Embed Size (px)
Citation preview
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การทำสำเนา ลอกเลยน ดดแปลงหนงสอเลมน ไมวาเพยงบางสวนหรอทงหมดเปนการละเมดลขสทธ มความผดทงทางแพงและอาญา ผละเมดลขสทธจะถกดำเนนคดจนถงทสด
ผใดใหเบาะแสของผละเมดลขสทธ จะไดรบรางวลเปนเงน 10,000 บาท หลงจากผละเมดลขสทธถกจบกมแลวและจะไดรบเงนอก 20,000 บาท หลงจากการดำเนนคดถงทสดโดยศาลพพากษาลงโทษในทางอาญาผละเมดลขสทธแลว
3ฉบบพมพท
Principle of
รองศาสตราจารยธาร หรญรศมรองศาสตราจารยพลพธ ปยวรรณรองศาสตราจารย ดร. วรศกด ทมมานนทผชวยศาสตราจารย ดร. ภาวณ มะโนวรรณอาจารย ดร. วศธร ชตภญโญ
การบญชขนตน
ACCOUNTING
ปรบปรงตามมาตรฐานการบญชใหมทบงคบใชลาสด
Chapter 1-7(����1-244).indd 1 16/9/2558 17:24:15
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การบญชขนตน
รศ. ธาร หรญรศม, รศ. พลพธ ปยวรรณ, รศ. ดร. วรศกด ทมมานนท,
ผศ. ดร. ภาวณ มะโนวรรณ และ อ. ดร. วศธร ชตภญโญ
ฉบบพมพท 3 แกไขปรบปรงจากฉบบพมพท 2
พมพซ�าครงท 2 สงหาคม 2559
สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537
หามท�าซ�า ดดแปลง คดลอก ลอกเลยน หรอน�าไปเผยแพรในสอทกประเภท ไมวาสวนใดสวนหนง
ของหนงสอเลมน ตลอดจนหามมใหสแกนหนงสอหรอคดลอกสวนใดสวนหนงเพอสรางฐานขอมล
อเลกทรอนกส นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากบรษทวทยพฒน จ�ากด
จดท�ารปเลม จดพมพ และจ�าหนายโดย
บรษทวทยพฒน จ�ากด
52/103-104 บางกะปสแควร ถนนรามค�าแหง
เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240
โทรศพท 02 3749915 (หลายคสาย)
โทรสาร 02 3746495
ทอยอเมล [email protected]
ราคา 265 บาท
ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต
ธาร หรญรศม.
การบญชขนตน.--กรงเทพฯ: วทยพฒน, 2559.
412 หนา.
1. การบญช. I. ชอเรอง.
657
ISBN 978-616-394-430-6
ทานทตองการสงซอหนงสอเลมน กรณาสอบถามหรอสงซอไดทบรษทวทยพฒน จ�ากด โทร. 02 3749915 หรอตามทอยดานบน
หากทานมขอตชม หรอค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอหรอบรการของบรษทฯ กรณาสงจดหมายถงผจดการฝายลกคาสมพนธตามทอยดานบน หรอสงอเมลท [email protected] จกเปนพระคณยง
Chapter 1-7(����1-244).indd 2 14/7/2559 8:55:29 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
คำ�นำ�
ณะผเขยนไดจดท�ำต�ำรำ การบญชขนตน เลมนขนเพอประโยชนส�ำหรบนสตนกศกษำบคคลทวไปทสนใจดำนกำรบญชและกำรบรหำรธรกจไดใชเปนต�ำรำเรยน
เกยวกบหลกกำรบญชเบองตนเพอทจะเปนพนฐำนในกำรศกษำวชำกำรบญชระดบสง
ตอไปในอนำคต
ต�ำรำเลมนแบงออกเปน 6 ตอน โดยตอนท 1 ไดกลำวถงกรอบแนวคดส�ำหรบกำรรำยงำน
ทำงกำรเงน วงจรบญชเรมตงแตกำรบนทกรำยกำรคำ กำรผำนบญชแยกประเภท กำรท�ำงบทดลอง
กำรวดผลกำรด�ำเนนงำนกำรปรบปรงรำยกำรและกำรจดท�ำงบกำรเงนตอนท2กลำวถงกำรบญชของ
ธรกจซอขำยสนคำ กำรควบคมภำยในเกยวกบกำรซอกำรขำยและสนคำคงเหลอ บญชคมยอดและสมด
รำยวนเฉพำะ ตอนท 3 กลำวถงงบกำรเงนและกำรวเครำะหงบกำรเงน ซงผอำนสำมำรถน�ำไปใชเปน
แนวทำงในกำรตดสนใจในเบองตนไดตอนท4กลำวถงกำรบญชของธรกจผลตสนคำตอนท5กลำวถง
กำรบญชกบคอมพวเตอร และไดกลำวถงภำษมลคำเพมไวในตอนท 6 พรอมกบมแบบฝกหดของแตละ
บทอยทำยเลม
อนง คณะผเขยนไดปรบปรงเนอหำของต�ำรำในฉบบพมพท 3 นใหเปนไปตำมมำตรฐำน
กำรบญชและมำตรฐำนรำยงำนทำงกำรเงนทบงคบใชลำสด แมจะมกำรปรบปรงมำตรฐำนกำรบญชฯเปน
ระยะแตเนอหำสำระของต�ำรำเลมนยงคงมควำมทนสมยสอดคลองกบกำรเปลยนแปลงตำมประกำศของ
หนวยงำนทเกยวของเชนกำรออกใบก�ำกบภำษรปแบบรำยงำนภำษมลคำเพมเปนตนรวมถงรำยกำร
ยอในงบกำรเงนตำมประกำศกรมพฒนำธรกจกำรคำเรองก�ำหนดรำยกำรยอทตองมในงบกำรเงนพ.ศ.
2554 ซงไดกลำวถงไวในภำคผนวก ส�ำหรบตวอยำงงบกำรเงนฉบบจรงทมรำยละเอยดทำงกำรบญช
ผอำนสำมำรถศกษำไดจำกรำยงำนทำงกำรเงนของหนวยงำนตำงๆทงของภำครฐและเอกชนทำงเวบไซต
หรอหนงสอรำยงำนประจ�ำป
คณะผเขยนหวงวำต�ำรำเลมนจะเปนประโยชนตอผอำนทกทำน หำกมขอผดพลำดประกำรใด
คณะผเขยนขอนอมรบไวเพอแกไขปรบปรงในโอกำสตอไป
รองศาสตราจารยธาร หรญรศม
รองศาสตราจารยพลพธ ปยวรรณ
รองศาสตราจารย ดร. วรศกด ทมมานนท
ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาวณ มะโนวรรณ
อาจารย ดร. วศธร ชตภญโญ
Chapter 1-7(����1-244).indd 3 16/9/2558 17:24:15
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
สารบญ
ตอนท 1 ลกษณะทวไปของการบญช
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช 10
ผ ใชขอมลทางการบญช� 11
ประเภทของการบญช� 12
รปแบบของกจการคา� 12
กรอบแนวคดสำาหรบการรายงานทางการเงน� 15
บทท 2 วงจรบญช (การบนทกรายการคา การทำางบทดลอง) 20
รายงานทางการเงน� 20
สนทรพย� หนสน� และสวนของเจาของ� 21
สมการบญช� 24
รายการคา� 25
การเปลยนแปลงเกยวกบสนทรพย� หนสน� และสวนของเจาของ� 25
บญชและบญชแยกประเภท� 30
หลกการบญชค� 32
การหายอดคงเหลอของบญชแยกประเภท� 36
ผงและการใหเลขทบญช� 37
สมดรายวน� 38
การผานบญช� 41
งบทดลอง� 44
บทท 3 วงจรบญช (การวดผลการดำาเนนงาน) 47
บญชรายได� 47
บญชคาใชจาย� 49
บญชเบกใชสวนตว� 50
งวดบญช� 51
การลงบญชรายไดและคาใชจาย� 51
Chapter 1-7(����1-244).indd 4 17/8/2558 9:09:06 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การปรบปรงรายการเมอสนงวดบญช� 58
งบทดลองภายหลงการปรบปรงบญช� 65
การลงรายการปดบญชในวนสนงวด� 67
การหายอดดลของบญชตางๆทยงไมไดปด� 73
บทท 4 การปรบปรงรายการเมอสนงวด 78
เกณฑคงคาง� 78
การปรบปรงบญชเมอสนงวด� 80
กระดาษทำาการ� 93
การปรบปรงบญชในกระดาษทำาการ� 98
การลงรายการปรบปรงในสมดรายวนทวไป� 100
การลงรายการปดบญชในสมดรายวนทวไป� 101
วงจรบญช� 102
ตอนท 2 การบญชของธรกจซอขายสนคา
บทท 5 การบญชของธรกจซอขายสนคา 105
การลงบญชเมอมการขายสนคา� 107
ระบบการลงบญชสนคา� 110
กระดาษทำาการของธรกจทซอสนคามาจำาหนาย� 134
การลงรายการปดบญชสำาหรบธรกจทลงบญชสนคาแบบตอเนอง�
และแบบสนงวด� 145
บทท 6 การควบคมภายในเกยวกบการซอการขายและสนคาคงเหลอ 159
แนวความคดเกยวกบการควบคมภายใน� 159
วธการซอสนคา� 159
วธการคนสนคาและขอสวนลด� 163
วธการขายสนคา� 169
การควบคมภายในเกยวกบการซอและการขาย� 170
สนคาคงเหลอ� 171
