Ho bieu chanh chua tau kim quy

Chú Tàu Kim Quy 1 www.hobieuchanh.com

Chúa tàu kim quyH Bi u Chánh

PH N TH NH TSÓNG D P GIÓ D I

Ngày 14 tháng giêng, m t tr i v a l n v h ng Tây thì h ng ông m t tr ng ãló m c. chung quanh ch Tân Châu, nhà nào c ng s a so n t èn s p c a, ng i loôm c i vào b p, k lo u i gà vào chu ng, u này inh i gi ng m hát ru con, u nngâm nga ti ng h c trò c sách. Ngoài ng thì im lìm v ng v , duy có ti ng cúc kêuv i bóng tr ng t mà thôi.

Nhà Lê Th Thành thu nay h t i thì s p c a nh ng mà ngày y trong nhà ã tèn r i, song c a cái ch a s p, mà c a sau c ng ch a gài. Th Thành l i ng i ch m h md a c a mà dòm ra ngoài ng m t h i r i tr vào i l i gi ng gi mùng mà h i vr ng: B t m t hay không má nó! . Ng i v nh ng m t ngó ch ng r i g t u mà ápr ng: B t. Con Xuân i h t thu c ã v hay ch a? . Th Thành b mùng xu ng r i nóir ng: Ch a v . Th ây vô xóm Cây Xoài mà con nó i làm sao t h i n a chi u nbây gi mà ch a th y t m d ng gì h t v y không bi t. Còn th ng Ngh a, h i m t tr i g nl n tôi bi u i ng a em nó, mà sao nó c ng m t bi t. Ch c là ông Tú i kh i, con Xuânnó nó ch r i t i nó không dám v ch gì. H i nãy tôi có d n th ng Ngh a vô l i câytáo m t ó mà ng a, không bi t nó ch không c, nó có i th ng vô nhà ông Tú hay

không .

Th Thành nói m y l i r i i l i b ván gi a ng i hút thu c và ngó ch ng mà x nv n xéo véo, nên ng i c ng không yên. Trông i hai a con ã mòn chí, túng th ôngng i khoanh tay trên ván mà ch , không thèm dòm n a.

Ngoài ng thì v ng teo, không th y ai i qua i l i, còn trong nhà thì c ng l ngl ; v n m không c c c a, ch c ã ng r i. Th Thành ng i ngh n vi c nhà. N m naylà n m Minh M ng th p th t, nh m n m Bính Thân, mình tu i m i 63, còn v m i 61,mà mình không c m nh gi i cho l m, còn v l i mang b nh ho. V ch ng sanh có hai

a con: th ng Lê Th Ngh a n m nay nó ã c 21 tu i r i, nó là a ham h c, màng t nhà nghèo, còn cha m thì b nh ho n, nên nó ph i b h c n a ch ng lo cày cu cmà nuôi m cha. Coi b nó ph i lòng con Chuyên mà tính c y mai i nói thì nó khôngch u, c nói nhà nghèo n u i c i v l i càng thêm t n hao. Còn a con gái là conXuân, n m nay nó m i 19 tu i, mà ch ng ã i nói r i, tính 20 tu i s cho c i, màbên ch ng nó c theo nài hoài, xin c i cho s m.

Th Thành ng i suy ngh t i ó, b ng th y ngoài ng có d ng ng i i, li nch y ra c a mà ngó, thì thi t qu hai a con v , Th Xuân i tr c, u c ch m b m,n c m t n c m i chàm ngoàm, còn Th Ngh a i sau, tay m t c m hèo, tay trái xáchthang thu c, m t mày coi c ng khác s c.

Th Thành th y hai con v khuya mà khí s c khác th ng thì trong lòng lo s , li nh i r ng: Có vi c gì hay sao mà bây v khuya d v y?

Th Xuân nghe cha h i, v a mu n níu cha mà khóc, k Th Ngh a b c t i c nngang, bi u em vô bu ng mà ngh , r i day l i h i cha v y ch m có b t chút nào không.Th Thành nói: T h i t i n bây gi không có ho n a, nên m i ngh ng m t lát óa . Th Ngh a li c cha r i i th ng xu ng nhà sau. Th Thành h i ý i theo, còn Th

Xuân gi mùng th m ch ng m r i i th ng vô bu ng.

Th Thành xu ng nhà sau ng i khoanh tay trên ván ngó ch ng Th Ngh a, cònTh Ngh a súc siêu, b thang thu c vô, t lên b p r i ng i g n cha mà t r ng mình ing a em vô kh i hàng gáo, ngó ra th y có d ng ng i i t ng là em v nên ng i ó màch . Ng i ch ng bao lâu, l i nghe có ti ng la làng, l t t xách hèo mà ch y. Ngó tr cm t không th y ai i h t, ch y t i cây táo m t nghe trong gi a ám dâu c a bà Li u cóti ng ng i rên khóc nh nh m i x c ri c vô, thì g p Tr n T n Thân ng hãm hi pem mình, gi n m i vác hèo p nó, nó ch y ra t i ng té nh i d a g c táo, mình phai ba hèo n a, t ng nó ã ch t r i nên b ó tr vô ám dâu mà c u em, nào ng khid t em v , ra t i cây táo thì không th y thây Tr n T n Thân n a, không bi t nó làm bch t ng thoát thân, hay là nó ã ch t thi t mà h khiêng thây nó h gi u. Th Ngh a l inói mình có h i con Xuân thì nó nói h i b n i, v a ra kh i ch nó có g p Tr n T n Thânv i Lý Thiên Hùng, T n Thân theo ch c nó hoài mà nó không thèm nói i nói l i. Lúc nói v , v a t i cây táo m t thình lình T n Thân trong b i nh y ra ch p nó kéo ri t vàoám dâu. Nó la làng c ít ti ng, r i b T n thân bóp h ng nên nó la không c n a.

Th Thành nghe con thu t chuy n thì ng i l c u mà th ra, ch không nói chih t. Th Ngh a d n c m r i vào bu ng kêu Th Xuân ra n. Th Xuân n m khóc hoàikhông ch u ra. Hai cha con ng i n c m, m nh ai n y n, không nói ti ng chi h t.

Ch ng n g n r i, Th Thành m i h i r ng: Bây gi con tính ki n th ng Tr nT n Thân hay không? . Th Ngh a suy ngh m t h i r i th a r ng: D th a cha, con tính

sáng con s d t em con lên Huy n mà ki n nó .

Th Thành i u ng n c r i l i ng i m t bên con mà nói r ng:

- Cha t ng con không nên ki n âu con.

- Th a sao v y?

- Con ánh nó d u không ch t thì c ng ã n ng quá r i, n u con còn i ki n nón a, cha e nó t c trí nó vãi ti n ra nó lo r i mình ki n ã thua mà còn b h i n a a con.

- Cha nói v y c ng ph i, mà nó làm nh v y bây gi mình l ng thinh hay sao?Con Xuân ch ng g n c i r i, mà chuy n này s m mu n gì r i ây thi n h c ng hay,n u mình l ng thinh thì ch ng nó ng thèm i c i a.

- C i hay không c i t ý nó, ch bi t sao bây gi . Theo ý cha, i ki n thì h inhi u, còn l i thì không có, ó con.

- Vi c y t i cha nh. Thôi sáng con d th coi, nh nó ki n con ánh nó, thìcon s ki n nó hãm hi p con Xuân. Còn nh nó l ng thinh thì thôi.

Hai cha con bàn tính v i nhau cho n siêu thu c t i. Th Ngh a em cho mu ng xong x r i m i óng c a mà i ng .

Nh thang thu c y, r ng ngày v Th Thành gi m b nh i ra i vô c. CònTh Xuân tuy ã th c d y n u n c quét nhà nh th ng song trong lòng thì không yên,còn ngoài m t thì bu n nghi n. Th Ngh a th y m b nh gi m thì m ng, mà th y em us u thì x n xang không ch u c, bèn tính ra ch h i th m coi Tr n T n Thân ng t nhth nào. Anh ta t ng cha m nó ã vào n mà ki n mình, nào dè v a ra n ch thìnghe thiên h nói h i chi u qua Tr n T n Thân i ch i trong ng hàng gáo, leo cây táohái trái mà n, r i té gãy tay, nh Lý Thiên Hùng cõng v , r i t h i hôm n gi th ythu c n nhà n m n p. Th Ngh a nghe nói, trong trí ã bi t r ng Tr n T n Thânkhông tính ki n th a chi, nên m i ki m chuy n mà nói d i nh v y, bèn tr v nói l i chocha hay.

V t i nhà th y em r là Ph m K nh Chi lên th m thì càng thêm au n n a. VPh m K nh Chi v i Lê Th Ngh a là anh em b n h c v i nhau h i nh , hai ng i ngm t tu i, b y lâu nay th ng yêu nhau nh anh em ru t. K nh Chi nhà Cái V ng, mcôi cha, t khi i nói Th Xuân r i, m i l n n làm r thì anh v em r dan díu chuy nvãn v i nhau t i ngày mà ch a mu n d t.

Nay K nh Chi nghe m v nhu m b nh, l t t lên nhà tr c h i th m coi b nhn ng nh th nào, sau n a d th coi Th Thành nh tháng nào cho làm l c i. M y l ntr c h K nh Chi lên thì Th Ngh a m ng r m t phút không r i, chuy n này Th Ngh ai ch v chào h i s sài r i b i xu ng nhà sau mà l i có s c m t bu n. K nh Chi th yv y không hi u có ý gì, nên ng ng i không yên ch .

Trong lúc n c m Th Ngh a c ng ít nói chuy n, ch không ph i nh m y l ntr c. Ch ng n c m r i, Th Ngh a dòm th y K nh Chi b c ra sau v n cau, li n itheo r i hai anh em d t nhau và i và nói chuy n dông dài, l n l n t i cái ao sen chínhgi a v n, m i ng i d a mi ng ao mà trò chuy n. K nh Chi th y Th Ngh a có s c bu n,h i âu thì nói ó ch không ph i bô lô bô la nh khi tr c, t ng Th Ngh a vì m aunên không vui, bèn ki m chuy n mà nói r ng:

- Trên này anh tr ng sen tr bông coi t t quá em mu n xin ít b i em v tr ngtrong ao tr c nhà em ch i.

- D ng mu n nh m y b i thì nh .

- khi khác, chuy n này m mình, em không mu n làm r n cho anh.

- H gì.

- M u ng thu c ông th y nào ó anh.

- Ông Tú oài trong xóm Cây Xoài.

- D i em có m t ông th y h t thu c c ng khá quá. M c cha nói m nh có ôngth y này nên b nh ã b t nhi u r i, ch không em v r c ông th y d i em lên coi m chmà h t thu c cho m .

- Ông Tú oài c ng gi i mà.

- Bà thân em có d n n u lên th m coi nh m b t thì h i th m cha coi cha có nhtháng nào cho c i ng em có s m l v t cho s n. Em lên th y m b t song th y chakhông c vui, nên em không dám h i. Anh có nghe cha tính tháng nào cho c i haykhông?

- Không.

- Em c ng không mu n c i g p làm chi; ng t trong nhà em có hai m con, m thìgià còn em thì m c ngoài ru ng hoài, trong nhà không ai coi sóc nên khó lòng quá.

Th Ngh a nghe K nh Chi nói chuy n l c i ch ng nào thì trong lòng bu nch ng n y, c ng i ngó s ng xu ng ao sen ch không tr l i chi h t. K nh Chi th y anhv không vui nên không dám nói n a, c ng i ngó Th Ngh a r i ngó xu ng ao sen. Haing i ng i l ng thinh m t h i Th Ngh a m i day l i mà nói v i K nh Chi r ng: D ngnó ôi! Hai anh em mình tuy là anh v em r song tr c v n là anh em b n thi t v i nhau,v y tôi t ng n u có vi c gì thì ph i t thi t cho nhau bi t, ch không nên gi u gi m. Lúcnày m tôi ã au, mà trong nhà tôi l i còn x y ra m t cái h a l n l m, b i v y cho nêntôi không vui chút nào h t .

K nh Chi nghe nói m y l i trong lòng r t lo s nên l t t h i r ng: Có vi c chió, sao t h i s m mai n bây gi anh không cho em hay? .

- S m mai tôi i ch v th y d ng nó lên thì tôi suy ngh hoài không bi t có nênnói cho d ng nó hay hay không, b i v y cho nên tôi d d không mu n nói ra.

- N u ý anh v i em nh v y thì chúng ta có ph i b n tri k v i nhau âu.

- D ng nó trách c ng ph i, ng t c ng vì tôi th ng d ng nó quá nên tôi khôngn nói.

- Em không hi u ý anh mu n nói cái gì r i! Th ng em sao l i không n nói.

- S là hôm qua con em tôi nó i vô xóm Cây Xoài mà h t thu c cho m tôi; nó iv n a ng tr i l t i, i m t mình trên ng v ng, th ng Tr n T n Thân là con ôngBình nó c ý mu n em tôi nên nó ón ng níu l i r i b m mi ng kéo ri t vô gi a ám

dâu mà hãm hi p. Tuy tôi th y tr i t i, tôi có i ng a nh ng ch ng tôi nghe la làng tôich y t i thì s ã d l ra r i, tôi n i gi n tôi vác hèo tôi p th ng kh n ki p y gãy h tm t cánh tay, song tôi ngh d u tôi ánh ch t nó c ng không n b i cái danh ti t c acon em tôi c. T h i hôm n bây gi tôi c suy ngh hoài không bi t ph i i ki n nóhay không. Cha tôi nói nó thì giàu còn mình thì nghèo, s ki n không l i nó r i con emtôi càng mang x u nhi u h n n a. Cái tai h a nhà tôi l n nh v y ó, tôi v i d ng làanh em, nên tôi ph i t thi t cho d ng nghe, ng d ng li u coi có nên c i con em tôihay không, ch vi c v ch ng là vi c tr m n m, n u bây gi tôi không t thi t, d ngc i nó v r i ngày sau l u ti ng ra thì không t t chi ó.

K nh Chi nghe Th Ngh a nói ch ng nào m hôi càng nh gi t ch ng n y; tuyng i l ng thinh mà nghe không nói i nói l i, song trong lòng gi n th ng Tr n T n Thânr i th ng cô Lê Th Xuân không bi t ng n nào. Th Ngh a nói d t l i thì K nh Chi ng isuy ngh m t h i r i áp r ng:

- Nh ng l i anh nói v i em nãy gi là l i tâm phúc; anh th ng em nên anh t h tnh v y thì em i n anh vô cùng. H i nãy anh nói cha c n không mu n cho anh iki n, em ngh c n c ng ph i, b i vì i ki n ra mình ã không ch c n nó mà l i s m hayr i m càng thêm r u r u ng thu c sao cho m nh, còn v em l i càng mang ti ng, thiênh chê c i ch không ích gì. Thôi, vi c ó em khuyên anh hãy b qua cho r i, em t nganh ánh nó gãy tay ó c ng . Còn anh h i em v y ch vi c ã l nh v y, bây gi emcòn tính c i hay không, thì em xin th a v i anh r ng: v em nó b c ng b c y là i utai bay h a g i, ch không ph i nó mu n nh v y hay sao mà em chê, em không c i.

- Vi c v ch ng là vi c tr m n m, d ng nó ph i suy ngh cho k , ch nên v il m.

- Có chi âu mà ph i suy ngh , trong ý anh s em v lòng em c i r i ngày sau emn n n hay sao?

- Không có ph i ý tôi t ng nh v y âu. D ng nó c ng bi t vi c c a em tôi s mmu n gì r i ây thiên h c ng hay. Tôi s là s n u d ng c i r i sau d ng c ng mangti ng lây n a ch .

- Anh th ng em nên anh nói c n l i nh v y c ng ph i; song em ã ngh k r i,xin anh ng nghi ng i chi h t. Ch ng gi u chi anh, b ng em ch ng ph i nh th ng tìnhv y âu. Em bi t v em nó b th ng Tr n T n Thân hãm hi p nên nó ã m t ch trinh r i,nh ng mà nó không có tình chi v i th ng y, n u nó gi m t lòng th ng em thì em c inó có h i chi âu. Ch n u em i nói nó mà nó ã có tình v i ng i khác, em nói thi td u g ng trinh nó còn làu làu em c ng không dám c i.

- D ng nó thi t là ng i i . N u d ng mà có lòng th ng em tôi, d ngch ng k mi ng th gian thì n y ngàn ngày tôi v i em tôi c ng còn ghi t c.

Hai anh em to nh bàn tính v i nhau xong r i, K nh Chi m i c y Th Ngh a l ab a nào cha m vui thì h i d giùm coi ý cha m mu n tháng nào cho c i. Chuy n vãn

v a xong li n th y Th Thành i d o v n, hai anh em l t t ng d y theo cha m t h ir i d t nhau tr vô nhà. Chi u l i K nh Chi xin ki u mà v . Th Ngh a a em r xu ngt i b n, anh em d n dò v i nhau m t h i n a r i m i phân r .

Bà Lê Th Thành nh ông Tú oài h t thu c nên b nh ngày càng gi m l n l n,quá n a tháng thì n bi t ngon và i ch i xóm u c h t. Còn Lê Th Xuân tuy h ngngày c ng u lo d n d p trong nhà, c ng n u c m i ch nh th ng, song n u ai ngók thì th y s c m t chao vao, còn thân th thì c ng m h n tr c.

Th Ngh a tuy ã ánh Tr n T n Thân gãy tay, nh ng mà lòng gi n c ng ch anguôi, n ch ng nghe nói Tr n T n Thân ã m nh r i, song cánh tay m t oam oam nhcán vá thì t c c i trong b ng nói th m r ng: V y cho nó nh sau nó không dám óngái gi a ng mà làm ngang n a .

Ngày qua êm l i l n l a k ã hai tr ng. B a n ng ng i n c m chi u, ThNgh a dòm th y cha m có s c vui bèn em vi c K nh Chi xin cha m nh ngày c i ThXuân ra mà nói. Th Xuân nghe nói li n thôi n, ng d y c m chén a mà i xu ng nhàsau. V ch ng Th Thành bàn tính v i nhau r i nh qua u tháng n m s cho c i. ThNgh a n c m r i ra ng d a c a thì th y m t tên lính l ngoài x m x m i vô nhà mànói r ng quan Huy n cho òi Th Ngh a. Th Ngh a ch ng hi u có vi c chi mà quanHuy n cho òi, bèn l t t cho cha m hay r i m c áo mà i theo tên lính ng h u quanHuy n.

Khi Th Ngh a n dinh quan Huy n thì tr i ã ch ng v ng t i r i. Quan Huy nd y lính t èn cho t rõ r i m i nói v i Th Ngh a r ng: Qua tr n nh m Huy n này ãtám chín n m nay, tuy qua bi t ông già em ch qua ch a bi t m t em, song qua th ngnghe nói em là m t ng i ch n ch t thi t thà, mà l i có h c nho c ng khá. Qua hi ung i mà có lân la n i sân Trình c a Kh ng, thì ít ai ành b ông bà mà theo o ThiênChúa bao gi . Mà không hi u vì c nào trong trong m t n m nay qua c hai ba cái th ,nói r ng em ã lén theo o Thiên Chúa r i. Tuy th không có ký tên, nh ng mà nói rõràng coi có b ng c l m .

Th Ngh a nghe ng i ta t cáo nh v y thì trong lòng gi n l m, nh ng mà ngoàim t làm t nh ng khoanh tay mà th a cùng quan Huy n r ng: B m quan l n, h ghéttôi nên h cáo gian cho tôi, ch tôi g n ây tôi có v y hay không quan l n c ng bi tr i ch .

Quan Huy n ngó Th Ngh a r i chúm chím c i mà nói r ng: Sao qua l i khôngbi t. Có l em c ng hay có l nh tri u ình c m nh t l m, tuy v y mà qua bi t em khôngcó, nên m y b c th r i qua xé h t qua không thèm xét làm chi cho th t công .

Th Ngh a cúi l y quan Huy n và th a: Quan l n là cha m dân, quan l n làmnh th thì ân c c a quan l n ví nh tr i bi n . Quan Huy n i Th Ngh a d t l i r iti p r ng: Qua nói ch a h t l i. H i s m mai này qua có c m t cái t bên t nh g iqua nói r ng có ng i u cáo nói em theo o Thiên Chúa nên d y qua ph i tra xét r iphúc b m và gi i luôn em qua b n l p t c cho quan trên nh o t. Qua rõ bi t tánh tìnhc a em, ch chi h qui n mà h cáo v i qua thì d l m; ng t h cáo bên t nh qua ph iòi em n mà tra h i ng th ng t cho quan trên. Bây gi em khai làm sao âu em

th a cho qua bi t ng qua có vi t l i phúc b m .

Th Ngh a nghe nói, m hôi nh gi t, li n cúi l y xin quan Huy n th ng, chvi c h cáo gian bây gi có bi t ra sao mà khai. Quan Huy n l y l i d u ng t mà an iTh Ngh a r ng: Qua th y em thi t thà qua c ng th ng, thôi qua li u th mà c ugiùm em làm ph c. Em ch ng nên lo s chi h t, t i nay qua vi t phúc b m r i sángmai qua trao cho lính c m phúc b m mà d t em qua bên t nh, h quan trên xem phúc b m

c a qua r i th em v , không có sao âu mà s . êm nay em ch u phi n ng d i tr i línhng khuya d y i cho s m .

Th Ngh a l y quan huy n r i thì quan Huy n d y lính d t xu ng tr i. Th Ngh angh mình là ng i vô t i, mà th y quan l i có ý th ng mình nên trong lòng ch ng cóchút nào lo s , ch lo là lo cha m già y u, s e hay vi c nh v y r i bu n r u ó mà thôi.Mà thi t lo c ng nh m ó chút, b i vì v ch ng Th Thành h i chi u th y lính òi conlên h u quan Huy n ch ng hi u có vi c chi, nên có ý trông con v coi vi c hi n d thnào, trông n t i r i n khuya, mà không th y con v thì trong lòng x n xang, n mng i không yên ch . n n a canh hai v ch ng ng i u ng n c mà than th v i nhau,r i Th Thành xách g y mà lên Huy n, tính lên ó h i th m coi có vi c chi mà conkhông v . n Huy n ngoài h i th m lính gác thì h nói Th Ngh a có t i chi khôngbi t mà quan Huy n d y giam trong tr i ng sáng ngày có gi i qua t nh. Th Thànhnghe nói bi n s c, n c m t r ng r ng, tay run bây b y, mu n tr v nói cho v hay màb v không ành, ng d d m t h i r i m i tính v l y ti n em lo cho lính ng vôcho giáp m t mà h i con cho rõ. Th Thành v , v h i thì gi u không dám nói ra, lén mr ng xe l y m t quan ti n c t vào l ng r i tr lên Huy n n a. Lên n ó thì tr ng ãtr canh ba, nh có quan ti n nên lính lén d t vô tr i cho cha con g p nhau. Th Ngh athu t h t nh ng l i c a quan Huy n nói v i mình h i hôm l i cho cha nghe, r i khuyêncha ng lo s , vì mình ã vô t i mà quan Huy n l i có h a s l p th c u giùm. ThThành th y con t nh táo mà l i nghe quan Huy n có lòng th ng thì c ng b t bu n;chuy n vãn v i con c m t h i r i lính vô bi u ph i v k o lâu quan hay t là b qu .Khi Th Thành b c ra v thì Th Ngh a có d n v i r ng: Xin cha ki m l i cho khéomà an i m cho m an lòng; khuya này có qua bên t nh thì ch c chi u m t con s v t inhà, không có sao âu mà s .

Th Thành v t i nhà, th y v còn chong èn mà i, li n t h t u uôi c scho v nghe và c ng l a l i mà nói cho v kh i bu n r u lo s . V ch ng than th v inhau m t h i r i t t èn i ng . Tuy hai v ch ng bi t con mình là ng i vô t i, l i nghecó quan s t i binh v c, song n m nh t i thân con thì ru t th t b i h i, b i v y cho nênn m th n th c hoài ng không c. Nghe tr ng d n tr canh n m, Th Thành l m c mng i d y t èn; v c ng khoát mùng b c ra, kêu con gái th c d y n u c m. C m chínr i bèn v t làm hai v t, gi h m m móc vài con m m s c, l y lá chu i gói l i r i traocho ch ng xách lên Huy n ón mà a cho con em theo ng n d c ng. Th Thànhtay xách m y v t c m, tây c m m t gói m m, ng tr c Huy n mà ch t r ng ôngcho n m t tr i m c m i th y Th Ngh a i ra. Th Ngh a th y m t cha thì ch ng xi tn i bu n, nh ng mà ph i ráng g ng cho cha v ng b ng. Th Thành a c m v i m mcho con thì r ng r ng n c m t, ch không nói c l i chi h t. Tên lính h i i cho mau

ng qua t nh cho s m.

Th Ngh a l y c m m m r i l t t theo tên lính xu ng b n ng ng i xu ng mài. Th Thành c ng i theo sau, Th Ngh a ngó l i mu n nói chuy n v i cha, song b i

lòng nh ng b i h i m t tràn gi t l y, nên không nói chi c h t. Lúc i ngang qua ch ,Th Ngh a ngó vào quán r u th y Tr n T n Thân v i Lý Thiên Hùng ng i u ng r u,ch mình r i ngó nhau mà c i, coi b c chí l m, thì có ý m c c và trong lòng phátnghi. T i mé sông Th Ngh a xu ng xu ng r i ngó lên th y cha ng trên b thì nói vóir ng: Thôi cha v ngh , ch c s m t i gì ngày mai con c ng v .

Xu ng ã b i i mà Th Thành hãy còn ng ngó theo cho n i khu t r i m il n b c i v . B c vô nhà th y v n m dàu dàu trong mùng thì s v bu n mà phátb nh, nên Th Thành ki m l i khuyên gi i, l i nói d i r ng mình có g p quan Huy n vàquan Huy n có h a r ng h Th Ngh a qua n t nh, quan trên xem phúc b m r i thì sth v li n. Tuy v y mà bà Lê Th Thành c ng không vui, t i ngày c n m dàu dàu; ãkhông n c m mà h ng i d y u ng n c thì châu mày m t. T i b a ó b nh ho tr l i,làm cho Th Thành lo l ng vô cùng.

Sáng ngày sau, Th Thành tính b n thân i r c ông Tú oài, ch không dám saicon gái i n a, may v a b c ra c a thì th y r là Ph m K nh Chi Cái V ng lên. ThThành tr vô thu t h t m i vi c cho r nghe. K nh Chi nghe thì au lòng ch ng k xi tli n xin mình i r c ông Tú oài. Th Thành h i con d n c m cho K nh Chi n. nc m r i, K nh Chi m i i r c th y thu c.

N i ngày ó Th Thành c ng i t i ván gi a mà trông con hoài, song trông n t imò mà c ng không th y d ng. Còn K nh Chi r c ông Tú oài coi m ch h t thu c chom v , thu c u ng t gi ng mà n t i b nh c ng không th y gi m chút nào. K nh Chith y nhà b i r i không n b mà v . T i l i Th Thành n m suy ngh , ch c là con mìnhqua n ó b quan trên có nhi u vi c, nên ch a xét t i mà tha li n, có l h i chi u nàyng i ta tha thì mai nó m i v t i.

R ng ngày sau n a, Th Thành không th y con v thì trong lòng phát lo s , c ravô mà ngó ch ng hoài. K nh Chi th y v y bèn xin cho mình b i xu ng mà i ón ThNgh a, ví nh ón không g p v thì s i tu t qua t nh mà h i th m. V ch ng ThThành ng trông con, mà nghe r tính nh v y thì r t v a lòng nên h i d n c m ri tcho K nh Chi n ng có i cho s m.

K nh Chi b i xu ng i l n l n n t i ã qua t i t nh mà c ng không g p ThNgh a v , anh ta trong lòng sinh nghi, tính l i ây ch sáng ngày li u th h i th m coivi c lành d th nào r i s v th a l i cho cha m v bi t. êm ó K nh Chi n m d ixu ng nh n ói mà ng ch không n c m, b i vì tuy h i i cha v có a theo m t quanti n, song qua n ây ã g n h t canh m t r i, thiên h u ng h t có bi t mua c m âu mà n.

Sáng ngày K nh Chi b i xu ng l i u ngay tr c quán mua c m n. n u ngxong r i m i g i xu ng cho ch quán mà i vòng trong ch , có ý tính ki m lính tráng màh i không ra m i, túng th K nh Chi ph i tr v quán c m mà ngh . K nh Chi ng ng ingó ra ng, trong trí tính coi còn th nào khác mà h i th m n a, thình lình có m t

ng i trai kh n en áo dài, coi àng hoàng l m, ngoài b c vô ng i bi u ch quán d nm t mâm c m. K nh Chi có vi c bu n trong lòng, c ng i ch ng tay ngó ra ng chkhông ý n ng i trai y. Cách m t h i, ng i y kêu K nh Chi mà h i r ng:

- Chú âu mà l i ây?

K nh Chi nghe h i li n day l i áp r ng:

- Tôi Cái V ng.

- Chú vô ây có chuy n chi hay không?

K nh Chi không bi t có nên nói thi t hay không nên ú m t h i r i nói r ng:

- Tôi vô ây tính mua vài tay l i.

- Mi t Cái V ng, Tân Châu sao mà ng i ta a theo o Thiên Chúa quá v y chú.

- Tôi có th y ai theo âu.

- Sao l i không có. Tên Lê Th Ngh a nào Tân Châu ó theo o m i b tù r i.

- Sao ông bi t?

- Sao l i không bi t. Tôi làm l i trong dinh quan Án tôi m i chép cái án c a anhta h i s m mai ây. áng ki p!

K nh Chi nghe nói m hôi nh gi t, m t m i tái xanh, song g ng g o làm t nh màh i n a r ng:

- Không bi t ng i ó b kêu án bao nhiêu ông há?

- Quan Th ng này ngài thi t là ng i nh n c. Cái t i ó theo ng i ta thì ch clà x tr m, mà ngài có nh n nên ngài kêu án tù chung thân mà thôi.

- Úy! Kêu án chung thân mà ông còn nói có nh n.

- Tri u ình d y h b t c ng i nào có o thì ph i tr m, mà ngài không chém,nh th không ph i là có nh n sao?

- Không bi t ng i b x ó có kêu nài chi hay không ông há?

- Nó khóc d quá; nó ch i nó không có theo o. Mà ch i cái gi ng gì, theo tphúc b m c a quan Huy n nói rõ ràng nó ngh ch m ng tri u ình lén theo o m y n mnay, nó còn ch i gì n a c.

Ph m K nh Chi càng nghe nói trong lòng càng r i lo n, h i th m n a không cnên ng d y xin m t tô n c u ng ng i xu ng xu ng mà b i ri t v Tân Châu.

ã bi t trong sách nho có câu r ng: G m dao tuy bén song ng i vô t i khôngth chém c , nh ng mà vi c c a con ng i làm nào có ph i nh l i trong sách v yâu. Có l Lê Th Ngh a c ng ngh nh v y, nên lúc t bi t cha ng i xu ng mà qua bênt nh, tuy bi t mình là ng i vô t i, song b ng ph p ph ng không bi t vi c r i ây lành dth nào. B i v y cho nên Th Ngh a d i xu ng bu n bã tr m chi u, ngó n c xanh l icàng l nh l o t m lòng, trông tr i tr ng c vái van m ng.

Chi u qua t i An Giang r i tên lính m i d t Th Ngh a i th ng vào dinh quan Ánmà n p. B a y quán Án không ra khách, có m t ông Kinh l ch già gi t phúc c a quanHuy n ra xem r i ngó Th Ngh a l m l m. Th Ngh a s không dám ngó lên, c ngkhoanh tay mà ngó xu ng t. Ông Kinh l ch th y v y bèn c i g n mà nói r ng: M yc gan d há! . Th Ngh a nghe nói ch ng h ng không hi u trong t phúc nói làm saomà mình b qu nh v y, nên l t t và l y và khóc kêu oan, nói r ng mình ch ng h khinào dám trái lu t tri u ình mà theo o. Ông Kinh l ch r y nói: Nói t phúc nh v ymày còn ch i gì n a? . R i d y lính d t Th Ngh a vào khám.

Th Ngh a th y vi c ch ng hi n nên s run l p c p; n c m t ch y d m d , b línhn m tay d t thì c i theo, ch tâm th n b i r i không còn hi u c vi c chi n a h t.

êm y n m trong khám suy ngh hoài không hi u vì c nào quan Huy n ã nói ki mth c u mình mà sao quan Kinh l ch xem phúc b m r i l i c i g n và h m d a mình nhv y. Th Ngh a tính th m trong b ng n u quan trên kêu h i thì mình ng s n a, vi cthi t mình c khai thi t cho h n hòi, không l mình vô t i mà ng i ta nói mình có t i

c. Tính nh v y c ng ph i, mà i hoài cho n tám chín b a c ng ch th y quan òih i chi h t.

Qua b a th m i có ông Kinh l ch già vào xem xét tù trong khám, Th Ngh ath y ng i ngang bèn quì tr c ng mà kêu oan và xin ng xét giùm phúc b m c a quanHuy n ông Xuyên r i tha mình v nhà nuôi cha già m b nh. Ông Kinh l ch h i tên m ibi t Lê Th Ngh a bèn c i mà nói r ng: Quan Th ng và quan Án ã xét t phúc r ikêu án m y chung thân h m nay, m y còn nói gì n a c .

Th Ngh a nghe nói tù chung thân thì ngã l n mà khóc r ng lên, xem ra l y làmth m thi t. Ông Kinh l ch ngó l r i b i, không thèm nói chi h t. M y tr m t i nh n trong khám th y v y không hi u chuy n gì, áp ch y l i ng chung quanh, ng i thì l yl i d u ng t mà h i th m, k thì dùng ti ng i m àng mà c i ng o. Th Ngh a khôngthèm nói chi h t, ng d y i ri t l i góc khám ng i khoanh tay mà than khóc. M yng i h i d u ng t mà không th y tr l i thì h ghét nên h không thèm h i n a, mà hc ng không thèm an i. Còn m y a theo c i chê nó th y tánh tình nh th nó càngch c thêm, làm cho Th Ngh a n i gi n gây g r i sanh ra m t ám ánh l n r n r ntrong khám. Lính trong khám vào ánh t ánh h u âu ó r p h t r i m i b m v i quan

trên r ng Th Ngh a có b nh iên. Quan trên không tra xét chi h t, li n d y b Th Ngh avào khám t i m t mình, không cho tên tù nào c lai vãn n ó.

Th Ngh a vào khám t i ngó quanh qu t thì m m , ch th y có m t t m ván ng ab ng d u b d i t mà thôi, ch không th y có v t chi h t. M i ngày n b a n thìlính em vô m t tô c m v i vài h t mu i, lâu lâu m i cho m t con m m s c nh b ng haingón tay. H n r i thì anh lính óng c a b m t mình, mu n th c thì th c, mu n ngthì ng , không ai r y la chi h t.

Lúc m i vô khám t i thì Th Ngh a c n m than khóc hoài không bi t ai mà nh nl i cho cha m hay, k o cha m m i lòng trông i. Ngh nh v y r i l i s , vì cha ãgià, m thì có b nh, n u hay con b k t án chung thân thì ch c là cha u s u ch ng kh i lytr n, m áo não, b nh càng khó tr . Lo cho cha m r i l i lo cho n i em, vì ph n em y uu i mà l i mang ti ng nhu c nh ch ng bi t Ph m K nh Chi có th ng mà b o b c hay

không, hay là s lây ti ng x u r i h i không ch u c i.

Th Ngh a lo vi c nhà h t s c r i m i ngh t i vi c mình, ngh ch ng nào càngnghi cho Tr n T n Thân lo v i quan Huy n ng l p th mà h i mình, mà nghi ch ng nàothì gi n thêm ch ng n y. Ngày êm Th Ngh a xây quanh trong khám t i, n m h t s cr i i chung quanh, mà d u n m hay ng i, hay là i c ng nh cha m th ng ph n em,ch ng có m t giây phút nào mà quên c. Có nhi u khi Th Ngh a não i bu n trímu n b n ng ch t ph c cho r i, song ngh ph n làm trai mang n ng gánh hi u trung,d u tai ng ho n n n n th nào c ng ph i b n chí mà lo báo b c sanh thành, tài b in n v ng th . Có nhi u lúc Th Ngh a oan tình t c gi n, tính l p m u ki m k mà thoátthân, song th y t ng cao c a ch c khó n i ra, nên c c ch ng ã ph i co tay ch u phép.

Th m thoát ngày qua tháng l i, ch n lao tù x n b n ã n m n m. Ngày kia, ThNgh a ng n m chèo queo trên t m ván d u mà than thân trách ph n, suy t i ngh lui,trong khám thì t m t i l m , chung quanh thì ti ng ng i v ng b t, thình lình nghe s ts t d ng nh có ai ào t d i ch mình n m. Th Ngh a không hi u ai làm vi c chi âu, bèn lóng tai nghe thì ti ng s t s t c ng còn hoài cho n lính g n em c m m i h t

nghe n a. T i b a y thì im lìm, qua ngày sau bu i s m mai thì c ng ch ng nghe ti ngchi, n ch ng n c m s m mai r i l i nghe nh v y n a, cho n x chi u m i d t. Ty v sau m i b a u có nghe nh v y, mà ti ng nghe ngày càng l n. Th Ngh a l y làml nên có ý trông coi ai làm vi c chi âu. Nghe nh v y tr n m t tháng tr ng mà c ngkhông th y chi h t nên l n l n m n chí không thèm ý n n a.

M t bu i tr a, Th Ngh a n c m r i n m gác tay lên trán mà t ng n vi c nhà,t ng m t h i r i tâm th n m m t, trong vía ngó th y m t ng i d hình d d ng m c akhám mà d t mình ra r i ch ng cho mình v . V n Tân Châu th y ch mình khitr c c a nhà tiêu h t, mà l i có ba b n cái m t n m ó thì m i lòng nên ng i d am y cái m mà khóc. Ch ng khóc m i gi t mình th c gi c r i ng i d y th y d a chmình n m t ùn lên d ng nh có ai d i t moi t mà chun lên v y. Th Ngh ath y vi c quái g l y làm k , li n ng d y r i nép m t bên có ý rình coi ai làm vi c chi

cho bi t. Cách ch ng bao lâu t ùn lên thì có m t cái l tr ng ch ng b ng cái thúng.Th Ngh a v a b c l i dòm coi thì d i l y có m t ng i tr i u lên, râu ria x mxàm, qu n áo lang thang l i th i, coi d hình d d ng l m. Anh ta nh s chuy n mìnhchiêm bao th y khi nãy, t ng ng i này n c u mình, nên l t t quì xu ng và khócxin c u giùm làm ph c. Ng i d hình y th y Th Ngh a quì khóc thì ch ng h ng,

ng ngó quanh qu t m t h i, r i m i b c l i g n dòm sát trong m t và n m tay ThNgh a mà nói r ng:

- Ng có phép gì mà c u n c?

- V y ch ông là ai?

- Ng c ng tù nh n làm v y mà.

Th Ngh a nghe nói c ng tù nh mình thì bi t ng i y mu n ào ng ch màthoát thân, song r i ào sai ng nên m i l t vào trong khám t i c a mình. Th Ngh abèn ng i trên t m ván mà th ra. Ng i y l i khoanh tay m t bên Th Ngh a r i h ith m Th Ngh a quê quán âu, có v con hay ch a, b t i chi mà tù, và tù ã cbao lâu r i. Th Ngh a tuy th y ng i y là ch t khách, song vì tr n n m n m tr ngkhông th y ai h i th m thêm chuy n c a mình ng có nói ra cho nó gi i b t cái lòng s unão, nay nghe h i n thì t nhiên c m ng bèn em h t vi c nhà b i r i và vi c mìnhoan c mà t thi t cho ng i y nghe, không gi u gi m chi h t.

Ng i y nghe r i l ng thinh r t lâu, d ng nh trong trí suy ngh lung l m v y.Cách m t h i ng i y m i nói r ng mình là ng i Qu ng ông, song sanh t i Vi tNam, tên là M c Ti n, n m nay ã c 50 tu i. Cách 20 n m tr c anh ta ng i m tchi c thuy n l n, ch hàng hoá bên Tàu tính em qua Xiêm mà bán. i ngang qua PhúQu c r i g p giông t nên x bu m r i neo thuy n d a mé hòn mà ngh , ch ng dè quanAn Nam i tu n g p nói thuy n c a anh ta là thuy n n c p nên b t anh ta gi i qua AnGiang r i giam c m trong khám t i t y n nay.

M y n m nay anh ta th ng tính k thoát thân, song nh m coi không có th nàomà thoát c.

Cách m t n m tr i nay, chi u b a n tên lính em c m có c m theo m t con daophay, n ch ng tr óng c a thì l i b quên con dao trong khám. M c Ti n h i ý l t tl y con dao c m xu ng t cho lút cán mà gi u. B a sau tên lính vô ki m con dao màki m không có, ch c là t ng b quên n i khác nên không thèm ki m n a. M c Ti n

c con dao y m i quy t ào hang mà tr n. ào t c bao nhiêu thì l y tay b m màem lên khám r i t i lén qu ng xu ng hào sau khám ng lính kh i nghi. Ban ngày àot em lên, ban êm lén qu ng xu ng hào, làm nh v y h n m t n m tr ng t ng ã

xa r i nên m i ào tr lên m t t, ch ng dè lên c m i hay mình l t vào khám c aTh Ngh a.

