KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN

(Development Economics)

KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN (DEVELOMENT ECONOMICS)

Chöông1: Nhöõng vaán ñeà chung veà taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá.

Chöông 2: Caùc lyù thuyeát taêng tröôûng & phaùt trieån kinh teá

Chöông3:Caùc nguoàn löïc phaùt trieån.Chöông4: Noâng nghieäp trong quaù

trình phaùt trieån.Chöông5: Coâng nghieäp trong quaù

trình phaùt trieån.Chöông6: Ngoaïi thöông vaø phaùt

trieån.

KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN (DEVELOMENT ECONOMICS)

Chuyeân ñeà: Ngheøo ñoùi vaø phaùt trieånNaêng löïc caïnh tranh quoác giaToaøn caàu hoùaBaøi taäp nhoùm: Lôùp chia thaønh 12 nhoùm, chuaån

bò baøi thuyeát trình theo chuû ñeà giaùo vieân yeâu caàu

CHUÛ ÑEÀ BAØI TAÄP NHOÙM1-Töø khuûng hoaûng TC_TT Chaâu AÙ ñeán khuûng hoaûng TC MYÕ

2-Moâ hình phaùt trieån cuûa Nhaät

3-Moâ hình phaùt trieån cuûa Singapore

4-Moâ hình phaùt trieån cuûa Thaùi Lan

5-Moâ hình phaùt trieån cuûa Myõ

6-Voán FDI cuûa Vieät Nam

7-Thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa Vieät Nam

8-Quan heä giöõa taêng tröôûng KT, baûo veä moâi tröôøng vaø coâng baèng xaõ hoäi

9-Quaù trình taêng tröôûng KT ôû Vieät Nam töø 1986-nay

10-Tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa coâng nghieäp hoaù

11-Ngoaïi thöông cuûa Vieät Nam

12-Noâng nghieäp Vieät Nam

CAÙCH ÑAÙNH GIAÙ Baøi thi cuoái khoùa chieám 70%

toång soá ñieåm Baøi taäp nhoùm chieám 30%

toång soá ñieåm Sinh vieân tình nguyeän giaûi baøi

taäp neáu ñuùng töø 70% trôû leân seõ ñöôïc coäng 1 ñieåm vaøo baøi thi cuoái khoùa

CHÖÔNG 1

1.1 TAÊNG TRÖÔÛNG & PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ

1.2.CAÙC CHÆ TIEÂU

1.3.PHAÂN LOAÏI CAÙC NÖÔÙC

1.4 NHÖÕNG TRÔÛ NGAÏI TRONG QUAÙ TRÌNH PT

1.5 VAI TROØ CUÛA NHAØ NÖÔÙC

1.1.1 Khaùi nieäm:Taêng tröôûng kinh teá (economic growth) la ømoät khaùi nieäm mang tính ñònh löôïng ; ñöôïc bieåu hieän baèng moät trong hai caùch:- Caùch 1: Söï gia taêng thöïc teá cuûa toång saûn phaåm quoác daân GNP (Gross National Product) ; toång saûn phaåm quoác noäi GDP ( Gross domestic product) hay saûn phaåm quoác daân roøng NNP (Net National Product) trong moät thôøi kyø nhaát ñònh.- Caùch 2: Söï gia taêng thöïc teá theo ñaàu ngöôøi cuûa GNP ; GDP hay NNP trong moät thôøi kyø nhaát ñònh.

118

288

545640720

10241100

GNP = GDP +A-BA: thu nhaäp yeáu toá nhaän ñöôïc töø nöôùc ngoøaiB: thu nhaäp yeáu toá traû cho nöôùc ngoøaiA bao goàm nhöõng khoûan chuû yeáu:+ thu töø xuaát khaåu+ lôïi nhuaän chuyeån veà nöôùc cuûa caùc ñôn vò KT cuûa ñaát nöôùc hoïat ñoäng ôû nöôùc ngoøai+ thu nhaäp chuyeån veà nöôùc cuûa chuyeân gia, ngöôøi lao ñoäng cuûa ñaát nöôùc nhöng soáng laøm vieäc ôû nöôùc ngoøai