ความสำาคญของการตรวจนบและการตราคาสนคาคงเหลอ� 171
Chapter 1-7(����1-244).indd 5 17/8/2558 9:09:06 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การตรวจนบสนคาคงเหลอ� 173
การโอนกรรมสทธในสนคา� 175
การตราคาสนคาคงเหลอ� 176
การแสดงรายการสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน� 197
บทท 7 บญชคมยอดและสมดรายวนเฉพาะ 199
บญชคมยอดและบญชยอย� 199
สมดรายวนเฉพาะ� 200
สมดขายเชอ� 202
สมดซอเชอ� 205
สมดเงนสดรบ� 208
สมดเงนสดจาย� 211
สมดรายวนทวไป� 214
สมดเงนสด� 225
การแก ไขขอผดพลาดทางการบญช� 236
ตอนท 3 งบการเงน
บทท 8 งบการเงนและการนำาเสนองบการเงน 246
งบการเงนและสวนประกอบของงบการเงน� 246
งบแสดงฐานะการเงน� 261
งบกำาไรขาดทนเบดเสรจ 267
งบแสดงการเปลยนแปลงในสวนของเจาของ� 269
การวเคราะหงบการเงน� 269
อตราสวนเพอวเคราะหประสทธภาพในการหากำาไร� 277
อตราสวนเพอวเคราะหสภาพคลองทางการเงน� 281
อตราสวนเพอวเคราะหความสามารถในการชำาระหนระยะยาว� 286
ขอจำากดของการวเคราะหงบการเงน� 288
Chapter 1-7(����1-244).indd 6 20/8/2558 13:27:50 dummy 4
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ตอนท 4 การบญชของธรกจผลตสนคา
บทท 9 การบญชกจการผลตสนคา 293
การวดผลการดำาเนนงาน� 293
ความแตกตางระหวางการดำาเนนงานของกจการซอขายสนคาและ�
กจการผลตสนคา� 294
วงจรการดำาเนนงานธรกจผลตสนคา� 295
ตวอยางการคำานวณตนทนการซอวตถดบสทธและการจดทำา�
งบตนทนการผลต� 297
รปแบบการนำาเสนองบตนทนการผลตและตนทนขาย� 312
ตอนท 5 การบญชกบคอมพวเตอร
บทท 10 ระบบสารสนเทศทางการบญช 318
การบญชการเงน� การบญชบรหาร� และกระบวนการทางธรกจ� 318
การจำาแนกระบบสารสนเทศตามลกษณะงาน� 320
การจำาแนกระบบสารสนเทศตามระดบความซบซอนของขอมล� 321
บทท 11 โปรแกรมสำาเรจรปกบงานบญช 324
การใช โปรแกรมสำาเรจรปทางการบญชในการจดทำาบญชการเงน� 325
โปรแกรมบรหารจดการสารสนเทศรวมขององคกร� 327
ววฒนาการการใช โปรแกรมสำาเรจรปกบงานบญช� (จากโปรแกรม�
ทางการบญชส โปรแกรมประเภท� ERP� และ� ERP� II)� 330
ระบบบญชการเงนในทศวรรษหนา� 332
บทท 12 ระบบสารสนเทศทางการบญชและเทคโนโลยสารสนเทศ 334
การบญชและระบบสารสนเทศทางการบญช� 334
นกบญชควรจะตองมความรความเขาใจและประสบการณดานเทคโนโลย�
ในระดบใด� 335
เหตใดนกบญชจงตองตดตามการจดอนดบความสำาคญของเทคโนโลย� 335
Chapter 1-7(����1-244).indd 7 20/8/2558 13:27:50 dummy 4
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
นกบญชกบการสำารวจและการจดอนดบเทคโนโลยทสงผลกระทบตองานบญช� 337
นกบญชกบการสำารวจและการจดอนดบเทคโนโลยทมความสำาคญตอ�
ผบรหารระดบสงดานสารสนเทศ� 339
เทคโนโลยสารสนเทศทมความสำาคญตอ� CIO� 3� อนดบแรก�
ของป� ค.ศ.� 2012� 340
ตอนท 6 ภาษมลคาเพม
บทท 13 ภาษมลคาเพม 347
การคำานวณภาษมลคาเพม� 348
ฐานภาษ� 348
อตราภาษมลคาเพม� 349
การยกเวนภาษมลคาเพม� 349
การจดทะเบยนภาษมลคาเพม� 351
ใบกำากบภาษ� 351
การจดทำารายงาน� 353
การชำาระภาษและการยนแบบแสดงรายการ� 358
ภาษซอตองหาม� 358
เครดตภาษและการขอคนภาษ� 358
การลงบญช� 359
กรณศกษาเรองภาษมลคาเพม� 360
แบบฝกหด 383
ภาคผนวก 406
บรรณานกรม 407
Chapter 1-7(����1-244).indd 8 17/8/2558 9:09:06 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
Chapter 1-7(����1-248).indd 9 13/7/2558 11:39:11 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช
ในปจจบนไดมการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางมากการบญชจงมบทบาทและ
เปนเครองมอทส�าคญในดานการจดการเพราะเปนภาษาของธรกจ วชาการบญชจงเปนวชาชพทผปฏบต
ตองมความรบผดชอบสงเพราะเปนวชาทเกยวของกบการบนทกรายการ สรปผล พรอมทงตความหมาย
ขอมลทางการเงนเพอใหบคคลทวไปนกธรกจเจาหนองคการรฐบาลและผเกยวของอนๆไดทราบเพอ
ใชในการตดสนใจ
จากการทวชาการบญชมขอบเขตกวางขวางมาก นกบญชหลายทานจงไดใหค�าจ�ากดความของ
การบญช (accounting) ไวหลายความหมายดวยกน ค�าจ�ากดความซง Committee on Accounting
Terminology ของ The American Institute of Certified Public Accountants (AICPA)
อนเปนสมาคมนกบญชทมชอเสยงของสหรฐอเมรกาไดกลาวไวคอ
“Accountingistheartofrecording,classifying,andsummarizinginasignificant
manner and in terms of money, transactions and events which are, in part at least, of
a financial character and interpreting the results thereof.”
“การบญชเปนศลปะของการจดบนทกรายการหรอเหตการณทเกยวกบการเงนไวในรปของเงนตรา
จดหมวดหมรายการเหลานน สรปผลพรอมทงตความหมายของผลดงกลาว”
จากค�าจ�ากดความขางตนแสดงใหเหนวาแมวาการด�าเนนธรกจจะมเหตการณและรายการตางๆ
เกดขนเปนจ�านวนมาก แตรายการทนกบญชน�ามาจดบนทกนนจะตองเปนรายการคา (business
transaction)ซงเปนรายการทเกยวของกบการเงนทเกดขนและมหลกฐานทเชอถอไดโดยใชหนวยเงนตรา
เปนหนวยในการจดบนทก รายการคาทจดบนทกไวนนจะตองน�ามาจดเปนหมวดหมตามลกษณะและ
ประเภทของรายการและเมอสนระยะเวลาหนงจะมการสรปผลของรายการคาเหลานนระยะเวลาดงกลาว
โดยปกตมกจะถอ1ปเปนเกณฑการสรปผลนยมจดท�าออกมาในรปของงบการเงน(financialstatement)
ซงไดแก งบแสดงฐานะการเงน (statement of financial position) เปนงบแสดงฐานะการเงนของ
กจการณ วนสนงวดบญช งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ (comprehensive income statement) เปนงบท
Chapter 1-7(����1-244).indd 10 18/8/2558 13:10:41 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
ผใชขอมลทางการบญช 11
แสดงผลการด�าเนนงานของงวดหนงๆงบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (statementof changes
inshareholders’equity)เปนงบทแสดงใหเหนวาสวนของผถอหนปลายงวดทเปลยนแปลงไปจากตนงวด
นนเกดจากสาเหตใด งบการเงนจะใหขอมลทมประโยชนในการตดสนใจและวางแผนในอนาคตตอไป
ค�าจ�ากดความทสมควรน�ามากลาวในทนอกอนหนงกคอค�าจ�ากดความซงAmericanAccounting
Association กลาวไวอยางกวางๆคอ
“Accounting is the process of identifying, measuring, and communicating economic
information to permit informed judgement and decisions by users of the information.”
