ธรรมภาคปฏิบั�ติ ๓

บัรรยายโดย พระมหาธานินิทร� อาทติวโร,ดร.

การพจารณาเวทนิา

การพจารณาเห�นิเวทนิาในิเวทนิาท��ง หลาย ค"อ พจารณาความร# $สึ&กสึ'ข

ท'กข� ไม*ใช่*สึ'ข ไม*ใช่*ท'กข� ในิติ�วเอง แบั*งเป-นิ ๙ ประการ ค"อ

๑) เม"0อเสึวยสึ'ขเวทนิา ก�ร# $ช่�ดว*า “เราเสึวยสึ'ขเวทนิา”๒) เม"0อเสึวยท'กขเวทนิา ก�ร# $ช่�ดว*า“เราเสึวยท'กขเวทนิา”

๓) เม"0อเสึวยอท'กขมสึ'ขเวทนิา ก�ร# $ ช่�ดว*า “เราเสึวยอท'กขมสึ'ขเวทนิา”

๔) เม"0อเสึวยสึ'ขเวทนิาท30ม3อามสึ ก�ร# $ ช่�ดว*า “เราเสึวยสึ'ขเวทนิาท30ม3อามสึ”

๕) เม"0อเสึวยสึ'ขเวทนิาท30ไม*ม3อามสึ ก� ร# $ช่�ดว*า “เราเสึวยสึ'ขเวทนิาท30ไม*ม3

อามสึ” ๖) เม"0อเสึวยท'กขเวทนิาท30ม3อามสึ ก�ร# $

ช่�ดว*า “เราเสึวยท'กขเวทนิาท30ม3อามสึ”

๗) เม"0อเสึวยท'กขเวทนิาท30ไม*ม3อามสึ ก�ร# $ช่�ดว*า “เราเสึวยท'กขเวทนิาท30ไม*ม3

อามสึ” ๘) เม*"อเสึวยอท'กขมสึ'ขเวทนิาท30ม3

อามสึ ก�ร# $ช่�ดว*า “เราเสึวยอท'กขมสึ'ขเวทนิาท30ม3อามสึ”

๙) เม"0อเสึวยอท'กขมสึ'ขเวทนิาท30ไม*ม3 อามสึ ก�ร# $ช่�ดว*า “เราเสึวยอท'กขม

สึ'ขเวทนิาท30ไม*ม3อามสึ”

เวทนิานิ'ป8สึสึนิาสึติป8ฏิฐานิ ๙ ประการ

๑) สึ'ขเวทนิา๒) ท'กขเวทนิา๓) อ'เบักขาเวทนิา๔) สึามสึสึ'ขเวทนิา๕) นิรามสึสึ'ขเวทนิา

๖) สึามสึท'กขเวทนิา๗) นิรามสึท'กขเวทนิา๘) สึามสึอ'เบักขาเวทนิา๙) นิรามสึอ'เบักขาเวทนิา

๑) สึ'ขเวทนิา

สึ'ขเวทนิา ค"อ สึภาวะท30เสึวย อารมณ�ท30เป-นิสึ'ข หร"อความร# $สึ&กสึ'ข

ทางกาย เช่*นิ ความโล*งใจ เบัาใจ สึบัายใจ หร"อความร# $สึ&กสึ'ขทางใจ

การก:าหนิดสึ'ขเวทนิา

ผู้#$ปฏิบั�ติพ&งติามร# $สึ'ขเวทนิาติามอา การนิ��นิๆ ว*า “โล*งหนิอ” “สึบัายหนิ

อ” “สึ'ขหนิอ”

๒) ท'กขเวทนิา

ท'กขเวทนิา ค"อ สึภาวะท30เสึวยอารมณ�อ�นิ เป-นิท'กข� หร"อความร# $สึ&กเป-นิท'กข�ทางกาย อ�นิได$แก* ความเจ�บัปวด เม"0อย ช่า ค�นิ

