توانایی و دانایی خداوند نام به

مقاله در : عنوان نظريه نقش

مديريت

منافی گردآوری : هادی ارشد ی دانشجو )سید کارشناسی

)- بازرگانی مدیریت

علوم ) تحقیقات(دانشگاه

1388بهار

چکيده

پيچيدگيهاي : بيني پيش و مشاهده،درک براي روشي نظريه

در انساني . رفتارهاي براي نظريه است سازماني چارچوب

يک عنوان به ،بلکه هدف يک عنوان به نه مديران

به عمل و تحقيق براي ضروري راهنماي و ابزار،چارچوب،نقشه

. رويکرد داشتن رود مي هاي شمار متغير با مواجهه براي نظري

اساسي چالشهاي از يکي مديريتي و سازماني در متعدد مديران

براي موثري نقش تواند مي نظريه راه اين در که است جديد قرن

ميزان . افزايش به ها نظريه کند ايفا مديران کارايي و اثربخشي

داده جهت مدير فعاليت به ابزار هاي عنوان مدل توسعه موجب و

. ،راههاي ها نظريه از مناسب استفاده شود مي وي ذهني

و سازماني پيچيده موقعيتهاي تحليل براي را جديدوموثري

مي مديران روي به و. مديريتي اصطالحات ايجاد بنابراين، گشايد

يک ايجاد براي مديريت حوزه در مشترک هاي اي واژه حرفه زبان

ضروري مديريت و سازمان از بزرگ تصوير يک خلق و مشترک

. است

مقدمه

پيرامون پرسشهاي برخي به پاسخ براي زندگي طول در ما همه

را فکري فعاليتهاي اطرافمان، ي ها پديده برخي وچگونگي چرايي

به که دهيم مي ها ترتيب نظريه در ريشه ناآگاهانه يا آگاهانه طور

يک . چرا که پرسش اين به پاسخ براي يک دارد در خاص فرد

براي ونيز دهد مي نشان خود از را رفتارخاصي ويژه موقعيت

بيني هستيم پيش ها نظريه نيازمند ، افراد .رفتارهاي

مشکالت تا کنند مي کمک ما به ها خود نظريه خاص مسائل و

ها . نظريه کنيم درک خاصي چارچوب و ساختار در را وديگران

آن راهنمايي از توان مي که است مديران مختلف فعاليتهاي براي

تبيين براي ابزاري عنوان مختلف به فعاليتهاي و اقدامات وتوجيه

جست .بهره

درک وقابل توجيه براي روشي نگران نظريه موقعيت يک کردن

به را خود عادات وذخيره منبع دهد مي امکان ما به که است کننده

زبان . يک ايجاد موجب نظريه آوريم در اجرا به آمدتر کار طور

جامعه ( common language )مشترک در نقشها بهتر درک براي

چيزي . چه اينکه فهم کنيم مي زندگي آن در ما که مي است اتفاق

نظريه کاربرد درک سايه در دهد مي رخ پديده آن چرا و افتد

است .مقدور

نظریه » « مفهوم

از اي مجموعه را نظريه لينگر، ،( (- )ساختارها )کر‌ مفاهيم

هم )و (تعاريف ) به مرتبط نمودن ( قضاياي مشخص با که مي‌داند

متغيرها بين پديده‌ها‌، روابط بيني وپيش توضيح منظور بــه ،

مي‌کند‌‌‌ ارائه را آنان از منظمي . تصوير

،بلکه نيست سليم وعقل آليستي ايده پردازي نظريه فقط نظريه

سخن خود واقعيتها چهارچوب چون يک بايد ،‌پس گويند نمي

آن واقعيتهاي به دادن معني براي بررسي قابل داشته تجربي

واقعيتهاست باشيم . مشاهده يا درک براي روشي نظريه

مبهم يا مجهول دنياي به دهد که مي معني .اطراف،

راهنماي يا نقشه يک عنوان به بلکه ، هدف يک عنوان به نه نظريه

است مطرح عمل و تحقيق عرصه در مديران براي . ضروري

شده ،نظريه آوري جمع خالصه اطالعات را مديريت حوزه در

هاي تبيين ، شده مشاهده حوادث وبراي کرده وسازماندهي

سازد مناسب مي فراهم ، متغيرها بين روابط تعيين طريق از . را

ومشکالت ها رويداد يا تحليل مبنا يک وداشتن متعدد

از گيري وتصميم گشايي مشکل براي فکري چهارچوب

نظريه پذيراست طريق .امکان

مي » فراهم موقعيت از وعقاليي سنجيده ، منظم نگرشي نظريه

است سازد افراد راهنماي مديريت، اصول Joseph. « )ودرگزينش

Bradly2004 . ) معرف واقعيت نظريه عين ولي بوده واقعيت

بايد آنچه نه ، هست آنچه تبيــين براي است وابزاري باشد . نيست

پيچيدگيهاي بيني پيش و درک مشاهده، براي سکويي نظريه‌ها

است انساني (.Roger & Haines,2000 )رفتارهاي

اوضاع برحسب که است الگوهايي يا نقشه همانند واحوال نظريه

سازماني مشکالت حل براي را راه‌حلهايي تواند مي سازماني

رحمان ) کنند ، تجويز يک (. 1379سرشت عنوان به ها نظريه نقش

بندي دسته خاطر به بيشتر مديريت در مهم ابزار وآگاهي اصول

ومشکالتدروني محدوديت کردن آشکار ونيز مديريتي ومناسب

است سازمان

ها . نظريه به مديران نيازاعتمادي بي سايه در مديران نظريه، برخي به شان وناباوريهاي