Hai ng i bày t tâm s cùng nhau v a xong thì ã g n n b a c m chi u. M cTi n ng d y t giã Th Ngh a r i chun xu ng hang mà i tr v khám mình, tr c khi

i h a mai n c m r i s chun qua nói chuy n ch i cho gi i khuây. Qua ngày mai n c mr i thi t qu M c Ti n chun qua; hai ng i trò chuy n m t h i r i M c Ti n d t ThNgh a qua khám c a mình ng coi cho bi t. Th Ngh a chun xu ng hang thì cái hangh p l m, có ch thì bò c còn có ch nh thì ph i n m mà tr n. Th Ngh a th m nghM c Ti n ào c nh v y thi t là ng i b n chí dày công l m. Khám c a M c Ti n thìr ng mà sáng h n khám c a Th Ngh a. Y ng sáng ây là nh có m t cái l ch ng b nghai bàn tay, ng ch l y dòm ra ngoài thì th y d a bên vách có m t cái hào r i kh icái hào y thì c cây r m r p, cách ch ng 40 th c m i có m t dãy nhà c a lính . M cTi n ch cái l y mà nói r ng mình nh ó m i qu ng t xu ng hào c. Th Ngh ah i v y ch t i sao không ào hang ra phía ó l i ào tr l n vô, thì M c Ti n c t ngh ar ng mình th y phía ó có lính , s ào ra ó chúng hay nên ào vô phía trong, t ngtr ra ru ng c nào dè không tr i âu l i tr qua khám khác. Th Ngh a r M c Ti nào n a thì M c Ti n l c u nói r ng mình ã m n chí r i, tính th nào khác ch ào

hang coi ch ng ti n.

T y v sau, m i ngày hai ng i qua l i mà nói chuy n v i nhau hoài. Tuy lànhi u khi nh t i thân ph n gian nan thì hai ng i ngó nhau mà khóc, song thi t c ngnh có ng i h h nên b t bu n. H n c m s m mai r i ng i này không l i thì ng ikia qua, ch ng g n b a c m chi u thì v r i kéo t m ván bít mi ng hang l i, nên lính emc m không th y c. Lân la v i nhau c m t ít lâu, không còn bi t chuy n gì n a mànói, M c Ti n m i d y Th Ngh a h c nói ti ng Qu ng ông.

Ban u Th Ngh a không ch u h c, ngh vì mình là ng i Vi t Nam h c ti ngQu ng ông không có ích gì. Song trong khám m t ngày m t thêm bu n, mà tình b ub n m t ngày m t thêm m n, l n l n hai ng i th ng yêu nhau ch ng khác nào anh emru t. Th Ngh a mu n gi i b t lòng bu n mà c ng mu n t tình yêu m n M c Ti n nênm i ch u h c nói ti ng Qu ng ông. Và Th Ngh a s n bi t ch nho gi i, b i v y chonên cách ch ng vài n m thì Th Ngh a nói ti ng Qu ng ông gi ng nh khách. Haing i h nói chuy n v i nhau thì nói ròng ti ng Qu ng ông. Th Ngh a l y làm vui,nh ng mà có m t êm n m ngh mình là ng i Vi t Nam n u mình nói ti ng ngo i qu choài nh v y thì e quên h t ti ng n c mình. Mà bây gi mình mu n nói ti ng Vi t Namthì bi t nói v i ai? Lính em c m có khi nào h thèm nói chuy n v i mình âu mà mìnhnói. Th Ngh a ngh nh v y nên trong b ng có bu n m t chút.

Hai ng i lân la b u b n v i nhau ã c n m n m, tính ra thì Th Ngh a tù ãc m i n m r i, còn M c Ti n thì c 25 n m. M c Ti n ã già y u nên n m y

th ng hay au hoài. B a n M c Ti n au n ng mà không thu c men chi h t, bi t trongmình không th s ng n a c, th y Th Ngh a chun qua th m bèn n m tay Th Ngh akhóc r i t thi t r ng: Mình v n là cháu b n i c a M c C u, ông n i và cha khi tr c

u n i nhau mà c m quy n T ng tr n x Hà Tiên. Khi vua Gia Long thâu Phú Xuân t cv ít n m thì cha mình già y u nên m t l c.

Lúc y anh ta còn bé nên vua Gia Long không cho t p m mà k nghi p cha, m isai quan An Nam vô lãnh quy n T ng tr n Hà Tiên. M con M c Ti n bèn ch h t gia tàis s n em v Qu ng ông mà v i m t ng i c u c a M c Ti n, khi còn nh thì M cTi n chuyên h c t p v n ch ng tính ra ng thí ng làm quan, ch trong nhà giàu cól n mà ng i c u c ng giàu, ch ng c n chi ph i lo buôn bán. M c Ti n tuy dày công ènsách song i thi hai l n u r t luôn c hai. n 29 tu i anh ta th i chí không mu n h cthi n a, m i xin phép m r i s m m t chi c thuy n l n ng i mua bán ch i. M c Ti nd n thuy n xong bèn so n nh ng sách c c a cha l i, l a vài b ng em theo d ithuy n mà c. So n sách ra th y có b t a: ào Châu tri phú thì M c Ti n m ngr vô cùng, ngh th m r ng mình b y nay mình chuyên ôn nhu n kinh s ng i thi nênkhông th o vi c th ng c , nay mình tính i buôn mà g p c b sách này thì may bi tch ng nào. M c Ti n li n gói b sách y r i t giã m và c u xu ng thuy n, kéo neo tínhth ng qua Nam Vi t. Thuy n linh inh gi a bi n, n c xanh lét in tr i, M c Ti n bu nm i gi b sách y ra xem. c qua quy n th hai n t th n m th y trong y có gi um t phong th x p sát l m nên ph i gi t sách m i g p c. M c Ti n ch ng hi u làth c a ai, bèn ng i d y r i m ra coi thì là th c a cha mình vi t, trong th nói r ng lúcbình sanh b gi c Xiêm hay nhi u lo n nên b c vàng châu báu không dám t i Hà Tiên,m i ch qua hòn Kim Qui là m t hòn nh h ng Nam hòn Phú Qu c mà gi u. B tráil i có v m t t m a ch ch hòn ó n a. M c Ti n th y th nói nh v y thì suy nghhoài không hi u vì c nào mà b y lâu nay không nghe m mình nói chuy n y, khôngbi t cha mình gi u mà ã l y r i hay ch a, hay là khi ch t quên tr i l i cho m mình bi t.M c Ti n n m ngh c êm, mà c ng ch a t là ch n gi ; tuy v y mà anh ta ngh bây gimình qua Nam Vi t, chi b ng mình nh n d p này mà ghé hòn Kim Qui tìm th coi có ynh th c a cha nói ó hay không. M c Ti n v a t i Phú Qu c thì quan An Nam xét r inghi mình là môn c a M c C u mu n qua mà thâu o t x Hà Tiên, nên b t b tù ty n nay, ã ch a n c hòn Kim Qui, mà c ng không hi u m già còn m t.

M c Ti n nói n ó thì gi t l y tràn tr . Th Ngh a th y v y ng lòng nên ki ml i ng t ngon mà an i. M c Ti n khóc m t h i r i xin l i Th Ngh a v s anh em b ylâu nay không t thi t v i nhau, l i xin Th Ngh a nh may mà ra kh i ch n lao tù thìhãy ki m th ra hòn Kim Qui ng tìm vàng b c ó mà dùng.

M c Ti n nói r ng lúc b b t mình s l u vi c nên ã xé cái th c a cha, song d uth m t c ng ch ng h i chi, b i vì ra Phú Qu c r i nh m h ng Nam i thì s g p cáihòn ó. M c Ti n xin có m t i u này là nh Th Ngh a l y c vàng b c r i thì làm nki m thuy n quá giang mà qua t nh thành Qu ng ông r i h i th m n nhà thu t giùmcác vi c c c kh c a anh ta cho m và c u anh ta hay mà thôi.

Th Ngh a th y M c Ti n au n ng thì th ng, song ngh mình không có th nàothoát thân c nên không ý n l i tr i c a M c Ti n cho l m. Th Ngh a tr vkhám r i t i chun qua th m M c Ti n n a, thì th y M c Ti n ã t t h i r i. Th Ngh al y làm au n trong lòng nên ng i khóc cho n sáng m i chun v .

T ngày M c Ti n ch t r i không có ai trò chuy n n a thì Th Ngh a bu n b c h ts c; có nhi u khi mu n ch t ph c cho r i ng tr cho s ch n tr n, song ngh M c Ti nlà m t ng i sang tr ng giàu có mà ng i ta còn ráng ch u cho n cùng thay, hu ng chilà mình, có lý nào mình l i th i chí. ã v y mà ph n mình l i còn cha m , mình ph i lobáo b ngh a sanh thành, tuy là mình b tai nàn nên không tr n o th n hôn song mìnhph i ráng n nh n ho c may có ngày sum hi p. Th Ngh a ngh nh v y nên r u màch ng h m i lòng th i chí.

M c Ti n ch t g n m t n m r i, m t êm kia Th Ngh a ng ngon gi c i p,thình lình nghe t b u có ti ng la v y. Th Ngh a l m c m ng d y r i ch y l i népc a lóng tai nghe coi n a êm có vi c chi mà trong khám ng i ta náo n c nh v y.Lóng tai m t h i thì nghe k la om ng i ch y r n, song không hi u vi c chi h t. Dòmk t c a mà coi thì th y ngay tr c c a khám t i ch mình b giam ó y ng sáng ng lòa.Th Ngh a nghi l a cháy khám, trong trí li n ngh n u mình ây ch c là b cháy thiêu,chi b ng phá c a ra ngoài tr c là kh i ch t, sau n a li u coi n u có th nào tr n c thìmình s bôn ào mà lánh n n.

Th Ngh a ngh nh v y r i hai tay xô c a thì c a ch c quá nên xô không n i.Phía ngoài ng i ta nghe càng l n, mà l i nghe có ti ng tr ng vang d y. Th Ngh a v as ch t v a mu n th a c h i l n x n này mà thoát thân, nên ng s n ch n xu ng kêvai bên tay m t vào cánh c a r i chuy n gân nín th mà l n m t cái r t m nh làm chocánh c a v ng ch t ngã r t xu ng t m t cái r m. Lúc y Th Ngh a ch ng còn k chin a, th y c a ngã li n nh y phóc ra ngoài r i ch y d c theo chái nhà ra t i sân, qu th yl a cháy khám r n r n, lính c m roi, tù xách n c ng xúm nhau mà ch a l a.

Th Ngh a bò theo m y ch t i, lén l i t i hàng rào r i v ch rào mà chun, ch ngdè ra kh i rào l i g p cái m ng l n. Th Ngh a mu n co giò mà nh y qua, song b c mtù h n m i m t n m, ch n ã cu ng, s c ã y u, li u nh y không n i, nên l n l n l iqua m ng r i nh m ngay tr c m t mà ch y. Tr i thì t i, t thì c m c r m r p, anh tach y té lên té xu ng, khó nh c không bi t ch ng nào. Ch y c m t h i ngó ngoái l ithì th y xa xa ng n l a còn tr i, bi t ch c lính còn lo ch a l a không dè mình tr n màr t theo, nên trong lòng b t s r i i th ng th ng mà ngh . V a i v a suy ngh , thìnhlình nghe phía bên tay trái có ti ng ng i nói chuy n v i nhau nho nh và ch y l t cnghe xào xào. Th Ngh a ch ng hi u ai ch y i âu, s lính theo b t mình, nên l i vô b ir i im lìm nín th . Cách m t h i th y có hai d ng ng i ch y ngang qua, m t ng i ch ytr c, m t ng i ch y sau, ng i tr c nói v i ng i sau r ng: Ráng ch y m t khúc n at i phía r ng thì h t lo .

Th Ngh a nghe m y l i nh ch c ng i n y là tù th a h a ho n mà tr n nhmình nên b t s . Song i hai ng i y ch y c m t i xa xa r i m i ng d y mà itheo. Anh ta v a i c n a canh thì t i m t ám r ng tràm, tuy là khó i song mu n

thoát thân nên ph i ráng. i n sao mai m c, u i ch n m i s c i không n i, ThNgh a th y có m t cây tràm l n ch t khô ng n m xiên xiên trên m t t bèn n m ngaytrên ó mà ngh l ng. Ngh m t h i r i ng quên n sáng m t tr i m c c ch ng m tsào, y ng sáng m t tr i chói ngay vào m t m i gi t mình th c d y.

Th Ngh a tính th m r ng bây gi mình ph i lén v Tân Châu mà th m cha m r is xin cha m tr n i v i mình n x khác cho kh i l u. Anh ta bi t Tân Châu h ngm t tr i m c nên nh m h ng y mà i. i n ng bóng, ph n thì m t m i, ph n thìói b ng, trong lòng lo s n u i trong r ng hoài nh v y ch c là ph i ch t ói. Ráng im t h i n a m t tr i v a tr ch bóng, may ã ra kh i r ng r i l i th y tr c m t ngtr ng minh mông, xa xa cách ch ng vài d m hú thì có m t cái nhà tranh, có khói bay trênnóc nhà, Th Ngh a ch ng xi t n i m ng, bèn i ri t l i cái nhà y. T i n i b c vô thìth y có m t bà già ch ng 60 tu i, u b c hoa râm, m c qu n v i en c , trên có mangcái y m mà thôi ch không có áo, ng ng i ch p trân d t chi u. Bà già th y ThNgh a qu n áo rách nát mà mình m y l i l m lem, không hi u ai i âu nên coi có s c s ,Th Ngh a nói d i r ng mình là b n l i Hà Tiên i ra Tân Châu mà th m bà con, il c trong r ng m y ngày rày ói khát h t s c may th y n i ây có nhà nên ghé xin c mmà n. Bà già nghe nói l t t vô bu ng b ng rá c m ngu i ra thì còn c vài chén, bèn

trên s p r i tr vô móc ít con m m lóc nh em ra cho Th Ngh a n. Th Ngh a nr i li n l y bà già mà t n và h i th m ng i Tân Châu. Bà già nói r ng: C u HàTiên i Tân Châu mà c u i l c t i trên n y, ã g n t i x Cao Miên1 r i, v y bây gi c uph i tr l n xu ng và i xéo xéo qua phía m t tr i m c m i c, mà bây gi tr i ã n achi u r i c u i không k p, v y thôi c u ây mà ngh r i khuya s i. H khuya c u ithì ch ng l i n a chi u c u t i Tân Châu, i ban ngày d h n ch i bây gi r i n a

ng tr i t i ch âu mà ngh ?

Th Ngh a th y bà già t t thì trong lòng ch ng xi t c m ph c, bèn xin phép chong nh ngoài mái hiên m t êm c ng c, ch ng c n trong nhà. Bà già không ch u,l t t l y ch i quét s p r i bi u Th Ngh a lên ó n m mà ngh , còn bà thì i l y n i n uc m, n m t tr i g n l n bà d n c m v i rau lu c m m kho r i m i Th Ngh a n v i bàn a. T i l i Th Ngh a th y bà gi a ng có m t mình bèn h i th m coi có con cháuchi hay không thì bà nói ch ng bà ch t có l i m t a con trai tên Cam, mà h i ch ngbà còn sanh ti n có thi u n c a ông Bình Tân Châu 30 quan ti n, bà không th tr n i,nên ph i em con mà cho ng i ta h n hai m i n m r i.

N m ngoái bà i bán võng có g p ng i Tân Châu bà h i th m con bà thì ng ita nói nó n tr m c a con ông Bình là Tr n T n Thân sao ó nên nó ã tr n i m t r i.X a rày bà không th y con v mà c ng không nghe tin t c âu, ch ng bi t nó có bquan b t b tù hay không. Bà già nói n ó thì r ng r ng n c m t.

1 Kampuchia

Th Ngh a th y bà già hiu qu nh nh v y r i nghe l i thi t tha nh v y thì c ngng lòng nên n m gác tay lên trán mà th dài.

n khuya bà già th c d y n u cho Th Ngh a n m t b a c m n a r i ch ch ngh ng cho Th Ngh a i. Th Ngh a tay không ch ng bi t l y chi mà n n, ch cúi l ymà t r ng: Cháu là ng i nghèo kh mà bà ti p ãi cháu r t h u nh v y, n này d ungàn ngày cháu c ng không quên ng. V y cháu xin l y t bà mà t n và nguy n xu ngTân Châu s h i th m giùm tin t c ng i con c a bà coi bây gi âu cho bi t . Bà giàg t u r i ng ngó ch ng cho Th Ngh a i.

Th Ngh a b ng ngang trong ng, khi thì c l p bít u khi thì l i n c t i b ng,i ri t t i n a chi u thi t qu th y m y cây gáo m c theo ng Tân Châu qua xóm Cây

Xoài. Th Ngh a b ng ã ói, song s ng i ta bi t m t nên chun trong m t ám dâun m mà ngh ch n, i t i r i s lén mà v nhà. Th Ngh a n m suy ngh ch c là v âycha m m ng l m, song m ng mà nghe nói mình v t ng c thì ch c là ch ng kh i r u lo.Suy t i ngh lui, s r i m ng, m ng r i bu n, bu n r i l i s cho n t i t èn m t látm i ng d y mà vô ch Tân Châu. Th Ngh a i ngang qua nhà cô T Chuyên là ng imình yêu m n tính gá ngh a châu tr n khi tr c thì nhà ã d i âu m t, ch còn có m tcái n n không v i m y b i chu i x r ó mà thôi. Th Ngh a trong lòng khoan khoáimu n i ri t v nhà thì th y ng i vô b bít h t, nhà c a c ng không có, còn cái v ncau thì ai n h t ch còn r i rát ch ng n m b y cây mà thôi. Th Ngh a xem v n x ac nh c nh v y thì lòng nh dao c t, ru t t kim châm, au n thay dâu b cu c i,ngao ngán n i thung huyên xiêu l c. Th Ngh a ch n run l p c p, l y a d m d , mu nb c vô mà gi b c ch ng kham, nên ng i b p t i u ng mà khóc.

Th Ngh a khóc m t h i r i l ng thinh mà ngó m y cây cau, v ng v ng nghe ti ngchó s a xa xa, r t r t th y d ng chu t xù xông tr c m t. Anh ta vùng ng d y r i x mx m i th ng vô ch nhà mình khi x a. êm y tr i tuy không tr ng, nh ng mà nhbóng sao t r ng nên m i v t u th y m m : cái n n nhà trên ch n y bây gi tranhm c ã bít h t. Cái sân là ch mình tr ng bông khi tr c không còn m t b i mà t l in i v ng d ng nh ai ã cu c mà tr ng khoai b p chi ây.

Cây quít d a chái nhà, khi tr c sai o n nhánh, nay c ng còn ây song c i khôlá coi ra nh tu ng nh ch ng bàng hoàng. Th Ngh a i xem cùng m y ch mình

khi tr c r i l n l n i th ng vô mi ng v n, cây trái iêu tàn, càng nh m d càng au,c tranh r m r p, càng i ch n càng v ng; t i cái ao sen là ch mình ng i r i th ththu t chuy n nhà v i em r l n chót ó, thì ao ã c n, n c ã khô, bông sen tr ng ch ng còn, ch còn th y m t vùng t bùn en thui v i m y con cóc nh y lom xom bênc ng. ng ch n ng n d a mé ao m t h i r i Th Ngh a quày quã tr ra, i ngang quam y cái n n nhà là ch khi m i vô trông th y r t au n lòng mà anh ta c ng khôngthèm d ng b c, c l m l i i ri t ra ng r i b ng xu ng ru ng nh m h ng nam mài t i.

Th Ngh a i n sáng g p m t cây gòn r ng m c gi a ng bèn leo lên ng i t icháng ba mà dòm ngó t phía r i leo xu ng nh m qua phía m t tr i m c mà i. Ai có bi tTh Ngh a i âu hay không?

S là khi v n quê x a dòm th y nhà c a tiêu i u m cha âu m t thì c m ngnên l y a dàm d , ch ng ra g p ao sen nh t i ph n th ng em r mình Cái V ng m itính i ri t xu ng ó ng h i th m vi c nhà và m cha em út.

M t tr i m c c m t lát thì Th Ngh a vô t i xóm Cái V ng. V khi tr c ThNgh a th ng t i lui ch i v i Ph m K nh Chi, ã quen ch em mình , nên nay ch ng cóchút gì b ng , vô xóm r i c nh theo con ng c mà i. n nhà ng tr c ngó vôthì qu là cái nhà ó, tuy cái nhà sau bây gi ã d c t qua phía bên tay m t, tuy bây gicó tr ng thêm m t hàng d a phía sau, nh ng mà tr c nhà c ng còn cái hào ây, d achái nhà c ng còn m y cây xoài ó, Th Ngh a nh m nhía m t h i r i b c vô sân; haicon chó vàng trong nhà th y ng i l m c qu n áo rách lang thang l i t loi ngoi thì ápra mà s a. Anh ta ng gi a sân không dám b c t i, thình lình nghe trong nhà có ti ngàn bà la chó, trong lòng kh p kh i không bi t có ph i là em gái c a mình ch ng.

Hai con chó dang ra, anh ta v a mu n i t i n a thì th y trong nhà có m t ng iàn bà b c ra, ch ng 40 tu i, v t áo tr c v t choàng ngang l ng qu n, u b t trùm

kh n v i tr ng, ngó Th Ngh a mà h i r ng: Chú âu l , n nhà tôi có vi c chi haykhông? .

Th Ngh a nghe la chó thì trong b ng m ng th m t ng em gái mình, ch ng dèch ng th y m t l không bi t là ai l i nghe h i thình lình, lính quýnh không bi t tr l ilàm sao cho c. Anh ta ng b ng , ng i àn bà y ngó ch m ch m m t h i r i anhta m i nh nh mà h i r ng:

- Th a thím, không bi t nhà n y có ph i là nhà c a Ph m K nh Chi hay khôngthím há?

- Chú h i nhà ai?

- Th a nhà c a Ph m K nh Chi.

- K nh Chi nào, tôi có bi t âu?

- Cách h n m i n m tr c tôi có ghé th m m t l n thì tôi nh ch n y.

- Tôi không bi t.

Ng i àn bà tr l i bao nhiêu ó r i b i vô nhà. Th Ngh a ng b v , m tbu n nghi n, v a mu n tr ra thì th y ngoài c a ngõ có m t ng i àn ông i vô, m c v n, tay c m m t r a, h i Th Ngh a là ai mà i âu ó. Th Ngh a c ng áp m y l i nhlà áp v i ng i àn bà khi nãy v y, thì ng i y h i r ng: V y chú có bà con hay làquen bi t chi v i Ph m K nh Chi hay sao mà h i?

Th Ngh a nói r ng mình là anh em b n h i nh , h n m i m t n m m c nghèo loi làm n nên không g p m t nhau, nay có vi c nên ghé mà th m coi m nh gi i th nào.

Ng i y nghe nói nh v y li n bi u Th Ngh a vô nhà. Th Ngh a qu n áo l mlem mà b ng l i ói, vì t s m m i hôm qua n nay không có v t chi vào mi ng h t,h khát n c thì l a v ng nào trong b m tay u ng cho d mà thôi, b i v y cho nênv a b c vô nhà thì li n ng i b p xu ng d i t. Ch nhà i c t cái r a r i tr ra bi uTh Ngh a lên ván mà ng i. Ch nhà l i h i:

- Chú âu mà i l i ây?

- Tôi c ng là ng i g c gác ây, song h i nh cha m nghèo nên xiêu l c, bâygi tôi Hà Tiên.

- Ph i, cu c t này h i tr c là ch K nh Chi ; anh ta bán l i cho v ch ng tôinay tính c chín m i n m r i.

- H i tr c tôi coi K nh Chi tuy không giàu; song trong nhà c ng n, khôngbi t t i sao mà bán nhà bán c a v y anh há?

- Anh ta nghèo là t i v , ch anh ta là ng i thi t thà làm n, làm sao n inghèo c.

- V làm sao mà anh nói t i v ?

- K nh Chi i nói con gái ông Thành trên Tân Châu, v thì ch a c i mà bà giàv ch t c ng ph i lo chôn. n ông già v ch t c ng ph i lo chôn n a, r i v có ch aau hoài ph i lo mà ch y thu c, n ch ng ph i lo nuôi , ch a y tháng v ch t

ph i lo chôn n a, r i em con nh v nuôi, làm nh v y giàu muôn h bây gi c ng ph inghèo, hu ng chi anh ta v a n, ch ph i giàu có chi hay sao.

Th Ngh a nghe rõ s tình nh dao c t, ngh i m chiêm bao khi khám thi tch ng l m. Anh ta s l u nên d n lòng g ng g o mà h i r ng:

- Không bi t bà già ru t K nh Chi bây gi còn m nh gi i hay không anh há?

- i, b c ng ch t n a.

- Anh có nh b ch t h i n m nào hay không?

- Tôi không nh ch c, ch t âu m t n m v i v anh ta ó a.

- H i nghèo b n òi quá bán nhà c a cho tôi ng l y ti n mà tr n r i g i concho ch B y Qu ch nuôi giùm còn anh ta thì i chèo ghe m n. Cách ba n m nay anh tad t con i âu m t, tôi không bi t bây gi âu.

- Tôi nghi p nh quá, không bi t nh có con trai hay là con gái?

- Con trai.

Hai ng i ng i nói chuy n v i nhau t i ó k ch ch nhà d n c m b ng lên. Anhch nhà m i l i Th Ngh a n, ch ng dè Th Ngh a t thi t r ng h i s m mai hôm qua

n nay mình nh n ói nên d u không m i r i ây mình c ng xin chút c m d mà n cho d . Ch ch nhà h i nãy th y Th Ngh a l m t nghi là k b t l ng nên h i th m

không thèm nói, nãy gi nghe nói chuy n v i ch ng thì m m m ng, bây gi nghe l ikhiêm t n n a thì ng lòng th ng nên hi p v i ch ng mà m i Th Ngh a lên n c m,còn ch ta thì tr xu ng d i b p n u thêm m t n i n a r i s n sau, Th Ngh a c mn c xong r i m i t t hai v ch ng ch nhà mà i. Ch nhà h i bây gi i âu thì ThNgh a không bi t i âu mà nói nên ú m t h i nói d i r ng mình i qua An Giang ki mthuy n quá giang mà v Hà Tiên.

Ai ã t ng tr i cu c ng cay, ã có n au vì ly bi t, thì m i bi t nh ng lúcbu n r u ch ng có lúc nào khó ch u cho b ng lúc nghe tin cha m mình ã t tr n mà duâm c nh. Th Ngh a trót m i m t n m tr ng ngày êm lu ng nh m th ng cha; khiv t ra kh i ng c thì quy t i ri t v nhà mà th m cha m ; v n quê x a, th y nhà c atiêu i u, m cha âu m t trong lòng tuy au n nh ng mà còn t ng r ng n u ráng s cki m tìm có l g p nhau. Nào dè n Cái V ng, nghe m cha ã s m tách su i vàng, emgái c ng h n du a ph ; em r thì vì th m t cho mình mà tán gia b i s n, thân bình b ngkhông bi t trôi n i n x nào. N u ng i th ng mà nghe t các i u y thì d u ru tb ng á c ng ph i m m, d u m t b ng sành c ng ph i t. Mà Th Ngh a không t d uai bi au n, c ng i t nh tu ng mà h i ph ng t i l n l n, th thì bi t ng i v nglòng b n chí là d ng nào, d u l núi c ng không nao, d u s p tr i c ng không núng.

Có l vì s ho n n n nó trau d i thiêu t cái lòng anh ta ã lâu r i nên ngày naym i c c ng nh v y ch ng? Ch c là t i nh v y, b i vì t khi nghe rõ vi c nhà r ing i n c m cho n lúc t giã ch nhà mà i, anh ta ch ng t d u chi bu n th m h t.Ch ng b c ra kh i nhà r i thì l m l i mà i hoài, i kh i xóm ra t i ng l i b ng trong

ng mà i c ngó xu ng t ch ch ng h ngó qua ngó l i.

N u có ai c c c lén i theo mà coi thì t th y Th Ngh a ra kh i xóm r i ru t gannh c t, n c m t d m d , tay m ng c, mi ng kêu tr i, xem ra l y làm th m thi t l m.

i c m t h i g p m t gò m bèn lên ó mà ng i than khóc m t mình, t c t i vì cham nh m m t mà không th y c m t con, r i l i trách tr i t n khu y r i nh ngng i l ng thi n. Th Ngh a au n trong lòng ch u không n i mà ngh r ng mìnhv t ng c là c ý mu n v g n g i m cha, nay m cha ã ch t h t r i, th thì mìnhcòn mang cái thân c c kh này ch n nh n n i d ng tr n n a làm chi? Ngh nh v y nêntính t v n mà ch t, tr c là trút cho h t cái n h ng tr n, sau n a n su i vàng ho cmay có sum v y cùng m cha. Quy t chí r i ng d y ngó quanh qu t thì ng tr ngminh mông, cách xa ch ng m t vài d m th y mé sông cái m i b n b i l i ó ngnhào xu ng sông mà ch t. i c vài công t, trong trí nh t i K nh Chi bèn ng l imà ngh th m r ng: K nh Chi vì m t ti ng h a h n, vì lòng tri k v i mình mà ph i tángia b i s n, n y r t n ng n , n u mình ch t thì làm sao mà n b i cho c. ã v y màmình b lao tù r i cha m bu n r u mà ch t h t ây ch c là quân ti u nh n âm m u khh i, cái oán này mình ch a tr c, n u b mà ch t i thì có áng làm ng i âu. Nghnh v y r i ng i ch m h m ch ng tay c m mà tính, tính m t h i r i ng d y nh mh ng m t tr i l n l m l i mà i ri t.

Th Ngh a êm ngày c i hoài, khi thì xông l t qua r ng khi thì h p l n mà quab ng, ói ki m xóm xin n, m t l a gò n m ngh , i c ba ngày b n êm m i t i m tsóc Cao Miên.

Anh ta i ngay vào sóc h i th m m i bi t ã n V ng Tr ch r i, t ó qua HàTiên ch ng còn bao xa n a. Th Ngh a i l n l n tính ch n b y ngày b y êm m i nHà Tiên. n n i r i anh ta m i tìm xóm r i bi n, tính l i ó mà xin làm b n r i.

Th Ngh a i d c theo bãi bi n; lúc y nh m lúc ban mai, n c l n, gió th i laorao, d i ch n sàn s t sóng c t vòi, ngoài c a linh inh thuy n ch y vát. Tr c m t th ycó ba b n chi c ghe r i ã v n b n r i ng c t cá lên bãi, k khiêng ng i gánh, ktát n c, ng i cu n bu m, sau l ng nhìn có m y c m núi xanh xanh, lùm lùm ch th pch cao, ch phun khói lam nh mây en, ch lòm nh l a t. Nhìn xem phong c nhngó tr i ngó n c, trong d ng bàng hoàng, thình lình sau l ng có m t ng i i t i vvai anh ta mà h i r ng: Làm gì mà ng ây? . Th Ngh a gi t mình day l i thì th y cóm t ng i trên 50 tu i, qu n áo c t, râu tóc ã hoa râm, t ng m o v m v , b t chc ng c i, không bi t là ai, nên ú không bi t sao mà tr l i. Ng i y th y v y bèn ti pr ng:

- Chú em nó âu l tôi không bi t?

Th Ngh a mu n th a d p làm quen ng ki m ch dung thân, nên áp r ng:

- Th a, tôi An Giang nghèo nàn không có ch làm n, nên vô ây tính ki m ch i b n r i.

- V y sao? N u mu n b n thôi v v i tôi; không h i gì, v i ng i ta baonhiêu tôi c ng tr ti n công nh v i ng i ta v y. Mà thu nay chú em nó ã có bi t ibi n hay ch a?

- Th a, ch a.

Ng i y ngó Th Ngh a r i nói:

- Không h i gì, v i tôi, tôi t p cho. Ngh i bi n không khó gì, i ch ng ít thángthì quen; ai c ng v y, thu nay có ai h c hành gì âu. Thôi i v i tôi.

Ng i y d t l i r i d t Th Ngh a i d a theo mé bi n v nhà; lúc i d c ng,h i Th Ngh a r ng:

- Chú em nó có cha m , v con chi hay không?

Th Ngh a nghe h i n vi c nhà thì au lòng ch ng xi t, nh ng mà mu n cho cóch yên, l i s quan trên ng i ta b t n a, nên ph i g ng g o mà nói r ng:

- Th a, tôi không có v con chi h t, ch còn m t m già bây gi ng v i anhtôi ngoài An Giang.

- Tôi ây không có con, trong nhà có hai v ch ng, thu nay tôi chuyên có m tngh ra bi n ki m cá em v cho v bán. Nói cho ph i, nh tr i t phò h nên trong nhàth ng c m n. N m nay tôi ã 56 tu i, trong mình có h i m t m i, nên tôi tính ki mm t ng i ph v i tôi ng tôi ngh chút nh.

Ng i này tên Nguy n V n Phi, th ng ng i ta kêu là ông Tám Phi, l i nói nghecó d u thi t tình, nên Th Ngh a trong b ng m ng th m, ch c c yên thân mà ch v n.

i v t i c a, ông Tám Phi d ng ch n r i ch tay xu ng mé bi n mà nói r ng: ó, chi cthuy n c a tôi ánh cá ó . Th Ngh a ngó coi thì chi c thuy n tuy không l n, nh ng màs a so n r t p, xem qua thì c ng bi t ng i ch thuy n k l ng mà l i m n chi cthuy n, nên h ng lo r a chùi s ch s luôn luôn. Lúc vô nhà thì th y nhà c a vén khéo màv ông Tám Phi l i vui v n a.

Tám Phi nói vi c mình tính m n Th Ngh a l i cho v nghe thì v m ng r ,khen ch ng hay, ch già c r i mà i l i có m t mình m t nh c l m. Th Ngh a n nóinh nhoi, tánh tình trung h u, v Tám Phi càng ngày càng lòng th ng. H ng ithuy n ra kh i mà ánh cá thì ông Tám Phi ch c n này hòn n , ch cách vát ng c ch yxuôi, ch mây sao mà bi t mây n i giông, ch n c sao mà bi t n c g n l n, nh v ynên Th Ngh a ã quen thu c ng i n c b c trong v nh Xiêm, ã thông th o cáchcoi bu m, c m lái mà i bi n. Nhi u khi ông Tám Phi m t nhà thì Th Ngh a i ánh cám t mình; l i nhi u lúc thu n gió cá nhi u Th Ngh a v i ông Tám Phi c ng có ch y tu tvô c a C n V i, c a R ch Giá, ho c c a sông c mà bán cá.

Th Ngh a c m t n m, tuy v ch ng ch nhà th ng yêu nh con ru t,nh ng mà anh ta ch ng h khi nào dám l u vi c riêng, c x ng mình là Ba Cu AnGiang mà thôi. Lúc bu n th ng th ng cha m , nh t i em, th ng gi n k ti u nh ngian m u, th ng th ng ph n K nh Chi l u l c. Mà h nh t i chuy n nhà thì trong tríth m quy t s ki m k ra hòn Kim Qui mà tìm vàng, n u qu c châu báu ng c ngà ynh l i M c Ti n nói v i mình thì li u k mà n n tr oán.

B a n v ch ng ông Tám Phi tr ti n công cho Th Ngh a m t n m là m iquan, r i nói v i Th Ngh a r ng mình nay già c làm ngh chài l i d m s ng tr in ng n a không n i mà th y Th Ngh a có n t siêng n ng, có tình trung h u thì th ng,tính bán ch u chi c thuy n cho Th Ngh a làm ch i ánh cá m t mình, ánh cá cbao nhiêu em v bán l i mình mua, làm có ti n bao nhiêu thì tr l n b y nhiêu, tr m t tr m quan thì làm ch t chi c thuy n, làm nh v y ho c may ra Th Ngh a m ikhá c.

Th Ngh a nghe v ch ng Tám Phi tính nh v y thì xi t n i vui m ng, ngh th mr ng n u mình ráng ch u c c i ánh cá mà góp cho giá chi c thuy n r i thì mình làmch mu n ra ki m hòn Kim Qui i m i ng. B i ngh nh v y nên anh ta ch u li n; thi tanh ta ng i thuy n ánh cá ch a y m t n m mà tr n g n h t. Khi tr c 90 quan thìông Tám Phi kêu mà cho t chi c thuy n không òi thêm n a. Th Ngh a có c chi cthuy n ch ng khác nào nh cá có vi, nh chim cách, trong lòng nóng n y quy t tìmcho b ng c hòn Kim Qui mà thôi, ng t lúc y gió ngh ch nên ph i n n ná mà ch , cánh cá em v i l y ti n, ng i ngoài ai c ng t ng Th Ngh a quy t theo ngh chàil i cho n già, ch không dè bình sanh nhi u n i ng cay, trong b ng toan i u v i.

Qua tháng giêng n m sau, Th Ngh a th y có ng n gió b c th i già m i quy t chíra kh i tìm hòn Kim Qui. Anh ta s a thuy n l i cho ch c ch n, s m bu m lái cho h n hòi,mua g o c i, n c m m, cá khô, ch xu ng thuy n r i l i th m v ch ng ông Tám Phi vànói d i r ng lúc n y i làm cá không c nên tính ra Phú Qu c ch n c m m v bán.

úng b a r m, khuya th c d y n u c m n r i tr i h ng sáng Th Ngh a m igi ng bu m m dây ch m i h ng tây mà ch y.

Thuy n ra kh i c a r i thì m t tr i v a ng m c, Th Ngh a ngó ngoái tr vô bthì th y nhà c a m m , trên có m y c m núi xanh xanh, d i có m y gi ng r ng lúpxúp. Gió b c th i b c cánh bu m làm túi, l n sóng ùa a thuy n ch y nh tàu, ào àotr c m i n c t hai, l m ch m sau l ng tôm nh y d ng. Thuy n ch y t i ng bóng,Th Ngh a ngó vô b thì ch ng còn th y chi n a h t, t b tr i n c minh mông, trênd i m t màu liên ti p; Th Ngh a tay n m lèo, ch n k m lái, chí tang b ng kh p kh iv i dòng xanh, nh chuy n c , tính ng i, lòng ân oán ch p ch ng nh non c .

Th Ngh a xem tr i ngó n c, suy t i ngh lui m t mình, d ng b i h i b ngtr c m i thuy n d ng d ng có gi ng núi n m ngang, mà phía tay m t xa xa l i có m tgi ng núi n a. Anh ta nh ch c tr c m t ó là hòn Phú Qu c, còn phía trên kia là núiTrà L n, b i v y cho nên tay n m lèo c xuôi gió mà ch y hoài, n tr i t i vô t i b r im i x neo thuy n mà ngh . Th Ngh a n u c m n r i gác tay lên trán, trên tr i bóngtr ng r m v ng v c, ngoài bi n l n sóng d p ào; trên nhành b y v n gi n chuy ncon, canh v ng ti ng chim kêu tìm . Th Ngh a tuy ng i coi lái tr n ngày m t m i,nh ng mà trong lòng lo l ng nên n m th n th c tr n canh dài. Tr i v a h ng ông, anhta v a th c d y n u c m n r i m t tr i m c thì kéo neo làm bu m ch y d c theo méhòn, tính ki m ng i mà h i ng d n o. Thuy n ch y t i x m i t i u hòn phíanam, ngó vô b thì th y m t cái l n, trong có ba b n chi c thuy n u t i ó, l i cóng i ta ng ph i l i. Anh ta li n b lái tr bu m xông vô ; m y ng i ng ph il i ch ng bi t là thuy n c a ai nên ngó s ng.

Th Ngh a vô t i, x bu m bu c thuy n xong r i m i leo lên b i l n l i ch m yng i ph i l i mà h i r ng:

- M y anh i, không bi t ây có ph i là hòn Phú Qu c hay không, m y anh?

Có m t ng i c ch ng 40 tu i, nghe h i t c c i ã không tr l i, l i h i ThNgh a r ng:

- V y ch chú em nó âu mà h i k c c v y?

- Tôi trong Hà Tiên, ch tôi sai tôi i ki m i m i v i y n. Tôi ch y tr n m tngày hôm qua n t i m i t i hòn n y, h i hôm tôi u phía trên kia tôi ng r i h i s mmai t i bây gi m i xu ng t i ây. Tôi ch ng có g p ai mà h i th m, mà thu nay tôic ng ch a i n ây, v y xin m y anh làm ph c nói giùm coi hòn này là hòn gì.

- Ph i, hòn n y là hòn Phú Qu c, mà ây là m i ông i, nh m u hòn, h quam i n y r i thì th y m i H nh, t m i H nh i tr l n lên ó là D ng ông.

- Ng i ta nói g n ây có m t hòn kêu là hòn Kim Qui, ch y có i m i nhi ul m ph i v y không anh?

- Hòn Kim Qui âu có i m i, ai ch cho chú em ó?

- Ch tôi bi u tôi ra ó coi nh có th b t ng thì b t, b ng khó b t thì h i giá ccho ch c r i v em ti n ra mà mua.

- Không có âu! Anh em tôi ây thu nay không bi t hay sao! Chú em nó i th tcông vô ích.

Th Ngh a nghe nói li n khoanh tay trên c làm b tính th m m t h i r i nói r ng:M y anh nói nh v y thì tôi i c ng không ích gì. Cha ch ! Mà ch tôi sai tôi ra ó n u

tôi i n a ch ng tôi tr v , ch c là b r y. Trong lòng tôi l ng l không bi t tính sao bâygi .

Có m t ng i ch ng 30 tu i, nghe Th Ngh a than nh v y bèn nói r ng:

- N u ng i ta bi u anh ra hòn Kim Qui mà anh n ây r i anh tr v nh v ysao cho ph i. ây xu ng ó ch ng bao xa, ch y ch ng m t bu i thì t i, thà anh ixu ng ó không có anh tr v , v y cho v a lòng ng i ta ch .

Th Ngh a th y ng i y nói trúng ý mình, thì h i ph ng t i r ng:

- Không bi t hòn Kim Qui i ng nào anh há?

Ng i y làm b lanh, buông tay l i ch y l y m t nhánh cây nh v d i t màch cho Th Ngh a r ng:

- T i ây anh c h ng nam mà ch y; anh s g p b n cái hòn d c ng; hòn thnh t là hòn en, hòn th nhì là hòn Rái, hòn th ba là hòn Th m, hòn th t nh mà n mngang ó là hòn Vàng. H anh i kh i b n cái hòn tôi m i ch cho anh ó r i thì anh sth y b n cái hòn n m dài tr c m i ghe, cái hòn chót nh n m phía bên c t chèo m i ólà hòn Kim Qui.

