บทท 3

การรบรและการเรยนรของเดกปฐมวย

ภาพท 41 การรบรและการเรยนรของเดกปฐมวย

การเรยนรภาษาของเดกปฐมวย เปนการเรยนรทสมพนธเชอมโยงกบการคดซงเปนพฒนาการดานสตปญญาของเดกปฐมวย การถายทอดความรสกนกคดซงกนและกนเพอใหมความเขาใจกนในสงคม จาเปนตองใชภาษาเปนเครองมอในการสอสารเปนสาคญ ภาษาถอไดวามหนาทในการสอความคด คอเปนสะพานเชอมโยงความคดของมนษยไปสกนและกนได ดงนนภาษาและความคดจงมความสมพนธกนอยางใกลชดดงทเปนททราบกนดวา ปจจยทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวย คอ วฒภาวะ และการเรยนร อยางไรกตาม การเรยนรของเดกปฐมวยจะแตกตางไปจากการเรยนรของบคคลวยอน ๆ กลาวคอ เดกปฐมวยจะเรยนรโดยผานกระบวนการรบร

ผทเกยวของกบเดกปฐมวย ทงพอแม ผเลยงด และคร จงตองตระหนกถงสงทเดกปฐมวยจะรบร เพราะสงผลโดยตรงตอการเรยนรของเดกปฐมวย ดงนน หากมการจดประสบการณใหอยางเหมาะสมกจะชวยใหเดกปฐมวยมการเรยนรดวยความสขและพอใจ อนจะทาใหผลแหงการเรยนรเปนไปตามจดมงหมายทตงไว

การรบร (Perception) การรบร (Perception) คอ การไดสมผสดวยประสาทสมผสทงหา หรออาจกลาวไดวาการรบร

หมายถง กระบวนการทเดกไดนาเอาสงทตนไดยน ไดเหน ไดสมผส ไดชม ไดกลน จากสงเราภายนอกรอบตว เขามาจดระเบยบและใหความหมายเกดเปนความรความเขาใจขน

-58-

การรบรจงเปนกระบวนการของการตความตอสงทไดยน ไดเหน ไดกลน ไดรรส และการทมความรสกดวยประสาทสมผสตาง ๆ ในตวเรา

กระบวนการรบรมไดขนอยกบคณสมบตของสงทเราจะรบร คณสมบตและความสมบรณของอวยวะการรบรของเราเทานน หากแตยงขนอยกบประสบการณในอดต ความตองการ แรงจงใจ และคานยมของเราอกดวย องคประกอบของการรบร

องคประกอบทสาคญของการรบร ม 4 ประการ คอ 1. สงเรา สงเราทเปนตนกาเนดใหเกดการรบรจะอยในรปของวตถหรอพลงงานตาง ๆ เชน เสยง

แสง อณหภม ส กลน การทบคคลจะรบรไดหรอไมนน สวนหนงขนอยกบพลงงาน ปฏกรยา หรอความเขมของสงเราทจะไปกระทบตอระบบประสาทสมผส หากความเขมของสงเรามนอยเกนกวาทระบบประสาทสมผสจะรบความรสกได บคคลกไมสามารถรบรถงการมอยของวตถ นน ๆ ในสงแวดลอมได

ภาพท 42 องคประกอบของการรบร

2. ตวกลางหรอสอ กอนทสงเราจะเขาไปกระทบระบบประสาทสมผส ตวกลางหรอสอจะมอทธพลในลกษณะทจะทาใหการรบรสมผสนนดขนหรอเลวลงได ตวกลางหรอสอเหลาน ไดแก คลนแสง คลนเสยง อณหภม หรอปจจยทางกายภาพทงหลายภายในสงแวดลอมนน ๆ ทจะทาใหการรบรสมผสดขน เชน ถาเราเดนอยทามกลางแสงแดดเปรยงในตอนเทยงวน จะพบวาการมองวตถ ตาง ๆ ทามกลางแสงแดดทาไดไมด ตาจะพราหรอแสบตา ทาใหมองไมถนด เพราะสอทางแสงไมดพอทจะสนบสนนใหมการมองเหนทดได ซงตรงกนขามกบแสงในยามเชาหรอเยน หรอในทรมทความจาของแสงลดลง การมองเหนวตถจะมความชดเจนขน และมองดวยความสบายตา เปนตน นอกจากน การดดแปลงใหสอดขนจะทาใหการมองเหนภาพดขนดวย เชน การใสแวนกรองแสงเมออยกลางแสงจา ชวยทาใหการมองเหนดขน

3. เซลลประสาทรบสมผส จดเปนองคประกอบทสาคญอกประการหนงของการรบร ประสาทสมผสประกอบดวยเซลลตวรบสมผสจานวนมาก ซงมอยในบรเวณพนผวรอบนอกของอวยวะตาง ๆ ในรางกาย เชน บรเวณผวหนง ลน ตา ห จมก ฯลฯ เซลลประสาทเหลานมหนาทรบความรสกหรอคอยจบการ

-59-

เปลยนแปลงทงหลายในสงแวดลอม เมอมพลงงานใด ๆ จากสงแวดลอมเขามากระทบตอประสาทสมผส ประสาทสมผสกจะเปลยนพลงงานทมากระตนเหลานนใหเปนพลงงานเคมไฟฟา (Electrochemical energy) รบและสงถายความรสกไปเปนทอด ๆ ตอไปจนถงระบบประสาทสวนกลาง คอ สมอง ในบางกรณทประสาทสมผสมปญหาไมสามารถรบรความรสกได เชน กรณทพยาบาลใชยาชาทาบรเวณผวหนงกอนการฉดยา ทาใหเซลลรบความรสกบรเวณผวหนงไมทางานชวขณะในการทจะรบความรสกตอเขมทแทงลงไปในบรเวณผว เมอเซลลบรเวณนนไมสามารถรบความรสก กไมสามารถทจะกอใหเกดการถายทอดความรสกไปยงเซลลตวอน ๆ เมอเซลลประสาทตวอน ๆ ไมไดรบขอมลของการรสก ระบบประสาทสวนกลาง คอ สมองกไมรบรอะไรทงสน บคคลนนจงไมมความรสกเจบเมอถกเขมแทง เปนตน

นอกจากนน บคคลบางคนมความพการทระบบการรบความรสก เชน ความพการทางการมองเหน ความพการทางการไดยน ขอจากดของความพการเหลานมบทบาทสาคญตอพฒนาการของการรบรของคนพการ ทาใหมการรบรไดอยางจากด ซงจะมผลโดยตรงตอสมฤทธผลทางการเรยนรและการปรบตว

4. ระบบประสาทสวนกลางหรอสมอง มบทบาทในการรบรขอมลการรสกทสงเขามา สมองทาหนาทบนทกและลงรหสสงเราเหลานน มการประเมนและตความตอขอมลการรสกเหลานน ซงการทจะทาเชนนได ระบบประสาทสวนกลางจะตองอาศยการเรยนร ความทรงจาเดม และประสบการณตาง ๆ มาประมวลกนเขาเพอจดระบบการรบรใหม ใหเปนการรบรปจจบน เมอตความแลวกจะพฒนาเปนการรบร

สมองจดวาเปนสวนสาคญของระบบการรบร หากผรบรมคณภาพสมองไมด หรอมความผดปกตทสมอง การรบรจกไมเกดขน หรอมความผดปกตของการรบรเกดขน ผทปวยเพราะสมองไดรบการ กระทบกระเทอนจากอบตเหต หรอสารเคม เชน แอลกอฮอล ยาพษฆาแมลง ฯลฯ จะไมตอบสนองตอสงเราทมากระตน เขาอาจจะมองเหนหรอไดยน แตไมสามารถตความตอสงทเหนหรอไดยนได จงไมมปฏกรยาโตตอบใดออกมา ในบางกรณทผปวยเกยวกบระบบสมอง อาจทาใหเกดการรบรทผดปกตขนมาได เชน ผปวยดวยโรคเนองอกในสมอง เชอซฟลสขนสมอง การมความผดปกตในการรบร มผลใหการแสดงพฤตกรรมผดปกตตามไปดวย เปนตน

ระบบประสาทสวนกลางทาหนาทสาคญตอการรบร โดยทาหนาทตความตอขอมลทไดรบมา กระบวนการตความจะเรมตนภายหลงจากทไดมการรบสญญาณขอมลจากการรสกจากประสาทรบสมผสไปบนทกไวในระบบประสาทสวนกลางหรอสมองแลว กระบวนการนเรยกวา กระบวนการปรบเปลยนสงทจะ

ภาพท 43 ระบบประสาทสวนกลางทาหนาทสาคญตอการรบร

-60- บนทกไวในระบบประสาทสวนกลาง (Constructive process) กลาวคอ สงเราทจะถกบนทกลงในระบบประสาทสวนกลางน จะถกประเมนตความไปพรอม ๆ กบ กจกรรมทางระบบประสาททเกดขนในขณะรบความรสกนน ๆ ดวย เชน เดกสองคนกาลงจองไปทกลวยหอมสกเหลองอรามและมกลนหอม เดกทงสองจะรบสญญาณภาพของกลวยหวนนพรอม ๆ กบกลนหอมของกลวย ภายใตสภาพแหงตวกลางหรอสอทเหมาะสม ไดแก แสงสวางทเพยงพอ ระยะความหางทพอจะมระหวางกลวยหวนนกบตวเดก เมอประสาทตาและประสาทจมกรบสมผสแลว สงขอมลไปยงระบบประสาทสวนกลาง จะมการลงรหสบนทกขอมลไวในกระบวนการปรบเปลยนสงเรา (Constructive process) น เดกทงสองจะมการปรบเปลยนสงเราแตกตางกนไป เชน เดกคนหนงอยากกนกลวยมาก ซงอาจจะเปนเพราะความหวหรอเปนเพราะเขาชอบกลวยมาก แตเดกอกคนหนงกลบเบอนหนาหน ซงอาจจะเปนเพราะเขาอมเตมท หรอเปนเพราะเขาเกลยดกลวยหอมมาก จะเปนไดวาเดกทงสองคนรบรตอกลวยหอมแตกตางกน ทง ๆ ทไดเหนและไดกลนเหมอน ๆ กน ทงนเพราะวาเขามกระบวนการปรบเปลยนสงเราทเกดขนในตวเขาทงสองตางกน เปนตน

