จลสารความมนคงศกษา

ฉบบท 119มกราคม 2556

เขตแดนไทยThai Border

(ฉบบตพมพครงท 2)(2nd Edition)

พลโท นพดล โชตศรเขยน

สรชาต บำารงสขบรรณาธการ

สนบสนนการพมพโดยสถาบน การ ขาวกรอง

สำานก ขาวกรอง แหงชาต

จลสารความมนคงศกษา ฉบบท 119

เขตแดนไทย

ผเขยน พลโท นพดล โชตศร

พมพครงทสอง มกราคม 2556

จำานวนพมพ 1,000 เลม

การพมพไดรบการสนบสนนจากสถาบนการขาวกรอง สำานกขาวกรองแหงชาต

เจาของ โครงการความมนคงศกษา

ตปณ.2030ปณฝ.จฬาลงกรณ

กรงเทพฯ 10332

E-mail : newsecproject@yahoo.com

Website : http://www.newsecurity.in.th

โทรศพทและโทรสาร0-2218-7275

บรรณาธการ รศ.ดร.สรชาตบำารงสข

ผชวย บรรณาธการ นางสาวกลนนทนคนธก

ประจำากองบรรณาธการ นางสาวนพมาศศรเลศ

นายกตตพศพทธวนช

ทปรกษา พลเอกวฒนนทลลายทธ

พลเรอเอกอมรเทพณบางชาง

พลโทภราดรพฒนถาบตร

พมพท บรษทสแควรปรนซ93จำากด

59,59/1,59/2ซ.ปณณวถ30ถ.สขมวท101

แขวงบางจากเขตพระโขนงกรงเทพฯ10260

โทร.0-2743-8045แฟกซ.0-2332-5058

เขตแดนไทยThai Border

สารบญContents

คำ�นำ� กPreface เขตแดนไทย 1Thai Border พลโท นพดล โชตศร Lt. Gen. Nopphadon Chotsiri

- กลาวนำา 1 -สภาพแนวพรมแดนไทย 3 -ปญหาเขตแดน 9 -การแกไขปญหาเขตแดน 12 -ขอเสนอแนะ 38

คำานำา “ความมนคงชายแดน” (Border Security) เปนประเดนทมการพดถงกนอยบอยครง แตกเปนหวขอทมงานวจยรองรบอยไมมากนก อกทงเมอพจารณาถงความเปนจรงของปญหาความมนคงไทยจะพบวา ปญหาภมรฐศาสตร (Geopolitics) ไดกลายมาเปนประเดนใหนกความมนคงตองหวนกลบมาพจารณาถงความสมพนธระหวางทตงทางภมศาสตรกบปญหาความขดแยงของรฐ ตงแตหลงจากการสนสด ของยคสงครามคอมมวนสตในภมภาค ดงจะเหนไดจากปญหาเสนเขตแดนดานตะวนตกในชวงป 2544 และ 2545 และในปจจบนเสนเขตแดนดานตะวนออกของเทอก- เขาพนมดงรกจากรปธรรมของปราสาทพระวหารกสงสญญาณถงความขดแยงชดใหมนบจากป 2555 จวบจนปจจบน วาทจรงแลวปญหาเสนเขตแดนไมใชเรองใหมแตอยางใด หากแตเปนเรองราวทถกหลงลมไปดวยความเปลยนแปลงของโลกในยคโลกาภวตน จนดราวกบวา “ภมศาสตร” ไดหายไปและไมเปนปญหาสำาหรบรฐในโลกาภวตนทโลกมความเปนไซเบอร (Cyber Space) ซงรฐถกทำาใหเสมอนกบไมมเสนพรมแดนหลงเหลออย ดงคำากลาวทบอกวา รฐในไซเบอรเปน “รฐไรพรมแดน” (borderless state) ทงทในความเปนจรง เงอนไขและสถานะทางภมศาสตรของรฐไมไดถกทำาใหหายไปแตอยางใด ปญหาความขดแยงในเรองเสนเขตแดนไมวาจะเปนระหวางจนกบเกาหล เกาหลกบญปน หรอญปนกบจนในเอเชยตะวนออก หรอปญหาขอขดแยงในกรณหมเกาะ สแปรตลย ลวนแตเปนขอยนยนในขอสงเกตขางตน รวมทงกรณของไทยกบประเทศเพอนบาน (ดจลสารฯ เลม 13 เรองภมรฐศาสตรของความมนคงไทย) และตวอยางในปจจบนจากป 2551 เปนตนมา กรณปราสาทพระวหาร แมจะเปนปญหาเกาจากป 2505 กกลบมาปะทเปน “ปญหาความมนคงใหม” จนเกดความตงเครยดตามแนวชายแดนไทย-กมพชาอก เรองราวเชนนตอกยำาประเดนสำาคญกคอ ภมรฐศาสตรยงคงเปนปญหาความมนคง เพราะดนแดน (อาณาเขตแหงรฐ) ยงคงเปนหนงในหวใจของปญหาความสมพนธระหวางประเทศ ดงนนผลงานทเนนในเรองความมนคงชายแดน จงเปนความหวงทจะเปดประเดนใหวงวชาการรฐศาสตรและความมนคงไดหวนกลบมาสเรองเกาของ “ภมรฐศาสตร” อกครง เพอใหเกดความตระหนกวา บรบททางภมศาสตรไมไดหายไปจากความเปนรฐในโลกาภวตนแตอยางใด เทาๆ กบการทเสนเขตแดนยงคงเปนประเดนสำาคญของความขดแยงระหวางรฐตอไป ก

1

เขตแดนไทย พลโท นพดล โชตศร

กลาวนำา แนวเขตแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานทง 4 ดาน มความยาว

ประมาณ 5,656 กโลเมตร โดยตดตอกบดานกมพชา 798 กโลเมตร ดานลาว

1,810 กโลเมตร ดานพมา 2,401 กโลเมตร และดานมาเลเซย 647 กโลเมตร

ในยคลาอาณานคมของชาตมหาอำานาจในอดตไดมสนธสญญาวาดวย

เรองเขตแดนผกพนไวกบประเทศเพอนบานมาเปนเวลากวา 100 ป แตกไมม

สนธสญญาฉบบใดเลยทประเทศไทยไดทำาไวกบประเทศเพอนบานโดยตรง ทก

ดานลวนทำาผานชาตมหาอำานาจขณะนนทงสน กลาวคอดานพมาและมาเลเซย

ทำากบประเทศองกฤษ ดานลาวและกมพชาทำากบประเทศฝรงเศส ดงนนใน

เรองการแบงดนแดนหรอการกำาหนดเสนเขตแดนในสมยนน ฝายไทยจงตก

อยในสภาวะเสยเปรยบคสญญา กรณกำาหนดเสนเขตแดนในแมนำาโขงตาม

อนสญญา ลงวนท 25 สงหาคม ค.ศ. 1926 ทใหใชรองนำาชดฝงไทยทำาให

เกาะจำานวนมากตกเปนของลาว เปนประจกษพยานไดเปนอยางด

นอกเหนอจากสนธสญญาดงกลาวแลว ยงไดมการจดทำาหลกฐานทาง

กฎหมายทแสดงแนวเขตแดนไวอกหลายฉบบ เชน แผนทปกปนเขตแดน

บนทกวาจาแสดงตำาแหนงหลกเขตแดน บญชรายชอหมายพกดแนวเขตแดน

และอนๆ ซงหลกฐานดงกลาวขาดความชดเจน ประกอบกบหลกเขตแดนใน

ภมประเทศมกตงอยหางกน เมอกาลเวลาผานไปสภาพภมประเทศเปลยนแปลง

หลกเขตแดนเหลานนชำารด สญหาย ถกเคลอนยาย และถกทำาลาย รวมทงม

การพฒนาพนทตามชายแดนโดยมการทำาลายสนปนนำาทใชกำาหนดแนวเสน

เขตแดนจากทงสองฝาย จงเปนเหตใหแนวเขตแดนขาดความชดเจน ตางฝาย

11

2

ตางอางสทธวาดนแดนสวนนนเปนของตน จงกอใหเกดปญหาตางๆ ตามมา

หลายประการ เชน การลกลอบเขาเมอง การคายาเสพตด การรกลำาดนแดน

ซงกนและกน เปนตน นำาไปสความขดแยงระหวางประเทศเปนผลใหตองปด

จดผานแดน สงผลกระทบตอความมนคง รวมทงระบบเศรษฐกจโดยรวม และ

การรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศของทงสองฝาย

ในเชงยทธศาสตรเปนการยากทแตละประเทศจะใชกำาลงทหาร หรอ

กงทหารเขาวางกำาลงเพอเฝารกษาแนวเขตแดนทางบกและทางทะเลตลอด

แนว เนองจากตองใชงบประมาณของชาตเปนจำานวนมหาศาลมาสนบสนนจง

ไมคมคา โดยเฉพาะอยางยงในกรณทมปญหาเขตแดนเกดขนดวยแลว การเขา

ไปวางกำาลงตามแนวชายแดนในลกษณะเผชญหนากนยอมไมเกดผลดตอทง

สองฝาย เพราะอาจเกดการกระทบกระทงกนและขยายตวไปสการใชกำาลงเขา

สรบกนไดในทสด

รฐบาลไทยไดพยายามแสวงหาแนวทางในการแกปญหาเขตแดน

ระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานโดยสนตวธอยางตอเนองมาโดย

ตลอด หลงจากการสรบกรณเหตการณบานรมเกลาเมอป พ.ศ. 2531 รฐบาล

ไดตงกลไกในรปคณะกรรมการตางๆ เพอเจรจาแกไขปญหาเขตแดนระหวาง

ไทยกบประเทศเพอนบานในหลายระดบ โดยคำานงถงนโยบายของรฐบาลรวม

ทงสมพนธภาพและความรวมมอทดกบประเทศเพอนบานในหลายมต และ

สงทคณะกรรมการเหลานนจำาเปนตองยดถอเปนเครองมอในการแกไขปญหา

เขตแดนกคอ สนธสญญาและความตกลงตางๆ อยางเปนทางการกบประเทศ

เพอนบานในอดต ซงความตกลงดงกลาวมกมหลายรปแบบ ทงในรปสนธ-

สญญา (Treaty) อนสญญา (Convention) ความตกลง (Agreement)