ร$อนิ เย�นิ จ'กเสึ3ยด เหนิ"0อย หร"อความร# $สึ&ก เป-นิท'กข�ทางใจ เช่*นิ ความเศร$าโศก เสึ3ยใจ

กล�ว ไม*สึบัายใจ วติกก�งวล เป-นิติ$นิ

การก:าหนิดท'กขเวทนิา

ผู้#$ปฏิบั�ติพ&งติามร# $ท'กขเวทนิาติามอา การนิ��นิๆ ว*า “เจ�บัหนิอ” “ปวดหนิอ”

“เม"0อยหนิอ” “ช่าหนิอ” “ค�นิหนิอ” “เศร$าโศกหนิอ” “เสึ3ยใจหนิอ” “กล�วหนิอ” เป-นิติ$นิ

๓) อ'เบักขาเวทนิา

อ'เบักขาเวทนิา ค"อ สึภาวะท30เสึวย อารมณ�เป-นิกลางๆ หร"อความร# $สึ&ก

เป-นิกลางๆ ไม*สึ'ขไม*ท'กข� จะปรากฏิข&�นิหล�งจากสึ'ขเวทนิาหร"อท'กขเวทนิาหายไปแล$ว

การก:าหนิดอ'เบักขาเวทนิา

ผู้#$ปฏิบั�ติพ&งติามร# $อ'เบักขาเวทนิาโดย บัรกรรมว*า “เฉยหนิอๆ”

๔) สึามสึสึ'ขเวทนิา

สึามสึสึ'ข (สึ'ของกามค'ณ) ค"อ ความพอใจเก30ยวก�บักามค'ณ ๕ ค"อ

ร#ป เสึ3ยง กล*นิ รสึ และสึ�มผู้�สึ ได$แก* สึ0งท30ตินิร�กพอใจซึ่&0งอย#*ภายในิ

และภายนิอกร*างกาย

๕) นิรามสึสึ'ขเวทนิา

นิรามสึสึ'ข (สึ'ขไม*องกามค'ณ) ค"อ ความป@ติโสึมนิ�สึท30บั�งเกดแก*นิ�กปฏิบั�ติผู้#$อบัรม

จติด$วยความระล&กร# $ลมหายใจ หร"อ อรยาบัถ หร"อความเคล"0อนิไหว หร"อ

สึภาวะอ"0นิอย*างใดอย*างหนิ&0งในิหมวด

เวทนิา จติ ธรรม ท30ท:าให$ปลอด โปร*งจากกามได$ช่�0วขณะ

๖) สึามสึท'กขเวทนิา

สึามสึท'กขเวทนิา (ท'กข�องกามค'ณ) ค"อความท'กข�กายหร"อท'กข�ใจจากความอยาก

เสึพกามค'ณอ�นิเจ"อด$วยกเลสึ แล$วไม*ได$เสึพ อย*างใจนิ&ก หร"อหวนิคดถ&งท'กข�ท30เคย

ประสึบัมาก*อนิ

๗) นิรามสึท'กขเวทนิา

นิรามท'กข� (ท'กข�ไม*องกามค'ณ) ค"อ ความเสึ3ยใจเก30ยวก�บัวป8สึสึนิาของบั'คคลผู้#$ท30ไม*ประสึบัความก$าวหนิ$าในิ

การปฏิบั�ติธรรมเท*าท30ควร หร"อผู้#$ปฏิบั�ติธรรมเป-นิเวลา นิานิแล$วไม*อาจบัรรล'มรรคผู้ลได$