ดงนน กระบวนการรบรจงสามารถแบงออกไดเปน 2 ขนตอน คอ ก. ขนตอนการรสก เปนขนตอนทรางกายตอบสนองตอสงเราทมากระทบประสาทสมผสในสวน

ตาง ๆ ของรางกาย สงเราเหลาน ไดแก การเปลยนแปลงของสรรพสงทงหลายในสงแวดลอม ทมผลกระทบตอระบบประสาทสมผสในขณะนน สงเราในสงแวดลอมอยในรปของพลงงานและสสาร พลงงานและสสารเหลานจะกอใหเกดปฏกรยาตอการรบรแตกตางกนไป ตามสภาพของสสารและพลงงานนน เชน พลงงานเสยงยอมไป

ข. กระตนความรสกทห คอ การไดยน สสารทคงสภาพอยและคลนแสงไปกระตนความรสกทตา คอ การมองเหน หากสงเราเปนสารเคมกจะไปกระตนการไดกลนและรรส เปนตน

ค. ขนตอนการตความ คอ เปนขนตอนทระบบประสาทสวนกลาง คอ สมองทาหนาทตความตอการรบรความรสกทกระแสความรสกสงเขามา เมอมการรบรแลวกบนทกลงรหสไวเปนขอมลสาหรบการตอบสนองตอไป

ภาพท 44 การรบรสวนตาง ๆ สวนรวม และรายละเอยด

การรบรของเดกปฐมวย

การรบรของเดกปฐมวยในเรองตาง ๆ นน ไดมการศกษาทดลองคนควาพบในหลายลกษณะ ดงน

-61- 1. การรบรรปทรงตาง ๆ จากการศกษาพบวา เดกสามารถรบรและมปฏกรยาตอความแตกตาง

เรองรปรางของวตถตงแตอาย 6 เดอนขนไป เดกจะพฒนาความสามารถในดานการรบรรปทรงของวตถ (Form perception) ตามอายทเพมขน กลาวคอ เดกอายระหวาง 2 – 3 ป สามารถจดวตถเขาคกนตามรปทรง (Form) ได ในขณะทเดกอาย 3 – 6 ป จะจบควตถโดยเลอกสได และเมอเดกอาย 6 ปขนไป จะมความสามารถแยกแยะรปทรงของตวอกษรและตวเลขได แตกยงมปญหาในการเรยนรทจะแยกความแตกตางของพยญชนะบางตว เชน ฏ กบ ฎ หรอ ช กบ ซ

ความสามารถในการแยกแยะรปทรงเปนเรองสาคญสาหรบการเรยนอานและเขยนของเดก เพราะเดกจะตองเขาใจและเรยนรเรองความแตกตางของรปทรงของตวอกษรเสยกอนทจะแยกแยะพยญชนะตาง ๆ ได อยางไรกตาม ความสามารถในการเรยนรและการแยกแยะความแตกตางเรองรปทรงนจะพฒนาเพมขนเรอย ๆ ซงขนอยกบวฒภาวะทเพมขน และจากการฝกฝนปฏบตอยางสมาเสมอ

2. การรบรสวนตาง ๆ สวนรวม และรายละเอยด เดกจะไมสามารถแยกแยะสงทเขารบรออกเปนสวนตาง ๆ ได โดยเฉพาะสงทเปนสงใหม ไมมความหมาย โดยปกตแลวเดกจะรบรโครงสรางสวนนอกของสงตาง ๆ สวนความสามารถทจะแยกสวนตาง ๆ ออกจากการรบรของโครงสรางสวนรวมนน จะพฒนาขนทละนอยตามลาดบอายทเพมขน จงกลาวไดวา ความสามารถในการแยกแยะสวนรวมและสวนปลกยอยของสงตาง ๆ ไดดเพยงใดขนอยกบอายของเดก

การรบรเรองดงกลาวมผลตอการเรยนรของเดก เมอเตบโตขน เพราะจะชวยใหเดกสงเกตเรองความเหมอน ความแตกตางของพยญชนะและตวเลข เชนเดยวกบการรบรรปทรง 3. การรบรเกยวกบความคงท หมายถง ความสามารถในการรบรถงคณสมบตตาง ๆ ของวตถทยงคงสภาพอยเสมอ แมวาจะมการเปลยนแปลงสภาวการณตาง ๆ เชน การมองบานในระยะไกล จะเหนวาเลกกวาบานทมองในระยะใกล ทเปนเชนนเพราะเกดการรบรความคงทของขนาดของวตถ (Size Constancy)

นอกจากน คนเรายงมการรบรความคงทของรปทรง (Form Constancy) อกดวย เชน การมองเหนรปรางของหนงสอ ปากกา โตะ ฯลฯ ซงถาวางไวในลกษณะใดกจะมองวาเปนวตถเหลานนเชนเดม

นอกจากความคงทดานขนาดและรปทรงของวตถแลว ยงมความคงทดานความสวางและคณสมบตดานอน ๆ ของวตถอกดวย ความสามารถในการรบรเกยวกบความคงทนไมสามารถระบไดวาเกดขนเองตามธรรมชาต หรอเนองมาจากการรบร แตจากการศกษาทดลองของนกจตวทยา พบวา การรบรดงกลาวจะพฒนาขนเรอย ๆ ตามอายทเพมขนของเดก และคณภาพของการรบรขนอยกบความพรอมทางวฒภาวะและการเรยนรของบคคลดวย

ภาพท 45 การรบรมอทธพลตอเจตคต

-62-

จากลกษณะการรบรของบคคลดงกลาว แสดงใหเหนวาการนาเดกปฐมวยไปสการเรยนร ซงนอกจากจะอาศยองคประกอบจากตวผเรยนเอง ไดแก วฒภาวะและความพรอมแลว ผทใกลชดกบเดกปฐมวยจะตองจดหาวธการใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกปฐมวย กลาวคอ ใหเดกไดรบรผานประสาทสมผสทงหา รวมทงการจดประสบการณใหเดกไดฝกฝนในเรองทตองการอกดวย ความสาคญของการรบร

การรบรมความสาคญตอพฤตกรรมในชวตประจาวนของคนเราเปนอยางมากในแตละดาน คอ 1. การรบรกบการเกดเจตคต ในชวตประจาวนของเรา ขอมลนานาชนดไดหลงไหลเขามาส

ระบบการรบร ทงโดยเจตนาหรอไมเจตนา สวนหนงเนองมาจากความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยการสอสาร ขอมลตาง ๆ ของสอมวลชนนจะมอทธพลตอการทาความเขาใจในเหตการณตาง ๆ ทเกดขน และทาใหเกดการตดสนใจทจะกระทาหรอตอบโตตอขาวสารนน ๆ เชน การโฆษณาขายสนคาทางสอมวลชน การใหขอมลสนคาตาง ๆ ทาใหประชาชนไดรบรวามสนคาใดอยในทองตลาด ซงจะนาไปสการบรโภคสนคานนในโอกาสตอไป การใหขอมลทางสอมวลชนในรปแบบตาง ๆ จะทาใหผรบขาวสารมความเชอถอ มเจตคตทด และมคานยมตอสงเหลานนในระดบใดระดบหนง ปรากฏการณเชนนคอ การทการรบรมอทธพลตอเจตคต ซงวธการทนามาใชกเพอการเปลยน เจตคต ดวยการใชสอตาง ๆ ใหเกดการรบร การไดเหนโฆษณาบอย ๆ กจดวาเปนองคประกอบทางสงแวดลอมทสาคญททาใหเกดการรบรในทางทดตอการโฆษณานน ๆ และเกดเจตคตทด การมคานยมตอผลตภณฑหรอวตถทนามาโฆษณา

2. การรบรกบสขภาพจต ความผดปกตของการรบรบางลกษณะ เปนอาการของผทมสขภาพจตไมด เชน อาการประสาทหลอนทางห หรอการไดกลน ฯลฯ ซงเปนการรบรทผดปกต ขนอยกบสขภาพจตของผรบรเอง การรบรจงเปนตววดสขภาพจตของบคคลอกดวย นอกจากน การรบรทไมสอดคลองกบความเปนจรงจะมผลตอความวตกกงวล ทาใหเกดเปนความเครยดทางอารมณขนมาได

ภาพท 46 ผเรยนสงเกตผลทเกดตรงกบจดมงหมายทตองการเรยกวาเกดการเรยนร

-63-

3. การรบรการเรยนรการแกปญหา การทบคคลจะแกปญหาอะไรไดนน จะตองมการจดระบบแบบแผนการตอบสนองตอสงแวดลอมหรอปญหานน ๆ ภาวการณรบรจะเขามามอทธพลตอการจดระบบแบบแผนของการคดแกปญหา เชน การเลนหมากรก จดวาเปนการแกปญหาทตองอาศยการรบร ซงการรบรนจะมผลกบการคดแกปญหาในขณะทเลนหมากรก ผเลนไมเพยงแตจะรบรหมากทเดนอยบนกระดานเทานน แตจะตองคาดคะเนความคด ความเปนไปไดทจะพงเกดขน หากมการขยบหมากหรอมการเปลยนแปลงใด ๆ ในสงแวดลอมกจะมผลกระทบอยางตอเนองเกดขน คนเลนหมากรกจงตองมการรบรทไวตอการเปลยนแปลง เปนตน

การเรยนร (Learning) การเรยนร (Learning) หมายถง การเปลยนแปลงและปรบปรงพฤตกรรมเพอตอบสนองตอ

สถานการณทไดรบ การเรยนรจะเกดขนเมอมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงเกตได องคประกอบทจะกอใหเกดการเรยนร ไดแก วฒภาวะและความพรอม ซงเปนการเปลยนแปลงทางดานรางกายและความสามารถทจะทาสงหนงสงใด

ธรรมชาตของการเรยนร การเรยนรมลกษณะทเปนธรรมชาต ดงน 1. การเรยนรเปนกระบวนการ ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ

1.1 มสงเรามาเราผเรยน 1.2 ผเรยนรบรสงเรา 1.3 ผเรยนแปลความหมายของสงเราทรบร 1.4 ผเรยนมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราตามทรบรและแปลความหมาย 1.5 ผเรยนสงเกตผลทเกด ถาตรงกบจดมงหมายทตองการ กเรยกวา เกดการเรยนรแลว

แตถาไมตรงกบจดมงหมายทตองการกตองแกไขใหม

ภาพท 47 ปจจยธรรมชาตของการเรยนร

-64-

ตวอยางทแสดงใหเหนถงกระบวนการทง 5 ขนตอน ดงกลาว ดงจะเหนไดจากการเรยนรของเดกวากานารอนนนรอนไมควรจบ