GNP = GDP +A-BB bao goàm nhöõng khoûan chuû yeáu:- chi cho nhaäp khaåu- lôïi nhuaän cuûa caùc ñôn vò KT cuûa nöôùc ngoøai chuyeån veà nöôùc hoï - thu nhaäp cuûa chuyeân gia, ngöôøi lao ñoäng nöôùc ngoøai chuyeån veà nöôùc hoï

A>B: GNP>GDPA<B: GNP<GDPA=B: GNP = GDP

gia taêng thöïc teá?khi ñaùnh giaù taêng tröôûng phaûi so saùnh caùc chæ tieâu theo giaù coá ñònh chöù khoâng theo giaù hieän haønh ñeå loaïi tröø söï bieán ñoäng cuûa giaù caû

n

ii

n

ii

n

i

n

i

n

i

PQi

PQi

PiQi

PiQi

PiQi

1

*2006

1

*2005

120062006

120052005

1

.

.

.

.

.

PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ ( ECONOMIC DEVELOPMENT ) BAO

GOÀM: Taêng tröôûng kinh teá Tieán boä veà chính trò, vaên hoùa,

xaõ hoäi, moâi tröôøng. Thay ñoåi cô caáu kinh teá. Coâng daân cuûa quoác gia phaûi

tham gia vaøo vaø ñöôïc höôûng thaønh quaû cuûa söï taêng tröôûng.

Gæai phoùng con ngöôøi khoûi söï leä

thuoäc vaøo 1 caù nhaân hay 1 toå chöùc

Caøng phaùt trieån thì:• CÔ CAÁU KINH TEÁ Tyû troïng coâng

nghieäp, dòch vuï trong GNP ngaøy caøng taêng

Tyû troïng noâng nghieäp trong GNP ngaøy caøng giaûm

• CÔ CAÁU LAO ÑOÄNG

tyû leä lao ñoäng coâng nghieäp, lao ñoäng dòch vuï trong toång lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng taêng

Tyû leä lao ñoäng noâng nghieäp trong toång lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng giaûm

Cơ cấu caùc ngaønh kinh tế VN

Phaùt trieån KT beàn vöõng (sustainable development):

Laø söï phaùt trieån thoûa maõn nhu caàu cuûa theá heä hieän taïi nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc thoûa maõn nhu caàu cuûa theá heä töông lai

Phaùt trieån beàn vöõng phaûi ñaûm baûo caân baèng giöõa taêng tröôûng KT, coâng baèng xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng

Söï daøy ñaëc cuûa caùc khí thaûi CO2, CH4, CFC, NOx..töông töï nhö moät taám thuûy tinh haáp thuï böùc xaï aùnh naéng maët trôøi ñi vaøo nhöng ngaên caûn böùc xaï nhieät ra khoûi laøm nhieät ñoä taêng leân, taàng ozon bò phaù huûy. Laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm traùi ñaát noùng leân

CFC (chlorofluorocarbons) ñöôïc ñöa vaøo söû duïng nhöõng naêm 30 do ñaëc tính beàn vöõng, khoâng deã chaùy, khoâng ñoäc, khoâng aên moøn.. ñöôïc söû duïng trong vieäc laøm laïnh nhieân lieäu ñaåy bình phun, saûn xuaát boït, chaát dung moâiTöø nhöõng naêm 20, theá kyû 20, ngöôøi ta thöôøng xuyeân ño ñaïc taàng ozon:sau nhöõng naêm 70, taàn gozon moõng ñi1986 cô quan khí töông TG vaø Chöông trình moâi tröôøng LHQ xaùc nhaän taàng ozon bò thuûng1998 loå thuûng 27,24 trieäu km2Cuïc khí töông Nhaät Baûn loå thuûng Nam cöïc 29,1 trieäu km2

Hieän töôïng:

-Theá kyû 20 laø theá kyû noùng nhaát trong 600 naêm qua: nhieät ñoä 1998 cao hôn nhòeät ñoä trung bình cuûa 118 naêm qua

-100 naêm qua traùi ñaát noùng hôn nöûa ñoä C, 13 naêm noùng nhaát ñeàu töø naêm 1980 trôû laïi

-Nhieät ñoä beà maët ñaïi döông vuøng nhieät ñôùi taêng

AÛnh höôûng söùc khoûe: ung thö da, toån haïi heä thoáng mieãm dòch, ñuïc nhaõn caàu, giaûm taùc duïng caùc chöông trình tieâm chuûng

