8 02 KALİTE KAVRAMI VE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

8/6/2019 8 02 KALTE KAVRAMI VE TOPLAM KALTE YNETM

1/80

I. BLM

1. KALTE KAVRAMI VE TOPLAM KALTE YNETM

1.1. KALTE

1980 ve 1990larn en hzl gelien rekabet aralarndan birisi kalite olmutur. Rekabet

younlatka yaptn satan iletme anlay yerini satabiliri yapan iletme anlayna

brakmtr. Kalite, iletmelerin daha fazla kar etmeleri iin deil, iletmelerin varlklarn

srdrebilmeleri iin zorunlu hale gelmitir. Bugnn rekabet koullar altnda faaliyet

gsteren iletmelerin, kendi kalite politikalarn planlamalar, uygulamalar ve zamanla bu

politikalarn gelitirmeleri gerekmektedir.

1.1.1. Kalitenin Tanm

Kullanc gereksinim ve beklentileri ile olan dorudan ilgisi ve bu gereksinim ve

beklentilerin deikenliinden dolay kalitenin standart bir tanm bulunmamaktadr. Kalite

anlay tketicinin karakteristikleri, sosyal konumu ve ekonomik durumuna bal olarak

deiebilen, farkl gereksinim ve beklentiler dorultusunda biimlenebilen znel bir

kavramdr. Gereksinimler, beklentiler, sosyal ve ekonomik evre, kltrel ve dini yap,

gelenekler, ekonomik dzey, teknoloji, iklim, corafya, eitim, genel toplumsal yarglar,

kalitenin mteri tarafndan alglanmasn dorudan ya da dolayl olarak etkilemektedir.

Kaliteyi neyin oluturduu konusunda ok az gr birlii vardr.En geni anlamda

iyiletirilebilecek her ey kalitedir.Kaliteden bahsedildiinde,bunu rn kalitesi olarak

deerlendirme eilimi vardr.Kaizen stratejisi iinde dnldnde en bata gelen insan

kalitesidir. Bir iin yap ta,donanm,uygulama kurallar ve insandr ancak insan yerine

oturduunda donanm ve uygulama kurallarndan bahsedilebilir.1

Tablo-1: Kalite Tanmlar

Kalite ile ilgili kurulularn tanmlar

Amerikan Kalite Kontrol Dernei(ASQC): Bir mal yada hizmetin belirli birgereklilii karlayabilme yetenei yeteneklerini ortaya koyan karakteristiklerinintm.

Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu(EOQC): Belirli bir maln veyahizmetin,tketicinin isteklerine uygunluk derecesi.

1 YALIN brahim, NAZLI Alparslan, Kamu Hizmetlerinde Toplam Kalite Ynetimi, s.14-15.

1

1


2/80

Alman Standartlar Enstits(DIN): Bir rnn ngrlen ve art koulan gereklereuyum yetenei.

Japon Sanayi Standartlar Komitesi(JIS): rn yada hizmeti ekonomik bir yoldanreten ve tketici isteklerine cevap veren bir retim sistemi.

Kalite le lgili almalar Yapan Bilim Adamlarna Gre Tanmlamalar

Taguchi(1965): Kalite rnn toplumunda neden olduu minimal zarardr. Deming(1968): Kalite,gereksinimleri tatmin edebilme kapasitesidir. Gilmore(1974): Kalite,zel bir rnn,zel bir mterinin gereksinimlerini karlama

derecesidir. Crosby(1979): Kalite ihtiyalara uygunluktur. Feigenbaum(1983): Kalite bir rnn tasarm ya da zelliklere uygunluk derecesidir. Price(1985): Kalite ilk defada doruyu yapmaktr. Deming(1986): Kalite,mevcut ve gelecekteki mteri gereksinimlerini karlamas

iin gayret etmektir. Juran(1988): Kalite kullanma uygunluktur. Kano(1993): Kalite insan gereksinimlerinin karlanmas ve hatta almasdr.

Kavrakolu(1990): Yaratlan kalite,mterinin gerek gereksinimini mteriden deiyi bilip bunu karlamaktr.

Standartlarda Kalite Tanmlar

TSE (TS-ISO 9005): Bir rn yada hizmetin belirlenen veya olabilecekgereksinimleri karlama yeteneine dayanan zelliklerin toplam.

KAYNAK:(Crosby,1979:Deming,1986:Feigenbaum,1983,Taguchi,1989,Dengel,1990:Kavrakolu,1990:Bozkurt,1994/3,TSE,1991).

1.1.2.Kalitenin nemi

Yukardaki tanmlara baktmzda,bir rnn kalitesini yalnzca onun zelliklerini

deil, ayn zamanda tketicilerin ihtiyalar da belirlemektedir. Ayn zelliklere sahip bir rn

iki farkl tketici gznde farkl kalite deerlerine sahip olabilir bunun nedeni ihtiyalarn

eitli kltrel, maddi ve toplumsal zelliklerden dolay insandan insana farkllk

gstermesidir.

Kalite fonksiyonunun dier bileenleri ise, teknolojik imkanlar, kullanlan hammadde

ve yardmc maddelerin nitelikleri ve mevcut piyasa koullarnda reticinin kardr.

Gnmzde karllk, verimlilik ve kalite sorunlarnda baarl zmler getirir modern iletme

yntemlerini uygulayan firmalarda; kalite kontrol, yalnzca belirli kalite hedeflerine

ulalmasnda deil, fakat ayn zamanda verimliliin art, maliyetlerin azalmas gibikonularda da iletmecinin elindeki en etkili aralardan biri olmutur.

2

2


3/80

Kaliteli retimle birlikte, retimde kalitesizlii nlemek hedeflenir. nk iletmeler

geri alamayaca bir gidere yol aan kalitesiz rnler elde etmek anmac iin kurulmamtr.

letme bu konuda hibir nlem almaz ve bozuk rnleri piyasaya srerse prestij kayb ve

satlarn azalmasndan dolay yine bir kaypla karlaabilecektir.Kalitenin nemini daha iyi

anlayabilmek iin kalitenin tarihesini iyi bilmek gerekir.

1.1.3. Kalitenin Mesaj

Kalite tm gndem maddelerinin nnde gelmekte olup, kalitenin iyiletirilmesi ise

tm kurumlarn karsna kan (gelitirilmesi gerekli) en nemli grevlerin banda gelir.

Ancak nemine karn bir oklar kaliteyi olduka karmak bir kavram olarak grmektedir.

Kalitenin tanm g olduu gibi, llmesi de olduka zordur. Birisinin kalite hakkndakidncesi bir dierininki ile elikili olabilir. Kaliteyi, yaadmzda, karlatmzda

hepimiz biliriz; ancak onu tanmlamak ve aklamak gtr gnlk yaammzda zellikle

kalitenin dzenli bir biimde bize salad durumlarda, onun doal olarak varolduu

izlenimine kaplrz. Kalitenin nemini, genellikle, onun yokluundan kaynaklanan hayal

krkl ve zaman kaybn yaadmz anlarz. Kalite mkemmeli olaandan ayran eydir.

Eitimde de baar ile baarszlk arasndaki farkllk giderek kalitenin sonucu olmaktadr.

Kalitenin kaynann aratrlmas nemli bir araytr. Ayn ihtiya eitimde de duyulmakta,

kalitenin baarl rencilere iletilebilmesine aba gsterilmektedir. Eitimde kalitenin

kaynann oluturmaya aday bir ok e vardr; bunlar arasnda bakml binalar, sekin

retmenleri, yksek ahlak deerlerini, mkemmel snav s0onularn, uzmanlamay,

velilerin desteini, i ve toplumun oluturduu okul evresini, eitli olanaklar, en son

teknolojilerin uygulanmasn, gl ve hedefleri belirli liderlii, rencilere ilgi ve efkat ile

dengeli programlar, yada bunlarn bir kan bir arada saymak olasdr.

Oysa IBM in tanm basittir.: Kalite mterilerin tatminidir. Ford motor Companynin Bakan Yardmcs Alex Trotman da benzer bir mesaj vermektedir: Bu zor gnlerde,

mterilerimizi tamamen tatmin etmeliyiz.Bu ifadeler Mterilerimizi dinleyiniz ve ona

gerekli karl veriniz, gerisi kendiliinden gelecektir kadar basit bir anlam tamasalar da

olduka iyi bir balangc gsterirler. Kaliteyi ciddi bir biimde ele alan kurumlar, kalitenin

srrnn byk bir blmnn, mterilerinin isteklerini dinlemek ve onlarn ihtiyalarna

sempatik bir ekilde karlk vermekte olduunu bilmektedir. Kalitenin baarlabilmesi iin,

elbette baka eylerin de yaplmas gereklidir. Ancak unutulmamaldr ki, kurumlar,i

3

3


4/80

mterilerini birinci sraya koymadka, kalitenin gelitirilebilmesinin n koulu

salanamam olacaktr.2

1.1.4.Kalitenin Tarihsel Geliimi

Kalknmann temel talarndan biri olan standardn neminin yzyllar nce Trkler

tarafndan kavrandnn belgesi olan 1502 tarihli ve zamann padiah ikinci Beyazt Han

tarafndan karlan kanunname-i ihtisab- Bursa da bugnk anlamda, boyama, ambalaj,

kalite gibi esaslar ile ceza hkmlerine yer verilmitir.

20. yzylda kalite gvencesi konusunda karmza kan nemli isim Avrupa,

Amerika ve Japonya eklinde sralanabilir.Hepsinin de yzyl bandaki konumlar

farkldr.Japonyada kalite kontrol pek bilinmezken 19. y.y. sonlarnda Amerikada ilk Kalite

Kontrol admlar atlmtr. ngilterede ise, kalitenin sembol olarak kabul edilen Rolls-

Royce kurulmu ve statistikiler, Matematiksel statistii, Kalite Kontrol kavramna katmaya

balamlardr.1. Dnya sava seri retim ortaya karrken, Kalite Kontrol gereini de

gndeme getirmitir.ngilterede 19. y.y. gnmzde Kalite Gvence Enstits olarak

tannacak, Teknik Muayene Kurumu kurulmutur. Amerikada telefon ann otomatikle

emesi de bu alanda bir kalite kontrol gerei dourmutur. Bylece Atlantikin her iki

yanndaki lkeler arasnda statistiksel Kalite Kontrol konusunda bir bilgi a gelitirilmeye

balanmtr. Amerikada SHEWHART 1929 ylnda Kontrol izelgelerini gelitirmitir.

Ayrca bu lkede firmalar rnekleme metotlarn kullanmaya balarken ngilterede Puding

elektrik endstrisinde istatistiksel metotlar uygulamaya sokmutur.

2.Dnya sava, iki ynl fikir alveriine izin veren hzl bir ilerleeninde balangc

olmutur. Amerika sava dneminde kalite kontrol abalarnn etkileri daha da gelimitir.

1946 yln da bin kadar kalite uzman bir araya gelip, Kalite Kontrol Cemiyetini kurmulardr.Japonlar ise daha 1941 yln da ngiliz bs600 standartlarnn bir tecrbesini kullanmakla ie

balamlardr. Sava sonrasnda, Amerikan Kalite Kontrol Cemiyeti daha da g kazanmaya

balamtr. Cemiyet uanda Kanada dahil olmak zere 50.000in zerinde yeye

sahiptir.Cemiyet yelerin, zel sorunlaryla deil de genel hatalaryla kalite konusuyla

ilgilenmektedir. Bununla ilgili dergiler kartmakta ve formlar dzenlemektedir.Sava

sonrasnda esas gelime Japonyada yaanmtr. Amerikan statistiksel Kalite Kontrol

kavram nce Deming sonrada Juran tarafndan lkede tantlmtr. Bir ok eski yneticiler

2 HOCAN Ensari, 21. Yzyl okullar iin Toplam Kalite Ynetimi, Ekim 1999, stanbul, s.9-10.

4

4


5/80

iten karlm, yerlerine iletmenin iinden insanlar getirilmitir. Bu insanlar retim ve

pazarlama konusunda uzman kiiler arasndan seilmilerdir. kalite kavramnn dou yeri

Amerika olmasna ramen, ilk uygulayan lke Japonya olmutur. Japonlar, kalite kavramn

benimsemiler ve uygulamlardr. 1970li yllara kadar ucuz ve dk kaliteli mal reten ve

satan Japonlar daha sonra kalite dncecisi deimi, kaliteli mal retmeye balamlardr.

Dnyadaki rekabet koullar ierisinde Japonlarn ortaya koyduu bu hzl deiim rzgarlar

W.Edwards, Deming, Masaki mai ve Kaouru shikawa gibi ustalarn eser ve uygulamalar

sayesinde balamtr.

Japonlar kalite ile ilgili uygulamalarnda, istatistiin kalite kontrol, kalite tehisi,

kalite eitim programlar, sfr hata felsefesi gibi konulara nem vermilerdir. Bunlar

gelitirerek yasal dzenlenme ve uygulamalarla kalite kontrol ve toplam kalite ynetimikavramlarna ulamlardr.

1.1.5. Kalite Kavramnn Trkiyedeki Geliimi

Trkiyede kaliteye duyulan ilgi serbest ekonomiye gei ile artmaya balamtr.