สงเรา ไดแก กานารอน ซงเราใหเดกเกดความสนใจ เดกรบรวามกานารอน เดกแปลความหมายของสงเรา (กานารอน) วา นาสนใจอาจเปนของเลนอยางหนง เดกมปฏกรยาตอบสนองตอสงเรา (กานารอน) ดวยการเออมมอไปจบ เดกสงเกตผลทเกด ปรากฏวาไมตรงกบจดมงหมาย นนคอ เดกรอนมอ กานารอนนนรอน

ไมใชของเลน ตองมการแกไขคอตอไปจะไมจบกานารอนอก 2. การเรยนร เปนการแกไข เปลยนแปลง หรอปรบปรงพฤตกรรม เมอไดรบประสบการณ แต

ถาหลงจากไดรบประสบการณแลวยงไมมการเปลยนแปลงพฤตกรรมกถอวายงไมเกดการเรยนร 3. การเรยนรมใชวฒภาวะ เพราะวฒภาวะเปนความเจรญเตบโตตามธรรมชาต มไดเกดจาก

ประสบการณ แตการเรยนรเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทเนองมาจากการมประสบการณ 4. การเรยนรจะเกดไดงายถาสงนนมความหมายตอผเรยนและเปนสงทผเรยนสนใจ 5. ความแตกตางระหวางบคคล ทาใหเกดความแตกตางกนในเรองของการเรยนรของเดกแตละ

คนดวยการเรยนรในเรองเดยวกน เดกแตละคนจะเรยนรไดไมเทากน และอาจตองใชวธการตางกน ผลการเรยนรจงอาจมากนอยแตกตางกนดวย

ภาพท 48 สภาพทางอวยวะรบความรสก และประสาทสมผส ปจจยทเกยวของกบการเรยนร

ดวยเหตทการเรยนรทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมโดยอาศยประสบการณตาง ๆ ทไดรบ มนษยจะเรมเรยนรตงแตอยในครรภของแม และการเรยนรเปนสงสาคญยงตอพฒนาการของแตละบคคล เพราะการเรยนรจะทาใหมนษยสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตาง ๆ ในชวต เพอใหสามารถดารงชวตอยได ดงนน การเรยนรจงชวยใหบคคลสามารถปรบพฤตกรรมใหเหมาะสมกบสถานการณเพอเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ได การเปลยนแปลงพฤตกรรมนจะทาใหบคคลเผชญกบสภาพการณชนดเดยวกนในครงตอมาดวยพฤตกรรมทแตกตางไปจากเดม การเรยนรจงมขอบเขตกวางขวางและเปนกระบวนการทบคคลจะตองนามาใชเพอพฒนาตนเอง จงอาจกลาวไดวา บคลกภาพของบคคลเปนผลทเกดมาจากการเรยนรเกอบทงสน

-65-

เพราะการพฒนาบคลกภาพทกดานของบคคลเกดมาจากการเรยนรของแตละบคคล การเรยนรมไดเกดขนเฉพาะในหองเรยนเทานน แตบคคลจะเรยนรจากสงแวดลอมรอบตวนนเอง การเรยนรของบคคลประกอบดวยปจจยทสาคญดงน

1. วฒภาวะ เปนระดบความเจรญเตบโตสงสดของบคคลในระยะหนง ๆ ซงประกอบดวย วฒภาวะทางดานสตปญญา วฒภาวะทางอารมณ วฒภาวะทางสงคม และวฒภาวะทางกายภาพ

2. วย ความสามารถทางสตปญญาของบคคลในแตละวยจะมลกษณะทแตกตางกน กลาวคอ มนษยมอายมากขน ความสามารถในการเรยนจะลดลงบาง แตจะสามารถแสดงเหตผลและการควบคมอารมณไดดขน ความสามารถในการเรยนรจะถงขดสงสดเมอบคคลมอายประมาณ 20 – 25 ป

3. เพศ เพศชายและหญงมความสามารถทแตกตางกนหลายดาน ซงสาเหตทแตกตางกนนอาจเนองมาจากปจจยหลายประการ เชน ความเชอ ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม ฯลฯ

4. วสยสามารถ หมายถง ขดสงสดของความสามารถของบคคล ซงในแตละคนจะมวสยสามารถทแตกตางกน

5. ประสบการณเดม หรอความรเดม จดเปนพนฐานทสาคญทจะชวยใหการเรยนรในเรองใหมใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

6. การจงใจ เปนตวกระตนใหบคคลเกดพฤตกรรมทมวตถประสงคแนนอน การจงใจใหเกดการเรยนร อาจจากเครองลอ หรอสงจงใจหลายประการ เชน การชมเชย การแขงขน การใหรางวล การลงโทษ ฯลฯ ซงสงเหลานลวนมอทธพลตอการเรยนรของบคคลทงสน

7. สภาพทางอวยวะรบความรสก และประสาทสมผส ถาบคคลมความบกพรองทางอวยวะรบความรสกและประสาทสมผส เชน ตาสน ตาบอดส หหนวก หตง หรอมความบกพรองทางประสาทสมผสอน ๆ กจะทาใหเปนอปสรรคตอการเรยนรของบคคลดวย

การเรยนรเปนกระบวนการทสาคญทสดอยางหนงในชวตมนษย และทกคนจะตองเรยนรตงแตเรมปฏสนธจนตาย การเรยนรชวยใหบคคลสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมไดดขน

ภาพท 49 สภาพทางอวยวะรบความรสก และประสาทสมผส

-66-

องคประกอบทมอทธพลตอการเรยนร

แมนกจตวทยาทงหลายจะมความคดเหนขดแยงกนอยในเรองของกระบวนการเรยนร แตอยางไรกตาม นกจตวทยาเหลานมความเหนรวมกนวา มองคประกอบบางประการทมอทธพลตอการเรยนรของเดก ไดแก

1. เปาหมาย เปนสงสาคญทจะกระตนใหเกดกระบวนการเรยนร เพราะไมมพฤตกรรมใด ๆ เกดขนอยางมเปาหมาย การเกดของพฤตกรรมนนจะตองมงสความตองการหรอเปาหมายของบคคลเปนหลก แตการตงเปาหมายของเดกในบางครงยงอาจจะสบสน และมหลาย ๆ เปาหมายอยรวมกน ดงนน เพอจะใหเกดการเรยนรทด เปาหมายทเดกตงขนจงควรแยกแยะใหเหนอยางเดนชด รวมทงควรแบงออกเปนระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว อกดวย เพอใหเดกจะไดไดมโอกาสประสบความสาเรจในแตละชวงตอน ตลอดจนไดรบการเสรมแรงเมอประสบความสาเรจ อนจะชวยใหเกดการเรยนรดขน การตงเปาหมายนนมขอทควรพจารณาดงน

1.1 เปาหมายอาจจะยากเกนไป จนทาใหเดกมความคดวาไมมความหวงทจะประสบความสาเรจได

1.2 เปาหมายอาจจะงายเกนไป ทาใหไมเปนการทาทายความสามารถ 1.3 เดกทขาดความมนใจในตนเองและขาดความมนคง มกจะเลอกเอาเปาหมายทสงเกนไป

เพอทวาตนเองจะไดมความรสกวาไดประสบความสาเรจอยางสงเมอทาไดสาเรจ 1.4 เดกบางคนอาจจะตงเปาหมายตาเกนไป เพอเปนการปองกนตนเองจากความลมเหลว 1.5 ผทมอทธพลตอเดก ทงพอ แม ผปกครอง คร อาจมอทธพลตอการตงเปาหมายของเดก อยางไรกตาม เดกจะตองเปนผตงเปาหมายขนเอง โดยทพอแมครหรอผปกครองจะชวยให

ดวยการใหคาปรกษาและแนะนาในกรณทเดกมปญหาหรอในกรณทเดกตงเปาหมายไวสงหรอตากวาระดบความสามารถของตนเอง

ภาพท 50 องคประกอบทมอทธพลตอการเรยนร

-67-

นอกจากน องคประกอบอกสงหนงทมอทธพลตอการตงเปาหมายของเดก คอ ความวตกกงวล ซงจะเหนไดจากวธการตงเปาหมายของเดกทเคยมประสบการณทเคยลมเหลว หรอไมประสบความสาเรจมากอน เดกกลมนมกจะตงเปาหมายทสงหรอตาจนเกนไป ซงการทเดกตงเปาหมายไมเหมาะสมกบความสามารถของตนเองยอมจะกอใหเกดผลกระทบตอการเรยนรของตน ตลอดจนความวตกกงวลของพอแม ผปกครองกอาจจะมสวนในการตงเปาหมายของเดกไดดวยเชนกน

2. วฒภาวะและความพรอม เดกจะสามารถเรยนรสงตาง ๆ ไดด เมอมความพรอม ซงการทเดกจะมความพรอมไดนน เดกจะตองมวฒภาวะทเจรญเตมทเสยกอน เชน การทจะสอนใหเดกจบชอนรบประทานขาวเองนน ถากลามเนอนวมอและแขนของเดกยงไมเจรญเตมท กจะสอนใหเดกเรยนการจบชอนรบประทานขาวไมได เปนตน พฤตกรรมหลายอยางทเดกระทา เชน คลาน เดน นง ควบคมการขบถาย ฯลฯ เกดขนจากมวฒภาวะทเหมาะสมเทานน ซงพฤตกรรมนไมจาเปนทจะตองฝกฝนเลย เมอถงเวลากจะเกดขนเอง แตถาเราตองการฝกฝนเดกในขณะทเดกยงมวฒภาวะทยงไมสมควร อาจจะไมกอใหเกดผลดนก

อยางไรกตาม การฝกฝนกอนทเดกจะมความพรอมเปนการทาใหเดกมความสามารถกอนถงวยอนสมควร ซงจะมผลทาใหเดกมความมนใจสง และมบคลกภาพทมวฒภาวะดกวาเดกทไมไดรบการฝกฝนมาเลย นอกจากนน เดกทเคยฝกฝนมากอนกอาจจะมโอกาสประสบความสาเรจในการเรยนในระยะตนของวยเรยน ซงจะมโอกาสไดรบคาชมเชย อนจะเปนแรงจงใจใหเดกเกดความอยากเรยนตอไปดวย