متفاوت کامال چيز دو ها ونظريه واقعيتها که ودرواقع معتقدند

واقعيتها . که است اين بر اعتقادشان افراد اين هستند هم متضاد

وواقعي واقعي حقيقي غير پردازي نظريه يک ، ها نظريه ولي بوده

به . مديريت که حالي در نيست هاي بيش شاخه از يکي عنوان

مختلف رفتارهاي وتبيين ،‌توضيح تشريح براي ، رفتاري افراد علوم

از گيري بهره مند نياز سازماني مختلف وسطوح نقشها در

(.Pamela A.Brade2000 )نظريه‌هاست

رويدادها مورد در منسجم تفکري روش مديران براي ها نظريه

مي در . فراهم دانش کاربرد وعلم هنر عنوان به مديريت سازند

مند نياز ، وسازماني اداري هاي مشکالت نظريه از استفاده

وسازمان مديريت روزمره مشکالت تر عميق درک براي مناسب

. به با مدير ست آنها رفع براي علمي حلهاي ه را ارائه منظور

مي مناسب هاي نظريه به راشناسايي توسل مشکالت ريشه تواند

. عنوان به نظريه کند پيشنهاد عملي براي را هايي فرايندي وفرضيه

مختلف برنامه‌هاي شکستهاي و موفقيتها تحليل تواند مي روشمند

کرده ارائه دارد » « را باز وخطا آزمون روش از را ,Roger )ومدير

Girad& victory2000 .)خود مدير مداخالت وميزان نوع توجيه براي

، نيازمند وسازماني مديريتي مختلف فعاليتهاي از در استفاده

است نمادين ساخت يک عنوان به .نظريه

توسط نظريه‌ها بستن کار مدل‌هاي به توسعه موجب مديران

بخشي اثر افزايش موجب خود فرايند اين که مي‌شود ذهني

رفتارهاي مناسب درک و فهم نيز و مختلف امور در مدير مداخالت

آن علل و .مي‌شود مختلف

که مي‌شود بزرگ تصوير يک ايجاد موجب نظريه‌ها از استفاده

و کننده و تبيين مديريتي مشکالت و ابعاد مسائل، دهنده نشان

مديران براي آن جامع قالب در .است سازماني

پيشرفتي حال در حوزه‌هاي از يکي مديريت امروزه

فزاينده‌اي طرز به که بنيادهاي است رشد به متکي

است گاه. تئوريک تکيه و اساس مي‌تواند نظريه‌مدار تحقيقات

» سازد، » فراهم مديريتي عمل بهبود و پيشرفت براي موثري

عمل در پيشرفت براي و بنابراين نظريه توسعه نيازمند مديريت،

هستيم آن مناسب .کاربرد

شاهد مي‌توان فعاليت زماني و عمل در مدير شدن حرفه‌اي

نظري بنيانهاي و علمي تحقيقات که بود اش اين حرفه‌اي از

کنند حمايت شدن حرفه‌اي جريان

(Roger& Haines, 2000 .) نظريه کنار وجود در عملي هاي

ضمني و شخصي هاي افزايش ، نظريه باعث مي‌تواند

و کارايي فني،انساني مختلف مهارتهاي در مديران

شود .ادراکي

سيستم يک ايجاد با اطالعات نظريه ارتباط موجب توصيفي

شالوده يک پي‌ريزي با و شده يکديگر به پراکنده و محکم مختلف

عملي کاربرد به نسبت مديران بي‌اعتمادي به نسبت مي‌تواند

مناسب پاسخي در. نظريه مديريتي کار با مواجهه در مديران بدهد

و مشکالت واقعيتها، با سازماني مختلف مسائل سطوح

قوي چارچوب يک تنها که هستند مواجه مختلفي پيچيدگيهاي

واقعيتهاي به . مي‌تواند نيازمند مديران بنابراين بدهد معنا نياز مورد

براي کليدي عنوان به ها و نظريه مشکالت قفلهاي بازکردن

وجعفري، ) قورچيان هستند سازمان (.1384مسائل

عمل به تئوري از مديران :حرکت

فعاليتها، انواع موارد برخي مديران در تصميم‌گيريهاي و اقدامات

و ضعيف تئوريک تفکر از ناشي زدگي عمل نوعي ناقص دچار

مبتني. سازماني مختلف سطوح در مديري هر مطلوب عمل است

. خيلي ولي است نظريه نظريه بر دادن پيوند مورد در مديران از

از يکي وشايد هستند مواجه اشکال با عمل چنين به اساسي داليل

زمينه‌هاي در مقاالت و کتابها از خيلي که باشد اين مشکالتي

« مديريت « » تأکيد » مديريت فرايندهاي و اصول يا عمل يا نظريه به