Byk sanayi kurulularnn yabanc kurulular ile yaptklar ortaklklar, Trkiyede kaliteli

retimin ortak retim yoluyla retilen yabanc rnleri tandka, yerli rnlerde de ayn

zellikleri istemeye balamlardr. Bu gelimeler, sanayi sektrnn insan kaynaklar ve

eitime daha fazla nem vermelerine ve bu alanda uzun vadeli yatrmlar yapmalarna neden

olmutur.

Yllar boyunca sadece i pazara ynelik olarak retim gerekletiren ve pazar kayglar

olmad iin kendilerini yenileme ihtiyac duymayan Trk irketleri, 1996 ylnda Gmrk

Birliine giri konusu gndeme gelince telaa kaplmlardr. nk bu gelime o gne kadar

yurt iinde geerli olan rekabeti, uluslararas alana tamtr ve bu irketleri dnya irketleriile kar karya getirmitir. Artk, mteri ihtiyalarn n planda tutan, kendisini srekli

olarak yenileyen, verimli ve ekonomik retimi gerekletiren irketler hayatta

kalabileceklerdir. Bu durumda irketlerin hayatta kalabilmesi iin tek kar yol; kalitenin bir

yaam tarz haline getirilmesidir.

5

5


6/80

1990 ylnda lkemizin nde gelen kurulular tarafndan KALDER Kalite Dernei

kurulmutur. KALDER ve bir ok danmanlk irketinin dzenledii seminerlerde byk,

orta ve kk lekli iletmeler kalite konusunda bilgilendirilmitir.3

1.1.6. Kaliteyi Oluturan Unsurlar

Bir mamuln kalitesi; tasarm kalitesi, uygunluk kalitesi ve kullanm kalitesinden

oluur.

1.1.6.1. Tasarm Kalitesi

Mamul fiziksel ve performans zellikleri ile beraber tasarlanr. Mamuln fiziksel

niteliklerini gsteren, boyut, arlk, hacim vb. ller, ayn zamanda tasarm kalitesini de

belirler. Bir mamuln pazarda kolayca tutunabilmesi, rekabet stnl salayabilmesi,

tketicinin en st dzeyde tatmininin salanabilmesi ve en yksek kar elde edebilmesi iin

bata gelen n koullardan biri de tasarm kalitesidir.

Tasarm kalitesinin optimum olduu nokta; tketicilerin kalite iin belirlemi olduklar

deer ile kalitenin maliyeti arasndaki olumlu farkn (retici asndan karn) maksimum

olduu kalite dzeyidir.

1.1.6.2. retim Kalitesi

Tasarm kalitesinin rne yanstlmas abalarnn bir gstergesidir. Bu nedenle uyum

kalitesi olarak da adlandrlr.

retim kalitesini gerekletirirken, eitli maliyetlerin dengelenmesine allr. Belli

bir retim kalitesinin elde edilebilmesi iin daha sonrada ele alnacak olan baz retimlere

katlanmak gerekebilir. Bu retimler , bozuk mal retimleri, deerlendirme retimleri ve

koruma retimleri dir. lme, deerleme ve koruma faaliyetlerini younlatrarak ( bu durum

deerleme ve koruma retimlerinin artmasna yol aar), retim kalitesini ykseltmek

dolaysyla bozuk mal retimini ve mteri ikayetlerini azaltmak mmkn olabilir4

3 MEK Muhittin, Sorularla Toplam Kalite Ynetimi ve Kalite Gvence Sistemleri,

stanbul, 2000, s.2-3.4 Konya Ticaret Odas, Sanayi ve Hizmet letmelerinde ve Toplam Karne Ynetimi, Eitim ve Kltr Yaynlar,1998, s.8.

6

6


7/80

1.1.6.3. Kullanm Kalitesi

Bir rn kullanm sresi iinde kaliteye temel olan zellikleri kabul edilebilir dzeyde

korumaldr. Kullanm sreci iinde servis imkanlar, bakm, yedek para gibi etmenler ksaca

tketicinin mamul setii iin huzur duymasn salayacak olan faaliyetler kullanm

kalitesinin konulardr.

retici rn kalitesini etkileyen tm faktrleri dikkatle incelemek, olumsuzluklar

dzeltmek, iyiletirmek ve olumlular gelitirmek zorundadr. Bu abalar kalite salama

olarak adlandrlabilir. Tasarm , retim ve kullanm lsnn ortaklaa dnlmesi ile

kalite salanr.

Kalite gvencesi sistemi iletmede eitli birimlerin gsterdii kaliteyi gelitirme,

koruma, iyiletirme, tketicinin tam beenisini kazanma ve en ekonomik dzeyde bir retim

hizmet salamay amalayan abalarn bilekesidir5

1.2.Kalitede Kimlik Deiimi

Kalitenin gemiinin, .. 2150 Hammurabi Yasasna kadar dayandn kantlarla

grmekteyiz. Bu dnemlerden gnmze ve insanolu varolduu mddete kalite hep

varolacaktr. Ancak tarihsel geliim sreci iersinde retim ve ynetim anlaynn deimesi,

sosyal refah ve teknoloji dzeyinin gelimesi ile kalite uygulamalarnda da farkllklar

olumutur.

Kalitede kimlik deiimi drt aamada incelenebilir:1) Muayene 2) statistiksel Kalite Kontrol

3) Toplam Kalite Kontrol 4) Toplam Kalite Ynetimi. Kalitede kimlik deiimi aamalar

izelge 1.3de zetlenmitir.

5 EFL smail, Toplam Kalite Ynetimi ve TKY ne Ulamada nemli Bir Ara ISO 9000 Kalite GvencesiSistemi, Uluda niversitesi, s.212.

7

7


8/80

Tablo 2 : Kalitede Kimlik Deiimi

BELRLEYC

ZELLKLER

MUAYENE STATSTKSELKALTE

KONTROL

TOPLAMKALTE

KONTROL

TOPLAM KALTE

YNETM

Temel lke Meydanakarma

Kontrol Egdm,letme Sre ve insan odakllk:srekli gelime

Kaliteye Bak

As

zlmesigereken birproblem

zlmesi veizlenmesi gerekenbir problem

Tasarmaamasndayaratlan unsur,kalitesizlik iseortaya kmadannlenmesi

gereken problem

Koulsuz mteri tatmini

Vurgu

Standartrn

Muayeneninazaltldstandart rn

Tm retimhattnda,tasarmdanpazarlamaya tmhatlarda vefonksiyonelgruplardakalitesizliinnlenmesi

Bata ynetim sreleriolmak zere tm srelerdekalitenin paylalan vizyonolmas ve birey kalitesininarttrlmas

Yntem

rnekleme

ve lme

statistiksel

aralar veteknikler

Programlar ve

sistemler

Ynetim anlay ve sistemi

KALTEuzmanlarnnrol

Muayene Sorunu saptamave istatistikselyntemlerinuygulanmas

Kaliteninlm, planlanmas veprogram

Kalitenin oluturulmasndasinerjinin salanmas

Kalitesorumlusu

Muayeneblm

retim vemhendislikblm

st ynetim, tmblmler

st ynetim, tm blmlerve iletmedeki tm bireyler

Temel yaklam Kalitedemuayene Kalitede kontrol Kalitedeyaplanma Yaratlan kalite

Kaynak: Toplam Kalite Ynetimi Aratrma Komitesi,1994:10

8

8


9/80

1.2.1.Muayene

1900l yllarn banda Taylorun yapt bilimsel almalar ynetim

kavramnn bilimsel temeller zerine oturmas gerektiini gstermitir. Taylora gre insanlar

harekete geirebilecek tek g bireysel ekonomik karlardr. Taylorun amac verimimaksimum klmaktr. Taylor, ekonomik kazancn artrlmasnn sadece sermaye ve iilikle

deil, ayn zamanda bilginin ie uygulanmas ile de salanacan ilk gsteren kii olmutur.

Taylor, i planlamasn iilerin ve nezaretilerin elinden alp endstri mhendisliine vererek

bilimsel ynetimin ncln yapmtr. Taylorun bu dnemde gerekletirdii almalar

endstri devriminin ateleyici gc olarak kabul edilmektedir.

Endstri devrimi ncesi, retimin atlyelerde yapld yllarda kalite o mal reten

ustann sorumluluunun altndayd. Endstri devrimi srasnda, ilk takm tezgahlarnn ortaya

kmas ile retim sistemi ve rn yaps karmak hale gelmitir. letmelerin bymesi ve ok

sayda ustann istihdam edilmesi rn kalitesi sorumluluunu rn reten kiiye yklemitir.

20. yzyl, nemli teknolojik gelimelerin yaand ve bunun yaratt zenginlik ve

refahn geni toplum kesimlerine yayld bir dnemi de balatmtr. Bu yzyln banda,

endstriyel sistemlere nemli yenilikler getirmi olan Henry Ford 1905 ylnda Ford Motor

irketinde ilk kez montaj hatt uygulamasn balatm ve imalat ortamndaki karmaksreleri niteliksiz igc tarafndan yaplabilecek basit montaj ilemlerine

ayrlmtr.Fordun modelinde kalite grevi montaj hatt sonunda mamullerin iyiler ve ktler

biiminde ayrmn salayan muayene elemanlarna devredilmitir. Bu uygulamann miktar ve

retim terimlerine uygunluu n plana kartarak kaliteyi gz ard etmesinin yaratt kalite

kayplarnn nlenmesi amac ile rn kalitesinden retim nezaretilerinin sorumlu olmas

uygulamasna geilmitir. Nezaretiler kalitesiz retime neden olan iilere yaptrm

uygulayarak firma gvencesi salamaya almlardr.

Bu uygulama I. Dnya Sava ile son bulmutur. Sava dneminde bozuk olan rnn

maliyeti yaamsal nem tamaktayd. Patlamayan bombalar, sk bozulan aralar savan

kaybedilmesine neden oluyordu. Bylece son kontrol uygulamas getirilerek, rnler

retildikten sonra bir muayeneden geirilerek kusurlular ayklanmaya balanmtr.Son ya da

nihai muayene ynteminde retilen rnlerin tek tek veya rnekleme yolu ile kontrol edilmesi

amalanmaktadr. Kontrol sonucunda iyiler ile ktler birbirinden ayklanarak, belirli bir

kabul edilebilir kalite dzeyine ulalmaya allmtr. retilen ya da sevk edilen parti

9

9


10/80

iersindeki kabul edilebilir hatal rnlerin says yzde, binde veya milyonda ifadeleri ile

aklanmaktadr. retilen partilerden belli tekniklere gre rnekler alnr ve bu rnekler test

edilerek tm parti hakknda genel bir fikir yrtlmeye allmaktadr. Bu uygulama ile

yzde yz kalite salanmas mmkn olmamaktadr.

1.2.2.statistiksel Kalite Kontrol

1924 ylnda matematiki olan Walter Shewhart, seri retim ortamnda kalitenin

ekonomik olarak kontrolu iin bir yntem olan statistiksel kalite kontrol kavramn gndeme

getirip ilk defa kontrol kartlarn uygulayan kii olmutur. Shewhart, imalatn her aamasnda

sapmalarn ve deiikliklerin var olduunu, bu deiikliklerin yap ve nedenlerinin

aratrlmas iin srecin izlenmesi ve farkllklarnn kontrol edilmesi gerekliliini gndemegetirmitir. lk olarak Shewhart tarafndan gelitirilerek kullanlmaya balayan kontrol

kartlar, bugn ou iletmede retimlerinin izlenmesi amacyla yaygn olarak

kullanlmaktadr.

statistiksel sre kontrol uygulamalarnn kalite kontrol alanndaki yeniliki zellii

II. Dnya Sava sonrasna kadar gelierek devam etmitir. Sava sonras yllarda Endstri

Mhendislii ve retim ynetimi tekniklerinin gelimesi kalite salama almalarna da yeni

bir boyut kazandrmtr. Bu dnemde toplumlarn kaliteli rnlere olan talebinin artmaya

balamas, bilgi paylamna dayal kalite salama uygulamalarnn gelimesine yol amtr.

1949 ylnda ABDde kurulan Amerikan Kalite Kontrol Dernei (ASQC), izleyen yllarda

dnyann eitli lkelerinde benzer amala kurulan ulusal organizasyonlarn ilk rnei

olmutur.Bilgi paylamna dayal kalite salama uygulamalarnn yaygnlatrlmas amac ile

kurulmu olan bu dernek, yapt yaynlarda kalitenin maliyet, fiyat ve rekabet zerindeki

nemli etkilerine dikkat ekmitir. Kalite kontrol uzmanlnn giderek gelitii bu dnemde

tedariki deerlendirme programlar, hata analizi ve sorun zme teknikleri yardm ile girditemini, tasarm, retim, sevkyat ve sat sonras alanlara doru bir kalite kontrol anlay ve

buna bal uzmanlama gelimeye balamtr.

