«روش تحقیق اتا»ارزیابی تاثیر اجتماعیدرس ارائه

استادفیروزآبادیجناب آقای دکتر

پژوهشگرمحمد علی درخشان

1395پاییز

oمنابعoSocial Impact AssessmentoHistory

oDefinition o اجتماعیارزیابی تاثیرoمقایسه روندهای ارزیابی های زیست محیطی و اجتماعیoتاریخچه شکلگیری اتا در ایرانoتاثیرات چندوجهی پروژه های توسعهoبرخی از سواالت متدوال اتاoمهمترین مزایای استفاده از اتاoمراحل ارزیابی تاثیر اجتماعیo اجتماعیاصول ارزیابی تاثیرoبررسی نمونه مقاله اتاoConclusion

oDestiny

فهرست

1. Finsterbusch, Kurt, Lynn G. Llewellyn, and C.P. Wolf (eds.) 1983. Social

Impact Assessment Methods. Beverly Hills, CA: Sage.

2. Guidelines and Principles For Social Impact Assessment , Prepared by

The Interorganizational Committee on Guidelines and Principles for Social

Impact Assessment, May 1994.

، راهنمای جامع ارزیایب تاثیر اجتماعی( 1389. )حسن و دیگران، اسماعیل زاده3.

،اولسال، کنگره میل ارزیایب تاثیر اجتماعی، سیاست ها،برنامه ها و طرح ها

.1389پاییز

.، نشر نورتا اتاSIAاز ( 1392. )امایم، سید مجید4.

منابع

Social impact assessment (SIA) is a methodology to review the social effects of

infrastructure projects and other development interventions. Although SIA is usually

applied to planned interventions, the same techniques can be used to evaluate the

social impact of unplanned events, for example disasters, demographic change and

epidemics.

Social Impact Assessment

The origins of SIA largely derive from the environmental impact assessment (EIA)

model, which first emerged in the 1970s in the U.S, as a way to assess the impacts

on society of certain development schemes and projects before they go ahead - for

example, new roads, industrial facilities, mines, dams, ports, airports, and other

infrastructure projects.

History

Definitions for "social impact assessment" vary by different sectors and

applications. According to the International Association for Impact Assessment,

"Social impact assessment includes the processes of analyzing, monitoring and

managing the intended and unintended social consequences, both positive and

negative, of planned interventions (policies, programs, plans, projects) and any

social change processes invoked by those interventions. Its primary purpose is to

bring about a more sustainable and equitable biophysical and human environment."

Definition

بعات خواسته به روندهای تحلیل، دیده باین و مدیریت ت( ِاتا)« اجتماعیارزیایب تأثیر »

اطالال یم...( سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها و )و ناخواسته ی مداخالت اجتماعی

. شود و هر تغییر اجتماعی که از نتیجه ی این مداخالت حاصل شود

تر ونهایی اتا فراهم ساختن محیطی منصفانه هدفثیرفرهنیگتأ. انسایناز حیث زیسیت، فیزییک و پایدارتر

بهرات ، به عنوان جنبه ای از تأثیر اجتماعی، شامل تغییآمده در هنجارها، ارزش ها و باورهایی است که وجود

. انجامندبه درک افراد از خود و جامعه یم

ارزیابی تاثیر اجتماعیSocial Impact Assessment

و اجتماعیزیست محیطی روندهای ارزیابی های مقایسه

(اتا)ارزیایب تأثیرات اجتماعی محیطی-ارزیایب تأثیرات زیست

شناخت و تحلیل مسئله و نحوه ارتباط یافتن با آنهاتحلیل سیستم(اولیه)تحلیل وضع موجود

تحلیل روند و طرح نظاریت

انتخاب محل مورد برریس و مشخص کردن حدود جغرافیایی و وضعیت عمویم آن

طراحی پروژهطرحطراحی سناریوی

های حل مسئلهطراحی استراتژیارزیایب تأثیرهاهارتبه بندی استراتژی

و هاارزیایب تفصییل تأثیرات مهم، شناسایی کاسیتبرآوردهای هزینه و فایده طرح

(منفی)ارزیایب تأثیرات ناخواسته تأثیرات مثبت و )ها ها و قوتتهیه گزارش جامع ضعف

(منفیسازی اجرازمینه

هاطراحی راهکارهای رفع کاسیت

های نهاییاتخاذ تصمیمی اجتماعیاجرای مداخله

محیطی مد نظر-ی زیستاجرای راهکارها و برنامه

باین و رصد روند اجرا و نتایج حاصلدیدهمدیریت تأثیر

های پسیینارزیایب نهایی، حسابریس و تحلیل

های های پس از اجرا و درسرصد مدیریت تأثیر، برریسهای آیتمربوط به برنامه

تاریخچه شکلگیری اتا در ایران

ضالرورت تهیاله پیوسالت ۱۳۸۶دیدار اعضای شورای عایل انقالب فرهنیگ در آذرماه سالال رهبر انقالب در