Th Ngh a nghe nói chíp trong b ng, song còn ráng h i thêm r ng:

- Anh có n hòn Kim Qui l n nào không?

- Không. Tôi có ch y ngang qua ó vài l n, ch tôi không có ghé.

- Không bi t cái hòn ó có ng i ta hay không anh há?

- Cái ó tôi không bi t ch c.

Ng i ch ng 40 tu i nói chuy n v i Th Ngh a h i u h t ó, nghe h i li n ngti ng nói r ng: Không có ai âu. B n cái hòn n m ngang ó, cái hòn chót phía bên c tchèo lái kêu là hòn Móng Tay thì có ng i ta , ch m y cái hòn kia thì không có .

Th Ngh a nghe nói m ng th m, ng i h i th m vi c chài l i m t h i, r i xu ngthuy n n u c m n, tính ó ngh m t êm i khuya s d y làm bu m mà xu ng hònKim Qui. Anh ta bi t ng i r i nên v ng b ng, t i l i ng ngon gi c, ch ng còn t lchi n a.

Sáng b a sau, Th Ngh a th c d y n u m t n i c m n phân n a, còn phân n a dành chi u. C m n c xong xuôi, anh ta m i làm bu m và t giã m y ng i nói chuy nv i mình hôm qua ó r i nh m h ng nam mà ch y. Thi t qu qua b n cái hòn khác n mngang tr c m i thuy n. Th Ngh a nh m cái hòn chót phía bên c t chèo m i mà ch y,t i ó thì m t tr i v a ng u. Anh ta l a m t cái v nh s n thuy n vào m t g c cây l ngie ra ngoài mé bi n, n m ngh i m t tr i tr t bóng m i x n qu n xách r a mà lên b .

Khi b c lên hòn thì không bi t âu mà i; anh ta ng nh m m t h i r i tínhtrong b ng r ng mình ph i i vòng tròn theo chung quanh cái hòn n y r i i ngang i d cn a thì m i tìm k l ng c; song bây gi tr i ã x r i mà mình không rõ cái hòn baol n nên không bi t i giáp vòng có k p hay không, v y thôi b a nay mình i b y m tkhúc r i r ng ngày th c d y s m mình s i cho giáp vòng. Tính nh v y r i anh ta c mr a nh m gi a hòn mà i s n vô. Hòn thì hoang tàng nên cây c i r m r p, nhánh giengang, tàn che ph khó i l m, có nhi u ch nhánh nh nó x r bít ng ph i ch t b ti qua m i c. Ban u t còn t, i c m t h i h t t bùn t i t cát, r i i m t

khúc n a l i t i á. Th Ngh a nh ch c gi a hòn có núi, song núi không cao b i khithuy n còn xa thì không th y hòn núi n i cao h n m t n c cho l m. Thi t qu h t iá thì tr c m t có m t dãy núi th p gi ng ngang, song ch cao ch th p không ch ng,

mà ch nào cây c ng m c bít h t, nên không th y á, l i ch cao h n h t là tr m th cm c là nhi u.

T i ch n núi, Th Ngh a ng i d a g c cây ngh m t h i r i quy t trèo lên trên chcao ng ng lên nh m a th coi cái hòn bao l n. Lên n ó r i ngó tr c m t thìth y mé bi n g n l m, m i hay gi ng núi n m d a mé hòn ch không ph i n m chínhgi a hòn. Th Ngh a ng ng ngó thình lình nghe cái s t, cây nh rung rinh, không rõlà con chi, anh ta c m r a ng ngó l m l m, song không th y ng t nh chi n a. Anhta s ác thú mà lúc y tr i ã n a chi u r i, nên l t t tr l i mà xu ng thuy n vì e tr it i gi a ng thì ch ng ti n. Xu ng t i thuy n thì m t tr i ã l n. Anh ta n s c mngu i n u h i s m mai ó, r i m i d y cho thuy n dang ra xa mà ngh .

êm y Th Ngh a trong lòng lo tính hoài nên ng không c, không bi t mìnhcó công i tìm vàng b c nh v y mà c hay không, nh c thì làm sao mà ch , vàch r i bi t âu; còn nh tìm không c thì mình tính vi c chi, ch không l nK nh Chi ch a n, oán c a ti u nh n mình ch a tìm ra m i mà mình linh inh n i bãic n, trôi n i ch n v c sâu hoài hay sao. M ng bàng hoàng tr n tr c nên ng ch ng ngbao lâu k tr i sáng. C m n c xong r i mu n xách r a mà i vòng theo mé hòn, songngh ng i hi m tr l m, mà i d a mé thôi thà mình chèo thuy n mà i còn ti n h n.Ngh nh v y nên m dây r i chèo d c theo mé, và chèo và ngó vô b coi có th y hang

h gì hay không. Lúc s m mai tr i thanh gió t nh nên Th Ngh a chèo sát d a mé, coich ng hoài mà không th y chi h t, ch có r ng r m ri, nhánh rào ngang, r x d c bít ch th t mà thôi. Chèo h n n a bu i xu ng t i u hòn, k tr i phát gió lao rao, Th Ngh alàm bu m ng mà ngh tay, ch y tr lên mé bên kia ch ng bao lâu thì th y ch n núi rasát mé bi n, cây c i th a l n, l i có m t cái r t kín, nh m thuy n u êm ái l m. ThNgh a chui thuy n vô , h bu m, bu c dây r i m i xách r a mà i d c theo ch n núi.

ng i thì ít có cây c n tr , song á ch p ch ng nên i r t nh c nh n.

i c m t khúc c ch ng chín m i công t, x y th y núi d ng ng sát mébi n. Ch y l i c ng có m t cái thuy n u coi êm h n cái h i nãy n a. Anh ta ngnh m cái r i nh m hòn núi, l i th y á d ng ng ó có m t cái hang l n, mi ng hangb ngang có vài s i và b cao h n m t t m, song dây cóc kèn v i dây bìm bìm gi ng bíth t phân n a.

Anh ta l n l n n mi ng hang, l y r a ch t dây gi ng ph ó h t r i ng dòm vôtrong hang thì th y t i m m . Anh ta d d không dám vô, c ng ngoài mà dòm m th i r i tr l i chèo thuy n em l i ây mà u.

Bu c thuy n xong r i m i xách r a nh y lên, l m l i i s n vô hang, d ng nhng i ã vô ra quen thu c ng r i v y. Trong hang m m , Th Ngh a i l n l n chkhông dám i mau; i t i âu chàng hiu, r n m i ch y n ó, có khi cóc gi t mình nh yeo ch n, có khi d i lính quýnh bay ng m t. Th Ngh a li u m ng mà i, ch trongb ng ph p ph ng l m, b i vì n u thú r ng r n c n m âu ây thì khó mà lánh thân,ho c ch ng c c. Hang ngoài tuy l n mà vô trong l i h p l n l n, có ch ph i cúi

u chun qua m i c. i m t h i t i m t ngã ba, anh ta ng dòm thì ng th ng coih p té mà l i t i en, có ngõ qu o bên tay m t thì là r ng mà l i sáng sáng l n l n, t ngth m r ng mình ã qua g n t i mi ng hang bên kia r i nên có y ng m t tr i d i sáng nhv y. Ch ng dè i c m t khúc, th y tr c m t sáng ho c nh trên t b ng. Th Ngh atrong b ng ã h nghi mình i sai ng; tuy v y mà c ng c i t i hoài, có ý mu n bi tcoi cái hang này tr ra âu, nào ng l i n ch sáng y thì th y có m t cái l l n trêntr xu ng.

Th Ngh a ng l i ch l ngó lên, th y mây trên tr i rõ ràng, m i hay n u mìnhdài dài theo trên núi có l mình c ng g p cái mi ng l này, song ngó k thì t trên mi ngl t i ch anh ta ng coi xa l m, trên không có th nào mà xu ng c. Ngó lên r im i ngó chung quanh thì th y cái hang n ó l i r ng l n, bèn i t i n a. Th Ngh a ithì th y hang l n l n t i càng t i, mà l i càng r ng, i ch ng ba ch c b c x y th y cáihang ch y bùng binh ra b ng hai c n nhà, chính gi a có m t ng chi cao t i ng c nhc i ch t ó v y, l i hai bên ng y có v t chi en gi ng nh ng i ta quì, xa coi khôngrõ.

Th Ngh a trong b ng ph p phòng ng n ng i, không dám b c t i, bèn ng màt ng h ng thì ti ng d i r n trong hang nghe b t r n óc. Anh ta vái th m vong h n M cTi n n u có linh thì xin em ng d n n o ng tìm cho c b c vàng m i có th qua

Qu ng ông mà báo tin c, l i h a th m n u mình c bao nhiêu c ng ch quaQu ng ông mà chia cho m M c Ti n phân n a.

Nh t i M c Ti n thì li n nh t i s c c kh c a mình trong khám t i h n m im t n m, mà nh t i s c c kh y thì l i nh t i ph n c a m cha, nh t i thân em gáivà em r , mà h nh t i vi c nhà thì lòng nh dao c t, ch ng còn bi t s chi n a h t, nênx m x m i ri t l i ch m y v t en en y ch ng chút d d n a. Th Ngh a t i n i rcoi thì th y ng nh ng c i y là ngà voi, còn m y v t en en nh ng i ta quì ó làm y cái ché. Anh ta v a r ng ngà voi thì trong b ng m ng r vô cùng, tay run r y,ng c h i h p, bi t ch c mình ã tìm trúng ch r i. Anh ta coi k thì ng ngà voi n mhay b y ch c c p, còn ché thì là n m cái, hai cái l n b cao t i rún và ba cái nh b caot i u g i, m i cái u có n p y và dây ràng coi ch c ch n l m.

Th Ngh a r m y cái ché, ng suy ngh m t h i r i l y r a c t dây ràng m t cáiché l n và m t cái ché nh thì dây tuy còn nguyên nh m i ràng, song ã m c t bao gi ,nên v a ng t i l i r a thì là t h t.

Anh ta gi hai cái ché lên coi, trong ché l n thì b c nén, còn trong ché nh là vàngthoi. Anh ta li u ch c trong m y cái ché kia c ng là vàng b c ch ch ng có v t chi l nênch ng c n ph i coi n a, bèn r a ng i ch m h m mà ngh r ng thuy n mình nh l m,n u ch h t mà em v thì s ch không n i, chi b ng mình ch l n m t m ng i muam t chi c l n r i s tr l i ch n a. Suy ngh nh v y r i m i ng d y xách r a tr l nra. Th Ngh a xu ng thuy n l y m t cái thúng l n r i tay xách thúng tay c m r a i vôhang n a. Chuy n này quen thu c ng r i nên c i ri t ch ng chút nào b ng . Vô

n ch vàng b c khi nãy, Th Ngh a bèn h t b c nén trong ché l n ã gi n p ra r i ómà b qua bên thúng; y thúng r i tính i mà tr ra, ch ng dè nhóm th thì n ng quánh m i i b t ti n nên h t b t l i còn ch ng n a thúng r i m i i i. Th Ngh axu ng thuy n b c sau b ng lái, l y chi u y l i r i i thêm n a thúng n a, màchuy n này l i có l y bên ché nh vài thoi vàng và l y m t c p ngà voi r i m i tr ra. T imi ng hang anh ta thúng b c xu ng kéo dây bìm bìm làm cho bít mi ng hang r i m ixu ng thuy n.

Lúc y tr i ã g n t i nên Th Ngh a tính u thuy n t i ó mà ng , i sáng ngàys i. êm y n m tính t i ngh lui, tính coi ph i làm th nào mà ch cho h t vàng b c r il i tính h ch r i thì em âu và ph i làm th nào ng i tìm em r mà ng i ta ngbi t mình c. Suy ngh t i canh khuya x y nghe trên núi có ti ng c p kêu cà um vangd y; lúc y tr i êm tr ng sáng, s ây b t ti n nên anh ta l t t ra m dây r i chèothuy n i tr l n l i, vòng theo mé cù lao, n tr i r ng ông thì th thuy n n u c m nr i m i làm bu m mà lên Phú Qu c.

Tuy Th Ngh a th ng nh m lòng h ng chua xót ch ng chút nào nguôi, nh ngmà nay tìm c b c vàng r t nhi u, ngh r i ây mình s có th mà n n tr oán c,nên khi ng i thuy n tr v thì lòng th th i d ng nh cá g p n c, chim vào r ng.Thuy n tr lên Phú Qu c, Th Ngh a tính n u v Hà Tiên ng i ta th y mình có b cnhi u sao ng i ta c ng nghi, nên day m i tr bu m r i nh m hòn Tre mà ch y th ng c aR ch Giá. B gió ngang thuy n ch y c n, ch không ph i ch y xuôi nh h i b n ra c,b i v y cho nên ch y n m t ngày hai êm m i t i hòn Tre. V lúc v i ông Tám Phi,Th Ngh a có vào c a R ch Giá, Cà Mau mà bán cá th ng th ng nên quen ngthu c n o h t, nay n hòn Tre, tuy tr i ã t i r i, song Th Ngh a không ch u u màngh , th a tr i có tr ng c nh m h ng c a mà vô.

Vô t i R ch Giá thì ã u canh t , thiên h u ng h t, trên b d i sông imlìm, duy cách xa xa nghe có ti ng ng i tát n c ghe mà thôi. Th Ngh a c t thuy n r ith a canh khuya êm v ng, gi thúng b c ra mà m thì c 125 nén. Anh ta s p b cdài d i khoang ghe, múc ít gáo n c vô r i m i l y bùn qu y cho c ng chong i ta không bi t. Gi u b c xong r i m i n m mà ng , b i vì m y êm r i ng không

c, nên trong mình m t m i vô cùng.

R ng ngày Th Ngh a th c d y n u c m n r i chèo thuy n l i mà c t d a m tbên chi c tàu H i Nam. Anh ta th y ng i d i tàu là khách Qu ng ông bèn dùng ti ngQu ng ông mà làm quen. Nói chuy n v i b n tàu m t h i r i g i thuy n b c lên b ,ki m th y hù, c o u gióc bính và mua hai b qu n áo khách r i tr xu ng thay qu n iáo, b n tàu xem th y ch ng h ng không bi t anh ta là khách Qu ng ông hay là ng iAn Nam. Th Ngh a ki m chuy n nói l là m t h i r i m thuy n làm bu m mà i. Rakh i c a, Th Ngh a ch m i h ng Nam mà ch y, tr i v a t i thì ã t i sông c, bènb lái tr bu m mà vô c a r i ch y th ng vô Cà Mau.

T i sao Th Ngh a h i ngoài hòn Kim Qui thì tính ch m t m b c ng i ki mmà mua m t chi c thuy n cho l n r i tr l i mà ch n a mà khi t i R ch Giá r i ãkhông ki m thuy n mà mua, l i c o u gióc bính r i ch y xu ng Cà Mau? S là ThNgh a khi vô R ch Giá thi t c ng có ý ki m thuy n mà mua, song ngh l i ph n mìnhrách r i n u i h i thuy n mà mua chi kh i ng i ta nghi. ã v y mà mua thuy n l nr i mình ch b c vàng bi t em i âu mà . N u em lên b ki m ch gi u thì s m t:n u ngoài hòn r i h c n dùng bao nhiêu ra ó mà l y b y nhiêu thì s i nhi u l nng i ta th y ng i ta nghi; còn n u mua thuy n l n r i d i thuy n hoài thì càng dl u h n n a. Th Ngh a suy ngh áo r i m i tính c o u gióc bính gi khách Qu ng

ông r i s mua m t chi c tàu H i Nam ra ó ch h t vàng b c mà d i tàu. H cótàu r i thì mình x ng là chúa tàu Kim Qui, thiên h t t ng mình là khách Qu ng ôngch ng ai còn v ch chuy n mình v t ng c mà d u th y mình có vàng b c nhi u c ng

không b i móc chi c. B i tính nh v y nên m i c o u làm khách song mà mua tàuthì c ng s b ti ng n a nên m i kéo bu m mà xu ng Cà Mau.

Th Ngh a vào Cà Mau thì ki m khách Qu ng ông mà làm quen, n m c utheo cách Qu ng ông mà nói chuy n c ng dùng ròng ti ng Qu ng ông, b i v y chonên ch ng nh ng ng i An Nam thôi mà th m chí khách Qu ng ông c ng t ng anh talà ng bang n a. Th Ngh a t i r i li n h i mua m t chi c tàu H i Nam. May lúc y cótên Kha M c, là khách H i Nam, có óng m t chi c bên Tàu m i em qua, mà vì thi uv n nên i buôn ch a c. Th Ngh a nghe vi c nh v y m i n h i mà nài. Ban uKha M c d c d c không ch u bán, ch ng th y Th Ngh a nói quá m i ch u bán, mà d tgiá 60 nén.

Th Ngh a h i th m khách Qu ng ông thì h nói chi c tàu y óng có 30 nén màthôi, mà Th Ngh a quy t mua cho c không k chi m c r , nên ráng tr lên t i 50 nénmà Kha M c c ng ch a ch u bán. Th Ngh a trong trí ã ch u mua 60 nén r i, songch a nói cho Kha M c hay là vì mình còn ng suy ngh không bi t mình mua tàu r im n ai i b n. Ngh t i s này trong lòng càng r i l m, b i vì ây x l , mình khôngquen bi t ai, n u mình g p ai m n n y r i lúc ra hòn Kim Qui b n nó dòm th y vàngb c nhi u xúm nhau gi t mình qu ng xu ng bi n ng o t h t c a c i y chia v i nhauthì té ra mình tìm vàng b c ã không ích gì mà l i còn h i n tánh m ng mình n a.

Th Ngh a n n ná Cà Mau ã ba b n ngày mà tính vi c chi c ng ch a xong. B an n c m chi u r i, tr i mát n m sau ghe mà hút thu c. Lúc ch ng v ng t i ng n mlo tính toán thình lình nghe có ti ng m t ng i khách than khóc om sòm. Th Ngh a l mc m ng i d y thì th y thiên h t u tr c m t c n ph ngay m i ghe ông dày dày. Anh tach ng rõ vi c chi nên l t t b c lên b mà coi, ng dòm vào c n ph y thì có m tng i Qu ng ông tay c m dao và nói và khóc, l i có n m sáu ng i Qu ng ông khác

ng ôm ng i c m dao y mà nói om sòm, ng i bi u thôi, k khuyên ng nóng. ThNgh a ban u t ng là ám ánh l n nên có ý mu n tr xu ng thuy n, ch ng ngheng i c m dao ó nói r ng: Buông tôi ra ng cho tôi c t h ng tôi ch t cho r i thì ThNgh a m i b c vào ph tính h i coi có chuy n chi náo n c l m v y.

Khi Th Ngh a v a b c vô thì th y m y ng i kia ã g tay l y con dao r i, cònng i than khóc ó thì ng i trên gh mà khóc k nghe th m thi t. Th Ngh a b c l i g ndùng ti ng Qu ng ông mà h i th m; m y ng i can gián nãy gi ó t ng anh ta là b n

ng bang nên ch ng gi u gi m chi h t, m i t r ng: Ng i khóc ó tên là Tr n M ng,có m t chi c tàu H i Nam, th ng ch hàng i H Châu, ho c i Xiêm mà bán. Nay tàu

H Châu ch hàng v n a ng b chìm, tàu ã m t, mà v n li ng s ch tr n, b i v ycho nên r u r mu n t v n mà ch t .

Th Ngh a ng nh m Tr n M ng thì ng i tu i c ch ng 45, hình vóc cao l n,b t ng m nh m , m t ngang môi dày, trong b ng ngh th m r ng ng i n y tánh tínhc ng c i mà trung h u, n u mình dùng thì s có ích cho mình c. Ngh nh v y r im i b c l i ki m l i an i m t h i, ch ng khách Tr n M ng b t bu n r u và thôi than

khóc, Th Ngh a m i nh c gh em l i ng i m t bên, h i th m coi ng i g c huy nnào, gia s nguy bi n làm sao mà n n i ngã lòng mu n t v n nh v y. Tr n M ngth y Th Ngh a không quen bi t tr c mà có lòng ái tru t n ph n mình thì c m ngnên em h t vi c nhà mà t thi t cho Th Ngh a nghe. Anh ta nói r ng mình là ng i g cgác t nh thành Qu ng ông, cha m sanh có hai anh em, mình là l n, còn em là Tr nNh , nh h n mình ba tu i. H i nh , tuy cha m không ph i là giàu l n, song nh cha ibuôn ngo i qu c m y n m nên trong nhà có ôi ba tr m nén b c. Cách m i n m tr c,khi m ã qua i r i, cha ngh trong mình già y u không th sanh s n n a c, nên tínhchia tài s n cho hai con ng có sanh ph ng i làm n. Cha mua hai chi c tàu H i Nammà cho m i a m t chi c, l i cho m i a n m ch c nén b c ng làm v n mà i buôn.Tr n M ng thì th ng hay i Xiêm, R ch Giá, Cà Mau, H Châu, còn em mình là Tr nNh l i hay i Cao Miên mua khô mà ch v Qu ng ông. Anh em i buôn ch ng baolâu thì cha ã t th . Cách sáu n m nay Tr n M ng Xiêm v a qua t i R ch Giá thìnghe tin em mình nhu m b nh ch t Bi n H , trong lòng b t r t ch u không c m ineo tàu R ch Giá r i m n thuy n nh mà i Bi n H . Khi R ch Giá ra i có c160 nén b c, s l i d i tàu không ai gi gìn nên gói h t mà xách theo. ã bi t ngi thì êm hôm v ng v , song Tr n M ng võ ngh cao c ng, s c dám i ch v i m tôi m i, nên không lo chi h c p gi t c. i t i Tân Châu s c nh m y n m v nhàn T t g p em mình thì nó th ng hay nói có quen m t ng i Tân Châu tên là Tr nT n Thân, b y lâu nay th ng t t v i nó l m, m i l n nó i Cao Miên u có ghé ó ch i m t ôi ngày. Tr n M ng tính ghé ó mà h i th m tin t c coi Tr n T n Thân có bi tem mình ch t h i nào và ch t t i âu hay không. B c vô nhà Tr n M ng x ng là anhru t Tr n Nh thì thi t Tr n T n Thân ni m n l m, tr i chi u m i ng i, h i tr n un c, l ng x ng lít xít.

Ch ng nghe nói Tr n Nh ch t thì Tr n T n Thân ch ng h ng, nói r ng n mngoái Tr n Nh có ghé th m r i nói i Bi n H , l i h n ch ng tr v r i ghé mà trônghoài không th y, t ng Tr n Nh i th ng ch không dè ã t tr n. Ch ng nghe Tr nM ng nói r ng bây gi mình tính lên Bi n H tr c tìm hài c t em, sau n a coi em ch tmà b c ti n ai gi thì Tr n T n Thân l c u tr môi r i nói r ng: Tháng tr c trên CaoMiên có gi c Xiêm2 , nay v a m i yên, song d c theo sông quân lính canh tu n còn nh tl m, s i ch ng ti n . Tr n M ng quy t chí d u khó d th nào c ng i mà thôi. Tr nT n Thân th y v y m i khuyên Tr n M ng tr ti n bi u chi c thuy n R ch Giá tr v ,r i m n ghe l n nh và hai ng i chèo ng i n c ng c cho d . Tr n M ng nghel i làm y nh v y, l i th y Tr n T n Thân thi t có b ng t t nên l y b c ra m mà g icho Tr n T n Thân 140 nén, còn em theo vài ch c nén mà thôi. i d c ng thi t línhtu n hay kêu ghe ghé l i mà tra h i, song h i r i c ng th i ch không c n tr chi h t.Tr n M ng lên Bi n H trót tháng, h i th m h t s c mà không ra m i, cùng th ph itr v . Khi v t i Tân Châu ã n a êm r i Tr n M ng ghé qua nhà Tr n T n Thân ng

2 Thái Lan

l y b c mà qua R ch Giá; v a m i kêu c a thì Tr n T n Thân l t t ch y ra, ã khôngm i vào nhà mà l i d t l i v n chu i l a ch t i mà ng, r i nói rõ v i Tr n M ngr ng: Chú báo h i quá! Hôm tr c chú ghé nhà tôi, k sáng b a sau quan Huy n l i vâynhà mà b t tôi tra h i tôi v y ch có m t tên khách nào bên Xiêm em th qua cho vuaCao Miên mà ghé nhà tôi làm vi c gì, nói chuy n chi? Tình thi t tôi khai thi t mà quankhông nghe, c kh o tôi hoài. Tôi nói chú có g i cho tôi c t giùm 140 nén b c qua Bi nH mà tìm em ch không nói chi h t. Quan nghe nói nh v y m i xét nhà r i l y h t b c,l i b t giam tôi n m sáu ngày m i ch u th . H m nay quan cho lính rình nhà tôi luônluôn, i h chú v ghé qua ây thì h b t mà gi i chú qua t nh. Vi c kh n kh nh v ychú ph i li u th nào, ch n u chú d n dà ây ch c là b h i . Tr n M ng nghe nói h nphi phách tán ch ng k chi n s ti n b c m t, ch n n n v i Tr n T n Thân tính giùmcoi có m u nào mà làm cho mình thoát thân c hay không. Tr n T n Thân bèn m nm t chi c xu ng nh r i cho hai ng i b i mà a ri t qua R ch Giá.

Tr n M ng thu t chuy n cho Th Ngh a nghe, nói t i ây thì ng i khoanh taykhóc thút thít m t h i r i m i nói ti p r ng: Khi anh ta v t i R ch Giá b c xu ng tàuthì trong mình còn có 12 nén b c mà thôi, không còn v n mà i buôn n a. Anh ta CàMau có anh em quen nên m i kéo neo xu ng ó mà c y anh em giúp v n. Thi t là nh cóanh em giúp s c nên m y n m nay m i có v n i buôn mà i buôn n m nào tr s h i r icòn d chút nh mà thôi, b i v y cho nên n n m nay c ng ch a tr h t v n l i cho anhem c. N m nay tháng giêng anh ta có b nh, i bi n không c, nên m i sai t ngkh o ng i tàu i H Châu mua hàng mà ch v . Tàu ngang qua Bãi Bùn r i g p giông l nnên sa vào bãi c n úp tàu, hàng hoá trôi h t. Anh ta nói n ây l i càng khóc thêm n a,than r ng cha m l i tài s n bây gi ã tiêu r i h t r i, mà s nghi p h t ch ng nói làmchi, ng t m c n anh em không th tr c, thôi thì ch t cho r i ch s ng mà th t cv i anh em thì x u h l m, s ng làm sao cho ng.

Th Ngh a ng i nghe Tr n M ng thu t chuy n g i b c cho Tr n T n Thân mà m th t thì trong lòng c m ng, r i l i có ý nghi cho Tr n T n Thân bày m u mà o t c ay. Ch ng nghe nói s nghi p m t h t mà m c n tr ch a d t nên tính t v n mà ch t thì

bi t rõ ng i có trung tín nên quy t ki m th mà d Tr n M ng theo mình, tr c làs n có ng i tin c y mà d t i ch b c vàng, sau n a s n có k là ki ng là vi ng ngàysau lo n n báo oán.

Th Ngh a tính th m nh v y r i m i ki m l i ngon ng t mà an i Tr n M ng, l inói r ng mình th y anh ta là ng i có chí làm n, mà r i g p lúc th i quai v n ki n nênv n li ng c t h t thì th ng xót nên tính ra ti n cho Tr n M ng tr d t n c a anh em h tcho r i. Th Ngh a h i th m Tr n M ng còn thi u n bao nhiêu thì anh ta nói thi u m ych bây gi c ng h t là 50 nén. Th Ngh a tr xu ng thuy n l y 50 nén b c em lên r i

a cho Tr n M ng bi u l y mà tr n cho ng i ta. Tr n M ng th y Th Ngh a thunay không quen bi t v i mình khi không mà dám a 50 nén b c thì l y làm k , khônghi u Th Ngh a có ý ngh gì riêng nên d d không ch u l y. Th Ngh a nói r ng mình là

ng i giàu có l n mà không có v con anh em chi h t, nay th y Tr n M ng là ng itrung h u mà b tai n n thì th ng, nên cho 50 nén b c ng tr n cho ng i ta cho kh ith t c ch ch ng có ý chi mà ng i.

Tr n M ng th y lòng qu ng i c a Th Ngh a nh v y thì c m ng vô cùng, h iTh Ngh a là ai thì Th Ngh a nói mình là Minh H ng, cha Qu ng ông, m An Nam,c ng b tàu chìm nên m i n ây ki m tàu khác mua mà i buôn n a. Tr n M ng ngd y n m tay Th Ngh a mà t n r i gi a m t m y anh em ng bang trong nhà, vùngnói l n lên r ng: N u ông mu n làm ngh a nên cho tôi 50 nén b c mà tr n cho kh ix u h thì tôi c ng ph i lo tr ngh a l i cho ông; v y thì ng gi a ch này tôi nguy ntheo ông mà làm tôi t tr n i ng n n tri ng . Th Ngh a c i r i bi u Tr n M ngl y b c c t i ng mình nói chuy n khác n a.

Tr n M ng h i b n quét ván cho s ch r i d n mâm hút ng cho Th Ngh a hútch i. Th Ngh a s b thuy n không ai coi, Tr n M ng m i sai b n xu ng ng githuy n, Th Ngh a nói nói d i thuy n còn b c nhi u, hai ng i m i d t nhau xu ngthuy n tát n c l y b c b ng h t lên trên nhà. êm y hai ng i trò chuy n cùng nhaucoi tâm u ý hi p l m. Tr n M ng thì kính ph c Th Ngh a còn Th Ngh a thì yêu m nTr n M ng, hai ng i u vui, nói chuy n không d t.

n khuya, Th Ngh a m i nói v i Tr n M ng r ng mình ã mua chi c tàu c aKha M c r i, song bây gi không bi t m n b n âu mà i, Tr n M ng khuyên ThNgh a ng lo, b i vì tàu c a mình tuy chìm, song b n bè u v h t, n u dùng b n ythì c ng ti n. Th Ngh a l i h i b n ó An Nam hay là Qu ng ông, có áng tin c y haykhông, thì Tr n M ng nói m i hai ng i u là Qu ng ông h t, b n v i anh ta ãchín m i n m nay, mà có anh ta i làm t ng kh o thì ch ng có chi lo.

Sáng ngày Tr n M ng l y 50 nén b c i tr n d t h t còn Th Ngh a l y 60 néni mua tàu. Ch ng v n c m Th Ngh a bi u Tr n M ng bán h t c trong nhà, bán

luôn chi c thuy n c a anh ta n a, r i qui t u b n l i ng s m s a d n tàu mà i. ThNgh a b o th nào Tr n M ng làm c ng u làm y nh ý mu n, tuy th y Th Ngh a còncó 15 nén b c không hi u Th Ngh a làm sao mà i buôn song không dám h i, c coi b nd n tàu và ki m ng i bán thuy n v i c trong nhà mà thôi.

c bán h t, tàu d n xong r i, qua ngày m ng m t tháng hai, Th Ngh a d yTr n M ng t m t con heo quay mà cúng r i m i kéo neo làm bu m mà ch y.

Tàu ra kh i c a sông c, lúc y m t tr i chen l n, Tr n M ng vào phòng mà h iChúa tàu coi ph i ch y h ng nào. Th Ngh a nghe kêu mình là Chúa tàu thì trong b ngt c c i th m, ngh cho s m ng c ng d k , lúc nh v i m cha r i tr n m i m t n m

trong vòng lao lý, có lúc nào tính r ng m t ngày kia mình ph i thay hình i d ng làmm t v chúa tàu, tôi t ong y, b c vàng c ng nh v y âu? Mà thôi bây gi ng ita kêu mình là Chúa tàu mà mình thi t c ng là Chúa tàu, v y thì r n có ch n r n bi t, tr iã bi u mình làm Chúa tàu m i lân la n i ch n c h ng c, m i n n tr th o c,m i h i th m k h i mình c, thôi thì mình c làm Chúa tàu có h i chi âu. Chúa tàunghe Tr n M ng h i li n b c ra ng d a c t bu m, ngó tr c m t thì minh mông tr ibi n, bèn gi tay ch h ng b c mà bi u Tr n M ng d y tài công ch y lên Phú Qu c.

Chúa tàu ng xem tr i, hóng gió cho n t i m i tr vào phòng n m m t h i r ikêu Tr n M ng vào mà t r ng: Ch ng gi u chi anh, tôi là ng i giàu có l n, song báylâu nay m c lo buôn bán, khi ch n y, khi n ch n , ch ng nh t nh x nào choch c, b i v y cho nên ti n b c tôi có bao nhiêu thì tôi em mà gi u ngoài hòn Kim Qui.Nay tôi mua c chi c tàu n y ã m i mà l i ch c, v y tôi tính ch y ra ó ch h t vàngb c mà d i tàu, ng ng i âu c a ó cho d . Song t h i ra bi n n bây gi saotrong lòng tôi nó ngài ng i hoài, ch ng ph i tôi nghi anh, b i vì không l nào anh làng i có khi u trung h u mà anh l i n ph n tôi, tôi nghi là vì b n d i tàu m i m yng i tôi không bi t g c gác ng i nào h t, tho ng nh khi ra n ó h th y vàng b cnhi u h tr m t r i làm h i tôi v i anh ng h o t c a c i y, chúng ta có hai ng icòn h h n m t ch c, mà l i gi a bi n không có quan làng chi h t thì chúng ta làm sao?

Tr n M ng nghe Chúa tàu nói, ban u ch m ch mà nghe, ch ng rõ ý Chúa tàur i li n áp r ng: Xin Chúa tàu c vi c n no ng k , ng lo s chi h t, n u ai mu nl y m t quan ti n ho c mu n nh m t s i lông ch n c a Chúa tàu thì ph i gi t tôi ch t r icó l m i làm c. Mà gi t c tôi ch ng ph i d gì . Tr n M ng nói t i ó vùng gicánh tay m t ra, x n tay áo và tr n c p m t coi d t n l m, r i nói ti p r ng: M i m yng i b n d i tàu n y tôi ánh m t tay c ng ch t h t, không ai dám có ý gì âu màChúa tàu s .

Chúa tàu th y Tr n M ng ý t thi t tình nên h t nghi ng i n a, sáng b a sau th cd y thì ã th y hòn Tre. Chúa tàu u ng n c r i ng i ch i ngoài tr c m i tàu, còn Tr nM ng thì lo d n d p d i tàu cho t t . V d i tàu phía sau lái có hai cái phòng, m t cái

ngoài thì r ng rãi b vô c m i hai th c m c, còn m t cái trong thì h p h n, bngang b lái tàu tóp l i nên v n h n mà b vô c ng ch ng sáu th c m c mà thôi. ngoài mu n vô phòng ph i i ngang qua cái phòng ngoài r i vô phòng trong m i c.Hai cái phòng u có làm c a ch c ch n, h vô phòng khoá c a thì kín mít, duy hai bênhông tàu có c l làm song ng cho y ng sáng m t tr i vô mà thôi.

Tr n M ng bi u b n quét lau cái phòng trong r t s ch r i tr i chi u, tính d nphòng ó cho Chúa tàu ng , còn mình thì ng ngoài mà gìn gi . Khi Chúa tàu tr vàoth y Tr n M ng lo l ng nh v y l i càng tin b ng h n n a.

B gió ng c nên tàu ch y ba ngày ba êm nên m i t i Phú Qu c. T i ó tr i ãh ng sáng: Chúa tàu ra ng i m t bên à công mà ch ng. Tr n M ng c ng ng i m tbên. n b a c m, hai ng i xu ng n c m r i li n tr lên mà ng i ó. T Phú Qu c trxu ng Kim Qui nh gió xuôi nên ch y mau, l i x thì tàu ã t i. Chúa tàu bi u ch y sátmé cho mình ki m , ch ng t i ch u thuy n mà vào hang hôm n thì bi u à công xbu m r i vào mà neo. Chúa tàu coi tr i còn s m, bi u h hai chi c tam b n xu ngn c, l y n m cái bao l n, ba ng dây, n m cây òn mà b xu ng tam b n, d y Tr nM ng c m theo m t cái r a ng ng n ng a ác thú, r i i v i Tr n M ng và m i tênb n mà vô hòn. Chúa tàu d t l i mi ng hang thì dây bìm bìm cóc kèn y hôm n c ngcòn y nguyên. Chúa tàu bi u b n kéo cho tr ng mi ng hang r i mình c m r a i tr c, kó thì m i tên b n k vác bao ng i c m òn i c d c.

Chúa tàu quen ng nên m nh d n ch ng nhút nhát chi h t, l i trong b ng nghr ng khi tr c m t mình còn ch a s thay nay i n m i hai ng i mà s n i gì. Tr nM ng bi t Chúa tàu i l y vàng b c, song không dè c a c i mà gi u ch u hi m nh v y,nên tuy i thì không s nh ng mà trong lòng c ng b i h i. Còn m i tên b n i theokhông hi u d t i âu, tuy ch bi u ph i i, song th y hang m m thì lo s l m.

Chúa tàu d t n ch r i bi u b n h t ng ngà voi b vào bao mà khiêng emxu ng mé bi n t i ó r i l y bao em tr vô khiêng vàng b c. M i tên b n th y c ac i nhi u quá thì ch ng h ng, không hi u c a âu em ây, lúc khiêng thì ng i bànth này, k bàn th khác, song không m t ai dám t ý gì qu y h t, khiêng i n m b n m ih t ngà voi và vàng b c. Chúa tàu và Tr n M ng ng i i khiêng xong h t và bi u khiêngluôn m y cái ché n a r i m i theo mà tr ra: ra t i Tr n M ng coi l i th y ngà voi vàvàng b c nhi u quá, bèn d y b n l y hai chi c tam b n mà ch l n ra tàu. Chúa tàu ng itrên mé mà coi ch ng b n ch , còn Tr n M ng ch tr c m y cái ché em xu ng tàu r icoi ch ch cho b n vàng b c và ch t ngà, ch n t i mò m i xong h t. Chúa tàuxu ng t i tàu th y vàng b c trong phòng phía trong, còn ngà thì ch t phòng ngoài thìv a ý l m, m i h i b n d n c m n r i n m ngh mà nói chuy n v i Tr n M ng.

êm y tàu u t i ó cho b n ngh . Qua ngày sau c m n c xong r i m i d ylàm bu m kéo neo ch y qua Qu ng ông. Tàu m i v a lui thì Tr n M ng xin phép Chúatàu mà m vàng b c và ngà voi coi m i th c bao nhiêu. Hai ng i m y ché ramà m h t thì vàng c 1.200 thoi, b c c 1.300 nén. Còn ngà voi bi u b n m thì

c b y ch c c p.

Tr n M ng tính vàng b c trong phòng trong, còn ngà thì phòng ngoài. Chúatàu nói nh v y thì ch t phòng h t nên d y ba ché vàng v i hai ché b c thì d ih m phòng r i Tr n M ng n m trên mà ng , còn ngà thì c ng lót ván mà ch t d ih m phía ng tr c m i tàu.

Tàu ch y kh i m y cái hòn nh n m phía nam Phú Qu c r i thì t b tr i n ctrên d i m t màu. n chi u th y tr i mát, Chúa tàu ra ng i tr c c a phòng mà ngómông thì ch ng bi t âu là c lý, âu là quê nhà, ch ng th y ai là ng i quen ai là thânthích. Nh m c nh nh nhà ch ng nào lòng xót chua ch ng n y. Bu n thay! Nay mình

c b c vàng c ng mà m cha không có ng chung h ng v i mình, th thì b cvàng n y mình d u có mà có ích chi, ch ng thà m cha còn d u mình áo rách tay tr n, nb a s m lo b a chi u h m hút v i m cha c ng là khoái l c. Ngh tr i t khéo tr trêuc c c , mình th ng m cha sao l i không khi n m cha tr ng th ng ph t sum v y,còn mình ch ng ao c b c vàng mà sao l i khi n c a ti n ch t ng, n n i không bi tlàm vi c chi cho h t? Hay là t o hoá mu n gây cu c t bi t ng cho cái lòng hi u t c amình nó th m thi t trót êm ngày, r i l i mu n cho mình giàu có ng h ng nh lúc bìnhsanh m cha nghèo kh ? M t trông tr i cao ng m ngùi nh n cha ngh a m , tai nghesóng b a au n thay m i th m o n s u, ng i d i tàu mà lòng d Tân Châu, trongtàu ch a b c hai ngàn nén, vàng h n m t ngàn thoi mà lòng áo não ch ng khác chi ng ib ch th .

n t i, Chúa tàu tr vô phòng n m c ng dàu dàu, Tr n M ng th y v y n m ng ikhông yên, nên ki m chuy n mà nói, tr c là gi i khuây cho Chúa tàu, sau n a d ý coivì c nào mà bu n r u cho bi t. Té ra Tr n M ng nói thì Chúa tàu h c m ch ng màthôi, ch không ch u nói chuy n; ch ng Tr n M ng h i vàng b c ã ch xu ng tàu h tr i bây gi tính i mua bán v t chi, châu l u x nào, hay là v âu mà c t nhà mà ,ch ng y Chúa tàu l ng thinh m t h i r i m i áp r ng: th ng th ng tôi s tính

Nh ng m ng suy ngh vi c quá vãng mà quên l ng vi c t ng lai, may nh cóTr n M ng h i m y i u Chúa tàu m i ý mà tính coi bây gi mình ã có vàng b c ythuy n nh v y ph i làm th nào cho sung s ng t m thân mà c ng tròn n tròn ngh a.

êm y Chúa tàu m i ngh r ng mình c ti n c a ây là nh n M c Ti n, v y tr ch t mình ph i lo n n cho ng i. Khi tàu hòn Kim Qui kéo neo mà ch y mình ã d ych y th ng qua Qu ng ông ng tìm m M c Ti n, mà báo tin thì là ph i r i; mà khimình ki m c vàng b c thì mình s ch qua mà chia cho m M c Ti n phân n a, v y

qua n ó mình s chia. H báo tin và chia c a cho m M c Ti n r i thì mình tr vNam Vi t ng l p th mà v Tân Châu, tr c là báo hi u cho cha m , tìm mà tr n choK nh Chi, sau n a mình h i th m cho ch c coi h i tr c ai bày m u thi t k mà h i mìnhlàm cho n n i tan c a nát nhà, m cha cùng em u ch t h t.