๘) สึามสึอ'เบักขาเวทนิา

สึามสึอ'เบักขา (อ'เบักขาองกามค'ณ) ค"อ ความร# $สึ&กเป-นิกลาง

ติ*อกามค'ณ เพราะเสึพสึ'ขจากว�ติถ' นิ��นิจนิช่าช่นิ แติ*เป-นิกลางในิ

ล�กษณะท30ม3ความโลภแอบัแฝงอย#*

ใจม3ล�กษณะท&บัเพราะป8ญญาถ#กปEด ก��นิ ไม*ร# $เห�นิว*าเวทนิาเป-นิอนิจจ�ง ไม*

ควรย&ดม�0นิถ"อม�0นิ

๙) นิรามสึอ'เบักขาเวทนิา

นิรามสึอ'เบักขา (อ'เบักขาไม*องกามค'ณ) ค"อ ความ วางเฉยในิขณะติามร# $อารมณ�ทางทวารท��ง ๖ เกดแก*

นิ�กปฏิบั�ติผู้#$บัรรล'อ'ทย�พพยญาณ ท30ม3ก:าล�งข$ามพ$นิวป8สึสึนิ#ปกเลสึได$

วธ3พจารณาเวทนิานิ'ป8สึสึนิาสึติป8ฏิฐานิ

บั*อเกดของเวทนิา เวทนิาเกดมาจากผู้�สึสึะ ค"อ การกระทบัก�นิระหว*าง

อายตินิะภายในิได$แก* ติา ห# จม#ก ล�นิ กาย ใจ ก�บัอายตินิ ภายนิอก ได$แก* ร#ป เสึ3ยง กล0นิ รสึ สึ�มผู้�สึ และ

ธรรมารมณ�

ม3พระพ'ทธพจนิ�ว*า “เวทนิาย*อมม3เพราะผู้�สึสึะเป-นิป8จจ�ย”

ท30มา : ``ท3.ม. (ไทย) ๑๐/๙๗/๕๙.

โทษของเวทนิา

๑) สึ'ขเวทนิา ก*อให$เกดความพอใจ ในิสึ'ขท30ได$ร�บัอย#* และท:าให$ติ$องการ

ความสึ'ขย0งๆ ข&�นิไป ไม*พอใจก�บัสึ'ขท30ม3อย#*ว*าด3เลศ

๒) ท'กขเวทนิา ก*อให$เกดความ ติ$องการพ$นิไปจากท'กข�ท30ประสึบัอย#*

เพราะท'กคนิล$วนิร�กสึ'ขเกล3ยดท'กข�

๓) อ'เบักขาเวทนิา ก*อให$เกดความ ติ$องการสึ*งท30ด3กว*า ซึ่&0งตินิเคยได$

หร"อคาดหว�งไว$

ประโยช่นิ�ของการก:าหนิดเวทนิา

การก:าหนิดเวทนิาท:าให$ก:าจ�ดติ�ณหาท30เกดจากเวทนิา ท��ง ๓ นิ��นิ เม"0อติ�ณหาไม*เกด อ'ปาทานิ ภพ ช่าติ ช่รา

และมรณะเป-นิติ$นิก�เกดไม*ได$ ท:าให$ สึ�งสึารว�ฏิท30เร0มติ$นิ จากติ�ณหาถ#กขจ�ดไปได$