1949 ylnda Japon Bilim adamlar ve Mhendisleri Dernei (JUSE) kurularak kalite

kontrol konusunda faaliyetlere balam ve bu dnemde Japonyada bulunan Dr. Deming

statistiksel Kalite Kontrol konusunda seminerler vermitir. Demingin verdii seminerlerden

derlenen notlar Demingin statistiksel Kalite Kontrol Dersleri olarak JUSE tarafndan

yaynlanmtr. Demingin seminerlerinin ardndan 1954 ylnda bir dier kalite kontrol

10

10


11/80

uzman Dr. Joseph M. JURAN, JUSE tarafndan seminerler vermek zere Japonyaya davet

edilmitir. Juran, kalitenin esas olarak ynetimin sorumluluu olduu konusunda Japonlar

ynlendirmeye alm ve gerekletirdii istatistiksel almalara ynetsel bir kalite kontrol

boyutu kazandrmtr. Jurann 1951de yaynlad Kalite Kontrol El Kitab kalite kontrol

hareketinin nemli kayna olarak kabul edilmitir.1956 ylnda JUSE ve Japon Standartlar

Birlii tarafndan Japonyada kalite bilincinin yaygnlatrlmas amacyla 17 seminer

radyodan yaynlanmaya balam ve gnde 15 dakika olmak zere 1962 ylna kadar bu

yaynlar devam etmitir.

1.2.3.Toplam Kalite Kontrol

Toplam Kalite Kontrol (TKK), Deming, Juran, Feigenbaum ve Japonyada kaliteuygulamalarna katlan dier kalite ncleri tarafndan 1950li yllarda gelitirilen bir

sistemdir. Feigenbauma gre Toplam Kalite Kontrol, bir organizasyondaki deiik

gruplarn kalite gelitirme, kaliteyi koruma ve kalite iyiletirme abalarn mteri tatminini

de gz nnde tutarak retim ve hizmeti en ekonomik dzeyde gerekletirebilmek iin

birletiren etkili bir sistem olarak tanmlanmaktadr. Toplam Kalite Kontrol; pazarlama,

tasarm, retim, kontrol ve sevkyat blmleri de dahil olmak zere btn blmlerin

katlmn gerektirmektedir.

Toplam Kalite Kontrol eitli dzeylerdeki yneticilere yol gsteren, daha doru ve

etkin karar vermelerine yardmc olan bir aratr. Bu aracn ie yarayacak biimde

tasarmlanmas ve etkin uygulanabilmesi iin, tketici isteklerinin saptanmas ve

deerlendirilmesi, gerekli teknolojik olanaklarn salanmas, iletme iinde olumlu beeri

ilikilerin srdrlmesi ve kalite ile ilgili kavramlarn tm i gren tarafndan eksiksiz ve

doru anlalmas gerekmektedir.

Toplam Kalite Kontrolnn temel ilkelerini ksaca aklarsak:

nce kalite bilinci: nce kaliteye nem veren bir iletmenin karlar uzun vadede

artacaktr. Mteri gveninin yava yava kazanlmas hem irket satlarn artracak

hem de iletmenin pazar payn koruyarak varln korumasn salayacaktr. Eer

iletme ksa sreli kar elde etme amacn gderse, uluslararas piyasada rekabet

gcn kaybedecek ve uzun vadede kar azalacaktr.

11

11


12/80

Tketiciye ynelik kalite kontrol: Toplam kalite kontrolde temel ama mteri

isteklerini karlamak ve bunlar amak iin tm iletme alanlarnn istekli ve kararl

olmalarn salamaktr. Mteri isteklerine gre kalite kontrol d mteriye ynelik

olduu kadar i mteriyi (alanlar) de kapsamaldr. Unutulmamaldr ki bir

sonraki sre mterimizdir.

statistiksel yntemlerin kullanlmas:Toplam kalite uygulamalar srasnda bir ok

istatistiksel yntem uygulanarak ilemlerin ak hakknda genel bir fikre sahip

olunabilir. Yedi temel ara, yedi yeni ara gibi yntemler uygulamalarda yardmc

aralardr.

Ynetim felsefesi olarak insana sayg: Baarl ynetimin temel ilkesi astlarn btn

yeteneklerini kullanmalarna izin veren bir anlayn benimsenmesidir. alanlarn

kalite uygulamalarna gnll olarak katlmlarnn salanmas isteniyorsa, alanlara

bir ara ya da makine gibi davranlmas dnlemez.

Toplam Kalite Kontrol anlay da srekli deiim ve iyileme anlayn benimsemektedir.

Toplam kalitenin nce kalite, tketiciye ynelik kalite almalar, istatistiksel yntemlerin

kullanlmas , insana sayg gibi son derece nemli ynetim konularyla ilgilenmesi, ynetimin,

Toplam Kalite Kontroln iletmenin tmnn performansn iyiletirmek zere bir ara

olarak grmesinden kaynaklanmaktadr.

Toplam Kalite Kontrolnn ortak amalar ise unlardr:

1. Firmann dinamizmini ve yapsn gelitirmek,

2. Btn alanlarn abalarn birletirmek, herkesin katlmn salamak ve ibirliine

dayanan bir sistem kurmak,

3. Kalite gvenlii sistemini kurmak ve mterilerle tketicilerin gvenini kazanmak,

4. Rakiplerine gre en yksek kaliteye ulamay arzu etme ve bu amala yeni rnlergelitirme,

5. Yava kalknma dnemlerinde kar gvence altna alabilecek ve eitli itirazlara

tatmin edici cevaplar verebilecek bir sistemi yerletirme,

6. alanlara gvenli bir alma ortam yaratmak,

7. Kalite kontrol tekniklerinden yararlanmaktr.

12

12


13/80

Toplam Kalite Kontrol anlay firma apnda kalite yaklam olarak gelitirilmi, tm

firma ve kurum kltrne yansm: bata ynetim olmak zere tm alanlarn paylalan

vizyonu haline gelmi ve bu hali ile "Toplam Kalite Ynetimi (TKY) olarak adlandrlmaya

balanmtr.

Modern kalite anlaynn Toplam Kalite Kontrol'den Toplam Kalite Ynetimine geirdii

evrimde en nemli etkiler ynetimin tanmnda meydana getirdii etkilerdir. TKK nn TKY

ye doru yaad evrimde, ynetimin tanmndan gelen sre ve insan odakllk n plana

km, bu unsurlarn zerinde zellikle durularak, ynetim fonksiyonlarnn bu ynde

gelitirilmesi salanmtr. zellikle zerinde durulmas gereken deiim ise, ynetimtanmlarnda yer alan ama ifadelerinin giderek mteri mutluluu, mteri tatmini

ifadeleri ile zdelemesidir .

1.2.2.4. Toplam Kalite Ynetimi

Toplam Kalite Ynetimi bir kurulutaki tm faaliyetlerin srekli olarak iyiletirilmesi

ve organizasyondaki tm almalarn kesin aktif katlmyla alanlar, mteriler ve toplum

memnun edilerek karlla ulalmas olarak ifade edilmesidir.6

TKY, mteri beklentilerini her eyin zerinde tutan ve mteri tarafndan tanmlanan

kaliteyi, tm faaliyetlerin yrtlmesi srasnda rn ve hizmet bnyesinde oluturan bir

ynetim biimidir. Dinamik pazarlarda, ykc rekabetin karsnda ayakta kalabilmek ancak

bu anlay benimsemekle mmkn olmaktadr. En basit aklamas ile TKY ;

Toplam = Herkesin katlm,

Kalite= Mteri gereksinim ve beklentilerinin tam olarak karlanmas,

Ynetim = Kaliteli rn ya da hizmet iin btn koullarn salanmas.

TKY nin balca zellii, kalitenin geleneksel yaklamda olduu gibi sadece bir

blmn deil, iletmenin btn blmlerinin, btn elemanlarnn grevi olduudur. Bu tepe

yneticilerden aaya doru iletmenin tm elemanlarn, mteri ve tedarikileri ieren

btncl bir sretir.TKY' nde kalite, kontrol ile deil, retim ile elde edilmektedir.6 KARYADI Nazmi, Toplam Kalite Ynetimi ve Trk Vergi daresi, Ankara, Mart 2001, s.55.

13

13


14/80

Hatallarn kontrol ile ayklanmas yerine ilk seferinde doru yap temel ilkesi ve hatalarn

kmadan nlenmesi yaklam benimsenmektedir. TKY, her eyden nce bir ynetim

felsefesidir. Bu felsefe insann mutluluunu esas almaktadr. nsan alanlardr, insan

mterilerdir, ortaklardr, bayilerdir, tedarikilerdir, ksaca insan toplumdur. nsan varolduu

srece bu felsefede gelierek varln srdrecektir.

TKY demokrasidir. Herkes fikrini zgrce syleyebilmeli ve herkes ynetime ve

kararlara bir biimde katlabilmelidir. alanlarn nerilerini dinlemek, onlara deer vermek

ve dllendirmek gerekmektedir.TKY de en nemli konulardan biri de alanlarla ift ynl

ve salkl iletiimin kurulmasdr. zellikle iletmenin vizyon ve misyonunun tm

alanlarca bilinmesi hedefe ulamada olduka etkilidir. Salkl bir iletiimin kurulabilmesi

iin yaln organizasyona geilmeli, hiyerari yok edilmeli ve ak kap politikalaruygulanmaldr.TKY felsefesi srekli gelime anlayna dayanmaktadr. Tm sreler

yeniden gzden geirilip nasl daha iyi olunabilir, nasl daha hzl olunabilir diye sorgulamak

ve srekli iyiletirme yapmak gerekmektedir. Bunun iin ekip almalarna, alanlarn

nerilerine gereksinim vardr.TKY de i ve d mteriler belirlenmeli ve onlarn beklentileri

karlanmaldr. Gmrk duvarlarnn ve korumacln kalkmas sonucu, uluslararas

kurulular, kreselleen dnyann her yerinde rakip olarak karmza kmaktadr. Bylece

mterilerin seenek olanaklar ve teknolojik beklentileri artmakta, hatalara kar hogrsgiderek azalmaktadr.

Mteriler artk standartlara uygun, beklentilerini aan rn ve hizmetleri; topluma,

evreye saygl, mteri iin en iyiyi yapmaya hazr, kendisi ile sat sonrasnda rahat iletiim

kurabilecei ve kendi personelini tatmin etmi, gler yzl kurululardan temin etmek

istemektedirler. Mterilerin bu davran biimi, ister , istemez Toplam Kalite Ynetimi

felsefesini gerektirmektedir.

1.2.4.1. Toplam Kalite Ynetiminin Tarihsel Geliimi

TKY nin Batda yaygnlamas 1980li yllardadr. lkemizde de 1990l yllarda

balayan uygulamalar retim, hizmet ve giderek Kamu Sektrnde yaylmaktadr.

Toplam Kalite Ynetiminin Tarihesini u ekilde zetleyebiliriz

i yapann kaliteyi kontrol etmesi ( 19. yy n sonuna kadar)

Ustaba (forman) dnemi (20. yy. n balar)

Muayeneciler ( I. Dnya Sava sonras)

14

14


15/80

statistiksel Kalite Kontrol ( II. Dnya Sava sonras )

statistiksel Kalite Kontrol (1960lardan sonra)

Toplam Kalite Ynetimi (1980lerden sonra )7

1.2.4.2. Toplam Kalite Ynetiminin Ama ve Felsefesi

izim 1 : Toplam Kalite Ynetiminin Felsefesi ve lkeleri

KAYNAK:Toplam Kalite Ynetimi Aratrma Komitesi, 1994,s.13.

TKY' nin felsefesi srekli gelitirmeye dayanmaktadr. Bu yaklam mkemmellik

aray ve sfr hata yaklamnn temelidir. Srekli gelitirme, teknik ve idari konularda daha

iyinin aratrlmasn zendirmektedir. Bu anlay sayesinde iletmeler, mterilerin artan

ihtiya ve beklentilerine cevap verebilirler. Srekli gelitirme tepe ynetimden en alt dzeyde

alan igcne kadar herkesi iine alan btncl bir felsefedir. TKY nin felsefe ve ilkeleri

izim 1.4.de gsterilmektedir.

TKY anlaynn yaps rekabeti ynetim anlay olarak nitelendirilmektedir. Son 20-

30 yllk dnemde arz talep dengesi deiirken, sanayi ve ticarette rekabet yeni boyutlar

almtr. Gemi dnemde iletmelerin temel amalar karlar maksimize etmek ile ifade

edilirken, gnmzde rakipleri yok etmek biimindedir. TKY rekabeti bir yaplanmay,7 Yaln, brahim, Nazl Alparslan, a; g. e. , s. 13

15

15


16/80

ileriye dnk tm karar ve deerlendirmelerde rekabet gc unsurlarnn temel alnmasn ve

uygulamann bu erevede gereklemesini ngrmektedir. TKY deiimlerin ynetilmesinde

ve rekabet gcn gelitirmede yksek hz salayan bir sistemdir. Bu sistemin almas

hatalarn olumasn nleyen kalite uygulamalaryla savurganln azalmas ve bylece

maliyetlerin azalmasdr.

TKY nin ilk ve en nemli esi mteri odakllktr. TKY srecinin amac, mterinin

beklentilerini daha iyi karlayacak ya da aacak biimde rn ve hizmet kalitesini

gelitirmektir. Mteri gereksinimlerinin tatmin edilmesi iin, deiim dinamiklerinin

izlenmesi, baka bir deyile ortamn srekli olarak deerlendirilmesi ve analizinin yaplmas

gerekmektedir. Ancak deiim ortamnn koullar, mterinin sadece imdiki

gereksinimlerini bilmeye ynelik olan bir yaklam yetersiz klmakta, yarnkigereksinimlerini de karlamaya ynelik faaliyetleri tahmin etmeyi zorunlu hale getirmektedir.