AÛnh höôûng ñeán heä sinh thaùi: tieâu dieät taûo ñôn baøo giaûm tröõ löôïng thuûy saûn; laøm giaûm khaû naêng quang hoïc muøa maøng thaát baùt

Nhieät ñoä taêng leân, thay ñoåi löôïng gioù, thay ñoåi löôïng möa & phaân boå löôïng möa theo thôøi gian khoâng gian möa nhieàu hôn &baát thöôøng hôn luït

taêng taàn suaát vaø möùc ñoä phaù hoaïi cuûa caùc côn baõo

Gaây neân hieän töông Elnino haïn haùn nôi naøy, luït loäi nôi khaùc

Baêng tan nöôùc bieån daâng cao nhaän chìm nhöõng quoác gia thaáp neàn

Laøm gia taêng hieän töôïng sa maïc hoùa

Dòch beänh coân truøng phaùt trieån

Tieät chuûng caùc gioáng loaøi

Đầu tư làm tăng GDP nhưng có một bộ phận không làm tăng giá trị thực:

Công trình đầu tư được tính vào GDP song làm xong không sử dụng (điển hình là một số chợ, nhà văn hóa, nhà máy đường...). hay sử dụng chưa hết công suất Đây là phần được tính vào GDP nhưng không hữu ích do chủ trương đầu tư sai.

Đaàu tö laøm taêng GDP nhöng coù moät boä phaän khoâng laøm taêng giaù trò thöïc:

Công trình xây dựng ẩu, làm xong phải sửa chữa tốn kém, có trường hợp phá đi làm lại hoặc thi công kéo dài gây thêm tốn kém không ít. Cầu Văn Thánh ở TP.HCM, phần lớn công trình kéo dài thời gian xây dựng, tăng thêm kinh phí Khối lượng công việc làm thêm, chi phí thêm được tính vào GDP nhưng không làm tăng giá trị hữu ích.

Trong vốn đầu tư thực hiện, có một phần bị đục khoét do tham nhũng, nhưng phần này vẫn tính vào GDP qua chứng từ thanh toán. Tình trạng tham nhũng trong đầu tư là nghiêm trọng.

Ngoài ra các hoạt động đầu tư, kinh doanh đóng góp giá trị gia tăng vào GDP, nhưng lại đồng thời gây ra hệ quả xấu, đặc biệt là phá hoại và làm ô nhiễm môi trường, buộc xã hội phải chi phí tốn kém để khắc phục. Tăng trưởng kinh tế được đánh giá bằng GDP không tính tới tác hại đối với môi trường là bắt tương lai trả giá cho thành tích trước mắt. "GDP xanh".

1.1.2 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TAÊNG TRÖÔÛNG NHANH

Taêng tröôûng nhanh laø ñieàu kieän caàn ñeå xoùa ñoùi giaûm ngheøoTaêng tröôûng nhanh ñeå cuûng coá quyeàn löïc cuûa chính phuû.Taêng tröôøng nhanh taïo theá thuaän lôïi treân baøn ñaøm phaùn quoác teá.Taêng tröôûng nhanh goùp phaàn cuûng coá quoác phoøngTaêng tröôûng nhanh ñeå traùnh söï tuït haäu

1.1.3 ÑIEÀU KIEÄN ÑEÅ TAÊNG TRÖÔÛNG NHANH

1)OÅn ñònh kinh teá vó moâ2)Coi troïng voán con ngöôøi3)ÖÙng duïng khoa hoïc coâng ngheä

4)Taïo ñieàu kieän cho thò tröôøng hoaït

ñoäng5)Môû cöûa neàn kinh teá6)Thoáng nhaát yù chí7)Phaûi coù nhöõng nhaø kyõ trò (technocrat)

1.1.4 MUÏC TIEÂU CUÛA PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ

Naâng cao möùc soáng Ñem laïi cho moãi coâng daân loøng töï tin, töï troïng vaøo baûn thaân; töï haøo veà ñaát nöôùc vaø daân toäc