Tàu ch y tr n hai m i ngày m i t i t nh thành Qu ng ông. Tr n M ng khóac a phòng ch c ch n, giao cho à công gi tàu r i m i d t Chúa tàu lên thành i ki m màh i th m h M c. H i th m hai ngày m i g p ng i quen bi t m M c Ti n, song ng iy nói r ng m và c u M c Ti n u ã ch t h n m i n m nay r i; c u M c Ti n có l i m t ng i con trai mà ng i y thi u C nh n r i bán nhà i làm quan m y n mnay bi t tích không bi t làm quan t i t nh nào.

Chúa tàu cùng th , ngh mình ã h t lòng v i M c Ti n mà r i mình không g pc mà báo tin và chia c a y c ng là b i t i tr i khi n v y, thôi mình tr v ch bi t

sao bây gi . Tr n M ng g c sanh t i t nh thành, h i nh c ng v i m cha t i ó, nênth y Chúa tàu v li n xin phép vi ng m cha m . Chúa tàu th y Tr n M ng i vi ng mthì cái lòng th ng cha nh m càng tha thi t, b i v y cho nên khi Tr n M ng tr xu ngtàu thì Chúa tàu li n h i kéo neo mà v R ch Giá.

Lúc tàu lui, Tr n M ng thì ng sau lái mà ngó vô b còn Chúa tàu thì ng i tr cm i mà trông ra bi n, ng i thì m t trông ch ng t bi t c h ng, k thì lòng kh p kh imong v x s . Tàu ch y ra kh i c a, Chúa tàu day l i th y Tr n M ng còn ng ó,th m ngh lòng ly h ng au n ai c ng nh ai, b i v y cho nên Chúa tàu nhè nh i vôphòng n m, không kêu g i chi h t. Cách m t h i lâu Tr n M ng m i vô. Chúa tàu nóir ng h i nãy kéo neo mà ch y quên tính mua hàng hoá ng ch qua L c T nh mà bán.Tr n M ng nghe nói c ng ti c, song khuyên Chúa tàu c ng ch ng nên bu n, b i vì n umu n mua hàng thì ch ng tàu ch y ngang H ng C n ghé ó mà mua c ng ng.

Tr n M ng có d n tr c à công nên à công nh m H ng C n mà ch y, tàu t in i xán neo r i Chúa tàu v i Tr n M ng b c ra thì th y c a H ng C n c nh p l m, l i th y có ba b n chi c tàu l n c a ng i buôn bán ngo i qu c u ó n a. B iChúa tàu trong lòng b t r t, trông v ri t cho t i L c T nh mà thôi, nên Tr n M ng m ilên b xem thành th ch i, Chúa tàu không ch u i, r i bi u Tr n M ng l y ba tr m nénb c mà i mua hàng hoá, ch mình c ng không thèm i n a. Tr n M ng ng i tam b n imua hàng, song tr c khi i có h i Chúa tàu tính mua th gì, thì Chúa tàu bi u ki m hàngngo i qu c coi th nào thi t t t và l thì mua ch ng c n m c r , b i vì mình tính chhàng t t mà i châu l u ch i ch không ph i quy t mua bán mà tính l i tính l .

Tr n M ng i m t bu i sáng m i ch hàng v tàu. Chúa tàu ra xem thì th y: m nbông, v i láng, sô sa g m nhi u, dù, qu t, kh n èn, th nào c ng nhi u, mà th nào thunay mình c ng ch a t ng th y. Tr n M ng l i c ng có mua m t t m n m bông tr icho Chúa tàu n m, m t cây súng nh h trong phòng, m t cái ng h treo d i tàucoi cho p; l i c ng có s m v t nh : u ng trà, chén n c m, kh n lau m t, giày v

h t, cho Chúa tàu dùng coi nh m t cách ng i c phú. Chúa tàu th y Tr n M nglo l ng n n ch ng cho mình thì m ng l m, mà th y hàng hoá món nào c ng pthì l i càng vui lòng h n n a.

Tàu u t i H ng C n m t ngày m t êm, Chúa tàu th y ý t Tr n M ng thì bi tlà ng i trung thành, nên ch ng nh ng lòng tin c y mà thôi l i còn th ng yêu Tr nM ng n a, Chúa tàu bi u Tr n M ng gi gìn b c vàng mà xu t phát, mu n mua v t chit ý, ch ng c n h i th t công, Tr n M ng th y v y m i nói tr c v i Chúa tàu r i coid i tàu h thi u món nào thì i mua món n y, ch ng tàu ch y thì d i tàu c có h t ch ng khác nào nh trên nhà.

B n v nh gió b c th i lao rao, nên tàu ch y mau h n b n i. Tàu H ng C nkéo neo mà ch y, tính ch n m i m t ngày thì ngó th y hòn Côn Nôn. à công kêu Tr nM ng r i m n th a v i Chúa tàu coi Chúa tàu mu n v L c T nh mà tính vô c a nào.Chúa tàu nghe h i bèn b c ra ng ngó mông m t h i r i bi u ch y vô c a R ch Giá.Lúc y tr i ã n a chi u, bi n êm gió l ng, mà tàu ch y l i sát bên hòn Côn Nôn. Chúatàu mu n ng m xem phong c nh ch i, nên bi u b n tàu nh c m t cái gh dài chínhgi a tàu mà n m. Tr n M ng c ng nh c m t cái gh u ng i m t bên trò chuy n. Chúatàu và nói chuy n và ngó vô hòn, ngó m t h i vùng ng i d y ch ngay u c n và bi uTr n M ng coi có cái chi ph t ph trong c n ó v y. Tr n M ng ng d y dòm coi kl ng r i nói v i Chúa tàu r ng có l ai i thuy n bi xiêu l c n hòn này, nên c t áo trêncây cho tàu i ngang ngó th y ghé mà c u ch ng. Chúa tàu nghe nói li n bi u à công xbu m neo tàu, r i sai b n tàu b i tam b n vô hòn ki m th coi có ai hay không.

Tuy nói tàu ch y sát m t bên hòn, song t ch tàu u vô cho t i hòn, tam b n ic ng là lâu l c. Khi tam b n vô t i trong hòn thì m t tr i l n r i, b i v y cho nên d itàu ngó vô th y d ng m m ch không th y rõ. Tr n M ng h i b n t èn l ng mà rútlên trên c t bu m ng cho chi c tam b n bi t ch mà b i ra. Tr i ã t i mò, chi c tamb n m i v t i. Khi tam b n v a c p l i thì hai tên b n d i tam b n kêu lên mà nói r ng:Có v t c m t ng i con gái song b au và ói quá nên n m ngay ch không nói

ra ti ng . Chúa tàu h i b i tam b n lên thì th y thi t qu có m t ng i con gái máph n môi son, choàng m t cái y m v i en ngang qua ng c ch áo không có, còn qu nthì t t i rách nát. Ng i con gái y nói không ra ti ng, mà ng d y c ng không n i, b n

ng i trong tam b n thì c l y tay ch vô mi ng và r d i b ng có ý mu n t d u r ngmình ói c m khát n c l m.

Chúa tàu th y v y bèn h i Tr n M ng m vô trong phòng l y qu n áo cho b n r i day l i bi u à công kéo neo ch y. Tàu ch y r i, Chúa tàu vô phòng th y Tr n M ngã l y m t cái qu n và m t cái áo c a anh ta mà cho m c , l i th y ng rót n c trà

mà cho u ng. Chúa tàu r trên trán ng i con gái y thì th y m m mà thôi ch khôngnóng cho l m, nh ch c là ói khát ch không ph i au b nh chi, nên bi u Tr n M ngkêu t ng kh u mà d y n u m t n i cháo cho l ng r i cho n c m ch ng, m t lát cho húpch ng ba b n mu ng mà thôi.

êm y Tr n M ng v i Chúa tàu thay phiên th c mà cho cô n n u ng, n sángb a sau thì cô t nh táo, ng i d y c song nói c ng còn khao khao nghe không rõ. Ngàyy thì cho n cháo c v i cá m n, l n l n hai ngày êm r i m i dám cho n c m.

Ch ng tàu t i R ch Giá thì cô n ã nói ra ti ng và khi tàu vô c a h t l c l n athì cô n ã v n i c. Chúa tàu th y cô m nh r i, bèn h i coi cô con cái c a ai, nhàc a âu, vì c nào mà m t mình trong hòn Côn Nôn. Cô n nghe h i thì thút thít th ar ng: Th a v i Chúa tàu, thân em ho n n n không bi t sao mà k cho xi t; t h i hôm

n bây gi em mu n l y Chúa tàu mà th a h t cho Chúa tàu nghe, song em th y Chúatàu không h i n nên em ch a dám nói. Em v n là ng i Bình nh, con c a Hu nhV n Trang. Em tên là Hu nh Thu Th y, n m nay c m i chín tu i. Cha em làm nghnuôi t m d t l a, nh ông bà phò h nên trong nhà n, hôm n , em không nh ch c làngày nào, có m t chi c tàu H i Nam ghé vô c a Bình nh. Thu nay tàu c a khách c ngth ng ghé mà mua heo bò, b i v y cho nên trong xóm th y chi c tàu n y ghé mua ,c ng không ai nghi ng i chi h t. Ch ng dè t i l i b n tàu g n hai m i, ng i tam b n màb i vô b , r i ng i c m búa, k c m cây, áp vô xóm mà c p gi t; c thì chúng nód n h t, àn ông ai ch ng c thì chúng nó ánh, còn àn bà con gái thì chúng nó b t h tmà em xu ng tàu. Chúng nó gi t h t không ch a m t nhà nào, nhà em g n u xóm,b i v y cho nên khi chúng v a áp vô nhà, ông thân em không hi u chúng nó làm s gì,m i ch y ra mà c n c a. Chúng nó áp l i, k thì p, ng i thì chém, ông thân em ténhào t i c a cái mà ch t. Em v i m em kinh hãi l t t ch y ra la làng. Có hai a r t dt n, c m búa ch y theo n m u em và m em kéo l i r i l y dây trói n m ngoài sân

ng cho chúng nó d n cho yên. Chúng nó c p gi t h t c xóm r i m i khiêng vàd t m em v i em cùng n m sáu ng i àn bà con gái n a mà em xu ng tàu. Em v i mkinh hãi không bi t chi h t, chúng nó bi u ng i âu c ng i ó không dám th t m t l inào.

Hu nh Thu Th y nói t i ây trong lòng c m ng nên ng i khóc thút thít. Chúatàu v i Tr n M ng th y v y c ng ng lòng. Chúa tàu thì ng d y rót n c trà màu ng, còn Tr n M ng thì nhét thu c vào bình i u mà hút, có ý cho Thu Th y khócm t h i ng gi i cái lòng bu n th m nó m c ã m y ngày r i.

Ch ng Chúa tàu u ng n c xong r i, ng i l i mà hút thu c, Thu Th y m i l y v táo lau n c m t r i nói ti p r ng: Tàu n c p ch y c b n ngày, ch ng bi t là t iâu, thình lình b giông l n sóng to, chi c tàu nh i lên h p xu ng ch ng khác nào m t cái

tr ng v t trôi ngoài bi n c , làm nh v y trót n a ngày, bu m t c t gãy, b n tàu laonhao l nh . Lúc y m em cùng m y ng i àn bà con gái b b t không ai s chi h t màl i vái cho tàu chìm ng ch t ph t cho r i, ngh vì s ng mà xa c a lìa nhà, mà r i âycòn s ô danh th t ti t n a, s ng d ng y thì thà ch t còn có ý ngh a h n. Hai m conem ng ng i to nh than phi n v i nhau nh v y, thình lình nghe m t ti ng ng vangtai, chi c tàu rung rinh r i l n l n nghiêng tri ng mu n úp. M con em không hi u cóvi c chi, li n ng d y thì th y qu chi c tàu ã chìm, n c ã tràn vô ào ào. Nh ngng i d i tàu la khóc vang v y, k ch y t i, ng i ch y lui, coi ai c ng u s hãi. Mcon em n m tay nhau ng trân trân, d ng nh không s ch t, mà em ngh d u lúc yem có ch y r n nh h v y i n a, l i kh i ch t c hay sao. Cách ch ng bao lâu n cbi n tràn vô tàu ã ng p t i l ng qu n; em ngó l i thì th y Chúa tàu, b n tàu và m yng i b b t th y u nh y mà l i ngoài bi n l nh ngh nh, sóng d i gió d p, tr i lên h pxu ng xem l y làm th ng h i vô cùng. Em ngh ng i ã ki m k mà thoát, không lmình eo chi c tàu mà ch u ch t, nên em th y có m t t m ván ng trôi m t bên em, emli n níu l i r i em bi u m em eo t m ván y v i em ng th trôi n âu hay n ó.

M con em eo t m ván, v a m i ra kh i chi c tàu, em ngó l i coi còn ai d i tàu haykhông thì chi c tàu ã chìm m t. M con em n i trôi trên m t bi n cho n t i gió m il ng, sóng m i êm. Em s m em già y u eo lâu m i tay nên em bi u tr n lên t m vánmà n m, r i thay t m ván nh mà l i n ng, không có s c n i bao nhiêu, nên m em n mngh không ng ph i eo m t u, còn em eo m t u mà ch u.

M em eo tr n m t êm ó, n sáng ã m i u i hai cánh tay, mà l i ói b ngkhát n c, nh m th ch u không n i nên m i tr i v i em r ng: Tr i ã khi n m ng s

n ch ng y mà thôi, v y thôi m buông tay ng h p xu ng áy b cho r i, d u concó th ng m con c ng ch ng nên c u làm chi b i vì n u con c u m thì con ph i ch ttheo m , ch không th nào mà c u c. M nói, con ph i nh l i, ng có cãi m . Mem tr i có m y l i r i thì buông tay h p m t.

Thu Th y nói t i ây l i ng ng l i mà khóc m t h i n a r i m i ti p r ng: M yl i m em nói ó, em còn nh luôn luôn mà bây gi em thu t l i ây trong trí em c ngcòn nghe v ng v ng l i c a m em nói bên tai, em c ng còn th y rõ ràng cách m embuông tay mà chìm xu ng bi n. Khi y em thò tay mà níu m em, té ra níu không k p,cùng th em eo t m ván l y ch n mà dò coi may ra có ng hay ch ng, ch ng dè m emã chìm m t không th nào c u c. Em than tr i trách t, khóc lóc nghêu ngao, chaã b ng i ta gi t ch t tr c m t mình mà không bi t làm sao gi i c u, còn có m t m

mà m c ng ch t m t cách r t th m tr c m t mình n a mà mình c ng không c u c,d ng y thì s s ng c a mình ngh còn có ích gì. Em than nh v y r i em nh buôngt m ván mà ch t theo m em cho r i; song em v a mu n buông ra thì em nghe bên taid ng nh có ti ng m em bi u: ng, ng có cãi m , con ph i s ng ch làm cho emnh m y l i c a m em tr i khi nãy, nên em không n t v n, ráng eo t m ván mà thtrôi. Em eo cho n t i không bi t trôi n âu, ch n em l nh nh ng, tay em ã b nr n, em ng ngh th m n u không ai v t thì m t êm n a ch c là ph i ch t, thình lìnhd i ch n em ng t, em m i dò coi thì qu n c c n. Em p t mà ng thì n ct i l ng qu n mà thôi, em li u ch c là em ã xiêu vào m t cái hòn nào ây r i, trongb ng m ng th m, tay c ng còn níu t m ván ch ch a dám buông, ch n thì b c ri t vômé, i ch ng nào n c c n ch ng n y, i m t i r t xa m i lên kh i n c. êm khuyatr i t i, em không bi t i âu, nên kéo ri t t m ván lên cho xa mé n c r i n m mà ngh ,trong b ng tính i sáng ngày s i ki m xin c m mà n. Em eo t m ván g n trót m tngày hai êm, tuy m t m i mà l i ói c m khát n c, song em n m nh n cha m thìau n trong lòng không xi t k ; b i v y cho nên em n m là n m ngh cho kh e ó mà

thôi, ch ch ng h nh m m t mà ng c. R ng ngày em ng d y tính i ki m nhà xinn, ch ng dè trên mé bi n ng ngó vô thì r ng cao cây l n, núi non ch p ch ng, ch ng

th y âu là ng i, mà ch ng bi t ch nào có nhà c a. Em nghi cái hòn y không cóng i ta , mà em th y non cao r ng r m em l i s , nên không dám b c t i; em m itính c i áo leo lên bu c trên nhánh cây ho c may có thuy n ai ch y ngang h ghé mà v t.Em bu c áo xong r i bèn n m d i g c cây mà ch , trong b ng th m ngh n u mình kh ich t chìm mà r i b ch t ói nh v y, th thì tr i xui khi n y a mình vào b có ích

chi âu. n tr a em mu n i vòng theo bãi bi n coi ho c may có thuy n chài l i chihay không, ch ng dè ói b ng quá em ng d y không n i, nên ph i n m ó mà ch ch t.

n chi u t i em c a qu y ã h t c n a, may có Chúa tàu th y nên cho b n b i tamb n vào c u em, ch không thì êm ó em ch c ph i ch t .

Thu Th y thu t h t u uôi t s r i li n ng i b p xu ng l y Chúa tàu mà nóir ng: Em mà còn s ng ây là nh có Chúa tàu c u v t. n c a Chúa tàu r t tr ng khácnào nh cha m em m t l n n a. Ph n em xiêu l c ch ng bi t l y chi mà n n, v yem kính l y Chúa tàu g i là áp ngh a .

Chúa tàu th y Thu Th y l y thì l t t ng d y mà nói r ng: Con ng i i hth y ai b n n thì ph i c u, v t. Cô em nói r ng g c Bình nh, v y thôi d i tàu tôiây ít ngày r i tôi ki m coi có thuy n nào i Bình nh tôi s g i cô em theo mà v xs .

Thu Th y nghe nói t i s v x s , thì nh chuy n cha b n c p gi t, li n khócr ng lên nghe r t th m thi t, r i th a r ng: Ph n em cha m ã ch t h t, mà bà con anhem c ng không có ai. Bây gi em v Bình nh c ng không bi t âu mà n ng d a. V yem xin Chúa tàu th ng giùm thân em cho em d i tàu n u c m n u n c, gi t áo, gi tqu n cho Chúa tàu, tr c là nh h t c m manh áo ng no b ng m thân, sau n a em trngh a n n h n sanh c u t .

Chúa tàu nghe Thu Th y nói m y l i li n day m t ch khác, ng i l ng thinh m th i r i m i áp r ng: Cô em mu n ây v i tôi c ng c . Nói có m y l i r i d ngd y b c ra ngoài. Tr n M ng c ng ng d y i theo. Lúc y tàu vô c a R ch Giá ã bneo bu c i xong r i h t, Chúa tàu ng ngó lên b b không c vui. Tr n M ngmu n h i coi Chúa tàu bu n vi c chi song d m hoài mà không dám h i. Chúa tàu ngóm t h i r i day l i bi u Tr n M ng lên ch ki m mua qu n áo em xu ng cho Thu Th ym c. Tr n M ng i m t h i tr xu ng nói r ng ti m có bán x m ch không có AnNam may s n, Chúa tàu nghe nói ng i suy ngh r i day l i h i th Thu Th y coi có ch um c x m hay không. Thu Th y th a r ng nào m c c ng c, không dám èob ng kén ch n chi h t. Tr n M ng v a ng d y i mua thì Chúa tàu d n ph i mua cho t t và ph i mua ba b n cái áo v i ba b n cái qu n m i cho Thu Th y thay i.

Thu Th y t m g i s ch s v a r i thì k Tr n M ng em xu ng. Thu Th y vàophòng trong thay áo i qu n, ch i g xong xuôi r i b c ra, tuy là n m c theo ng iTàu, nh ng mà da tr ng môi son, má b u mày li u, coi thi t là p . Chúa tàu ng ing m Thu Th y r i bi u Tr n M ng m m y gói hàng mua bên H ng C n ra mà l a haivóc hàng thi t t t a cho Thu Th y bi u c t may theo áo An Nam mà m c. Qua ngàysau, Chúa tàu lên ch ch i, th y ti m có bán n trang, bèn l i mua m t cây ki ng ngthòa v i m t ôi vòng ng thòa em xu ng mà cho Thu Th y.

Chúa tàu bi u Tr n M ng chia cái phòng ngoài ra làm hai ng Tr n M ng n mm t bên, còn m t bên ch a cho Thu Th y.

n c m thì Thu Th y n chung v i Chúa tàu và Tr n M ng, n r i thì lo may vách Chúa tàu không cho làm vi c chi khác. T Tr n M ng cho n m i m y tên b nd i tàu ai th y Chúa tàu tr ng ãi Thu Th y nh v y thì trong b ng c ng u t ngch c r ng Chúa tàu s c i làm thê thi p chi ây, song t ng thì t ng v y, ch th yChúa tàu nghiêm trang nên không ai dám nói chi h t.

Tàu u t i c a R ch Giá m y ngày, b a nào chi u mát Chúa tàu c ng d t Tr nM ng lên i d o ph ng ph ch i; mà i thì i ch không nghe Chúa tàu tính mua bánchi h t. Trong lúc ban êm v ng v , Chúa tàu th ng hay nh c gh dài ra d a c tbu m mà n m, có b a n m n h t canh ba m i ch u vô phòng mà ngh . Tr n M ng dòmcoi ý t nh v y thì trong b ng nghi Chúa tàu có vi c u s u chi ây, th ng khi mu nh i cho bi t ng l p th mà khuyên gi i, song vì Chúa tàu ch ng khi nào m h i, nênTr n M ng không dám h i n.

B a n d i tàu nóng n c, Chúa tàu m i bi u Tr n M ng i v i mình lên chmà hóng mát. Hai ng i v a i t i m t ti m cháo thì có m t ng i àn bà ng tr c c ati m th y li n m i hai ng i vào mà dùng cháo tr a. Chúa tàu nghe m i day l i ngó Tr nM ng r i b c vào ti m. Tr n M ng th y v y c ng n i gót b c vào. Ti m thì ch t màl i c nghinh ngang b i v y cho nên hai ng i vào không bi t ch âu mà ng i.Ng i ch ti m tr c ch ng ba m i l m tu i, m c m t cái qu n xà l n ch không có áo

ng lum khum th i l a, ngó th y hai ng i khách l t t ch y l i d n quét m t cái bàncho khách ng i. Chúa tàu dòm t phía thì th y phía trong có hai ng i c ch ng bam i l m t i b n m i tu i, m t ng i n c da en, không có râu, ch n mày r m, cònm t ng i n c da tr ng, môi dày, râu lún phún, ng ng i n cháo u ng r u. Chúatàu ngó hai ng i y hoài, n ch ng bàn ã d n xong, ng i l i mà c ng còn ngó n a.Tr n M ng t khi m i b c vô li c th y hai ng i ó thì c ng ch m ch ngó hoài, nch ng ch ti m l i h i mu n n v t chi, anh ta bi u l y r u ngon, n u vài tô cháo, r im i nói ti ng Qu ng ông v i Chúa tàu r ng hai ng i u ng r u ó tên là Cam v i tênQuít, cách m y n m tr c Tân Châu lén b i xu ng mà a mình xu ng R ch Giá ngthoát thân. Chúa tàu nghe nói thì ngó ngay Tr n M ng, r i c ng nói ti ng Qu ng ôngbi u Tr n M ng l i làm quen và m i ng i chung m t bàn mà n u ng, song d n ng thl vi c chi h t, anh ta li u mà h i th m cho. Tr n M ng nghe l i i l i v a t i thì haing i y ã bi t r i nên ng d y mà h i: Chú là có ph i là chú M ng hay không? .Tr n M ng c i và áp r ng: Làm sao mà không ph i. Hai anh em xu ng ây làm cáigì? . Ng i có râu li n nói: Th ng Tr n T n Thân nó x u quá, c ng vì nó mà hai anh emtôi trôi n i xu ng ây a .

Tr n M ng nghe nói trái tai, ý mu n h i coi vì c nào mà nói Tr n T n Thân b ngx u, song nh s c l i Chúa tàu d n nên không h i l i m i h t hai ng i l i ng i chungm t bàn u ng r u nói chuy n ch i cho vui. V hai ng i này thi t là ng i Tân Châung i tr ng có râu ó là Hai Cam, còn ng i en mà không râu ó là Sáu Quít v n là tôit v i Tr n T n Thân t nh t i l n, b i v y cho nên khi m i b c vô Chúa tàu ngóth y thì bi t không ph i l , song vì b i lâu quá nên không nh tên h c, mà c ng thi thai ng i ó là ng i cách m y n m tr c Tr n T n Thân sai b i xu ng a Tr n M ngxu ng R ch Giá b i v y cho nên Tr n M ng m i quen. Hai ng i n cháo ch a h t m t

ph n tô mà u ng r u ã xoàng xoàng r i, nghe Tr n M ng m i thì b ng ng nu ng ó em h t l i chung m t bàn mà ng i v i Tr n M ng và Chúa tàu.

Tr n M ng nói ti ng Qu ng ông v i Chúa tàu r ng hai ng i này thi t qu là tênCam, tên Quít, n m tr c Tân Châu b i xu ng a mình xu ng ây. Chúa tàu bèn s agi ng nói theo khách Qu ng ông nói ti ng An Nam mà chào h i, r i quay l i bi u chti m l y r u thêm và ch ng cá làm v t mà d n cho nhi u ng n u ng ch i m t b a.

Chúa tàu rót r u m i Cam, Quít u ng c m ch ng mà ch n. U ng r u cvài hi p, Tr n M ng m i gi ra h i coi vì c nào h i nãy Hai Cam l i nói Tr n T n Thânb ng x u, Hai Cam có tánh h u ng r u thì hay nói lý qu c, b i v y cho nên nghe Tr nM ng h i li n áp r ng: Th ng Tr n T n Thân x u thi t mà! tôi k h t chuy n x uc a nó cho hai chú nghe, ông già tôi h i tr c m c n ông già nó âu ch ng vài ch cquan ti n, mà ông già tôi nghèo quá tr không n i; khi ông già tôi ch t, cha con nó bu ctôi ph i c công ng nát l i. Tôi v i nó g n hai m i n m mà n c ng còn hoài; tôicó m t m già khi au m không ai nuôi d ng, nhi u lúc tôi xin nó cho tôi v ng h mhút v i m tôi, nó ã không cho mà còn r y tôi n a, bi u tôi nh mu n v thì em tr ti n cho nó r i m i c v . Tôi mu n i th a làng, mà th y nó giàu có, quan làng aic ng v nó, nên tôi không dám th a. Sáu Quít ây c ng v y, m n m y công ru ng c anó, r i th t mùa không có lúa mà ong, nó b t tr , mà t i m i hai, m i ba n mtr c ng ch a d t. Hai chú ngh coi nó c ác bi t d ng nào? Mà chuy n anh em tôich ng nói nhi u làm gì. tôi nói chuy n nó x u v i chú M ng ây cho chú bi t

Hai Cam v a nói t i ó thì ch ti m b ng cháo và cá ch ng em l i. Chúa tàu v iTr n M ng m i n u ng m t h i r i Hai Cam m i h i r ng: Chú M ng, h i chú ghéth m Tr n T n Thân r i chú i Bi n H ó, chú có g i ti n b c cho nó hay không?

- , ng g i m t tr m b n m i nén b c.

- Hèn chi!

Hai Cam day qua ngó Sáu Quít r i ti p r ng: T i chú g i b c ó nên hai anh emtôi m i b x mà i xu ng ây a. tôi nói chú nghe: Lúc chú ghé ó thì tôi m c n un c nên tôi không bi t nói chuy n gì v i nhau. Tôi h i th m ng i trong nhà thì h nóichú là anh ru t Tr n Nh . Ch ng chú ra i thì tôi th y ch nhà tôi xách m t gói b c emvô gi r ng xe mà c t. Sáng b a sau, c m n c xong r i ch nhà tôi i lên Huy n,không bi t nói chuy n chi, mà ch ng tr v kêu h t b n bè tôi t trong nhà mà d n n u cóchú tr v chú có h i v y ch quan làng có xét nhà l y h t vàng b c và b t ch nhà tôigiam n m sáu b a hay không thì ph i nói có, n u a nào cãi l i thì s b òn mà l i bgi i n cho quan Huy n b tù n a. Lúc chú tr v thì nh m ban êm, hai anh em tôi m cng nhà sau không hay, ch ng ch nhà tôi kêu th c d y r i bi u l y xu ng a chúxu ng R ch Giá thì anh em c vi c làm theo ch không bi t chuy n chi h t .

Hai Cam nói t i ó, Chúa tàu li n ch n mà h i: Mà trong lúc chú M ng g i b cr i i Bi n H ó, v y ch có quan hay là làng t i xét nhà r i b t Tr n T n Thân haykhông?

Sáu Quít nãy gi ng i nghe ch không nói vô, ch ng nghe h i m i nói: âu có,nó t chuy n ng gi t ti n ng i ta ch . Hai Cam li n h t mà nói ti p r ng: tôinói u uôi cho mà nghe. Hai anh em tôi a chú M ng xu ng R ch Giá, chú chom y quan ti n, hai anh em tôi mua g o m m b xu ng xu ng mà b i v . V ngang nCái V ng l i n a chi u, lính n kêu h i v y ch hai a tôi ph i là tên Cam v i Quít

v i Tr n T n Thân trên Tân Châu hay không? Hai anh em tôi tình thi t nên nói thi t,lính bèn d y hai anh em tôi ghé l i lên n có chuy n. Hai a tôi b c lên thì ông id y lính em óng tr ng ch không nói m t l i chi h t. Hai a tôi t ng quan b t là vì

a chú M ng nên kêu oan nói r ng chúng tôi là t có ch , h ch bi u làm vi c chi thìlàm vi c n y, ch chúng tôi không dám cãi, ông i nghe nói nh v y nh y l i p á hai

a tôi r i nói r ng: Bây nói ch bây bi u âu làm ó, v y ch ch bây có bi u c yr ng xe l y b c c a ch bây hay không? . Hai a tôi nghe nói ch ng h ng, không hi ucó vi c gì, c khóc mà than v i ông i r ng ch chúng tôi sai b i xu ng mà a chúM ng xu ng R ch Giá, chúng tôi a t i n i t i ch n bây gi tr v , ch không c yr ng c a ai h t. Có l ông i nghe hai a tôi nói, bi t hai a tôi không có lòng gian,b i v y cho nên ông m i h t gi n r i nói v i hai anh em tôi r ng: Bây nói ch bây saibây i R ch Giá, mà sao hôm qua l i qui n trên Huy n th a nói bây c y r ng xe l yh t m y ch c nén b c v i m y c p áo mà tr n. ây nè có trát quan Huy n ch y xu ng

n h i s m m i ây, d y tao ph i tu n d i sông ng ón hai a bây mà b t! .

Khi m i b b t, chúng tôi t ng là v t i a chú M ng ch ng nghe nói Tr n T nThân cáo chúng tôi v t i n tr m thì chúng tôi không hi u chi h t. Sáu Quít khóc ròngvà mu n k h t u uôi cho ông i nghe, song ông i không ch u nghe, d y chúng tôiph i n m yên, r i i sáng ông s gi i lên Huy n. n t i lính trong n ng h t r i ông

i m i th c d y h i chúng tôi coi vì c nào vô t i mà ch l i i cáo nh v y. Tôi k h tu uôi cho ông i rõ, tôi l i nói ch tôi sai i ã n m b a rày sao n hôm qua m i i

th a, n u thi t chúng tôi có n tr m mà tr n, sao l i bi t chúng tôi i ngang qua âymà ón. Tôi l i t vi c chú M ng g i b c cho ông i nghe, r i tôi nói r ng ch c ch tôigi t s b c y, song s chúng tôi i d i xu ng nói b y ra cho chú M ng hay nên l p thcáo gian làm cho quan b t mà b tù chúng tôi ng n b c y m t mình cho nh m. Ông

i nghe h t u uôi, ng i suy ngh h i lâu r i m i nói nh v i hai a tôi r ng: Taoth y bây thi t thà tao th ng, mà tao c ng có nghe th ng Tr n T n Thân nó thân th ,hay bày m u h i ng i ta thì tao ghét l m. Chuy n n y tao ch c nó sang o t c a ng ita mà nó s có bây n không êm, nên nó l p th h i bây. Mà n u tao gi i bây lên Huy nthì ch c bây không kh i, b i vì nó thân v i quan Huy n l m, tao th y lá trát c a quanHuy n thì tao hi u r i. Tao c ng mu n m tr ng cho hai a bây i, song n u tao làmnh v y thì tao có t i. Thôi, tao c t dây cho bây r i tao i ng , ch ng canh t bây lén

tr n mà i . Ông i nói d t l i li n i l y dao c t dây s n cho hai a tôi r i m i ing .

Chúa tàu nghe nói t i ó vùng c i l n, còn Tr n M ng ng i l ng thinh mà bgi n lung l m. Chúa tàu h i ông i ó tên gì. Hai Cam nói không bi t. Sáu Quít m i ngti ng mà nói ông i Sum, ng i g c d i vàm ông Ch ng. Tr n M ng h i v y chông i c t dây cho hai ng i tr n kh i hay không, thì Hai Cam nói: Hai a tôi nghel i ông i nên qua canh t d coi lính n ng h t m i lén i xu ng mé sông r i b ixu ng mà tr vô R ch Giá. M y n m nay hai a tôi không dám ló m t v x , c âychài l i mà ki m n. Tôi có m t m già, không bi t m y n m nay nhà còn hay là m t .

Ch ti m b ng lên m t mâm th t v t n a, Chúa tàu bi u l y thêm r u r i b nng i ng i n u ng coi b thân thi t v i nhau l m, n m t h i Chúa tàu th y Hai Camlanh l i mu n gây chuy n h i n a nên ngó Tr n M ng nháy nháy con m t r i h i HaiCam r ng: Hai anh em tôi v n bi t tên Thân là ng i c ác. Chú M ng chú c ng bi tnó gi t b c chú ch ch ng không; song con ng i i làm lành thì g p lành, làm d thìg p d , b i v y cho nên chú M ng chú không thèm nói làm chi, mà chú m t có 140 nénb c, bây gi chú làm n có thêm còn nhi u h n s ó n a. Không h gì mà, tên Thân nó

x u th nào r i sau ông tr i c ng h i nó. N y, tôi có nghe h i tr c nó còn làm m ti u ác lung n a, nó bày m u sao ó mà h i tên Th Ngh a b ày chung thân, hai anh v i nó lâu n m, v y ch hai anh có bi t chuy n ó hay không? .

Sáu Quít v a mu n nói thì Hai Cam h t mà áp r ng: Không bi t h i ó có anhQuít hay ch a, ch tôi ã lâu, chuy n ó tôi bi t rõ l m .

Chúa tàu l t t rót r u m i u ng thêm r i bi u Cam nói rõ h t cho nghe ch i.Hai Cam xình xoàng nghe Chúa tàu h i ph ng l n thì khoái chí nên u ng c n chung r ur i m i thu t r ng: Chuy n h i Th Ngh a tôi bi t h t. S là Th Ngh a có m t a emgái tên Th Xuân, l ch s l m. Tr n T n Thân ngó th y nó mu n song mu n là mu n ch icho qua bu i, ch không ph i mu n k t v ch ng. Mà d u nó mu n k t làm v ch ngc ng không c, b i vì cha m nàng ã g cho K nh Chi d i Cái V ng r i. B a n ,nàng y i âu ó không bi t, Tr n T n Thân v i Lý Thiên Hùng i ch i g p ngoài ng,Tr n T n Thân làm ngang, b t ám sát. Th i may Th Ngh a g p ánh anh ta g n ch t. LýThiên Hùng cõng v nói d i r ng leo cây b té gãy tay. ó, t i v y nên m i sanh lòng oánh n Th Ngh a. Ch ng m nh r i, Thân v i Hùng bày m u em n m ch c quan ti n lên locho quan Huy n ng h i Th Ngh a. H i ó tôi vác ti n em cho quan Huy n a. Tôikhông rõ m u bày làm sao mà cách không y n m b a quan Huy n cho lính b t ThNgh a mà giam r i làm t gi i qua bên t nh, quan trên kêu án Th Ngh a chung thân .

Chúa tàu nghe nói t i ó thì au lòng h t s c, song ráng g ng g o mà h i r ng:

- N u v y quan Huy n có n c a nó n m ch c quan ti n hay sao?

- Ch sao!

- Không bi t bây gi Th Ngh a ã v hay ch a?

- Cách m y n m tr c tôi nghe nói cháy khám tù ch t nhi u l m. Tôi ch c ThNgh a ã ch t r i, mà d u ch a ch t b án chung thân thì v gi ng gì c.

- Cha ch ! N u Th Ngh a v không c ch c là cha m nhà r u l m há?

- Còn âu mà r u. Th Ngh a m i b lao tù có m y tháng, m y r u quá sanh b nhho th huy t mà ch t. Cha y c ng vì r u nên cách vài tháng r i c ng ch t theo n a. Nghthi t t i nghi p cho K nh Chi, nói v thì ch a c i, mà làm c ng nh ã c i r i, lo chônc t cha v , m v t t quá. Cha m ch t r i thì Th Xuân b ng ã thè lè, xóm ri ng aic ng u nói, mà K nh Chi t t nh v y d u mình làm àn bà mình c ng khó gìn gi

c. Theo tôi thì tôi không c i, b i vì tuy ti n dâm h u thú là s x u, song K nh Chid u ch a có t c l mà v i cha m v nh v y thì c ng nh có r i.

- Té ra Th Xuân v i K nh Chi v i nhau luôn, ch không làm l c i hay sao?

- Cha m ch t h t r i cách ch ng bao lâu k Th Xuân , Th Xuân c m ta con trai v a c ba b n tháng k Th Xuân au ch t n a. K nh Chi chôn c t v r i

lo nuôi con, có l th ng nh n m nay khi ã c 13, 14 tu i r i a.

- Anh có bi t bây gi K nh Chi âu hay không?

- Tôi hay K nh Chi bán nhà c a mà i, song tôi không hi u i âu.

Sáu Quít li n ti p mà nói r ng: Cách m y n m tr c tôi i An Giang, tôi có g pK nh Chi m t l n, khi y anh ta chèo ò a ngang sông, ngay ch An Giang ó, khôngbi t n m nay còn ó hay không?

Chúa tàu nghe nói rõ h t d u uôi chuy n c a mình tuy lòng gi n, h t gi n r i l ibu n, song ngoài m t c ng làm vui nh th ng, b i v y cho nên Tr n M ng v i Cam,Quít không th nào rõ ý riêng c, mãn ti c r i thì tr i ã n a chi u, Chúa tàu ng d ytr ti n cho ch ti m r i nói ti ng Qu ng ông bi u Tr n M ng cho Cam, Quít m ing i m t nén b c. Cam, Quít th y Chúa tàu cho n u ng no say, mà chú M ng còn chob c n a, thì c m t vô cùng. Khi t bi t nhau mà v , Chúa tàu l i h i th m hai ng i gi âu. Cam, Quít nói mình u nhà th U d i xóm lò rèn. Chúa tàu ch ch tàu u r im i hai ng i khi nào r nh thì xu ng tàu u ng r u ch i.

PH N TH NHÌ

N N OÁN TR

X a nay nhà ngôn lu n th ng hay cãi v i nhau, ng i thì nói ti n b c là v t quíbáu trong i, b i vì nó có th giúp ng i ph i làm vi c ph i, k l i nói ti n b c là v t r tl i h i c a xã h i, b i vì nó hay gi c ng i qu y làm vi c qu y. Tuy hai phe t hai lýt ng khác nhau, song xét cho áo thì lý t ng nào c ng là ph i h t th y. Chúa tàuv n là m t ng i tánh tình ch n ch t, khi còn nh m c lam l làm n. Lúc tù m c nhth ng cha m nên trí không r nh rang mà suy ngh n s l i h i c a ng ti n, mà tkhi ra Kim Qui tìm c b c vàng tr nên m t tay c phú r i trong trí v n còn l n x n,trong lòng v n còn ng m ngùi, nên c ng ch a có d p mà kh o c u t i nh ng l i cáchngôn, hay là ngh suy n m y i u thâm vi n c.

Nay tình c g p tên Cam tên Quít, c nghe rõ h t các vi c nhà, bi t ai làng i h i mình, ai là ng i giúp mình r i, thì trong lòng ã h t nghi ng i, ã b t bu nr u mà l i còn ngh t i ng ti n là m t v t r t h i, c ng vì nó áng con m t công bình, nód i cái lòng chánh tr c, nó gi c cái lòng tham lam c a con ng i, nên mình vô t i màph i sa vào lao lý trót 11 n m tr ng, cha m au không hay, cha m ch t mà khôngth y; mà ng ti n c ng là m t v t quí, c ng vì có nó nên ngày nay mình có th mà bi t

c vi c nhà, mà r i ây có l mình còn ph i dùng nó n a mà tr th o, m i n n, m ir a oán c.

Chúa tàu và Tr n M ng i tr v tàu và suy ngh nh v y. Xu ng t i tàu thì b nã n c m chi u r i h t, duy có m t mình Thu Th y ng i ch nên ch a n mà thôi. Chúa

tàu nói mình ã n c m r i, bi u Thu Th y n i và h i b n ch trà ngon em vào phòngng u ng vài chén. Chúa tàu ng i u ng n c trà mà lòng suy tính lung l m. Thu Th y

ng i n c m mà ngó Chúa tàu hoài, không hi u Chúa tàu có vi c chi n n i ph i lo, cói u chi mà không ch u n c m, ch không dè Chúa tàu tâm s a oan và thi t n u ngc ng ã no say r i n a.