3. การสารวจ ความแตกตางระหวางความสามารถในการเรยนรของมนษยและสตวอยางหนงทเหนไดชดเจน คอ กระบวนการในการแกปญหากจะทาใหเกดความเครยดในอารมณ ซงเปนเหตไปสการกอใหเกดความคดทจะสารวจหาคาตอบของปญหานน วธการสารวจอาจจะทาโดยการสงเกต วธการแกปญหาของตวแบบหรอการหาเหตและผลสนบสนน สงหนงทมนษยมกจะกระทาในขณะททาการสารวจหรอการหาคาตอบทาใหตนเองเกดความพงพอใจ และมแนวโนมทจะหลกหนจากคาตอบททาใหไมพงพอใจดวยเชนกน ซงวธการคนหาคาตอบโดยการสารวจนน จะทาใหเดกจาไดดขน แตผลจากการสารวจนนกอาจจะเปนอนตรายหรอผลรายแรงตอเดกได พอแมผปกครองหรอคร จะตองพยายามชวยแนะแนวทางใหแกเดก รวมทงจดสถานการณและอปกรณตาง ๆ ใหเดกไดมโอกาสสารวจไดเตมทดวย

ภาพท 51 การฝกฝน ซงเปนประโยชนตอเดกอยางมาก

-68-

4. การเสรมแรงและการหยดยง เปนธรรมชาตอยางหนงของมนษย ซงมกจะเรยนรทจะแสดงออกในสงทตนจะไดรบผลกรรมทพงพอใจหรออาจกลาวไดวา มนษยเรยนรเพอทจะไดรบการเสรมแรงนนเอง พฤตกรรมใดทมนษยแสดงออกแลวไดรบการเสรมแรงกจะมแนวโนมทจะเกดบอยขนอก ในขณะเดยวกน พฤตกรรมใดทมนษยแสดงออกแลวไดรบผลทไมพงพอใจ หรอไมเปนไปตามทคาดหวงไว พฤตกรรมนนจะมแนวโนมลดลงเชนกน ดงนน สงทจะใหเดกเรยนรไดดอกอยางหนง คอ การใชการเสรมแรง

5. ความจา เปนองคประกอบทสาคญมากทจะบอกใหรวาเดกเกดการเรยนรหรอไม ถาสงทสอนใหแกเดกไปเปนจานวนมากแลว เดกจาไมไดกเทากบวาเดกไมไดเรยนรสงใหม ๆ เพมขนเลย สงทมความสาคญตอความจาของเดก คอ องคประกอบของสงทสอน ความสมพนธระหวางสงทสอนกบสตปญญาของเดกและแรงจงใจ ในขณะเดยวกน การทเดกจาไดหรอไมกยงขนอยกบเครองมอททาการวดผลดวยเชนกน ถาเครองมอททาการวดนนไมมความตรงตามสงทสอน กจะไมสามารถบอกไดวาเดกจาสงทสอนไดหรอไมได จากงานวจยของ เอบบงกส (Ebbinghaus, 1885) พบวา คนโดยทวไปมกจะลมในสงทตนเรยนรมาประมาณ 75 เปอรเซนต ในเวลา 24 ชวโมง และจากนน จะคอย ๆ ลดลงไปเรอย ๆ เมอเวลาผานไปอกหลายวน

6. การฝกฝน ซงเปนประโยชนตอเดกอยางมากโดยเฉพาะอยางยง ในการเรยนรสงทไมมความหมายหรองานทมความสบสนยงยากมาก ๆ แตการฝกฝนนนถากระทาในเวลาทยาวนานเกนไป อาจจะกอใหเกดผลเสยไดเชนกน เพราะจะทาใหเดกเกดความเบอหนายและเมอยลาได ซงมสงทควรจะพจารณาในการกาหนดเวลาใหเดกทาการฝกฝน ดงน

6.1 ชนดของงานทใหทาการฝกฝน งานบางอยางททาใหเกดความเบอหนาย เชน การทองจาถาใชเวลาฝกฝนนานเกนควร กจะทาใหเดกไมอยากทาและจะไมไดผล

6.2 ความยากงายของสงทสอน ถาสงทสอนมความยากมาก กควรจะใชเวลาฝกฝน ทละนอย ๆ และบอย ๆ เพราะจะไมทาใหเกดความเบอหนายและเมอยลาไดงาย

6.3 ความสบสนของสงทสอน ถาสบสนมากควรจะใชเวลาในการฝกทละนอย ๆ การทจะจดการฝกฝนใหเดกนน ควรทจะมการจงใจเดก รวมทงใหเดกคานงถงผลทออกมาดวย เพราะการฝกฝนทไมคานงถงผลทไดออกมา ยอมจะไมกอใหเกดประโยชนใด ๆ ทงสนอกทงเปนการสญเสยเวลาโดยเปลาประโยชนอกดวย

ภาพท 52 ลกษณะการเรยนรของเดกปฐมวย

-69-

7. การลงโทษและการใหรางวล การแสดงพฤตกรรมใด ๆ ของเดก ถาหลงจากแสดงแลวไดรบการลงโทษ การแสดงพฤตกรรมนนจะยตลง การลงโทษยงจะเปนการทาใหเดกเกดการเรยนรวา พฤตกรรมใดทไมควรจะกระทา แตมขอเสยคอ การลงโทษนนมไดบอกใหเดกรวาพฤตกรรมใดควรกระทา สวนการใหรางวลเปนการใหสงทเดกเกดความพงพอใจ หลงจากทแสดงพฤตกรรมออกมา ซงเทากบเปนเครองทชใหเดกเกดการ เรยนรวาพฤตกรรมใดควรจะกระทา ดงนนในการทจะทาใหเดกเกดการเรยนรทเหมาะสมจงควรทจะใชทงการใหรางวลและการลงโทษควบคกนไป

8. การเรยนโดยไมตงใจกบการเรยนโดยตงใจ เดกกอนเขาโรงเรยนมกจะเรยนรสง ตาง ๆ โดยไมตงใจ ซงเปนผลมาจากการปฏสมพนธในสงคมทเขาอย สงทเดกเรยนรนน อาจจะมคาหรอไมมคณคาทควรแกการเรยนรกได แตถาโรงเรยนคดวาบางสงบางอยางทมคณคาทควรแกการทเดกจะเรยนร โรงเรยนควรจะจดลาดบของประสบการณใหกบเดก เพอทจะไดชวยใหเดกเกดการเรยนรในทางทเหมาะสม แทนการปลอยใหเดกเกดการเรยนรเองโดยไมตงใจ ซงอาจจะเปนอนตรายมากกวาทจะเปนผลดกได

ภาพท 53 การเรยนรจากการบอกเลา มลกษณะคลายคลงกบการเรยนร ลกษณะการเรยนรของเดกปฐมวย

เดกปฐมวยจะมลกษณะการเรยนรทเปนเฉพาะของตน ซงอาจจะแบงลกษณะการเรยนรของเดกปฐมวยไดเปน

1. การเรยนรจากประสบการณตรง เปนการเรยนรทเดกไดรบมาจากสภาพแวดลอมโดยการกระทาการรบรและการพบเหน ประสบการณตรงทเดกไดรบจากสภาพแวดลอมนนมผลตอการเรยนร และการสรางเสรมลกษณะนสยของเดกปฐมวยเปนอยางมาก รวมทงยงสามารถเปนตวกาหนดวาลกษณะนสยของเดกปฐมวยอกดวย ซงปจจยทมอทธพลตอการเรยนรจากประสบการณตรงน อาจจาแนกไดเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ ดงน

1.1 การเสรมแรงทางบวก ไดแก สงททาใหเดกพงพอใจหลงจากแสดงพฤตกรรมบางอยาง ซงเปนผลทาใหเดกแสดงพฤตกรรมนน ๆ ซาอก เชน ถาเดกรองไหโยเยแลวไดสงของทตองการทจะทาใหเดกแสดงพฤตกรรมรองไหโยเยบอยครงขน แตถาเดกตองการทจะไดของหรอการทไดรบคาชม หลงจากแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม เดกกจะทาพฤตกรรมนนซาอก เปนตน

-70- 1.2 การลงโทษ ไดแก สงททาใหเดกไมพงพอใจ หลงจากแสดงพฤตกรรมบางอยาง ซงเปน

ผลทาใหเดกยตการแสดงพฤตกรรมนน ๆ ในเวลาตอมา เชน การทเดกจบกานารอนแลวรสกรอนมอ เดกกจะไมจบกานารอนนนอก เปนตน

จากปจจยทง 2 ประการดงกลาว บคลากรทเกยวของกบเดก ทงพอแม ผปกครองและคร อาจจะชวยสรางลกษณะนสยทเหมาะสมใหแกเดกได โดยการใหการเสรมแรงทางบวกแกเดก เมอตองการสรางใหเดกมลกษณะนสยนน ๆ ตอไป และใหการลงโทษเมอตองการใหเดกยตลกษณะนสยทไมเหมาะสม

2. การเรยนรจากการบอกเลา การเรยนรของเดกปฐมวยนน นอกจากจะเกดจากการมประสบการณตรงแลว เดกปฐมวยยงสามารถทจะเรยนรไดจากการบอกเลาของบคคลตาง ๆ หรอการบอกเลาจากหนงสอ ซงอาจกลาวไดวาเปนการเรยนรทางออม เนองจากตวเดกเองไมไดมประสบการณตรงตอสงเหลานนเชน ผปกครองบอกเดกวา “อยาพดปด เพราะจะทาใหเปนเดกทไมนารก และไมมใครเชอถอ” ตอจากนนผปกครองอาจจะยกตวอยางประกอบดวยการเลานทานเรอง “เดกเลยงแกะ”และในขณะทเลาอาจจะนาภาพมาใหเดกดดวยกจะชวยทาใหเดกเขาใจไดดยงขน เปนตน

การเรยนรจากการบอกเลา มลกษณะคลายคลงกบการเรยนรจากการสงเกตตวแบบ แตการเรยนรจากการบอกเลานน เดกจะสรางภาพพจนขนในสมองของตนแทนทจะไดเหนตรงจากตวแบบทเกดขนในชวตจรง แตในบางครงทเราไมสามารถทจะจดกจกรรมโดยใหเดกไดรบประสบการณตรงได กอาจจะตองเลอกใชวธการบอกเลาแทน