TKY, makine ve teknolojik yenilikler ile salanan performans gelitirmelerine ek

olarak, kuruluta bulunan herkesin sre gelitirme faaliyetlerine etkin olarak katlmn

ngrmektedir. TKY nin temel felsefesi olan, srekli gelitirme yaklam bu anlayn zn

oluturmaktadr.

nsan kaynaklar ynetiminde ama, kiilerin ilerini en verimli ve en tatminkar

biimde yapabilecei koullar saptayp, bunlar iletme baarsna ynlendirmektir. letme

ynetimince insan faktrne verilen nem arttka igc verimi, iin kalitesi ve iletmeye

olan ball da artacaktr.

Gnmzde alanlar kendilerini ilgilendiren her trl kararn grlmesine ve

sonulandrlmasna aktif olarak katlp, dncelerini ifade etmek, bu konularda fikirlerinin

alnmasn istemektedir. Tam katlm iin sorumluluk paylam salanmaldr. Tam katlmnhedefi, tepe ynetimin kararlar alp astn da bunlar uygulamas deildir. Ama, rgtteki her

birey iin hem dnmenin hem de uygulamann birletirilmesidir. TKY de tam katlm iin

iki unsur nemlidir; Bunlardan biri tepe ynetimin destei, dieri ise takm almas ve

ruhunun oluturulmasdr.

Takm almas uygulamalar, sorumluluu paylamay, saygnl, iletme iin

yararl olabilecek zmlerin bulunmas konusunda aba gsteren herkesin tannmasn

16

16


17/80

kapsamaktadr. ounlukla bu gibi uygulamalar, farkl rgt birimlerinin birlikte karar

almalarn salayarak ortak sorumluluk paylamn gerektirmektedir.

1.2.4.3. Toplam Kalite Ynetiminin Yaps

izim 2 : Toplam Kalite Ynetiminin Yaps

KAYNAK:

TKY'nin oluturulmasn yeni ina edilecek bir binaya benzetebiliriz. TKYninuygulanabilmesi iin ncelikle bir tasarm ilemine gereksinim duyulmaktadr. Bu tasarm

17

17


18/80

tanmlama ve gereksinimlerin belirlenmesi faaliyetlerini kapsamaktadr. Uygulamada baar

salanabilmesi iin doru stratejinin seilmesi gerekmektedir. TKY yaps (izim 2) ise

atdan temele doru, tepe ynetimin katlm, yllk planlar, planlarn istenilen sonuca

ulamas iin planla-uygula-denetle-nlem al dngsnn oluturulmasn ve yapnn varln

srdrebilmesi iin gnlk birey ve grup faaliyetlerini kapsamaktadr.

TKY'nin yapsn oluturan bu elemanlarn tm uyguland zaman, TKY iyi ina

edilmi bir ev gibidir. TKY uygulamalarnn bu durumda baarl ve gl olmas

kanlmazdr. Aksi takdirde yapy oluturan elemanlardan birisinin eksik olmas halinde

uygulamalarda zaman iinde tkanklklar meydana gelebilecek ve TKY yaps baarszlkla

sonulanacaktr.

1.2.4.4.TKY nin lkeleri

Modern bir ynetim tarz olan TKY nin felsefesi u temel esaslara dayanmaktadr:

1.2.4.4.1. st Ynetimin Liderlii

Kalitede nclk ve nderlik st ynetimin liderlii altndadr. TKY faaliyetlerinin

baarya ulamas, ncelikle st ynetimin buna gnlden inanmas ve kelimenin tam

anlamyla tutkuyla balanmasn gerektirmektedir.

Ynetim kademesinde yer alan her ferdin iki temel grevi vardr. Bunlar :

a) Kuruluun performansn ykseltmeye imkan veren sistemler kurmak ve gelitirmek.

b) Mevcut sistemi, belirlenen hedefler dorultusunda altrmak.

Bu anlamda ynetimin sorumluluu sistem gelitirmek ve sistem iinde almaktr.

TKY nin felsefesinin st ynetim tarafndan benimsenmesi birinci kouldur. st

ynetim bu anlamda bir liderlik roln stlenmek durumundadr.

TKY uygulamalarndaki baarsz rneklerin ou da st ynetimin liderlii

esinin eksik olduu grlmtr.

TKY n de st ynetimin temel sorumluluu sistemi gelitirmektedir, ancak bunu

baarmak iin gayretini ve vaktini byk lde insan esine tahsis etmek zorundadr.

18

18


19/80

1.2.4.4.2. Mteri Odakllk / Mteri Tatmini

letmenin baars byk lde mteri ihtiyalarnn anlalmasna ve tatminedilmesine baldr ( i mteri d mteri)

TKY n de rgt felsefesini u iki cmleyle ifade etmek mmkndr :

Bizim paramz patron deil, mteri der.

Bunu kamuya uyguladmzda;

Bizim paramz devlet , belediye bakan deil, halk der.

Mteri, bir kurumun rettii ml veya hizmetlerden haberi olan , bunlar satn alma

olasl bulunan (potansiyel mteri) ve satn alm olan herkestir.

Mteri memnuniyeti yada mteri tatmini, en engel anlamda bulduklarmz ve

beklediklerimiz arasndaki farkn sfr yada art olmasdr.8

Mteri kavram iki ksmda incelenir. ve d mteri. D mteri , irketten mal ve

hizmet satn alan herkes. mteri ise irket alanlardr. retim sisteminde bir sonraki

birim bir nceki birimin mterisi durumundadr. TKY sisteminde bu felsefeye dikkat edilir.9

1.2.4.4.3. Tam Katlm ve Takm almas

TKY nin balca amalarndan biriside iletme alanlarndan tamamnn gelime

faaliyetlerine katlmn salayarak takm almas yapmaktadr.

TKY nin takm almasnn hedefi stn dnmesi astn bu dncelere katkda

bulunarak uygulamas deil. Hedef her kademedeki birey iin hem dnmenin hem de

uygulamann birletirilmesidir. Zaten bu konuda Deming, yneticilere blmler aras

engelleri ykn demektedir10

8 KARYADI, a. g. e. s. 61 - 639 YILDIZ GLTEKN, letmelerde Toplam kalite Ynetimi Sakarya niversitesi, 1994, s.4.10 MEK MUHTTN, Kalite Ynetimi, stanbul, 1996, s. 106

19

19


20/80

Tam katlm iin sorumluluk paylamnn salanmas da bir baka kouldur. Tam

katlm kesinlikle bir talebi, gnlll ifade eder. Sorumluluu ve katky kapsar.

Ynetimden ve ynetilenden, ben bu rgte nasl katkda bulunabilirim? sorusunu sormay

bekler. Dier taraftan tam katlm, alanlarn akllarn evde brakmayp ie getirmeyi

amalar.

TKY bir ii en iyi bilen , o ii yapandr ilkesinden hareketle alanlarn

karlatklar problemlerin zmnde srekli katlm ngren Kalite emberi ad verilen

gruplarn olumasn ngrr. Her bir kalite emberindeki says 3 ila 7 arasnda olabilir.

1.2.4.4.4. alanlarn Eitimi

TKY nin ilkelerinden bir dieri de srekli srekli eitim faaliyetlerinin

gerekletirilmesidir. Eitimde dier sreler gibi srekli izlenmesi, yeterliliin llmesi ve

gelitirilmesi gereken bir konudur. Eitim her kesin iinin bir blm olup, konferanslar,

uygulamalar eklinde yrtlmeli, gerekli kaynaklar alanlara verilmelidir.

Personelin , kuruluun felsefesini ve hedeflerini paylamalarn, ilerini doru olarak

yapmalar iin zel prosedrlerini anlamalarn salayacak bir eitim ve tamamlanan eitimin

deerlendirilmesi yntemi ile kalitede iyiletirmeler salanacaktr.

Kalite konusunda verilen eitimleri 3 grupta toplamak mmkndr:

1.Temel Kalite teknikleri , problem zme , iletiim teknikleri , istatistik yntemler,

sre yntemler , sre kontrol teknikleri , vb.nin yer ald bilgisi ve beceri

eitimi,

2. Mteri hizmeti anlay , katlmc ynetim , takm almas , sre ynetimi ,deiimin ynetimi vb.nde oluan tutum deiikliini destekleyici yntemler ,

3. Liderlik , kendi kendini ynetme , zaman ynetimi , raporlama ynetimi vb.ni

ieren Davran deiikliine ynelik eilimlerdir.

20

20


21/80

1.2.4.4.5. Hata nleme / Sfr Hata

Toplam kalite ynetimin temelinde hatalar ayklamak yerine hata yapmamak

yaklam vardr. Nitekim sanayide kalite evrimi de son muayene ile balam , tasarmda

kalite aamasna gelmitir.

TKY , kabul edilebilir hata seviyesi diye bir ey kabul etmez. nk byle bir

yzdenin olmas , o kadar hatann kabul edilmesi demektir. Bu ise TKY anlaynn

benimsedii SIFIR HATA grne aykrdr.

Hatalar nlemede ncelikli unsur planlamadr. Planlamaya harcanan bir dakika

uygulamada oylara hatta yllara bedeldir . nlemede ana fikir , sorunlar ortaya kmadan nce

zmleri oluturmak , rn ve hizmetlerin yapsnda tasarm yoluyla stnlk ve

kusursuzluk yaratmaktr. Kaliteye ulamann yolu , dzeltme deil nleme dir.

1.2.4.4.6. Srekli Gelitirme /yiletirme

letme hedeflerine ulamak amacyla , her dzeydeki fonksiyonlarn srekli

iyiletirilmesi dncesi egemen olmaldr.

Srekli gelime ( P-D-C-A) (Plan- Do-Check-Act) PLANLA-UYGULA-KONTROL

ET-NLEM AL evirimini ilk ortaya atan Dr. W.A.SHEWARTtr.

Bu evirimi zmseyerek195 ylnda Japonlara aktaran ise Dr. E.DEMNG olmutur.

Srekli gelime kavram Japonyada o denli yerlemitir ki , hemen her faaliyet iin KAIZEN

(srekli gelitirme9 gruplar kurulmutur. Son yllarda Japonlar kendi ynetim modellerine

Kaizen ynetimi adn vermeye balamlardr.

Her gelime evrimi tamamlandnda bir yenisi balatlr. Her birim ve her eleman

kendi iinde srekli olarak gelime amacn gder.

Gerekten de kalite bir sonu , bir ama deildir. Sadece rekabet gcn salamaya

olanak veren bir aratr. ok yksek bir kalite dzeyine kmak bile yetmez , srekli olarak

rakiplerden ilerde olmak gerekir. Bunu salayan yntem de srekli gelimedir.Srekli gelime

, bitmek bilmeyen bir yartr. Yeterliliin kabul edilip benimsendii yerde iyileme durur.

21

21


22/80

Kurumlarn yapmas gereken en tepeden en alt kademeye kadar tm alanlar srekli

gelitirme faaliyetine ynlendirmek olmaldr.11

1.2.4.5. Klasik Ynetim Anlay le TKY Anlay Arasndaki Farklar

Klasik ynetim anlaynda tepe ynetiminin gr ve dnceleri dorultusunda

tepeden aaya doru inen bir hiyerari iinde kurumlar ynetilmekte , astlar , amirlerden

aldklar talimatlara gre ilerini grmektedirler.

Halbuki TKYnde ise , ama mteri talepleri dorultusunda irketin tm birimlerinin

ynlendirilmesi ve tam olarak mterinin tatmininin salanmasdr.

Btn bu saylanlar gerekletirmek ise temelde hemen hemen tm ile ynetimin

sorumluluundadr. Her eyden nce , ana gayenin mterilere hizmet olduu ynetim

tarafndan itenlikle benimsetilmelidir. Bu dorultuda ynlendirilen bir kuruluta ynetim

piramidi de tersine dnmektedir.12

1.2.4.6. TKY ve Benchmarking (Kyaslama) likileri

Son yllarn yeni kavram ve tekniklerinde birisi kyaslama veya iletmeler aras

karlatrmalar olarak adlandrabileceimiz benchmarking kavramdr. Kyaslama, bir

iletmenin kendi performansn ykseltebilmek iin, stn performans olan dier iletmelerin

incelenmesi, bu iletmelerin i yapma usullerini kyaslamas, bu kyaslamadan kard

sonular uygulamas olarak tanmlanabilir.