Chúa tàu u ng n c r i bèn kêu Tr n M ng mà d n sáng ph i i ki m mua chi ctàu n a, d u m c r gì c ng ph i mua cho c. Tr n M ng không bi t Chúa tàu mu nmua tàu thêm n a mà làm chi, song không dám h i, sáng ngày c v ng l i i mua tàu.May lúc y có m t ng i khách H i Nam tên Hinh Nh i buôn ã làm giàu, bây gi giàr i không mu n i n a, nên tính mu n bán chi c tàu ng lên ch c t nhà d n ti m.Chi c tàu này tuy ã c , song l n h n chi c tàu tr c. Ch tàu d t giá b n ch c l ngTr n M ng xin b t h t s c mà không c, nên túng th ph i mua.

Tr n M ng v nói l i cho Chúa tàu hay thì ng i m ng r vô cùng, h i Tr nM ng mau mau em b c mà ch ng, l i d n m n h t à công v i b n c d i chi c tàuy và i xu ng xóm lò rèn mà m n tên Cam v i tên Quít n a. Cam, Quít th y Chúa tàu

v i Tr n M ng r ng rãi thì trong lòng khen ng i hoài, nay nghe Tr n M ng nói Chúa tàubi u xu ng m n b n tàu thì khoái chí l m nên l t t gói qu n áo mà i theo li n.

Tàu d n xong r i, Chúa tàu bi u Cam v i Quít qua chi c tàu m i, r i kéo neo,chi c tr c, chi c sau, n i uôi nhau ch y xu ng c a Ti u ng lên An Giang. Lúc i d c

ng ch ng có chi l , duy Chúa tàu có s c vui v h n tr c, hay nói chuy n v i Tr nM ng, hay h i th m Thu Th y, l i d n Tr n M ng v i Thu Th y h bi u âu thì c làmó, d u th y vi c d th ng c ng ch ng nên h i, mà d u th y i u trái ý c ng ng thèm

cãi. Hai ng i nghe d n tuy không dám nói ra, ch b ng t c c i th m, b i vì t b y nay,Chúa tàu làm vi c nào c ng ch ng gi ng vi c c a ng i i buôn, nh ng mà làm sao thìlàm ch có ai dám h i han hay là cãi l y mà ph i d n.

Khi hai chi c tàu lên t i cù lao Giêng thì Chúa tàu bi u Tr n M ng l y ít ch c nénb c r i ng i tam b n qua bên chi c tàu kia ng d y à công vô Vàm Nao mà lên AnGiang. Chúa tàu l i d n r ng h t i An Giang r i thì bi u Hai Cam v i Sáu Quít ph i gid ng mà i ki m coi Ph m K nh Chi bây gi t i âu, làm vi c chi, r i neo tàu ó màch ; tàu mình tuy i ng khác, song trong m t ít b a r i c ng s qua ó mà hi p.

Lên t i ch Th Ki n Sai, lúc y tr i ã ch ng v ng t i, hai chi c tàu m i t haing , chi c c a Tr n M ng thì qua Vàm Nao, còn chi c c a Chúa tàu thì i d c theo cùlao Tây mà th ng lên Tân Châu. N c mi n trên tuy ch a cho l m, nh ng mà vì tr it i b t gió nên tàu i không ng mau.

Ng i i d u nghèo hay giàu, d u sang hay hèn, ai c ng có cái lòng t h ng;d u i x khác vui v th nào, c ng ch ng h quên cái làng c c a mình, mà nh t là khitr v g n t i quê x a thì cái lòng t h ng l i càng tha thi t, làm cho mình ng ng ikhông yên, d ng nh mu n k t cánh mà bay ng cho mau v y. Chúa tàu khi phân cáchTr n M ng r i thì êm y ng không c, h n m thì th y nhà c a iêu tàn tr c m tkhông nguôi, nh chuy n m cha v nh bi t ngàn thu khó g p; còn n u ng d y i rangoài th y nhà h hai bên mé sông èn t leo lét, nghe chó h s a v ng v ng ti ng xaxa, thì cái lòng nh nhà càng d i dào, gi n chi c tàu i không mau, nên ng ngoài ch uc ng không c.

Thu Th y th y Chúa tàu th n th c, n m không ng , ng i không yên, th khi tronglòng c ng x n xang hay sao, nên lúc n a êm d i tàu ph n nhi u u ng h t duy cóm t mình à công ng c m tay bánh v i vài ba tên b n th c ng giúp tr bu m, ThuTh y m i th c d y r a m t r i l i ch b trà rót n c mà u ng. Chúa tàu ngoài vôphòng g p Thu Th y ng u ng n c li n h i:

- Áo qu n An Nam cô may xong ch a?

- Th a, em may xong r i h t.

- Sao không m c th coi v a hay không?

- Th a, Chúa tàu ch a bi u nên em không dám m c.

- âu cô l y m c th coi.

Thu Th y l t t gi áo qu n may r i l y ra m t cái áo và m t cái qu n, còn Chúatàu thì chun vào phòng v n thu c mà hút. Thu Th y thay i áo qu n m t h i r i Chúatàu m i b c ra. Thu Th y mi ng thì m m c i, hai tay vu t v t áo, u thì ngh o quabên kia, c p m t m t lát li c Chúa tàu m t cái. Chúa tàu ng i u ng n c nh m xem ThuTh y thì thi t là m t m n , nhan s c phi phàm, hình dung y u i u, m t ngó h u duyênmà tánh n t l i hi n hòa, ý t nghiêm ngh n a. Chúa tàu ngó Thu Th y, i nh m nhíaáo qu n cho xong r i m i h i: V a hay không? . Thu Th y m t ngó Chúa tàu, mi ngc i chúm chím mà áp r ng: Th a v a l m .

Chúa tàu day m t qua ch khác ngó s ng m t h i, coi b nh suy ngh chuy n chiv y, r i m i day l i mà nói r ng: Tôi c ng mu n cho cô m c An Nam song bây gicòn ch a ti n. V y cô ch u phi n h g n t i Tân Châu cô ph i thay x m mà m c r isau s hay. Thu Th y nghe nói v a mu n m nút áo mà thay li n, Chúa tàu th y v y bènc n và d n ch ng nào g n t i Tân Châu s thay. Chúa tàu nói d t l i li n tr vào phòngmà n m, ch ng bi t ng th c mà không nghe ng t nh chi h t.

Sáng b a sau, m t tr i v a m c, Chúa tàu th c d y ra xem, thì tàu m i lên t iH ng Ng . Chúa tàu i nón ng i m t bên à công hoài, g p chi c thuy n nào c ng ngótheo, th y cái nhà nào c ng ng d y mà coi. V a n a bu i s m m i, nh có gió lao raonên tàu i mau c. T i b a c m, Chúa tàu vào phòng n v i Thu Th y, song n thì n,ch không nói chuy n chi h t, n c m r i c ng i nón lên ng i d a m t bên à công.

n tr a m i th y m y lùm cây t i Tân Châu. Chúa tàu ng m t ch không yên, ratr c m i v a ng i thì li n ng d y tr ra sau lái, mà ra sau lái r i c ng ng i không

c, b mà i t i tr c m i n a. Ch ng tàu còn m t khúc sông n a thì t i b n TânChâu, Chúa tàu bèn d n à công t i ó thì neo d a mé cho ch t, d n r i quày qu tr vôphòng bi u Thu Th y thay áo i qu n, c i vòng, c i ki ng mà gi d ng x m. Còn Chúatàu thì n m ri t phòng trong, không ló ra n a.

n c m chi u r i Chúa tàu m i b c ra ng t i c t bu m mà ngó lên ch . Trênb con nít ng i l n xúm nhau ch ng hai ba m i, ng i dài theo mé mà xem tàu.

Có ng i b i xu ng ra c p m t bên hông tàu mà h i coi tàu c a ai, n ây muabán v t chi. Chúa tàu d n b n gi ò không bi t ti ng An Nam, c nói ti ng Qu ng ônghoài, m y ng i h i h nghe không c nên b i xu ng i h t.

êm y Chúa tàu cho phép b n ngh ng i, b i vì tàu ch y ã m i m y ngày nênai n y c ng u m t m i. Chúa tàu bi u Thu Th y ch m t bình trà r i m i xách lên chà công coi lái ng i m t mình u ng n c hút thu c mà ngó vô b . Thu Th y t ng Chúa

tàu ng i hóng mát m t h i r i i ng ch ng dè khuya nghe tr ng d n tr canh n m, th cd y dòm trong phòng trong thì th y èn chong leo lét mà không có Chúa tàu. Thu Th yb c ra ngoài dòm tr c xem sau thì th y Chúa tàu hãy còn ng i d a tay bánh mà hútthu c.

Thu Th y nh l i d n nên không dám h i, li n quày qu tr vào phòng. Cách m th i Chúa tàu c ng tr vào, Thu Th y li c coi thì con m t Chúa tàu ch ch mà l i có h is ng n a. Chúa tàu kêu m t tên b n th c d y canh tàu r i m i vào phòng t t èn mà ng .

B th c khuya, nên qua ngày sau n l i gi thìn, Chúa tàu m i th c d y. ThuTh y pha n c cho Chúa tàu r a m t r i m i rót n c trà mà b ng l i. Chúa tàu u ngn c và hút v a h t i u thu c thì k c m d n. C m n c xong r i Chúa tàu thay qu náo m i, m m y gói hàng mua bên H ng C n ra mà l a hai cây l a tr ng thi t p, l il y ra hai gói trà ngon và l y gi y gói n m nén b c r i l a, trà và b c trên m t cáimâm, bi u b n b ng i theo lên ch ng i vi ng quan Huy n.

B n b i tam b n a Chúa tàu lên b , tr nh ng i l n trên ch ngó th y ch y ramé sông ng coi ông n c. Chúa tàu th y thiên h i coi, r i m i nh t i tâm s , thìtrong b ng t c c i th m, n u cha m mình còn s ng, ngày nay mình v th m, mà ugióc bính, mình m c nh v y, ch c là cha m c ng không bi t ai mà h i. Chúa tàu lênb r i, tay c m qu t lông, khoan thai i tr c, còn tên b n b ng mâm lúc thúc theo sau,i c ch ng vài ch c b c ngó vô trong ph th y ông c u lý tr ng , nay già ãl m c m r i, ng ngó mình trân trân mà có l c ng t ng là khách Qu ng ông chkhông dè mình là Th Ngh a. Chúa tàu bèn ghé l i, s a gi ng theo khách Qu ng ôngnói ti ng An Nam, r i h i th m v y ch có m t Tri huy n tr n nh m t i ây ph i không?Ông lý tr ng g t u nói ph i. Chúa tàu bèn h i v y ch quan Huy n n y quí danh làgì? Ông lý tr ng áp là Hu nh Thi n T . Chúa tàu l i h i coi quan Huy n khi tr c làông Lê Tr ng Kim bây gi âu, thì ông lý tr ng nói ngài ã b i Tri ph Tân Thànhg n m t n m nay r i.

Chúa tàu nghe nói châu mày, d d m t h i r i ki u ông lý tr ng mà i. ich ng sáu b y b c vùng tr l i h i coi lên trên quan Huy n ph i i ng nào, ông lýtr ng b c ra ngoài c a l y tay ch , bi u i th ng ng n y lên t i cây b l n cóngã ba, qu o qua tay m t i m t i thì t i dinh quan Huy n.

Chúa tàu l nào l i không bi t ng, nh ng mà s ng i ta nghi nên m i h i nhv y. T i dinh, Chúa tàu s a áo ch nh t r i m i b c vô. Quan Huy n ch ng hi u kháchQu ng ông n có vi c chi nên sai lính ra h i. Ch ng lính vô b m r ng khách Qu ng

ông y là Chúa tàu Kim Qui n mua bán, mu n vào vi ng quan s t i ch ch ng cóvi c chi h t, quan Huy n m i cho vào, Chúa tàu mâm trên gh mà th a r ng mình

n ây mua bán ch ng có v t chi quí nên t m vài cây l a, vài cân trà và n m nén b clàm l ra m t quan Huy n mà thôi, nên xin quan Huy n th ng tình mà nh m . QuanHuy n th y l v t r t tr ng nên l t t m i ng i, r i d y lính pha trà em ra mà ãi.

Chúa tàu li c coi quan Huy n ch a y ba m i tu i, di n m o thì nho nhã, songkhông rõ lòng d th nào. Chúa tàu v i quan Huy n trò chuy n v i nhau m t h i r iChúa tàu m i h i th m t i cha m , nói r ng m i l m, m i sáu n m tr c mình i buônbán có ghé qua ây m t chuy n, và có làm quen v i m t ng i tên Lê Th Thành khôngbi t ng i y m nh gi i th nào? Quan Huy n áp r ng ng i tr n nh m Huy n ông

Xuyên ch a y m t n m nên ch a bi t ai cho l m, r i kêu m t ng i th l i già g n sáum i tu i, u ã b c, r ng ã r ng mà hãy còn m nh. Khi b c ra thì Chúa tàu ã bi tm t li n, song ng không dè Chúa tàu là Th Ngh a.

Chúa tàu h i th m Lê Th Thành thì ng nói v ch ng v i a con gái u ch th t, còn a con trai b án chung thân. Chúa tàu t l i th ng ti c và h i ông th l i v ych có bi t m chôn n i nào hay không, xin ch giùm ng có s m nhang èn mà cúng,g i là n n quen bi t h i tr c. Ông th l i nói mình bi t. Chúa tàu bèn xin phép quanHuy n cho ông th l i d t i ch giùm. Ông Huy n th y Chúa tàu t t , d u xin vi c chic ng ng, ch ng lu n là vi c nh m n nh v y, nên cho th l i i theo Chúa tàu.

Chúa tàu ki u quan Huy n b c ra kh i dinh r i thì c h i ông th l i chuy n nàychuy n n l ng x ng, h i hoài không d t. Chúa tàu l i h i v y ch nghe x n y có ôngTr n T n Thân giàu có l m, mà ng i ch nào? Lúc y i v a t i nhà ông Tr n T nThân, ông th l i li n l y tay ch mà nói r ng: Nhà Tr n T n Thân là nhà n y ây; anh tagiàu có l n l m, b c ti n mà ru ng t c ng nhi u, cách hai n m nay anh ta mua ch c báh bây gi sang tr ng, sung s ng l m mà .

Chúa tàu ng ngoài ngó vô thì th y nhà c a ba tòa kinh dinh, hoa qu m t v nth nh m u, có h sen, ao cá, có th phòng, nh m coi thi t là m t c nh r t phong l u màch ng hi u t i sao l i ch a m t ng i c hi m. Chúa tàu ngó cho ã con m t r i m ich u i.

Chúa tàu và i và nói chuy n, ra kh i ch r i i theo b nh m t i xa xa t i m tcây me l n, ông th l i m i d ng b c ch tay vô gi a ám ru ng mà nói r ng: Ba cáim ng ây ngó th y ó là m c a hai v ch ng và con gái c a ông Thành a . Chúa tàu

ng ngó m t h i r i d t nhau vô ch , i d c ng có nói r ng qua ngày sau mình smua nhang èn em vô ó mà cúng cho th a tình b ng h u. i t i ngã ba lên dinh quanHuy n ông th l i bèn ki u mà v . Chúa tàu thò tay vào h u bao l y ra m t nén b c mà

a cho ng và xin nh m em v mua trà mà u ng; ông th l i m ng h t s c, không dèChúa tàu t t quá nh v y nên v d c ng khen th m hoài.

Chúa tàu v i tên b n ch a ch u xu ng tàu, d t nhau th ng th ng vòng theo các n ong xem nhà c a, ph ph ng ch i, i n âu c ng th y c nh v t u khác h t, có

ch h i tr c u t bây gi ã v n vang, còn có ch h i tr c v n vang bây gi l i u t .Chúa tàu th y c nh v t i d i nh v y mà ngao ngán trong lòng, ngh l i con ng i nàokhác cu c i, h t th nh t i suy, h t suy r i th nh.

Chúa tàu i cùng h t, song không dám léo l i ch nhà mình khi tr c và ch nhàcô T Chuyên, b i vì s n ó th y c nh c ng i x a, r i m i lòng d n không c.

Chúa tàu xu ng t i tàu thì ã úng b a c m chi u. Thu Th y d n m t mâm c mb ng vào phòng. Chúa tàu th y th t cá vù vèo, h i ra m i hay Thu Th y l y hai quan ti n

a cho t ng kh u lên ch mua ng cho Chúa tàu dùng. Chúa tàu l y làm c ý, bi uThu Th y l y m t quan ti n a cho b n b i tam b n vô ch mua r u em xu ng u ng

cho vui. R u mua em v , Chúa tàu rót m t chén còn bao nhiêu thì cho b n u ng. Lúcn c m Chúa tàu vui v l m, c i c i nói nói luôn. Thu Th y th y v y trong b ngm ng th m. Chúa tàu d n Thu Th y n c m r i thì a ti n cho t ng kh u bi u lên tquay m t con heo, sáng mai có và mua nhang èn, gi y ti n, vàng b c ng mai i cúng.

Chúa tàu u ng r u ngà ngà nên n c m r i i ng li n. Sáng b a sau th c d ych t ng kh u khiêng heo quay v và mua xong r i m i d y ba tên b n khiêng heoxu ng tam b n. Chúa tàu bi u Thu Th y i theo lên b , k o d i tàu lâu ngày tù túng.Con nít trên ch th y Thu Th y m c y ph c theo x m, l con m t nên áp theo coi r tông, song ng xa xa mà ngó ch không dám l i g n. Chúa tàu v i Thu Th y i tr c,b n khiêng heo và theo sau, i th ng ra ch hôm qua, r i ki m b nh mà vô m . Vôt i n i th y hai cái m n m k nhau và m t cái m s t phía sau, mà ba cái m cái nào cc ng m c y. Chúa tàu bi u b n nh c cho tr ng r i bày l v t, t nhang èn mà cúng.

Chúa tàu l y cha l y m và rót r u vái em r i ng i b p d a m cha m mà khócr ng lên nghe r t th m thi t. May ch này gi a ng không ai th y, duy có ba tên b nv i Thu Th y mà thôi. Thu Th y th y tình c nh nh v y ng lòng, d n không c, nênc ng ng i khóc thút thít. Chúa tàu khóc thì c song t cái lòng bu n r u au n rakhông c nên m c t h i. Ch ng day l i th y Thu Th y c ng khóc nh mình, thìkhông th nào d n cái lòng m c ó n a c, nên m i ch và nói ti ng An Nam v iThu Th y r ng: Hai cái m này là m c a cha m tôi, còn cái m n m sau ây ch c làc a em gái tôi, cha m v i em tôi ch t tôi không th y m t; g n m i ba n m nay, tôi m icúng t m t l n th nh t ây . Chúa tàu nói t i ó vùng khóc n a. Thu Th y nghe nóili n b c l i xá và l y h t ba cái m r i c ng ng i mà khóc.

Cúng t xong r i, Chúa tàu m i d y b n khiêng heo xu ng tàu. Ra kh i m Chúatàu ã lau n c m t khô r i, duy còn Thu Th y c khóc hoài, Chúa tàu th y v y s chúngnghi nên bi u Thu Th y ng khóc n a. Thu Th y l t t lau n c m t và nói r ng: Nayem m i rõ vì sao mà Chúa tàu bu n. Mà em ngh Chúa tàu c ng có ph c mà c cúngqu i m cha, em r t t i ph n em không bi t m m cha m âu mà cúng . Thu Th ynói t i ó li n ng i gi a b mà khóc n a. Ba tên b n không hi u chuy n chi nên ngngó s ng. Chúa tàu li n ng i m t bên mà an i, h a r ng r i ây mình s i tìm m chagiùm cho. Thu Th y nghe nói m y ti ng trong lòng r t m ng, nên d t khóc, ng d y laun c m t r i i theo mà xu ng tàu.

Chúa tàu v a b c xu ng tàu thì li n kêu t ng kh u mà d y x h t heo quay rang cho b n b n h n m t b a cho ph d . Chúa tàu vào phòng thay áo, cách m t h it ng kh u d n c m b ng vô m t mâm cho Chúa tàu v i Thu Th y n.

Hai ng i ng i n c m ch ng ai nói t i ai h t. Chúa tàu thì l l l ng l ng coi bnh mu n ép mình n ch trong b ng ch ng mu n n chút nào; còn Thu Th y g p m tmi ng thì li c Chúa tàu m t cái, trong ý mu n d coi Chúa tàu toan tính nh ng vi c chi.

C m n c xong r i, Chúa tàu vào phòng trong, ng th c không bi t, song n m imlìm cho n tr i n a chi u m i ra. T i b a y, Chúa tàu bi u b n nh c m t cái gh dài d a c t bu m r i n m hút thu c mà suy tính vi c mình. Chúa tàu ngh th m r ng khimình v t ng c v nhà, th y nhà c a tiêu i u, r i nghe m cha v i em u ch t h t,mình t i t m lòng, ngh n u còn s ng c ng ch ng ích chi cho ai, nên tính t v n mà ch tcho r i cái ki p tr n ai chi kh . Mình ã tính nh v y mà mình không ch t, l i d n lòngch u c c ch u kh thêm g n hai n m n a r i m i v t bi n mà tìm b c vàng, y là vìmình mu n làm sao có th v c h ng tìm cho ra m m m cha ng cúng l y mà tchút lòng hi u t , r i mình s tính n n K nh Chi là b n tri k vì mình mà ph i b i s ntán gia, và báo oán k thù là a b t nh n làm cho c nhà mình k b ày ng i thì ch t.Nay mình ã v ch n c h ng, ã cúng t m cha r i, bây gi ph i lo n n cho ng i

n, tr oán cho k oán m i m i c.

Chúa tàu suy ngh nh v y nên m i tính sáng ngày s lên giã t quan Huy n ngi qua An Giang, tr c là ki m K nh Chi, sau n a m u tr oán.

Thi t qua ngày sau n c m r i Chúa tàu li n kêu à công d n ph i coi bu m chos n ng tr a có kéo neo mà i. Chúa tàu d n r i thì xu ng tam b n ng i cho b n b i avô ch . Chúa tàu b c lên b l i ngh r ng ã bi t mình th y ch mình c thì bu n,nh ng mình v ây mà mình không n ó thì e ngày sau mình nh t i mình bu n th m.Ngh nh v y r i m i th ng th ng nh k i ch i, l n l n i l i ch nhà khi tr c; Chúatàu ng ngoài ngó vô thì c nh v t bu n hiu, coi c ng y nh c nh mình th y trong lúcban êm cách hai ba n m tr c v y.

Chúa tàu ch p hai tay sau ít ng ngó, hai hàng n c m t r ng r ng, s ng lâukhó d n lòng nên l t t b mà i ch khác. Chúa tàu v n ch quê nhà thì trong lòng

ng kia n o n ng n ngang, nh ch ng i, nh ng i quen bi t, Chúa tàu l i nht i cô T Chuyên là ng i mà mình có ti ng h n hò khi tr c, nên l n ch n n ó, tínhh i th m coi bây gi ã có ch ng con hay ch a.

Chúa tàu ã bi t nhà khi tr c ã d i m t r i, nên không n ch y, ghé l inhà m t bên mà h i. Có m t bà già Chúa tàu v n còn nh tên là bà Tám Ti n, nói r ng côT Chuyên t khi m ch t r i có nhi u n i i nói, mà m t lòng t quy t không ch u l ych ng, v y ngày hái rau b t cá, t i may m n vá thuê, làm h t s c mà không n, nênm i bán nhà mà i, nói r ng v v i ông chú. i n m nay tính ã n m n m r i, không aibi t i âu, ng i ta nói ã ch t r i, mà không bi t có thi t nh v y hay không mà dámnói ch c.

Chúa tàu nghe nói m y l i trong lòng c m ng vô cùng b i v y cho nên l t tki u bà Tám Ti n mà i, không mu n h i n a. Chúa tàu i th ng lên dinh quan Huy n tgiã r i xu ng tàu h i à công kéo neo tr xu ng Vàm Nao ng qua An Giang.

Theo thói th ng h khi tr c mình trong làng trong xóm mình nghèo nàn c ckh , nay mình i n x khác làm n phát t mình tr v ch n c quê x a mà th m, thìai c ng trong lòng h n h , ngoài m t hân hoan.

Chúa tàu Kim Qui khi còn th u Tân Châu tuy ch ng nghèo cho lung, ch ngc c cho l m, nh ng mà ngoài ng không có ru ng, trong nhà ch ng d ti n, th thì c ngch ng ph i là b c giàu có chi ó. nay l n khôn r i tr v x s , d i tàu b c có h n haingàn nén, vàng có h n m t ngàn thoi, l thì c ý bi t ch ng nào; ng t trong mình cót ch, không dám bày h ch ng tên, trong b ng th ng ti c m cha không còn mà sumv y sung s ng, b i v y cho nên v n quê nhà vàng b c ch y tàu mà ch ng có chútnào vui v h t.

Mà n u v bu n thì i l ph i vui ch , sao tàu kéo neo mà i, Chúa tàu l i c ngn m dàu dàu trong phòng, coi còn bu n h n khi v n a. Thu Th y th y v y trong lòngkhông an, nên b trà ngon, ch n c nóng, r i m i Chúa tàu dùng n c trà mà gi i khát.

Chúa tàu u ng vài chén n c r i c ng chun vào phòng n m gác tay lên trán màth ra. Thu Th y l y làm b t r t trong lòng, không bi t làm sao mà g m i s u não choChúa tàu c.

B n i xu ng nh n c xuôi gió thu n, tàu i mau h n b n lên, b i v y cho nênlui h i x qua, n m t tr i l n thì tàu ã t i Cái V ng, Chúa tàu ra ng xem hai bênsông n t i m i tr vô phòng ng i u ng n c mà coi Thu Th y may áo. Thu Th y m tmày sáng r , môi má b u, còn hai tay thì ngón nh , c m tròn, l i kim rút ch coi thi tduyên l m. Chúa tàu là ng i hi u ngh a, lòng th ng cha nh m ch ng lúc nào nguôi,d báo oán n n ch ng lúc nào xao lãng, b i v y cho nên t khi v t c nàng ThuTh y thì trong b ng ch ng h khi nào có tính th a công n c u t mà ph i hi p châu tr nbao gi . Nh ng v y mà êm n ng i nh m coi Thu Th y m c An Nam, th y nàngnhan s c ít ai bì, thì cái c c ái tình nó à có h i diêu ng. Nay ng i coi Thu Th y ng imay n a, nh m g ng m t, ngó bàn tay m t h i thì l a lòng h ng h c, bi n ái d i dào,ngh r t khó mà l ng l cho c. Chúa tàu s l a g n r m ch ng ti n, nên tính b mà ira ngoài cho nguôi, song mu n ng d y mà ng không ành, d ng nh ai níu ai trì,bi u ph i ng i ó mà ngó Thu Th y. Chúa tàu mu n gây chuy n mà nói, mà không bi tph i nói chuy n gì, nên c ng i coi may m t h i lâu r i m i h i r ng: Cô nói áo qu nAn Nam may h t r i, mà sao còn may gi ng gì n a ó? .

Nãy gi Thu Th y ng i may trong ý c ng i Chúa tàu m u nói chuy n ngcó th a d p mà h i d coi Chúa tàu s u não vi c chi, ng h u ki m th mà g giùm;ch ng nghe h i thì trong lòng ch ng xi t n i m ng, nên ng c m t lên, m t ngó Chúatàu, mi ng c i chúm chím mà áp r ng: Th a, em còn m t cái áo n y ch a m khuynút, nên em m cho r i . Chúa tàu th y mi ng c i nh hoa n , nghe ti ng nói r t thanhtao, thì tâm th n càng b n lo n h n n a, song c ng g ng g ng mà nói r ng: Tôi quênl ng, mà cô c ng không thèm nh c, tàu u t i Tân Châu m y b a rày sao cô không l yb c lên ch coi hàng l a có th nào p mua may áo qu n thêm mà m c?

Thu Th y c ng c i chúm chím mà th a r ng: Áo qu n em ã nhi u r i, mualàm chi n a thêm t n hao .

Chúa tàu nghe nói thì nhíu c p ch n mày mà áp r ng: Cô ng lo s t n hao.Vàng b c tôi y m t tàu, xài n ch ng nào c ng không h t âu mà s . Cô mu n muav t chi c d khoang ch cô n m ó l y ti n b c mà mua, ch ng c n ph i h i tôi, màc ng ch ng c n i tôi bi u .

Thu Th y nghe Chúa tàu nói m y l i qu ng i không bi t l y chi mà tr l i chox ng, nên c i r i cúi m t xu ng mà may. May c vài m i kim nh t i s s u não c aChúa tàu li n ngó lên mà h i r ng: Em có m t vi c mu n h i Chúa tàu quá, mà vì Chúatàu có l i d n tr c, nên em không dám h i

- H i vi c chi?

- Chúa tàu là m t ng i giàu có l n, mu n làm vi c chi c ng c h t; ã v y màem dòm coi Chúa tàu l i c ng là m t ng i hi n t nh n c l m, Chúa tàu s nghi p l nnh v y, tánh n t t t nh v y, ch ng bi t vì c nào trong lòng l i hay s u não, n ch ngngon, n m ch ng vui?

Nãy gi Chúa tàu ng i nhìn Thu Th y, quên nh ng vi c riêng c a mình, nên tronglòng m i vui v c chút nh, Chúa tàu l y làm khoái ý, ngh vì g n m i ba n mtr ng n m mùi i cay ng luôn luôn ch ch a g p lúc nào ng t bùi nh êm nay v y.Ch ng nghe h i m y l i, li n nh n nhà, th y khám t i qu nh hiu, th y m cha n mch t, th y K nh Chi nghèo c c, th y em gái khóc than, nh ai em b c tranh th m s u màtreo tr c m t, nên châu mày m t r i qu u mà áp m t cách r t c c c n r ng: Tôiã d n r i mà sao cô còn h i? Chuy n y cô ch ng c n bi t làm chi .

Nói v a d t ti ng ngó l i thì th y Thu Th y m t mày tái xanh, mà hai hàng n cm t l i ch y ròng ròng n a. Có l khi Chúa tàu th y v y mà n n, nên m i nói c c ó r ili n ti p r ng: Cô ôi, tâm s c a tôi th m thi t l m, không th nào k cho xi t c. Cól r i sau cô c ng rõ; bây gi xin cô ng h i n, vì h i thì tôi thêm au lòng, chkhông ích chi .

Thu Th y ngó Chúa tàu m t cách r t bu n th m, r i cúi m t xu ng mà may, ch ngdám nói l i chi n a h t. Chúa tàu ng i ngó c ng h t vui, nên u ng n c r i chun vàophòng trong mà n m. Chúa tàu mu n ng mà ng không c, c n m thao th c, nhvi c này, tính vi c kia hoài, nh m y l i bà Tám Ti n thu t chuy n cô T Chuyên thìth ng xót h t s c.

Chúa tàu nh l i lúc mình còn nh th y cô T Chuyên là gái có n t, nên mình ph ilòng, mình quy t nguy n loan ph ng tr m n m, mà ch ng bi t cô ta có kh ng hay không.B a n g p cô ta gi a ng v ng v mình m th , thì cô ta c ng h u tình, nên m ih a cùng nhau, vì m t ch nghèo bó bu c, nên m i t i u ch a ch p k p, k mình b savào ch n lao tù. M i m y n m nay m i l n nh n cô ta thì u t ng ã l y ch ng

khác làm n r i ch có dè âu m t l i h a gi a ng, mà ng i c c m thuy n mà chkhách.

Chúa tàu n m ngh n ó thì trong lòng bu n bã tr m chi u. Cô T Chuyên là gáimà bi t gi l i h a cùng mình, mình là trai há không bi t gi l i h a v i cô hay sao? N ucó xiêu l c ch n nào mình c ng ph i tìm cho ra mà v y duyên cá n c, song ng i ta nóicô ã ch t r i, v y mình bi t âu mà tìm. Mình có nên gi cô phòng chích g i ng tlòng th ti t c a cô hay không?

Chúa tàu h i th m trong b ng nh v y r i l i càng ng n ng , không bi t làm saomà tr l i. N m suy tính m t h i lâu ngh cha m sanh ng có m t mình là trai, n umình không c i v ng sanh con mà ph ng t t tiên thì là th t hi u v i cha m l m.Mà nay cô T Chuyên là ng i mình ã n ng l i giao c, cô ã ch t r i, bây gi mìnhm i k t b n cùng ai?

Chúa tàu v a h i câu này b ng nghe Thu Th y l c c phòng ngoài. Chúa tàungóc u mà dòm, th y cô ta ng d n d p mà ng , thì trong lòng l i ng ng n, l atình mu n c t ng n, sóng ái mu n b a vòi, th m ngh n u mình không k t b n v i cô tathì u ng l m. Lúc y b n d i tàu ph n nhi u ã ng r i, duy còn à công c coi lái vàcòn hai ng i b n coi tr bu m, m t tên thì kéo n li u, m t tên thì hát phía tr c m i.

Chúa tàu l m c m ng i d y tính ra phòng ngoài ng k h t m i i u s u não choThu Th y nghe, r i luôn d p s t ý bày lòng mà xin cô k t tóc tr m n m cho ph t nhquy n luy n. V a mu n ng d y l i ngh mình là ng i n c a Thu Th y, nay mình trlòng mu n cô ta, nh cô ta c ng vui lòng mà làm b n v i mình thì ch ng nói làm chi,tho ng nh cô ta không có lòng th ng mình, tuy c h n thì không dám c , song cô takhông c vui, thì cái n c u t c a mình s tr nên cái oán c ng b c, d ng y tmình ph i n n n t i ch t.

Chúa tàu xét n ó thì trong lòng ch ng có chút chi vui, nên n m xu ng kéo m nmà p tính ng ph t cho r i. Ch ng dè n m ã trót canh mà ng không c, gi n khoátm n ng i d y r i t èn, tính kêu Thu Th y vào phòng trong ng to nh bày tình chod . Lúc y hai tên b n phía tr c m i ã d t n thôi hát. Chúa tàu lóng tai nghe t phíaim lìm, duy có chú à công m t lát b bánh nghe m t cái k t mà thôi. Chúa tàu mu n c tti ng kêu Thu Th y, song d m n ba b n l n mà không dám kêu.

Vi c tình c mà ngh c ng l k , b i vì t u hôm cho n ch ng y. Chúa tàutính nh ng vi c chi là tính th m trong b ng mà thôi, ch ch ng h ló mòi cho Thu Th ybi t, n ch ng mu n kêu Thu Th y thì Thu Th y c ng không hay, mà sao Thu Th y l ic a mình r i t ng h ng d ng nh t ý cho Chúa tàu bi t r ng mình còn th c v y.

Chúa tàu nghe ti ng t ng h ng thì ng c nh y h i h p d n không c n a, bèn c tti ng mà h i nho nh r ng: Cô còn th c ó hay sao? . Thu Th y c ng áp nho nh r ng:D th a em còn th c . Chúa tàu l ng thinh m t h i r i m i bi u r ng: Cô làm n rót

cho tôi m t chén n c .

Thu Th y ng i d y rót m t chén n c trà r i b ng l i c a phòng mà a cho Chúatàu. Chúa tàu thò tay mà l y chén n c, li c m t ngó Thu Th y, th y mái tóc ph t ph haigò má d ng nh gu n mây v ng vít m t tr ng r m, thì tình càng thêm m n, lòng l icòn thêm yêu, mu n n m tay Thu Th y kéo ri t vào phòng r i m t giao m t, tay b t tay,mà t thi t n i ni m au n. Mu n thì mu n mà trong lòng l i ng n ng i, b i v y chonên l y chén n c r i ngó èn mà suy ngh m t giây lâu, tính r ng s n n tr oán lài u mình c n ph i lo tr c, ch còn s tóc t tình t là i u mình ch ng g p gì mà ham,v y mình n n tr oán xong r i s tính ph i hi p v ch ng ngh c ng ch ng mu nchi ó.

Thu Th y ng i Chúa tàu u ng n c cho r i ng l y chén em i c t, mà ihoài không c nên tính d b c mà i, ch ng dè v a m i xây mình thì Chúa tàu b ngn c u ng r i tr chén l i và nói r ng: Cô c t chén r i i ngh i, th c chi khuya dv y .

Thu Th y b c ra c t chén r i kéo g i mà n m. Chúa tàu c ng t t èn phòng trongr i p m n mà ng .

êm khuya l ng ng i mà suy h t vi c i thì th y nh n nhàng tr c m t có ksang, có ng i hèn, có k giàu, có ng i nghèo, có k thiên h khen là khôn, có ng ithi n h chê là d i, có k thiên h chê là d , có ng i thiên h khen là hay. ã th y nhv y, mà l i còn th y b c sang giàu thì trên cao, còn b c nghèo hèn thì d i th p.Ng i mà thiên h khen là khôn là gi i th ng hay khua môi múa m , còn k thiên hchê là d i là d l i th ng b ép b è. Ai dòm th y trong xã h i có phân ngôi th nh v ythì c ng u cho là l t nhiên, nên d u g p ng i giàu sang húng hi p k nghèo hènch ng bi t au lòng, d u g p k gi i khôn khinh khi ng i d d i c ng ch ng bi t t c trí.

H i ng i ái nh n qu n, m o ngh a, v y ch ai ã rõ bi t s giàu sang v i snghèo hèn, h n cách nhau bao xa hay không? V y ch có ai xem th y l i khen ng i v il i chê bai c a thiên h ó ch ng nh m chút nào hay không? Hi m k giàu trong giâyphút ã hoá ra nghèo, hi m k nghèo r i tr nên giàu, hi m k hèn r i tr nên sang.Ng i mà h khen gi i khôn ch a t thi t gi i thi t khôn, ng i mà h chê là d là d ic ng không t thi t d thi t d i.

y v y n u trong xã h i mà mu n phân cho có ngôi có th , thì thà phân ra ng ingay, ng i ph i, ng theo m t phía còn k qu y k tà ng theo m t bên, r i ng ingay ng i ph i thì tôn tr ng ng i khen, còn k qu y k tà thì khinh khi b b c.

Chúa tàu Kim Qui ã t ng lao ao l n n, mà nay l i c vàng b c d y y, ãth y k giàu mà b t nh n, ng i nghèo m ngh a, ã bi t k sang tham lam, ng i hènth ng ngay, nên trong lòng chán ngán cu c i, ch ng còn k ai là h n ai, ch bi t ng iph i nên th ng, k qu y nên ghét mà thôi.

B ng Chúa tàu ã nh v y mà may g p Tr n M ng c ng gi ng ý mình, b i v ycho nên hai ng i yêu nhau, tin nhau ch ng khác chi anh em ru t. Tr n M ng th y b ngChúa tàu hào phóng, ch a bi t mình mà dám ra m y ch c nén b c mà c u mình, thìth ng nguy n th m r ng s em h t t m lòng thành mà áp ngh a t ng tri, b i v y chonên khi th y Chúa tàu có vàng b c nhi u ch ng h ng tâm, mà t y v sau l i còn lomà ph c s Chúa tàu h t lòng h t d n a.

Tr n M ng t khi phân r Chúa tàu mà qua An Giang thì c m t lòng lo ki m choc K nh Chi mà thôi, b i vì s ki m không c thì ch c là Chúa tàu s u não. Tàu t i

An Giang thì nh m lúc ban êm. V a qu ng neo r i thì Tr n M ng kêu Cam v i Quítvào phòng, a cho m i ng i m t b qu n áo Qu ng ông và bi u ph i c o u giócbính r i m c qu n áo ó cho thi n h kh i nghi, ch n u không gi d ng ng i ta dòmth y An Nam d i tàu khách, ch c sao ng i ta c ng tra h i, mà h ng i ta tra h i thìl u vi c hai ng i b t i n tr m mà tr n, t ch ng kh i b b t.

Cam v i Quít tuy là s quan b t nên c ng gi làm ng i khách cho yên thân, songngh vì mình An Nam mà c o u gióc bính thì d k nên d c d c không ch u ti n phát.

Tr n M ng nói r ng Chúa tàu mu n c y hai ng i i tìm K nh Chi giùm cho Chúa tàu,n u hai ng i không ch u thay hình i d ng thì làm sao mà giúp cho Chúa tàu c.

Cam v i Quít không bi t ki m K nh Chi làm chi mà h i Tr n M ng thì Tr nM ng c ng không hi u b i v y cho nên hai ng i không bi t có c n kíp chi hay khôngmà ph i c o u, nên d c d c hoài, Tr n M ng ép ri t, túng th m i h a vài ngày r is ti n phát.

Sáng b a sau, Cam v i Quít th c d y ra m i tàu mà hút thu c và bàn v i nhau coicó nên c o u gióc bính hay không. Lúc y m t tr i g n m c. Hai Cam ng ngó vômé b , b ng th y có m t ng i chèo ghe hình d ng m t mày gi ng K nh Chi nh khuônúc. Anh ta kêu mà ch cho Sáu Quít coi. Sáu Quít nhìn m t h i thi t qu là K nh Chi,

ch ng còn nghi ng i chi n a. Hai ng i bàn v i nhau r ng: M y n m tr c mình còn Tân Châu thì có nghe h nói K nh Chi a ò ngang sông b n An Giang, có l khi anh tacòn a ò ây ch gì . V a nói d t ti ng, thi t qu có ai ng bên sông kêu ò r i K nhChi chèo ghe qua mà r c.

Cam, Quít th y rõ bèn kêu Tr n M ng mà ch cho anh ta coi. Tr n M ng nghe nóichèo ò a ngang sông tr c m i tàu ó là K nh Chi thì trong lòng ch ng xi t n i m ng,l i s K nh Chi nhìn bi t Cam, Quít thì trái ý Chúa tàu, nên ng coi m t h i r i d nCam, Quít ng có lên b , mà c ng ng cho K nh Chi th y m t, i Chúa tàu qua r is hay. Hai ng i nói r ng mình bi t K nh Chi là bi t m t mà thôi ch không quen, mà xacách nhau ã n m sáu n m r i, không l K nh Chi còn nh mà s .