การนาเรองไปเลาใหเดกปฐมวยฟงนน มหลกในการพจารณาดงน 1. เรองทเลาตองสอดคลองกบพฒนาการของเดก เรองทดควรจะเปนเรองทเหมาะสมกบวยของ

เดกทจะรบฟง เชน ถาจะเลาเรองใหเดกวย 4 ขวบ กควรจะทราบวาเดกทอยในชวงอาย 4 ขวบ จะมความขดแยงกนระหวางการทจะพงตนเอง หรอการพงพาผอน ซงตามขนตอนของการพฒนาทเหมาะสมนน เดกจะตองพงพาตนเองใหมากทสด ดงนน เรองทจะนามาเลาควรจะตองเปนเรองทชวยใหเดกเขาใจในเหตการณหรอในพฤตกรรมนน ๆ ตลอดจนแกปญหาขอขดแยงทเกดขนในใจ การคดหาคาตอบในเรองนจะชวยพฒนาอารมณของเดกไดด เปนตน นอกจากน เรองทจะนามาเลาใหเดกฟงนน ควรจะตองสอดคลองกบชวตจรงของเดกดวย

2. เรองทเลาจะชวยทาใหเดกสามารถตดสนใจเลอกแนวทางในการปฏบตตน เรองทนามาเลา ควรจะมลกษณะทชวยทาใหเดกเรยนรในการเลอกแนวทางการปฏบตตนทเหมาะสมได

ภาพท 54 วธการเรยนรของเดกปฐมวย

-71-

3. เรองทเลาจะตองไมเปนเรองทกอใหเกดความวตกกงวล หวาดกลว และจะไมทาใหเดกสรางจนตนาการทไมเหมาะสม ตลอดจนจะตองไมเสนอเรองราวทเปนจรงกบเรองทเปนจนตนาการใหอยใกลเคยงกนมากเกนไป เพราะจะทาใหเกดปญหาแกเดกในการแบงแยกวาอะไรคอความจรง และอะไรคอสงทเปนจนตนาการ 4. เรองทเลาควรชวยใหเดกไดเรยนรเกยวกบสงตาง ๆ เชน ชวยใหเดกไดเรยนรเกยวกบการอยรวมกนในครอบครว การเออเฟอเผอแผ การชวยเหลอซงกนและกน เปนตน 5. เรองทเลาควรจบลงดวยการมขอขดแยง เพอทจะใหเดกไดแสดงความคดเหน ซงจะชวยพฒนาดานความคดและการสอสารของเดก ในการเลาเรองใหเดกฟงนน ผเลาควรจะไดเตรยมตวใหพรอม เพราะจะทาใหเรองนนเปนเรองทนาสนใจของเดก ซงมขนตอนสาหรบการเตรยมตวเพอเลาเรองใหเดกปฐมวยฟง ดงน

1. อานเรองราวทจะเลานนดวยเสยงดงอยางนอย 3 – 4 ครง 2. บนทกเสยงการเลาเรองนนลงในเทป 3. พจารณาความเหมาะสมของนาเสยง ความเรวของการพด และประโยคทใช 4. เตรยมวธการนาเขาสเรองเพอเราใหเดกเกดความสนใจ 5. ฝกการเลาเรองอกครงหนง โดยเรมจากการนาเขาเรองตามทไดคดไวตลอดจนจบเรอง 6. บนทกเสยงการเลาเรองลงเทปอกครงหนงแลวเปรยบเทยบกบการบนทก ครงแรก 7. นงหรอยนทหนากระจกแลวเลาเรองนนใหมเสยงดงพรอมกบสงเกตสหนาทแสดงออก

และการวางทาทาง 8. พจารณาอปกรณตาง ๆ ทจะใชประกอบการเลาเรองใหเหมาะสมกบเรอง และมขนาด

พอเหมาะสาหรบเดกทนงอยขางหลงสามารถมองเหนได หรอสามารถฟงไดชดเจน 9. ถาเปนไปได ควรเลาเรองนนใหเพอน ๆ ฟง และขอความคดเหนจากเพอน 10. เมอฝกการเลาเรองไดแลว ควรใชวสด อปกรณตาง ๆ เขามาชวย เพอทาใหเดกตนเตน

และสนใจเรองนนมากขน เชน การใชหนประกอบการเลาเรอง เปนตน 11. ทดลองใชวธการเลาเรองอยางเดยวกนกบเดกทมอายตางกน เพอตรวจสอบความ

เหมาะสมและเปรยบเทยบผลทเกดขน

ภาพท 55 เดกเรยนรโดยผานความสนใจทมตอสงตาง ๆ

-72-

3. การเรยนรจากการสงเกต โดยปกตแลวเดกปฐมวยมกจะแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ทอาจทาใหเกดความเขาใจวาเดกเลยนแบบพฤตกรรมนน ๆ มาจากตวแบบรอบ ๆ เดกนนเอง ในระยะแรกเดกจะเลยนแบบบคคลทอยใกลชด เมอเดกเรมเขาสงคม เดกจะเรมสงเกตและลอกเลยนแบบพฤตกรรมของบคคลทเดกสนใจ ดงนนผเกยวของกบเดกปฐมวยทงพอแม ผปกครองและคร จงควรระมดระวงในการทจะเปนตวแบบทดสาหรบเดกดวย

วธการเรยนรของเดกปฐมวย

จากลกษณะการเรยนรของเดกปฐมวยดงกลาว ทาใหเหนไดวาเดกปฐมวยมวธการเรยนรทแตกตางไปจากบคคลในวยอน ๆ กลาวคอ เดกปฐมวยมวธการเรยนรโดยผานสงตาง ๆ ดงน

1. เดกเรยนรโดยผานความตองการของเดกเอง การทบคคลจะเรยนรในสงใดไดดกตอเมอบคคลมความตองการในสงนน ๆ เนองจากเดก

ปฐมวยมความตองการทแตกตางไปจากบคคลวยอน จงมวธการเรยนรโดยผานความตองการดงน 1.1 เดกตองการยอมรบและไดรบความสนใจ เดกตองการความสนใจ การเอาใจใส รกใคร

ใยดจากผทอยแวดลอม ในขณะเดยวกนกตองการใหทกคนสนใจ เนองจากธรรมชาตของเดกมลกษณะท เรยกวา ยดตนเองเปนศนยกลาง การตอบสนองความตองการของเดก การใหความสนใจ ตลอดจนการใหคาชมเชยหรอการแสดงกรยารกใครพอใจ ชนชม จะทาใหเดกมความมนใจ เดกจะมความพยายามทาในสงทไดรบการยกยองจากผใหญ ดงนน ผทเกยวของทงพอแม ผปกครอง และคร จงควรจดกจกรรมการเรยนรใหเดกควบคไปกบการใหแรงเสรมเพอทาใหเดกพฒนาความสามารถ ตาง ๆ ไปดวยดและดวยความสข

1.2 เดกตองการตอบสนองเพอการอยรอดของชวต นอกจากการดแลทางดานจตใจ ซงไดแก การใหความรก ความปลอดภย การยอมรบ ความยตธรรม การปกปองคมครอง การใหอสรภาพ การใหคาแนะนาทด และการตดเตอนในทางทถกทควรแลว เดกยงคงตองการสงทจาเปนตอรางกาย อนไดแกการตอบสนองเมอหวกระหาย เมอไมสบาย เหนอย หนาว ฯลฯ เดกตองการใหสงทไมสบายนหายไป พอแม ผปกครอง และคร จะตองตอบสนองความตองการในการบาบดสงตาง ๆ เหลานใหแกเดก

ภาพท 56 เดกเรยนรโดยผานความสนใจทมตอสงตาง ๆ

-73-

1.3 เดกตองการแสดงความสามารถ ในขวบปแรกของชวต เดกตองการทจะแสดงและทดลองความสามารถตาง ๆ ของตน ดงนน พอแมผเลยงดจะตองเปดโอกาสใหเดกไดทาสงตาง ๆ ทเดกตองการและสามารถจะทาได ดวยการพยายามจดกจกรรมทสนบสนนและทาทายความสามารถแตละอยาง แตตองระวงมใหยากเกนความสามารถของเดก และใหเวลากบเดกพอสมควรในการทดลองความสามารถ และเพอใหเกดความชานาญ ซงจะพบวาเดกจะทากจกรรมตาง ๆ ซาแลวซาอก โดยไมเบอหนายและเปนการสรางความมนใจใหเกดขนดวย

1.4 เดกตองการทจะเหมอนบคคลทเขารก การทเดกทาตามบคคลตาง ๆ ในบางครงนาไปสการเรยนรได เชน การพยายามทจะจดโตะอาหารเลยนแบบการทางานของแม การใชคอนตอกตะปเลยนแบบการทางานของพอ ฯลฯ เปนสงทจะนาไปสการเรยนรของเดกไดทงสน บางครงเดกอาจจะเลยนแบบพฤตกรรมตาง ๆ แสดงออกใหเหนจากการเลน ดงนนผทเกยวของทงพอแม ผปกครองและคร จงควรจดสภาพแวดลอมทจะเออตอลกษณะการเรยนรของเดก ดวยการจดสงของเครองใชตาง ๆ ใหเดกไดเลยนแบบ ซงอาจเปนของจรงกได แตพฤตกรรมทเดกลอกเลยนแบบนนในบางครงอาจเปนพฤตกรรมไมเหมาะสมกได ดงนน พอแมผปกครองและครจะตองคอยควบคมและปรบพฤตกรรมเหลานนใหเปนพฤตกรรมทเหมาะสมดวย

ภาพท 57 เดกเรยนรโดยผานการลงมอปฏบตและการเลน

2. เดกเรยนรโดยผานความสนใจทมตอสงตาง ๆ เนองจากบคคลจะเรยนรสงใดตอเมอบคคลมความสนใจในสงนน ๆ ซงเดกปฐมวยจะมวธการ

เรยนรโดยผานความสนใจดงน 2.1 เดกมความสนใจตอสงตาง ๆ ทอยแวดลอมตนเอง ซงเปนธรรมชาตของเดกอยแลว

โดยเฉพาะ ถาหากสงของหรอวตถใดนาสนใจ สะดดตา เราความสนใจใหเดกเขาใกลและตองการจะศกษา ดงนนผทเกยวของ พอแม ผปกครองและคร จงควรจะสนบสนนใหเดกมความสนใจ ใครรตอสงตาง ๆ ทอยแวดลอม เชน การหาวตถของทสะดดตา ทมเสยง เคลอนไหวได ถอดออกใสเขาไปใหมไดใหเดกเลนสงเหลาน จะทาใหเดกสนใจใครรและคนหาวธทางานของวตถตาง ๆเหลานน เปนตน