ه در طالرح هالای گونالاگون کالدر »گفتنالدفرهنیگ برای طرح های گوناگون کشور را مورد تأکید قراردادنالد و

و « ه باشدوجود داشتپیوست فرهنیگ کشور تنظیم یم شود، طرح های پویل و مایل و عمراین، حتمًا یک

ران مصالوب جمهوری اسالیم ایالبرنامه پنج ساله پنجم توسعه همچنین در نخستین بند سیاست های کیل

قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری ( ۲)و نیز در ماده انقالب ابالغی از سوی رهبر ۱۵/۱۰/۱۳۸۹

نیگ مورد اسالیم ایران، تهیه پیوست فرهنیگ برای طرح های مهم و جدید توسط شورای عایل انقالب فره

در خصالو مصوبه شوراي اسالالم شالهر تهالران ، پيرو 1386از سال . تأکید و تصویب قرار گرفته است

ویکرد این با توجه به ر تهران انجام ارزیایب زیست محیطی، فین و اقتصادی و اجتماعی و فرهنیگ، شهردار

ل در اداره كالاداره ارزيالاب و پيوسالت اجتمالاع و فالرهنیگ سازمان از خدمایت باله اجتمالاعی، بالا تاساليس

ري تهران از كه در ادبيات شهردا-تاثير اجتماع و فرهنگ ارزياب ي مقوله مطالعات اجتماع و فرهنگ ،

.را دنبال كرده است-ياد م شودپيوست اجتماع و فرهنگ آن به عنوان

تاثیرات چندوجهی پروژه های توسعه

تاثیر پروژه

تاثیرات محیطی

تاثیرات اجتماعی

تاثیرات زیسیت

تاثیرات اقتصادی

برخی از سواالت متدوال اتا

ذی نفعان اقدام توسعه ای چه کساین هستند؟1.

آیا اهداف پروژه با عالیق، ظرفیت ها و نیازهای مردم محیل سازگار است؟2.

ا اقدام هالای فاکتورهای اجتماعی و فرهنیگ تاثیرگذار بر توانمندی ذی نفعان در مشارکت ب3.

توسعه ای کدام است؟

ر چیست؟تاثیر پروژه یا برنامه بر ذی نفعان مختلف به ویژه زنان و گروه های آسیب پذی4.

آیا طرح ها برای کاهش تاثیرات منفی استفاده یم شوند؟5.

چه ترتیبات نهادی برای مشارکت و انجام پروژه نیاز است؟6.

مهمترین مزایای استفاده از اتا

شناسایی ذی نفعان پروژه و برنامه

شناسایی و اولویت بندی مباحث اجتماعی پروژه

کاهش تاثیرات منفی پروژه بر اجتماع محیل

افزایش تاثیرات مثبت بر اجتماع محیل و افرادی که از آن تاثیر یم گیرند

اعمال اقدامات پیشگیرانه و اجتناب از بروز خطاهای پرهزینه

اعتمادسازی و گسترش مشارکت بین اجتماع محیل

مراحل ارزیابی تاثیر اجتماعی

مشارکت عمویم

شناسایی آلترناتیوها

شناخت وضعیت اجتماعی

دامنه یایب

یینتعیین و تحلیل اثرات تخم

ارزیایب آلترناتیوها

اقدامات جبراین

نظارت

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر مشارکت عمومی. 1

Public Involvement - Develop an effective public plan to involve all potentially affected

publics.

لالین توسعه و اجرای طرح های مشارکیت موثر با هالدف درگیالر کالردن ذی نفعالان تالاثیر گالذار، او

این اقدام افرادی را که از اجرای طرح تالاثیر یم. اقدام اسایس در اجرای اتا محسوب یم شود

.پذیرند شناسایی یم کند

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر شناسایی آلترناتیوها. 2

Identification of Alternatives - Describe the proposed action or policy change and

reasonable alternatives.

در ایالن .این مرحله شامل توصیف اقالدامات پیشالنهادی و آلترناتیوهالای قابالل قبالول یم باشالد

ه توصالیه مرحله اقدامات پیشنهادی برای شناسایی داده های مورد نیاز برای انجام ارزیایب اولی

.یم شود

:برای مثالعایت در یک پروژه جاده سازی، ارزیاب به دنبال تهیه اطال،مانهااز قبیل مکان پروژه، احتیاجات زمین، فهرست ساختحجم نیروی کار در فرآیند ساخت و اجراو نیروی کار

.محیل و منابع سازماین یم باشد.این موضوع نشان دهنده وضعیت ذی نفعان است

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر شناخت شرایط اجتماعی. 3

Baseline Conditions - Describe the relevant human environment/area of influence and

baseline conditions.