“การบญชเปนกระบวนการของการระบ การวดคา และการสอสารขอมลเชงเศรษฐกจ เพอ
ประโยชนในการพจารณาและตดสนใจอยางถกตองและมเหตผลโดยผใชขอมลนน”
จากค�านยามขางตน การบญชจงเปนการรวบรวม จดเกบ สรปผล และน�าเสนอขอมลทเปน
ตวเงน (financial information) และขอมลทไมเปนตวเงน (nonfinancial information)ขอมลเหลาน
ชวยอธบายถงเหตการณทเกดขนกบกจการ และเปนขอมลทเปนประโยชนตอผใชขอมลในการน�ามา
ประกอบการตดสนใจเชงเศรษฐกจได
ดงนนนกบญชควรเปนผทมความรทางดานการบญช และศาสตรความรดานอนๆไมวาจะเปน
ความรดานเศรษฐกจสงคมกฎหมายสถาบนธรกจและสถานภาพทางการเมองเปนตนทงนเพอชวย
ในการวเคราะหและตความขอมลไดดมากยงขน
ผ ใชขอมลทางการบญช
ขอมลทางการบญช ประกอบดวยขอมลทางการเงนทเกยวของกบรายการคาทรวบรวม บนทก
และสรปผลเปนรายงานทางการเงน และรวมถงขอมลทไมเปนตวเงนดวย ขอมลทางการบญชจงม
ประโยชนตอบคคลหลายกลมโดยเฉพาะผบรหารธรกจ เพราะเปนขอมลทมประโยชนในดานการวางแผน
ควบคม และตดสนใจใหเหมาะสมและทนตอเหตการณ กจการตางๆจงจ�าเปนตองมระบบสารสนเทศ
ทางการบญชทด เพอรวบรวม จดเกบ และน�าเสนอขอมลทเชอถอไดและทนตอเวลาแกผใชขอมล
การใหขอมลทางการเงนของกจการมประโยชนตอผลงทนและผใหกยม รวมถงหนวยงานก�ากบ
ดแลหนวยงานของรฐบาลและสาธารณชนอกดวยการด�าเนนธรกจในรปบรษทจะมคณะกรรมการบรหารงาน
ในบรษทแทนผถอหน คณะกรรมการบรหารงานของบรษทจะมหนาทรายงานตอผถอหนซงเปนเจาของ
กจการใหรบทราบฐานะการเงนและผลการด�าเนนงานของกจการ อนแสดงถงผลการบรหารงานของตน
ผถอหนผลงทนหรอประชาชนทวไปผใหกยมหรอเจาหน จะใชขอมลดงกลาวส�าหรบการตดสนใจเกยวกบ
การซอขายหรอถอตราสารหนและตราสารหนการใหเงนกยมหรอสนเชอและการเรยกช�าระเงนประเมน
ความสามารถของผบรหาร เปนตน นอกจากน หนวยงานของรฐบาล เชน กรมสรรพากรจะน�าขอมล
ทางการบญชมาใชเปนหลกในการจดเกบภาษ ดงนนหนาทส�าคญทางการบญช คอ การรวบรวมขอมล
ทางการเงนของกจการ เพอจดท�าและน�าเสนอใหผสนใจทกฝายไดทราบ
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช
ในปจจบนไดมการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางมากการบญชจงมบทบาทและ
เปนเครองมอทส�าคญในดานการจดการเพราะเปนภาษาของธรกจ วชาการบญชจงเปนวชาชพทผปฏบต
ตองมความรบผดชอบสงเพราะเปนวชาทเกยวของกบการบนทกรายการ สรปผล พรอมทงตความหมาย
ขอมลทางการเงนเพอใหบคคลทวไปนกธรกจเจาหนองคการรฐบาลและผเกยวของอนๆไดทราบเพอ
ใชในการตดสนใจ
จากการทวชาการบญชมขอบเขตกวางขวางมาก นกบญชหลายทานจงไดใหค�าจ�ากดความของ
การบญช (accounting) ไวหลายความหมายดวยกน ค�าจ�ากดความซง Committee on Accounting
Terminology ของ The American Institute of Certified Public Accountants (AICPA)
อนเปนสมาคมนกบญชทมชอเสยงของสหรฐอเมรกาไดกลาวไวคอ
“Accountingistheartofrecording,classifying,andsummarizinginasignificant
manner and in terms of money, transactions and events which are, in part at least, of
a financial character and interpreting the results thereof.”
“การบญชเปนศลปะของการจดบนทกรายการหรอเหตการณทเกยวกบการเงนไวในรปของเงนตรา
จดหมวดหมรายการเหลานน สรปผลพรอมทงตความหมายของผลดงกลาว”
จากค�าจ�ากดความขางตนแสดงใหเหนวาแมวาการด�าเนนธรกจจะมเหตการณและรายการตางๆ
เกดขนเปนจ�านวนมาก แตรายการทนกบญชน�ามาจดบนทกนนจะตองเปนรายการคา (business
transaction)ซงเปนรายการทเกยวของกบการเงนทเกดขนและมหลกฐานทเชอถอไดโดยใชหนวยเงนตรา
เปนหนวยในการจดบนทก รายการคาทจดบนทกไวนนจะตองน�ามาจดเปนหมวดหมตามลกษณะและ
ประเภทของรายการและเมอสนระยะเวลาหนงจะมการสรปผลของรายการคาเหลานนระยะเวลาดงกลาว
โดยปกตมกจะถอ1ปเปนเกณฑการสรปผลนยมจดท�าออกมาในรปของงบการเงน(financialstatement)
ซงไดแก งบแสดงฐานะการเงน (statement of financial position) เปนงบแสดงฐานะการเงนของ
กจการณ วนสนงวดบญช งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ (comprehensive income statement) เปนงบท
Chapter 1-7(����1-244).indd 11 18/8/2558 13:10:42 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช12
ประเภทของการบญช
การบญชสามารถจ�าแนกประเภทไดอยางกวางๆดงน
1. การบญชการเงน (financial accounting) ไดแกการบนทกรายการคาของธรกจในรอบ
ระยะเวลาหนงและสรปผลในรปรายงานทางการเงน รายงานทางการเงนอาจท�าขนเพอ
วตถประสงคโดยทวไปหรอวตถประสงคเฉพาะกไดเพอน�าเสนอตอบคคลทกฝาย นกบญชตอง
จดท�ารายงานทางการเงนตามหลกการบญชทรบรองทวไป
2. การบญชบรหาร (management accounting) ไดแกการบญชทเกยวของกบการใชขอมล
ในอดตและทประมาณขน เพอชวยฝายจดการในการด�าเนนงานประจ�าวนและวางแผนการ
ด�าเนนงานในอนาคต นนคอ นกบญชชวยก�าหนดนโยบายและวางแผนการด�าเนนงาน รวมทง
นกบญชสามารถชวยแกปญหาทผบรหารประสบและเสนอความคดเหนเกยวกบทางเลอกทดทสด
ตวอยางเชน นกบญชจะชวยเจาหนาทการเงนในการวางแผนการเงนในอนาคต หรอค�านวณ
ตวเลขทเหมาะสมในการก�าหนดราคาขายผลตภณฑใหม เปนตน
3. การบญชตนทน (costaccounting)ไดแกการบนทกรายการคาทเกยวของกบการผลตสนคาหรอบรการเพอค�านวณตนทนของสนคาหรอบรการนนๆ
อยางไรกตาม ต�าราเลมนขอเนนไปทการบญชการเงนทจดท�าและน�าเสนอรายงานทางการเงน
เพอวตถประสงคทวไปผทสนใจเนอหาทางดานการบญชตนทนและการบญชบรหารสามารถศกษาคนควา
เพมเตมไดจากต�าราทเกยวของ
รปแบบของกจการคา
รปแบบของการประกอบธรกจหรอกจการคาแตกตางกนไปตามลกษณะการจดตงและการด�าเนนงาน
รปแบบของกจการคาอาจแบงไดเปน 3 ประเภทใหญๆดงน
1. กจการเจาของคนเดยว (single proprietorship) ไดแกกจการขนาดเลกทมบคคลคนเดยวเปนเจาของเชนรานคายอยส�านกงานผประกอบวชาชพอสระเชนส�านกงานแพทยส�านกงาน
รปแบบของกจการคา
กจการเจาของคนเดยว หางหนสวน บรษทจำกด
หางหนสวนสามญ
หางหนสวนจำกด
Chapter 1-7(����1-248).indd 12 7/8/2558 11:47:29 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
รปแบบของกจการคา 13
ทนายความ ฯลฯ การจดตงท�าไดงาย เจาของมกเขาด�าเนนงานเองและรบผดชอบในหนสน
ของรานโดยไมจ�ากดจ�านวน ขอเสยของกจการเจาของคนเดยว คอ เงนทนมจ�านวนจ�ากด
การขยายกจการท�าไดล�าบากกวาหางหนสวนและบรษทจ�ากด นอกจากน อายของกจการมก
สนสดเทาอายเจาของกจการหรอนอยกวานน
2. หางหนสวน (partnership)คอกจการคาทมบคคลตงแต2คนขนไปรวมกนเปนเจาของโดยมสญญาตกลงรวมทนกนเปนหนสวนประกอบการคาเพอหวงก�าไร ผเปนหนสวนทกคนชวยกน
บรหารงานหรอใหผเปนหนสวนคนหนงคนใดรบมอบบรหารงานแตผเดยวกไดปกตหางหนสวน
มขนาดของกจการใหญกวากจการเจาของคนเดยว
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หางหนสวนแยกไดเปน 2 ประเภท คอ
หางหนสวนสามญ (unlimited partnership) และหางหนสวนจ�ากด (limited partnership)
หางหนสวนสามญ คอหางหนสวนประเภททผเปนหนสวนทกคนตองรบผดชอบรวมกน
ในหนสนทงปวงของหางหนสวนโดยไมจ�ากดจ�านวนหางหนสวนสามญนนจะจดทะเบยนหรอ
ไมจดกได หากจดทะเบยนตามทกฎหมายก�าหนดแลวจะมผลเปนนตบคคลแยกตางหากจาก
ผเปนหนสวน ฉะนนหางหนสวนสามญแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ หางหนสวนสามญ
จดทะเบยนเปนนตบคคลและหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน
หางหนสวนจ�ากดคอหางหนสวนทประกอบดวยผเปนหนสวน2ประเภทคอหนสวนประเภทจ�ากดความรบผดหนสวนประเภทนรบผดเพยงไมเกนจ�านวนทตนรบจะลงทนในหางหนสวน
อกประเภทหนง คอ หนสวนประเภทไมจ�ากดความรบผด ตองรบผดชอบรวมกนในบรรดาหนสน
ทงหลายของหางหนสวนโดยไมจ�ากดจ�านวน กฎหมายระบไววาหางหนสวนจ�ากดจะตองมหนสวน
ประเภทไมจ�ากดความรบผดอยางนอย 1 คน หางหนสวนจ�ากดกฎหมายบงคบใหจดทะเบยน
เปนนตบคคล มฉะนนจะถอวาผเปนหนสวนทกคนรบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไม
จ�ากดจ�านวนเหมอนหางหนสวนสามญ
จะเหนวาการจดตงกจการคาในรปแบบของหางหนสวนนนเปนการระดมเงนทนและ
ความรความสามารถจากผเปนหนสวนหลายๆคน ท�าใหสมรรถภาพในการด�าเนนงานยอมดกวา
การด�าเนนงานในรปแบบกจการเจาของคนเดยวแมวาการกอตงในรปนตบคคลจะมขอจ�ากดทาง
ดานกฎหมายเขามาเกยวของกตาม
3. บรษทจ�ากด (company limited or corporation) คอกจการคาทตงขนในรปของนตบคคล
ดวยการแบงทนเปนหนมมลคาเทาๆกน ผทลงทนซอหนของกจการเรยกวาผถอหน (share-
holder)ผถอหนตองรบผดจ�ากดเพยงไมเกนจ�านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถอ
คณสมบตของผถอหนไมมความส�าคญ ผถอหนแตละคนคอเจาของกจการสวนหนงในจ�านวนท
แนนอนและไดรบสวนแบงก�าไรในรปของเงนปนผล (dividend) หนอาจเปลยนมอไดโดยการ
จ�าหนายหรอโอนหนใหผลงทนรายอนตอไปโดยไมตองเลกบรษทการบรหารงานของบรษทกระท�า
โดยคณะกรรมการชดหนงซงทประชมใหญผถอหนเปนผแตงตง บรษทจ�ากดตองจดทะเบยนเปน
Chapter 1-7(����1-251).indd 13 9/7/2558 13:16:56 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช14
นตบคคลแยกตางหากจากผถอหน เนองจากการจ�ากดความรบผดของผถอหนจงท�าใหมผนยม
ลงทนในธรกจประเภทบรษทมากกวาประเภทอน บรษทจ�ากดจงเหมาะกบกจการคาขนาดใหญ
โรงงานอตสาหกรรม สถาบนการเงน เนองจากเงนทนของบรษทยอมมมากกวากจการคารปอน
ฉะนนกจการคารปนจงมความส�าคญทางเศรษฐกจมาก ขอเสยของบรษทจ�ากด คอ ผบรหาร
ตลอดจนพนกงานอาจมความตงใจและรบผดชอบในการปฏบตงานนอย เพราะไมไดมสวนได
สวนเสยโดยตรงตอบรษทนอกจากจะไดรบเงนเดอนเปนรายเดอนตามทตกลงกนไว นอกจากน
การจดตงกจการจะตองเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมาย ในป พ.ศ. 2521 บรษทจ�ากด
ซงแตเดมมเพยงประเภทเดยวไดถกแบงออกเปน2ประเภทคอบรษทเอกชนจ�ากด(private
company limited) และบรษทมหาชนจ�ากด (public company limited)
บรษทเอกชนจ�ากด ไดแกบรษททจดตงขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย
โดยแบงทนเปนหนมมลคาเทาๆกน และมผถอหนไมถง 100 คน รวมทงนตบคคล (ถาม)
ผถอหนรบผดจ�ากดเพยงไมเกนจ�านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาหนทตนถอ
บรษทมหาชนจ�ากด ไดแกบรษททจดตงขนตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ�ากด
พ.ศ. 2521 โดยมผถอหนตงแต 100 คน รวมทงนตบคคล (ถาม) ผถอหนมความรบผดจ�ากด
ไมเกนจ�านวนคาหนทตองช�าระตอมามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ�ากดฉบบใหมพ.ศ.2535
และมพระราชบญญตบรษทมหาชนจ�ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 ก�าหนดใหธรกจเปนบรษท
มหาชนได 3 วธดงน
1. จดตงใหม
2. แปรสภาพจากบรษทเอกชนจ�ากดเปนบรษทมหาชน
3. ควบบรษทเอกชนจ�ากดกบบรษทมหาชน
ผเรมจดตงมจ�านวน 15 คนขนไป โดยมคณสมบตดงน
1. เปนบคคลธรรมดา
2. ตองบรรลนตภาวะ
3. มถนทอยในราชอาณาจกรไมนอยกวาครงหนงของผเรมจดตงทงหมด
4. จองซอหนไมนอยกวารอยละ 5 ของทนจดทะเบยน
5. ไมเปนคนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ หรอไมเปนหรอเคยเปน
บคคลลมละลาย
6. ไมเคยรบโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคกในความผดเกยวกบทรพยทไดกระท�า
โดยทจรต
หนของบรษทมหาชนจ�ากด แบงออกเปน 2 ชนดดงน
1. หนสามญ
2. หนบรมสทธ
Chapter 1-7(����1-251).indd 14 9/7/2558 13:16:56 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
������������������������������������ 15
หนของบรษทแตละหนตองมมลคาเทากนโดยไมก�าหนดมลคาจ�านวนเงนขนต�าไวถาม
การออกหนโดยมสวนเกนมลคาหนใหเกบเงนเตมจ�านวนครงเดยวและเรยกเกบสวนเกนเตม
จ�านวน บรษทมหาชนจะเสนอขายหนต�ากวามลคาไดถาเขาหลกเกณฑดงน
1. ด�าเนนการมาแลวไมนอยกวา 1 ปและมผลขาดทน
2. มมตเหนชอบจากกรรมการ
3. ก�าหนดอตราสวนลดอยางแนนอนและระบไวในหนงสอชชวนเสนอขายห นตอ
ประชาชน
กรอบแนวคดสำ�หรบก�รร�ยง�นท�งก�รเงน
วตถประสงคของการรายงานทางการเงนเพอวตถประสงคทวไป คอ การใหขอมลทางการเงน
เกยวกบกจการทเปนประโยชนตอผลงทนผใหกยมหรอเจาหนอนเพอใชในการประกอบการตดสนใจเชง
เศรษฐกจ รวมทงผใชกลมอนดวย
สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ (Federation of Accounting Professions) ไดออก
กรอบแนวคดส�าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2558) (Conceptual Framework for
Financial Reporting (Bound Volume 2015)) เพอก�าหนดแนวคดทใชเปนเกณฑในการจดท�าและ
น�าเสนองบการเงนส�าหรบผใชภายนอกทงนกรอบแนวคดนไมใชมาตรฐานการรายงานทางการเงนดงนน
จงไมไดก�าหนดมาตรฐานตางๆส�าหรบประเดนการวดมลคาหรอการเปดเผยขอมลในเรองใดเรองหนง
กรอบแนวคดนไมมเรองใดทอยเหนอกวามาตรฐานการรายงานทางการเงน
ใหขอมลทมประโยชนในการตดสนใจเชงเศรษฐกจวตถประสงค
การดำเนนงานตอเนองขอสมมต
ตนทนตอการรายงานทางการเงนทมประโยชนขอจำกด
ความเปนตวแทนอนเทยงธรรมความเกยวของกบการตดสนใจลกษณะเชงคณภาพพนฐาน
ความสามารถเปรยบเทยบได
ความสามารถพสจนยนยนได ความทนเวลา ความสามารถ
เขาใจไดลกษณะเชงคณภาพเสรม
Chapter 1-7(����1-244).indd 15 14/7/2559 8:55:30 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช16
ขอสมมต
การด�าเนนงานตอเนอง (going concern) งบการเงนของกจการจะจดท�าขนภายใตขอสมมตทวากจการจะด�าเนนงานอยาง
ตอเนองและด�ารงอยตอไปในอนาคต ดงนนสนทรพยประเภททดน อาคาร และอปกรณจงไมม
วตถประสงคเพอการขายแตมไวเพอการด�าเนนงาน เปนตน
ขอจำ�กด
ตนทนตอการรายงานทางการเงนทมประโยชน ในการจดท�างบการเงนกจการตองพจารณาถงตนทนการรายงานทางการเงนวาตนทน
ทเสยไปในการจดท�าควรตองคมกบประโยชนของการรายงานขอมลนนกลาวคอประโยชนทจะ
ไดรบควรมมากกวาตนทนทเสยไปและผใชงบการเงนควรท�าความเขาใจวาดวยขอจ�ากดนการ
จดท�าและน�าเสนองบการเงนจงไมสามารถตอบสนองความตองการของผใชงบการเงนไดทกกรณ
ลกษณะเชงคณภ�พของขอมลท�งก�รเงนทมประโยชน
ขอมลทางการเงนทมประโยชนตองเปนขอมลทเกยวของกบการตดสนใจ และเปนตวแทน
อนเทยงธรรมของสงทตองการน�าเสนอ ดงนนลกษณะเชงคณภาพพนฐานจงม 2 ประการ คอ ความ
เกยวของกบการตดสนใจ และความเปนตวแทนอนเทยงธรรม
1. ความเกยวของกบการตดสนใจ (relevance) ขอมลทเกยวของกบการตดสนใจชวยใหผใชตดสนใจแตกตางไปได โดยขอมลตองม
คณคาทางการพยากรณ (predictive value) คณคาทางการยนยน (confirmatory value)
หรอทง 2 ลกษณะ กลาวอกนยหนง ขอมลทมประโยชนตอการตดสนใจคอขอมลทชวยใหผใช