-74-

2.2 เดกมความสนใจในประสบการณหลาย ๆ อยางทจดให เชน การหาวสดเครองใชและของเลนทเหมาะสมกบวยใหเดกไดเลน การทพอแมดโทรทศนกบลกโดยเลอกรายการทด การตอบคาถามทเดกสนใจใครร การหาหนงสอทมคณคาใหลกไดอานหรอดรปภาพ การพาลกไปเทยวในสถานทนาสนใจตาง ๆ เชน สวนสตว วนอทยาน อทยานประวตศาสตร พพธภณฑตาง ๆ ฯลฯ ซงจะชวยขยายประสบการณของเดกใหกวางขวางยงขน

2.3 เดกมความสนใจในคาถามทกระตนใหเดกคดหาคาตอบ การตอบคาถามของเดกเปนสงทพงกระทา แตในบางครงผใหญอาจจะตงคาถามเพอใหเดกพยายามคนหาคาตอบทพอจะคนหาไดดวยคาถามทเหมาะสมไมยากเกนวย จะทาใหเดกไดรจกสงเกตและหาขอเสนอหรอขอคาตอบตาง ๆ มาตอบคาถามเหลานน อนจะนาไปสการเรยนรของเดกไดอกทางหนง

2.4 เดกมความสนใจในคาอธบายและขอเสนอแนะ ดวยเหตทเดกยงมประสบการณนอย การทากจกรรมบางอยางหรอการเปดโอกาสใหเดกไดคนหาคาตอบดวยตนเองเปนสงทด แตในบางครง หากเดกทดลองแลวหลายครงยงไมประสบความสาเรจ การแนะนาใหคาอธบายบางจากผใหญ จะทาใหเดกเกดการเรยนรและทาสงตาง ๆ ไดดขน การประสบความสาเรจในการทางานตาง ๆ นอกจากจะทาใหเกดการเรยนรแลว ในทางจตวทยาเดกจะเกดความเชอมนในตนเองกลาทจะคดคนและหาทางแกปญหาดวยตนเอง และมความภาคภมใจในผลงานของตน

2.5 เดกมความสนใจในเกมทมรางวล ซงจะชวยทาใหเดกมสมาธในการตงใจเรยนรมากขน แตผทเกยวของจะตองคานงความเหมาะสมในการสนบสนนใหเดกไปรวมเลนเกมดงกลาว เพราะอาจจะทาใหเดกมนสยกาวราว เพราะมงหวงแตชยชนะเพอรางวลกได

ภาพท 58 เดกเรยนรโดยผานการลงมอปฏบต และการเลน

3. เดกเรยนรโดยผานการลงมอปฏบตและการเลน

ดวยเหตทเดกปฐมวยอยในชวงทกาลงซกซน ไมอยนงเฉย ดงนน การทเดกไดลงมอกระทากจกรรมตาง ๆ รวมทงการเลน กเปนวธหนงททาใหเดกเกดการเรยนรได ซงแบงออกเปน

-75-

3.1 เดกเรยนรจากการกระทาซา ๆ หรอเลยนแบบ เชน การตอภาพตดตอในครงแรกเดกอาจจะทาดวยความยงยากและเสยเวลามากในการคนหาชนสวนทเหมาะสม แตถาทาซา ๆ กบเดกจะทาใหรวดเรวขน และสามารถนาไปสการเลนการตดตอทยากขน เปนตน

3.2 เดกเรยนรจากการสารวจ สมผส คนควา เปรยบเทยบ และหาความสมพนธของสงตาง ๆ เชน การเลนเครองเลนตาง ๆ เดกจะเกดความเขาใจและสามารถสงเกตเปรยบเทยบไดดวยการลงมอเลนดวยตนเอง เปนตน

3.3 เดกเรยนรจากการไดลงมอปฏบต การทเดกไดมประสบการณในการแกปญหาจะนาไปสการแกปญหาอน ๆ ในภายหนา โดยเดกจะทบทวนประสบการณทผานมาเพอนามาสการแกปญหาเฉพาะหนา ดงนน ผทเกยวของทงพอแม ผปกครอง และคร จงควรเปดโอกาสใหเดกไดเลน ไดลงมอปฏบตสงตาง ๆ ดวยตนเอง

4. เดกเรยนรโดยผานสงทตนเองไดรบ สงทเดกไดรบประสบการณไมวาดหรอไมด ไมวาจะเปนความพอใจหรอไมพอใจกตาม จะทา

ใหเดกเกดการเรยนรเสมอ ถาเปนประสบการณทเดกพงพอใจกจะชวยสงเสรมใหเกดการเรยนรและเดกจะทาในสงนนอก แตถาเปนสงทไมนาพงพอใจเดกจะหลกเลยงสงเหลานนและไมทาตอไปอก

ภาพท 59 เดกเรยนรโดยผานสงทตนเองไดรบ

5. เดกเรยนรโดยผานความพรอมทจะเรยน ความพรอมมความสมพนธกบการฝกหด ถาเราฝกหดเมอเดกพรอมยอมทาใหเกดผลดตอการ

เรยนรของเดก การจดกจกรรมตาง ๆ ใหเดกไดปฏบตหรอไดสมผส จะชวยใหเดกเกดความพรอมไดเรวขน ดงนน พอแม ผปกครองและคร จงควรเขาใจถงการจดประสบการณใหกบเดก โดยเนนเรองของการสนบสนนใหเดกเกดความพรอมเพอการเรยนร ไมควรบงคบใหเดกทาการสงตาง ๆ ทเดกยงไมได หรอยงไมพรอม เพราะจะทาใหเดกเกดความรสกคบของใจ และเกดภาวะเครยดทางอารมณได อยางไรกตาม มขอเสนอแนะเกยวกบความพรอมทจะเรยนของเดกปฐมวยดงน

5.1 การเตรยมและจดหาประสบการณตาง ๆ ใหเดกจะชวยใหเดกมความพรอมทจะเรยนรสงตาง ๆ ดวยการใหเดกไดรบร ไดด ไดสมผส ฯลฯ กบสงนน ๆ

-76-

5.2 เดกจะมความพรอมในการเรยนสงทยากขน และแตกตางไปจากเดมอกเลกนอย หาก

เดกไดรบความสาเรจจากการเรยนรมาบางแลว

ความสามารถในการเรยนรของเดกปฐมวย

ดงทกลาวมาแลววาเดกปฐมวยจะมลกษณะและว ธการเรยนรหลากหลาย ซงขนอย กบสภาพแวดลอม และการปฏบตของผทเกยวของ หากแตเดกปฐมวยแตละคนยงมความสามารถในการเรยนรทแตกตางกน ซงความสามารถในการเรยนรนนมความสมพนธโดยตรงกบพฒนาการทางสตปญญาของบคคลโดยเฉพาะเดกปฐมวย

สตปญญาของเดกนนอาจกลาวไดวาเรมพฒนามาตงแตแรกเกด ซงเปนผลเนองมาจากพฒนาการทางระบบประสาท และประสบการณทเดกไดรบจากสภาพแวดลอมเมอระบบประสาทของเดกพฒนาไดดขน เดกจะเรมเขาใจกบสงตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตนเอง เรมเขาใจในประสบการณทไดรบ ตลอดจนรจกใหความหมายกบประสบการณทไดรบจากประสาทสมผสของตนเอง ซงลกษณะเชนนเปนลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง

ภาพท 60 ความสามารถในการเรยนรของเดกปฐมวย

ส งทจา เปนและสาคญประการหน งของกระบวนการพฒนาการเรยนรของเดก ไดแก ความสามารถในการจาแนกสงตาง ๆ ทเดกรบรจากสภาพแวดลอมของตน และเมอเดกมความจาดขน กจะเรมพฒนาการรบรถงสงทคลายกน และสงทตางกน ซงการรบรถงสงทคลายกนนน จะทาใหเดกสามารถจดจาลกษณะของสงของตาง ๆ ได ความสามารถนเองจดไดวาเปนรากฐานทสาคญของกระบวนการแผขยาย ในขณะเดยวกน การเรยนรทจะจาแนกสงของทแตกตางกนน นบไดวามความสาคญตอการพฒนาสตปญญาของเดกเปนอยางมาก ดงจะเหนไดวาเมอเดกอายไดประมาณ 6 ขวบ สงคมจะเรมคาดหวงใหเดกสามารถทจะจาแนกเสยงตาง ๆ ได ตลอดจนสามารถทจะพดภาษาประจาชาตของตนไดเปนอยางด เปนตน นอกจากน ความสามารถในการจาแนกโดยการใชสายตานน จะนาไปสความสาเรจในการเขยนสญลกษณตาง ๆ เมอเดกเตบโตเปนผใหญ ความสามารถในการจาแนกไดของเดกจะพฒนาไดดขน

เมอลกษณะของประสบการณเกดจากประสาทสมผสตงแต 2 ลกษณะขนไป ซาแลวซาอกจนทาใหเดกสามารถจาได และสามารถระลกถงประสบการณนนไดในเวลาตอมา ลกษณะของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสทแตกตางกนน จะถกนาไปบนทกไวในสมอง ในลกษณะของภาพพจนและความจา จากนน

-77-

เดกจะสรางความสมพนธของลกษณะของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสเหลานน และตราบใดทความสมพนธระหวางประสบการณทเกดจากประสาทสมผสนนไมเปลยนแปลง เมอลกษณะของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสอนแรกเกดขน เดกกจะคาดหวงถงลกษณะของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสอนทสอง ซงลกษณะของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสอนทสองน จะเปนตวใหความหมายของประสบการณทเกดจากประสาทสมผสอนแรก ซงการใหความหมายของประสบการณทเกดจากประสาทสมผส หรอจากการใชความสมพนธ หรอจากประสบการณในอดตนน เราเรยกวา “การรบร” ดงทกลาวมาแลว เชน การทเดกไดเหนไฟและพบวาประสบการณตอมา คอ ความรอน เมอไฟมความสมพนธกบความรอน เดกจะรบรวาเมอมไฟเกดขน และเดกกจะคาดหวงวาไฟจะรอนทนท เปนตน

