STYL STYL BAROKOWYBAROKOWY

W KRAKOWIE…W KRAKOWIE…

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BAROKU…OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BAROKU…

• Barok (z por. barocco – "perła o nieregularnym kształcie", lub z fr. baroque – "bogactwo ozdób") – główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy: od końca XVI wieku do XVIII wieku. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobec renesansowego klasycyzmu, głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój.

• W epoce zwanej barokiem wykształciły się dwa zasadnicze nurty myślowe: racjonalizm, który zakładał, że mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu oraz empiryzm, którego z kolei założeniem było poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu, umysł odgrywał tutaj mniejsze znaczenie.

• Barok wyrósł na gruncie renesansu i manieryzmu, we Włoszech, w II połowie XVI wieku. W XVII stuleciu rozpowszechnił się w niemal całej Europie, chociaż jego najsilniejszym ośrodkiem pozostała Italia. W XVIII wieku najpierw przeszedł w rokoko, a potem ustąpił miejsca klasycyzmowi w sztuce i oświeceniu w nauce.

• Jego nazwa o niewyjaśnionej genezie prawdopodobnie pochodzi od słowa barocco, które po portugalsku oznacza perłę o nieregularnym kształcie. W odniesieniu do kierunku w sztuce użyli jej jako pierwsi w połowie XIX wieku Jacob Burckhardt i Wilhelm Lübke. Z kolei Benedetto Croce w 1929 przeniósł ją na całokształt kultury.

Najwa niejszymi cechami żNajwa niejszymi cechami żbaroku s :ąbaroku s :ą

• bogactwo środków• oryginalność• kontrast• ruch• patos• emocjonalność• łączenie różnych elementów• nawiązywanie do kultury ludowej, współczesności i codzienności• tematyka religijna i mitologiczna• dynamika• ekspresja, teatralność• znaczna rola koloru• posługiwano się alegorią i personifikacją• światłem wydobywano dominantę (czyli motyw najważniejszy)• w kompozycji dominują kierunki ukośne

WYBRANE ZABYTKI BAROKOWE W KRAKOWIE…WYBRANE ZABYTKI BAROKOWE W KRAKOWIE…

1 – Kościół Święt ych Apost ołów Piot r a i Pawła w Kr akowie

2 – Kościół Święt ego Andr zej a w Kr akowie

3 – Kościół Święt ej Anny w Kr akowie

Ko ciół wi tych ś Ś ęApostołów

Piotra i Pawła

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła – znany krakowski kościół położony przy ulicy Grodzkiej 54, we wschodniej części placu św. Marii Magdaleny, w pobliżu kościoła św. Andrzeja. Jest to prawdopodobnie największy pod względem pojemności kościół zabytkowy w Krakowie. Od 1842 roku służy parafii Wszystkich Świętych.

Jest to pierwsza budowla architektury barokowej w Krakowie. Ufundowana została dla jezuitów przez króla Zygmunta III Wazę. Plan kościoła wykonał prawdopodobnie Giovanni de Rossis, plan ten był realizowany od 1597 roku - najpierw przez Józefa Britiusa, a następnie modyfikowany przez Giovanniego Marię Bernardoniego. Ostateczny kształt kościołowi nadał w latach 1605-1619 Giovanni Trevano i to on jest autorem fasady, kopuły i wystroju wnętrza. Uroczystej konsekracji kościoła dokonano 8 lipca 1635 roku. W latach 1809-1815 świątynia służyła jako cerkiew prawosławna. Od 1842 roku służy Parafii Wszystkich Świętych. W roku 1960 kościół podniesiono do rangi bazyliki mniejszej.

Dwukondygnacyjna fasada z dolomitu przypomina rzymski kościół Santa Susana Carla Maderny, ale są w niej też echa fasady głównego kościoła jezuickiego Il Gesù w Rzymie.W niszach znajdują się posągi świętych jezuickich: św. Ignacego Loyoli, św. Franciszka Ksawerego, św. Alojzego Gonzagi oraz św. Stanisława Kostki dłuta Dawida Heela, a nad portalem głównym godło zakonu jezuitów; w górnej kondygnacji św. Zygmunt i św. Władysław.

Ogrodzenie placu z rzeźbami apostołów zostało zaprojektowane przez Kacpra Bażankę, a wykonane w roku 1722 przez Dawida Heela z wapienia pińczowskiego. Dziś, na miejscu XVIII-wiecznych, bardzo zniszczonych oryginałów, znajdują się współczesne kopie (także z wapienia pińczowskiego), wykonane przez Kazimierza Jęczmyka. Przyczyną tego stanu są kwaśne deszcze wymywające twarze rzeźb.

Stiukowa dekoracja, głównie na sklepieniach, jest autorstwa Giovanniego Battisty Falconiego: w apsydzie prezbiterium są to sceny z życia św. Piotra i Pawła oraz posągi patronów Polski - św. Wojciecha i św. Stanisława. W nawach bocznych dekoracja staje się bardziej swobodna - pojawiają się tam postacie puttów wplecionych w ornamentalne kompozycje i plafony.Późnobarokowy ołtarz główny z roku 1735 z obrazem Józefa Brodowskiego "Wręczenie kluczy św. Piotrowi" zaprojektowany został przez Kacpra Bażankę.

Wśród elementów wyposażenia wnętrza wyróżnia się nagrobek biskupa Andrzeja Trzebickiego z końca XVII wiek, a także nagrobki rodzin Branickich i Brzechffów. Oświetlenie wnętrza zostało podporządkowane teatralizacji sprawowania liturgii w baroku: światło miało skupiać się na księdzu odprawiającym mszę świętą, a boczne filary wspierające kopułę miały stwarzać wrażenie kulis teatralnych. W kościele znajduje się także wahadło Foucaulta.