و نظريه‌ نوعي به تا در . دارند عمل و نظريه تلفيق همديگر با عمل

کنون تا که است قديمي آرمان يک مديريت از حوزة خيلي در

. عمل به نظريه برگرداندن مشکل است نشده محقق موارد

مديران ( توسط ادراکي ) و انساني فني، گانه سه درمهارتهاي

سازماني مختلف سطوح در نيز و پابرجاست مديريت .همچنان

تلفيق براي مناسب بستر ساختن فراهم و سازي زمينه براي

و کردن نظريه مرتبط براي اقدامي هر از قبل مديريت و عمل

عمل و :نظريه

ادبيات _ بر داشته بايد کافي اشراف تخصصي ادبيات و پژوهشي

.باشيم

و _ اصطالحات ايجاد . نيازمند يعني هستيم مشترک واژه‌هاي

توافق و شناسايي ايجاد موجب بتواند که مشترکي بر اصطالحات

شود مديران بين در عمل و نظريه بين اصلي واژه‌هاي .سر

با _ مديران سازماني بايد و مديريتي مختلف نظريه‌هاي آزمودن

را آن نتايج ، مختلف موقعيتهاي .بسنجند در

ذهن _ از و کاغذ روي از آنان نظريهها آزمون از بعد بايد مديران

به به پيچيده مفاهيم از و عيني جهان به بودن انتزاعي از عمل،

آورند، در عادي مديران به اصطالحات از خيلي براي که طوري

باشد فهم .قابل

نظريه از استفاده با و مديران بهتر توجيه درصدد بايد مختلف هاي

باشند خويش مديريتي فعاليتهاي و اعمال که کامل‌تر بدانند و

و سازماني موقعيت و زمينه کدام در نظريه‌ها، از کداميک

است مديريتي، .سازگارتر

بايد که است آن عمل و نظريه پيوند در مديران اساسي چالش

از با مديران ديگر سوي از و نظريه قواعد و اصول ماهيت با يکسو

آشنا سازمان ويژگيهاي و زمان شرايط به توجه با سپس و باشند

کنند انتخاب را مناسب نظريه مکان، .و

استفاده روي پس به را تفکر از مؤثري راههاي نظريه، از مناسب

تحليل در و گشود خواهد باز و مديران سازماني پيچيده موقعيتهاي

توانست . خواهد مدير بود خواهد آنان رسان کمک يک مديريتي با

از پديده‌ها درک براي نگري ژرف و تئوريک يکپارچگي و انسجام

نظريه کند مناسب‌ترين استفاده .ها

مستقيم غير و مستقيم اثرات شامل مديران بر نظريه مهم دواثر

دارد،. مديران بين در بيشتري کاربرد که مستقيم روش در است

نظريه از مدير يک درسازمان مثال مستقيما سازمان و مديريت

مي‌کند .استفاده

نظريه غيرمستقيم، روش در جزيي‌ترين اما و کوچکترين در

تجلي مدير برخوردهاي در نيز و کاري و شخصي زندگي مسائل

: قورچيان،جعفري ) مي‌کند آنکه(. 1384پيدا اساسي نکته يک

با بايد مختلف هاي مديران نظريه روزمرة مشکالت و پيچيدگيها

مديران خود کنيم سعي اينکه نه باشد، انطباق قالب قابل در را

دربياوريم .نظريه

زبان و اصطالحات همان ايجاد موجب مراحل اين مشترکي اجراي

ساختهاي عنوان به را نظريهها بتوانند آنان تا مي‌شود مديران بين

از دهند نمادين سوق عمل حوزة با خود فکر و .انديشه

مي‌شود موجب عمل و نظريه مناسب و پيوند جرئت با مديران تا

و فعاليتها راهنماي را مختلف هاي نظريه بيشتري اطمينان

. به مي‌تواند مدير متفکرانه مهارتهاي دهند قرار خود اقدامات

عمل و نظريه از ارتباط العمري مادام فرايند يک و شده منجر

به عمل و عمل به نظريه مبناي بر شود يادگيري باعث را .نظريه

مديران بين در نظريه بحران :عللجاي به آموزش نظامهاي و برخي پرسشگري روحيه تقويت

مي تربيت گرا عمل و بعدي تک را ،آنان مديران بين در انتقادي

از. خيلي در باشند، نظامهايي چنين محصول که هم مديراني کنند

و فعاليتها است مواقع نظري پشتوانه بدون يا تصميم‌گيريهايشان

به که نيز موارد برخي در اينکه يا پردازي و نظريه تصورخودشان

پردازند مي صرف برداري الگو يک به Realin , J.A )مي‌کنند

2003.)