แมวากระบวนการเรยนรจะดเหมอนวาเปนกระบวนการทางปญญาอยางงาย ๆ แตถอวาเปนรากฐานของการเรยนรทงหมด รวมทงเปนสอกลางระหวางขอมล ความรสกใหมทงหมด กบประสบการณในอดตของเดก อกทงทาใหแนใจไดวาความหมายใหมทเดกไดมานน จะสามารถนามารวมกบความรตาง ๆ ทเดกสะสมไวแลว ในโครงสรางทางสตปญญานน เดกยงมประสบการณความรลกมากเทาไร กจะทาใหการรบรของเดกมมากขนเทานน รวมทงจะทาใหเดกมความสามารถในการเรยนรสงขนดวย ประสบการณตาง ๆ ทเดกไดรบระยะกอนทเดกสามารถทจะใชภาษาในการสอสารไดนน จะเปนการเตรยมรากฐานทสาคญในการพฒนาสตปญญาของเดกตอไปนนเอง ทฤษฎการเรยนรทเกยวของกบเดกปฐมวย

แมวาจะมนกจตวทยาทแสดงแนวความคดหรอกาหนดทฤษฎการเรยนรไวมากมายกตาม แตเราอาจแบงกลมนกจตวทยาทมแนวคดหรอทฤษฎการเรยนรทเกยวของกบเดกปฐมวยออกเปน 2 กลม คอ

1. นกจตวทยากลมทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behaviorists) นกจตวทยากลมนจะศกษาการเรยนรในลกษณะของความสมพนธระหวางสงเรา (Stimulus)

และปฏกรยาตอบสนอง (Response) โดยพบวา การเรยนรนนเกดขนไดจากการมสงเราและการมปฏกรยาตอบสนองตอสงเรา นกจตวทยาในกลมน ไดแก ธอรนไดค (Thomdike) พพลอฟ (Povlov) และสกนเนอร (Skinner) ซงมแนวคดดงตอไปน

ภาพท 61 ธอรนไดค (Edward L. Thorndike.1874-1949) นกการศกษาและจตวทยาชาวอเมรกา

-78-

1.1 แนวความคดของธอรนไดค ซงสรปเปนทฤษฎทเรยกวา ทฤษฎเชอมโยง (Association Theory) หรอ “ทฤษฎการเรยนรแบบลองผดลองถก” โดยไดทาการทดลองกบแมวและสตวอน ๆ หลายครง เชน นาแมวทกาลงหว (มความพรอม) มาใสไวในกรง แลวเอาปลา (สงเรา) มาวางหนากรง แมวจะมปฏกรยาตอบสนองหลายอยาง เชน ตะกายกรง วงรอบกรง ฯลฯ และในทสดหาทางออกจากกรงไดดวยการเผอญไปเหยยบปมเปดประตกรง เมอทดลองลกษณะเดยวกนบอย ๆ ครงเขาแมวจะมปฏกรยาตอบสนองเพยงอยางเดยว คอ เหยยบปมเปดประตกรง ธอรนไดค ไดสรปทฤษฎการเรยนรนวา “เมอมสงหนงมาเราอนทรย อนทรยจะมปฏกรยาตอบสนองหลาย ๆ อยางจนกวาจะสามารถเลอกปฏกรยาตอบสนองอนทดทสดไวใชในคราวตอไปได จงจะถอวาเกดการเรยนร”

กฎการเรยนรของธอรนไดค ประกอบดวย (1) กฎแหงความพรอม (Low of Readiness) กลาววา

1) ถาบคคลมความพรอมทจะเรยนรแลวไดเรยน จะเกดความพอใจ 2) ถาบคคลพรอมทจะเรยนรแลวไมไดเรยน จะเกดความราคาญใจ 3) ถาบคคลไมพรอมทจะเรยนรแลวถกบงคบใหเรยน จะเกดความราคาญใจ

(2) กฎแหงผล (Low of Effect) กลาววา “ผลแหงปฏกรยาตอบสนองใดเปนทพอใจ บคคลยอมกระทาปฏกรยานนซาอก แตผลของปฏกรยาใดไมเปนทพอใจ บคคลจะหลกเลยงไมกระทาปฏกรยานนซาอก”

(3) กฎแหงการฝกฝน (Low of Exercise) กลาววา “พฤตกรรมใดทไดมโอกาสกระทาซา ๆ บอย ๆ และมการปรบปรงอยเสมอ ยอมกอใหเกดความคลองแคลวชานชานาญ สงใดททอดทงไปนานยอมกระทาไดไมดเหมอนเดม หรออาจทาใหลมได” ผลของทฤษฎและกฎการเรยนรของธอรนไดค

จากทฤษฎและกฎการเรยนรของธอรนไดคดงกลาว สามารถประมวลเปนแนวคดเพอประยกตใชในการจดการเรยนรใหแกเดกปฐมวย ดงน

ภาพท 62 อวาน เปโตรวช ปาฟลอฟ เปนนกจตวทยาและสรรวทยาชาวรสเซย-โซเวยต

-79-

1. การเรยนรบางสงบางอยางอาจเกดขนไดจากการลองผดลองถก และเมอพบทางทถกตองแลว เดกจะนาเอาวธนนไปใชในการแกปญหาประเภทเดยวกนทเกดขนอกครงหนง การเรยนรโดยวธน ผเรยนจะสามารถหาวธแกปญหาไดดวยตนเอง ซงจะชวยใหเกดความเขาใจและจดจาไปไดนาน แตสงทควรระวงคอ จะตองพจารณาถงสงทจะใหเดกเรยนรวายากเกนไปหรอไม และตองระมดระวงอนตรายทอาจเกดขนได

2. การเรยนรทจะใหผลอยางมประสทธภาพนน จะตองเกดจากการทผเรยนมความพรอมทจะเรยนร หากเดกยงไมมความพรอมกจะตองหาวธทาใหเดกพรอมเสยกอน การเรยนรนนจงจะดาเนนไปดวยด

3. การเรยนรนนจะตองทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม ดงนน เมอใหเดกทากจกรรมใดกจะตองใหเดกรผลของกจกรรมหรองานททานน เพอทจะทาใหเดกรวาผลทไดนนเหมาะสมถกตองหรอไม ตองแกไขอยางไร

4. เมอเรยนรในเรองใดแลว การทบทวนและฝกฝนจะทาใหเกดความเขาใจ สามารถจดจาและมความชานาญยงขน

1.2 แนวคดของพฟลอฟและสกนเนอร พฟลอฟ นกจตวทยาชาวรสเซย และสกนเนอร นกจตวทยาชาวอเมรกน ไดรวมกนสราง

ทฤษฎดงทเรยกวา ทฤษฎการเรยนรแบบวางเงอนไข โดย

ภาพท 63 สกนเนอร Burrhus Skinner นกจตวทยาชาวอเมรกน

พฟลอฟ ไดทาการทดลองกบสนข ดวยการนาสนขทกาลงหวมาใหไดกลนและเหนเนอสนขจะนาลายไหล ครงตอไปกอนสนขจะไดเหนเนอ เขาจะสงกระดงกอน และพบวาเมอสนกระดงแลวและสนขเหนเนอ สนขจะนาลายไหล หลงจากการทดลองนานครงเขา เมอเขาสนกระดงเพยงอยางเดยวโดยไมมเนอ กพบวาสนขคงมนาลายไหลอย

สวนสกนเนอรไดทดลองกบหน โดยใสหนไวในกลอง เมอหนเดนไปกดถกคานจะมอาหารออกมา จงเรยนรวาถาเหยยบคานแลวจะมอาหารออกมา หนจะไปเหยยบคานเมอตองการอาหาร ตอไปสกนเนอรใชแสงไฟเปนตวกาหนดพฤตกรรมกดคานของหน กลาวคอ ถากดคานกอนมแสงไฟจะไมมอาหาร ดงนน

-80-

หนจะกดคานเมอมแสงไฟ จากนนจงพยายามใหหนมพฤตกรรมตอเนอง โดยบางครงกดคานกอนมแสงไฟกอาจไดอาหาร บางครงกดขณะทมแสงไฟกไดอาหาร หนจงตองกดคานอยเรอย เพอจะไดรบอาหาร

จากการทดลองของพฟลอฟและสกนเนอรดงกลาว ไดสรปเปนทฤษฎการเรยนรไดวา “ปฏกรยาตอบสนองอยางหนงมไดเกดจากสงเราเพยงอยางเดยว สงเราอนยอมทาใหเกดปฏกรยาตอบสนองอนเดมได ถามการวางเงอนไขทถกตองหรอถามการใหรางวล” ผลของทฤษฎของพฟลอฟและสกนเนอร

จากทฤษฎของพฟลอฟและสกนเนอรดงกลาว สามารถประมวลเปนแนวคดเพอประยกตใชในการจดการเรยนรใหแกเดกปฐมวย ไดดงน

1. การเรยนการสอนจะตองมอปกรณการสอนทกครง เพราะจะเปนสงเราใหเกดความสนใจและเขาใจเรองราวตาง ๆ ไดด โดยเฉพาะอปกรณสาหรบเดกปฐมวยจะตองเปนอปกรณทเดกสมผสได จงจะทาใหเกดการเรยนรไดด

2. ในการสอนควรใชวธสอนหลาย ๆ วธ เพราะเดกแตละคนอาจจะเขาใจสงตาง ๆ ดวยวธการทแตกตางกน

3. ถาหากเดกทากจกรรมและไดผลงานทด ผใหญจะตองชมเชยใหกาลงใจ แตถาเดกแสดงพฤตกรรมไมดกควรตาหน ตกเตอน แลวแตกรณ เพอใหรวาสงใดควรปฏบตและสงใดไมควรปฏบต

4. บรรยากาศในการเรยนตองด ทงสงแวดลอมและทาทของคร เพราะจะทาใหเดกสบายใจ และเกดความสนใจทจะเรยนร

2. นกจตวทยากลมเกสตอลท โคทเลอร (Kohter) นกจตวทยาชาวเยอรมน เปนผนานกจตวทยากลมเกสตอลท ดวยการนา

ลงมาทดลอง โดยนาลงหลาย ๆ ตวมาไวในหอง ๆ หนง ซงมกลวยแขวนไวสง ภายในหองมลงไมและไมยาววางไวทขางและมมหอง จากการทดลองพบวาลงหลาย ๆ ตวพยายามกระโดดหยบกลวยแตหยบไมได มลงตวหนง