งบการเงนสามารถประเมนเหตการณในอดตปจจบนและอนาคตรวมทงยนยนผลการประเมน
ทผานมาของผใชงบการเงนได เชน ขอมลเกยวกบปรมาณและโครงสรางของสนทรพยทกจการ
มอยในปจจบนจะชวยใหผใชงบการเงนสามารถคาดคะเนถงความสามารถของกจการในการใช
ประโยชนจากสนทรพยดงกลาวในการด�าเนนงานในอนาคตรวมถงขอมลดงกลาวยงเปนตวยนยน
ความถกตองของการคาดคะเนในอดตไดวาผลการด�าเนนงานและโครงสรางของสนทรพยท
ปรากฏในปจจบนเปนไปตามทไดวางแผนไวในอดตหรอไม
ทงนความสามารถในการคาดคะเนจะเพมขนตามลกษณะการแสดงขอมลในงบการเงน
ของรายการและเหตการณทางบญชทเกดขนในอดต เชน ในการคาดคะเนผลการด�าเนนงานใน
อนาคตจากงบก�าไรขาดทนจะชดเจนยงขน ถางบก�าไรขาดทนงวดปจจบนทใชเปนขอมลนน
แยกแสดงรายการทเกดขนจากการด�าเนนงานปกตและรายการทเกดขนจากการด�าเนนงานทไม
ปกตออกจากกน เชน รายไดจากการขายแยกจากก�าไรจากการขายสนทรพย หรอคาใชจาย
ในการขายและการบรหารแยกจากคาใชจายพเศษทเกดขนในการฟองรองคาเสยหาย เปนตน
Chapter 1-7(����1-248).indd 16 7/8/2558 11:47:30 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
กรอบ��������า�รบการรา�งา�ทางการ�ง�� 17
ในการพจารณาความเกยวของกบการตดสนใจของขอมลนนจะขนอยกบลกษณะและ
ความมสาระส�าคญของขอมลนนดวยควำมมสำระส�ำคญ(materiality)จะถอเปนขอพจารณา
มากกวาเปนลกษณะเชงคณภาพทขอมลจะตองม โดยขอมลจะถอวามสาระส�าคญกตอเมอหาก
ไมแสดงขอมลดงกลาวหรอแสดงขอมลดงกลาวไมถกตองจะมผลกระทบตอผใชงบการเงนในการ
ตดสนใจเชงเศรษฐกจความมสาระส�าคญขนอยกบลกษณะหรอขนาดของรายการทเกดขนภายใต
สภาพการณเฉพาะซงตองพจารณาเปนกรณๆไป
2. ควำมเปนตวแทนอนเทยงธรรม (faithful representation) รายงานทางการเงนนนน�าเสนอปรากฏการณเชงเศรษฐกจในรปของขอความและตวเลข
ขอมลทแสดงในรายงานทางการเงนจงควรเปนตวแทนอนเทยงธรรมโดยขอมลนนควรมลกษณะ
3 ประการ คอ ครบถวน เปนกลาง และปราศจากขอผดพลาด
ควำมครบถวน (completeness)ขอมลทแสดงนนเปนขอมลทงหมดทจ�าเปนส�าหรบ
ผใช เพอใหเขาใจปรากฏการณเชงเศรษฐกจ ทงน รวมถงการใหความหมายและค�าอธบายท
จ�าเปนดวย
ควำมเปนกลำง(neutrality)ขอมลทแสดงนนเปนขอมลทปราศจากอคตในการเลอกหรอน�าเสนอขอมลทางการเงน ขอมลจะขาดความเปนกลางเมอการเลอกหรอการแสดงขอมลม
ผลท�าใหผใชขอมลตดสนใจหรอใชดลยพนจตามทกจการตองการหรอเปนไปตามเจตนาของ
กจการ
กำรปรำศจำกขอผดพลำด(freefromerror)ขอมลทแสดงนนไมควรมขอผดพลาด
หรอการละเวนการใหความหมายของปรากฏการณ และไมมขอผดพลาดในกระบวนการเลอก
และประยกตกระบวนการทใชในการจดท�าขอมลทรายงานทงนไมไดหมายความวาตองมความ
ถกตองทกลกษณะ
ทงน ประโยชนของขอมลทางการเงนจะเพมขน หากขอมลนนมลกษณะเชงคณภาพเสรม อน
ไดแก เปรยบเทยบได พสจนยนยนได ทนเวลา และเขาใจได
1. ควำมสำมำรถเปรยบเทยบได (comparability) ในการใชขอมลจากงบการเงน ผใชงบการเงนอาจตองการขอมลจากงบการเงนของ
กจการหลายรอบระยะเวลาบญชของหลายกจการมาประกอบการตดสนใจเชงเศรษฐกจ ดวย
เหตนผใชงบการเงนจงตองการงบการเงนทสามารถน�ามาเปรยบเทยบกนไดในรอบระยะเวลาท
ตางกนของกจการเดยวกน เพอประโยชนในการคาดคะเนถงแนวโนมของฐานะการเงนและ
ผลการด�าเนนงานของกจการนน และผใชงบการเงนยงอาจตองการงบการเงนทสามารถน�ามา
เปรยบเทยบระหวางกจการภายใตรอบระยะเวลาบญชเดยวกนได เพอประเมนฐานะการเงน
ผลการด�าเนนงาน และการเปลยนแปลงฐานะการเงนระหวางกจการ
2. ควำมสำมำรถพสจนยนยนได (verification) หมายถงการทผสงเกตการณรายตางๆทม
ความรอบรและมความเปนอสระสามารถไดขอสรปตรงกน ซงชวยใหความเชอมนแกผใชวา
Chapter 1-7(����1-244).indd 17 18/8/2558 13:10:42 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 1 หลกและขอปฏบตทางการบญช18
ขอมลเปนตวแทนอนเทยงธรรมของปรากฏการณเชงเศรษฐกจทกจการน�าเสนอ
3. ความทนเวลา (timeliness)หมายถงการมขอมลพรอมใหผใชหรอผตดสนใจน�ามาใชประกอบการตดสนใจไดอยางทนเวลา
4. ความสามารถเขาใจได (understandability)หมายถงการจดประเภทการก�าหนดลกษณะ
และการน�าเสนอขอมลอยางชดเจนและกระชบทงนผใชตองมความรเกยวกบกจกรรมทางธรกจ
และกจกรรมเชงเศรษฐกจในระดบหนง
ผใชประโยชนจ�กก�รบญช
เนองจากการบญชมบทบาทส�าคญในการด�าเนนธรกจดงนนผใชประโยชนจากขอมลทางการบญช
จงมทงผทอยภายนอกและภายในองคกรทจดท�าบญช อนไดแก การบญชการเงนและการบญชบรหาร ซง
การบญชการเงนเปนการบญชทตอบสนองความตองการของผใชประโยชนจากขอมลทางการบญชทอย
ภายนอกองคกร ในขณะทการบญชบรหารจะเออประโยชนใหแกผทอยในองคกร และการน�าขอมลทางการ
บญชมาใชประโยชนไมวาจะเปนบญชการเงนหรอบญชบรหารจะมความแตกตางกนขนอยกบวตถประสงค
ของการน�าไปใช โดยสามารถจดประเภทผใชประโยชนจากการบญชไดดงน
1. เจาของหรอผถอหน เจาของกจการหรอผถอหนจะสนใจถงฐานะการเงนของกจการทตนเองมสวนไดเสย ตลอดจนผลตอบแทนทจะไดรบ ซงการทจะทราบถงฐานะการเงนของกจการ
ตลอดจนผลการด�าเนนงานของกจการไดตองอาศยขอมลทางการบญชในการวเคราะหและ
ตความหมาย
2. เจาหนการคาและผใหเงนกยม ในการด�าเนนธรกจการซอขายเปนเงนเชอ ตลอดจนการกยมเงนจากเจาหน เชน ธนาคารและสถาบนการเงน ในฐานะของผทเปนเจาหนยอมสนใจใน
ฐานะการเงนและผลการด�าเนนงานของลกหน ดงนนการพจารณาการใหสนเชอ การตดตาม
ทวงถามลกหน ตลอดจนความสามารถในการช�าระหน จะพจารณาไดจากการวเคราะหขอมล
ทางการเงนทไดจากขอมลทางการบญช
3. นกลงทน ขอมลทไดจากบญชจะเปนสวนส�าคญในการพจารณาฐานะการเงนและผลการ
ด�าเนนงานของบรษททสงผลใหนกลงทนเพมหรอลดความมนใจในการลงทนได บรษททมฐานะ
การเงนและผลการด�าเนนงานทดยอมท�าใหนกลงทนพอใจทจะลงทนในบรษทนนๆ
4. หนวยงานก�ากบดแลสนใจการก�ากบกจกรรมของธรกจเพอใหเปนไปตามกฎเกณฑขอบงคบ
5. หนวยงานรฐบาล เชน กรมสรรพากร สนใจในผลการด�าเนนงานของภาคธรกจเพอประโยชน ในการจดเกบภาษอากรไปพฒนาประเทศ ซงการจดเกบภาษมาจากก�าไรสทธของธรกจ ดงนน
การทธรกจเสนอผลการด�าเนนงานทถกตองชดเจนประกอบการยนแบบแสดงรายการเสยภาษ
อากรใหแกภาครฐจงนบเปนเรองส�าคญในการพฒนาประเทศ ซงขอมลทางการบญชทน�ามา
เสนอแกกรมสรรพากรประกอบการเสยภาษนนตองไดรบการรบรองจากผสอบบญชรบอนญาต
6. บคคลทวไป เชน พนกงานของบรษท ลกคาของบรษท เปนตน พนกงานบรษทยอมสนใจในความมนคงของกจการทตนสงกดอย ซงสะทอนใหเหนถงความมนคงในหนาทการงาน ในขณะท
Chapter 1-7(����1-248).indd 18 7/8/2558 11:47:30 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
กรอบแ��ค���าหรบการรา�งา�ทางการ�ง� 19
ลกคาของบรษทยอมตองการบรษทคคาทมความมนคงเจรญกาวหนา เปนการเพมความมนใจให
แกบรษททซอสนคาของตนวาบรษทผขายสามารถรบประกนสนคาทขายไดตลอดอายของบรษท
7. บคคลภายในองคกร ไดแกผบรหารระดบสงผจดการฝายตางๆ เชนผจดการฝายผลตฝายขายฝายจดการ ฯลฯ ซงจะน�าขอมลทางการบญชไปใชในการบรหารไดหลายกรณ คอ
(1) เพอการตดสนใจทางการเงน ในการพจารณาจดหาแหลงเงนทนเขามาสนบสนนการ ด�าเนนงานของกจการใหคลองตวยงขน จ�าเปนอยางยงทจะตองพจารณาถงความสามารถของกจการในการบรหารสนทรพยใหเกดประโยชนอยางสงสดเพอใหคมกบ เงนลงทนในกจการ โดยอาศยขอมลทางการบญชเปนพนฐานในการวเคราะหเพอการตดสนใจ