ประเภทของเวทนิา

เวทนิาโดยย*อม3 ๓ อย*าง ค"อ๑) สึ'ขเวทนิา๒) ท'กขเวทนิา๓) อ'เบักขาเวทนิา

สึ'ขเวทนิา ค"อ ความร# $สึ&กสึบัายทาง กาย ทางใจ

ท'กขเวทนิา ค"อ ความร# $สึ&กไม*สึบัาย ทางกาย ทางใจ

อ'เบักขาเวทนิา ค"อ ความร# $สึ&กเฉยๆ

การก:าหนิดสึ'ขเวทนิา

ขณะท30ปฏิบั�ติวป8สึสึนิากรรมฐานิ ถ$า เกดความร# $สึ&กสึบัายใจ หร"อสึบัาย

กาย ให$ก:าหนิดว*า “ สึ'ขหนิอๆ ๆ” ไป เร"0อยๆ จนิกว*าความร# $สึ&กจะหายไป

หร"อจนิกว*าสึภาวธรรม อย*างอ"0นิจะเกดข&�นิแล$วค*อยเปล30ยนิไปก:าหนิด

อารมณ�อ"0นิท30เกดข&�นิใหม*

การก:าหนิดท'กขเวทนิา

ขณะท30ปฏิบั�ติวป8สึสึนิากรรมฐานิ ถ$า ม3ความร# $สึ&กไม*สึบัายกาย ไม*สึบัายใจ

ให$ก:าหนิดว*า “ท'กข�หนิอๆๆ” ไป เร"0อยๆ จนิกว*าความร# $สึ&กนิ3�จะหายไป

หร"อให$ก:าหนิดติามอาการท30เกดข&�นิ เช่*นิ ม3อาการปวด เจ�บั ร:าคาญใจ

ฟุ้' Hงซึ่*านิ เป-นิติ$นิ ให$ก:าหนิดติามอากา รนิ��นิๆ เช่*นิ ถ$าม3อาการปวด ให$

ก:าหนิดว*า “ ปวด หนิอ ๆๆ”

ไปเร"0อยๆ จนิกว*า อาการปวดจะหาย ไป หร"อจนิกว*าอารมณ�อ"0นิจะเกดข&�นิ

มาแล$วก:าหนิดอาการนิ��นิ

การก:าหนิดอ'เบักขาเวทนิา

ขณะท30ปฏิบั�ติกรรมฐานิ ถ$าม3ความ ร# $สึ&กเฉยๆ ให$ก:าหนิดว*า “เฉยหนิอๆ

ๆ” หร"อ “ร# $หนิอๆๆ” ไปเร"0อยๆ

จนิกว*าความร# $สึ&กจะหายไป หร"อ จนิกว*าจะม3อารมณ�อ"0นิเกดข&�นิแล$ว

ก:าหนิดอารมณ�นิ��นิติ*อไป

วธ3อดทนิติ*อท'กขเวทนิา

นิ�กปฏิบั�ติท30พยายามทนิก:าหนิด ท'กขเวทนิา ม3วธ3อดทนิติ*อ ท'กขเวทนิา ๓ อย*าง ด�งนิ3�

๑) สึ#$แบับัเผู้ช่ญหนิ$า

สึ#$แบับัเผู้ช่ญหนิ$า ค"อ จดจ*อท30อาการปวดจ3�ลงไปในิสึถานิท30ซึ่&0งปวดมากท30สึ'ดเหม"อนิ

การสึ#$รบัแบับัเผู้ช่ญหนิ$าไม*ยอมถอย วธ3นิ3�แม$จะค*อนิข$างเหนิ�ดเหนิ"0อยเพราะติ$องใช่$

พล�งจติจดจ*อมาก แติ*ก�ม3ประโยช่นิ�ในิการหย�0งเห�นิล�กษณะพเศษของเวทนิาได$เร�ว

๒) สึ#$แบับักองโจร

สึ#$แบับักองโจร ค"อ ก:าหนิดเวทนิาบั$าง เปล30ยนิไปก:าหนิดอารมณ�อ"0นิบั$างเหม"อนิการสึ#$รบัแบับักองโจรในิ

กรณ3ท30ข$าศ&กเข$มแข�งกว*า วธ3นิ3�ใช่$ขณะท30เวทนิาร'นิแรง ยากจะก:าหนิดได$ จ&งเปล30ยนิไปก:าหนิดอารมณ�อ"0นิ เช่*นิ

สึภาวะพอง ย'บั

เม"0อสึมาธมากข&�นิก�กล�บัไปก:าหนิด เวทนิาเป-นิคร��งคราว เปร3ยบัด�งคนิ

เดนิทางมากลางแดดท30เหนิ�ดเหนิ*"อยได$เข$าไปพ�กใติ$ร*มไม$ช่�0วคราว

สึ#$แบับัถอยท�บั ค"อ สึ�กแติ*ติามร# $เวทนิา ไม* ติ$องก:าหนิดจดจ*อโดยค:าบัรกรรมเข$าก:าก�บั