ปฏญญา (Declaration) และแผนท (Map) รวมทงเอกสารทางกฎหมาย

และหลกฐานอนๆ ทเกยวของทถอวามผลผกพนหรอเปนพนธกรณระหวางรฐ

3

ทงสองฝายในฐานะผสบสทธ

อยางไรกตาม การเจรจาแกปญหาเขตแดนของคณะกรรมการเหลานน

ดเหมอนไมมความคบหนาเทาทควร การปกปนเขตแดนเปนไปอยางลาชาและ

เปนอปสรรคตอการพฒนาพนทตามแนวชายแดนและชองทางผานแดนตางๆ

สงผลเสยตอการเจรญเตบโตและความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

บทความนจะพยายามชใหเหนสาเหตสำาคญของการเกดปญหา

เขตแดน ความลาชาในการแกปญหาเขตแดนและแนวทางในการแกไขปญหา

เขตแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานทมความเปนไปไดและ

ไดผลในระยะยาว ซงจะชวยใหหนวยงานทเกยวของสามารถนำาไปประยกต

ใชแกปญหาเขตแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานไดอยางมประสทธภาพ

และเปนไปในทศทางเดยวกน

สภาพแนวพรมแดนไทย การกำาหนดแนวพรมแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานทงสดาน

สวนใหญใชทวเขาและลำานำาตามธรรมชาตเปนตวกนแนวพรมแดน โดยในสวน

ของเขตแดนทางบกจะใชสนปนนำา (Watershed) ซงเปนแนวสนเขาทแบงนำา

ใหไหลลงไปยงลมแมนำาทงสองฟากของแนวเทอกเขาเปนเสนแบงเขตแดน

ขณะทแนวเขตแดนบางชวงใชสนเขาเปนตวแบงเขตแดน ดานกมพชา บางชวง

ใชลำานำา บางชวงใชแนวเสนตรงระหวางหลกเขตแดนเปนเสนเขตแดน สำาหรบ

เขตแดนทางนำาสวนใหญจะใชรองนำาลก (Thalweg) เปนแนวเขตแดน และม

บางชวงเชนในแมนำาโขงดานลาวใชรองนำาลกชดฝงไทยเปนเขตแดน ลำานำาบาง

ชวงทางดานพมาใชฝงทงสองของแมนำาเปนเสนเขตแดน ดานมาเลเซยใชรอง

นำาลกปจจบนเปนเสนเขตแดน ซงในปจจบนใชการกำาหนดเขตแดนแบบคงท

(Fixed Boundary) ในแมนำาเปนเสนเขตแดน

4

ลกษณะภมประเทศทแนวเขตแดนลากผาน หรอลกษณะภมประเทศ

บรเวณแนวพรมแดนของประเทศไทยทงสดานตามหลกภมศาสตรจดอยใน

สภาพโครงสรางภาคพนเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Continental South East

Asia) บรเวณแนวเทอกเขาตอนกลางซงอยในเขตคาบสมทรอนโดจนและคาบ

สมทรมลาย ซงประกอบไปดวยทวเขาบรเวณทราบสงรฐฉานของพมา ทวเขา

ทางตะวนตกของไทย และทวเขาคาบสมทรภาคใตของไทย จนถงภเขาสด

ปลายแหลมมลาย ซงประกอบไปดวยทวเขาถนนธงชย ตะนาวศร พนมดงรก และ

สนกาลาคร

เขตแดนไทย–กมพชา มความยาวทงสนประมาณ 798 กโลเมตร มทวเขาและลำานำาเปนเสน

กนพรมแดน บางชวงใชลำานำา บางชวงใชเสนตรงระหวางหลกเขตแดนเปนเสน

เขตแดน ซงแนวเขตแดนในอดตไดมการปกหลกเขตแดนในภมประเทศรวม

- - 3

����������������������� �� ������������������������ ���������� �������������������� �­ ������� ����������­�­

�����������

����������� ������

������

���������� ���������������������������� �������

��������������

���������

�����������������

��������������������������������� �������

�������� – ��������­�������������������� 798 �������� �­����������������������������� ����������������

������������������������������������������� ��������������­� ���­������������������������� ������ ���������� 73 ���� �������������������������� ����� 3 ������ ���­� 1. ����������������������������������������� ��������������� �������������524 �������� 2. ���������������������������������������� ������������� 216 ��������

3. ������������������������������������ �������������������� �������������58 ��������

�������� – ���

5

กนไวแลวจำานวน 73 หลก ลกษณะของเขตแดนสามารถแบงออกไดเปน 3

รปแบบ ดงน

1. ใชสนปนนำาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาพนมดงรก และทวเขา

บรรทด ระยะทางประมาณ 524 กโลเมตร

2. ใชลำานำาเปนแนวเขตแดนในบรเวณจงหวดสระแกว ระยะทางประมาณ

216 กโลเมตร

3. ใชเสนตรงระหวางหลกเขตแดนเปนเสนเขตแดน บรเวณจงหวด

สระแกว ระยะทางประมาณ 58 กโลเมตร

เขตแดนไทย–ลาว เขตแดนระหวางประเทศไทยกบลาวนบจากจดรวมพรมแดน 3 ประเทศ

คอ ไทย พมา และลาว ตงแตทางดานทศเหนอของไทยจนถงจดรวมพรมแดน

3 ประเทศ ไทย กมพชา และลาว ทางตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยม

ความยาวประมาณ 1,810 กโลเมตร ในจำานวนนเปนสวนททอดไปตามลำานำา

ยาวประมาณ 1,108 กโลเมตร คอ ในแมนำาโขง และในแมนำาเหอง ลกษณะ

ของเขตแดนสามารถแบงออกไดเปน 3 รปแบบ ดงน

1. ใชรองนำาลกชดฝงไทยบรเวณแมนำาโขงตอนบนเปนเสนเขตแดน

ระยะทางประมาณ 97 กโลเมตร

2. ใชสนปนนำาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาหลวงพระบาง และ

ทวเขาพนมดงรก ระยะทางประมาณ 702 กโลเมตร

3. ใชรองนำาลก (Thalweg) และแผนผงสงเขปแสดงการแบงเกาะใน

แมนำาโขง ( ) ซงจด

พมพเมอป ค.ศ. 1931 เปนเสนเขตแดนในแมนำาโขง ระยะทางประมาณ 955

กโลเมตร โดยในบรเวณทรองนำาแยกเปนหลายสายเพราะมเกาะ ใหใชรองนำาท

6

ทวเขาหลวงพระบาง

แม�นาโขงตอนล�าง

ทวเขาพนมดง

ลกษณแดน ะเส�นเขตแดนาโขงตอน ร�องนบน าลกชดฝงไทย

ทวเขาหลวง สนปนพระบาง นาแม�นาเ ร�องนหอง าลกาโขงตอน ร�องนาลกชดฝงไทยล�าง

ดงรก สนปนนา

แม�นาโขงตอนบน

แม�นา

สภาพแนวพรมแดน ลกษณะเส�นเขตแดนแม�นารวก เส�นเขตแดนคงทแม�นาสาย เส�นเขตแดนคงท

ทวเขาแดนลาว สนเขาทวเขาถนนธงชย(ตอนบน)

สนเขา

แม�นาสาละวน ฝ��งทงสองของแม�นาแม�นาเมย ฝ��งทงสองของแม�นาห�วยวะเลห� ฝ��งทงสองของลาห�วย

ทวเขาถนนธงชย(ตอนล�าง)

สนปนนา, เส�นตรง

ทวเขาตะนาวศร สนปนนาห�วยกระนย ร�องนาลกแม�นากระบร ฝ��งทงสองของแม�นา

ทวเขาถนนธงชย

แม�นาสาละวน

ทวเขาแดน

แม�นารวกแม�นาสาย

แม�นา

ห�วยวะเลห�

ทวเขาถนนธงชย

ทวเขาตะนาว

ห�วยกระนย

แม�นากระบร

·ÔÇà¢Òá´¹ÅÒÇ

áÁ‹¹éÓÃÇ¡áÁ‹¹éÓÊÒÂ

·ÔÇà¢Ò¶¹¹¸§ªÑÂ(µÍ¹º¹)

·ÔÇà¢Ò¶¹¹¸§ªÑÂ(µÍ¹Å‹Ò§)