(2) เพอประโยชนในการจดสรรทรพยากรขององคกร ผบรหารจะน�าขอมลทไดไปใชในการจดสรรเงนทนทไดรบจากเจาหนและผถอหนในการลงทนซอสนทรพยใหเกดประโยชนสงสด
(3) เพอประโยชนในการตดสนใจผลตสนคา ผบรหารจะน�าขอมลดานรายไดจากการขายตนทนขายและก�าไรขนตนของแตละผลตภณฑไปวเคราะหวาสนคาชนดใดทควรผลตตอและถาผลตตอ กจการจะสามารถลดตนทนลงไดหรอไม ซงจะท�าใหกจการสามารถ ด�าเนนการตอไปไดอยางมประสทธภาพ
(4) เพอประโยชนในการตดสนใจดานการตลาด ขอมลทางการบญชนอกจากจะใชในดานตนทนแลว ในดานการตลาดขอมลทางการบญชยงชวยผบรหารในการวเคราะหเพอตงราคาขายของสนคา และสงผลกระทบถงนโยบายการสงเสรมการขายซงจะกระทบตอตวเลขทางการบญชวาคมคาหรอไมกบการโฆษณาสนคาแตละประเภท เปนตน
Chapter 1-7(����1-248).indd 19 7/8/2558 11:47:30 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท 2 วงจรบญช (การบนทกรายการคา การทำางบทดลอง)
ธรกจทกประเภทจดบนทกรายการคาหรอเหตการณทเกยวกบการเงนไวในรปของเงนตรา
(monetaryexpression inaccount) เพอใหขอมลทน�าเสนอมประโยชนมากทสด เพราะหนวยเงนตรา
ใชเปนสอในการแลกเปลยนเศรษฐทรพยและเปนหนวยวดมลคา รายการทจดบนทกไวจะน�ามาจดหมวด
หมและสรปผลในรปรายงานทางการเงนหรองบการเงนเมอสนระยะเวลาหนงรายงานทางการเงน(finan-
cial report หรอ financial statement) จะแสดงขอมลเกยวกบผลการด�าเนนงานของธรกจในงวดนน
และฐานะการเงนในวนสนงวดบญชซงสะทอนการรบรรายการและเหตการณเชงเศรษฐกจเมอรายการนน
เขาค�านยามการรบร โดยไมค�านงวารายการดงกลาวจะมการรบหรอจายเงนสดหรอรายการเทยบเทา
เงนสดหรอไม
รายงานทางการเงน
รายงานทางการเงนของธรกจประกอบไปดวยรายงานตอไปน
1. งบแสดงฐานะการเงน (statement of financial position) เปนรายงานทางการเงนทจดท�า
ขนเพอแสดงฐานะการเงนของธรกจในวนใดวนหนง บอกใหทราบวากจการมสนทรพย (asset)
หนสน (liability) และสวนของเจาของ (owners’ equity) ในวนนนเปนจ�านวนเทาใด
2. งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ (statement of comprehensive income) เปนรายงานทางการ
เงนทแสดงยอดรวมรายไดและคาใชจายแตละประเภททเกดขนแกธรกจในงวดใดงวดหนง เพอ
แสดงผลการด�าเนนงาน(ก�าไรหรอขาดทน)ในงวดนนโดยกจการตองแสดงรายการรายไดและ
คาใชจายทงหมดทรบรในงวดในงบการเงน โดยอาจแสดงเปนงบก�าไรขาดทนเบดเสรจเพยง
งบเดยวหรออาจแสดงแยกเปนสองงบ คอ งบทแสดงองคประกอบของก�าไรหรอขาดทน (งบ
เฉพาะก�าไรขาดทน) และงบทตงตนดวยก�าไรหรอขาดทนและแสดงองคประกอบของก�าไร
ขาดทนเบดเสรจอน (งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ)
3. งบกระแสเงนสด(statementofcashflows)แสดงแหลงทมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรม
ตางๆเชนกจกรรมด�าเนนงานกจกรรมลงทนและกจกรรมจดหาเงนของธรกจในงวดใดงวดหนง
ผลตางคอเงนสดเพมขนหรอลดลงของธรกจ
Chapter 1-7(����1-244).indd 20 14/7/2559 9:07:55 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
สนทรพย หนสน และสวนของเจาของ 21
4. งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของ (statement of changes in owners’ equity)
เปนรายงานทางการเงนทแสดงการเปลยนแปลงของสวนของเจาของธรกจทเกดขนในงวดใดงวด
หนง นนคอ ถากจการด�าเนนงานมผลก�าไรหรอมการลงทนเพมในระหวางงวด สวนของเจาของ
จะเพมขน และสวนของเจาของจะลดลงเมอกจการด�าเนนงานมผลขาดทน หรอมการลดทน หรอ
มการเบกสนทรพยจากกจการไปใชสวนตว
5. หมายเหตประกอบงบการเงน (notes to financial statements) ซงประกอบดวยสรปนโยบาย
บญชทส�าคญ ขอมลและค�าอธบายอนๆ
6. รายงานของผสอบบญชรบอนญาต (auditor’s report) เปนรายงานทผสอบบญชรบอนญาต
แสดงความเหนวา งบการเงนนนมความถกตองตามทควรในสาระส�าคญตามมาตรฐานการ
รายงานทางการเงนหรอไม
สนทรพย หนสน และสวนของเจาของ
สนทรพย ตามค�านยามจากกรอบแนวคดส�าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2558)
หมายถง ทรพยากรทอยในความควบคมของกจการ ทรพยากรดงกลาวเปนผลของเหตการณในอดตซง
กจการคาดวาจะไดรบประโยชนเชงเศรษฐกจจากทรพยากรนนในอนาคต หรอตามความเขาใจอยางงาย
สนทรพยหมายถงสงทมตวตนและไมมตวตนอนมมลคาวดเปนเงนตราได ซงอาจอย ในรปของ
สงหารมทรพย อสงหารมทรพย สทธเรยกรองใหช�าระหนหรอคาใชจายส�าหรบบรการทจะเกดขนในรอบ
ระยะเวลาบญชถดไป รายการสนทรพยจะจดเรยงจากสงทมสภาพคลองสง ไดแก เงนสด ตวเงนรบ
ลกหนการคา สนคาคงเหลอ วสดสนเปลอง ไปหาสงทมสภาพคลองต�า ไดแก ทดน อาคาร อปกรณ
และสนสดดวยสนทรพยอนหรอสนทรพยทไมมตวตน เชน สทธบตร คาความนยม เปนตน
สนทรพยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ
1. สนทรพยหมนเวยน (current asset) ไดแกเงนสดหรอสนทรพยอนๆทเปลยนเปนเงนสดไดงาย
หรอขายหรอใชหมดไประหวางรอบระยะเวลาการด�าเนนงานตามปกตของกจการ หรอภายใน
ระยะเวลา 12 เดอน เชน ลกหนการคา สนคาคงเหลอ คาใชจายจายลวงหนา ฯลฯ
2. สนทรพยไมหมนเวยน (noncurrent asset) ไดแกสนทรพยทไมเปนไปตามเงอนไขของสนทรพย
หมนเวยน ดงน2.1 ทดน อาคาร และอปกรณ (property, plant and equipment) ไดแกสนทรพยทม
ลกษณะคงทนถาวรและใชในการด�าเนนกจการไดยาวนานกวาหนงรอบระยะเวลาด�าเนนงาน สนทรพยถาวรนกจการมไวเพอใชในการด�าเนนงาน มไดมไวเพอขาย
2.2 เงนลงทนระยะยาว (long-term investment) เชน เงนลงทนซอหน หนกของบรษทอน เงนใหกแกกจการอน พนธบตร ฯลฯ โดยมวตถประสงคทจะควบคมบรษทนน หรอหวงผลตอบแทนคอดอกเบย นอกจากน ยงรวมถงทดน อาคารทกจการซอไวเพอใชประโยชนในเวลาขางหนาหรอใหผอนเชา
บทท 2 วงจรบญช (การบนทกรายการคา การทำางบทดลอง)
ธรกจทกประเภทจดบนทกรายการคาหรอเหตการณทเกยวกบการเงนไวในรปของเงนตรา
(monetary expression in account) เพอใหขอมลทน�าเสนอมประโยชนมากทสด เพราะหนวยเงนตรา
ใชเปนสอในการแลกเปลยนเศรษฐทรพยและเปนหนวยวดมลคา รายการทจดบนทกไวจะน�ามาจดหมวด
หมและสรปผลในรปรายงานทางการเงนหรองบการเงนเมอสนระยะเวลาหนง รายงานทางการเงน (finan-
cial report หรอ financial statement) จะแสดงขอมลเกยวกบผลการด�าเนนงานของธรกจในงวดนน
และฐานะการเงนในวนสนงวดบญช ซงสะทอนการรบรรายการและเหตการณเชงเศรษฐกจเมอรายการนน
เขาค�านยามการรบร โดยไมค�านงวารายการดงกลาวจะมการรบหรอจายเงนสดหรอรายการเทยบเทา
เงนสดหรอไม
รายงานทางการเงน
รายงานทางการเงนของธรกจประกอบไปดวยรายงานตอไปน
1. งบแสดงฐานะการเงน (statement of financial position) เปนรายงานทางการเงนทจดท�า
ขนเพอแสดงฐานะการเงนของธรกจในวนใดวนหนง บอกใหทราบวากจการมสนทรพย (asset)
หนสน (liability) และสวนของเจาของ (owners’ equity) ในวนนนเปนจ�านวนเทาใด
2. งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ (statement of comprehensive income) เปนรายงานทางการ
เงนทแสดงยอดรวมรายไดและคาใชจายแตละประเภททเกดขนแกธรกจในงวดใดงวดหนง เพอ
แสดงผลการด�าเนนงาน (ก�าไรหรอขาดทน) ในงวดนน โดยกจการตองแสดงรายการรายไดและ
คาใชจายทงหมดทรบรในงวดในงบการเงน โดยอาจแสดงเปนงบก�าไรขาดทนเบดเสรจเพยง