بحران » بنام پديده‌اي که شده‌اند آن باعث متعددي بسيار عوامل

در« . نظريه وجود يابد افزايش روز به روز ما جامعة مديران بين

باعث مديران بين در نظريه چهارچوب بحران و اساس يک ايجاد

مديران اقدامات و فعاليتها و کار براي نامطمئن و فراهم متزلزل

اساس ( .Boy lan, 2004 )مي‌سازد و باطني و شهودي فهم بر تکيه

اقدامات شخصي قراردادن هاي نظريه چنين اساس بر مديريت

مديريت در نظريه بحران وجود نشانه‌هاي از .است خام

مدير مختلف اقدامات بين هماهنگي بهبود و اشتباهات از دوري

سايه در . تنها و مديريت وظايف زيرا است ممکن نظريه

مديريت آنها در مديران که داراي سازمانهايي مي‌کنند،چنان

آن از خيلي بررسي و فهم براي که هستند زيادي پيچيدگي

هستيم مشکالت، ها‌ نظريه از ياري .نيازمند

بلکه هدف يک نه مديران براي نظريه ابزار، بنابراين، يک بايد

باشد عمل و تحقيق براي ضروري راهنماي و نقشه .چارچوب،

از به يکي ها نظريه از استفاده در مديران اساسي مشکالت

که شود مي مربوط آنان هاي حرکت پارادايم براي اساسي مانع

. و بيني جهان نوعي شامل پارادايم است نظريه سوي به آنان

واقعي جهان پيچيدگيهاي بازگشايي براي نيزراهي و کلي ديدگاهي

.است

يا و و باورها، تجربه سالها طول در که مديري بنيادي فرضهاي

به نسبت را وي مواضع گرفته، شکل نشان آموزش انسانها

. مي‌دهد

بستر در بحرانها به دادن پايان براي اساسي چالشهاي از يکي

و سنتي پارادايم‌هاي از گذر براي مديران به کمک مي‌تواند نظريه

به مديران کهنه تربيت نيازمند امر اين که باشد جديد پارادايم‌هاي

مختلف هاي رده . در بنابراين، است عملياتي و عالي،مياني

به تقويت بر عالوه که دوره‌هايي هاي برگزاري نظريه پااليش

. چنين وجود است کند،الزم کمک مديران ضمني و شخصي

براي زبان دوره‌هايي يک ايجاد و مديران فلسفي ذهنيت توسعه

مديران بين تجربيات تبادل براي است مشترک .حياتي

مديران گرايش‌ در که دارند وجود نيز ديگري متعددي محدوديتهاي

آنها جامعة به ذيل در که مي‌کنند ايجاد مانع نظريه سوي به ما

مي‌شود :اشاره

مديران؛ درک_ سوي از نظريه مفاهيم نکردن

با _ نظريه انطباق و اصالح در واقعيتها؛ ناتواني

بيگانه؛ _ فرهنگهاي و شرايط در ها نظريه بيشتر گيري شکل

و _ مديران؛ دانش برخي محدود تخصص

جامعه _ در دانش توليد و تحقيق فرهنگ .فقدان

مديران ذهني مدل و ها نظريه

ذهني ( Borgman,2003 )بروگمن کاري مدل مدل يک، عنوان به را

مي‌سازند، تعامل تسهيل براي خود ذهن در افراد که مند نظام