เหม"อนิคนิว*ายนิ:�าท30เกาะท*อนิไม$ลอยไปติาม กระแสึนิ:า$ โดยไม*ใช่$ก:าล�งว*ายนิ:า$

๓) สึ#$แบับัถอยท�บั

เม"0อทนิติ*อเวทนิาไม*ได$ ก�พ&งเปล30ยนิอรยาบัถล'กข&�นิเดนิจงกรมเพ"0อให$

สึมาธม3ก:าล�งมากข&�นิ สึามารถติ*อสึ#$เวทนิาได$ในิโอกาสึติ*อไป

ไม*พจารณาเห�นิเวทนิาโดยความเป-นิอ�ติติา ไม*พจารณา เห�นิอ�ติติาว*าม3เวทนิา ไม*พจารณาเห�นิเวทนิาในิอ�ติติา

หร"อไม*พจารณาเห�นิอ�ติติาในิเวทนิา ไม*ด:ารงอย#*ด$วย ความย&ดม�0นิว*า เราเป-นิเวทนิา เวทนิาเป-นิของเรา

นิก'ลปEติ'สึ#ติร สึ:.ข. (ไทย) ๑๗/๑/๒.

เม"0อพระอรยสึาวกนิ��นิไม*ด:ารงอย#*ด$วย ความย&ดม�0นิว*า เราเป-นิเวทนิา เวทนิา

เป-นิของเรา เวทนิานิ��นิแปรผู้�นิเป-นิ อย*างอ"0นิ เพราะเวทนิาแปรผู้�นิและเป-นิ อย*างอ"0นิ โสึกะ ปรเทวะ ท'กข� โทมนิ�สึ

และ อ'ปายาสึจ&งไม*เกดข&�นิแก*พระอรยสึาวกนิ��นิ

ภกษ'ในิธรรมวนิ�ยนิ3�พจารณาโดยแยบัคาย แล$ว เป-นิผู้#$อดทนิติ*อความหนิาว ความ ร$อนิ ความหว ความกระหาย เหล"อบั ย'ง

ลม แดด และสึ�มผู้�สึแห*งสึ�ติว�เล"�อยคลานิ

เป-นิผู้#$อดกล��นิติ*อถ$อยค:าหยาบั ค:า สึ*อเสึ3ยด เป-นิผู้#$อดกล��นิติ*อเวทนิาท��ง

หลายอ�นิม3ในิร*างกาย เป-นิท'กข� กล$า แข�ง เผู้�ดร$อนิ ไม*นิ*ายนิด3 ไม*นิ*า พอใจ พรากช่3วติได$ ซึ่&0งเม"0อเธอไม*

อดกล��นิอย#*

อาสึวะและความเร*าร$อนิท30ก*อความค�บัแค$นิก� จะพ&งเกดข&�นิ เม"0อเธออดกล��นิอย#* อาสึวะและ

ความเร*าร$อนิท30ก*อความค�บัแค$นิ ย*อมไม*ม3 แก*เธอด$วยอาการอย*างนิ3�

• ภกษ'ท��งหลาย เหล*านิ3�เร3ยกว*า อาสึวะท30ติ$องละด$วยการอดกล��นิ

สึ�พพาสึวสึ#ติร ม.ม#. (ไทย) ๑๒/๒๔/๒๔.

เธอท��งหลายพ&งเห�นิสึ'ขเวทนิาโดยความเป-นิ ท'กข� พ&งเห�นิท'กขเวทนิาโดยความเป-นิล#กศร

พ&งเห�นิอท'กขมสึ'ขเวทนิาโดยความไม*เท30ยง

เพราะภกษ'เห�นิสึ'ขเวทนิาโดยความเป-นิ ท'กข� เห�นิท'กขเวทนิาโดยความเป-นิล#ก

ศร เห�นิอท'กขมสึ'ขเวทนิาโดยความไม* เท30ยง

ภกษ'นิ3�เราเร3ยกว*า ม3ความเห�นิช่อบั ติ�ดติ�ณหา ได$ เพกถอนิ สึ�งโยช่นิ�แล$ว ได$ท:าท30สึ'ดแห*งท'กข�

เพราะร# $แจ$งมานิะได$โดยช่อบั ท�ฏิฐ�พพสึ#ติร สึ:.สึฬา. (ไทย) ๑๘/๒๕๓/๒๗๓.