ولالین توسعه و اجرای طرح های مشارکیت موثر با هدف درگیالر کالردن ذی نفعالان تالاثیر گالذار، ا

این اقدام افرادی را که از اجرای طرح تالاثیر یم. اقدام اسایس در اجرای اتا محسوب یم شود

.پذیرند شناسایی یم کند

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر دامنه یابی اثرات. 4

Scoping - After obtaining a technical under-standing of the proposal, identify the full range

of probable social impacts that will be addressed based on discussion or interviews with

numbers of all potentially affected.

تمالایل از دامنه یایب یعین شناسایی و اولویت دهی به طیف گسترده ای از اثالرات اجتمالاعی اح

طریق روش های مختلفی چون مصاحبه با افراد مختلف ذی نفع؛

متدهای کارگاهی1.

متدهای ارزیایب مشارکیت2.

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر تعریف و تحلیل تاثیرات احتمالی. 5

Projection of Estimated Effects - Investigate the probable impacts.

:منبع عمده اطالعایت است5برریس تاثیرات احتمایل مستلزم

داده های تفصییل از سازمان های مسول در ارائه اقدامات پیشنهادی1.

استفاده از تجارب قبیل اقدامات مشابه2.

آمارنامه ها و سرشماری ها و اسناد و منابع ثانویه3.

...پژوهش های موردی شامل مصاحبه و4.

مشاهدات میداین از وضعیت گروه های مختلف مردیم5.

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر تپیشبینی و ارزیابی واکنش ها به اثرا. 6

Predicting Responses to Impacts - Determine the significance to the identified social

impacts.

اهنالد این مرحله شامل تعیین اهمیت اثرات اجتماعی مشخص شالده بالرای آنهالایی کاله تالاثیر خو

.پذیرفت یم باشد

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر اثرات انباشتی و غیرمستقیم. 7

Indirect and Cumulative Impacts - Estimate subsequent impacts and cumulative impacts.

امل تاثیرات دوم اثرات انباشیت و غیرمستقیم برای شناسایی تاثیرات ثانویه اقدام توسعه ای ش

.و سوم و ت تاثیرات افزاییش اقدام توسعه ای تخمین زده یم شوند

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر ثرارزیابی آلترناتیوها و اقدامات جبرانی ا. 8

Changes in Alternatives - Recommended new or changed alternatives and estimate or

project their consequences.

تاثر از اقدام این مرحله شامل ارزیایب آلترناتیوها بر اساس پیش بیین نتایج برای ذی نفعان م

.هر آلترناتیوی برای اقدام توسعه ای باید جداگانه ارزیایب شود. توسعه ای است

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر 9. Mitigation

Mitigation - Develop a mitigation plan.

A social impact assessment not only forecasts impacts, it should identify means to mitigate

adverse impacts. Mitigation includes avoiding the impact by not taking or modifying an

action; minimizing, rectifying, or reducing the impacts through the design or operation of the

project or policy; or compensating for the impact by providing substitute facilities, resources,

or opportunities.

اجتماعیمراحل ارزیابی تاثیر نظارت بر طرح. 10

Monitoring – Develop a monitoring program.

وسعه ای این مرحله شامل تهیه و اجرای برنامه نظاریت برای شناسایی میزان انحراف از اقدام ت

ی با اثرات چگونیگ پیشرفت پروژه و مقایسه اثرات واقع. و اثرات مهم پیش بیین نشده است

.پیش بیین شده باید مورد برریس گردد

اصول ارزیابی تاثیر اجتماعی

مشارکت گروه های مختلف: 1اصل

تحلیل عدالت تاثیر اقدام توسعه ای: 2اصل

تمرکز بر ارزیایب: 3اصل

تعیین متدها و فرضیات، و تعریف اهمیت اقدام توسعه ای: 4اصل

تامین بازخورد اثرات اجتماعی بر برنامه ریزان پروژه: 5اصل

استفاده از مشارکت افراد درگیر در اتا: 6اصل

نظارت و تدوین برنامه های جبراین: 7اصل

بررسی نمونه مقاله اتا

Social impact assessment is predicted on the notion that decision-makers should understand the consequences

of their decisions before they act, and that the people affected will not only be appraised of the effects, but have

the opportunity to participate in designing their future.

The social environment is different than their future. The social environment is different than the natural

environment because it reacts in anticipation of change, but can adapt in reasoned ways to changing

circumstance in part of the planning process. In addition, persons in different social settings interpret change in

different ways, and react in different ways.

Conclusion

Perhaps because of this complexity, or the political consequences of making explicit the social consequences of

projects and programs, social impact assessment has not been well-integrated into agency decision –making.

The guidelines and principles presented herein are designed to assist agencies and other institutions in

implementing SIA within the context of NEPA process. If a well-prepared SIA is integrated into the decision-

making process, better decisions will result.

Destiny

با تشکر از توجه شما؛

110