Môû roäng söï löïa choïn

Möùc soáng thaáp

Thieáu töï tin, töï troïng töï haøo

Haïn cheá söï löïa choïn

Ñaàu tö thaáp

Caàu lao ñoäng thaáp

Cung lao ñoäng cao

Daân soá taêng

Naêng suaát thaáp

Thaát nghieäp

Thu nhaäpthaápÑeû nhieàu Tích luõy thaáp

Cam chòu leä thuoäc

Khoâng töï quyeát ñònh

Kyõ naêng yeáu

Söùc khoûe keùm

1.1.5

1.2.1 CAÙC CHÆ TIEÂU THEÅ HIEÄN SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG

* Toác ñoä taêng tröôûng lieân hoaøn GDP

Toác ñoä taêng tröôûng ñònh goác:

* Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm a cuûa thôøi kyø coù n naêm:

Yn: GDP naêm thöù n;Y1: GDP naêm thöù 1

1

1

t

tt

Y

YY

Y

Yg

0

0

Y

YY

Y

Yg t

1)1(

1

n n

Y

Ya

11

11

)1(1

)1(

)1(1)1(

.......

)1(1)1(34

)1(1)1(2223

)1(1112

1

1

1

11

3

2

n

n

n

nnn

Y

Yna

Y

Yna

haivenLayCanBacY

Yna

aYaYY

aYaYY

aYaYaYYY

aYaYYY

1.2.2 CAÙC CHÆ TIEÂU THAY ÑOÅI CÔ CAÁU

1. Tyû troïng CN/GDP, DV/GDP ngaøy caøng taêng; NN/GDP ngaøy caøng giaûm

2. Tyû leä lao ñoäng CN/lñ XH; lao ñoäng DV/lñ XH ngaøy caøng taêng; lao ñoängNN/lñ XH ngaøy caøng giaûm

3. Tyû leä daân thaønh thò/daân soá ngaøy caøng taêng

4. Tyû leä tích luyõ S/Y, tyû leä ñaàu tö I/Y ngaøy caøng taêng

5. Tyû troïng xuaát khaåu roøng (X-M) trong GDP ngaøy caøng taêng.

1.2.3.CAÙC CHÆ TIEÂU TIEÁN BOÄ VAÊN HOÙA, XAÕ HOÄI

1- Toác ñoä taêng daân soá[(toång soá sinh +nhaäp cö)-(toång soá cheát +di

cö)]------------------------------------------------------ daân soá trung bình

2- Soá con trung bình cuûa 1 phuï nöõ trong ñoä tuoåi coù khaû naêng sinh ñeû (15-49 tuoåi)

3- Soá ngöôøi daân/ baùc só, y taù, caùn boä y teá4-Tuoåi thoï trung bình5- Tyû leä bieát chöõ cuûa ngöôøi > 15 tuoåi6- Tyû leä töû vong cuûa treû sô sinh hay < 5 tuoåi………

1.2.4 CAÙC CHÆ TIEÂU VEÀ MOÂI TRÖÔØNG

• 1- Ñoä che phuû röøng• Dieän tích röøng / dieän tích

laõnh thoå• 2- Soá m3 nöôùc

saïch/ngöôøi/naêm

•….

Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi HDI ( human development index) laø chæ tieâu toång hôïp cuûa 3 chæ tieâu : __ Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ( ñöôïc ñaùnh giaù theo phöông phaùp PPP) __ Tuoåi thoï trung bình __ Trình ñoä vaên hoùa: xaùc ñònh treân cô sôû tyû leä ngöôøi bieát ñoïc, bieát vieát vaø tyû leä ñaêng kyù hoïc bình quaân ôû caùc caáp lôùp (hay soá naêm ñi hoïc bình quaân)

Chæ soá HDI coù giaù trò töø 0 ñeán 1, nöôùc naøo coù giaù trò HDI lôùn hôn coù nghóa laø coù söï phaùt trieån con ngöôøi cao hôn. Chæ soá HDI ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc sau: Il: chæ soá tuoåi thoï