อนิทร3ย� ๕

๑) ความหมายและความสึ:าค�ญของ อนิทร3ย�๕

(๑) ความหมายของอนิทร3ย�๕ ข$อความในิปฐมวภ�งคสึ#ติร

สึ:.ม. (ไทย) ๑๙/๔๗๙/๒๘๗_๒๘๙.

(๑) สึ�ทธนิทร3ย�(๒) วรยนิทร3ย�(๓) สึตินิทร3ย�(๔) สึมาธนิทร3ย�(๕) ป8ญญนิทร3ย�

สึ�ทธนิทร3ย� ม3ศร�ทธา เช่"0อพระ ป8ญญาติร�สึร# $ของพระติถาคติ

วรยนิทร3ย� ปรารภความเพ3ยรเพ"0อละ อก'ศลธรรม เข$าถ&งก'ศลธรรม ม3

ความเข$มแข�ง ม3ความบัากบั�0นิ ม�0นิคง

ม�0นิคง ไม*ทอดธ'ระในิก'ศลธรรม สึตินิทร3ย� ม3สึติ ประกอบัด$วยสึติ

ป8ญญา เป-นิเคร"0องร�กษาตินิอย*าง ย*ง ระล&กนิ&กถ&งสึ*งท30ท:า ค:าท30ได$พ#ดไว$

นิานิบั$าง

สึมาธนิทร3ย� ท:านิพพานิให$เป-นิ อารมณ�แล$วได$สึมาธ ได$เอก�คคติา

จติ ป8ญญนิทร3ย� ม3ป8ญญา ประกอบั

ด$วยป8ญญาเป-นิเคร"0องพจารณาเห�นิ

เห�นิท��งความเกดและความด�บัอนิ เป-นิอรยะช่:าแรกกเลสึ ให$ถ&งความ

สึ�นิท'กข�โดยช่อบั

ความหมายของอนิทร3ย�ในิวสึ'ทธมรรค

อนิทร3ย� หมายถ&ง ความเป-นิใหญ* ผู้#$ เป-นิใหญ* ด�งเช่*นิพระสึ�มมาสึ�มพ'ทธ

เจ$าทรงเป-นิผู้#$ย0งใหญ* เร"0องกรรมเป-นิสึ0งท30ย0งใหญ*เพราะไม*ม3ใครอย#*

เหนิ"อกรรมได$

๒) ความสึ:าค�ญของอนิทร3ย� อนิทร3ย� ๕ เปร3ยบัเหม"อนิพระราช่า

ท30ม3อ:านิาจสึ#งสึ'ดของประเทศ ท'กคนิจะติ$องติกอย#*ภายใติ$พระอ:านิาจของ

พระราช่า อนิทร3ย� ๕ ก�เช่*นิเด3ยวก�นินิ

ก�เช่*นิเด3ยวก�นิ หากเข$าถ&งความเป-นิ อนิทร3ย� ค"อ เข$าถ&งความเป-นิใหญ*ในิ ขณะใด ขณะนิ��นิก�เหม"อนิเป-นิพระ