Tr n M ng tuy gi ý không c n K nh Chi song trong lòng mu n bi t coi K nhChi nhà c a âu ng ch ng Chúa tàu t i mà thu t l i rõ ràng cho Chúa tàu nghe, b iv y cho nên trong phòng m c a rình coi, n tr a m i th y có m t a con trai ch ngm i ba m i b n tu i, xách m t gói c m d a g c cây da, r i K nh Chi b thuy n leolên b r i ch p tay sau ít i th th n d c theo mé sông, có ý ch K nh Chi i v ng itheo sau mà d coi nhà ch nào cho bi t. M t tr i g n l n, a nh xách c m h i tr aó tr l i r i thì K nh Chi bu c thuy n lên i v i nó mà v nhà. Tr n M ng nom theo thì

th y K nh Chi qua kh i ch r i theo vòng vô trong mé kinh V nh T , t i m t cái chòi nhb ng tranh gi c a chun vào r i n i l a t èn, n u c m l ng x ng. Qua ngày sau, lúcK nh Chi ng chèo ò, Tr n M ng lén i n cái chòi y thì th y c a gài ch t c ng,trong chòi v ng tanh.

Tr n M ng d bi t h t r i m i ch u n m d i tàu mà ch Chúa tàu. Quan nghe tàungo i qu c vào có sai lính xu ng h i, thì Tr n M ng nói r ng tàu buôn bán, song mình làt ng kh o3, ít ngày n a Chúa tàu m i n. u t i An Giang tr n sáu ngày, Chúa tàu m iqua t i. Khi Chúa tàu t i thì m t tr i ã l n, nên K nh Chi ã v r i. Tr n M ng v a th ytàu t i li n b i tam b n mà qua, d y à công neo ngay chi c tàu mình ng hai chi c usong song coi cho p.

3 Ng i qu n lý

Chúa tàu v a th y m t Tr n M ng thì li n h i coi ki m K nh Chi có c haykhông; m i nghe Tr n M ng nói ki m c r i thì trong lòng h n h , ngoài m t vuic i, coi ra c ý l m. Tàu neo xong r i, Tr n M ng v i Chúa tàu m i d t nhau vàophòng. Tr n M ng thu t l i h t các vi c mình ã th y l i cho Chúa tàu nghe r i xin Chúatàu i qua ngày mai thì s th y K nh Chi xu ng b n a ò.

êm y Chúa tàu thao th c ng không ng, trông i cho mau sáng ng có th ym t K nh Chi, k o anh em cách nhau m i m y n m tr ng, lòng r t nh th ng, mànghe nói anh ta vì lo b o b c gia quy n mình nên ph i mang nghèo, mang kh , thì l icàng kính m n l m.

Tr i v a h ng sáng thì Chúa tàu ã th c d y, Thu Th y th y Chúa tàu th c d y thìl t t h i b n n u n c, b trà ngon, ch m t bình em vào phòng cho Chúa tàu u ng.Chúa tàu m c a s bên tay trái, ng i u ng n c mà ngó lên b th y có nhà ã m c a,còn có nhà còn ng , ngang ch tàu u có m t cây da l n ng d a mé sông, lá r m r p,nhánh sum suê, g c l n n n i hai ng i ôm không giáp. D a g c cây da có m t chi cghe l n nh , n c ròng ch y m nh nên chi c ghe n m xuôi theo mé b . D c theo mésông có m t cái ng, m t lát thì có m t ng i àn bà i ngang, k thì gánh, ng i thìb ng, mà ng i nào n ó c ng ng l i mà ngó tàu, có ng i l i gánh d a g c dar i níu nhánh thòng ch n d i sông mà r a.

M t tr i m c, thiên h l i qua trên ng càng ông, Chúa tàu h th y có àn ôngthì ngó ch ng, coi ph i K nh Chi hay không. ng dòm bên tay trái, b ng nghe d i mésông bên tay m t có ng i kêu ò inh i.

Chúa tàu vói tay m c a s bên kia mà dòm, thì th y có ba ng i àn bà, haing i thì gánh, m t ng i thì b ng thúng nói l n r ng: D hôn! B a nay ng quên haysao mà t i ch ng n y m i ra? . Ng i y v a d t ti ng l i nghe mé bên kia có ti ng ànông áp l i r ng: Ch u phi n i m t chút, b m y ch . tôi tát n c r i tôi qua a .

Chúa tàu nghe nói nh v y li n tr qua d a c a s phía tay trái mà coi, thì th y cóm t chú àn ông d i ghe l n bu c d a g c da ó, ng lum khum tát n c ghe.Chúa tàu bi t ó là K nh Chi nên trong lòng h i h p, m t ngó ch ng ch ng, i ng cm t lên ng xem coi có qu là K nh Chi hay không. Ng i y tát n c xong r i li n l itr c m i ghe mà m dây, r i ra sau lái gay chèo mà chèo ngang qua sông. Khi ghe daym i ra ngoài sông, Chúa tàu dòm th y m t ng i y chán ch ng r i li n cúi u xu ng,hai hàng n c m t nh gi t, ngó không c n a. Tr n M ng th y K nh Chi ra thì l t tb i tam b n qua, có ý ch cho Chúa tàu coi.

Chúa tàu vào phòng trong n m gác tay lên trán mà th ra, m t h i r i m i ng id y i ra tr c m i tàu mà ngó hai bên b . Lúc Chúa tàu ra thì K nh Chi v a chèo ò trl i, m t thì ngó hai chi c tàu mi ng thì nói chuy n v i ba ch i ò. Chúa tàu th y K nhChi m c m t cái qu n v n b ng v i en v a chí u g i nên lòi hai ng ch n m c thích,áo c ng v i en mà ã c có vá hai ba mi ng, còn u thì chôm bôm l i có b t m t cái

kh n xéo b ng v i xanh. Chúa tàu ng ngó hoài coi K nh Chi chèo qua chèo l i n b nl n m i ch u tr vô phòng.

n c m r i Chúa tàu m i d y Tr n M ng so n ra n m cây l a t t, hai cân tràngon, hai c p ngà thi t x ng, l i l y gi y gói hai ch c nén b c, r i trên mâm, bi ub n b ng i theo ng có i t t quan T ng c. Chúa tàu v i Tr n M ng vào dinh thìquan T ng c ti p r c r t h u. Quan T ng c tu i ch ng n m m i l m, râu ã b choa râm, m i u ng n c r i h i Chúa tàu tính mua bán v t chi, thì Chúa tàu nói d i r ngmình mu n mua lúa ch v Qu ng ông mà bán.

Quan T ng c nghe nói li n l c u mà áp r ng: Chúa tàu n tính mua lúa màr i quá, n m nay t nh An Giang m t mùa có lúa âu mà mua, mà d u dân có lúa chút

nh mu n bán i n a, tôi c ng không dám cho phép Chúa tàu mua, b i vì hi n gi âynhà nghèo ã không có c m mà n, ph i dùng khoai dùng b p mà d m n u tôi cho bánlúa thì vài tháng n a ch c là dân trong t nh ch t ói h t th y. Hôm tháng tr c tôi nghedân nghèo nhi u làng ã ói r i thì tôi sai s s v kinh mà tâu cho Tri u ình hay vàxin phép khai kho mà ch n b n. Dân nghe m t ngày m t ói, mà i s hoài không th yv tôi l y làm b i r i l m, không bi t li u làm sao ây? .

Chúa tàu nghe nói thì h i coi hi n gi dân ch nào ói h n h t. Quan T ng cnói trong c t nh ch nào c ng v y, h nhà nghèo là ói, b i vì lúa thì có, mà giá thì cao,nên dân nghèo không có ti n mà mua, th m chí khoai b p mà mua c ng không n i mà nn a. Chúa tàu l i h i n u Tri u ình không cho phép m kho mà ch n b n thì làm sao?Quan T ng c ng i l ng thinh m t h i r i l c u mà nói: Không l không cho phép .

Chuy n vãn c m t h i, quan T ng c th y Chúa tàu v i Tr n M ng mu nki u mà xu ng tàu thì ngài ngó mâm l v t r i nói r ng: Chúa tàu n ây buôn bán, vàodinh mà vi ng tôi thì c ng l r i, không c n l v t chi. V y xin Chúa tàu d y b n nób ng y xu ng tàu, thi t tôi không dám lãnh âu .

Chúa tàu th y quan T ng c không thâu l v t thì trong lòng không an, nên theon n n hoài, mà n n n th nào ngài c ng không ch u nh m, ngài l i nói r ng t ngày ngàira làm quan thì ngài nguy n gi lòng thanh liêm chánh tr c, ch ng h thâu l v t chi c aai, không l bây gi ngài i cái lòng y mà nh m l c a Chúa tàu. Chúa tàu nài n không

c, túng th xin nh m m t cây l a v i m t c p ngà, mà quan T ng c c ng khôngch u. Ch ng Chúa tàu n n n quá, c c ch ng ã ngài ph i nh m m t gói trà mà thôi.

Chúa tàu lúc nói chuy n thì ã bi t quan T ng c là ng i nh n c, ch ng th ykhông nh m l v t thì m i hay là m t ng i thanh liêm, nên trong lòng c m ph c vôcùng, th m ngh r ng: ông quan này thi t là áng kính, n u khi tr c mình g p ông quannh v y thì có âu mà b h i, mình oan c tính n ây l p th xin minh oan, mà naymình g p ông này ch c là thành s c. Song ng không ch u nh m l v t thì mình làmsao mà làm quen?

Chúa tàu v a ngh n ó thì h i ý nên day qua nói ti ng Qu ng ông v i Tr nM ng bi u Tr n M ng ki u r i xu ng tàu l y em lên cho mình hai tr m nén b c. Tr nM ng ki u ra i, còn Chúa tàu thì c ng i ó mà nói chuy n. M t lát Tr n M ng b ngb c lên Chúa tàu m i ng d y mà th a v i quan T ng c r ng mình là ng i giàu cól n, mà c làm giàu y c ng là nh buôn bán v i ng i An Nam. Nay n ây quanT ng c nh n c thanh liêm thì kính ph c vô cùng, l i nghe nói dân nghèo ói rách thì

ng lòng ch u không n i. V y nên xin d ng cho quan trên hai tr m nén b c, mua lúar i phát cho dân nghèo n lúc này ch n u ch cho có l nh cho phép khai kho mà ch nb n thì s dân ph i ch t ói.

Quan T ng c nghe nói thì ch ng h ng, không dè ng i ngo i qu c mà có lòngth ng dân trong x nh v y. Tuy ngài gi tánh thanh liêm, mà ng i ta d ng b c ngmua lúa c u dân ch không ph i cho ngài nên ngài không l t ch i c, b i v y ngài tl i cám n Chúa tàu, r i cho m i quan B , quan Án n nhà thu t chuy n Chúa tàu t tcho quan B , quan Án nghe và d y l p t c t ng trát cho t ng làng nói cho rõ r ng Chúatàu Kim Qui có d ng hai tr m nén b c ch n b n, d y làng t ng n u ch nào có dân óithì ph i làm khai ng n lãnh b c v mua lúa phát cho dân n.

Lúc quan T ng c bàn tính v i quan B và quan Án, thì Chúa tàu ng i li c xemth y quan B ch a có râu, m t th n, môi m ng, tu i ch ng b n m i; còn quan Án thìrâu dài, da en, môi dày, già ch ng sáu m i tu i. Chúa tàu h i thì quan T ng c nóitr n nh m An Giang m i hai n m, quan B c b y n m, còn quan Án m i m t n mr i. Chúa tàu th m ngh h i mình b n n ba ông này không có ông nào ây h t, còn h iTr n M ng g i b c cho Tr n T n Thân thì có quan B , quan Án nh m t i ây. Chúatàu chuy n vãn n tr a r i m i ki u mà i xu ng tàu v i Tr n M ng.

Hai ng i d t nhau v t i b n ò thì th y K nh Chi ng ng i d a g c da màc m n v i con. Chúa tàu th y v y bèn b c l i ng g n m t bên mà xem cho t ngt n: K nh Chi m t da en nám, ngó thoáng qua thì bi t ng i d m m a dang n ng, laol c c c thân r t nhi u nên m i cùi ày nh v y, còn a con tuy áo qu n c ng khônglành, nh ng mà c p con m t sáng tr ng, hai bàn tay d u nh u, má b u c m l m, coi gi ngh t di n m o Th Xuân ngày x a.

Chúa tàu v i Tr n M ng tuy gi b ng ch tam b n vô r c, song thi t lòngmu n coi cho rõ ràng. Khi hai ng i ng ó thì nghe cha con K nh Chi nói chuy n v inhau nh v y:

- B a nay con em c m tr , cha có ói b ng không?

- Ch a ói cho m y.

- Th y m c d y con ráng nghe cho h t bài sách nên b a nay con v tr , l t t vog o n u c m mà n u c ng tr .

- H i s m mai con thu c bài hay không?

-Th a thu c. Th y nói mai sáng nghe qua Kinh th . Cha mua b Kinh th ó th ykhen ch rõ ràng d .

- Ráng h c nghe con.

- , cha, g o còn có vài n i n a thì h t a cha.

- Không h i chi âu. Cha nài bà Lý c m t gi lúa r i, chi u cha gánh v r it i s gi t mà n Con n c m r i v coi nhà, x s i h c, ngoài n y n ng quá.

Chúa tàu nghe t i ó thì tam b n ã vô t i, nên b c xu ng tàu cho b n b i ra tàu;tam b n b i dang ra xa r i mà Chúa tàu c ngó cha con K nh Chi hoài.

Tr i n a chi u, Chúa tàu v i Tr n M ng em l v t n vi ng quan B và quanÁn, n âu c ng c ti p r c r t h u song vì b i quan T ng c h i s m mai khôngnh m l , mà l i Chúa tàu ã có làm n i v i dân nên quan Án, quan B c ng khôngnh m l v t.

Nhân dân s t i hay s Chúa tàu xu t hai tr m nén b c mà chu n b n thì ai c ngu ng i khen kính m n, b i v y cho nên h Chúa tàu b c ch n lên b thì àn ông, àn

bà, con nít n u trong nhà thì núp cánh c a mà coi, còn nh g p ngoài ng thì népm t bên mà ngó.

Chúa tàu vi ng quan B , quan Án xong r i, bèn bi u Tr n M ng d t mình n nhàK nh Chi coi b n làm sao. T ch lên t i vàm kinh V nh T thì nhà c a ông, màd c theo b kinh thì cách xa xa m i có m t cái, mà cái nào c ng túm húm, mu n chun vôc a ph i cúi u. Qua kh i hai cái nhà r i Tr n M ng l y tay ch cái nhà nh k ó mànói r ng ó là nhà c a K nh Chi.

Lúc y m t tr i ã chen l n, Chúa tàu ch n i th ng th ng, m t ngó bao ng,th y tr c m t hòn núi Sam s xanh um, còn xa xa thì là dãy núi Th t S n, khói t amây v n, trông ra phát ng m ngùi tâm s .

Chúa tàu n tr c nhà K nh Chi r i m i d ng ch n ng ngó vô, nhà c t s t vôb kinh ch ng ba ch c th c, có d n m t cái ng vô s ch bóng, hai bên ng tr ngbông trang v i bông n ngày, tr c sân có m t ám hu tr ng, gió chi u ph ng ph tmùi bay ngào ng t, hai bên nhà tr ng khoai lang, sau hè có m y cây i trái sai o n nhánh.Nhà s p c a gài kín mít, có m t con chó m c n m d a g c i th y Chúa tàu v i Tr nM ng i t i thì ch y ra s a vang tai.

Chúa tàu ng ngó m t h i, ng bu n b c ngao ngán, b ng nghe sau l ng cóti ng ng i ta nói chuy n, l t t day l i th y K nh Chi gánh m t gánh lúa i tr c, còn

a con thì tay ôm sách, ch y lút thút theo sau. Chúa tàu s K nh Chi nghi, nên l n ch ni t i, làm nh tu ng th a tr i mát m i theo b kinh mà ngó n c trông non. Cha conK nh Chi vào nhà nói chuy n v i nhau nho nh , ngoài nghe không rõ, duy m t lát ngheth ng nh c i lên m t ti ng. Chúa tàu lúc v ngang qua nhà K nh Chi thì có khói lênnghi ngút, a con ng i d a hè, tay vo g o còn mi ng bình sách om sòm.

Chúa tàu th y K nh Chi nghèo kh thì ch ng xi t n i th ng, b i v y cho nên khixu ng tàu ng i n c m thì ch ng a mà ngó ra c a s hoài, n không bi t ngon. Tr nM ng n c m r i qua bên tàu mình mà ng . Chúa tàu d n Tr n M ng r ng ngày a choHai Cam ít nén b c bi u nó m n xu ng lén v th m nhà coi m già còn m nh gi i thnào, r i tr xu ng mau mau ng kéo neo i x khác.

êm y Chúa tàu ng không c, c ng i d y n m xu ng, trong trí tính hoài,không bi t làm th nào ng n n cho K nh Chi. Ban u mu n th a d p lúc ban êmt thi t cho anh ta r i h i anh ta nh mu n i theo thì b nhà xu ng tàu v i mình, cònnh không ch u thì cho anh ta vàng b c r i bi u anh ta tr v x cho an nhàn, kh i khthân lao l c n a. Tính nh v y coi ã ph i r i, song ngh l i mình còn m t n i lo báo oán,b i vì nh ng k thù c a mình là k c ác, không l mình ành cho nó an h ng phúquí vinh huê, n u mình nói thi t v i K nh Chi, s K nh Chi d n lòng không c r i làmb ti ng, ã báo thù không c mà l i còn có h i n a.

Chúa tàu tính t i tính lui, nh t i a cháu càng th ng t ru t. Tr ng trên thànhã tr canh t mà Chúa tàu c ng ch a ng , c n m tr n tr hoài. Chúa tàu bò ra phòng

ngoài rót n c u ng. Thu Th y th y Chúa tàu ra thì ng i d y mà nói r ng: Th a, n cngu i r i. Chúa tàu mu n u ng n c nóng em i n u cho .

Chúa tàu l c u r i rót n c ngu i mà u ng , l i h i Thu Th y coi ngày nay cólên ch mà i ch i hay không. Thu Th y nói: X l em không dám lên. Chúa tàu ngàynay lên hai l n nh v y ch có g p vi c chi vui hay không? . Chúa tàu tình c suy nghkhông k p nên v t áp r ng: T i ây ã ch ng có chi vui mà l i còn bu n thêm nhi un a .

Thu Th y li c m t ngó Chúa tàu thì th y n c m t r ng r ng mu n ch y. ThuTh y bò l i ng i x p chè he và l y và th a r ng: Th a Chúa tàu, em mang n Chúa tàut , c i t hu n sanh, mà l i còn chi u c làm n cho em no c m m áo em ch ng bi tlàm sao mà n b i n y cho c. êm nay em xin t thi t, d u Chúa tàu n i gi n,chém gi t em thì em c ng cam lòng, ch h em th y Chúa tàu bu n thì em n ng không

c. Thi t em ch ng dám t c m ch èo b ng h i th m n vi c riêng c a Chúa tàu,song em xin Chúa tàu m t i u này là Chúa tàu ngh coi ph n em ây có th chi mà giúpcho Chúa tàu b t bu n c hay không, ví nh em có th giúp c, thì d u tan x ngnát th t em c ng vui lòng ch ng h chi mà Chúa tàu ng i .

Chúa tàu nghe nói m y l i, b ngoài thì là trung h u mà b trong ngh r t thâmtình, b i v y cho nên ng i ng ng n r i lo n tâm th n, r i gi t l y tràn tr ng ng không

ng. Chúa tàu ng i khóc; Thu Th y th y v y c ng khóc theo. Khóc m t h i r i Chúa tàulau n c m t nói ti ng An Nam v i Thu Th y r ng:

- Ch ng gi u chi cô em, có m t ng i khi tr c ã có thi n cho tôi tr ng l m.Ng i y nay nghèo kh , còn tôi giàu có mà tôi không bi t làm sao n n, nên tôi

bu n b i v y, tôi không mu n ch ng m t cho ng i y bi t tôi. V y n u cô thi t có lòngth ng tôi thì có l tôi tr cái n y xong c.

- D , n u em có th tr n giùm Chúa tàu c thì em xin v ng. Bây gi em ph ilàm sao?

- Tôi ngh có m t k này thì h n h t; n u cô em ng ng i y làm ch ng, thì tôigiao vàng b c cho cô em v mà nuôi ch ng, làm giàu cho ch ng, ng cho ch ng kh ic c kh n a, có k y thì tôi b t bu n mà thôi.

- D , em ch u.

- Tôi xin nói tr c cho cô bi t r ng ng i y tr ng tu i r i, mà l i x u xa b n hànl m.

- Em ã nguy n d u nát thân em mà Chúa tàu vui lòng c, em c ng làm; em ãnói nh v y, Chúa tàu còn ng i chi n a.

- N u cô có lòng t t quy t thay m t mà n n áp ngãi cho tôi, v y thôi maitôi ch ng i y cho cô coi.

- Th a, Chúa tàu ch ng c n chi ph i ch , Chúa tàu d y em ng th ng cùi a uiem c ng ch u, ch ng lu n là ai.

- Ng i y chèo ò a ngang sông tr c m i tàu ây mai r i cho cô coi.

- Em ã nói nh v y, còn coi làm chi.

- V y thôi cô i ngh i, th ng th ng r i tôi s tính.

Chúa tàu tr vô phòng, bên tai hãy còn v ng v ng nghe m y l i trung h u c a ThuTh y hoài. Tuy k n n th t là hay, song lòng lu ng nh ng b i h i, bu n thì thi t b tbu n, mà vui c ng ch a vui c.

R ng ngày sau, K nh Chi ra chèo ò, Chúa tàu dòm th y li n kêu mà ch cho ThuTh y coi. Thu Th y nh t nh không ch u coi, mà vì Chúa tàu ép quá, bi u ph i coi chobi t m t, nên c c ch ng ã Thu Th y ph i l i c a s mà dòm.

Tàu u t i An Giang m y b a, b a nào c ng ng i mà nh m K nh Chi. Có khi lênch ch i, ch ng tr xu ng tàu không cho b n b i tam b n mà r c, l i bi u K nh Chichèo ò mà a ra tàu r i cho ti n, khi thì m t quan, khi thì hai quan. K nh Chi th ynhi u không dám l y, Chúa tàu ép hoài, túng th ph i l y. K nh Chi th y Chúa tàu thì hayngó, nh ng ngó thì ngó ch không nghi chi h t; l i nghe nói Chúa tàu là ng i qu ng i,ã xu t ra hai tr m nén b c mà c u dân c c n, nên Chúa tàu i ò cho m t hai quan ti n

ngh ch ng l gì.

Hai Cam v nhà m y b a r i tr xu ng tàu. Chúa tàu h i th m m mình m nh gi ith nào, thì nói m ã ch t h n m t n m nay, nhà c a b hoang h s p h t. Chúa tàu

nghe nói trong b ng th ng th m, ti c vì khi ho n n n nh m y b a c m, nay giàu có màkhông n n áp ngh a c.

Chúa tàu có h i Sáu Quít nh mu n v th m nhà thì v , Sáu Quít nói r ng mìnhkhông còn m cha mà c ng không có nhà c a v con chi h t, nên v ch ng ích gì. ã v ymà cô bác u t i Tân Châu, n u v ó mà th m thì ch c không kh i Tr n T n Thânlàm h i nên không dám v .

Tàu u t i An Giang trót m i ngày, Chúa tàu d y Tr n M ng ki m l a muac ít ch c cây r i m i lên t t các quan mà kéo neo. Hai chi c tàu xu ng t i Long H ,

Chúa tàu d y neo t i ó, r i bi u Tr n M ng ki m mua m t chi c ghe cui ba chèo và muahàng l a thêm ít ch c cây n a.

Ghe mua xong r i, t i l i Chúa tàu m i kêu Tr n M ng và Thu Th y vào phòngmà t r ng ý mình mu n g Thu Th y cho K nh Chi và c p vàng b c cho nhi u ng ThuTh y nuôi K nh Chi mà n b i n tr ng khi tr c. Song n u An Giang thì không bi tph i làm sao mà g cho c, b i v y cho nên ph i xu ng ây mua m t chi c ghe bachèo, bi u Hai Cam, Sáu Quít và m n thêm m t tên b n An Nam n a chèo mà a ThuTh y tr lên An Giang, gi d ng gái m côi i bán hàng, l p th làm quen r i l n l n k tngh a v ch ng, d ng y m i g t K nh Chi c. V b n thì l , ng thì xa, Thu Th ylà ph n gái, mà vàng b c em theo c ng nhi u b i v y Tr n M ng ph i thay áo i qu nrách r i r i i theo mà gi gìn m i c.

Chúa tàu nói r i li n bi u Tr n M ng m a cho Thu Th y m t tr m nén vàng,hai tr m nén b c, và bi u em h t m y ch c cây l a mua trên An Giang và m i mua t iây qua chi c ghe m i, r i sáng b a sau, Tr n M ng, Thu Th y m i sang ghe nh cho

Hai Cam, Sáu Quít và tên b n m i m n ò chèo lên An Giang. Lúc g n lui ghe, ThuTh y b c vào phòng l y Chúa tàu mà i, thì gi t l y d m d , không nói c l i chih t. Chúa tàu th y v y c ng t i lòng, song g ng làm t nh mà d y Thu Th y ph i thay áoqu n theo An Nam, h l y ch ng r i d u có g p mình thì ph i làm l nh k l và c ngd y Tr n M ng, Cam, Quít ph i c n th n ng cho K nh Chi nghi.

Khi Thu Th y b c qua ghe nh mà i, Chúa tàu nói r ng: Xin cô ráng h t lòngtr ngh a th cho tôi, cái n c a cô d u ngàn ngày tôi c ng ch ng h dám quên dám l t .Thu Th y cúi u l ng thinh m t h i r i m i áp r ng: Xin Chúa tàu yên tâm, emnguy n n u em không tr ngh a giùm c cho Chúa tàu thì em ch ng h dám th y m tChúa tàu n a .

Chúa tàu l i kêu v i Tr n M ng mà nói r ng trong ít ngày n a mình s em tàulên sau, r i ng ngó cho n ch ng chi c ghe chèo ã i xa, không còn th y dáng n anên m i ch u tr vào phòng.

L i n a canh m t, tr i m a t nh r i bóng tr ng v ng v c, gió tây th i lao rao, gheThu Th y lên t i ch An Giang thì ph ph ng u ng h t, duy có m t vài nhà còn tèn leo lét, ch nói th inh i, ch may vá im lìm. Tr n M ng bàn tính v i Thu Th y r i

bi u b n chèo th ng vào kinh V nh T , nh m l i g n nhà K nh Chi m i c m sào u màng . R ng ngày Tr n M ng gói hàng l a làm hai gói r i bi u Sáu Quít gánh i v i mìnhlên ch ki m m i hàng mà bán.

Chi u l i l i m t tr i g n chen l n, Thu Th y m i kéo ghe vô sát mé b kinh r ileo lên b i qua i l i mà hòng mát. ng th th n trên b kinh, gió th i tóc ph t phd a hai bên gò má ch ng khác nào mây bay v ng m t tr ng, thình lình g p cha conK nh Chi d t nhau i v . Thu Th y ng nép tránh bên ng, K nh Chi nép i qua,không bi t vì h th n ph n hèn, hay là ý khinh khi má ph n, song i qua thì i, ch ch ngh ghé m t ngó Thu Th y.

Thu Th y day m t xu ng ghe d n Hai Cam coi n u c m ng cho hai ng i ibán hàng ch ng h v có s n cho h n, r i l n l n i t i, ngang nhà K nh Chi ngnh m m t h i r i tr l i. Chi u b a sau, K nh Chi i v g n t i nhà c ng th y Thu Th yn a, song b a nay ng i trên mui ghe, ch không ph i ng d a ng nh b a tr c.

K nh Chi th y v y thì hay v y, trong b ng t ng ghe th ng h h u mà muabán chi ó, nên không ý n.

T i l i c m n c xong r i, K nh Chi ng ng i d y con h c, th p èn leo lét, c alá ch ng sùm s p, thình lình con chó m c ng n m khoanh d i ván vùng ch y ra c a

ng s a vang rân, K nh Chi ng c m t ra thì th y hai ng i mu n vô nhà, song b chós a nên còn ng kh ng l i ó, không dám b c vô. K nh Chi la chó r i ch ng hoác c alên thì ngoài b c vô m t nàng con gái là ng i mình ã g p hai l n l i g n nhà ó, vàm t chú àn ông, là Hai Cam i theo Thu Th y.

K nh Chi ch ng bi t có vi c chi mà khách l n êm hôm nh v y, nên tronglòng ái ng i, song c ng l t t quét ván m i ng i. Thu Th y ng i t i ván, còn Hai Cam

ng x r không bi t ch nào mà ng i, th y d a vách có úp m t cái c i giã g o, bèn tít mà ng i . Thu Th y ngó quanh qu t trong nhà thì nhà tuy s ch s , song không có

ng a ván chi cho l m, chính gi a có m t cái g ng th , ngoài có m t cái gh mà khôngcó bình phong, l c bình chi l m, ch có m t cái qu t v i m t cái l h ng mà thôi.Tr c g ng th thì có b ván là ch Thu Th y ng i ó, bên m t thì m t cái c i giãg o v i m t cái chày, bên trái thì có hai bó lá buôn v i hai ba cây c n câu trúc. T g ngth s p vô b vách ng n nên không bi t phía trong có v t chi n a.

Thu Th y ng i nh m nhía, K nh Chi ng b ng c c m ch i quét ván hoài, còncon c a K nh Chi th y có khách nên c m sách ch y l i ng d a g ng th mà ngó.Th p èn chính gi a ván, tim ã l n, Thu Th y th y v y bèn l y tay kéo tim ra cho t ,

r i m i ngó K nh Chi mà nói r ng: Th a anh, em là ng i x xa n ây buôn bán.D i ghe ch t h p m a n ng c c kh l m em ch u không c, em u ghe hai b a ràytr c nhà ây, em th y nhà anh r ng rãi, mà ban ngày anh s p c a b ó không ai gìngi . V y em lên ây th a v i anh cho em u ít ngày, không bi t anh li u có c haykhông? .

K nh Chi nghe nói ch ng h ng, không bi t tr l i làm sao, nên ng b ng m th i r i m i áp r ng: Th a cô, ng i ta nói r m ng i h n r m c , n thì nhi u ch h t bao nhiêu. Thi t tôi ch ng ph i h p b ng v i cô, song ngh khó quá .

Thu Th y ngó th ng con K nh Chi, mi ng chúm chím c i r i li c K nh Chi màh i r ng: Th ng cháu ây ph i là con c a anh ch ng? . K nh Chi c ng ngó con r i g t

u: Th a ph i . Thu Th y gi tay ngo t th ng nh , còn mi ng thì nói: Cháu, l i côbi u chút coi nào .

Th ng con K nh Chi m t ngó cha, còn ch n thì i l n l i g n. Thu Th y v i n mtay kéo ri t l i, r i r u, r vai mà nói r ng: Th ng nh m t mày sáng láng, d th ngquá! K nh Chi em cây ch i d ng d a vách r i l i ng d a c t cái v n thu c mà hút.Thu Th y r r m th ng nh m t h i r i ngó K nh Chi mà nói r ng: Em xin u anhnói khó, em coi có khó chi âu. N u anh cho em thì em coi nhà coi c a giùm cho, c mn c em bi u b n h n u giùm cho c ng c, hay là anh mu n n ti n bao nhiêu emc ng tr cho .

K nh Chi i l n l i ng d a u ván bên kia r i vói tay vô th p èn và t thu cvà áp r ng: Không ph i tôi mu n n ti n cô nên tôi ki m chuy n mà nói d c d c. Tôinói khó là vì nhà tôi nghèo hèn, tr ng tr c rách sau, còn cô là ng i giàu có, cô tôi skhông x ng áng ch ! .

- Không h i gì, d i ghe c c quá, n u em c ây em m ng l m. Xin anhng ng i, em ng mua bán, ho c ôi ba tháng ho c n m b y tháng r i em i,

không có sao âu mà s .

- Th a cô, không bi t cô âu l i ây mua bán v y?

- Th a, em d i Long H .

- Cô Long H sao nói ti ng nghe gi ng ti ng ng i àng ngoài quá?

- ph i, cha m em là ng i Bình nh, vào Long H buôn bán g n m i n mnay. H i n m kia cha m em khu t, em bu n không mu n tr v x , nên m i s m gheb n mua hàng hoá i buôn bán d o.

- Thu nay cô ã n x n y l n nào ch a?

- Th a ch a, m y n m nay em th ng i phía nh T ng, n m nay lên ây buônbán th coi có khá hay không ch mi t d i không c khá cho l m.

- Cô buôn bán v t chi?

- Th a, không ch ng, em n ây em coi th hàng nào bán có l i thì em mua s r icho b n gánh vô trong xóm làng mà bán.

- D i ghe cô, b n c m y ng i?

- Th a b n ng i.

- Không b gì. Cô mu n thì . Mà tôi xin t th t v i cô, nhà tôi thì nghèo nênkhông c ch c ch n, v y cô có thì b c ti n hàng hoá cô ph i bi u b n h canh gi ,ch tôi ch n y v ng v mà l i óp, nên tôi s tr m o nó khu y r i l m.

- Xin anh ng lo, không h gì âu Thôi, anh nói v y sáng r i em s bi ub n d n c chút nh lên nhà em .

- Cha ch ! Mà nhà tôi không có g ng chõng chi h t, không bi t

K nh Chi nói ch a d t l i thì Thu Th y li n ch n mà nói r ng: Anh ng lo, em li u cho . Thu Th y nói m y l i ng d y ki u K nh Chi mà i xu ng ghe. Tr c khib c ra c a l i r u th ng con K nh Chi r i h i r ng: Cháu tên chi? . Th ng nh áp:Th a, tên Ph c . Thu Th y l i h i: Cô ây cháu ch u hay không? . Th ng nh d d

không bi t sao mà tr l i, Thu Th y li n nói ti p r ng: Có cô n u c m và vá áo giùmcho cháu bi t hôn? . Thu Th y ngó K nh Chi chúm chím c i r i i xu ng ghe.

Tr i r ng sáng, K nh Chi v a th c d y ch ng c a thì Thu Th y v i Hai Cam, SáuQuít ngoài ã b c vô. Thu Th y nh m trong nhà m t h i, r i ch ng cha con K nh Chid t nhau ra i, m i a ti n cho Hai Cam, Sáu Quít và bi u i ra ch ki m mua m tb ván d u v i m t ôi chi u.

Thu Th y nhà m t mình m i b t u t tr c i ra sau xem ch n c a K nhChi cho t ng t n, th y trong bu ng ch ng có v t chi l h t, ch có m t cái chõng trên tr im t manh chi u tr ng c v i hai cái g i r m rách mà thôi. D a vách th y gi t áo qu n;Thu Th y l y ra coi thì là m t cái áo v i en rách cánh ch , m t cái qu n v n c ng b ngv i nhu m màu dà c a K nh Chi v i m t cái áo, m t cái qu n c a th ng Ph c. D i b ptuy quét t c vén khéo, có hai b ông táo, song c thì ch có m t cái n i t còn m i,m t cái t ã m mi ng, hai cái chén, ba cái d a v i hai ôi a tre mà thôi. D a ch nvách có vài cái ghè, gi ra coi thì là g o tr ng. Phía sau hè có ch t m t ng chà làm c i ch m.

Thu Th y coi h t trong ngoài r i m i ra mé kinh kêu Tr n M ng lên d n r ng ti nb c hàng hoá thì Tr n M ng d i ghe mà gi , còn áo qu n m n g i c a mình thì xinbi u tên C ng là tên b n m i m n d i Long H ó em giùm lên nhà. Thu Th y l ibi u h có K nh Chi nhà thì Tr n M ng v i Cam, Quít ng có lên nhà, vì s anh tabi t m t mà l u s .

C m n u v a chín thì th ng Ph c i h c v , c t sách l t t ch y xu ng b p tínhn u c m ng có xách ra b n ò cha con n v i nhau. Thu Th y c n không cho n u, l i

d t xu ng ghe n c m v i mình, r i l y qu u nh lót lá chu i mà ng c m và l y t múcm t khúc cá kho, bi u th ng Ph c em ra cho K nh Chi n.

Cam v i Quít mua c ván em ghe ra ch v d n ch phía tr c, lót t t cho Thu Th y n m. Thu Th y l i d y i mua thêm chén bát, mua g o, cá, mu i, n cm m em v trên nhà h t. Chi u l i n u c m kho cá xong r i m i l y ra may, cóý ch cha con K nh Chi v s m i n c m chung v i mình ng kh i m t công n u n a.

Cha con K nh Chi v , Thu Th y l t t d n c m r i m i n, K nh Chi ké né hoài,Thu Th y m i quá, khó mà ch i t c nên c c ch ng ã ph i ng i mà n v i ThuTh y. Thu Th y m t hai c ng bi u K nh Chi mình lo c m n c cho, b i vì n cho

u là n tr ng, nên ph i lo c m n c mà n b i n y. K nh Chi c c ch ng ã ph inghe l i, song bi u Thu Th y l y g o c a mình mà n u.

T i l i K nh Chi d y con h c, còn Thu Th y thì t èn ng i may, n g n h tcanh m t, m nh ai n y i ng , ch không chuy n vãn chi h t.

T y v sau, b a nào Thu Th y c ng u lo c m n c cho K nh Chi luôn luôn,l i t ý th ng th ng Ph c l m, b i v y cho nên coi b nó c ng quy n luy n. Có b a ThuTh y nhà l y áo qu n c a K nh Chi coi ch nào rách thì vá giùm, l i mua v i may choth ng Ph c. K nh Chi th y v y c m c vô cùng, còn th ng Ph c l i càng thêm trìu m nh n n a.

Tr n M ng v i ba tên b n u d i ghe h t, khi nào Thu Th y có kêu sai vi cchi thì m i lên nhà mà thôi.

c n m b y b a, th ng th ng quen l n l n, ban êm h K nh Chi d y th ngPh c h c xong r i thì Thu Th y làm b m n K nh Chi biên s , biên b a nào mua bánhàng th nào, giá ti n bao nhiêu.

Thu Th y u c n a tháng, b a n cha con K nh Chi i ng mà Thu Th y cng i may hoài. G n n a canh hai thình lình tr i n i dông, K nh Chi s c i ngoài sauhè m a t h t nên ch m d y m c a ch y ra ôm c i mà b sau b p ng sáng mai có c ikhô mà ch m. Thu Th y th a d p y m i ki m chuy n mà nói v i K nh Chi. Thu Th ythì ng i bên b ván dài m i mua ó, còn K nh Chi thì ng i bên b ván gi a, ban u haing i còn nói chuy n dông dài, Thu Th y h i th m s m t mùa ói khát, K nh Chi h ith m coi buôn bán l i l , l n l n Thu Th y m i h i ph ng n vi c nhà. K nh Chi th yThu Th y là m t ng i con gái bi t i u, th y mình khó ý th ng yêu, nên ch ng cólòng nghi ng i chút nào, m i em h t vi c riêng c a mình mà t cho Thu Th y nghe.

Thu Th y nghe h t u uôi câu chuy n thì trong lòng có ý nghi Chúa tàu là anhv K nh Chi, song nghi thì nghi ch không t cho K nh Chi bi t; mà l i nghe Th Ngh ang i ngay m c n n và nghe K nh Chi tr n ngh a v i anh em thì m i lòng nên a n cm t r i nói v i K nh Chi r ng: N u v y thì anh vì th ng bà con bên v mà ph i tán giab i s n, r i thân m i ra c c kh th này ây. Ch ch t ã lâu r i sao anh không ki m n ich p m i ng tay ch n? .

K nh Chi nghe h i ng i th ra r i áp r ng: Nghèo g n ch t, c i v n a mà làmgì! Mà d u mu n c i, b c ti n âu mà c i. Tôi tính thà v y nuôi con, no ói h m hútv i nhau, mi n th ng nh n h c c thì thôi, tôi không tính c i v làm chi n a .

Thu Th y l ng thinh ng i may không nói chi h t, K nh Chi li c xem Thu Th ym t mày p ch ng khác chi con nhà quan, không hi u vì c nào tu i ch ng y, dungnhan d ng y mà l i i buôn m t mình, nên ng m ngh m t h i r i h i Thu Th y r ng:Cô có ch ng hay ch a mà i buôn m t mình nh v y? .

Thu Th y nghe h i ng c m t lên chúm chím c i và nói r ng: Th a, ch a .K nh Chi nghe tr l i nh v y thì trong b ng m c c th m, b i vì ng i ta m i h i mìnhsao không c i v , mình li n h i l i v y ch cô có ch ng hay ch a th thì d u mìnhh i là h i thi t mà bi t ng i ta có nghi cho mình có b ng qu y hay không, ngh nh v ynên day m t ch khác.

Có l Thu Th y bi t K nh Chi h i vô ý r i m c c hay sao, nên li n ti p mà nóichuy n mình cho K nh Chi nghe ng có giã lã. Mà thu t chuy n, Thu Th y không thu tchuy n thi t nh thu t cho Chúa tàu nghe h i tàu g n n R ch Giá, ã v y, l i tchuy n nói r ng: Cha m mình g c ngoài Bình nh, khi mình c chín tu i, cha mmình vào Long H buôn bán. Cách ít n m tr c cha m khu t h t, còn có m t mình,mu n v x mà bây gi v ngo i bà con c ng ch ng còn ai, mu n l y ch ng mà coi chgiàu h hay kiêu c ng, ch nghèo h hay quên nh n ngh a, nên không ch u xu t giá, m is m ghe m n b n i buôn ch i . Thu Th y tuy nói d i mà cách nói th t thà, b i v y chonên K nh Chi ch ng chút nào nghi h t.