مي‌کند .توصيف

مدل يک با پيچيدگي‌ نظر از که تفاوتهايي وجود با ذهني مدل يک

حل براي ابزاري عنوان به مي‌تواند دارد، نظام يا نمايشي

برده کار به .شود مشکالت

بلکه نيست، دانش ذخيره ابزار يا پايگاه يک تنها ذهني مدل

و بين پردازش متقابل پيوندهاي ايجاد براي مؤثر سازماندهي

است مسير مدل اين طريق از عنوان . دانش به ها نظريه کاربرد

توسعه و بسط بر مي‌تواند مديران سوي از تئوريک چارچوبهاي

باشد گذار تأثير نيز ذهني .مدل‌هاي

مسائل با مواجهه در تئوريک رويکرد مديريتي داشتن و سازماني

را ذهني مدل‌هاي تشکيل زمينه‌هاي تدريج به مديران سوي از

تحليل فراهم و شناخت در مي‌تواند مدل اين که مي‌سازد

و سازماني مسائل در دخيل باشند متغيرهاي مؤثر .مديريتي

مختلف هاي نظريه شناخت بر بنا مدير ذهني مدل چقدر هر

همان به باشد، گرفته شکل خوب تجربه و مديريتي و سازماني

تصوير يک مي‌تواند گرفتن اندازه نشأت چگونگي از را بزرگي

فراهم مديريتي و سازماني مسائل و .سازد مشکالت

مختلف متغيرهاي تعامل چگونگي رفتار، علل از مدير درک ميزان

و مسائل اتفاقات، در تبيين و بيني پيش سازماني، مشکالت

است مدير ذهني قدرت ميزان به وجود وابسته سايه در که قدرتي

است ميسر مدير ذهني مدلهاي توسعه و تئوريک .چهارچوب

:نتيجه‌گيري

و پديده‌ها توضيح براي کلي و مند نظام کوششي به نظريه پاسخ

است مديران چگونگي و .چرايي

چارچوب مشترک، زبان ، عمل راهنماي مفهومي نظريه و ادراکي

. سايه در که خردي است مديران خرد عملي چالشهاي و

از کاربست بهره‌گيري و پيوسته واقعيت به ها، نظريه

براي را ذهني مدلهاي و تئوريک عمل چارچوب‌هاي و تئوري پيوند

مي‌سازد .مقدور

تجلي رفتار تحليل و برخوردها در به. نظريه‌ها نظريه مي‌يابند

به دهي درجهت نما قطب يک همانند تکامل ابزار يک عنوان

. فعاليتهاي براي کليدي مانند نظريه دارد اساسي نقش مدير

مسائل و مشکالت قفلهاي . بازکردن به کمک است سازماني

از آنان به قدرت‌دهي و مديران سوي از استفاده مورد روشهاي

است جمله مديريتي فعاليتهاي در نظريه کاربست .مزاياي

و تفکر براي فردي راهي يک نظريه ايجاد از استفاده با انديشه

مسائل با مواجهه در افراد هدايت براي تفکر ومشکالت ساختار

به . را نظريه مي‌‌کند‌‌، عملي به اقدام که مديري هر اگر است

پشتوانه مختلف عنوان هاي پديده وقت آن دهد‌، قرار اقدام آن

کند مي جلوه آسان وفهم درک براي از . زندگي پرسشها طرح

خود از رفتاري چنين کارکنان چرا ؟ است الزم مديريت چرا قبيل