ราช่าปกครองประเทศ เพราะม3ก:าล�งมากในิการประกอบักจของตินิ

การปร�บัอนิทร3ย�

การปร�บัอนิทร3ยม3ความสึ:าค�ญติ*อ การปฏิบั�ติธรรม ผู้#$ปฏิบั�ติติ$องปร�บั

อนิทร3ย� ๕ อย*างให$เสึมอก�นิ ค"อ๑. ปร�บัศร�ทธาให$เสึมอก�บัป8ญญา

วธ3การปร�บัอนิทร3ย �

ค#*ท30 ๑ ปร�บัศร�ทธาก�บัป8ญญา ถ$าม3ความเช่"0อติ*อสึ*งใด อย*าเพ*ง

ปลงใจเช่"0อ ติ$องหาเหติ'ผู้ลมาประกอบัให$ร# $จนิแนิ*ใจก*อนิจ&งค*อย

เช่*"อ ข$อม#ลท30ได$นิ��นิเร3ยกว*า ป8ญญา

เหติ'ผู้ลท30ติ$องปร�บัเพราะถ$าม3ศร�ทธา มากกว*าป8ญญา จะท:าให$เช่*"อแบับั

ไม*ม3เหติ'ผู้ล เช่"0อโดยไม*พจารณาจะ ท:าให$งมงาย หร"ออาจถ#กหลอกได$

ง*าย

การปร�บัป8ญญาให$เท*าก�บัศร�ทธา ค"อเม"0อม3ความร# $สึ&กว*าเราม3ความแข�ง

กระด$าง ก$าวร$าว ไม*ยอมเช่"0ออะไร ง*ายๆ ให$นิ$อมจติใจให$เช่"0อหล�กค:าสึอนิ

เร"0องกรรม ว*า

สึ�ติว�ม3กรรมเป-นิสึ�มบั�ติของตินิ เป-นิไป ติามกรรม ท:ากรรมอะไรไว$ก�จะได$ผู้ลอ

ย*างนิ��นิเช่"0อให$การติร�สึร# $ของพระพ'ทธเจ$า

เช่"0อว*าพระธรรมท30พระพ'ทธเจ$าติร�สึร# $นิ� �นินิ:ามาปฏิบั�ติได$ผู้ลจรงเช่"0อในิพระสึงฆ์�สึาวกของพระพ'ทธเจ$าท30ว*าเป-นิผู้#$ติร�สึร# $ติามพระพ'ทธเจ$าจรง

ถ$าป8ญญามากกว*าศร�ทธาจะท:าให$เป-นิคนิเห�นิแก*ติ�วคดเอาเปร3ยบัคนิ

อ"0นิ หร"อจะเป-นิคนิแข�งกระด$าง ก$าวร$าว ไม*เคารพคนิอ"0นิ

๒. ปร�บัวรยะก�บัสึมาธให$เสึมอก�นิสึาเหติ'ท30ติ$องปร�บัเพราะถ$าวรยะมากกว*า

สึมาธ จะท:าให$จติฟุ้' Hงซึ่*านิ ไม*อาจบัรรล' ธรรมได$

ถ$าสึมาธมากกว*าวรยะ จะท:าให$เกด

ความง*วง เซึ่*งซึ่&ม จ�บัจด และจะติก ไม*สึ#*อ:านิาจของ โกสึ�ช่ช่ะ ความข3�$

เก3ยจ

วธ3การปร�บัวรยะก�บัสึมาธ ค"อถ$าเกดความคดฟุ้' Hงซึ่*านิให$หย'ดเดนิ

จรงกรม เปล30ยนิเป-นินิ�0งแทนิ หร"อถ$านิ�0งบัรกรรม พองหนิอ ย'บั

หนิอ อย#* ย*งก:าหนิดจติย*งฟุ้' Hงซึ่*านิ

ให$หย'ดก:าหนิด เปล*3ยนิมานิ�0งด# อาการของจติเฉยๆ ไม*ติ$อง

บัรกรรมอะไร จนิกว*าจติจะเป-นิ สึมาธ จ&งบัรกรรมติ*อ

ถ$าม3สึมาธมาก จะเกดความเซึ่"0องซึ่&ม จ�บัจด ง*วงนิอนิ ให$ล'กเดนิจงกรม

จนิกว*าจะหายง*วง จ&งเปล30*ยนิมานิ�0ง ถ$าไม*หายง*วงให$เอานิ:�าล$างหนิ$า

ถ$าไม*หายให$มองด#แสึงสึว*าง หร"อให$ออกมาอย#*ท30แจ$ง ถ$าท:าหลายวธ3แล$วย�งไม*หาย ให$ด#ว*าร*างกายปกติ