Amerikan Verimlilik ve Kalite Merkezi ( American Productivity and Quality Center

APQC ) ise benchmarkingi Dnyann her yerindeki lider iletmelere kar kendi iletmelere

kar kendi iletmemizi kyaslamak ve lmek zere uygulanan ve edinilen bilgileri temelyaklam itibaryla kyaslama, bir iletmenin, srekli olarak ve bilinli bir biimde , kendi

dallarnda ve sektrlerinde en iyi (baarl) olan iletmelerin belirli ileri nasl yaptklarn

aratrmas, analiz etmesi , kendi usulleri ile karlatrarak sonular karmas, kard bu

sonular bir plan dahilinde uygulayarak daha yksek bir baar dzeyini yakalamaya

almas abalar olarak ta ifade edilebilir.13

11 KARYSDI.a.g.c. s,64-6612 KARYADI, a. g. e. s. 6013 BUMN Bird , ERKUTLU Hakan, Toplam Kalite Ynetimi ve Bechmarking (kyaslama) likileri ,Ankara ,Haziran , 2004, s. 21 23

22

22


23/80

1.2.4.6.1. Kyaslama lemi

Kyaslama ileminin u basamaklar izlemesi gerekir

1. Planlama2. Veri toplama ve aratrma

3. Karlatrma

4. Uygulama ve gzden geirme, srecini izleyerek yapl

1.2.4.6.2.Kyaslamann Unsurlar

Kyas Orta: Kyaslama srecini birlikte yrten kurulular

Performans Kriteri : kyaslama yaplacak sreci kendisini veya sre ktsn

etkinlini lmek iin belirlenmi olan zellikler, parametreler

Kyaslama lm : Performans kriterleri rakamsal lmleri

En yi Uygulama : lgi duyulan srete i mkemmel yolunda oluan yeniliki

ve baarl olarak tannan saptanan organizasyonun uygulamalar

Snfta En yi : snfta en iyi veya sretir

Ortak lgi Gruplar : bilgi ve deneyimleri paylamak zere kurulularn sre

sahibi ve alanlarndan oluan zaman zaman yz yze veya network yoluyla

temasta olan gruplara.

Konsorsiyum almalar : bamsz kurulularca yaplan ve ok katlmcy

ieren kyaslama almalar.

Bilgi Paylam Kurallar : kyaslama almas yrten kurulular uyacaklar

kurallar ieren protokol (gizlilik, yasallk, hukuka uygunluk).

1.2.4.6.3. Kyaslamann Temel Amac

Kyaslamann temel amalar unlardr:

1. Kurumun performansnn llerek belirlenmesidir

2. Gereki performans standartlarn belirlenmesindeki en nemli aratr

3. Yeni fikir ve uygulamalar belirlenir

4. Mterilere daha iyi hizmet sunabilmesi iin kurumu harekete geirir

5. Kurumun rekabet gcn arttrarak fayda salar

23

23


24/80

6. yiletirme abalarn sreklilik Kazandrmasn ngrr

7. lemin llmesini salar

1.2.4.6.4. Kyaslama eitleri:

Kyaslama uygulamada ortaya konacak yntemlerine gre u ekilde snflandrlabilir.

1. sel Kyaslama : Ayn kuruluun veya kurulular topluluunun farkl blgelerdeki

ortak srelere sahip blmleri kyaslanr.

2. Dsal Kyaslama : kurulula ayn sektrdeki rakipleri ile kyaslama yaplr.

3. Rekabeti Olmayan Kyaslama : Farkl sektrdeki kurulularn stn ynlerini

kyaslayarak adapte etmeye almadr.

4. Rekabeti Kyaslama : Ayn sektrdeki kurum benzer ii yapanlarn birbirleri ile

kyaslanmas ayn ekilde kurulular performans ve uygulamalarda kyaslama olarak

deerlendirilir.14

1.2.4.6.5. letmenin Odakland Noktaya Gre Kyaslama Trleri

rne Odakl Kyaslama : Uygulamada en sk karlalan kyaslama

almasdr. Baka bir iletmenin rnn paralara ayrp yada btn olarak

detayl bir biimde incelemeyi ierir.

Srece Odakl Kyaslama : letme ii faaliyetlerinin daha etkin ve verimli hale

getirilmesi amacyla faaliyetlerin btnsel bir bakla yeniden gzden

geirilmesini kapsamaktadr.

Stratejilere Odakl Kyaslama : Baarl bir stratejinin anahtar unsurlarn

belirleyebilmek iin farkl iletme stratejilerinin karlatrlmasdr. Ama,

baarl olarak kabul edilen iletmelerin ardnda yatan stratejiyi ortaya

karmaktr.

1.2.4.6.6. letmenin Setii Ortaa Gre Kyaslama Trleri

14 YALIN NAZLI, a. g. e. s. 90 - 92

24

24


25/80

Balktaki ortak szc, kyaslama yapmak iin seilen kar iletmeyi ( kyaslama

ortan ) ifade etmektedir. Bu tr bir snflandrmada balca kyaslama trleri ve zellikleri

unlardr.

sel Kyaslama : letme ii kyaslamada denilmektedir. Ayn iletmenin kendi

ierisinde veya bir holdingin bnyesindeki farkl iletmeler arasnda kyaslama

yaplr.

Rekabeti Kyaslama : Bu tr bir kyaslamann amac, rakiplerin rnleri, sreleri ve

sonular hakknda belirli bilgileri edinerek, bunlara iletmeninkilerle

karlatrmaktadr (spendolini, 1992 : s. 18 ). Rakibin hangi ynden ve neden stn

olduu aratrlp elde edilen sonular iletmenin yapsna uygun olarak uyumlatrlp

performans art salanr.

Sektr D Kyaslama : Farkl bir sektrden lider bir iletmenin kyaslama orta

olarak seildii kyaslama trdr.

Trnn En yisi Uygulamalar : Dier kyaslama uygulamalarnda, kyaslama ort

olarak tek bir iletme alnd halde, bu uygulamada yaplacak kyaslama birden fazla

ortakla olmaktadr. Burada kyaslama orta en iyi tek bir iletme deil, daha ok

sektrlerin en iyisi olan pek ok iletmeninbileimidir.15

1.2.4.7. Toplam Kalite Ynetiminin letmeye Salad Yararlar

TKYnin bir iletmeye ne gibi yararlar salayacan tek tek aklamak yerine, bu

felsefeyi benimseyen Smens firmasnn bu gne kadar salad yararlar aklamann daha

inandrc olaca dnlmektedir.

Simens firmasnn TKY ni uygulamaya balamas ile birok fayda salanmtr.

Bunlar, son bir-iki sene iinde %28 civarnda daha az hata, %34 civarnda daha az mteri

ikayeti salanmtr. % 35 daha az muayene etme ihtiyac, bir mamuln tamir edilmesi iin

daha az iilik, verimlilikte %31-32lik bir art, maliyette %25 civarnda azalma, teslim

srelerinde %31-32lik bir iyileme , %30-31 civarnda daha iyi bir temin performans ve

bunlarn sonucunda pazar paynda %28lik bir art salanmtr. izim 1.6da Smensin

TKY uygulamalar ile elde ettii yararlar sunulmutur.

15 ONAY: Srekli yiletirme in Benchmarking (kyaslama) Yntemi, nce Kalite Dergisi, Kalder Yaynlar,stanbul , 2000, s. 12

25

25


26/80

izim 3:Toplam Kalite Ynetiminin Salad Yararlar

KAYNAK: Harnfelld,1994,s.51.

Sonu olarak TKY uygulamas bir masraf kayna, bir gider olarak deil, nemli bir

yatrm olarak grlmeli ve daha nce eitli yerlerde belirtildii gibi:

letmelere, piyasa taleplerine esnek davranabilme ve bunlar karlayabilme yetenei

kazandrdndan,

Kaynak kullanmn optimize ederek makine, donanm ve ara gere yatrmn

azalttndan,

nsan ve sermaye tasarrufu saladndan,

Bir yandan, insann eitim ve karar alma srelerine katlmn salamak ve bol

inisiyatif kullandrmak suretiyle, alanlarda artan tatminsizlik duygusunu ortadan

kaldrdndan ve modern niversitelerden mezun olan genlerin inandklar ynetim

fikirlerini uygulama olana verdiinden, yaplan iyiletirici ve gelitirici almalarn

sonularna ynelik verimlilik lme mekanizmalar kurulmasn ve dolaysyla ilerin

verimliliinin llmesini saladndan,

Tm bunlarn doal bir sonucu olarak pazar paynn artmas ve yeni pazarlara

girilmesi olana salayarak hissedarlar da tatmin ettiinden,

Vazgeilmez ada ynetim anlay olarak, inanarak uygulanmaldr.

26

26


27/80

1.2.4.8. Kalite Ynetiminde Karlalan Sorunlar

Belgelendirme ncesi Aamada Karlalan Sorunlar: Kalite sistemdokmantasyonunun hazrlanmas ve kullanm - % 71 Personelin bilgi ve bilin dzeyinin

dkl - % 67 ISO 9000 standartlarnn anlalmamas ve yanl yorumlanmas - % 08

lave i yk ve harcama ihtiyacnn ortaya kmas - % 39 st ynetimin yanl tutumu ve

organizasyon el bozukluklar - % 32 ISO 9000 kalite gvencesi modellerinin temel artlarnn

salanmas - % 69 Katlmclk, motivasyon ve ekip almasndaki yetersizlikler - % 30

Deime ve yeniliklere kar diren, alkanlklardan kopamama - % 39 Hi bir sorunla

karlalmad - % 04 Dier - % 26.

Belgelendirme Sonras Aamada Karlalan Sorunlar: Kalite sistem

dokmantasyonunun hazrlanmas ve kullanm - % 44 Personelin bilgi ve bilin dzeyinin

dkl - % 33 ISO 9000 standartlarnn anlalmamas ve yanl yorumlanmas - % 02

lave is yk ve harcama ihtiyacnn ortaya kmas - % 18 st ynetimin yanl tutumu ve

organizasyonel bozukluklar - % 25 ISO 9000 kalite gvencesi modellerinin temel artlarnn

salanmas - % 91 Katlmclk, motivasyon ve ekip almasndaki yetersizlikler - % 29

Deime ve yeniliklere kar diren, alkanlklardan kopamama - % 25 Hibir sorunla

karlalmad - % 17 Dier - % 20.

1.2.4.9. TKY Uygulamalarnda Grlen Eksiklikler

Gnmzde youn bir uygulama alan bulan TKY n den kimi eksiklikler nedeniyle

istenen sonucun alnmad grlmektedir. TKY uygulamasna yeni balayan kurumlar

uygulamadan istenilen sonucu alabilmeleri iin bu eksiklikleri mutlaka gidermek zorundadr.

Uygulamada rastlanlan eksiklikleri yle sralamak mmkndr .

1. TKY srecinin yeterince benimsenmemesi

2. TKYin bir danman yardmyla yaratlmaya almas ve bu danman irketlerin

deneyim eksiklii

3. st ynetim liderliinin eksiklii

4. TKYnin etkilerinin llmemesi

27

27


28/80

5. Kurumlarn aka belirlenmi bir plan yada stratejinin olmakszn baka bir ifadeyle

vizyon oluturmakszn kalite iyiletirme abalarna girimeleri

6. st ynetimin alanlarla iletiim kuramamas

7. Ksa vadeli karlla nem verilmesi

8. tedarikilerle olan i birliinin yeterince gelitirilememesi

9. Takm kavramnn desteklenmemesi

10. kaliteye nem verilmesi ancak toplam kalite zerinde yeterince durulmamas.16

1.2.4.10. TKY Uygulamalarnn Baarszlk Nedenleri

Kurulularda TKY uygulama giriimlerini baarsz klan nemli nedenleri yedi grupta

zetleyebiliriz. Bunlar :

1. st dzey ynetim liderliinin yetersizlii : st ynetim liderlii olmadan TKY

baarl olamaz. st dzey ynetimdekilerin bazlar kendini adam olabilirler;

ancak kendini adamln kantlarn azl da, kurumun dier almalar zerine

olumsuz etkiler yaratabilir.

2. Kalite iin alt yap eksiklii : Kurum ynetimi , kalite dndaki dier ana

aktivitelerinde, sorumluluklar aktarmay ak hedefleri , planlar ve bu planlargerekletirmede kullanlacak aralar, bteleri ve tannma ile dllendirmeyi ieren

mekanizmalar gelitirdikten sonra baarm; ancak kalite konusunda bunu

gerekletirememitir.

3. Yeni kalite program hakkndaki kukular anlamakta baarszlk : Kaliteye ilikin

birok program uygulamas giriiminin, yneticilerin , kurum almalar zerinde

yeterince ilgi yaratamamas nedeniyle baarszlkla sonuland grlmtr.

alanlar kukularn aka ifade etmezler. Byle bir ortamda ynetimler, kalitegiriiminin gerekliliini kantlamada ve bu giriimi baarya dntrmekte

kararllklarna inandrc rnekler sunmada baarsz olurlar.

4. Ynetimin, tevik yaklamnn sonu verecei varsaymna inanc : Bu yaklam ,

konunun gerekliliinin (herkesin kalite sorununun nemine inandrlmas) alanlara

kantlaryla gsterilmesine ilikin gl bir sunumu ve herkesin daha iyisini

yapabileceine motivasyon teknikleri ile ynlendirebilecei varsaymn ierir.

16 KARYADI, a. g. e. , s. 66 67.

28

28


29/80

5. Kk apl balamamak ve pilot almalardan renememek.: Bazen, byk

sonular ok ksa zamanda elde etme tela,pilot alma aamasnn atlanmasna

neden olur.bu durumda tm alanlarda ilerlemelerin hep birlikte baarabilecei

beklentisi ile ok geni kapsaml eitim faaliyetlerine giriilir. Bu yaklam sonu

getirmez. Proje alanlar dikkatle tanmlanm ve alt ayda bitebilecek snrlarn

tesinde olmasdr. nsanlar, hi bitmeyecekmi izlenimi veren projelerden abuk

sklrlar.