مي در بروز بخشي اثر با تواند مي مدير يک ؟‌چگونه دهند

؟‌ کند شرکت سازماني مداخالت

کار و وچه گيرد مي شکل چگونه ؟‌ چيست نظريه اصال اينکه

مديريت براي جمله بردهايي از ؟ باشد داشته تواند سازمانهامي

ازآنان هريک به پاسخ که هستند از پرسشهايي استفاده ضرورت

. بياني نظريه واژه افراد برخي نظر به کند مي توجيه را ها نظريه

ميک آکاد وبيشتر بوده عملي غير که است انتزاعي وبسيار متکلف

. است

بد بيشتر ناشي علت بيشتر نظريه به نسبت نيز مديران هاي بيني

هاي پديده چون که است مسئله اين مثل از مديريت حوزه مختلف

، ها متغير به وابسته بلکه نيستند طبيعي ثابت پارامترها قوانين

صحت به توان نمي لذا ، هستند معيني ومکاني زماني وشرايط

اطمينان ها تالشي . نظريه يا توضيح نظريه بنابراين، کرد حاصل

اين از ما تجربه از قسمت يک توضيح ست براي . دنيا

، گشوده مديران روي بر را اي تازه راههاي ، نظريه بنابراين،

آنان وبيروني وذهن دروني ومحيط زندگي هاي جنبه از خيلي به را

ها . نظريه کند مي باز تحليل سازمان به کمک براي مهم ابزاري

مواجهه براي بخش اثر ومکانيسمي پيچيده باچنين موقعيتهاي

است پيچيده ومشکالت . مسائل

: منابع

مقاله .1 در :عنوان نظريه مديريت نقش

مترجم/ فرانک :مولف ؛ فرجاد مختاريان شهروز

متن تمام :وضعيت

شماره – - :منبع هفدهم سال تدبير 176 ماهنامه

2. ( . طراحي، ساختار، سازمان تئوري استيفن رابينز،

دانايي. حسين دکتر و الواني مهدي سيد دکتر ترجمه کاربردها

- چاپ. صفار انتشارات .1383هفتم فرد

از . ) مديريت و سازمان تئوري‌هاي حسين ، سرشت رحمان

تا گرايي . نوين ) اول جلد گرايي .1379پسانوين

. کالسي جزوه ،پريوش تئوري‌هاي قورچيان،نادرقلي،جعفري

. دوره. اسالمي آزاد دانشگاه تحقيقات و علوم واحد مديريت

مديريت .1384آموزشي دکتري

پيام . . انتشارات مديريتي و سازماني نظريه‌هاي داود ، مدني

:- نور اسفند اول .1380چاپ

-Boland, R.T., %& Tenkasi, R.V. )2004(. Perspective

Making and perspective Taking in communities of

knowing. Organization science, 6,370-372.

-Carlile .paul. )2005( “the cycles of Theory Building in

ManagementResearch” school of Management Boston

university.

-Joseph Bradly)2004(.Management Theory Based critical

success Factors in Enterprise Resource Planning System

Implementation.

-Pamela A.Brade.)2000(.History of Management