งบเดยวหรออาจแสดงแยกเปนสองงบ คอ งบทแสดงองคประกอบของก�าไรหรอขาดทน (งบ
เฉพาะก�าไรขาดทน) และงบทตงตนดวยก�าไรหรอขาดทนและแสดงองคประกอบของก�าไร
ขาดทนเบดเสรจอน (งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ)
3. งบกระแสเงนสด (statement of cash flows) แสดงแหลงทมาและใชไปของเงนสดจากกจกรรม
ตางๆ เชน กจกรรมด�าเนนงาน กจกรรมลงทน และกจกรรมจดหาเงนของธรกจในงวดใดงวดหนง
ผลตางคอเงนสดเพมขนหรอลดลงของธรกจ
Chapter 1-7(����1-244).indd 21 14/7/2559 16:57:46 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
���� � ��จ����� ������������������ ����������ล���22
2.3 สนทรพยอนๆ (other assets) ไดแกสนทรพยซงไมไดนบรวมอยในสามประเภทแรกเชน คาใชจายรอการตดบญช (deferred charge) สทธบตร (patent) คาความนยม(goodwill) ฯลฯ
หนสน ตามค�านยามจากกรอบแนวคดส�าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2558)
หมายถงภาระผกพนในปจจบนของกจการซงเปนผลของเหตการณในอดต โดยการช�าระภาระผกพนนน
คาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ หมายถงพนธะผกพนทบคคล
ภายนอกคอเจาหนมตอกจการอนเกดจากการซอขายสนคา การกยม หรอกรณอนๆ ซงจะตองช�าระคน
ในภายหนาดวยสนทรพยหรอบรการ เชน เจาหนการคา ตวเงนรบ คาใชจายคางจาย ฯลฯ โดยปกต
หนสนจะปรากฏในงบแสดงฐานะการเงน เรยงล�าดบตามระยะเวลาทครบก�าหนดช�าระหน แมวาหนสน
สวนใหญจะถกช�าระคนดวยเงนสดของกจการแตกมหนสนบางรายการทกจการตองช�าระคนในรปของการ
ใหบรการเชนกจการส�านกพมพอาจไดรบเงนลวงหนาคาสมครเปนสมาชกวารสารจากลกคาส�าหรบระยะ
เวลา3ปถอวากจการส�านกพมพมภาระผกพนในอนทจะตองสงวารสารแกลกคาตลอดระยะเวลาการเปน
สมาชก3ปคาบรการทรบลวงหนาจะถกตดเปนรายไดของแตละงวดบญชตลอดระยะเวลาการเปนสมาชก
หากกจการส�านกพมพมเหตอนใดทไมสามารถปฏบตตามพนธะผกพนไดเงนคาบรการรบลวงหนาสวนท
เหลอจะตองถกช�าระคนใหแกลกคา
หนสนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ
1. หนสนหมนเวยน (current liability) คอหนสนทมระยะเวลาการช�าระหนคนภายในรอบระยะ
เวลาการด�าเนนงานตามปกตของกจการหรอภายใน12เดอนไดแกเจาหนการคาเงนเบกเกน
บญชและเงนกยมจากธนาคาร คาใชจายคางจาย
2. หนสนไมหมนเวยน (noncurrent liability) คอหนสนทมระยะเวลาการช�าระเงนเกนกวารอบ
ระยะเวลาการด�าเนนงานตามปกตของกจการหรอเกนกวา 12 เดอนไดแกหนก เงนกยมระยะ
ยาว เงนกโดยมจ�านอง
สวนของเจาของ ตามค�านยามจากกรอบแนวคดส�าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง2558) หมายถง สวนไดเสยคงเหลอในสนทรพยของกจการหลงจากหกหนสนทงสนออกแลว หรอตาม
ความเขาใจอยางงาย หมายถงสวนของเจาของกจการทมสทธหรอสวนไดสวนเสยเหนอสนทรพยของ
กจการภายหลงหกสทธเรยกรองของเจาหน หรอหนสนทมตอกจการหมดแลว นนกคอสวนของสนทรพย
ทเกนกวาหนสน ซงจะมการบนทกและน�าเสนอแตกตางกนไปตามรปแบบของกจการคา
เนองจากกฎหมายไทยก�าหนดใหบรษทจ�ากดแสดงเงนลงทนจากผถอหนและก�าไรสะสมแยกกน
ส�าหรบกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวนนนอาจรวมเงนลงทนจากเจาของกจการและก�าไรสทธเขาไว
เปนจ�านวนเดยวกนกได ในทนจะยกตวอยางการแสดงรายการสวนของเจาของส�าหรบกจการคาแตละ
ประเภทเพอใหเหนถงความแตกตางดงกลาว
1. กจการเจาของคนเดยว นายสขมน�าเงนมาลงทนเปดกจการเมอวนท 1 กรกฎาคม 25X8
จ�านวน 19,300 บาท ในปนนกจการมก�าไรจากการด�าเนนงาน 7,000 บาท และนายสขมเบก
Chapter 1-7(����1-244).indd 22 14/7/2559 8:55:31 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
���ทรพ� ����� �ละ���ของ�จาของ 23
เงนสดไปใชสวนตว 1,300 บาท การแสดงรายการสวนของเจาของจะเปนดงน
สวนของเจาของ
ทน–นายสขม* 25,000
* มทมาดงน: ทน-นายสขม = 19,300 + 7,000 - 1,300 = 25,000 บาท
2. หำงหนสวน ใชตวเลขเดยวกนกบตวอยางกจการเจาของคนเดยว โดยสมมตใหในหางหนสวนประกอบดวยนายอดรและนายสรนทรซงมยอดคงเหลอในบญชทนเมอวนท 1กรกฎาคม25X8
เปน 10,000 บาท และ 9,300 บาท ตามล�าดบ ในป 25X8 กจการมก�าไรจากการด�าเนนงาน
7,000 บาท และในสญญาหางหนสวนระบวาใหแบงก�าไรแกผเปนหนสวนเทากน ในระหวางป
นายอดรเบกเงนสดไปใชสวนตว 1,300 บาท การแสดงรายการสวนของผเปนหนสวนในหาง
หนสวนสามญไมจดทะเบยนจะเปนดงน
สวนของผเปนหนสวน
ทน–นายอดร* 12,200
ทน–นายสรนทร* 12,800 25,000
* มทมาดงน: ทน-นายอดร = 10,000 + 3,500 - 1,300 = 12,200 บาท
ทน-นายสรนทร = 9,300 + 3,500 = 12,800 บาท
ในกรณทเปนหางหนสวนประเภททจดทะเบยนกฎหมายก�าหนดใหแสดงรายการสวนของผเปน
หนสวนโดยระบทนของผเปนหนสวนแตละคนใหชดเจน และไมควรน�ารายการอนๆทมใชการเพมหรอ
ถอนทนเปนการถาวรมาแสดงรวมอยในยอดบญชทน เชน สวนแบงก�าไรขาดทนของผเปนหนสวน
ดอกเบยทนทคดใหผเปนหนสวน หรอผเปนหนสวนเบกสนทรพยไปใชสวนตว เปนตน รายการสวนได
สวนเสยเหลานจะน�าไปแสดงในบญชหนสวนแตละคนเพอแยกเงนลงทนและสวนไดสวนเสยออกจากกน
การแสดงรายการสวนของผเปนหนสวนในหางหนสวนจดทะเบยนจะเปนดงน
สวนของผเปนหนสวน
ทน–นายอดร 10,000
ทน–นายสรนทร 9,300 19,300
ส�าหรบสวนแบงก�าไรขาดทนและการเบกเงนสดไปใชสวนตวของผเปนหนสวนจะแสดงแยกกน
จากสวนของผเปนหนสวนดงน
เจาหนและเงนกยมจากผเปนหนสวน
เดนสะพด/หนสวน–นายอดร 2,200
เดนสะพด/หนสวน–นายสรนทร 3,500 5,700
Chapter 1-7(����1-244).indd 23 18/8/2558 13:10:43 dummy 3
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท � �งจรบญช �การบ�ท�กรา�การคา การท�างบท�ลอง�24
3. บรษทจ�ากด ใชตวเลขเดยวกนกบตวอยางกจการเจาของคนเดยว โดยสมมตใหบรษทมยอด
คงเหลอในบญชทนผถอหนสามญเมอวนท 1 กรกฎาคม 25X8 จ�านวน 19,300 บาท และใน
ระหวางปไมมการลงทนเพมเตม ถาบรษทจายเงนปนผลแกผถอหนในงวดบญชทผานมา 1,300
บาท การแสดงรายการสวนของผถอหนจะเปนดงน
สวนของผถอหน
ทน–หนสามญ 19,300
ก�าไรสะสม* 5,700 25,000
* มทมาดงน: ก�าไรสะสม = 7,000 - 1,300 = 5,700 บาท
สมการบญช
จากงบแสดงฐานะการเงนของสขมบรการจะเหนวาสนทรพยของกจการจะบนทกไวดานซายมอ
ท�าใหทราบวาสนทรพยทบคคลหรอกจการเปนเจาของประกอบดวยสงใดบางในจ�านวนเงนเทาใดส�าหรบ
หนสนและสวนของเจาของจะบนทกไวดานขวามอเปนการบอกใหทราบวาเจาหนและผเปนเจาของกจการ
มสทธเรยกรองเหนอสนทรพยทกจการมอยเปนจ�านวนเทาใดอาจกลาวไดวาสวนของผมสทธเรยกรองใน
สนทรพยม 2ประเภทคอสวนของเจาหนหรอหนสนและสวนของเจาของกจการหรอทนซงเมอน�าสวน
ของผมสทธเรยกรองในสนทรพยทง 2 สวนมารวมกนกจะเทากบสนทรพย เนองจากเจาหนยอมมสทธ
เรยกรองในสนทรพยของกจการเปนอนดบแรก ดงนนทางดานขวามอของงบแสดงฐานะการเงนจงแสดง
สวนของเจาหนกอนสวนของเจาของ กลาวคอ ถาเลกกจการเจาหนจะไดรบช�าระหนกอนการคนทนให
ผเปนเจาของ
งบแสดงฐานะการเงนทจดท�าขนอยางถกตองนนจ�านวนเงนรวมทางดานซายมอจะเทากบจ�านวน
เงนรวมทางดานขวามอดงเหตผลทกลาวมาแลว จงสรปในรปของสมการบญช (accounting equation)
ไดดงน
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
ในทนจะยกตวอยางประกอบเพอความเขาใจยงขน สมมตวาในวนเรมกจการนายสขมเจาของ
สขมบรการน�าสนทรพยมาลงทนทงสน 100,000 บาท ซงเขยนในรปสมการงบแสดงฐานะการเงนไดดงน