W 1638 roku przy kościele Jezuici założyli kapelę - największą w ówczesnej Polsce. Śpiewało w niej od 80 do 100 osób.

Ko ciół wi tego ś Ś ęAndrzeja

Kościół świętego Andrzeja - kościół klarysek wybudowany w stylu romańskim, znajdujący się w na krakowskim Starym Mieście, przy ulicy Grodzkiej.Kościół zbudowano w latach 1079-1098, z fundacji palatyna Sieciecha. Był główną świątynią osady Okół. Znajdował się początkowo pod patronatem benedyktynów z opactwa w Sieciechowie, a potem z Tyńca. Być może początkowo nosił wezwanie św. Idziego. Według Długosza broniła się tutaj ludność Okołu przed Mongołami w 1241. W 1243 Konrad Mazowiecki podczas walk o tron krakowski otoczył kościół fosą i wałem. Ponowny najazd tatarski z 1260 spowodował prawdopodobnie częściowe zniszczenie świątyni. W 1320 kościół otrzymały klaryski, dotąd mające swoją siedzibę w Grodzisku pod Skałą.

Wybudowano wówczas dla nowych lokatorek zabudowania klasztorne z fundacji króla Władysława Łokietka. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, nie spowodowało to jednak poważniejszych zmian w wyglądzie zewnętrznym (poza dodaniem barokowych hełmów wież i portalu od strony północnej), ale w XVIII w. dokonano gruntownej barokizacji wnętrza (prace prowadzić tu mieli Baltazar Fontana - dekoracja stiukowa i polichromia, oraz być może Franciszek Placidi - ołtarz).

Kościół św. Andrzeja zachował do dziś pierwotną bryłę romańską. Ma on charakter obronny. Jest dwuwieżową bazyliką typu saskiego, złożoną z krótkiego (jednoprzęsłowego) trójnawowego korpusu, transeptu oraz prezbiterium zamkniętego apsydą. Prezbiterium odgradzało od nawy lektorium. Kamienne mury tworzą głównie naprzemienne warstwy wapienia i piaskowca.

Nad nawami wznosiły się empory, które obiegając wnętrza wież kończyły się w bocznych ramionach transeptu. Nawę środkową od bocznych odgradzają filary arkadowe (pochodzące raczej z okresu baroku), związane z lizenami u ścian bocznych, w tęczy i przy ścianach obu wież. Fasada zachodnia uwieńczona jest dwoma, u podstawy czworokątnymi, wyżej ośmiobocznymi, wieżami z biforiami. Wraz z triforium u szczytu centralnej części fasady okna te kontrastują z ciężką masą części dolnej, w której znaleźć można jedynie otwory strzelnicze (i ślad po zamurowanym pierwotnym portalu). Zewnętrzne ściany prezbiterium i apsydy są oplecione lizenami i zwieńczone fryzem arkadowym, co wzbogaca surową bryłę świątyni.

Kontrastuje z romańską bryłą gotyckie oratorium oraz barokowe hełmy wież. Wnętrze posiada obecnie bogaty wystrój barokowy, choć odnaleziono także fragmenty średniowiecznych malowideł. W jednej z wież znajduje się wyryty w kamieniu podpis XI-wiecznego muratora. W klasztorze klarysek przy kościele przechowywane są najstarsze figurki jasełkowe, pochodzące z XIV wieku.

Ko ciół wi tej ś Ś ęAnny

Kolegiata św. Anny położona jest przy ulicy św. Anny, w sąsiedztwie Collegium Medicum i Collegium Maius. Jest kościołem akademickim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pierwszy drewniany kościół wybudowany w XIV wieku spłonął w pierwszej połowie XV w. Wówczas na jego miejscu wzniesiono murowany kościół w stylu gotyckim.

Jego fundatorem był król Władysław Jagiełło i z jego inicjatywny kościół dostał się w 1418 roku pod opiekę Akademii Krakowskiej. Wyburzono go w latach 1689-1703 na koszt Akademii i zastąpiono obecnym, wykonanym według projektu Tylmana z Gameren. Uchodzi za jedną z najpiękniejszych budowli barokowych w Polsce.

Budowla jest trzynawową bazyliką z transeptem i prosto zamkniętym prezbiterium. Nawa główna jest sklepiona kolebkowo z lunetami, a na skrzyżowaniu wznosi się ośmioboczna kopuła z tamburem. Fasada jest flankowana wieżami zwieńczonymi późnobarokowymi hełmami projektu księdza Sebastiana Sierakowskiego.

Bogaty wystrój wnętrza (w tym ołtarze) jest zaprojektowany i wykonany przez Baltazara Fontanę, obrazy malowali Karol Dankwart i Innocenty Monti. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz św. Anny, pędzla Jerzego Siemiginowskiego (1699-1703). Figury świętych po bokach (św. Stanisław i św. Wojciech) wyrzeźbił Fontana w 1701 roku.

W prawym ramieniu transeptu znajduje się konfesja św. Jana Kantego zawierająca relikwie kanonizowanego w 1767 roku patrona Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obok umieszczono wota, wśród których znajdują się buńczuki tureckie zdobyte przez Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku.

Wykonały…

-Magdalena Zamiara-Agnieszka Trojanowska-Katarzyna Morawiec-Anna Kowalska-Agnieszka wi tekŚ ę-Daria Morys-Anna Przekwas-Patrycja Maroszek

Klasa III E