ไหม ถ$าร*างกายอ*อนิเพล3ยมาก ติ$องการพ�กผู้*อนิ ก�หย'ดพ�กผู้*อนิ

ผู้ลท30เกดจากการปร�บัอนิทร3ย�

พระพ'ทธพจนิ�แสึดงอานิสึงสึ�ของ การปร�บัอนิทร3ย�ว*า

“ ภกษ'ท��งหลาย ภกษ'ในิพระศาสึนิา นิ3�ย*อมเจรญ สึ�ทธนิทร3ย� วรยนิทร3ย�

สึตินิทร3ย� สึมาธนิทร3ย�

และป8ญญนิทร3ย� อ�นิม3การข*มราคะ เป-นิท30สึ'ด ม3การข*มโทสึะเป-นิท30สึ'ด ม3

การข*มโมหะเป-นิท30สึ'ด”

สึ:.ม. (ไทย) ๑๙/๕๙๗/๓๕๗.

เจรญอนิทร3ย�ด$วยอาการ ๑๐ อย*าง

๑. เม"0อละความไม*ม3ศร�ทธา ช่"0อว*าเจรญสึ�ทธนิทร3ย�

• ๒. เม"0อเจรญสึ�ทธนิทร3ย� ช่"0อว*าละความไม*ม3ศร�ทธา

• ๓. เม"0อละความเก3ยจคร$านิ ช่"0อว*าเจรญวรยนิทร3ย�

• ๔. เม"0อเจรญวร ยนิทร3ย� ช่"0อว*า ละความเก3ยจคร$านิ

• ๕. เม"0อละความประมาท ช่"0อว*า เจรญสึตินิทร3ย�

• ๖. เม"0อเจรญสึตินิทร3ย� ช่"0อว*าละความประมาท

• ๗. เม"0อละอ'ทธ�จจะ ช่*"อว*าเจรญ สึมาธนิทร3ย�

• ๘. เม"0อเจรญสึมาธนิทร3ย� ช่"0อว*าละ อ'ทธ�จจะ

• ๙ เม"0อละอวช่ช่า ช่"0อว*าเจรญป8ญญนิทร3ย�• ๑๐ เม"0อเจรญป8ญญนิทร3ย� ช่"0อว*าละ

อวช่ช่า

ค:าถามท$ายบัท

• ๑. อนิทร3ย� ค"ออะไร ม3เท*าไร อะไรบั$าง

• ๒. ความเช่"0อในิพระพ'ทธศาสึนิาม3ล�กษณะและหนิ$าท30อย*างไร

• ๓. การปร�บัอนิทร3ย�ม3ความจ:าเป-นิอย

• อย*างไร จงอธบัาย• ๔. อนิทร3ย� ๕ ก�บัพละ ๕ เหม"อนิก�นิ

หร"อติ*างก�นิอย*างไร จงอธบัาย• ๕. ให$แสึดงความคดเห�นิการปร�บัอนิทร3ย�ด�งห�วข$อติ*อไปนิ3�

• ก. ถ$าศร�ทธามากป8ญญานิ$อย ผู้ลของการปฏิบั�ติจะเป-นิอย*างไร

• ข. ถ$าป8ญญามากศร�ทธานิ$อย ผู้ลของการปฏิบั�ติจะเป-นิอย*างไร

• ค. ถ$าวรยะมากสึมาธนิ$อย ผู้ลของการปฏิบั�ติจะเป-นิอย*างไร

• ง. ถ$าสึมาธมากวรยะนิ$อย ผู้ลของ การปฏิบั�ติจะเป-นิอย*างไร