Ie: chæ soá trình ñoä vaên hoùaIi: chæ soá thu nhaäp/ngöôøi

3

IeIlIiHDI

3

)212( eeIe

min)2max2(

min)22(2

ee

eiee

e1: chæ soá bieát chöõe2: chæ soá ñaêng kyù hoïc ôû caùc caáp lôùp

e1i: tyû leä bieát chöõ cuûa nöôùc ie1max: tyû leä bieát chöõ cao nhaát TGe1 min: tyû leä bieát chöõ thaáp nhaát TG

min)1max1(

min)11(1

ee

eiee

e2i: tyû leä ñaêng kyù hoïc cuûa nöôùc ie2max: tyû leä ñaêng kyù hoïc cao nhaát TGe2min: tyû leä ñaêng kyù hoïc thaáp nhaát TG

min)max(

min)(

IlIl

IlIliIl

)log(Im)log(Im

)log(Im)log(

inax

inIiIi

Ii: thu nhaäp trung bình cuûa nöôùc iImax: thu nhaäp trung bình cao nhaát TGImin: thu nhaäp trung bình thaáp nhaát TG

Ili: tuoåi thoï trung bình cuûa nöôùc iIlmax: tuoåi thoï trung bìnhcao nhaát TGIlmin: tuoåi thoï trung bình thaáp nhaát TG

Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi HDI cuûa Coâte D’ivoire

428,03

)46,038,0445,0(

46,0)100log()000.40log(

)100log()1630log(

)log(Im)log(Im

)log(Im)log(

38,0)2585(

)258,47(

min)max(

min)(

445,03

)38,0478,0.2(

3

)212(

38,0)0100(

)038,0(

min)2max2(

min)22(2

478,0)0100(

)08,47(

min)1max1(

min)11(1

HDI

inax

inIiIi

LL

LLiIl

eeIe

ee

eiee

ee

eiee

Nöôùc naøy coù HDI laø 0,428< 0,5 neân laø nöôùc keùm phaùt trieån

Kinh tế Việt Nam qua 20 năm đổi mới

2005

Tốc độ tăng GDP 7,5%/năm(96-2005)

8,4%

Tốc độ tăng trưởng Nông

nghiệp

5,5%/năm

Tốc độ tăng trưởng công

nghiệp

15%/năm

Tốc độ tăng trưởng dịch vụ

7,5%/năm

Tỷ trọng NN/GDP 46,3% (1988) 20,9%

Tỷ trọng CN/GDP 21,6% (1988) 41%

Tỷ trọng dịch vụ/GDP

33,1% (1988) 38,1%

Thu nhập/người 200$ (1990) 640$

HDI 0,498(1990); 0,688 (2002)

0,701

1.3 PHAÂN LOAÏI CAÙC NÖÔÙC

1)Caùc nöôùc CN haøng ñaàu TG (G8)

3) Caùc nöôùc ñang PT

2) Caùc nöôùc phaùt trieån khaùc

NiCs ( Ñoâng AÙ, Myõ Latinh)

LICs (Nam AÙ, Taây Phi)

MICs Ñoâng Nam AÙ, Tr/ Ñoâng

Ñaëc ñieåm cuûa caùc nöôùc phaùt trieån/ (keùm PT)

Thu nhaäp cao / thaápKhoa hoïc kyõ thuaät tieán tieán/ laïc haäu

Cô caáu KT chuû yeáu laø CN, DV/NN

Theå cheá chính trò, xaõ hoäi, phaùp luaät hoøan chænh/keùm

Daân trí cao/thaáp daân chuû cao /thaáp

1.4 NHÖÕNG TRÔÛ NGAÏI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN

1. Baát oån chính trò2. Chieán tranh xaâm löôïc hay noäi

chieán3. Sai laàm trong ñöôøng loái chính

saùch, trong vieäc thöïc hieän chính saùch

4. Haønh chính quan lieâu5. Toác ñoä taêng daân soá cao6. Caïnh tranh quoác teá gay gaét.

1.5 VAI TROØ CUÛA NHAØ NÖÔÙC TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN

Giöõ gìn ñoäc laäp daân toäc.Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieånLöïa choïn qui moâ böôùc ñi cuûa coâng

cuoäc caûi caùchToå chöùc, phoái hôïp ñieàu hoøa caùc

hoaït ñoängXaây döïng, hoaøn thieän heä thoáng

luaät phaùpCung caáp haøng hoùa

coângcoäng:CSHT,VH,Y teáCaân ñoái ngaân saùchTaïo ra vaø hoaøn thieän thò tröôøngPhaân phoái laïi thu nhaäp quoác daân,

thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäiSöûa chöõa nhöõng khuyeát ñieåm cuûa

thò tröôøng