Thu Th y u g n y m t tháng, càng ngày càng quen l n l n. B a n ThuTh y bi u K nh Chi ng có i chèo ò m n n a, b i vì chèo ò m t tháng có m t quanti n, n u ch u biên s và i mua hàng giùm thì m i tháng cô tr ti n công cho hai quan,mà c m n c hai cha con n cô ch u bao h t n a. K nh Chi th y lòng r ng rãi c ng mu nthôi chèo ò, song ngh th m r ng mình chèo ò ã tám chín n m r i, tuy n ít ti n songc ng no m c. Nay theo làm công v i cô này tuy n nhi u ti n h n mà bi t có i haykhông, tho ng nh m t ít tháng cô i x khác, ngh chèo ò mình ã m t r i, bi t làmvi c chi mà nuôi mi ng. Ngh th m nh v y nên không ch u, song không dám t cho ThuTh y bi t.

Thu Th y chung m t nhà, th ng ý coi ch ng coi K nh Chi th y mình cóng tình hay không, song xem hoài mà không th y K nh Chi ló mòi chi h t, túng th

êm n th a lúc th ng Ph c ng r i, Thu Th y bèn th c d y t èn r i m i K nh Chi rangoài ván, mà h i r ng: Em n ây u v i anh h n m t tháng r i, em d coi ý anhthi t là m t ng i nghèo mà bi t an ph n, b i v y cho nên em kính m n anh lung l m.Ch ng gi u chi anh, b y lâu nay em không ch u l y ch ng là vì em mu n kén ch n m tng i nghèo mà bi t tr ng ngh a nh n, bi t liêm s . Nay em nghe gia o c a anh r i, emth y cách anh n thì hi p v i ý em mu n kén ch n ó l m. L i t c th ng có nói:Trâu tìm c t, ch không l c t tìm trâu mà vì em m n cách c x c a anh, em ch c ôi

ta có duyên gì nên tr i m i khi n g p nhau ây, v y nên em ch ng n hi m nghi, m i tthi t v i anh ng anh li u nh. N u anh ch ng chê em là gái h hèn, anh kh ng cho emn ng kh n s a tr p, thì em nguy n b ch th t ng k , tùng phu tr n o .

K nh Chi cho Thu Th y u, th y Thu Th y dung nhan tu n tú còn ngh mìnhlam l cùi ày, th y Thu Th y b c ti n ch n ch , còn ngh mình thi u tr c h t sau, thìtrong lòng th ng cung kính Thu Th y l m, coi Thu Th y là ng i b c trên còn xét mìnhlà ng i b c d i, nên ch ng h chi nào dám tr m m th m c i u chi. Nay thình lìnhnghe Thu Th y xin k t ngh a châu tr n thì c ng nh s m sét n bên tai, c ng nh m t tr ilòa tr c m t, trong lòng r i lo n, m ng không ph i m ng, bu n c ng không ph i bu n,mà m c c c ng không ph i m c c , ng n ng b ng , không bi t làm sao mà tr l i.

Thu Th y c ng th n thùa h t s c, song mu n n n Chúa tàu nên ch ng n , m inói ti p r ng: Anh m i bi t em có m y ngày, ch a rõ g c gác c a em nên anh d dkhông bi t sao mà tr l i, em ngh c ng ph i. Ch chi em có cha m bà con thì thân emâu có l u l c nh v y . Thu Th y nói t i ó thì t i lòng nên khóc thút thít r i m i

nói ti p: Em c ng nh anh, thân t c không còn ai h t. H m nay em th y thân anh nhv y r i em ngh n thân em thì em bu n b c vô cùng, b i v y cho nên em m i tính gángh tr m n m ng n ng c y nhau mà làm n cho d . Hôm n anh than nghèo nênkhông mu n c i v , xin anh ng lo s ó. Cha m em khu t có l i cho em vàng

c trót tr m thoi, b c c ng c vài tr m nén, em t ng bao nhiêu ó v ch ng tac ng làm v n mà buôn bán, n u may c t tr i phò h thì có l c ng làm giàuc .

K nh Chi ng i suy i ngh l i m t h i lâu r i m i áp r ng: Cô th y nhà tôi nghèonàn, thân tôi c c kh cô th ng nên cô tính nh v y, thi t tôi i n cô nhi u l m. Cô ãl y s thi t tình mà nói v i tôi, v y tôi xin phép cô cho tôi c ng l y s thi t tình mà trl i. Cô c ng bi t tôi là trai góa v n m nay ã g n 35 tu i r i còn cô là gái m i l n lên,mà l i con nhà giàu có n a. Theo thói th ng ai nghe cô nói nh v y c ng vui m ng; tôiây c m t ng i v nh cô há tôi l i không vui m ng hay sao? Tôi m ng l m ch ,

song tôi còn nghi m t chút. Gái nhan s c giàu có nh cô n u mu n kén ch ng l i thi u gìch cao sang hay sao? Ch ng hi u vì c nào cô l i ng tôi làm ch ng, b i tôi ngh nhv y nên tôi d d , ch không ph i tôi dám chê cô .

Thu Th y ng d y têm tr u n r i áp r ng: Anh hi m nghi c ng ph i. Mà anhbi t t i sao mà em ng anh hay không? i n y thiên h h th ng coi ng ti n tr ngh n nh n ngh a. T nh n l n em ã th tâm ki m cho c ng i nào tr ng nh nngh a h n b c ti n em m i ng làm ch ng, b ng ki m không c thì thà em ch u chíchbóng tr n i, ch không thèm k t b n. Em n ây, em nghe anh thu t chuy n nhà c aanh, em m i bi t anh là ng i v ngh a vong gia, thi t là ng i áng cho em kính tr ngl m, b i v y cho nên em m i quy t k t tóc tr m n m v i anh. Còn s anh l n tu i cònem nh tu i, thì xin anh ng ng i s y. Em kén ch ng là kén nh n ngh a ch khôngph i ch n nhan s c, nh tu i mà không bi t i u, nh ích gì?

K nh Chi th ra r i ng d y mà nói r ng: Thôi, chuy n cô nói v y, thì hay vây, th ng th ng r i s tính . Nói r i li n b c vô trong bu ng mà ng .

êm y, K nh Chi n m tr n tr hoài ng không ng, không hi u vì c nào ThuTh y nh v y, còn mình nh v y, mà cô l i mu n mình. Tuy Thu Th y nói m n mình làm n nh n ngh a, song ch a ch c l i y là l i thi t tình. Ví nh l i y là l i thi t tình thìThu Th y ch ng ph i ng i t m th ng; mà không ph i là ng i t m th ng thì thi u chiông C , ông sao l i tìm m t chú chèo ò mà l y? Suy ngh h t s c mà ngh không rac nào, n khuya m i nói r ng: Hay là tr i th y thân mình c c kh tr i th ng nên xuikhi n nh vày ng cho mình h t c c? .

K nh Chi ngh nh v y m i h t nghi ng i n a. K th ng Ph c n m m t bên mu ic n nó c a mình r i b tay ôm ngang mình K nh Chi. K nh Chi ng con li n nh n vtr c thì trong lòng bu n b c không bi t ch ng nào, n m suy t i ngh lui thao th c sángêm ch ng h nh m m t.

Sáng ngày th c d y, Thu Th y b có h i m c c , còn K nh Chi thì trong b ng lotính nên ngoài m t ch ng ng vui. Ngày y K nh Chi chèo ò mà trong lòng tính th mhoài, không bi t có nên k t tóc tr m n m v i Thu Th y hay không. N u mình ng ThuTh y thì thân mình ch c là sung s ng, mà còn th ng Ph c không bi t nó có vui lòngkhông.

Tr a th ng Ph c i h c v , xách c m em ra b n ò cho cha n, th y cha khôngc vui v nh m i l n tr c thì trong b ng sanh nghi. Chi u tan h c r i nó ghé l i ch

cha ng i v m t l t, i d c ng ki m chuy n này, nh c chuy n n mà h i cha; cònK nh Chi h i âu thì nói ó, b ng không h i thì c l ng thinh mà i. Lúc v g n t i nhà,tr i ã ch ng v ng t i r i, th ng Ph c m i h i: Sao b a nay cha bu n v y cha? .

K nh Chi nghe con h i thì ng lòng, li n ng i d a mé b kinh mà thu t h t m yl i c a Thu Th y nói h i hôm ó l i cho con nghe. Th ng Ph c nghe r i li n h i: V ymà cha ch u hôn cha? . K nh Chi nói mình còn d d ch a nh t nh. Th ng Ph c li nnói: Ch u i cha. Tuy con nghe cha nói chuy n má thì con th ng, mà t hôm cô ó c

u n nay, con th y c sao con c ng th ng quá. Cha ch u i cha! Má con ch t r i, chai s ng d y c hay sao cha?

K nh Chi th y con nói xúi thì t c c i nên nói r ng: Con không s m gh haysao? Nè, nó d i l ng u a con, ch không th y ng i v sau c a anh T T n ch ánhkh o s p con nh hay sao? . Th ng Ph c li n tr môi mà nói r ng: âu có! Cô n ykhông có nh v y âu cha, c th ng con l m mà . K nh Chi nghe con nói nh v y bèn

ng d y d t con i v . Tr n b n n m ngày trong b ng lo tính hoài, nên không vui chútnào h t, Thu Th y là gái mà i trêu gh o àn ông nh v y, ngh c ng h th m; tuy mu n

n n cho Chúa tàu, nên ph i làm m t d n mày dày, song t ng mình nh v y, cònng i nh v y h nói thì c l i, nào dè âu nói ra mà ng i còn d c d c, nên m c ckhông dám nh c n vi c hôn nh n n a.

Th ng Ph c tuy còn th ngây nh ng mà nh cha ch i u qu y l ph i, nh th yd y o lý luân th ng, mà nh t là nhà nghèo thân kh , nên th u hi u th thái nhân tình,th y cha lam l cùi ày ch ng xi t n i th ng, lúc ng i m t mình ho c khi n m ban êm,th ng tính h c cho siêng ng thi u làm quan mà nuôi cha cho ph d . Nay nghe chanói chuy n cô Thu Th y tính k t duyên thì nó m ng h t s c m ng, ch ng ph i nó th y côn có ti n mà nó ham, thi t vì nó th y cô n n t na y u i u, tánh ý hi n t , nó mu n chocha nó ng ng có ng i n i tr .

B i nó ngh nh v y nên nó theo xúi cha nó hoài, b a nào chi u cha con d t nhauv nó c ng h i th m cha nó tính làm sao; h cha nó nói th ng th ng r i s hay, thì nól i khuyên l n, chí quy t nói cho cha nó ch u nó m i nghe.

K nh Chi l p b con xúi gi c, l p thì th y ý Thu Th y mà th ng, nên c c ch ngã b a n v ng i n c m t i v i con m i t v i Thu Th y r ng n u cô em lòng oáit ng thì mình c ng không dám ph r y.

Thu Th y c l i ch ng xi t n i m ng, bi u K nh Chi l a ngày t t, mua m t c pv t n u cúng, r i m i m y ng i l i xóm và kêu h t b n d i ghe lên n u ng vui m ngcho hai h v y duyên c m s t.

L c i xong r i, Thu Th y không cho K nh Chi chèo ò n a, a h t vàng b ccho K nh Chi r i bi u K nh Chi lo c t m t cái nhà t i ch An Giang ng d n ti m màbuôn bán. Thu Th y l i nói v i ch ng cho b n bè h v x s , làm nh v y ng tr Tr nM ng, Cam, Quít l i cho Chúa tàu Kim Qui.

Khi Tr n M ng v i Thu Th y ra i thì Chúa tàu Kim Qui có nói r ng ít ngày mìnhs em tàu tr lên An Giang.

Tuy nói v y mà Tr n M ng i r i, Chúa tàu ngh không bi t vi c tính g ThuTh y có thành hay không, n u vi c ch a thành mình lên ó không ích gì, nên lên t i m iC n V r i neo tàu t i ó mà ch Tr n M ng.

Chúa tàu i hoài không th y Tr n M ng, v a mu n kéo neo lên An Giang, b ngnh s c l i quan Huy n ông Xuyên khi tr c nghe nói ã vinh th ng Tri ph TânThành, v y nên tính lên ó ra m t ngài ng coi ng i h i mình khi tr c nay ra th nào.Chúa tàu bèn d y b n s m l v t m t mâm r i vào vi ng quan Ph .

Quan Ph m t là vì th y l v t nhi u nên chóa m t, hai là vì nghe Chúa tàu ã làmn trên An Giang nên trong b ng kiêng th m, b i v y cho ti p ãi trò chuy n r t ân c n,

có dè âu ông Chúa tàu giàu có này v n là th ng Lê Th Ngh a mình ã g t h i m im y n m v tr c. Chúa tàu h i th m v y ch quan Ph tr n nh m Tân Thành ã baolâu, quan Ph l y tình thi t mà t r ng mình ng i Tri huy n ông Xuyên g n hai m in m m i th ng b xu ng ây.

Chúa tàu li c xem thì th y quan Ph nay tuy tu i ã già h n tr c, nh ng mà cònb i buôi, gi ng c i ch ng i chút nào. Nghe nói Tri huy n ông Xuyên, Chúa tàu m inói r ng mình có quen v i m t ng i huy n y tên Tr n T n Thân và h i quan Ph cóbi t ng i y ch ng. Quan Ph nghe nói t i tên Tr n T n Thân thì b d ng nh nghing i i u chi v y, b i v y cho nên ngó ngay Chúa tàu m t cái, nói tôi bi t , r i b t quachuy n khác mà nói, không mu n nói chuy n Tr n T n Thân.

Chúa tàu t giã xu ng tàu n m suy ngh hoài, không hi u t i sao ng i ta chi m n th , ngoài mi ng thì l i nói ng t nh ng, mà trong lòng l i ru t cay nh t.Chúa tàu ch h n hai tháng, Tr n M ng m i d t Cam, Quít v i tên C ng xu ng t i.Tr n M ng thu t h t u uôi vi c K nh Chi c i Thu Th y l i cho Chúa tàu nghe, l inói r ng vì K nh Chi d c d c hoài nên h n hai tháng tính m i xong vi c. Chúa tàu d y trti n công và cho tên C ng v nhà, r i kéo neo làm bu m mà ch y lên An Giang.

Chúa tàu tuy nh n cha m v i em thì th ng nh , song cách m y tháng tr cã vi ng th m m m cha m c r i, nay l i n n chút nh cho em r c ng xong n ar i n a, b i v y trong lòng h n h , tàu lui r i thì l y r u ra mà u ng v i Tr n M ng,nói nói c i c i, ch không ph i m t châu mày t i ngày, vào th ra than sáng êmnh tr c n a. Tr n M ng th y Chúa tàu h t bu n thì trong b ng m ng th m, mà l i cónghe Chúa tàu nói tr lên An Giang quy t l p th mà òi cho c m t tr m b n m inén b c giùm anh ta thì anh ta tuy không hi u l p th làm sao, song tin ch c Chúa tàu hnói thì làm c, nên trong b ng l i càng m ng h n n a.

Tàu lên t i An Giang, hai chi c c ng u c p kè nhau nh khi tr c. Chúa tàudòm qua b n ò thì th y ng i chèo ò nào l , ch không ph i K nh Chi. Tr n M ng m cqu n áo oan trang r i i d o ch i, có ý coi K nh Chi ã c t nhà xong r i hay ch a; cònChúa tàu thì d i tàu t m t lá n ng cho Tr n M ng ng mà ki n Tr n T n Thânv s sang o t m t tr m b n ch c nén b c. Trong n Chúa tàu k m i i u: Tr nM ng g i b c ng i Bi n H , khi tr v Tr n T n Thân g t nói quan Huy n n xétnhà l y h t b c y, và h m h Tr n M ng v s b t mà b tù, làm cho Tr n M ng skhông dám mà òi b c; Chúa tàu l i k s Tr n T n Thân d y b n trong nhà là tên Camtên Quít a Tr n M ng i cho r i; mà i r i l i nghi cho hai a y nói l u ý gian c amình, nên l p m u v i quan Huy n tính cáo hai a n tr m ng b tù chúng nó choém nh m, may nh ông i Sum l y lòng nh n mà tha, nên hai a y kh i oan c. Kxong m i vi c r i m i xin quan trên òi ch ng là tên Cam, tên Quít v i ông i Sum màh i, r i bu c Tr n T n Thân v t i sang o t, bu c quan Ph Tân Thành v t i a ý v i kgian và d y Tr n T n Thân ph i tr m t tr m b n m i nén b c cho Tr n M ng.

Chúa tàu làm n v a r i thì Tr n M ng ã tr xu ng tàu. Tr n M ng nói nhàK nh Chi c t g n r i, ch ng n m m i ngày n a s d n v c. Chúa tàu c lá nl i cho Tr n M ng nghe r i bi u l y vi t m c mà th ký. Chúa tàu bi u th nào thì Tr nM ng làm y nh v y ch không cãi l , mà c ng không h i han chi h t.

Chi u l i Chúa tàu bi u Tr n M ng d t lên ch , tr c i hóng mát, sau coi nhàK nh Chi c t ch nào, dân s tuy nh có chi u c a Tri u ình g i vô cho phép quan T ng

c khai kho mà ch n b n nên h t ói n a, nh ng mà c ng h ng nh n c a Chúa tàuc u c p lúc u, nên th y d ng c a Chúa tàu c ch ai c ng vui m ng. Chúa tàu i ngangqua nhà m i c a K nh Chi th y l p nóc, làm vách ã xong r i, duy còn làm c a n a màthôi. Nhà r ng rãi mà l i cao ráo coi p l m, Chúa tàu th y v y ch ng xi t n i m ng.

Sáng b a sau, n c m r i Chúa tàu kêu Cam v i Quít vào phòng mà t tr c chohai a ó hay r ng Tr n M ng s vào dinh quan T ng c mà ki n Tr n T n Thân v snó gi t m t tr m b n m i nén b c và d y hai a nó ph i i theo mà làm ch ng. HaiCam v i Sáu Quít nghe nói vào nha môn thì bi n s c b i vì x a nay ch a t ng n c aquan l n, ã v y mà chúng nó l i b Tr n T n Thân cáo n tr m c a nó mà tr n,không bi t nay ra m t có h i chi không. Chúa tàu th y hai a nó s thì c i mà nói r ng:Có ng i n a mà, h ng có sao âu mà s . N tù, ng ch u cho .

Chúa tàu d n Cam và Quít h quan h i thì c vi c thi t mà nói, bi t sao nói v y,ng thêm ng b t; d n r i b lá n vào túi và d t Tr n M ng i v i Cam, Quít mà lên

dinh quan T ng c.

Quan T ng c ang ng i x ki n, có quan B , quan Án ng i hai bên; phía ngoàithì làng t ng ch c h u ông y, Chúa tàu v a b c vô t i sân, ngài dòm th y li n sailính h u ch y ra m i. Chúa tàu bi u Cam v i Quít ng ngoài c a, d t m t mình Tr nM ng vô mà thôi. Quan T ng c, quan Án, quan B u m ng r , m i ng i r i d y línhem n c trà ra mà ãi. Quan T ng c ng ng vi c x ki n trò chuy n v i Chúa tàu.

Ban u ngài t cho Chúa tàu hay r ng Tri u ình m i phê y l i ngài xin, nên ngài ãkhai kho mà ch n b n; tuy v y mà thi t c ng nh có lòng qu ng i c a Chúa tàu, chkhông thì m y tháng tr c nh n dân ch c là b kh h i l m, Ngài nói vi c y xong r i,m i h i th m hai tháng nay Chúa tàu i âu, và nay tr l i ây có vi c chi thì c t thi tv i ngài, ngài s h t lòng lo giùm giúp. Chúa tàu t r ng hai tháng nay m c i buôn bánt nh Long H , nay có vi c c m i tr lên ây mà c u quan trên minh oan giùm.

Quan T ng c nghe nói có vi c c li n h i coi vi c chi. Chúa tàu th a r ng Tr nM ng là anh em b n i v i mình ây cách sáu b y n m tr c có g i b c cho m t ng iAn Nam bên Tân Châu b ng i y gi t h t, vi c c nh v y mà Tr n M ng không bi tâu mà i ki n, nay m i t cho mình nghe, nên d t lên ây c u xin quan trên tra xét

giùm. Nói d t l i li n rút lá n trong túi ra mà trao cho quan T ng c.

Quan T ng c c h t lá n r i li n h i: Tr n M ng là chú n y ph i không? .Chúa tàu ch Tr n M ng mà nói ph i. Quan T ng c nói: N m ó tôi ch a nh m t nhnày. Quan B và quan Án ây lâu có l hai quan l n bi t vi c này. V y hai quan l n xétcoi nh có qu Tri huy n ông Xuyên a ý v i tên Tr n T n Thân mà gi t b c c a ng ita thì nh t i cho nó r i t ch biên gia s n c a tên Thân ng l y b c mà tr l i cho kháchTr n M ng. Hai quan l n xét giùm mau mau ng Chúa tàu i buôn bán, ch d n dàlâu ngày, ng i ta t n phí t i nghi p .

Quan T ng c nói r i bèn a lá n cho quan B . Quan B tr i lá n trên bàn;quan Án b c l i g n r i hai ng i c v i nhau. c r i quan B th a v i quan T ng

c r ng: B m c l n, tôi nh ch c lúc trên Cao Miên có gi c ch ng h có d y Trihuy n ông Xuyên xét nhà ai bao gi ; mà thu nay tôi c ng không có th y Tri huy n

ông Xuyên phúc b m v s ó .

Quan Án c i g n mà ti p th a r ng: B m c l n, tôi th ng nghe Tri ph TânThành lúc còn ng i Tri huy n ông Xuyên hay làm nhi u i u oan c dân s l m. Vi cn y ch a tra mà tôi dám ch c là Tri huy n ông Xuyên n m ó a ý v i tên Thân mà gi tb c c a ng i ta. V y xin c l n tôi th m tra ch ng m i n m b a ra m i thì bi t aingay ai gian .

Quan T ng c g t u, quan Án l y lá n r i day qua h i Chúa tàu v y ch haitên i theo Chúa tàu ó ph i là tên Cam tên Quít hay không. Chúa tàu th a ph i, quan Ánbèn kêu vô h i u uôi, chúng nó bi t làm sao thì hai a c ng nói y trong n khôngsái ch nào h t. Quan Án bi u Chúa tàu v i Tr n M ng d t Cam, Quít xu ng tàu màngh , i òi Tri ph Tân Thành, Tr n T n Thân v i i Sum t i r i s i di n mà xét.

Ra kh i dinh quan T ng c, Chúa tàu bèn d y Tr n M ng v i Cam, Quít ixu ng tàu và d n ng có i ch i, vì s K nh Chi ngó th y sanh nghi mà l u vi c. Chúatàu i d o ph ph ng ch i l n t i nhà m i c a K nh Chi, th y ba b n ng i th m cang óng ráp c a r m r m, K nh Chi ng coi cho th h làm, còn Thu Th y thì ng i

qu t l a n u n c và nói chuy n v i th . Chúa tàu ng ngoài dòm vô, K nh Chi m c

ph th mà ráp khuôn c a gi a, nên không ngó th y, duy có Thu Th y ngó ra th y Chúatàu, vùng la l n lên m t ti ng húy . Chúa tàu vùng khoát tay, nháy m t và l c u, rad u bi u Thu Th y ng nói.

K nh Chi th y v ngó ra ng mà la, không hi u vi c chi, nên h i: Gì v y? , r ic ng dòm ra ngoài ng. Chúa tàu ch p tay sau ít b i, Thu Th y b ng không bi tnói v i ch ng làm sao, cùng th bèn h i: Nghe nói Chúa tàu xu t hai tr m nén b c d ngcho quan ng mua lúa thí cho dân n, ph i ng i ó hay không? . K nh Chi nói ph i, r i

ng ngó theo Chúa tàu mà c i. Chúa tàu th y v y bèn tr l i r i b c vô nhà.

Thu Th y ng s t vô trong, K nh Chi b c ra chào h i, Chúa tàu h i nhà n y c aai, K nh Chi nói nhà n y c a mình c t, Chúa tàu h i v y ch ph i anh ta chèo ò h itr c ó hay không. K nh Chi nói ph i. Chúa tàu và c i và h i: Chèo ò khá l m haysao mà c t nhà t t d v y? . K nh Chi nghe h i m c c nên ngó xu ng t mà nói r ng:Tôi m i c i v có v n chút nh nên c t nhà cho ch c ng buôn bán .

Chúa tàu c i r i ki u t mà xu ng tàu. Chúa tàu m t th y K nh Chi ã k t duyênv i Thu Th y, th y K nh Chi áo qu n lành l ch không ph i lang thang l i th i nhh i tr c n a, l i th y K nh Chi c t nhà t t tính vi c làm n thì trong lòng m ng r vôcùng. Xu ng n tàu li n bi u Tr n M ng sai b n i mua v t r u em xu ng n u ngvui c i ng ng n, h t dàu dàu nh khi tr c n a.

Quan Án sát An Giang tuy tu i ã g n sáu m i, nh ng mà s c hãy còn m nh ml m. Ng i làm quan lòng thì thanh liêm chánh tr c, mà tánh thì nóng n y siêng n ng,b i v y cho nên ng i ng i án sát t i ây h n m i n m, k qu y u khi p oai màng i ngay u m n c.

Quan Án ch p n c a Tr n M ng r i, chi u l i vi t t sai lính m t ng i thì ib t Tr n T n Thân, m t ng i thì i òi i Sum, còn m t ng i thì xu ng Long H emth cho quan T ng c t nh y c y òi giùm Tri ph Tân Thành.

Bá h Tr n T n Thân nhà ng n m mà hút á phi n, thình lình th y tên línhb c vô nói quan Án sát sai qua b t em v mà n p thì h n phi phách tán, s run l p c p,không bi t vi c lành d th nào, Tr n T n Thân h i v con l y ra ba quan ti n mà cho tênlính ng h i th m coi quan d y b t v t i chi. Tên lính th y cho ti n thì l y mà khôngnói chi h t. Tr n T n Thân b y lâu nay kh c b c thành gia, làm nhi u i u b t nh n th t

c l m, song h i âu thì c ó, nên t ng âu nh ng vi c mình làm là vi c th ngtrong th gian, ch ng t i l i gì mà s . Nay thình lình nghe nói quan d y b t n p thì gi tmình, suy i ngh l i mình làm nhi u vi c t i l i vô cùng, không bi t nay quan bu c vàot i nào mà tính tr c ng lo mà g .

Tr n T n Thân ch y ra ch y vô l n x n, d n v con vi c n y, d y t i vi c n , coira ý b n r n không mu n i. Tên lính có th ba quan ti n r i nên không h i thúc cho l m,song h Tr n T n Thân vô bu ng thì nó dòm ch ng lom lom, b i vì nó s h tên Thân bnhà mà tr n thì nó có t i.

V con Tr n T n Thân khóc mùi, Tr n T n Thân th y v y l i càng t ru t nátgan h n n a, n c m r i tên lính thúc ph i i cho mau, ch không c d n dà n a. Tr nT n Thân h n c m ch ng hoài, n x lính thúc ri t, c c ch ng ã ph i vào bu ng l y haich c nén b c l n vào l ng r i t giã v con mà i theo tên lính.

Tên lính d t Tr n T n Thân v t i An Giang thì tr i ã t i r i, ph i giam trongtr i i sáng m i gi i n nhà quan Án. êm y Tr n T n Thân n m gác tay qua trán màsuy ngh coi mình có t i chi, nh h i nh mình hãm hi p con gái c a ng i ta nhi uphen, mà m y vi c y là vi c x a, d u nay có b i móc ra i n a, thì có b ng c chi màlo s .

Nh bình sanh mình hay c y quy n th mà làm h i nhi u ng i, song mình có h iai thì mình c y tay ng i khác ch ph i b n thân mình làm hay sao mà s h ki n; nhmình v i tá i n tá th thi t là g t gao, nh ng mà h thi u lúa thi u ti n, n u không làmnh v y thì có ai ch u tr .

T n Thân êm n m suy t i ngh lui, nh m vi c nào mình c ng không có t i h t,song còn quên m t vi c là vi c g t Tr n M ng mà gi t m t tr m b n m i nén b c, b iv y cho nên sáng ngày tên lính d n lên h u quan Án, quan Án c lá n c a Tr n M ng

thì T n Thân c p con m t ch p l ch, da m t xanh nh chàm. Quan Án c n r i h i cóqu nh v y hay không, thì T n Thân ú tr l i không c.

Quan Án n i gi n n t r ng: Mi là n c p! Có gi t b c c a ng i ta không thìkhai thi t i cho mau, n u mi ch i ta bi u lính nó kh o ch t bây gi a . T n Thân khôngdè Tr n M ng th a ki n, nghe c lá n thì kinh tâm không bi t sao mà tr l i, ch ngnghe quan Án qu thì l i càng lính quýnh h n n a, li n thò tay vào l ng l y gói b c ra trên án, r i l y quan Án mà th a r ng: B m quan l n, oan c con dân l m. Con có quenbi t v i Tr n M ng nào âu mà gi t b c c a nó .

Quan Án th y m t gói trên án không bi t là gói chi, gi ra xem th y m y ch cnén b c, l i càng n i gi n, li n l y tay h t b c v ng cùng d i t r i m ng r ng: kh n! Mi quen thói lo lót thu nay, nên mi t ng h mi có b c ông quan nào mi muac ng c h t h ? r i mi coi!

Quan Án d y d n T n Thân ra ng i ngoài xó c a r i sai xu ng tàu òi Tr nM ng v i tên Cam, tên Quít lên ng i di n. Chúa tàu th y lính òi li n d t Tr n M ngv i tên Cam, Quít lên dinh quan Án. V a b c t i c a l i g p lính òi ông i Sum c ngv a t i ó. Cam v i Quít l t kh n xá ông i r i d t nhau vô h u.

Chúa tàu b c vô li c th y Tr n T n Thân ng i d a c a, tay run l p c p, m t màytái lét, thì lòng c i th m. Quan Án th y Chúa tàu v i Tr n M ng l t t m i ng i r id y lính kêu T n Thân, i Sum và Cam, Quít vô m t l t. Tr n T n Thân th y m t Tr nM ng thì h n vía ã m t h t, mà th y tên Cam, tên Quít l i s h n n a, b i v y cho nên

ng tr c m t quan Án run en nh k au rét, g c m t xu ng t không dám ngó lên.

Quan Án ch Tr n M ng mà h i T n Thân r ng: H i nãy mi khai mi không bi tTr n M ng, v y ch mi có bi t ng i n y là ai hay không? . T n Thân s quá li n cúi l yquan Án mà khai r ng: B m quan l n, nh ng l i trong n c a chú M ng thi t qu nhv y. Chú M ng thi t có g i cho con 140 nén b c r i i Bi n H , song b c y không ph icon l y, xin quan l n xét l i cho nh .

Quan Án th y T n Thân mu n khai thi t nên b gi n làm vui mà h i r ng: V ych ai l y? Vi c thi t làm sao, âu mi khai i; n u mi khai thi t ta dung ch cho, khôngsao âu mà s .

Tr n T n Thân th a r ng: B m quan l n, n m y chú M ng g i b c cho con r ichú lên Bi n H . Sáng ngày quan Huy n g p con h i con v y ch h i hôm có tên kháchnào ghé nhà con ó. Vi c thi t con t thi t u uôi l i cho quan Huy n nghe. T i l iquan Huy n cho lính òi con lên dinh r i d y con ph i em h t 140 nén b c lên cho ngài.Ngài d n r ng h chú M ng có tr v òi b c thì bày chuy n nói quan nghi cho chú thông

ng v i Xiêm nên xét nhà l y b c h t, l i ki m chú b t n a, r i cho b n trong nhà achú i cho r i. Con là ph n con dân nên không dám cãi. Con làm y nh l i quan Huy nd y. S cáo hai tên b n là Cam v i Quít n tr m mà tr n c ng là m u c a quan Huy nbày, ch con không dám .

Quan Án l i h i: Quan Huy n có chia b c y cho mi hay không? T n Thân th a:Quan Huy n l y h t, ch không có chia cho con nén nào . Quan Án c i g n mà nóir ng: L nào mà l i không chia cho mi! Mi ng nói d i, có sao nói v y, ta ã cho línhòi Tri ph Tân Thành r i, mai chi u gì ây s lên t i. N u mi nói d i, sau ta tra ra thì cót i a . Tr n T n Thân nghe nói nh v y li n th a r ng: B m quan l n, thi t h i óquan Huy n có kêu con mà cho con ít ch c nén .

Chúa tàu v i quan Án ngó nhau mà c i, Quan Án h i: Ít ch c ó là m y ch c? .T n Thân th a: D , lâu quá vi c ó con không nh . Quan Án n t m t ti ng, T n Thângi t mình ú mà th a r ng: D b m hai d , th a ba ch c nén . Quan Án n t: Haich c hay là ba ch c? T n Thân nói: d , con nh ba ch c nén .

Quan Án ngó Chúa tàu v i Tr n M ng r i day l i nói v i T n Thân r ng: Ta bi tr i, mi v i Tri huy n ông Xuyên h i tr c a ý nhau ng o t c a ng i ta. Tri phTân Thành lên t i r i s hay . Nói r i bèn d y lính d t T n Thân em giam và d n ph icanh gi cho nghiêm nh t.

Chúa tàu ng i nh m T n Thân, th y vóc thì cao h n, c m m c râu lém ém, coikhác h n x a, nh ng mà c p m t nháy lia nháy l a, m t th n mà dài thi t là t ng m ong i gian gi o tham lam, ch ng i chút nào h t. T n Thân i xu ng tr i r i, tên línhh u l m hai ch c nén b c Quan Án h t h i nãy ó mà d a khay tr u. Quan Án dayl i ngó th y vùng c i ng t r i nói v i Chúa tàu r ng: B c c a tên Thân nó em lo v itôi ó a. ch ng tra xét v n y xong r i tôi th ng t cho quan Th ng, tôi s t luônvi c y ng cho ngài làm t i nó .

Quan Án d y Chúa tàu v i Tr n M ng d t tên Cam, Quít xu ng tàu mà ngh , ich ng Tri ph Tân Thành n r i ngài s cho lính òi mà h u.

Tri ph Tân Thành ti p c t c a quan T ng c Long H d y ph i n h uquan Án An Giang thì trong b ng t ng là òi n d y vi c chi ó, ch không dè cóng i th a ki n, b i v y cho nên trì hu n không l t t gì i. Cách b n ngày Tri ph m it i An Giang, Quan Án th y Tri ph vào h u thì chào s r i ng mà ch , ch khôngm i ng i. Ngài d y lính xu ng tàu òi Chúa tàu v i Tr n M ng, và d n h hai ng i y

n thì ph i d t Tr n T n Thân và d t chúng vào h u m t l t.

Tiên cáo, b cáo và ch ng n r i, quan Án m i kêu Tri ph l i ng chínhgi a mà t r ng: Tên khách Tr n M ng ây có vào n mà ki n và nói r ng cách sáun m tr c nó i Bi n H , s i d c ng em b c ti n theo nhi u b t ti n, nên ghé nhàtên Tr n T n Thân Tân Châu mà g i 140 nén b c. Khi nó tr v tên Thân nói v i nór ng quan nghi cho nó lên Cao Miên ng xúi dân d y lo n, nên ã l y h t 140 nén b cnó g i ó và l i ón b t nó mà b tù n a. Nó s nên l t t m n tên Thân cho b n trongnhà a giùm nó xu ng R ch Giá, không dám mà òi b c.

Nay nó nghe rõ l i thì tên Thân âm m u mà gi t b c c a nó, ch không ph i quanxét nhà l y b c y. Nó d t ch ng c vào mà th a v i quan Th ng. Quan Th ng d y

th m xét, tôi òi tên Thân tôi tra thì nó khai r ng lúc y ngài ng i Tri huy n ông Xuyên,ngài d y nó em b c y a cho ngài r i ngài d n nó nói l p m u mà sang o t. V yduyên c làm sao âu ngài khai cho tôi nghe th coi .

Tri ph nghe nói m y l i m hôi nh gi t, ng c nh y thình th ch, song g ngg ng làm t nh, day qua ngó Tr n T n Thân r i day l i th a r ng: B m quan l n, tôing i Tri huy n ông Xuyên m i m y n m tr ng, tôi bi t tên Thân này nhi u l m. Nólà m t a lòng d gian gi o, thu nay kh c b c thành gia. Khi tôi ng i ông Xuyên tôighét nó l m. Chuy n b c ti n c a tên Tr n M ng g i cho nó, tôi có hay bi t chi âu. Thkhi nó oán tôi nên nó t i u mà cáo gian cho tôi ng g t i cho nó ch gì .

Quan Án c i r i h i: Ngài nói ngài ghét nó sao h i tr c ngài ch y t xin ch cbá h cho nó? .

Tri ph ngh n ngào ú m t h i r i th a r ng: D , th a h i ó nó d ng ti n chonhà n c nhi u, nên tôi ph i xin giùm, ch ph i tôi th ng yêu gì nó sao? .

Quan Án h i Tr n T n Thân thì nó th a quy t r ng b c y Tri huy n ông Xuyênh i ó l y h t, sau có cho nó ba ch c nén mà thôi. Tri ph c ng c ch i hoài, nói khôngbi t b c nào h t. Quan Án d y Tr n M ng khai h t u uôi l i cho mình nghe, d y tênCam, tên Quít th y sao c ng khai y nh v y, r i l i d y i Sum c ng ph i khai coi Trihuy n ông Xuyên t ng trát d y ón b t Cam Quít làm sao và t i sao ã b t r i l i th ,m i ng i khai rõ ràng r i ngài m i nói r ng: V n y tôi bi t h t r i. Quan Ph v i tênThân a ý v i nhau mà o t m t tr m b n m i nén b c c a Tr n M ng, nay s t i nênth y cho bóng, bóng cho th y, ch tôi ch c hai àng chia v i nhau m i ng i ucó l y m t m . Ph n Tr n T n Thân ch ng nói làm chi, h nó làm qu y thì nó có t i. Tôir t bu n cho quan Ph , mình là dân chi ph m u, l thì ph i gi lòng công bình chánhtr c mà tr dân, ng cho dân nó nh , ch sao l i tham lam c a dân nh v y? T i quanPh tôi coi khó n i dung th l m; quan Ph c ng rõ t i tham nh ng c a quan tr ng lu t

nh ph t th nào. L thì tôi ph i giam quan Ph v i tên Thân ng i l nh quanTh ng, song tôi th y ngài làm quan thâm niên x c ng tr ng r i, nên tôi không n bóbu c cho l m. V y ngài xu ng ghe ó mà i l nh. Mà tôi nói cho ngài bi t tr c r ngt i ngài tôi e ch ng kh i b ày l u âu .

Quan Án nói r i day m t ch khác không thèm ngó Tri ph , ngài d y lính d t Tr nT n Thân em giam và d y ch ng là i Sum v i Cam, Quít âu v ó.

Tri ph Tân Thành xá ba cái r i b c ra, tay ch n run bây b y nh ng i phátlãnh, n c m t ch y d m d , b th y th m th ng. Chúa tàu ngó theo, tuy h n gi nkhông nguôi, song th y c ng c m ng. Quan Án t r ng vài b a mình k t án xong r is d ng lên cho quan Th ng nh t i.

Chúa tàu t giã quan Án v a b c ra kh i th m, m t ngó qua phía tay m t, th yTr n T n Thân x m x m i xu ng tr i, T n Thân i tr c, tên lính theo sau. T n Thânngoái u l i nói chuy n chi ó không bi t, mà tên lính nh y t i xô m nh quá khi n T nThân chúi lúi g n té s p. Chúa tàu d ng ch n ng l i xem thì th y T n Thân l m l i iri t, không dám nói chi h t. T n Thân t Tân Châu oai th c ng nh ông Huy n thnhì, giàu sang n b c bá h , nay lâm h i r i m t tên lính c c ng có th húng hi p c.Mùi i m n l t, th t c ng cay, ngh r t bu n thay! Chúa tàu ngh nh v y r i nh lúcmình ho n n n không ai oái hoài, thì lòng càng chua xót, d càng ng n ng , b i v y chonên i ri t xu ng tàu, không nói chuy n chi v i Tr n M ng h t.

Xu ng t i mé sông th y Tri ph Tân Thành còn ng ó ch lính neo ghe sát vômé ng b c xu ng cho d . Tri ph hai con m t ch ch, còn mình m y thì run nhth n l n t uôi. Lúc y m t tr i v a tr ch bóng. Chúa tàu i th ng l i b n ò r i g i b ntàu b i tam b n vô r c. Chúa tàu vào phòng, m c a s ng i ngó ch ng thì th y ghe c aTri phú c ng u ch không chèo i. Chúa tàu dòm m t h i th y ban u m t tên línhnh y lên b r i i ch , m t lát th y có m t tên tr o c ng nh y lên b mà i n a. Cáchm t h i lâu có m t tên tr o n a c ng b ghe mà i. Chúa tàu rình coi thì d i ghe im lìmd ng nh không có ng i ta v y. Chúa tàu l t t b c qua tam b n r i bi u b n b i ri tl i ghe Tri ph .

Tam b n c p d a mé c t chèo m i, Chúa tàu b c qua ghe thì tr o phu, lính trángu i m t h t, dòm vô trong mui th y có m t ng i trùm m n rên hù hù ó mà thôi.

Chúa tàu nh ch c ó là quan Ph , bèn chun vô mui, l y tay kéo m n thì thi t qu quanPh nóng vùi, n m mê man không bi t chi h t. Chúa tàu r trán n m tay; quan Ph t nhl i, m m t th y Chúa tàu thì l c u mà khóc r i nh m m t l i. Chúa tàu kêu: QuanPh ! Quan Ph ! . Quan Ph m m t, Chúa tàu li n h i: Ông bi t tôi là ai ây haykhông? . Quan Ph ráng nói: Ông là Chúa tàu Kim Qui ch ai . Chúa tàu c i và l c

u mà nói r ng: Ông l m r i. Tôi là Lê Th Ngh a, con c a Lê Th Thành Tân Châuây. Cách m i b n n m tr c ông n c a th ng Tr n T n Thân n m ch c quan ti n, r i

ông h i tôi b án chung thân, nhà cha m v i em tôi r u bu n ch t lúc ó, ông nh haykhông? Nay tôi tr thù a, nói cho ông bi t .