·ÔÇà¢ÒµÐ¹ÒÇÈÃÕ

ˌǡÃйÑÂ

áÁ‹¹éÓ¡ÃкØÃÕ

áÁ‹¹éÓÊÒÅÐÇÔ¹

áÁ‹¹éÓàÁÂ

ËŒÇÂÇÐàÅË

·ÔÇà¢Ò¾¹Á´§ÃÑ¡

7

ชดฝงไทยเปนเสนเขตแดน ยกเวนเกาะและดอน 8 แหง ทระบไวในอนสญญา

สยาม–ฝรงเศส ฉบบลงวนท 25 สงหาคม ค.ศ. 1926 ทกำาหนดใหเปนของ

ไทย

4. ใชรองนำาลกเปนเสนเขตแดนในแมนำาเหอง ระยะทางประมาณ

153 กโลเมตร

เขตแดนไทย–พมา มความยาวทงสน 2,401 กโลเมตร เรมจากจดรวมพรมแดน 3

ประเทศ คอ ไทย พมา และลาว ทางเหนอสดของประเทศ โดยเปนแมนำา

และทวเขาทอดลงทางใตสชายฝงดานตะวนตกของแหลมมลาย แนวพรมแดน

สวนมากทอดไปตามยอดเขา รวมทงแนวสนปนนำา และรองนำาลกของแมนำา

สายตางๆ ซงในอดตทงสองฝายไดมการปกปนเขตแดนรวมกนไวแลว โดยม

การปกหลกเขตแดนเฉพาะภาคเหนอของไทยจำานวน 21 หลก ลกษณะของ

เขตแดนสามารถแบงออกไดเปน 6 รปแบบ ดงน

1. ใชเขตแดนแบบคงท (Fixed Boundary) เปนเสนเขตแดนใน

บรเวณแมนำาสายและแมนำารวก ระยะทางประมาณ 59 กโลเมตร (ดำาเนนการ

รวมกบพมาเมอวนท 18 มถนายน พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991) และใหสตยาบน

(Ratify) รวมกนเรยบรอยแลวเมอวนท 12 มนาคม พ.ศ. 2535 (ค.ศ. 1992)

2. ใชสนเขาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาแดนลาว และทวเขา

ถนนธงชย ระยะทางประมาณ 632 กโลเมตร

3. ใชฝงของแมนำาเปนเสนเขตแดนใน แมนำาสาละวน แมนำาเมย

หวยวะเลห และบรเวณชวงปลายนำาของแมนำากระบร ระยะทางประมาณ 565.5

กโลเมตร

4. ใชสนปนนำาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาตะนาวศร ระยะทาง

8

ประมาณ 992 กโลเมตร

5. ใชเสนตรงเปนเสนเขตแดนบรเวณทวเขาถนนธงชย (เฉพาะบาง

สวนในเขตจงหวดตากและจงหวดกาญจนบร) ระยะทางประมาณ 63 กโลเมตร

6. ใชรองนำาลกเปนเสนเขตแดนในบรเวณหวยกระนย (ชวงตนนำาของ

แมนำากระบร) ระยะทางประมาณ 89.5 กโลเมตร (ชวงปลายนำาของแมนำา

กระบรใชฝงของแมนำาเปนเสนเขตแดน)

เขตแดนไทย–มาเลเซย มความยาวทงสน 647 กโลเมตร มทวเขาและลำานำาเปนเสนกน

พรมแดน สภาพแนวพรมแดนระหวางไทย–มาเลเซยสามารถกลาวแยกออก

เปน 2 ชวง คอ ชวงแรกเปนเขตแดนทางบกจากชายฝงทะเลอนดามน

ทางทศตะวนตกในเขตจงหวดสตลไปยงทศตะวนออกดานอาวไทยโดย

- - 6

�������������������� �� ������������������� ��������� ��������������������������������� 21 ���� ��� ­��������������������������� 6 ������ ������ 1. ��������������� (Fixed Boundary) �������������������­����������������������� ������������­ 59 ������� (�������������������������������� 18 �������� �.�.2534 (�.�.1991) ������������� (Ratify) ������������������������������� 12 ������ �.�.2535 (�.�.1992) 2. ���������������������������­����������� ���������������� ������������­632 ������� 3. ���� ��������������������������������������� ���������� ����������� ��������­���������������������������� ������������­ 565.5 ������� 4. ������� ������������������������­������������ ������������­ 992 ������� 5. ��������������������������­������������� (������������������������ �������������������) ������������­ 63 ������� 6. ���������������������������������­���������� (��������������������������) ������������­ 89.5 ������� (�������������������������������� �����������������������)

��������� – ������������������������� 647 ������� ����������������������������������� �������������

����������–�������� ��������������������� 2 ���� ��� ��������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������

��������� ���

������������ �� ���������������������������� ���� ��������������-�� �����������

�������� -

·ÔÇà¢ÒÊѹ¡ÒÅÒ¤ÕÃÕ

áÁ‹¹éÓâ¡-Å¡

9

เขตแดนทางบกจะไปสนสดทหลกเขตแดนท 72 ซงเปนหลกเขตแดนหลก

สดทายของเขตแดนทางบก และในชวงท 2 เปนเสนเขตแดนทางนำา เรมจาก

หลกเขตแดนท 72 ไปตามลำานำาโก-ลกจนถงบรเวณปากแมนำาโก-ลก ในเขต

จงหวดนราธวาส แนวเขตแดนสวนใหญไดมการปกหลกเขตแดนในภมประเทศ

รวมกนไวแลวจำานวน 109 หลก ลกษณะของเขตแดนสามารถแบงออกได

เพยง 2 รปแบบ ดงน

1. ใชสนปนนำาเปนเสนเขตแดนในบรเวณทวเขาสนกาลาคร ระยะทาง

ประมาณ 552 กโลเมตร

2. ใชรองนำาลกเปนเสนเขตแดนในบรเวณแมนำาโก-ลก ระยะทาง

ประมาณ 95 กโลเมตร

ปญหาเขตแดน ปญหาเขตแดนถอเปนปญหาทมความสำาคญระดบชาตและเปน

ปญหาละเอยดออน มความสลบซบซอนทควรใหความสนใจเปนพเศษ ทงน

เนองจากเสนเขตแดนระหวางประเทศถอเปนเครองกำาหนดเขตการใชอำานาจ

อธปไตยของประเทศ โดยเปนตวแบงเขตอธปไตยของรฐทอยประชดกน ซงได

รบความคมครองโดยกฎหมายระหวางประเทศใหทรงไวซงความศกดสทธอน

จะลวงละเมดหรอรกลำามได ดงนน เสนเขตแดนจงเปนเครองประกนบรณภาพ

แหงดนแดนและความมนคงของชาต และหากมปญหาเกยวกบเสนเขตแดน

ขนเมอใดแลว ปญหานนๆ ยอมจะตองกระทบกระเทอนตออำานาจอธปไตย

และความมนคงของประเทศ รวมทงกระทบไปถงความสมพนธระหวางประเทศ

ดวยอยางหลกเลยงมได

จากการทประเทศไทยมแนวพรมแดนตดตอกบประเทศเพอนบาน

ซงมความยาวมากกวาหาพนหกรอยกวากโลเมตร จดหรอบรเวณทมปญหา

10

เขตแดนจงมอยหลายแหงและหลายลกษณะ ซงบางปญหาพรอมทจะปะท

กลายเปนปญหาความขดแยงในระดบชาตไดตลอดเวลา ปญหาเขตแดนท

สำาคญบางปญหาเปนปญหาทยงอยในระหวางการเจรจา โดยจะมปญหาเลก

และใหญ รวมทงความสำาคญของปญหาแตกตางกนออกไป

รปแบบและลกษณะของปญหาเขตแดน ผเขยนในฐานะทเคยมประสบการณในการปฏบตงานดานสำารวจและ

ปกปนเขตแดนรวมกบประเทศเพอนบานมากวา 10 ป และไดมสวนรวมรบ

ผดชอบในเรองงานเขตแดน ทงในการประชม การเจรจาแกไขปญหาเขตแดน

ระหวางประเทศทงสดาน รวมทงไดศกษาคนควาเพมเตมเรองเขตแดนใน

ประเดนตางๆ ทำาใหพอทราบถงสาเหตของปญหาในแตละดาน แตการทจะ

หยบยกตวอยางปญหาเขตแดนในแตละดานมาอรรถาธบายในทนคงใชเวลา

มาก จงขอหยบยกเฉพาะรปแบบและลกษณะพนฐานของปญหาสวนใหญท

สำาคญมลกษณะคลายคลงกนโดยสงเขปทงสดาน ซงสามารถแบงออกไดเปน

4 กลม ดงน

1) ปญหาการดดแปลงสภาพภมประเทศบรเวณชายแดน ปญหาลกษณะนโดยสวนใหญจะเกดจากการเขามาพฒนาพนทของ

ราษฎรและสวนราชการทรบผดชอบตามแนวชายแดนของทงฝายไทยและฝาย

ประเทศเพอนบานใหเปนแหลงการคา และเปนพนทอตสาหกรรม หรอมการ

เปดชองทางผานแดน ในกรณทเปนเขตแดนทางบก สภาพภมประเทศมกถก

ดดแปลงในบรเวณชองทางผานแดนเพอทำาถนน และมการกอสรางทอยอาศย

หรออาคารรานคาของราษฎรในบรเวณแนวพรมแดน ทำาใหสนปนนำาทใชเปน

เสนกนพรมแดนในภมประเทศถกทำาลาย และเปลยนแปลงไปจนทำาใหไม

11

สามารถหาแนวสนปนนำาดงเดมได ในบางครงราษฎรของแตละฝายมการปลก

สรางอาคารถาวรและบกรกเขาไปทำากนในเขตของอกประเทศหนงจนกลายเปน

ปญหาการรกลำาดนแดน สำาหรบเขตแดนทางนำาจะเกดจากการทำาใหสภาพ

ลำานำาและตลงทใชเปนเขตแดนเปลยนแปลงไป ดงเชน การถมตลงเพอพฒนา

พนทตามแนวลำานำาเพอกอสรางอาคารหรอสะพาน เปนตน

2) ปญหาสภาพภมประเทศจรงไมสอดคลองกบหลกฐานทาง กฎหมายในอดต ปญหาลกษณะนเกดจากการนำาหลกฐานในอดตซงจดทำาขนระหวาง