ภาพท 64 โคทเลอร (Kohter) นกจตวทยาชาวเยอรมน

-81-

เดนสารวจหองสกครกหยบลงไมและไมยาวจากนนลงจงยนบนลงและใชไมเขยกลวยมากน โคหเลอรสรปวา การทลงมองเหนวธการแกปญหาอยางแจมแจงหลงจากพจารณาสภาพการณรอบขางทงหมดนแสดงวาลงเกดความเขาใจอยางแจมแจงนนคอเกดการหยงเหน (Insight)

โคหเลอรสรปผลการทดลองดงกลาวเปนทฤษฎวา ในการเรยนรหรอการแกปญหาสงหนงสงใด อนทรยจะพจารณาโครงรางของปญหาโดยสวนรวมทกแงทกมมเสยกอน จากนนจะแยกสวนรวมเปนสวนยอยเพอพจารณาดความสมพนธระหวางสวนยอยนน ๆ ใหแจมแจง โดยใชประสบการณเดมมาชวยจนในทสดจะเกดความคดหรอเหนชองทางในการแกปญหานน โดยฉบพลน เรยกวา เกดการหยงเหน (Insight) และเกดการเรยนร ผลของทฤษฎของกลมเกสตอลท

จากทฤษฎของกลมเกสตอลทดงกลาว สามารถประมวลเปนแนวคดเพอประยกตใชในการจดการเรยนรใหแกเดกปฐมวยไดดงน

1. การเรยนรสงใด ๆ กตาม บคคลจะตองมประสบการณหรอความรเบองตนเกยวกบเรองทจะเรยนรใหมนน ๆ

2. ควรสอนใหเดกรจกคดหลาย ๆ อยาง เชน คดอยางมเหตผล คดแบบจนตนาการ คดอยางสรางสรรค ฯลฯ การยกตวอยางหรอการตงคาถาม เพอสอนใหเดกรจกวเคราะห สงเกต แยกแยะเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตาง ซงเมอเดกรจกคดวเคราะหแลว จงสอนใหรจกนาความรทไดไปใชประโยชนในโอกาสตอไป เพราะการสอนใหเดกรจกคดจะนาไปสการแสวงหาแนวทางเพอการแกปญหาในทสด การจดกจกรรมเพอสงเสรมการเรยนรของเดกปฐมวย

เดกตงแตแรกเกดจะรบรสงตาง ๆ โดยผานประสาทสมผสทงหา เมอเดกเรมมองเหนสงตาง ๆ ไดยนเสยงไขควาสงของ รบรรส รบรกลน และการรบรสงตาง ๆ ผานประสาทสมผส จะทาใหเดกเกดประสบการณและการเรยนร จงอาจกลาวไดวาการเรยนรของเดกจงตองอาศยการทเดกไดรบประสบการณตรง อนจะนาไปสการรบรและความเขาใจ ดงนนผทเกยวของ พอแม ผปกครองและคร จงควรพจารณาการจดกจกรรมเพอสงเสรมการเรยนใหเกดขนแกเดก ซงมกจกรรมทควรพจารณาดงน

ภาพท 65 เปดโอกาสใหเดกใชมอ และอปกรณตาง ๆ ดวยตนเอง

-82-

1. ควรจดหาอปกรณซงอาจจะเปนของเลนของใชชนดตาง ๆ ทจะเปดโอกาสใหเดกสมผส จบตอง และรบรดวยประสาทสมผสสวนตาง ๆ เชน อปกรณในการเลนกบนา ประเภทนา อางนา ถวยจานทไมแตก อปกรณการเลนทราย ประเภทถง พลว จอบ รถบรรทกพลาสตกคนเลก ๆ อปกรณเครองครว เครองกอสรางหรอชางไม เครองดนตรอยางงาย ๆ รปภาพ หนงสอภาพนทานตาง ๆ ฯลฯ

2. เปดโอกาสใหเดกใชมอและอปกรณตาง ๆ ดวยตนเอง โดยมผใหญคอยดแลอยหาง ๆ ในบางครง จะตองชวยใหคาแนะนาสาหรบอปกรณหรอของเลนบางอยางทเดกไมมประสบการณ มากอน

3. ในขณะทเดกกาลงเลนอย ผใหญอาจจะคอยสนทนาหรอตงคาถาม เพอใหเดกไดคดคนหรอเพอใหเดกไดพฒนาความสามารถทางภาษาไปดวย

4. เปดโอกาสใหเดกไดทากจกรรมและเลนอยางเงยบ ๆ กบของเลน ซงกจกรรมตางๆ ควรเปนกจกรรมทตองมการเคลอนไหว เพอสนบสนนใหเดกเกดความพรอมทางดานกลไกตาง ๆ ของรางกาย เชน การวง การโยน การกระโดด การขบข การไต การผลกและการดง การชกและการต การเตะ การคลาน การเคลอนไหวตามจงหวะ การตอก การทบ การสราง เปนตน

5. การพดคย สนทนา ซกถาม อาน หรอเลานทานใหเดกฟง ลวนเปนกจกรรมทสงเสรมความสามารถทางภาษาของเดกทงสน นอกจากน อาจใหเดกรองเพลงอดใสเทป พดหรอเลานทาน หรอบรรยายสงตาง ๆ ตามจนตนาการทเดกอยากเลา ซงกจกรรมเหลานเปนสงทเดกชอบมาก และจะเปนวธการสงเสรมใหเดกรกการอานอกดวย

6. ควรอธบายเกยวกบปรากฏการณธรรมชาตใหเดกเขาใจอยางาย ๆ รวมทงสงแวดลอมตาง ๆ รอบตว เชน แรงธรรมชาต เครองกลงาย ๆ ของเหลวและกาซ เสยง ความรอน แสง แมเหลก ไฟฟา ฯลฯ ในบางครงอาจจดหาแทงแมเหลกหรอแวนขยายใหเดกไดเลน ซงจะพบวาเดกใหความสนใจและทดลองเครองมอเหลานดวยความอศจรรยใจ

7. การเลยงสตวและปลกพช จะทาใหเดกมความเขาใจเกยวกบวงจรของสงมชวต การเลยงดประโยชนและคณคาของสงแวดลอม

8. ควรพาเดกไปเทยวตามสถานท ตาง ๆ เชน พพธภณฑ สวนสตว ภเขา ทะเล นาตก สวนสาธารณะ ฯลฯ เพอเปนการสรางโลกทศนทกวางขวางขนใหแกเดก

9. ควรหาอปกรณเกยวกบการวาด เขยน มาใหเดกไดเลน เชน สเทยน ชอลก พกน สนา กระดาษ ดนสอ ฯลฯ เพอเปนการเสรมสรางจนตนาการ และเปนการฝกการใชมอไปในตวดวย

ภาพท 66 เปดโอกาสใหเดกไดเลนเครองเลนประเภทตอเตมเสรมสราง

-83-

10. เปดโอกาสใหเดกไดเลนเครองเลนประเภทตอเตมเสรมสราง ประเภทพลาสตกสรางสรรค หรอวสดเหลอใช เชน กลองขนาดตาง ๆ เชน แกนกระดาษชาระ ฯลฯ ใหเดกไดมความคดสรางสรรคในการประดษฐสงตาง ๆ

สรปทายบท

การรบร (Perception) คอ การไดสมผสดวยประสาทสมผสทงหา หรออาจกลาวไดวาการรบร

หมายถง กระบวนการทเดกไดนาเอาสงทตนไดยน ไดเหน ไดสมผส ไดชม ไดกลน จากสงเราภายนอกรอบตว เขามาจดระเบยบและใหความหมายเกดเปนความรความเขาใจขน

การรบรจงเปนกระบวนการของการตความตอสงทไดยน ไดเหน ไดกลน ไดรรส และการทมความรสกดวยประสาทสมผสตาง ๆ ในตวเรา

กระบวนการรบรมไดขนอยกบคณสมบตของสงทเราจะรบร คณสมบตและความสมบรณของอวยวะการรบรของเราเทานน หากแตยงขนอยกบประสบการณในอดต ความตองการ แรงจงใจ และคานยมของเราอกดวย

การเรยนร (Learning) หมายถง การเปลยนแปลงและปรบปรงพฤตกรรมเพอตอบสนองตอสถานการณทไดรบ การเรยนรจะเกดขนเมอมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงเกตได องคประกอบทจะกอใหเกดการเรยนร ไดแก วฒภาวะและความพรอม ซงเปนการเปลยนแปลงทางดานรางกายและความสามารถทจะทาสงหนงสงใด

การเรยนรทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมโดยอาศยประสบการณตาง ๆ ทไดรบ มนษยจะเรมเรยนรตงแตอยในครรภของแม และการเรยนรเปนสงสาคญยงตอพฒนาการของแตละบคคล เพราะการเรยนรจะทาใหมนษยสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตาง ๆ ในชวต เพอใหสามารถดารงชวตอยได ดงนน การเรยนรจงชวยใหบคคลสามารถปรบพฤตกรรมใหเหมาะสมกบสถานการณเพอเอาชนะอปสรรคตาง ๆ ได การเปลยนแปลงพฤตกรรมนจะทาใหบคคลเผชญกบสภาพการณชนดเดยวกนในครงตอมาดวยพฤตกรรมทแตกตางไปจากเดม การเรยนรจงมขอบเขตกวางขวางและเปนกระบวนการทบคคลจะตองนามาใชเพอพฒนาตนเอง จงอาจกลาวไดวา บคลกภาพของบคคลเปนผลทเกดมาจากการเรยนรเกอบทงสน เพราะการพฒนาบคลกภาพทกดานของบคคลเกดมาจากการเรยนรของแตละบคคล การเรยนรมไดเกดขนเฉพาะในหองเรยนเทานน แตบคคลจะเรยนรจากสงแวดลอมรอบตวนนเอง

เดกตงแตแรกเกดจะรบรสงตาง ๆ โดยผานประสาทสมผสทงหา เมอเดกเรมมองเหนสงตาง ๆ ไดยนเสยงไขควาสงของ รบรรส รบรกลน และการรบรสงตาง ๆ ผานประสาทสมผส จะทาใหเดกเกดประสบการณและการเรยนร จงอาจกลาวไดวาการเรยนรของเดกจงตองอาศยการทเดกไดรบประสบการณตรง อนจะนาไปสการรบรและความเขาใจ ดงนนผทเกยวของ พอแม ผปกครองและคร จงควรพจารณาการจดกจกรรมเพอสงเสรมการเรยนใหเกดขนแกเดก