Quan Ph nghe m y l i vùng t c m n ng i d y la l n lên r ng: B ng i ta! ThNgh a nó mu n gi t tôi ây nè, b

Chúa tàu l y tay ch ngay quan Ph mà nói r ng: ng la vô ích, tôi nóichuy n cho ông nghe. Tôi có thèm gi t ông âu mà s . N u tôi mu n gi t ông, tôi xin v iquan Th ng ngài làm t i n ng thì ông ph i ch t, c n gì tôi ph i gi t. Không, tôi khôngthèm gi t ông âu. Thi t, bây gi tôi là th ng tù tr n mà tôi ông lên ông th a làm saocho quan h b t tôi a. Trong t nh n y quan dân ai c ng u bi t tôi là Chúa tàu Kim Qui,

ông nói ai tin, mà ông b tôi ki n, bây gi ông i th a tôi thì sao h c ng nói ông ti u, h càng ghét ông h n n a .

Quan Ph run l p c p, li c m t dòm cùng tr c m i sau lái nghe. Chúa tàu c ir i ti p r ng: Lính v i tr o u i lên ch h t, d i ghe bây gi còn có m t mình ôngv i tôi mà thôi. Có ai âu mà ch ng c. V y thì ông ng i t t , tôi nói chuy n cho ôngnghe .

Quan Ph ng i th dài r i b u b o r ng:

- Cái th i c a tôi ã h t r i, t ý chú em nó th ng thì tôi nh , còn h i thì tôi ch u,ch bi t sao bây gi .

- Tôi là ng i ngay mà vì ông v i th ng Tr n T n Thân âm m u h i tôi n n i bán chung thân, nhà cha m ch t h t, nhà c a tan hoang, b i v y cho nên tôi b c ch nra kh i ng c thì h m h m quy t tr cho c cái thù riêng, làm cho ông v i th ng T nThân c ng b ày b l u nh tôi v y, tôi m i v a lòng. Ch ng dè nay tôi th y ông s s tquá, trong lòng tôi b t nh n.

- T i nghi p tôi quá chú em i! Tôi già ã g n sáu m i tu i r i, nay mai gì c ngch t. V y xin chú em nó th ng giùm

- Ông là ng i gian, mà ông bi u tôi th ng. H i tr c tôi là ng i ngay mà tôil y ông, tôi xin ông th ng, l i ki m chuy n h i tôi?

- Tôi b th ng Tr n T n Thân nó nói quá nên tôi m i làm qu y nh v y, ch ph itôi thù oán chi chú em hay sao.

- Mình làm quan sao l i i nghe l i a ti u nh n làm chi?

- B i v y m i có chuy n!

- Thôi, bây gi tôi bi t ông n n n r i, tôi c ng không mu n h i ông làm gì.

- T i nghi p tôi mà!

- Tôi h i thi t ông, v y ch b c c a Tr n M ng ó ông l y bao nhiêu, còn ôngchia cho th ng T n Thân bao nhiêu?

- Thi t h i ó tôi có bi t khách Tr n M ng g i b c bao nhiêu âu. Nó nói v i tôir ng: Tr n M ng g i b n m i nén, nó bi u tôi tính th ng o t b c y. Ban u tôikhông ch u, nó nói ri t, tôi m i bày m u cho nó, r i nó em a nó cho tôi có hai ch cnén, ch ph i tôi l y h t hay sao.

- Ông th y hay ch a? M u v i a ti u nh n h i nh v y ó! Mà bây gi ôngmu n g t i cho ông hay không?

- Cha cha! N u chú em có lòng nh n c u giùm tôi phen này thì tôi i n ngànngày.

- Có l khi ông c ng có nghe ch ? Tôi có làm m t vi c i n trong t nh này, b iv y cho nên t quan Th ng cho t i quan B , quan Án ai c ng u v tôi h t th y. Bâygi tôi mu n g t i cho ông không khó chi âu. Song tôi giao v i ông nh v y: N u tôinói mà nghe l i tôi, thì tôi m i ch u xin giùm cho ông .

- Chú em nó mu n bi u làm sao c ng c h t.

- Tôi không bi u vi c chi khó âu ông s ; tôi mu n ông vi t m t t b m nói r ngn m Bính Thân, l i tháng ba, ông ng i Tri huy n ông Xuyên, ông nghe l i a ti unh n nó k vô k ra nên ông có nghi cho tên Lê Th Ngh a theo o Thiên Chúa, ông b tnó gi i qua t nh, quan t nh th m xét không k , nên kêu án nó tù chung thân. Nay ôngnghe ch c l i thì h i ó ông nghi l m, mà quan trên kêu án c ng l m. V y ông xin quantrên th m án ó l i mà tha tên Th Ngh a k o oan c nó t i nghi p, ông vi t phúc b m r iông i v i tôi a lên cho quan Án. Tôi c m ông m t i u n y là nh quan trên có h i tênTh Ngh a bây gi âu thì ông ng có ch tôi, ông nói nó v t ng c ã ba n m nay,nghe nói bây gi nó tr n trong r ng phía bên Tân Châu. Lúc n y nh m mùa thu, chánhlà lúc quan ng th m án. H ông a phúc b m ó r i tôi s g t i cho ông.

Chúa tàu nói v a d t l i, k có m t tên lính tr xu ng ghe, chun vô mui a choquan Ph m t gói thu c tán. Quan Ph u ng thu c r i li n l y gi y m c ra mà vi t tb m. Quan Ph vi t, Chúa tàu ng i coi t ch . Nh u ng gói thu c tán ó nên quan Ph

m hôi, b t nóng l nh. T b m vi t xong, Chúa tàu l y c l i, r i hai ng i d t nhautr lên dinh quan Án, quan Ph trao t b m cho quan Án, quan Án xem r i li c quan Phmà nói r ng: Ngài bi t n n n r i hay sao nên i xin t i cho ng i khác ây? Ngài nn n tr quá! . Chúa tàu r c mà l i nói r ng quan Ph ã n n n l m và xin quan Ánth ng giùm t i nghi p, r i day l i bi u quan Ph xu ng ghe mà ngh .

Quan Ph xá quan Án r i i xu ng ghe. Chúa tàu l i m i t r ng h i tr a mìnhcó qua ghe vi ng quan Ph thì th y quan Ph nóng l nh n m vùi, mình l y l i d u ng tmà d h i thì thi t qu tên Thân nó sang o t c a Tr n M ng, nó lo cho quan Ph có haich c nén mà thôi, ch không ph i quan Ph l y h t. Chúa tàu l i nói quan Ph bây gi nn n lung l m, nh nh ng vi c nào mình làm qu y h i tr c thì lo s nên khóc nghe r tth m thi t. Chúa tàu có nghe quan Ph thu t l i chuy n h i Lê Th Ngh a nh v y nênm i xúi làm t phúc b m mà xin quan trên th m án l i k o tên Th Ngh a hàm oan t inghi p. R t h t Chúa tàu m i xin quan Án làm t i Tr n T n Thân mà thôi, còn quan Phgià c , xin bao dung cho ng h i h u ng thong th ngày già, ch làm t i ng, thì s ngr u ch t t i nghi p.

Quan Án li n d y Kinh l ch l c ki m t b m c a Tri huy n ông Xuyên h i tr cvà ki m coi h i tr c x Th Ngh a v t i chi. Kinh l ch l c hai ngày m i ra r i a choquan Án xem. Quan Án xem xét xong r i bèn òi m y ng i tr ng lão bên Tân Châuqua mà h i coi h i tr c Lê Th Ngh a có theo o Thiên Chúa hay không. M y ng itr ng lão u nói Th Ngh a h c nho gi i, nh n vì có gây thù oán v i Tr n T n Thânnên tên Thân nó ki m chuy n mà nói vô nói ra v i quan Huy n, quan Huy n không tra

xét cho minh b ch, ch y t nói oan cho Th Ngh a, ch Th Ngh a ch ng h có theo oThiên Chúa bao gi .

Quan Án tra m t v thành hai, mà tìm c s oan c c a Th Ngh a, là ng ingay mà b k b t l ng ám h i, thì ngài m ng r vô cùng, nên l t t lên án ng cód ng cho quan T ng c phê chu n.

V v Tr n M ng b gi t b c ngài ngh r ng: Tr n T n Thân ch u có lãnh mà c tgiùm m t tr m b n ch c nén b c cho Tr n M ng, mà lãnh r i t y n nay không có trl i cho nguyên ch . T n Thân khai b c y Tri huy n ông Xuyên l y h t, khai thì khainh v y ch ch ng có ch ng c chi. Tri huy n khai không bi t v Tr n M ng g i b ccho T n Thân và ch ng có xét nhà b t bu c T n Thân, ch ng có l y b c chi h t, vi c vôb ng c nên ch n gi khó phân minh. Tuy v y mà vi c xét ã rõ ràng: tên Thân có gib c cho khách Tr n M ng r i sau l i bày chuy n mà nói quan xét nhà l y h t b c, ti u mà nói quan ón b t Tr n M ng, y là nh ng m u gian dùng mà làm cho Tr nM ng s , b b c mà i ng có l y c a y. ã v y mà sai hai tên b n trong nhà a Tr nM ng i r i, l i s chúng nó nói b y mà l u vi c, nên nhà n quan cáo gian chúng ntr m , y là c tâm sang o t c a ng i, n n i làm h i k vô t i, thi t Tr n T n Thânlòng tham lam mà d l i c ác n a.

Quan Án th m nh v y nên nh ph t Tr n T n Thân òn m t tr m tr ng, 4

n m n m, l t ph m bá h và t ch ký tài s n ng bán l y b c mà tr l i cho Tr n M ng m t tr m b n ch c nén, nh còn d thì giao l i cho v con tên Thân dùng.

Còn Tri ph Tân Thành, nguyên Tri huy n ông Xuyên, làm quan không n cmà c ng không oai nghi, b i v y cho nên k d i không kính m n mà l i không kiêng vì,m i dám cáo mình dùng quy n mà hà l m. Tuy l i cáo không b ng không c , nh ng màlàm quan d ng y th di n m t h t r i, theo t i l thì ph i cách ch c m i v a, song nghvì Tri ph dày công giúp n c thâm niên, nên dung ch cho h i h u an ngh .

Quan Án k t án v sang o t c a Tr n M ng r i, l i làm thêm m t t b m v LêTh Ngh a b hàm oan. Trong t b m ngài xin quan Th ng d ng s v tri u mà xin h yán cho Th Ngh a. Gi y t làm xong r i, quan Án m i cho lính xu ng tàu m i Chúa tàulên dinh ng a Chúa tàu xem tr c, Chúa tàu th y quan Án x y nh l i mình xin thìtrong b ng m ng r vô cùng li n ng d y t n, r i quan Án ôm h t gi y em luôn haich c nén b c c a tên Thân và d t Chúa tàu lên dinh quan T ng c.

Quan T ng c xét r i phê y nh l i c a quan Án phân oán và d y quan Án lãnhcoi thi hành. Ngài g i án ra Kinh và g i luôn v hàm oan c a Lê Th Ngh a mà xin Tri uình h y án c . Chúa tàu t n quan T ng c r i t giã mà xu ng tàu.

Quan Án v dinh cho òi Tri ph Tân Thành lên mà d y tr v làm vi c b n ph n,i ch ng nào có b tri ph khác n r i s ngh . Ngài l i sai lính d t Tr n T n Thân lên

4 tù kh sai

c án cho nó nghe, r i d y em xu ng khám. Các vi c xong r i ngài m i bi u Kinh l chvi t t d y Tri huy n ông Xuyên t ch ký tài s n c a Tr n T n Thân bán l y m t tr mb n m i nén b c em qua t nh ng ngài tr l i cho tiên cáo, còn bao nhiêu thì giao l icho v con tên Thân.

Tr n M ng ch ng có lòng mong òi b c g i cho Tr n T n Thân l i c, may nhcó Chúa tàu mà b c tr l i m t tr m b n m i nén, thì lòng ch ng xi t n i m ngnh ng mà ngh vì mình mang n Chúa tàu ã nhi u, mình ã nguy n theo giúp Chúatàu tr n i, ã v y mà Chúa tàu l i tin c y nên giao h t vàng b c cho mình gi , th thìmình c ng không l y m t tr m b n m i nén b c này làm gì, b i v y Tr n M ng lãnhb c r i em xu ng tàu a h t cho Chúa tàu ch không ch u l y, Chúa tàu ch ng ý nti n b c, nhân Tr n M ng a b c thì Chúa tàu bi u em c t r i thôi, ch không nói l y,mà cho Tr n M ng c ng không nói cho.

Ki n cáo xong r i thì nhà K nh Chi c t c ng ã r i. Chi u Chúa tàu Kim Qui lênb i ch i ngang th y cha con K nh Chi ng tr c c a, áo qu n nh n nha, còn ThuTh y thì ng i trong ngó ra, coi b hân hoan l m. Chúa tàu ghé l i b c vô. K nh Chi l t

t chào h i l ng x ng, còn Thu Th y th y Chúa tàu thì m ng, nh ng mà nh l i Chúatàu d n, nên l t t b i ra nhà sau, không dám h i han chi h t.

Chúa tàu v i K nh Chi nói chuy n v i nhau thì th ng Ph c ng ngó Chúa tàu trântrân. Ch ng Chúa tàu t giã ra v , thì nó nói v i K nh Chi r ng: Ông Chúa tàu này m tcoi gi ng An Nam quá, mà nói ti ng nghe c ng nh An Nam, con nghi ng là An Namó cha . K nh Chi c i mà nói v i con r ng: Không ph i An Nam âu con! ng qua An

Nam buôn bán lâu n m nên nói ti ng An Nam gi i nh v y a. N u ng là An Nam saol i gi d ng ng i khách làm gì? .

Chúa tàu tr xu ng tàu, êm y vui v trong lòng vô cùng, nên ng không ng,n m ngh th m r ng n mình ã n xong, oán mình ã tr ng mà s oan c c a mình,mình g c ng g n ra m i; bây gi còn m t chút bu n là m cha v i em không còn s ng

ng chung h ng phú quí v i mình ó mà thôi. Chúa tàu ngh t i ó m i tính h Tri uình h y án cho mình r i thì mình ch ng m t, bày thi t h thi t tên, r i v Tân Châu

mua á làm m cho cha m , ng m ph n cho m cúng.

Chúa tàu l i tính d u Tri u ình có h y án cho mình thì mau nào c ng b n n mtháng chi u vô m i t i, không l mình u tàu t i ây mà ch hoài, ngh nh v y nênsáng ngày d t Tr n M ng lên t giã các quan, r i xu ng tàu kéo neo mà i. Chúa tàu ng im t chi c, Tr n M ng ng i m t chi c, tính d t nhau i R ch Giá, Hà Tiên, r i qua Xiêmmà buôn bán. Qua t i Xiêm, Chúa tàu mua hàng ch y hai chi c tàu, r i tr v R chGiá bán h t phân n a, còn phân n a ch v An Giang.

T ngày Chúa tàu An Giang ra i cho n ngày tr v k ã h n b n tháng. Tàuv a t i thì Chúa tàu v i Tr n M ng li n lên vi ng quan T ng c và em trà l a lên màlàm l t n, quan T ng c c ng không ch u nh m l , song Chúa tàu nài n quá nên túngth ngài ph i nh m. Chuy n vãn m t h i r i Chúa tàu m i h i th m coi quan T ng cd ng s xin h y án cho Lê Th Ngh a v y mà Tri u ình ã phê hay ch a. Quan T ng

c nghe h i l t t l y chi u mà a cho Chúa tàu xem và nói r ng Tri u ình ã h y áncho Lê Th Ngh a r i, còn v Tr n T n Thân c ng ã phê y nh án và ã có c p b ng Trihuy n Tân Hòa trên nh T ng xu ng th cho Tri ph Tân Thành.

Chúa tàu nghe nói không thèm c chi u, li n cúi l y quan T ng c mà th ar ng: B m c l n, b y nay con gian d i cúi xin c l n tha l i cho con. Con ây là LêTh Ngh a, ch không ph i Chúa tàu nào h t. G n m i l m n m nay con ch u hàm oan,kêu tr i không th u, nay nh c l n công bình chánh tr c nên s oan c c a con m iminh oan ra c, v y n c l n con xem nh tr i nh bi n, d u ngàn ngày con c ngch ng dám quên .

Quan T ng c ng i ch ng h ng không hi u chuy n gì mà d k nh v y, Tr nM ng c ng ch ng h ng không dè Chúa tàu là An Nam. Quan T ng c ch a k p h i, thìquan Án, quan B ngoài c a l i b c vô. Chúa tàu day ra xá hai quan l n. Quan T ng

c ch Chúa tàu mà nói r ng: Hai quan l n n y, té ra Lê Th Ngh a là Chúa tàu n yây, mà thu nay mình có dè âu! . Quan Án, quan B c ng ng kh ng, nhìn nhau

không hi u chi h t.

Chúa tàu Kim Qui m i k h t u uôi m i vi c cho các quan nghe, t vì sao bày, vô khám, may g p M c Ti n ra làm sao, tù m y n m r i m i tr n, ra hòn Kim Quil y c vàng b c bao nhiêu, vì sao ph i gi d ng Chúa tàu. Các quan nghe ai c ng l c

u. Chúa tàu t d t l i, quan B li n nói: Ông gi Chúa tàu thi t gi ng ng i kháchquá. Tôi ch ng có nghi chút nào h t . Quan Án li n ti p r ng: B c vàng mà ông bà M cTi n tom góp mà ch a ngoài hòn Kim Qui ó là vàng b c c a An Nam. Thôi b c vàng ytr v cho ng i An Nam, v y c ng ph i .

Còn quan T ng c thì ngài l c u mà c i hoài không nói chi h t. Chúa tàu xinphép ng t rày i y ph c l i theo An Nam và xin i tên Lê Th Ngh a, ch khôngdám gi d ng n a. Các quan cho phép li n và h i Lê Th Ngh a bây gi tính tr v TânChâu hay là i mua bán n a. Th Ngh a th a r ng vi c y mình ch a ch c, xin ít ngày

ng li u. Chuy n vãn m t h i r i Th Ngh a m i t giã xu ng tàu.

Ra kh i dinh, Th Ngh a bi u Tr n M ng i xu ng tàu, còn mình thì i l i nhàK nh Chi. B c vô nhà th y hàng hoá d y y, có m t tên b n ng d n d p, ch khôngth y K nh Chi mà c ng không th y Thu Th y. Th Ngh a h i tên b n coi ó có ph i lànhà K nh Chi hay không, tên b n v n bi t m t Chúa tàu Kim Qui, nên nghe h i l t t

ng d y th a ph i. Th Ngh a kéo gh mà ng i r i h i v y ch ch nhà i âu. Tên b nth a r ng ông ch nhà i kh i, còn bà ch nhà thì d i nhà sau. Th Ngh a bèn d y vàom i bà ch ra nói chuy n.

Thu Th y ng ng i may áo cho th ng Ph c, thình lình nghe b n nói Chúa tàuKim Qui d y m i ra nói chuy n, không hay Chúa tàu i m y tháng nay mà tr l i h i nàovà c ng không bi t có chuy n chi nên l t t buông kim ch y ra, th y Chúa tàu tuy bngoài chào h i l là nh ng i không quen, song b trong m ng r l m. Th Ngh a li cm t m t cái, Thu Th y h i ý bèn d y tên b n ra nhà sau mà b a c i.

Th Ngh a i tên b n i r i m i c i mà nói r ng: Nay tôi ã h t ho n n n r inên l t t l i ây cho cô hay ng cô m ng. B y lâu nay tôi làm Chúa tàu Kim Qui, ylà tôi gi d ng ng lánh n n, ch tôi ây thi t tên h là Lê Th Ngh a, v n là anh v c ach ng cô . Thu Th y nghe nói ng nh th ng, ch ng chút nào ng dung, b i vì b ylâu nay tuy kêu Chúa tàu thì kêu, ch Thu Th y nghe ch ng thu t chuy n c thì ã cólòng nghi Chúa tàu là anh v K nh Chi r i. Th Ngh a h i K nh Chi i âu, thì Thu Th ynói cha con d t nhau v Tân Châu coi làm m m cho cha m hai bên và cho v . ThNgh a nghe nói r t khen th m, r i d n Thu Th y ch ng K nh Chi v ng nói chuy n chi

h t, mình m i hai v ch ng và con xu ng tàu r i mình s t thi t ng coi b K nhChi m ng là th nào.

Th Ngh a d n dò xong r i m i cáo t mà xu ng tàu, ra n c a l i day l i m nThu Th y mua giùm m t vóc kh n en và may giùm áo qu n An Nam ng có thay i yph c.

M y ông l i, th l i nghe nói Chúa tàu Kim Qui thi t tên là Lê Th Ngh a aic ng cho là m t s k nên gi m n m gi m ba mà ngh lu n v i nhau, r i khi v nhà cònthu t chuy n cho bà con trong nhà và anh em l i xóm n a. Ng i n y nói chuy n v ing i n , n chi u c ch An Giang, t già chí tr , ai c ng u hay vi c Th Ngh a làChúa tàu h t th y.

Sáng b a sau, cha con K nh Chi bên Tân Châu i v , ghe v a t i b n dòm th yhai chi c tàu u thình lình không bi t tàu c a ai và l i h i nào. Ch ng b c lên b g pm t a nh li n h i th m coi tàu c a ai, thì nó li n nói tàu ó là tàu c a Chúa tàu KimQui mà Chúa tàu Kim Qui thi t tên là Lê Th Ngh a, v n ng i An Nam, x a nay m cn n nên i tên i h mà gi d ng ng i khách. K nh Chi nghe nói trong lòng h i h p,ch n i lính quýnh, mu n ch y ri t v nhà h i v coi có nghe chuy n nh v y không.Ch y ít b c, r i vùng ng l i mu n i th ng xu ng tàu mà h i, d c d c m t h i i t ii lui hai ba b n, r i m i nh t nh v nhà mà h i l i cho ch c.

K nh Chi v a b c vô nhà li n kêu v mà h i: Mình i, h nói ông Chúa tàu ólà Lê Th Ngh a, mình có nghe nh v y hay không? . Thu Th y ch y ra th y ch ng hàoh n thì t c c i mà áp r ng: Em có nghe vi c chi âu .

K nh Chi d d m t h i r i bi u th ng Ph c nhà, mình ch y xu ng tàu mà h im i ch c. K nh Chi ra i, Thu Th y bèn kêu ng l i mà nói r ng: Ph i, em có nghenh v y thi t, Chúa tàu Kim Qui là Lê Th Ngh a a. Mà th ng th ng r i s i ch i âumà g p l m v y . K nh Chi nghe v nói m y l i m ng r h t s c, v t ch y ri t khôngthèm nói chi h t. Thu Th y th y v y bèn d n b n coi nhà r i d t th ng Ph c i theo.

Ra t i mé sông, Thu Th y th y ch ng còn ng x ng v ng xéo véo, ki m ghem n a ra tàu. Th Ngh a d i tàu dòm th y, li n sai b n b i tam b n vô r c. Tamb n vô n mé K nh Chi b c xu ng, Thu Th y c ng d t th ng Ph c i theo. K nh Chiday l i nói v i v r ng:

- Mình v coi nhà, theo xu ng tàu làm chi?

- em xu ng th m Chúa tàu.

- Tôi quen ch mình có quen sao mà th m?

- Em quen l m ch ! Mình quen v i Lê Th Ngh a, còn em quen v i Chúa tàu KimQui.

- Nói cái gì l v y? Mình quen h i nào?

- H i nào xu ng tàu r i bi t. N u em không quen v i Chúa tàu thì âu có k tduyên v i mình.

K nh Chi càng nghe càng r n trí, không hi u vì sao mà Chúa tàu l i x ng là LêTh Ngh a, vì sao mà v mình l i quen v i Chúa tàu. Hai v ch ng ng cãi l y v inhau, tam b n ã c p m t bên tàu r i. K nh Chi nh y lên thì Th Ngh a ã ng s n màch , li n ch y l i n m tay, K nh Chi ng ngó trân trân m t h i r i ôm Th Ngh a màkhóc. Th Ngh a th y v y ng lòng nên khóc òa theo.

Thu Th y d t th ng Ph c lên tàu, Th Ngh a ch y l i n m tay th ng Ph c mà nóir ng: C u ây, cháu bi t hôn? . K nh Chi th y v y càng khóc h n n a. Th ng Ph c th ycha khóc c ng khóc m t theo.

Th Ngh a d t h t vào phòng r i bi u K nh Chi t h t u uôi m i n i cho mìnhnghe. Nh ng l i K nh Chi nói thì c ng y nh l i c a h thu t cho Th Ngh a nghe m yn m nay ó v y. K nh Chi thu t h t r i Th Ngh a m i thu t chuy n c a mình l i choK nh Chi nghe, thu t n h i l p m u mà g Thu Th y ng n n, thì K nh Chi có h im c c và ch ng y m i hi u th u l i c a v nói h i còn d i chi c tam b n.

Th Ngh a bi u Thu Th y d y b n d n c m r i kêu Tr n M ng qua ng n u ngvui m ng ngày h i hi p. C m n c xong r i, m i d t nhau qua h t lên nhà K nh Chi. id c ng, Tr n M ng, Thu Th y và th ng Ph c i tr c, còn K nh Chi v i Th Ngh al c th c i sau, K nh Chi m i lén nói nh v i Th Ngh a r ng:

- Ch ng gi u chi anh, khi anh tù, em th y cha m au càng ngày càng n ng, emlên mà nuôi d ng, thì cô ba c ã có nghén ba b n tháng r i. Anh tù không y sáutháng k c .

- N u v y th ng Ph c nó là con c a Tr n T n Thân hay sao?

- Ch anh không th y g ng m t nó ó hay sao?

Th Ngh a bi n s c ng l i suy ngh m t h i r i th dài và h i K nh Chi r ng:

- Mà thu nay th ng Ph c nó có bi t nó là con Tr n T n Thân hay không?

- Không.

- Thi t ch c hôn?

- Sao l i không ch c, nó t ng em là cha ru t, không có chút nào nghi ng i chih t.

- N u v y mà d ng th ng nó, d ng nuôi d ng nó, l i cho nó h c hành thì cáin c a d ng càng l n h n n a, tôi bi t làm sao n n cho ng.

- Có n chi âu.

- Thôi, vi c l nh v y xin d ng nó c ng th ng luôn cho nó xuôi, ch ng l ura nó bu n t i nghi p.

Hai ng i nói chuy n m i t i ó, thì ã t i nhà. K nh Chi vui v vô cùng, mà ThNgh a c ng vui, b i v y cho nên hai anh em trò chuy n v i nhau cho n t i Chúa tàum i xu ng tàu mà ng .

Cách vài ngày Thu Th y s m s a áo qu n An Nam cho Th Ngh a xong r i, ThNgh a m i thay i y ph c vào dinh mà t n các quan. Th Ngh a l i bi u v ch ngK nh Chi s m l v t r i xu ng tàu i h t v Tân Châu mà cúng t . n n i Th Ngh ath y m m K nh Chi ã làm xong r i h t, thì trong lòng càng thêm c m m n vô cùng, Tân Châu ai nghe Lê Th Ngh a ã thoát kh i hàm oan, mà l i c giàu có, thì ai c ng

u m ng giùm, b i v y cho nên tàu u m y ngày ng i ta xu ng th m n m n p.

Th Ngh a th y nh n tâm trìu m n nh v y, thì c m ng trong lòng, nên mua heolàm th t mà ãi t ng làng, liên ti p ba b n b a m i d t.

Các vi c xong xuôi r i, Th Ngh a v i v ch ng K nh Chi ng i tàu tr v AnGiang.

Th Ngh a n n tr oán xong h t, thì trong lòng h n h vô cùng, anh em àmlu n v i nhau, k lúc gian nan, ng i t tình hoài v ng, nói t i lúc bu n thì khóc, nói t ilúc vui thì c i, nói chuy n t i ngày không d t. K nh Chi h i Th Ngh a r ng: Nay anhã thoát kh i tai nàn, mà l i c tr nên phú h v y ch bây gi anh tính v Tân Châu

hay c t nhà c i v , l p gia c ng an h ng thanh nhàn, hay là anh tính i âu? Anh âu xin cho em bi t ng theo mà m t bên anh ch anh em ta ly bi t nhau, h ng th ng

nh nhau êm ngày, nay sum hi p r i, em không mu n phân cách n a .

Th Ngh a nghe h i nh v y, ng i suy ngh m t h i r i áp r ng: Ch ng gi u chid ng nó, m y n m tôi thoát tai n n tìm c b c vàng r i, thì tôi h ng lo m t là n ncho c, hai là báo oán cho xong. Nay oán tôi tr xong, n tôi n c, nh ng mà tôicòn chút ng i lòng, là lúc nh tôi có tr m c v i cô T Chuyên, nh n vì nhà nghèo b nch t nên c i ch a k p k tôi b k t án. Cách m y tháng tr c tôi tr v Tân Châu tôi cóh i th m thì h nói khi tôi b k t án cô nguy n tr c ti t mà ch tôi, nh v y cho nn m sáu n m, nghèo quá m i bán nhà v v i chú. H l i nói nghe cô ch t r i, songnghe là nghe m h , ch không dám ch c, y v y tôi tính r i ây tôi s m n ng i iki m th coi, nh may ki m c và nh cô ch a l y ch ng, thì tôi s c i cô ng nhb gia th t .

K nh Chi h i cô T Chuyên h i tr c nhà ch nào. Th Ngh a ch ch cho K nhChi, r i K nh Chi v tay c i l n mà nói r ng:

- Anh kh i m n ai i ki m cho th t công, v t i An Giang r i anh mu n g pch ch ng nào c ng c h t.

- Té ra cô bên An Giang hay sao?

- Ph i.

- Ph i v i ng i chú hay không?

- Ph i.

- Mà cô có ch ng hay ch a?

- Không bi t h i tr c cô có hay không, ch t ngày em qua bên t nh t i nay thìem không th y ch ng con chi h t.

- Mà sao d ng l i bi t cô T Chuyên?

- Em bi t mà. Ng i y h i Tân Châu m t tr ng, má b u, ch n mày cong vòngnguy t, mi ng c i có hai ng ti n, mà tr c nhà có tr ng m y b i chu i ó ph i haykhông?

- Ph i.

- Em bi t ch là vì h i anh b án, cha m r u bu n r i t tr n, lúc cha m au thìch l i th m h ng ngày, khi t ng táng thì ch n giùm giúp. Em th y ng i l i xómmà có lòng nh v y em c m m n l m, nên em có h i th m má th ng Ph c thì nói ch tênlà T Chuyên.

- Bây gi c âu?

- bên An Giang.

- Mà nhà ai ch ?

- Em nói nhà chú c a ch .

- , mà ng i chú ó tên gì?

- Chú ch là ông N m Tr n, mé bên kia sông, ngang qua ch An Giang, l i chb n ò ó.

- Ng i chú ó làm ngh gì?

- Em th y hay i chài l i, mà nghe c ng có làm ru ng n a thì ph i. Cha ch ! Màs bây gi anh g p ch ch c anh không bi t ch âu.

- Sao v y?

- Ch l n r i, mà l i vì nghèo nàn lam l nên cùi ày l m.

- Có l nào tôi quên c.

Th Ngh a nghe nói cô T Chuyên còn s ng và h v An Giang thì s g p m t, thìlòng khoan khoái, ch ng xi t n i m ng. êm y n m d i tàu, Th Ngh a tính t i nghlui, tr n tr c sáng êm ng không c. Qua ngày sau tàu lên kh i Cái m r i, ThNgh a m i kêu K nh Chi mà nói r ng: D ng nó này, tôi ã h t lúc b n cùng nay t i h ihi n t, tôi t ng n u bây gi tôi i nói v thì ch ng thi u chi ch h s n lòng g concho tôi. Song tôi ngh vì cô T Chuyên c bi t tôi trong lúc tôi b n hàn, mà n ngày tôim c n n c c ng ch ng quên l i h n, àn bà mà lòng d nh v y x a nay ch ng hi ml m sao? B c vàng tôi ã có nhi u r i, nhan s c tôi không lòng m c, tôi chán ngáncu c i r i, bây gi tôi c u là c u nh n ngh a mà thôi. V y ch ng v n An Giang, xin

d ng nó làm n d t tôi n nhà cô T Chuyên, nh cô ch a l y ch ng thì tôi c y mainói mà c i cô r i tôi c t nhà An Giang buôn bán v i hai v ch ng d ng ch i cho vui,tôi tính nh v y d ng nó ngh coi có c hay không? .

K nh Chi suy ngh m t h i r i áp r ng: Anh tính nh v y em nghe c ng ph i.Em bi t bây gi n i t nh An Giang u nghe anh giàu có, nên ai c ng yêu chu ng anh;em dám ch c n u anh mu n nói v nhà quan c ng c n a. Song i nh n ngh a làh n, ch b c vàng quy n th mà làm gì. Anh tính nh v y xong a, thôi, v t i AnGiang em d t anh i tìm ch .

Hai chi c tàu v t i An Giang, tr i ã t i r i. V ch ng K nh Chi v i th ng Ph cem lên nhà mà ngh , còn Th Ngh a v i Tr n M ng thì ng d i tàu. Sáng ngày m t

tr i ch a m c thì Th Ngh a ã lên nhà kêu K nh Chi bi u d t i n nhà ông N m Tr nng th m cô T Chuyên.

Hai ng i tr xu ng mé sông kêu b n b i tam b n vô r c r i a luôn qua mébên kia sông, ng i l i nhà ông N m Tr n. Hai ng i b c vô, ông N m Tr n ngng i vót tre ng r s sài, không thèm m i ng i c ng i vót tre hoài. Th Ngh a bng nên ng x r xó c a. K nh Chi tuy không quen, nh ng mà bi t ng nên ng i ch mh m d a bên ng r i h i r ng: Ông N m n y, ông có m t ng i cháu gái v i ông m yn m nay ó, ph i tên ch là T Chuyên hay không?

Ông N m Tr n nghe h i m i ng ng tay, ngó K nh Chi r i nói r ng: Ph i, tên nólà Chuyên, mà h i chi v y? . K nh Chi áp r ng: Anh tôi ây bên Tân Châu h i tr ccó quen v i ch , nay có d p qua t nh nên bi u tôi d t l i th m ch v y mà. Có ch nhàhay không ông? . Ông N m Tr n day ngó Th Ngh a r i cúi xu ng vót tre và áp r ng:Nó vô trong ng tát ìa ki m cá, t h i khuya n bây gi , m t lát tr a nó m i v .

Th Ngh a v i K nh Chi nghe nói li n ngó nhau, r i Th Ngh a ng i i trên cáis p d a c a ó. K nh Chi h i ý bi t Th Ngh a tính ng i mà ch , nên anh ta c ng ng ib p m t bên ông N m Tr n r i ki m chuy n n y chuy n kia mà h i. Th Ngh a dòmcùng trong nhà ch ng th y v t chi áng n m quan ti n, và c ng ch ng th y ai vào ra, bi tch c nhà nghèo, và nghi ông n y h h v i cháu mà thôi, ch ch ng có ai h t. Ng i m th i lâu, Th Ngh a bèn h i: Không bi t m y n m nay cô T v bên nây mà cô có n inào k t b n làm n hay không ông há?

Ông N m Tr n áp r ng: Không có. Nh l n nó ã có ch ng âu! Con nh kl m mà, ai i nói c ng không ng h t th y . Ông nói m y l i ngó ra tr c sân mà nói ti pr ng: Kìa, nó v kìa! .

Th Ngh a ngó ra th y m t ng i àn bà mình m y l m lem, m c m t cái qu n v inhu m dà c nên màu ã s m r i và m t cái áo xanh rách, hai tay c t v a ph t i cánhch mà thôi, u thì không kh n khíu chi h t, tay b ng thúng cá, ngoài i vô. Tuy hìnhd ng d dáy nh v y song g ng m t ngó sáng tr ng, Th Ngh a v a ngó ra thì bi t ngaylà cô T Chuyên, nên l t t ng d y ch y ra sân, mu n kêu mà nói không ra ti ng, vì

ngh n c ngh n h u, mu n khóc mà không ra n c m t, vì n a bu n n a vui l n x n,nên ng ch n ng n gi a sân mà ngó. Cô T Chuyên b ng thúng cá x m x m b c vôt i sân, th y Th Ngh a thì cô c ng ng kh ng l i ó mà ngó, hai àng nhìn nhau r i côT Chuyên thúng cá xu ng t, và nói r ng: Anh ph i hôn? . Th Ngh a c ng nói cóhai ti ng: Cô T r i hai ng i ng ó khóc h t, ch không nói chi c.

Khóc m t h i r i Th Ngh a m i nói r ng: Tôi có dè ngày nay mà ôi ta còn g pnhau nh v y âu! . Cô T Chuyên lau n c m t mà áp r ng: Hôm n em nghe h nChúa tàu Kim Qui là Lê Th Ngh a. G c Tân Châu, h l i nói Th Ngh a quan ã minhoan nên x t i r i thì em m ng quá em mu n xu ng tàu mà th m anh, song ra mé sông,ngh thân em nghèo hèn còn bây gi anh sang tr ng, không bi t xu ng tàu anh có nhìnhay không, nên em tr lên, không dám xu ng. Sáng b a sau em i qua ch bán cá thìkhông th y tàu u ó n a, em t ng anh i luôn, ch không dè anh còn tr l i ây .

Th Ngh a nói r ng: Tôi không dè cô ây, tôi v Tân Châu cúng qu i cha m ,ch ng tr qua ây i d c ng d ng K nh Chi nói bi t nhà cô, nên tôi m i m n d tt i ây .

Trong lúc hai ng i g p nhau, ông N m Tr n dòm ra th y hai ng i u l ngkh ng r i khóc h t, không hi u là vi c chi; ông h i K nh Chi, K nh Chi nói Lê ThNgh a khi tr c là Chúa tàu Kim Qui là ng i ó, thì ông ch ng h ng l t t qu ng mácch y ra r i m i vào nhà.

Th Ngh a k h t u uôi m i n i cho cô T Chuyên nghe, và nói khi v TânChâu h i th m h nói cô không kh ng l y ch ng thì trong lòng hoài v ng h t s c, quy ttìm cho c mà tr ngh a t ng tri.

Cô T Chuyên c ng thu t chuy n mình i ch s u não cho Th Ngh a nghe, m il i u gi ng y nh l i bà Tám Ti n nói v i Th Ngh a cách m y tháng tr c.

Hai ng i bày lòng k chuy n v i nhau xong r i, Th Ngh a m i ng d y xinông N m Tr n mình c t nhà cho yên n i yên ch r i s ch n ngày làm l c i cô TChuyên ng lo b n i tr .

Ông N m Tr n nghe Th Ngh a tính c i cháu mình thì ng i kh ng, ngó hai àngr i l c u, ch không nói chi h t.

Th Ngh a v i K nh Chi d t nhau v . Thu Th y d n c m n thì Th Ngh a lòngkhoái l c l ra n ngoài m t, c ng i nói nói c i c i hoài, tính vi c c t nhà, lo b c iv , không n u ng chi c h t. Th Ngh a c y K nh Chi em b c a cho cô TChuyên ng mua s m áo qu n mà m c cho lành l và a cho ông N m Tr n ng s aso n nhà c a l i cho v n vang. Th Ngh a l i mua t c t m t cái nhà r t p, m t bênK nh Chi, r i ch n ngày làm l c i.

Khi tr c cô T Chuyên b n hàn lam l , nay n m c p lòng d vui m ng, nênnhan s c nh m càng xinh. C i r i, chi u l i Th Ngh a d n ti c mà ãi quan làng và

m y ng i quen bi t. Các quan t nh u có n d ti c, ai c ng khen th m Th Ngh a làng i b t ph k danh , ã v y mà tr n tr oán u phân minh, nên ai c ng kính ph c.

B gia th t nh xong, Th Ngh a bèn l y m t tr m b n ch c nén b c mà trao choTr n M ng, và cho luôn m t chi c tàu ng i buôn bán. Tr n M ng th y ng i tánh tìnhhào phóng, lòng d nh n t , thì kính ph c vô cùng, b i v y cho nên i buôn thì i songn m nào c ng tr v An Giang, ghé ch i v i Th Ngh a n m m i b a ho c n a tháng.Th Ngh a l i c t thêm m t cái nhà bên Tân Châu, t i ch mình khi tr c, r i v ch ngqua l i mà vi ng th m m m cha m . V ch ng v i nhau càng ngày tình càng m nngh a càng n ng, sau sanh con gái con trai h t.

V ch ng K nh Chi nh Th Ngh a vùa giúp, nên buôn bán r i l n l n c ng trnên m t nhà i phú t i An Giang, trong nhà con cái ông dày. Thu Th y v Bình nhtìm c m cha r i làm m ph n r t t t .

Tr n T n Thân b án n m n m, mà ch u án m i có m t n m r i au ch t trongkhám.

Th ng Ph c khôn l n càng th ng K nh Chi, càng m n Thu Th y, c t ng mìnhlà con c a K nh Chi mà thôi, ch không dè chi h t, ch ng c 24 tu i thi u Tú tài.

Thi t là: Thi n ác áo u chung h u báo,Chi tranh lai t o d lai trì.

Sài gòn, tháng Tám n m 1922

- H T -

Ho bieu chanh chua tau kim quy

Documents

Ho bieu chanh khoc tham

Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu

Ho bieu chanh hanh phuc loi nao

Ho bieu chanh o theo thoi

Ho bieu chanh con nha giau

Ho bieu chanh chut phan linh dinh

Ho bieu chanh cay dang mui doi

Ho bieu chanh chi dao - chi ly

Ho bieu chanh song thac voi tinh

Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

Ho bieu chanh tai toi

Ho bieu chanh buc tho hoi han

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Ho bieu chanh con nha ngheo

Ho bieu chanh no doi - quyen nhi

Ho bieu chanh day oan

Ho bieu chanh y va tinh

Ho bieu chanh cu kinh

Ho bieu chanh ai tinh mieu

Ho bieu chanh hai tha cuoi vo