สยามกบองกฤษและฝรงเศส ดงเชน แผนทคณะกรรมการปกปนเขตแดนทม

มาตราสวนเลก บญชทหมายพกด หรอบนทกวาจา (Proces Verbal) ทแสดง

ทตงของหลกเขตแดนโดยไมมการระบคาพกดของแตละหลกมาใชกำาหนด

เขตแดนในภมประเทศ โดยปรากฏวาแนวสนปนนำาซงใชเปนเสนเขตแดนใน

ภมประเทศจรงมความแตกตางกนกบตำาแหนงทแสดงไวในหลกฐานแผนท

ปกปนฯ หรอบนทกวาจา อาท เสนเขตแดนทปรากฏบนแผนทปกปนฯ ลาก

ผานยอดเขา แตสนปนนำาในภมประเทศจรงกลบไมผานยอดเขา โดยแนวสน-

ปนนำาอยลกเขาไปในดนแดนของฝายใดฝายหนง เปนตน

3) ปญหาการอางแนวสนปนนำาในภมประเทศตางแนวกน ปญหาในกลมนหมายถง การทแตละฝายอางแนวเสนเขตแดนผานสน-

ปนนำาในภมประเทศคนละแนวกน อนมสาเหตมาจากการทแตละฝายวเคราะห

จากเสนเขตแดนทปรากฏในหลกฐานทางกฎหมายในอดต ดงเชน แผนทคณะ-

กรรมการปกปนฯ หรอบนทกวาจา ผานภมประเทศตางกน ประกอบกบในบาง

กรณบรเวณทพจารณานนมการดดแปลงสภาพภมประเทศจากการกระทำาของ

12

ทงสองฝาย ทำาใหการแกปญหามความซบซอนมากยงขน

4) ปญหาอนๆ เปนปญหาทไมเขาทง 3 ประเภททกลาวมาแลว บางกลมเปนปญหา

มวลชน ซงเกดจากราษฎรในพนทชายแดนคดคานการจดทำาหลกเขตแดน

ตามบรเวณแนวชายแดนอนเกดจากความรสกหวงแหนแผนดนวาการจดทำา

หลกเขตแดนอาจจะทำาใหฝายไทยเสยเปรยบ เนองจากแนวเขตแดนทเจาหนาท

สำารวจฯ กำาหนดตามหลกฐานทางกฎหมายของทงสองฝายในอดตไมตรงกบ

หลกฐานและความเชอถอของราษฎรในอดต จงไมเหนดวยทจะใหมการกำาหนด

แนวเขตแดน และไมยอมใหมการสรางหลกเขตแดนในบรเวณนน ทำาใหการ

สำารวจและจดทำาหลกเขตแดนในบรเวณทกำาลงดำาเนนการอยหยดชะงกลง

นอกจากนบางปญหาเปนปญหาทางลกษณะภมประเทศยากแกการ

พสจนทราบหาแนวสนปนนำาทถกตอง เชน พนททเปนหนาผาสงชน เปน

พลาญหน มแนวสนปนนำาทไมชดเจนหรอแยกออกเปนสองแนว ทำาใหยากตอ

การกำาหนดทตงหลกเขตแดน ปญหาแมนำาเปลยนทางเดน หรอปญหาแตละ

ฝายอางแนวเสนเขตแดนตางกนอนเนองมาจากทงสองฝายยดถอแผนทคนละ

ฉบบจนทำาใหกำาลงของแตละฝายตองเผชญหนากนในพนท เปนตน

การแกไขปญหาเขตแดน การยกเลกสญญาททำาใหไทยเสยเปรยบ โดยเหตในขอเทจจรงทางประวตศาสตรของการทำาสญญากำาหนด

เขตแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานซงมขนจำานวนหลายฉบบนน ถาจะ

พจารณาใหลกซงลงไปถงเบองหลงแหงการทำาความตกลงเพอใหไดมาซง

หนงสอสญญาทกฉบบทมผลตอการกำาหนดแนวพรมแดนของไทยกบประเทศ

13

เพอนบานแลว กคงไมมผใดกลาปฏเสธวามไดมการใชอทธพลบบบงคบให

ประเทศไทยตองยอมทำาความตกลงดวยทกครงไปไมวาจะโดยทางตรงหรอทาง

ออมกตาม โดยขอเทจจรงดงกลาวกอใหเกดประเดนปญหาทางกฎหมายวา

ประเทศไทยจะอาศยอางเหตดงกลาวมายกเลกหรอถอนตวจากสนธสญญาท

เกดจากการใชอทธพลบงคบนนไดหรอไม เนองจากการทำาความตกลงดงกลาว

นนไดกระทำาขนบนมลฐานแหงความเอารดเอาเปรยบและการใชอทธพลใน

ทางการเมองและการทหาร อนเปนปจจยทนำามาซงความอยตธรรมทฝายหนง

ไดรบตามขอตกลงนนๆ ถงแมกฎเกณฑอนเปนหลกมลฐานของกฎหมาย

ระหวางประเทศจะยนยนถงการเคารพในความผกพนของหนงสอสญญา

กำาหนดแนวพรมแดนจากการทำาความตกลงระหวางประเทศนน กนาจะนำา

สวนทเกยวกบความตกลงมาวเคราะหและวจารณไดวายงคงมผลผกพนจรง

หรอไม

ในความเปนจรงแลว การยกเลกสญญาเกยวกบเขตแดนไมสามารถ

ดำาเนนการไดโดยลำาพง แมวาการทำาความตกลงดงกลาวจะเปนการทำาในลกษณะ

ถกบงคบกตาม เนองจากการทำาสนธสญญากำาหนดเขตแดนระหวางรฐตางๆ

ตามหลกกฎหมายระหวางประเทศนน นอกจากจะกอใหเกดพนธกรณทาง

กฎหมายระหวางรฐใหปรากฏเปนลายลกษณอกษรแลว สนธสญญาเขตแดน

ดงกลาวยงเปนหนงสอสญญาทมลกษณะพเศษเฉพาะตว กลาวคอ กอใหเกด

ผลผกพนทมลกษณะถาวร มความแนนอนและตายตวเหนอดนแดนนน เพอ

ใหรถงขอบเขตทแนชดในการใชอำานาจอธปไตยของประเทศ เพอปองกนมให

มการใชกำาลงรกรานดนแดนของประเทศอน และเพอการพทกษรกษาไวซง

สนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ แมวาภายหลงตอมาจะเกดการ

เปลยนแปลงเกยวกบสภาพของรฐ เชน การสบสทธของรฐอนเนองจากการ

ไดรบเอกราชหรอเกดรฐใหมขนกตาม โดยใหประเทศคสญญาตองยดถอและ

14

ปฏบตตลอดไปจนกวาจะไดมการทำาความตกลงและแกไขกนใหม ขณะเดยวกน

ประเทศไทยกไดใหการเคารพตอพนธกรณตามความตกลงกำาหนดเขตแดน

ดงกลาว และยดถอเสนเขตแดนระหวางกนใหเปนไปตามทไดสำารวจและปกปน

กนไวแลวในอดตมาโดยตลอด

นโยบายของไทยในเรองเขตแดน ในปจจบนประเทศไทยถอวานโยบายเรองเขตแดนเปนนโยบายเรงดวน

ทจะดำาเนนการรวมกบประเทศเพอนบานเพอใหไดมาซงเสนเขตแดนทชดเจน

แนนอน และเพอมใหปญหาเขตแดนลกลามเปนปญหาการเมอง อนอาจจะ

กระทบความสมพนธในกรอบกวางระหวางกน จงมนโยบายทจะดำาเนนการ

แกไขปญหาอยางเปนเอกเทศ โดยสภาความมนคงแหงชาตไดกำาหนดนโยบาย

หลกเพอใหเปนกรอบในการแกไขปญหาเขตแดนระหวางไทยกบประเทศ

เพอนบานทงสดาน โดยใหสวนราชการไทยนำาไปใชเปนแนวทางการปฏบต

ระหวางป พ.ศ. 2542–2546 และยงคงยดถอเปนแนวทางในการปฏบตอย

จนถงในปจจบน นโยบายดงกลาวนจะไมวางนำาหนกไวแตประเดนเรองของ

ความมนคงเทานน เนองจากจำาเปนจะตองตระหนกถงสมพนธภาพระหวาง

กนทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคมดวย โดยรฐบาลไทยไดจดตง

กลไกใน 3 ระดบ คอระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบประเทศ เปน