6. Kalite hedeflerine ulamann ana aralar olarak belirlenen tekniklere ok fazla

gvenmek. Byle tekniklerin rnekleri; kalite ilev aclm vb. bunlarn hepsi deerli

ve genellikle gereklidir,ama bunlar problemin sadece belirli ynlerinin ele alnnda

yardmc tekniklerdir.

7. Zaman ve kaynak gereksinimlerini gereinden az n grmek. Kalitede atlm

yapabilmek iin st ve orta dzey ynetim ile profesyonel uzmanlarn zamanlarnn

yaklak %10ununu bu konuya ayrmalar gerekir. Bu zamann telafisi iin yeni

eleman alm sz konusu olmamaldr. Bylece nceliklerin deiimi sz konusu

olacak, baz etkinlikler ertelenecek , bazlarndan vazgeilecektir.

Ayrca, TKY uygulamalarna girien kurumlara girien kurumlara, dier kurumlarn

nerilerini dinlemeleri ve zellikle onlarn baarszlk nedenini renmeleri salkverilmektedir.17

1.3.Kalite Denetiminde Taguch Yaklam

Japonyada Toplam kalite anlaynn gelimesinde nemli katklara sahip olan

Ishiakawa Kaoru Japonyada gelien kalite hareketinde, kalite denetim abalarnn evriminde

aama olduunu belirtmektedir. Bunlar, 1) geleneksel muayene, 2) istatistiksel kalite

denetimi, 3) rn ve sre tasarmdr. rn ve sre tasarmnda kalitenin gelitirilmesikonusunda en nemli katky yapan Genichi Taguchi Japonyann endstriyel rn ve sre

gelitirmesinde 1940 sonlarndan beri aktif olarak yer alan bir Japon makine mhendisidir.

Arlkl olarak istatistiksel kavram ve aralara, zellikle istatistiksel deney tasarmna dayal

kalite gelitirme iin hem felsefe hem de metodoloji gelitirmitir.

Taguchinin kalite felsefesini yedi noktada zetleyebiliriz.

17 ENSAR HOCAN, 21. Yzyl Okullar iin Toplam Kalite Ynetimi , EKM 1999, stanbul, s.181_182.

29

29


30/80

1. rn kalitesin nemli bir boyutu, o rnn kalitesizliinin toplumda yol aabilecei

toplam kayp olarak ifade edilebilir.

2. rekabeti bir ekonomide iletmenin varln srdrebilmesi iin kaliteyi srekli olarak

gelitirmesi ve maliyetleri drmesi gerekir

3. Srekli kalite gelitirme programlar, rnn performans karakteristiklerinin hedef

deerlerden sapmalarnn kayda deer miktarda azaltlmasn iermelidir.

4. rn performansndaki deiim sonucunda ortaya kan ve mterilerin katland

kayp yaklak olarak, performans karakteristiinin hedef deerden sapmasnn karesi

ile doru orantldr.

5. rnn nihai kalite ve maliyeti, nemli oranda rnn ve imalat srecinin

mhendislik tasarmlar tarafndan belirlenir.

6. rn veya srecin performans varyans, rn ve sre parametrelerinin performans

karakteristikleri zerindeki erisel etkileri giderek azaltlabilir.

7. statistiksel olarak planlanm deneyler performans varyansn azaltan rn veya sre

parametrelerinin belirlenmesinde kullanlabilir.

Kalitenin retimden nce, tasarm aamasnda baland ne srerek kalite

dncesinde devrim yapan Taguchinin kalite felsefesi incelendiinde , balca iki temel ilke

grlmektedir. Bunlardan birincisi evrim-d (off-line) kalite denetimidir.

Bu denetim, tasarm srecinde rndeki sapmalarn azaltlmasnn yaamsal nemini

ortaya koymaktadr. Taguchi retim/kalite sisteminde kaliteyi salamak iin yer alan ve

yaplan faaliyetleri iki blme ayrmaktadr.

1.4.Deming, Shewhart ve Jurann Katklar

Kalite gvencesi ve toplam kalite kavramlarnn Batya gelii ge olmakla beraber,temel fikir ilk olarak baka kavramlarla birlikte 1930lar ve 1940lar da W. Edward Deming

tarafndan gelitirilmitir. Amerikal bir istatistiki olan fizik doktoru Deming 1900de

domutur. Onun ynetim kuramcs olarak Batda yeni olmakla birlikte, Japonlar onun

yetenek ve grlerinden 1950lerden beri yararlanmaktadrlar.

Deming fikirlerini formle etmeye, 1930larda, sanayi srecinde skartay ve

deikenliini gidrmrye olanak verecek yntemler aray srasnda balamtr.

almalarna, Japon kalite devrimine katk salayan dier bir Amerikal, Joseph Jurann da

30

30


31/80

almakta olduu Western Electric firmasnn Chicago daki efsanevi Hawthorne

fabrikasnda balamtr. Hawthorne fabrikas o tarihte telefon cihazlar retmekte ve 40000

den fazla alan istihdam etmekte idi. Bu fabrika, 1927 ve 1932 yllar arasnda Elton Mayo

ve Harvard niversitesinden .alma arkadalarnn retkenliin deiimine neden olan

etkenler zerinde srdrdkleri bir dizi aratrmann yapld yer olarak n kazanm

fabrikadr. Mayo ve ekibi, Haetborn etkisi ni bnurada bulmular ve organizasyondaki

informal yapnn varln ve bunun retim kts ile verimlilii tkilemede ne kadar nemli

olduunu yine burada belirlemilerdir.

Deming, Western Electric firmasndan ABD Tarm Bakanlna gemitir. Burada

alrken, New Yorktaki Bell Laboratoriesde alan Walter Shewhart adl bir istatistiki ile

tanmtr. Shewhart endstriyel srece, istatistiksel kontrol adn verdii teknii getirmitir.Btn bunlar, endstriyel srelerde deikenlie neden olan kaynaklar ortadan kaldrmak;

bu sreleri, sonular tatmin edilebilir ve kontrol altnda tutulabilir hale getirme amacn

tayordu. Demibgin ilk katks, Shewhartn istatistikel yntemlerini gelitirmek olmutur.

Shewhart ve Demingin, Mayo ve ekibinin insan ilikileri hareketi ile de birletirilmi istastiki

yntemleri, gnmzde statistiksel Proses Kontrol (SPS) olarak bilinmekte olup, yntem

TKYnin teorik temellerinden birisini oluturmaktadr.

Deming Japonyay ilk kez, 1940larn sonlarnda, sava sonras nfus saymnda

almak zere ziyaret etmitir. almalarndan etkilenen Japon Mhendisler Birlii, onu,

1950de , nde gelen Japon sanayicilerine istatistiksel proses kontrolnn uygulamas zerine

konferanslar vermek zere tekrar davet etmilerdir. Japonlar, savala yklm sanayilerini

tekrar kurabilme abasnda idiler. Japon sanayi, Amerikan bombardman ile byk lde

yklm, griye yalnzca, dier lke retimlerinin kalitesiz taklitlerinin retimini yapan kk

baz atelyeler kalmt. Japonlar, dier sanayilemi lkelerden, zellikle kalite kontrol

dersini/deneyimini renmek istiyorlard.

Deming , dinleyicinin bu arayna basit bir yant verdi. Onlara mterilerin ne

istediklerini bulmaya alarak balamalarn nerdi. Bunu rendikten sonra da, retim

yntemleri ile rnlerini en st standartlara uygun olarak tasarlamalarn tavsiye etti. Bu

uygulama onlar lider yapmaya yeterli olacakt. Deming, byle bir yaklamn tam olarak

benimsenmemesi durumunda herhangi bir irketin, yaklak be yl ierisinde, pazarnda lider

olacana inanyordu. Japonlar, Demingin ve o tarihlerde Japonyay ziyaret eden JosephJuran ile dier Amerikal kalite uzmanlarnn fikirlerini, uygulamaya koydular. Kalite devrimi

31

31


32/80

nce sanayide balad; daha sonra hizmet, bankaclk ve finans sektrleri onu izlediler.

Japonlar, Juran ve Demingin fikirlerini, Toplam Kalite Kontrol (TQC) adn verdikleri

felsefeye dntrdler; ve dnya pazarnn byk bir blmne girdikleri gibi, aslan payn

da aldlar. Pazar hakimiyetlerinin en nemli temeli, kaliteye verdikleri nem ve nceliktir.

Kalite konusundaki en nl yazarlardan Kauro Ishikava, Japonlarn TQC ve yaklamlarn

ynetimde , bir dnce devrimi olarak nitelendirmektedir18

1.5. Deming in Kalite Felsefesi

Deming kalite sorununun dorudan ynetim ile ilgili olduu grndedir.Deminge

gre ynetimlerin gelecei planlama ve sorunlar ortaya kmada grebilmedeki baarszl

dikkati ekecek dzeydedir.Deming ynetim stilinin revizyonu yada dzeltilmesi yerinetmyle yeniden yaplandrlmasn nlemektedir. Ona gre, ksa vadeli sorunlar ortaya

ktnda eyleme gemeyi ngren yangn sndrme yaklam, skartalar ve maliyetleri

artrarak, pazar kayb ve ynetimin iflasna neden olmaktadr.

Demingin zm nerileri, ynetimin rgtn gelimesini salamak iin neleri

yapmas gerektiine ilikindir. Kalitenin gelitirilmesinin gvence altna alnabilmesine

Demingin en nemli katks, hatalarn dzeltilmesinden ok hatalarn oluumunun

nenmesine ncelik ve nem verilmesinin vurgulanmas olautur. Deming, tm kurulularn

rgtlerinin tm dzeylerinde, 14 maddelik aada zetlenen sistemi benimsemeleri

gerektiine iaret etmektedir.

1 . Hizmet ve rnlerin gelitirilmesi iin amalarda sreklilik yaratmak :

Ksa dnem karllktan ok uzun dneme ilikin gereksinme, beklenti ve eilimleri

dikkate alarak rekabete hazrlanmak. Mal ve hizmetin srekli geliimi iin ortam oluturmak.

2 . Yeni bir toplam kalite ve srekli geliim felsefesi benimsemek :

Yeni bir ekonomik ilikilerin gerektirdii inan ve felsefeyi benimsemek. Hatal

retim, hatal malzeme ve gecikmelerle rgtlerin yaamlarn srdremeyeceklerini

kavramak ; yllardr allagelmi davran kalplar ile dnme biimlerini terk etmek.

3 . Kaliteyi yakalamak iin btn halinde tefti bamllna son vermek :

18 ENSAR, a. g. e. , s. 12 14.

32

32


33/80

rnn kalitesinin hammaddenin seimi ile baladn unutmamak; yalnzca retim

srelerinde iyi olan bir kurumun baarl olmasnn sz konusu olmadn unutmamak.

4 . Yaplan ii sadece para ile dllendirmeye son vermek.

Sadece fiyata dayal uygulamalara son vermek; fiyatn yan sra baka kalite

gstergeleri oluturmak; uzun vadede toplam maliyeti drmek amac ile hareket etmek;

skntya den mterinin firmay da skntya sokacan unutmamak.

5 . Hizmet ve retim sistemlerini srekli gelitirmek.

Maliyetleri azaltmann yannda kalite ve verimlilii iyiletirmek iin retim ve hizmet

sistemini srekli olarak iyiletirmek. Kurum ierisindeki her faaliyeti iyiletirmek iin srekli

olarak problemleri aratrmak. Ynetimin en nemli grevlerinden birisinin de sistemin

etkinliini salamak iin srekli iyiletirme almalarnda bulunmak olduunu unutmamak.

Problemleri grmezlikten gelmenin yada ii oluruna brakmann uzun vadede kurumlara ok

byk zararlar verebileceini dikkate almak.

6 . Kurumda mesleki eitim vermek.

Personelden daha fazla verim almak iin onlar i banda eitmek. Bunun iin gncel

ve etkin yntemler kullanmak. inin ne olduunu tam olarak bilmeyen birinin o ii tam

olarak yapmasnn mmkn olmadnn bilincinde olmak; eitimi gereksiz yada verimsiz

grmek ynetimin yapaca en byk hatalardan birisidir; insan boyutunu iermeyen hibir

yenileme yada iyiletirmenin mmkn olmadn unutmamak.

7 . Liderlii kurmak.

lerin daha iyi yaplabilmesi iin kiilere yardm etmeyi amalayan bir liderlik

oluturmak ve uygulamak. st ynetim ile i grenler arasndaki iletiim yollarndan birisi de

gzetimdir. Ynetimler, sre iyiletirme konusuna nem verdiklerini, srekli iyiletirme

hedefine kurulular nasl tayacaklarn aklamaldrlar. Zaman nemli bir ksmn hata

yapanlar aramakla geiren bir stn, hibir zaman gerek liderlii tesis edemeyeceinin

bilincinde olmas gereklidir.

8 . Korkuyu yenmek.

