยนบานสไหงโก-ลกนราธวาสเขต๒

โรงเรยนบานปลายรานครศรธรรมราชเขต๒

โรงเรยนตนบากราษฎรบำรงตรงเขต๑

โรงเรยนไทยรฐวทยาสงขลาเขต๓

โรงเรยนวดโงกนำพทลงเขต๑

โรงเรยนชมชนวดอมพวนารามปตตานเขต๒

โรงเรยนอนบาลสราษฎรธานสราษฎรธาน

โรงเรยนวดประดหอม(สขประชาสรรค)พทลงเขต๑