หลกในการดำาเนนการตามนโยบายดงกลาว โดยพยายามไมใหเกดเปนปญหา

กระทบกบความสมพนธกบประเทศเพอนบาน และหลกเลยงการใชกำาลงอาวธ

ในการแกไขปญหา โดยจะมงเนนการดำาเนนการแกไขปญหาเขตแดนใหเปน

เอกเทศจากปญหาความสมพนธดานอนเพอมใหลกลามจนเกดเปนปญหาทาง

ดานการเมองจนไปกระทบกบความสมพนธโดยรวม โดยจะถอวาปญหาเรอง

เขตแดนเปนเรองททงสองฝายมความเหนแตกตางกนในเชงวชาการ กลาวคอ

15

ในดานกฎหมาย ดานเทคนคการสำารวจ และการจดทำาแผนทเทานน

นโยบายการแกไขปญหาเสนเขตแดนไดกำาหนดกรอบวตถประสงค

เพอใหสวนราชการนำาไปสการปฏบตมจำานวนทงสน 4 ประการ ดงน

• วตถประสงคท 1 เพอใหการแกไขปญหาเสนเขตแดนตลอดแนวระหวางไทยกบประเทศ

เพอนบานไดลลวงไปโดยความเรยบรอยและโดยยดหลกผลประโยชนรวม

จงกำาหนดนโยบายใหสวนราชการปฏบตดงน

1. รกษาความสมพนธกบประเทศเพอนบาน เพอสรางบรรยากาศใน

การเจรจา และเรงดำาเนนการเจรจาแกไขปญหาเสนเขตแดนตลอดแนวระหวาง

ไทยกบประเทศเพอนบาน โดยยดถอหลกฐานทางกฎหมายและหลกฐานตางๆ

ทเกยวของ และจดลำาดบความสำาคญเรงดวนของพนททเจรจา

2. ใชกลไกในระดบทองถนทแกไขปญหาในระยะแรก ในกรณทไม

สามารถหาขอยตไดในระดบทองถนและมปญหาเกยวกบหลกฐานทางกฎหมาย

และหลกฐานอนทเกยวของใหยกระดบเจรจาขนเปนระดบชาต โดยใชกลไกรวม

ของรฐทไดจดตงขน

3. ศกษาคนควาหาหลกฐานทงในดานประวตศาสตรและทางกฎหมาย

รวมทงหลกฐานตางๆ ทเกยวของในเรองเขตแดนระหวางประเทศไทยกบ

ประเทศเพอนบานไวลวงหนา

4. ศกษาขอมล ผลประโยชน และทาทของประเทศเพอนบานตอ

เสนเขตแดนทสำาคญในพนทตางๆ รวมทงขอตกลงระหวางประเทศเพอนบาน

กบประเทศอนๆ เรองเสนเขตแดน

5. รวมมอกบประเทศเพอนบานในการสำารวจภมประเทศจดทำาหลก

อางองเขตแดน รวมบำารงรกษาและบรณะหลกเขตแดนรวมกน

16

• วตถประสงคท 2 เพอใหการดำาเนนการในเรองเสนเขตแดนมเอกภาพ และสามารถสราง

ผลประโยชนของชาตไวไดโดยชอบธรรม จงกำาหนดนโยบายใหสวนราชการ

ปฏบตดงน

1. กำาหนดทาทในการเจรจาปญหาเสนเขตแดนตลอดแนวระหวางไทย

กบประเทศเพอนบานใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

2. ใหความรและความเขาใจทชดเจนอยางตอเนองแกเจาหนาทและ

หนวยงานทเกยวของและรบผดชอบเกยวกบเสนเขตแดน รวมทงมการประเมน

ความคบหนาของสถานการณอยางสมำาเสมอ

3. ใหสวนราชการทรบผดชอบเกยวกบเสนเขตแดนมความรวมมอกน

อยางใกลชด และมเอกภาพเกยวกบการดำาเนนงานทเกยวของกบเสนเขตแดน

• วตถประสงคท 3 เพอปองกนรกษาเสนเขตแดนของไทยและสทธประโยชนของราษฎร

ไทยไว จงกำาหนดนโยบายใหสวนราชการปฏบตดงน

1. ใหมการสำารวจพนทบรเวณชายแดนทอาจเกดการเปลยนแปลงใน

สภาพภมประเทศและสงผลกระทบตอเสนเขตแดน ทงจากการเปลยนแปลง

จากธรรมชาต และการดดแปลงสภาพภมประเทศ และหากมการเปลยนแปลง

สภาพภมประเทศเกดขน สวนราชการในพนทดำาเนนการหารอกบราชการ

บรหารสวนกลางกอน

2. ใหจงหวดทมแมนำาเปนเสนเขตแดนระหวางประเทศ โดยความ

ชวยเหลอสนบสนนของหนวยงานทเกยวของทำาการศกษา และตรวจสอบเปน

ประจำา รวมทงดำาเนนการปองกนการพงทลายของฝงและการเปลยนแปลงทาง

เดนของลำานำา

17

3. รกษาสทธประโยชนอนชอบธรรมของราษฎรไทยในพนทไวใน

กรณทราษฎรไดทำามาหากนในพนททเปนปญหาขอพพาท และดำาเนนการ

อยางเฉยบขาดตอบคคลทแสวงประโยชนสวนตวทกอใหเกดขอพพาทบรเวณ

ชายแดน

• วตถประสงคท 4 เพอใหมการประชาสมพนธทเออประโยชนตอการแกไขปญหาเสน-

เขตแดนและใหประชาชนมความร ความเขาใจ และการสนบสนนการดำาเนน

การของสวนราชการ จงกำาหนดนโยบายใหสวนราชการปฏบตดงน

1. ใหความร สรางจตสำานก และทำาความเขาใจกบประชาชนให

ตระหนกถงความสำาคญของหลกเขตแดนใหความรวมมอ และสนบสนนแนวทาง

ในการแกไขปญหาเสนเขตแดนของทางราชการ

2. ใหมการกำาหนดแนวทางในการดำาเนนงานประชาสมพนธ และ

ชแจงขอเทจจรงเกยวกบปญหาเสนเขตแดนใหเปนไปในทศทางเดยวกน และ

ไมเกดจดออนแกการแกปญหาเสนเขตแดน

นอกจากนคณะรฐมนตรไดมมตในเรองเกยวกบเขตแดนเมอวนท 12

ตลาคม พ.ศ. 2542 โดยลงมตวา “เพอมใหเกดผลกระทบตอความสมพนธ

ระหวางประเทศและการปฏบตภารกจในการรกษาความมนคงตามชายแดน ให

สวนราชการทรบผดชอบในการกอสรางถนนหรอกระทำากจการใดๆ ตามบรเวณ

ชายแดนถอเปนแนวทางปฏบตวา ในโอกาสตอไปหากจะมการกอสรางถนน

หรอกระทำากจการใดๆ ตามบรเวณชายแดน ซงอาจจะสงผลกระทบตอสนปน-

นำาและหลกเขตแดน ใหสวนราชการทรบผดชอบไดประสานกบกองบญชาการ

ทหารสงสด โดยกรมแผนททหารและกรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวง

การตางประเทศ เพอรวมกนตรวจสอบขอมลใหชดเจนกอนทจะดำาเนนการ

18

ตามทกระทรวงกลาโหมเสนอเปนกรณพเศษ”

คณะรฐมนตรไดมมตเพมเตมเมอวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2548

เพอเปนการผอนปรนใหสวนราชการสามารถดำาเนนกจกรรมตางๆ บรเวณ

ชายแดนได กลาวคอ ใหหนวยงานของรฐยงคงปฏบตตามมตคณะรฐมนตร

เมอวนท 12 ตลาคม พ.ศ. 2542 และมมตเพมเตมวา หากพนทในจดใด

ในบรเวณชายแดนทจำาเปนตองปรบปรงพฒนาใหเหมาะสม และไมมประเดน

ขอโตแยงทจะดำาเนนการดงกลาว ใหผอนผนใหดำาเนนการไดตามความจำาเปน

ในแตละกรณ

กลไกการแกไขปญหาเขตแดน รฐบาลของประเทศไทยและประเทศเพอนบาน ซงปจจบนมความ

สมพนธทดตอกน ไดพยายามทจะลดหรอขจดปญหาเขตแดนดวยการสำารวจ

และปกปนเขตแดนรวมกนใหแนวเขตแดนมความชดเจน ซงในการดำาเนนการ

สำารวจและปกปนเขตแดนดงกลาว จำาเปนอยางยงทตองเคารพความตกลงท

ทงสองฝายกำาหนดขนรวมกนและหลกการทถอเปนกตกาสากล เนองจาก

ประเทศไทยและประเทศเพอนบานอยในประชาคมโลก นนคอ ตองเคารพสนธ-

สญญาและความตกลงตางๆ ทเปนพนธกรณสบมา แตในการดำาเนนการกมขอ

จำากดหลายประการททำาใหเกดปญหา อาท ขอความในสนธสญญาขาดความ

สมบรณ แผนทปกปนมมาตราสวนเลกเกนไป สภาพภมประเทศเปลยนแปลง

ไปจากการกระทำาของมนษยและจากธรรมชาต และหลกเขตแดนเดมมระยะ

หาง ชำารด สญหาย ถกทำาลาย หรอหาไมพบ ไมสามารถกำาหนดตำาแหนงท

แนนอนได

รฐบาลไทยไดตระหนกถงปญหาตางๆ ดงกลาว จงไดตงกลไกของ

รฐในรปของคณะกรรมการเขตแดนเพอการเจรจาและแกไขปญหาเขตแดนกบ

19

ประเทศเพอนบานในหลายๆ ระดบ ซงประกอบไปดวยผแทนจากสวนราชการ

ตางๆ ทเกยวของรวมเปนคณะกรรมการหรออนกรรมการ โดยมสภาความ-

มนคงแหงชาตเปนหนวยงานหลกฝายความมนคง ทำาหนาทควบคมดแลการ

ปฏบต โดยจะพจารณาแกไขปญหาเขตแดนในภาพรวม กำาหนดแผนและ

นโยบายในการเจรจา รวมทงความตกลงตางๆ

นายกรฐมนตร

คณะกรรมการชายแดนทวไป

(General Border Committee; GBC)

คณะกรรมาธการร วม(Joint Commission; JC)

คณะกรรมการป�กปนเขตแดน

คณะกรรมการชายแดนส วนภมภาค

(Regional Border Committee; RBC)

กองอานวยการปฏบตนโยบายชายแดนไทยกบประเทศเพอน

คณะกรรมการเขตแดนร วม

(Joint Boundary

คณะกรรมการสารวจร วมทางเทคนค

(Joint Technical Survey Committee; JTSC)

กระทรวงกลาโหม กระทรวงการต�างประเทศ

คณะกรรมการความร วมมอทวไป

คณะกรรมการด¡านความมนคง

Committee; JBC)