33

33


34/80

rgt ierisinde korkular ortadan kaldrmak. Her hangi bir korkunun etkisinde alan

personelden verimlilik beklenemez. Korku iletiim srecini de olumsuz olarak etkileyen,

rgtn havasn bozan faktrlerin banda gelmektedir. Korkunun hakim olduu bir rgtte

hibir zaman gerek liderlik tesis edilmedii gibi, byle bir kurumun yneticisi de yol

gsterme, rehberlik gibi grevlerini yerine getirmeyeceini unutmamaldr.

9 . Blmler arasndaki engelleri kaldrmak.

Blmler ve personel arasndaki engelleri ortadan kaldrmak. Aratrma, sat, tasarm,

ynetim ve retim gibi farkl alanlardaki ilikiler arasnda etkili bir ibirlii ve iletiim a

oluturmak. rgt bir orkestraya benzetecek olursak baz enstrmanlarda iyi olmak iyi bir

orkestra iin yeterli deildir.yayl sazlar nemsenip, nefesli sazlar ihmal edilirse hibir zamanorkestra kurulamaz. Ynetimin grevi, rgtn tm kaynaklarn rgtn amalar iin

seferber etmek, etkili yerinde kullanmaktr.

10 . Slogan, nasihat ve saysal kstlklar ortadan kaldrmak.

Bir takm hedefleri, o hedeflere ulama ynetimi gstermeden vermenin hibir anlam

yoktur. in nasl yaplacan bilmeyen i grenden verim beklenemez. Bir ii iyi olmayan

malzemeyi kullanarak sfr hata l retim yapamaz.

11 . standartlar, gnlk retim miktar; kalite, verimlilik ve rekabet durumunu bozucu

etkileri olan uygulamalardr. Eer konulan hedeflere iiler kolayca ulaabilecekler ise bu ii

yavalatmalarna neden olacaktr. Eer konulan hedefler ulalabilir ve kabul edilebilir deilse

de bu durum personelde moral bozukluuna neden olacak yada sistem ar gerginleecektir.

12 . alanlarn elde ettikleri baarlara gurur duymalarn engelleyen unsurlar kaldrmak.

nsanlar yaptklar ilerden tatmin olmak, gurur duymak isterler. alanlar gereksiz

standartlara zorlanr, onlardan kt malzeme ile yksek kaliteli rnler retmeleri beklenirse,

bu durum rgtte memnuniyetsizlik yaratr. Bunun yerine alanlar yerinde kullanlarak,

desteklenerek ve yaptklar takdir edilerek kuruma byk katklar salanabilir.

13 . Zengin bir eitim ve yenileme program kurmak.

Kurumda gl bir eitim ortam kurmak. Herkesin kendi kendini yetitirmesini teviketmek. lerinde baarl kimselerle almak, onlarn srekli eitim ihtiyacn ortadan

34

34


35/80

kaldrmaz. Bu gnk hzl bilimsel ilerlemeler karsnda alanlar hizmet ncesi eitim

dzeyleri ne kadar yksek olursa olsun eer kurum ierisinde hizmet ii eitimle

desteklenemezlerse ilerinin gerektirdii nitelikleri ksa srede kaybederler.

14 . Deiimi salayacak nlemler almak.

st ynetimin grevi, deiimi salayacak nlemleri srekli klmaktadr. Kurulu

kltrn deitirmeye hazr bir grup oluturmaldr. st ynetim de yenilikii srekli tevik

etmelidir; nk Toplam Kalite Ynetimi, mteri ve takm ruhu ierisinde srekli rgtsel

gelime ruhuna dayanr.19

1.6. Kalite Kontrol emberleri (KK)

Kalite unsurlarndan olan Dr. Kaoru ISHIKAWA, Kalite Kontrol emberi ( K)

etkinliklerini yle tarif etmektedir.

KK, kalite kontrol etkinliklerini gnll olarak ayn i yerinde yrtlen kk bir

gruptur. Bu kk grup srekli olarak btn yelerin katlmyla kendini gelitirme ve

karlkl gelime, atlye iinde denetim ve ilerleme, kalite kontrol etkinliklerinden

yararlanma iini yrtr.

Modern ynetim tekniklerinden biri olarak adlandrlan KK, ayn alma biriminde

bulunan ynetici ve personelin iyerinde karlalan problemlerin analizi, tanmlanmas ve

zmlenmesi amacyla gnll olarak eitli periyotla bir araya gelerek kk gruplar

kurmasyla meydana getirmektedir. Eer ama; mal ve hizmetlerin kalitesini arttrmaksa

K, .Verimlilik emberi veya Problem zme Gruplar adn alr. Eer Ama; etkin birynetim kurmaksa, KK, Katlm emberleri olarak adlandrlr.

Firma apnda kalite kontrol etkinliklerinin bir paras olarak yrtlen KK

etkinliklerinin arkasnda yatan temel fikirler ksaca u ekilde ifade edilebilir.

1. irketin iyiye gitmesine ve gelimesine katkda bulunmak,

2. nsana sayg duymak ve iinde yaanmaya deer, mutlu ve aydnlk bir iyeri oertam

hazrlamak,19 ENSAR, a. g. e. ,s. 35 - 39

35

35


36/80

3. insan yeteneklerini tamamen harekete geirmek ve sonuta ok geni olanaklar

karmak.

Yukardaki liste KK etkinliklerinin arkasndaki temel fikirleri gstermektedir.

Bunlara ek olarak etkinlileri yrtrken yararl olacak olan u on maddeyi belirtmek isabetli

olacaktr.

1) Kendini gelitirme, 2) gnlllk, 3)grup etkinlii 4)btn almalarn katlm,

5)kalite kontrol etkinliklerinden yararlanma 6)alma ortamyla yakndan ilgisi olan

etkinlikler 7) kalite kontrol tekinliklerinde canllk ve sreklilik 8) karlkl gelime

9)zgrlk ve retkenlik 10)kalitenin sorun ve gelimenin farknda olma eklinde

zetlenebilir.

1.6.1. KK nin Amalar

Knin znde bireyin iini daha dzenli olarak yapma ve retim kalitesini iyiletirme

imkan salamak, personelin kendi iini yaparken gerekli olan bireysel yeteneklerine

gelitirmesine yardmc olma, iletmenin piyasada kendisini kabul ettirmesi ve rekabete

giriebilmesi iin tm personelin buna katlma dncesini bireylerde oluturmak

yatmaktadr. Ancak bu amalarn elde edilmesi ekip almasyla mmkndr.

Bu aklamalardan sonra Knin amalar yle sralanabilir:

Bireylerin motivasyonunun artrlmas,

Bireylerin etkin bir katlmasyla yaratc yeteneklerin ortaya kmas iin tevik

edilmesi,

rgt iinde haberlemenin daha etkin hale getirilmesi

Ynetici ii ilikilerinin arttrlmas

letmenin gelimesinde katkda bulunmasnn salanmas

1.6.2. KK nin zellikleri

1.6.2.1. Gnlllk

nsana duyulan saygnn, kalite kontrol emberleri olgusunun altnda yatan fikirlerde birisi

olduu belirtilmiti. Bu sebeple , gnlllk esasna nem verilmitir. alanlar,

36

36


37/80

etkinliklerde kendi serbest iradeleri ile yer aldklarn hissetmezlerse baarl olmalar cok

zordur. Zorlama ile sistemin sadece yukardan aa ilenmesi salanabilir ki bu,btn

ierisinde sadece bir ksmdr.

1.6.2.2. Kendini Gelitirme

Japonyada eitim dzeyi ok yksektir. Kalite kontrol emberinin baarsnda bu

faktrn rol oktur. Yneticiler ve kalite liderleri, daima eitim ve yetitirme toluyla

insanlarn yeteneklerini gelitirmeye nem vermelidir.okulu braktktan sonra rencinin

durmasna msaade edilmemelidir. Ayrca kiilerin kendilerini tanmalarna ve anlamalarna

da nem verilmelidir. Eitim ve renimin birbirlerinden farkl ancak birbirlerini tamamlayc

olgular olduu unutulmamal, bireylerle beraber verilmelerine gayret edilmelidir.

1.6.2.3. Karlkl Gelime

alanlar, kendi blmleri ile ilgili evrelerde yetimeye eimlidirler ve dar gr

alarna sahiptirler. Yaptklar eye ramen duyulduunu anladklar vakit ilerini yapmaya

istek duyarlar. Baka biri tarafndan yle yapmalar istendiinde ardan alrlar. Bunun iin

dier blmleri irketleri baka sektrleri hatta baka lkelerdeki irketlerin yaptklarn

grmelerinde ve ihtiyalarn kendilerinin belirlemelerinde fayda vardr. Deiik sektrlerdekatlmclarn bulunduu toplantlar baka irketlerle yaplan karlkl ziyaretler yada yut

dna yaplan gzlem amal geziler bu konuda ok faydaldr.

1.6.2.4. Btn yelerin Katlm

Kalite kontrol emberlerini irketin btn elemanlarnn katlmas zorunludur.ancak

baz yneticiler kurduklar zel kalite emberleri ile bu btnlkten yerlerini alabilirler btn

yelerin katlmnda aama vardr. lk aama her kesin belirli bir kalite kontrol

emberlerine katlmnn salanmasdr ikinci aama her kesin kalite kontrol emberi

toplantlarna devam etmesini salamaktr.bu maksatla liderler, herkes iin uygun bir zaman

ve yer bulmaldrlar. Son aama, her yenin etkinliklere belli bir grevle katlmasdr

1.6.2.5. Canllk ve Sreklilik

Bir i yeri yada irket varolduu srece kalite kontrol emberi faaliyetlerine devam

etmelidir bir ok irket, alma tarzlarn belirli ynlerini gelitirmek iin gruplar kurar ve

37

37


38/80

sorunlar halledildikten sonra bu gruplar datrlar. Kalite kontrol emberleri ile bu tip gruplar

arasnda ki fark her birey tarafndan anlalmaldr.

1.6.2.6. Grup Etkinlii

Kalite emberleri yolu ile tm alanlar gruplar halinde ilerinin iyiletirilmesinde

seferber edilmeleri snrl sayda amiri ileri izleme,dnme sorunlar zmlemesine kyasla

byk bir g elde edilmesini salamaktadr grup almas sayesinde takm ruhu ortaya

kmakta, ayrca alanlar kendilerine verilen deeri daha iyi anlamaktadrlar.

1.6.2.7. Kalite Kontrol Tekniklerinden Yararlanma

ember elemanlar devaml olarak renme srecinde olmal tm kalite kontrol

teknikleri kullanabilecek ve hangi konumda hangi tekniin avantaj olduunu bilebilecek

duruma gelmelidirler.

1.6.2.8. alma Ortamyla Yakndan lgisi Olan Etkinlikler

ember almalar alma ortam ile yakndan ilgisi olan etkinlikleri dna

kmamaldr. alma ortam dikkatle gzlenmeli ve gerekli her ayrnts incelenmelidir.

1.6.2.9. zgrlk ve Yaratclk

ember elemanlar fikirlerini ortaya atmakta ekinmemelidirler.bunun salanmas

ancak scak bir ortam ve destekileri ynetimle olur. Ayrca ember iinde yer alan

elemanlarda iilere gre yksek rtbe de olanlar ember srasnda dier tm elemanlarla eit

olduklarn hatrlamaldrlar. Fikir zgrlnn getirdii gerei daima gz nnde

tutulmaldr.

1.6.2.10. Kalitenin Sorunlar ve Gelimenin Farknda Olma

st ynetin ember elemanlarnn tamam, kalitenin ne olduunu ve hibir sistemde

srekli bir mkemmelliin yakalanamayacan bilmelidirler. Ancak, elde edilen baarlar da

kmsenmemelidir. Unutulmamaldr ki yrtlen faaliyetlerin sonucu olarak elde edilen

baarlar ve gelime, ember elemanlar iin iyi bir motivasyon unsurudur.20

20 MEK, a. g. e. , s. 146 155.

38

38


39/80

II. BLM

2. Kalite Gvence Sistemi ve ISO 9000 Standartlar

2.1. Kalite Gvence Sistemi (KGS) Nedir ?

39

39


40/80

Yzylmzda, globalleen dnyamzda youn rekabet ortamndan istikrarl bir retim

yapa bilmek iin kalitenin gvenceli biiminde srekli korunmasnn gereklilii ve bunun da

bir ynetim ii olduu, bu iin de belli bir boyut ve ller iindeki abalarla

gerekletirilebilecei, baka bir deyile sistem olmann gereklilii ortaya kmtr. Bu

gerekten yola klarak bir ok lkenin bilimsel ve teknik nitelikli aratrmaclar, sistem

modelleri zerinde almalar yapmtr ve bu almalarn neticesinde Kalite Gvencesi

Sistemini gelitirmilerdir.

Kalite gvencesi, bir rn yada hizmetin mteri ihtiyalarn tam ve doru olarak

karlamasn salamak iin, tm iletme fonksiyonlarnn ayn ama dorultusunda bir araya

getirilmesidir.

TS 9005 Kalite Szlnde Kalite Gvencesi rnn yada hizmetin kalite iin

belirlenmi gereklilikleri karlamada yeterli gveni salayacak planl ve sistematik faaliyetler

btn olarak tanmlanmtr.