สนทรพย = สวนของเจาของ 100,000 = 100,000
ตอมานายสขมไดไปกเงนจากธนาคารมา 20,000 บาท ไวใชในกจการ สมการงบแสดงฐานะ
การเงนจะเปนดงน
Chapter 1-7(����1-248).indd 24 7/8/2558 11:47:31 dummy 2
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การ�ปล��แปลง�ก��กบ��ทรพ� ห��� และ���ของ�จาของ 25
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ 120,000 = 20,000 + 100,000
แสดงวานอกจากนายสขมจะมสทธเหนอสนทรพยของกจการแลวยงมธนาคารซงเปนเจาหนทม
สทธเหนอสนทรพยของกจการอกดวย ซงสทธของเจาหนยอมเหนอสทธของเจาของกจการ ดงนนสวน
ของเจาของกจการจงเทากบสนทรพยหกดวยหนสน
สวนของเจาของ = สนทรพย - หนสน 100,000 = 120,000 - 20,000
รายการคา
รายการคา (business transaction) หมายถงรายการหรอเหตการณทเกดขนของธรกจอนกอ
ใหเกดการเปลยนแปลงในสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ เชน เจาของน�าสนทรพยคอเงนสดมา
ลงทนในกจการถอเปนรายการคาเพราะท�าใหสนทรพยคอเงนสดเพมและสวนของเจาของเพมดวย หรอ
เจาของซออปกรณส�านกงานเปนเงนเชอยอมท�าใหสนทรพยคออปกรณเพมและหนสนเพมดวย เปนตน
รายการบางรายการทเกดขนของธรกจอาจไมจดวาเปนรายการคา เชน แผนกจดซอของกจการท�าใบสง
ซอสนคาสงไปยงผขายไมถอวาเปนรายการคาเพราะยงไมไดมการแลกเปลยนหรอสงมอบสนคาเกดขน
นนคอกระบวนการซอขายยงไมสนสดลงหรอเจาของจดตโชวสนคาหนารานใหแลดสวยงามเพอเปนการ
จงใจลกคาทผานไปมากไมถอวาเปนรายการคาเนองจากเหตการณดงกลาวไมกอใหเกดการเปลยนแปลง
ในสนทรพย หนสน และสวนของเจาของแตอยางใด
ในการด�าเนนงานของธรกจยอมมรายการคาและเหตการณตางๆเกดขนตลอดเวลา รายการคา
จะกอใหเกดการเปลยนแปลงในสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ ซงในทสดแลวกยงอาจยนยนได
จากสมการบญชหรอสมการงบแสดงฐานะการเงนทวายอดรวมสนทรพยจะตองเทากบยอดรวมของหนสน
และสวนของเจาของ
การเปลยนแปลงเกยวกบสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ
ตอไปนเปนตวอยางของรานสขมบรการในเดอนมกราคม มรายการคาเกดขนและมผลตอ
สมการบญชดงน
25X9ม.ค. 2 นายสขมไดน�าเงนสดมาลงทนในกจการสขมบรการ 30,000 บาท
6 ซออปกรณส�านกงานจากรานสยามเฟอรนเจอร 12,500 บาท โดยจายเงนสดทงหมด10 ซอวสดสนเปลอง 2,500 บาท เปนเงนเชอจากรานเอกชย ก�าหนดช�าระภายใน 1 เดอน
Chapter 1-7(����1-251).indd 25 9/7/2558 13:16:58 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท � �งจรบญช �การบ�ท�กรา�การคา การท�างบท�ลอง�26
17 จายช�าระหนรานเอกชย 1,500 บาท25 ขายอปกรณส�านกงานในราคาทน 3,000 บาท ใหนายประดษฐ นายประดษฐจะช�าระเงน
ภายหลง31 นายประดษฐน�าเงนสดมาช�าระ 2,000 บาท
รายการคาแตละรายการทเกดขนยอมกอใหเกดการเปลยนแปลงในสนทรพย หนสน และสวน
ของเจาของ ซงงบแสดงฐานะการเงนทจดท�าขนในแตละวนจะเปนดงน
รายการวนท 2 มกราคม
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
เงนสด = ทน-นายสขม
2 ม.ค. +30,000 = +30,000 30,000 = 30,000
สขมบรการ
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 2 มกราคม 25X9
สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ
สนทรพยหมนเวยน สวนของเจาของ
เงนสด (+) 30,000 – ทน–นายสขม (+) 30,000 –
บาท 30,000 – บาท 30,000 –
นายสขมน�าเงนสดมาลงทนในกจการท�าใหมสนทรพยคอเงนสดเพมขน 30,000 บาท และสวน
ของเจาของคอทน-นายสขมเพมขน 30,000 บาทเทากน
รายการวนท 6 มกราคม
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
เงนสด + อปกรณส�านกงาน = ทน-นายสขม
2 ม.ค. +30,000 = +30,0006 ม.ค. -12,500 + 12,500 =
17,500 + 12,500 30,000
30,000 30,000
Chapter 1-7(����1-251).indd 26 9/7/2558 13:16:58 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
การ�ปล��แปลง�ก��กบ��ทรพ� ห��� และ���ของ�จาของ 27
สขมบรการ
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 6 มกราคม 25X9
สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ
สนทรพยหมนเวยน สวนของเจาของ
เงนสด (–) 17,500 – ทน–นายสขม 30,000 –
สนทรพยไมหมนเวยน
อปกรณส�านกงาน (+) 12,500 –
บาท 30,000 – บาท 30,000 –
ซออปกรณส�านกงาน 12,500 บาท โดยจายเงนสดทงหมด รายการนมผลท�าใหเงนสดลดลง
12,500บาทแตกจการจะมอปกรณส�านกงานเพมขน12,500บาทยอดรวมของสนทรพยไมเปลยนแปลง
เพราะสนทรพยเพมขนในจ�านวนเทากบสนทรพยทลดลง ซงไมมผลกระทบกระเทอนตอหนสนและสวน
ของเจาของ
รายการวนท 10 มกราคม
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
เงนสด + วสดสนเปลอง + อปกรณฯ = เจาหนการคา + ทน-นายสขม
2 ม.ค. +30,000 = +30,0006 ม.ค. -12,500 +12,500 =10 ม.ค. +2,500 = +2,500
17,500 +2,500 +12,500 2,500 + 30,000
32,500 32,500
สขมบรการ
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 10 มกราคม 25X9
สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด 17,500 – เจาหนการคา (+) 2,500 –
วสดสนเปลอง (+) 2,500 – สวนของเจาของ
สนทรพยไมหมนเวยน ทน–นายสขม 30,000 –
อปกรณส�านกงาน 12,500 –
บาท 32,500 – บาท 32,500 –
Chapter 1-7(����1-251).indd 27 9/7/2558 13:16:59 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
บทท � �งจรบญช �การบ�ท�กรา�การคา การท�างบท�ลอง�28
ซอวสดสนเปลอง2,500บาทเปนเงนเชอจากรานเอกชยก�าหนดช�าระภายใน1เดอนรายการ
นมผลท�าใหสนทรพยคอวสดสนเปลองเพมขน2,500บาทและกจการมหนสนคอเจาหนรานเอกชย2,500
บาท เนองจากการซอเปนเงนเชอ รานเอกชยจงมสทธเรยกรองในสนทรพยของกจการอย 2,500 บาท
รายการวนท 17 มกราคม
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
เงนสด + วสดสนเปลอง + อปกรณฯ = เจาหนการคา + ทน-นายสขม
2 ม.ค. +30,000 = +30,0006 ม.ค. -12,500 +12,500 =10 ม.ค. +2,500 = +2,50017 ม.ค. -1,500 = -1,500
16,000 +2,500 +12,500 +1,000 + 30,000
31,000 31,000สขมบรการ
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 17 มกราคม 25X9
สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ
สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน
เงนสด (–) 16,000 – เจาหนการคา (–) 1,000 –
วสดสนเปลอง 2,500 – สวนของเจาของ
สนทรพยไมหมนเวยน ทน–นายสขม 30,000 –
อปกรณส�านกงาน 12,500 –
บาท 31,000 – บาท 31,000 –
จายช�าระหนรานเอกชย 1,500 บาท รายการนมผลท�าใหสนทรพยคอเงนสดลดลง 1,500 บาท
และหนสนหรอเจาหนของกจการลดลง 1,500 บาทดวย
รายการวนท 25 มกราคม
สนทรพย = หนสน + สวนของเจาของ
เงนสด + ลกหนการคา + วสดสนเปลอง + อปกรณฯ = เจาหนการคา + ทน-นายสขม
2 ม.ค. +30,000 = +30,0006 ม.ค. -12,500 +12,500 =10 ม.ค. +2,500 = +2,50017 ม.ค. -1,500 = -1,50025 ม.ค. +3,000 -3,000 =
16,000 +3,000 +2,500 +9,500 1,000 + 30,000
31,000 31,000
Chapter 1-7(����1-251).indd 28 9/7/2558 13:16:59 dummy 1
«‘∑¬æ—≤πè
μ—«Õ¬ã“ß¿“
¬„π‡≈ã¡