20

การพจารณาแกไขปญหาเขตแดนในภาพรวมของสภาความมนคงแหง

ชาตจะมหนวยงานใหขอมลหลกๆ อย 2 หนวยงาน คอ กรมสนธสญญา

และกฎหมาย กระทรวงการตางประเทศ มหนาทใหคำาปรกษาและใหความเหน

ในปญหาทางดานกฎหมายระหวางประเทศ และกรมแผนททหาร กระทรวง

กลาโหม ซงเปนหนวยงานทางดานเทคนคทำาหนาทสำารวจหาแนวเสนเขตแดน

ทถกตองในภมประเทศ โดยจะปฏบตภายใตกรอบการเจรจาของกรมสนธสญญา

และกฎหมาย และปฏบตตามนโยบายของสภาความมนคงแหงชาต และหนวย-

งานทสำาคญอกหนวยงานหนง คอ กระทรวงมหาดไทยทรบผดชอบและดแล

พนททมปญหาเขตแดน

ในสวนของการแกไขปญหาเขตแดนของไทย ไดยดถอนโยบาย

ความมนคงแหงชาตในการแกไขปญหาเสนเขตแดนระหวางไทยกบประเทศ

เพอนบานของสภาความมนคงแหงชาต ซงไดระบถงวตถประสงคและนโยบาย

ในการแกไขปญหา ใหสวนราชการตางๆ ใชเปนแนวทางและถอปฏบต โดย

นายกรฐมนตรไดมอบหมายใหรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศเปน

ผรบผดชอบในการเจรจาทำาความตกลงกบประเทศเพอนบานโดยสนตวธ เพอ

ใหมการสำารวจและปกปนเขตแดนตลอดแนวรวมกน ตลอดจนแกไขปญหา

เขตแดนทเกดขนในระดบนโยบายและกฎหมายระหวางประเทศ โดยมกรม-

แผนททหารเปนผปฏบตทางเทคนคทจะกำาหนดแนวเขตแดนใหมความชดเจน

ดวยการกอสรางหลกเขตแดน และหาคาพกดของหลกเขตแดนเพอทำาใหแนว

เขตแดนมความชดเจนโดยใชเทคโนโลยในการสำารวจและปกปนเขตแดนททน

สมยและเปนสากลและเปนทยอมรบของทงสองฝายมาชวยในการแกไขปญหา

กลไกในการแกไขปญหาเขตแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอน

บานในแตละดานสวนใหญมโครงสรางคลายคลงกน โดยไดมการจดตงกลไก

ในรปคณะกรรมการทเกยวของกบงานเขตแดนซงอยในความรบผดชอบของ

21

กระทรวงกลาโหมและกระทรวงการตางประเทศ โดยขนตรงตอนายกรฐมนตร

ซงสามารถแบงออกเปนกลมใหญๆ ได 3 กลม คอ กลมคณะกรรมการดาน

ความมนคง กลมคณะกรรมการดานความรวมมอทวไป และกลมคณะกรรมการ

ปกปนเขตแดน ซงในทนจะขอกลาวถงเฉพาะกลมคณะกรรมการปกปนเขตแดน

ทมหนาทโดยตรงในการเจรจาและแกไขปญหาเขตแดนเทานน

กลมคณะกรรมการปกปนเขตแดนสวนใหญจะอยภายใตความรบผด-

ชอบของกระทรวงการตางประเทศ ยกเวนดานมาเลเซยเพยงดานเดยวทอยใน

ความรบผดชอบของกองบญชาการทหารสงสด กระทรวงกลาโหม สำาหรบ

คณะกรรมการปกปนเขตแดนระดบนโยบายในสวนของกระทรวงการตาง-

ประเทศสวนใหญจะเรยกวา คณะกรรมาธการเขตแดนรวม หรอ Joint Bound-

ary Committee (JBC) โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ หรอ

รฐมนตรชวยวาการกระทรวงการตางประเทศเปนประธานฝายไทย ในขณะท

คณะกรรมการซงอยในสวนของกองบญชาการทหารสงสด กระทรวงกลาโหม

จะเรยกวา คณะกรรมการจดทำาหลกเขตแดนรวมระหวางไทย–มาเลเซย หรอ

Land Boundary Committee (LBC) มผบญชาการทหารสงสดเปน

ประธานฝายไทย มเสนาธการทหาร และเจากรมแผนททหารเปนรองประธาน

คณะกรรมการชดน (JBC และ LBC) ถอเปนคณะกรรมการระดบ

สงทรบผดชอบและดแลในเรองการปกปนเขตแดนโดยตรง โดยมอำานาจหนาท

ทสำาคญดงน

1. กำาหนดนโยบาย และเจรจาเพอแกไขปญหาเสนเขตแดน รวมทง

พจารณาเรองตางๆ ทเกยวของกบการสำารวจและจดทำาหลกเขตแดนตลอดแนว

เพอใหเปนไปตามสนธสญญา แผนทปกปน และหลกฐานอนๆ ทไดตกลงกนไว

2. กำาหนดพนทความเรงดวนในการสำารวจทจะมการปกเขตแดนรวม

กน และพจารณาเรองอนๆ ทเกยวของกบการสำารวจและปกปนเขตแดนทได

22

กำาหนดขน

3. พจารณาและรบรองแผนแมบทและขอกำาหนดอำานาจหนาท (Terms

of Reference : TOR) ในการสำารวจและปกปนเขตแดนรวมกน

4. แตงตงคณะอนกรรมการ หรอปรบปรงคณะกรรมการใหเหมาะสม

ตามความจำาเปนเพอชวยเหลอในการปฏบตหนาท

5. จดทำาแผนทรวมเพอแสดงเสนเขตแดนทไดทำาการสำารวจและปกปน

เขตแดนเสรจเรยบรอยแลว

นอกจากคณะกรรมการชดนแลวยงมคณะกรรมการในระดบรองลง

มาซงมอำานาจหนาทในการเจรจาทางเทคนคเกยวกบการสำารวจและปกปน

เขตแดนรวมทงการจดชดสำารวจรวมเพอเขาปฏบตงานในภมประเทศ โดยจะ

ปฏบตตามนโยบายของคณะกรรมการชดใหญทกลาวมาแลวขางตน เรยกวา

คณะอนกรรมการเทคนครวมฯ หรอ Joint Technical Committee (JTC)

หรอ Joint Technical Sub Commission (JTSC) แลวแตจะเรยกในแตละ

ดาน โดยมเจากรมแผนททหารเปนประธานฝายไทย เปนตน

ในสวนรายละเอยดขององคประกอบและอำานาจหนาทคณะกรรมการ

ทเกยวของกบงานเขตแดนโดยรวม ทงในสวนของกระทรวงกลาโหมและ

กระทรวงการตางประเทศ มดงน

กระทรวงกลาโหม โดยรวมเปนการดำาเนนการทางทหารเพอความมนคงของประเทศชาต

ซงในแตละดาน มองคประกอบและอำานาจหนาท ดงน

1) ดานกมพชา 1.1 คณะกรรมการชายแดนทวไป หรอ General Border

23

Committee (GBC) มรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมเปนประธาน และ

เจากรมยทธการทหารเปนเลขานการ (ปจจบนมเจากรมกจการชายแดนทหาร

เปนเลขานการ) มอำานาจหนาทรบผดชอบในการกำาหนดแนวทาง มาตรการ

เกยวกบการสงเสรมความรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคงใน

พนทชายแดนทงสองประเทศ

1.2 คณะกรรมการชายแดนสวนภมภาค หรอ Region-

al Border Committee (RBC) มแมทพภาคท 1 และแมทพภาคท 2

เปนประธาน และมเสนาธการกองทพภาค เปนเลขานการ (แตงตงโดยคณะ

กรรมการ GBC) มอำานาจหนาทรบผดชอบในการกำาหนดแนวทางและ

มาตรการตามนโยบายคณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยบรเวณ

ชายแดนไทย–กมพชา ในแตละพนท

1.3 กองอำานวยการปฏบตนโยบายชายแดนไทยกบประเทศ

เพอนบาน (กอ.นชท.) มผบญชาการทหารสงสด เปนผอำานวยการฯ และม

หวหนาสวนราชการและผแทนกระทรวง ทบวง กรมตางๆ รวมทงชวยการ

ปฏบตงานของศนยปฏบตการชายแดนไทยกบประเทศเพอนบานรวมกบ

เหลาทพและสวนราชการทเกยวของ มอำานาจหนาทรบผดชอบในการอำานวย-

การ ประสานงาน ควบคม และกำากบดแลการปฏบตงานของสวนราชการตางๆ

ใหเปนไปตามนโยบายความมนคงแหงชาตของไทยตอพมา ลาว กมพชา และ

มาเลเซย ในสวนทเกยวของ สถาปนาความมนคงตามแนวชายแดน เพอให

ประชาชน ชมชน และพนทชายแดนไทยกบประเทศเพอนบานมความมนคง

ปลอดภย รวมทงปฏบตหนาทอนๆ ตามทรฐบาลมอบหมาย

1.4 คณะอนกรรมาธการเขตแดนรวมไทย–กมพชา หรอ

Joint Technical Survey Committee (JTSC) มเจากรมแผนททหารเปน

ประธาน และมผอำานวยการกองเขตแดนระหวางประเทศเปนเลขานการ ม

24

อำานาจหนาทรบผดชอบในการดำาเนนการเจรจาเกยวกบการสำารวจและปกปน

เขตแดนตามสนธสญญา แผนท และหลกฐานตามทไดตกลงกน และปฏบต

ตามนโยบายของคณะกรรมาธการรวมฯ Joint Commission (JC) ทมอบ

หมายให และกำาหนดนโยบายและรบผดชอบงานคณะผอำานวยการโครงการรวม

รวมทงเสนอผลการดำาเนนงานให JC พจารณา

1.5 คณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยบรเวณ

ชายแดน หรอ Border Peace Keeping Committee (BPKC) มผบญชาการ

ทหารสงสด เปนประธาน หวหนาศนยอำานวยการรวม 101 ศนยอำานวยการ

รวม กองบญชาการทหารสงสด เปนเลขานการ (ปจจบนมเจากรมกจการ

ชายแดนทหารเปนเลขานการ) มอำานาจหนาทรบผดชอบในการประสานงาน

และดำาเนนงานทงปวงเกยวกบการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตามแนว

ชายแดนไทย–กมพชา ใหเปนไปตามนโยบายของผบญชาการทหารสงสด

ดวยความเรยบรอยมประสทธภาพ และไดผลสมความมงหมายของรฐบาล

2) ดานลาว 2.1 คณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตามชายแดน

ทวไป (GBC) ดำาเนนการในภาพรวมเหมอนกบไทย–กมพชา

2.2 คณะกรรมการชายแดนสวนภมภาค (RBC) ไมมใน

ดานไทย–ลาว

2.3 กองอำานวยการปฏบตนโยบายชายแดนไทยกบประเทศ

เพอนบาน (กอ.นชท.) ดำาเนนการในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

2.4 คณะอนกรรมการเทคนครวมฯ (JTC) ดำาเนนการใน

ภาพรวมเหมอนกบคณะกรรมการ JTSC ดานกมพชา และดานพมา

2.5 คณะผอำานวยการโครงการรวม หรอ Co-Project Di-

25

rectors (CPD) มผอำานวยการโครงการรวม เปนประธาน และเจาหนาทกรม

แผนททหารเปนเลขานการ (แตงตงโดยคณะอนกรรมการ JTC) มอำานาจ

หนาทรบผดชอบในการดำาเนนการทางเทคนคปกปนเขตแดนรวม รวมทงดาน

การรกษาความปลอดภยของชดสำารวจ สงกำาลงบำารง การรกษาพยาบาล การ

อำานวยความสะดวกในการผานดานตรวจคนเขาเมอง ควบคม เรงรด ตรวจ

สอบการดำาเนนงานระดบแมกองสนาม (Chief of Field Party : CFP)

และชดสำารวจใหถกตอง แลวรายงานคณะอนกรรมการเทคนคทราบ

3) ดานพมา 3.1 คณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตาม

ชายแดนทวไป (GBC) ไมมในดานไทย–พมา

3.2 คณะกรรมการชายแดนสวนภมภาค (RBC) ดำาเนนการ

ในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

3.3 กองอำานวยการปฏบตนโยบายชายแดนไทยกบประเทศ

เพอนบาน (กอ.นชท.) ดำาเนนการในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

3.4 คณะกรรมการสำารวจรวมทางเทคนค (JTSC) ดำาเนน

การทางเทคนคในภาพรวมเหมอนกนทกดาน

3.5 คณะอนกรรมการผอำานวยการโครงการรวม (CPD)

ดำาเนนการทางเทคนคในภาพรวมเหมอนกนทกดาน

3.6 คณะกรรมการชายแดนสวนทองถนไทย–พมา หรอ Town-

ship Border Committee (TBC) มการจดตงเปน 5 คณะ คอ 1) จงหวด

ระนอง 2) จงหวดกาญจนบร 3) อำาเภอแมสอด จงหวดตาก 4) จงหวด

แมฮองสอน และ 5) อำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย โดยมผบงคบหนวย

เฉพาะกจในพนททเกยวของ เปนประธาน นายทหารประจำาสำานกงานรวม

26

ไทย–พมา เปนเลขานการ มอำานาจหนาทรบผดชอบในการดำาเนนการเรอง

ความมนคงและปญหาชายแดน ตลอดจนจดตงชดตดตอประสานงานระหวาง

หนวยงานรบผดชอบของระดบพนททงสองฝาย

4) ดานมาเลเซย 4.1 คณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตาม

ชายแดนทวไป (GBC) ดำาเนนการในภาพรวมเหมอนกบไทย–กมพชา และ

ไทย–ลาว

4.2 คณะกรรมการจดทำาหลกเขตแดนรวมไทย–มาเลเซย หรอ

Land Boundary Committee (LBC) มผบญชาการทหารสงสดเปน

ประธาน รองเจากรมแผนททหารฝายปฏบตการเปนเลขานการ มอำานาจ

หนาทรบผดชอบในการกำาหนดพนทในการปกปนเขตแดน และเรองอนๆ ท

เกยวของในการปกปนเขตแดน คาใชจาย แรงงาน คาขนสงตางฝายตางออก

สวนคาวสดในการกอสรางหลกเขตแดนจะออกฝายละเทาๆ กน กำาหนดชวง

ระยะหางของหลกเขตแดน จดทำาแผนทเสนเขตแดน และตรวจสอบความถก

ตองและลงนามในหลกฐานททงสองฝายยอมรบ

4.3 คณะกรรมการชายแดนสวนภมภาค (RBC) ดำาเนนการ

ในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

4.4 คณะอนกรรมการเทคนครวมฯ (JTC) ดำาเนนการทาง

เทคนคในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

4.5 คณะอนกรรมการผอำานวยการโครงการรวม (CPD)

ดำาเนนการทางเทคนคในภาพรวมเหมอนกนทงสดาน

4.6 คณะทำางานรวมไทย–มาเลเซย หรอ Joint Working

Group (JWG) มผอำานวยการโครงการรวมของทงสองฝายเปนประธาน

27

แมกองสนามไทย–มาเลเซย ของทงสองฝายเปนเลขานการ

5) คณะกรรมการทเกยวของอนๆ 5.1 คณะกรรมการระดบสงเพอแกไขความตกลงวาดวยความ

รวมมอชายแดน หรอ High Level Committee (HLC) มผบญชาการ

ทหารสงสด เปนประธาน และเจากรมกจการชายแดนทหารเปนเลขานการ

5.2 คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมสวนภมภาค

หรอ Regional Socioeconomic Development Committee (RSDEC)

มแมทพภาคท 4 เปนประธาน หวหนาสำานกงานคณะกรรมการชายแดนสวน

ภมภาคเปนเลขานการ

กระทรวงการตางประเทศ เปนการดำาเนนการทางทต ดานการเจรจา แตละดานมองคประกอบ

และอำานาจหนาท ดงน

1) ดานกมพชา 1.1 คณะกรรมาธการรวมฯ Joint Commission (JC)

มรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศเปนประธาน และมอธบดกรมตางๆ

ทเกยวของในแตละดานของกระทรวงการตางประเทศเปนเลขานการ มอำานาจ

หนาทรบผดชอบในการรบผดชอบในการสำารวจและจดทำาหลกเขตแดนรวม

พจารณารบรองแผนแมบทและขอกำาหนดอำานาจหนาทในการสำารวจและจดทำา

หลกเขตแดนรวม กำาหนดพนทเรงดวนมอบหมายใหกบคณะอนกรรมาธการฯ

และควบคมดแลตดตามการดำาเนนงานของคณะอนกรรมาธการฯ รวมทงผลต

แผนทเสนเขตแดน

28

1.2 คณะกรรมาธการเขตแดนรวม หรอ Joint Bound-

ary Committee (JBC) มรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศเปน

ประธาน ผอำานวยการกองเขตแดน กรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวง

การตางประเทศเปนเลขานการ มอำานาจหนาทรบผดชอบในการพจารณาการ

สำารวจและจดทำาหลกเขตแดนตลอดแนวตามสนธสญญา แผนทปกปน และ

หลกฐานอนๆ ทไดตกลงกนไว จดทำาแผนแมบทและขอกำาหนดอำานาจหนาท

ในการปกปน จดชดสำารวจรวมในการปฏบตงาน ทำารายงานเสนอตอคณะ

กรรมาธการ จดทำาแผนทเสนเขตแดนทไดทำาการสำารวจและปกปนแลว

2) ดานลาว คณะกรรมาธการรวม (JC) และคณะกรรมาธการเขตแดน

รวมฯ (JBC) องคประกอบและอำานาจหนาทคลายคลงกนกบดานกมพชา

3) ดานพมา คณะกรรมาธการรวม (JC) และคณะกรรมาธการเขตแดน

รวมฯ (JBC) องคประกอบและอำานาจหนาทคลายคลงกนกบดานกมพชา

และดานลาว

นอกจากนดานพมายงมคณะกรรมการรวมไทย–พมา เกยวกบเขตแดน

คงทชวงแมนำาสาย–แมนำารวก หรอ Joint Committee Relating to the

Fixed Boundary on Mae Sai–Nam Ruak Rivers Sector (JCR)

มอธบดกรมสนธสญญาและกฎหมาย เปนประธาน เจาหนาทกรมสนธสญญา

และกฎหมาย กระทรวงการตางประเทศเปนเลขานการ มอำานาจหนาทรบผด-

ชอบในการพจารณาเกยวกบสทธในการเดนเรอ การใชนำาอยางเปนธรรม การ

บำารงรกษา และการอนรกษทางเดนของนำา รวมทงการบำารงรวมฯ รกษาหลก

29

อางองเขตแดน ซงในปจจบนเจาหนาทเทคนคกรมแผนททหาร ระดบผอำานวย

การโครงการรวม และคณะทำางานรวม (CPD/ JWG) ทำาหนาทซอมแซม

หลกอางองเขตแดนบรเวณแมนำาสาย–แมนำารวก ภายใตกรรมการปฏบตงาน

ของคณะกรรมการชดน

4) ดานมาเลเซย 4.1 คณะกรรมาธการรวมฯ (JC) ดำาเนนการในภาพรวม

เหมอนกบทกดาน และไมมคณะกรรมาธการเขตแดนรวมฯ (JBC)