Kalite Gvencesi Sisteminin amac tm kuruluu, kaliteyi dorudan veya dolayl

etkileyen sreler zinciri olarak ele alp,kalitenin srekliliini salamak ve kuruluun

hedeflenen kalite dzeyini asgari maliyetle elde edebilmesini salayacak abalar

balatmak,egdm salamak ve sonular srekli izleyerek ,gereken nemleri almaktr.

Kalite Gvencesinin salanmas iin tm mteri gereklilikleri ncelikle bilinmelidir.

letmeler mterileri ile ok sk i birlii iinde olmaldr. Bu durum herhangi bir kalite

Gvence programnn olmazsa olmaz kouludur. Her hangi bir alma balamadan nce

mteriden yeterli bilgi toplanmal , btn almalar planlanmal ve gerekli talimatlar detayl

bir ekilde hazrlanmaldr. Kalite gvencesi bir iletmenin btn fonksiyonlarnn toplam

olarak btnletirilmesini ve kontroln gerektirir. Yalnzca muayene ile kalite elde edilemez;kalite mteri gerekliliklerinin tanmland aamada tasarmlanmaldr. Bu duyarl kalite

oluturma almalar retim planlama imalat ve sevkyat ile sat sonras aamalarda da

srdrlmelidir. (izim 4)

Kalite Gvencesi, ynetimin devredemeyecei fonksiyonlardan birisidir. Ynetim tm

fonksiyonlar btnletirme operasyonlarn kendisi yrtmelidir. Kalite, yalnzca bir imalat

srecinde oluturula bilecek bir ey deildir . kalite gvencesi, istenilen sonuca ulamak iin

iletmede toplam btnletirme gerektiren bir felsefedir. Ancak bir ok kuruluta ynetim bu

40

40


41/80

sorumluluu yeterince nemsememekte ve Kalite Gvencesinin merkezi felsefesi yeterince

anlalamamaktadr.

Kk ve orta lekli iletmelerde, gerek fonksiyonel blm azl gerekse ynetimin

iletmenin bir ok fonksiyonunun sorumluluunu kendi zerine almas sonucu kalite

sorumluluunun bir kii yada bir blme devredilmesi pratik olarak mmkn

grlmemektedir.

izim 4 : Kalite Halkas

Ancak sorun Kalite Gvence Sisteminin ne olduunun yeterince anlalamamasdr.

Bunu salaya bilmek iin, ncelikle Kalite Gvencesinin ne olmad ggn kavramak

gerekmektedir.

Kalite Gvencesi;

Kalite kontrol yada muayenesi deildir.

stn bir kontrol etkinlii deildir.

41

41


42/80

Mhendislik kararlarndan sorumlu deildir.

Youn olarak dokuman hazrlanmas gerektirmez.

nemli bir maliyet unsuru deildir.

letmenin btn hastalklarnn devas deildir.

Kalite Gvencesi;

Maliyetlerin azaltlmasna yardmc olur.

Verimliliin iyiletirilmesine yardmc olur.

Btn ilerin ilk seferinde ve her zaman doru yaplmasnn aracdr.

yi bir ynetim aracdr.

Herkesin sorumluluundadr.

Gven salama almalar kaytlarla desteklenmelidir.

Kalite Gvencesi, planl aktivitelerle ve sistematik bir yaklamla gerek firma

allarna gerekse mterilere gven verir.

Kalite Gvencesi, kalite ynetiminin uygulanmas iin gerekli bir aratr ve

tanmlanm politika ve prosedrleri belirlenmi grev ve sorumluluklar ierir. Prosedrler

bir araya gelerek el kitabn olutururlar. Kalite elkitab sistemin kalbini oluturur. Kurulu

yaps, sorumluluklar prosedrler, proses ve kaynaklar, Kalite el kitabnda aklanr.

Kalite Gvencesi, bir kalite sistemi modeli olarak Toplam Kalite Ynetimi felsefesinin

tamamlaycs durumundadr.

Gnmzdeki Kalite Gvencesi sisteminde yksek kalite, sfr hata ile zlemitir.

Bitmi rnlerde kusurlarn ayklanmas yerine retim srasnda proses denetimiyle rnlerin

kusurlu kmamas, sistemin temelini oluturur. Bu nleyici kalite anlay ayn zamanda en

ekonomik retim eklidir. Bu gn geerli olan, en yksek kalitenin (sfr hata) en dk

42

42


43/80

maliyetle retilmesi olduuna gre, Kalite Gvencesi Sistemleri, iletmelerin rekabet gcn

maksimum seviyede tuta bilmesi iin ideal sistemdir.

Oysaki kalite gvenilirlii sayesinde;

* rnn., tasarmndan, kullancya ulaana kadar getii ve ham malzemeden,

ilenmi bir btn haline kadar geirdii tm aamalar nceden tarif edilmi olduundan ve

yaplan her ilem belgelendirildiinden rn konusunda bilinletirildiinden, rnn

maliyeti artmadan hedeflenen kalite seviyesine ulalm olacaktr. Yaplm hatalar aramak

yerine bunlarn nedenleri zerine gidilerek hata kaynaklar ortadan kaldrlrsa;

* Kalitede sreklilik,

*Daha iyi rekabet imkan (fiyat-kalite),

*Mterinin gven duygusu,

*rn retim aamalarnn gittike hatadan arndrlarak zaman ierisinde kalite

muayene olaynn klmesi,

*Hata, tamir, servis ve kalite maliyetlerinde, dolaysyla genel maliyette d,

*Yksek verim,

*lerinde ada bir alma ortam salanmas,

*alanlarda yksek motivasyon,

gibi avantajlar salamaktadr. Ayrca ykselen kalite paralel olarak ulusal ve uluslararas

pazarlarda kazanlacak yeni mteriler ise ou zaman gz ard edilmektedir.

Bu sebeple kalite, bu iler ilgili uzmanlarn bir grevi olmaktan karak herseviyeden tm alanlarn yaptklar ite esas almalar gereken bir prensip olmakta ve retimsrecini etkileyen tm fonksiyonlar denetim altna alna bilmektedir.Trkiyede eitli bazkalite ulalmasnda yardmcdr. izim 5de byle bir kalite gvenirlilii sistemininuygulanmasna yol aan sebepler verilmektedir.21

izim 5:Kalite Gvenirlilii Sistemi

21 MEK, a.g.e., s.177-184.

43

43


44/80

i

2.2. ISO 9000 Kalite Gvence Standartlar

Tablo 2 : ISO 9000 Kalite Gvence Temel Standartlar

44

44


45/80

ISO 9001

Tasarm/Gelitirme,retim,Tesis ve

Hizmette Kalite Gvence Modeli

Tasarm/gelitirme, retim

ve /veya montaj yapan ve

servis hizmeti veren iletmeler

ISO 9002 retim ve Tesiste Kalite Gvence Modeli zellikle tasarmlanm ve

onaylanm tasarmlarn

retimini yapan iletmeler

ISO 9003

Son Muayene ve Deneylerde Kalite

Gvence Modeli

Son muayene ve deneyler

srasnda herhangi bir rn

uygunsuzluu konusunda

kontrol yeteneine sahip

iletmeler.

Mevcut Kalite Sistemi Standartlar kendi iinde 3 grupta toplanmaktadr:

Aklayc ve tavsiye nitelii tayan sistem standartlar: ISO 9000, ISO 9004, ISO

9004-2, ISO 9004-3, vb.

Bu sistem standartlar, kalite gvence sisteminin kavramlarn aklamak uygulamada

ynlendirici ve yardmc olmak amacyla hazrlanm, rehber niteliindeki dokmanlardr.

Uygulama zorunluluu tayan sektr el sistem standartlar: KTA 1401,

ANSI/ASME NQA-1,vb.

Bu standartlar, szleme imzalayan firmalarn yerine getirmesi gereken artlar verirler ve

genellikle belirli bir sektre hitap ederler.

Farkl seenekler sunan genel amal kalite sistem standartlar: ISO 90001-9003,

TS ISO 9001-9003, AQAP 1-4-9,vb.

Bu tr standartlar firmann durumuna uygun bir sistem seme imkan tanrlar.

ISO 9001 Kalite gvence standardnn kapsamnda kalite ynetim sisteminden sat

sonras hizmete kadar kalite sistemini ilgilendiren temel konular bulunmaktadr. Her bir konu

45

45


46/80

eitli standart maddeleri ile desteklenmektedir. Bir ISO 9001 standardnn maddeleri Tablo 3

de gsterilmektedir.

Tablo 3: ISO 9001 Maddeleri

KONULARIN ELE ALINDII

ANA BALIKLAR

ISO 9001 MADDELER

Kalite Ynetim Sistemi 4.1 Ynetim Sorumluluu

4.2 Kalite Sitemi ilkeleri

4.5 Kalite Dokmantasyonu

4.14 Dzeltici ve nleyici faaliyetler

4.17 Kalite Sistemi denetimi

Mteri isteklerinin salanmas 4.3 Szlemenin Gzden geirilmesi

faktrlerin kontrol 4.4 Tasarm kontrol

4.8 Malzeme kontrol ve izlenebilirlik

4.9 Proses kontrol

4.13Uygun olmayan rnn kontrol

4.18 Personel

D Faktrlerin kontrol 4.6 Satn Almada Kalite

4.7 Alcnn Temin Ettii rn

Uygunluun Gsterilmesi 4.10 rnn Dorulanmas

4.11 lme ve Deney Tehizatnn Kontrol

4.12 Doruluun Kontrol

4.16 Kalite Kaytlar

4.20 statistik Metotlarn kullanm

46

46


47/80

Mamul/Servis Kalitesinin

korunmas

4.15 Tama Depolama Ambalajlama

Sat Sonras Hizmet 4.19 Sat Sonras Servis

KAYNAK: Gven,1992:16

ISO 9000 Standartlar kalitenin yalnzca rn, hizmet ve retim srecinde deil,

iletmenin kalite politikasndan ynetim sistemlerine kadar tm srelerde benimsenmesini ve

tm alanlarn katlmn ngrmektedir. Bu standartlarn ortaya koyduu modeller,

szlemeli koullarda alcya kalite gvencesi verebilme hizmet ederken, bir yandan da

maliyet, etkinlik ve performans gibi konularda avantajlar salamak ve kendisine en uygun

kalite ynetimi modelini kurmak ve gelitirmek bakmndan kurululara yardmc olmaktadr.

2.3. ISO 9000 Standartlarnn Analizi

ISO 9000 serisi standartlar her eit iletme koullarna uygun bir Kalite Gvence

Sistemi (KGS) kurulmasnda ve/ veya bir baka iletmenin KGSin deerlendirilmesinde esas

olarak kullanla bilecek bir modeldir. nerilen tm dier yaklamlar gibi kuvvetli ve zayfynleri, iletmeye salayc avantajlar ve yaratabilecei olumsuzluklar bulunmaktadr. Bu

noktalarn dikkatlice deerlendirilmesi, standartlar uygulayan ve uygulayacak iletmeler

acsndan nemlidir.

Standartlarn Kuvvetli Ynleri:

1. Kalite ile ilgili dzenli zmleme yntemlerini iermesi ve kullandrmas.

2. Yaklam sreklilii.3. Durumsallk yaklamnn uygulanmasnn nerilmesi.

4. Kalite Gvence Belgesi almann kredibilite ve nerilmesi.

5. Uzun vadede tm iletme giderlerinde azaltma yarata bilmesi.

6. yi bir dokmantasyon temelinin oluturulmasnn salanmas, bilgi iletiiminin

iyiletirilmesi nedenlerin izlenebilmesi olaslnn arttrlmana ortam salamas.

7. Btnsel sistem yaklamnnkurumun bir btn olarak ele alnmasnn-geliiminin

salanmas.

47

47


48/80

Standartlarn Zayf Ynleri :

1. Belge alma srecinin zaman alc olmas.

2. Srecin, kaynak youn olmas.

3. Bir iletmenin koullara ve evreye uyma yeteneinin, esnekliini ve gcn

azalta bilme zellii.

4. Uygulama iin hi bir yntem sunulmamas.

5. Kullanlan dil ve kavramlarn retim sektrne gre ayarlanm olmas;hizmet

sektrnde uygulanabilmesi iin ayr bir yorum yaplmasn gerektirmesi.

6. Uygulamann kltrel dirence uygun olmasnn gereklilii.

7. letmelerin, kendi kalite standartlarn srekli olarak saladklarndan emin

olmalarnn gl.

Standartlarn Salayabilecei Avantajlar:

1. Kurumun kalite bakmndan rekabet gc ykselebilir.

2. Uluslar aras geerlilii olan standardn prestiji ile stratejik pazarlama frsatlar doga

bilir.

3. Byle bir iletmenin yesi olmann verecei onurla, alanlarn i tatminlerininmotivasyonlar artabilir.

letmelerde kalite gvence sisteminin kurulmas ve etkili bir ekilde uygulamas bir

anlamda modern ynetim tekniklerinin temelini oluturur. Ancak ISO 9000 Standartlar

gncel haliyle aada sralanan ve kalite sisteminin yaamsal nem tayan ilevlerine tam

olarak yant vermede yeterli deildir. Bunlar,

Kalite maliyet analizi uygulamalar

Motivasyon

Yaplan iler

Documents

8 02 KALİTE KAVRAMI VE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