4.2 คณะกรรมการทบทวนวาดวยความรวมมอไทย–มาเลเซย

หรอ Committee to Review Border Co-Operation (CRBC) มปลด

กระทรวงการตางประเทศ เปนประธาน

นอกจากคณะกรรมการทเกยวของปญหาเขตแดนระหวางประเทศทง

สดานแลวนน ในสวนของฝายไทยยงมคณะกรรมการเพอพจารณาปญหาเขตแดน

ของประเทศไทย ซงถอวาเปนองคกรระดบสงทมหนาทกำาหนดนโยบายในการ

แกปญหาเขตแดนตามทกลาวแลวขางตน รวมทงพจารณาและแกไขปญหา

เขตแดนในภาพรวมของประเทศ คณะกรรมการฯ ดงกลาวทสำาคญเชน คณะ

กรรมการพจารณาปญหาเสนเขตแดนของประเทศไทย ซงมเลขาธการสภา-

ความมนคงแหงชาตเปนประธาน คณะอนกรรมการพจารณาปญหาการใช

แมนำาระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน มรองปลดกระทรวงมหาดไทย

ฝายความมนคงเปนประธาน และคณะอนกรรมการตรวจสอบและแกไขแนว

พรมแดนระหวางประเทศบนแผนทของกรมแผนททหาร มเจากรมแผนททหาร

เปนประธาน

30

สาเหตทกอใหเกดปญหาเขตแดน ปจจบนประเทศไทยยงคงมปญหาเขตแดนคงคางกบประเทศเพอน

บานอยไมตำากวา 68 จด โดยยงไมทราบตำาแหนงทแทจรงของแนวเขตแดน จง

ทำาใหแนวเขตแดนไมชดเจนและมการอางกรรมสทธเหนอดนแดนซอนทบกน

อนเนองมาจากการตความหลกฐานในการปกปนเขตแดนไมตรงกน และแตละ

ฝายจะยดถอหลกฐานเฉพาะสวนทตนไดประโยชน หรอตความไปในทางทตน

ไดประโยชน การแกปญหาเขตแดนใหจบสนจงตองใชเวลามาก และจากปญหา

เขตแดนทงหมดทเกดขนกบประเทศเพอนบาน พอสรปไดวาปญหาเขตแดน

เกดจากหลกฐานทางกฎหมายในการปกปนเขตแดนในอดต อาท สนธสญญา

บนทกวาจา แผนทจากการปกปนฯ บญชทหมายเขตแดนฯ หลกฐานเหลาน

ขาดความสมบรณ บางสวนมความคลาดเคลอน คลมเครอ ไมสอดคลองกบ

ลกษณะภมประเทศจรง นำาไปสปญหาการขดแยงระหวางประเทศคสญญา ซง

สามารถแยกสาเหตของปญหาออกไดดงน

1. แผนทปกปนมความคลาดเคลอน แผนทปกปนเขตแดนทงสดานเปนแผนทมาตราสวนเลก มมาตราสวนมากกวา 1/200,000 (1 มลลเมตร

ในแผนท = 200 เมตร ในภมประเทศจรง) ขนไปทงสน ประกอบกบบนทก

วาจา (Proces Verbal) ทแสดงรายละเอยดทตงของหลกเขตแดนโดย

เฉพาะดานกมพชาขาดความชดเจน และหลกเขตแดนถกเคลอนยาย จงทำาให

การถายทอดตำาแหนงของเสนเขตแดนจากแผนทปกปนลงในภมประเทศจรง

ขาดความถกตอง หรอบางครงกไมสามารถทจะถายทอดลงไดเลย

2. การเปลยนแปลงสภาพทางภมศาสตรทงทางธรรมชาตและการ กระทำาของมนษย เชน การเปลยนทางเดนของลำานำาทใชเปนเสนเขตแดน

การกดกรอน หรอพงทลายโดยธรรมชาต การขดไถหรอกลบโดยมนษยใน

31

บรเวณทเปนสนปนนำาเขตแดน ทำาใหยากตอการพสจนวาเสนเขตแดนอยใน

บรเวณใด

3. ขอมลในเอกสารหลกฐานไมตรงกบขอมลในภมประเทศ ชอ ภมประเทศในหลกฐานตางๆ เชน ในสนธสญญา แผนทปกปน บญชหมาย

เขตแดน ไมตรงกบชอทเรยกในปจจบน เปนเหตใหไมสามารถทจะหาตำาแหนง

ของตำาบลนนๆ ในภมประเทศได

4. เสนเขตแดนตอนยงมไดมการปกหลกเขต เชน แนวพรมแดน

ดานกมพชาบรเวณเทอกเขาพนมดงรก ตงแตชองบกถงชองสะงำา หรอเกล

บรเวณนเคยมกรณพพาทเรองเขาพระวหารมาแลว และยงคงประสบปญหาอย

ในปจจบน

5. หลกเขตแดนชำารดสญหายและถกเคลอนยาย หรอมระยะหาง

มากเกนไป ทำาใหไมสามารถทจะทราบไดวาเขตแดนทแนนอนอย ณ จดใด

เชน แนวพรมแดนระหวางไทย–กมพชา ทมหลกเขตแดนปกอย 73 หลก แต

ปจจบนหลกดงกลาวชำารด สญหาย และถกเคลอนยายไปเปนจำานวนมาก

6. สนธสญญาขาดความเปนธรรม เชน อนสนธสญญาทไทยทำากบ

ฝรงเศสเมอวนท 25 สงหาคม ค.ศ. 1926 วาดวยแมนำาโขงทใชรองนำาชดฝง

ไทยเปนแนวเขตแดนเปนสนธสญญาฉบบททำาใหไทยเสยเปรยบ และกอใหเกด

ปญหามาจนถงทกวนน

7. การรกลำาดนแดนซงกนและกนทงโดยเจตนาและไมเจตนา การ รกลำาดนแดนโดยเจตนา เกดจากการทำาประโยชนในทดนบรเวณแนวพรมแดน

เชน แนวพรมแดนระหวางไทย–มาเลเซย มการทำานากง การทำาสวนยางพารา

หรออาจจะเกดจากการลกลอบขนสนคาหนภาษ สวนการรกลำาโดยไมเจตนา

นน สาเหตเนองมาจากความไมชดเจนของเสนเขตแดน เชน ไมมหลก

เขตแดน หรอมหลกเขตแดนแตมระยะหางกนมากเกนไป เปนตน

32

วธการแกไขปญหาทผานมา การแกไขปญหาเขตแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานในอดตท

ผานมาจะใชการเจรจาเพอแกไขปญหาโดยสนตวธ โดยใชกลไกของรฐในระดบ

ทองถนและระดบภมภาคซงเปนกลไกอยในคณะกรรมการดานความมนคงใน

การแกไขปญหาเบองตนในระยะแรก หากปญหาดงกลาวไมสามารถหาขอยต

ไดเนองจากเปนปญหาเกยวกบหลกฐานทางกฎหมายหรอประวตศาสตร และ

หลกฐานอนๆ ทเกยวของ ซงอยนอกเหนอขอบเขตความรบผดชอบ กจะ

เสนอเรองใหคณะกรรมการปกปนเขตแดนซงเปนกลไกของรฐในระดบชาตเปน

ผพจารณาและแกไขปญหาตอไป

นอกจากน การแกไขปญหาเขตแดนจำาเปนตองหลกเลยงการใชกำาลง

อาวธในการแกไขปญหา และจะมงเนนการดำาเนนการใหปญหาเขตแดนเปน

เอกเทศจากปญหาความสมพนธดานอน (Depoliticisation) เพอมให

ลกลามเปนปญหาการเมองจนเกดการกระทบกระทงความสมพนธโดยรวม

โดยจะถอวาเรองปญหาเขตแดนเปนเรองททงสองฝายมความเหนแตกตาง

กนในทางวชาการ ทงในดานกฎหมาย ดานเทคนคการสำารวจ และการจดทำา

แผนทเทานน (ทมา : เอกสารกรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวงการตาง

ประเทศ)

ทำาไมการแกไขปญหาเขตแดนลาชา ตอขอสงสยวาทำาไมการเจรจาแกปญหาเขตแดนของคณะกรรมการ ดง

กลาวดเหมอนไมมความคบหนา การปกปนเขตแดนเปนไปอยางลาชาและเปน

อปสรรคตอการพฒนาพนทตามแนวชายแดนและชองทางผานแดนตางๆ สง

ผลเสยตอการเจรญเตบโตและความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศไทย

กบประเทศเพอนบานมาโดยตลอด

33

ความยากลำาบากในการแกปญหาเขตแดนประการหนงเนองจากเปน

เรองทเกยวของโดยตรงกบผลประโยชนและอำานาจอธปไตยของชาต เพราะ

แนวเขตแดนระหวางประเทศคอแนวทใชในการกำาหนดขอบเขตอธปไตยซง

ไดรบความคมครองโดยกฎหมายระหวางประเทศ ความผดพลาดในการแก

ปญหาเขตแดนหากเกดขนยอมหมายถงการทำาใหสญเสยดนแดนอนเปนทรก

ยง สำาหรบประเทศไทยมความผดตามประมวลกฎหมายอาญาประกอบกบ

หลกฐานทางกฎหมายในอดตทอยบนพนฐานของความเสยเปรยบและขาด

ความสมบรณ จงเปนขอจำากดอยางมากในการเจรจาและการปกปนเขตแดน

ในภมประเทศ ดงนนการเจรจาแกปญหาเขตแดนจงตองกระทำาดวยความ

ระมดระวงและรอบคอบ ผทเขามามสวนรบผดชอบในการเจรจาทกคนจงมก

ตดสนใจแกปญหาเขตแดนแบบคอยเปนคอยไปโดยเฉพาะในกรณทพจารณา

อยางถถวนแลววาฝายไทยเสยเปรยบ เพราะอาจตกอยในภาวะทตองเสยงจน

เกนไป

จากการศกษาและประสบการณของผเขยนทงในดานการสำารวจและ

ปกปนหลกเขตแดนกบประเทศเพอนบาน รวมทงการไดมสวนรวมในการ

ประชมแกไขปญหาในเรองเขตแดนกบประเทศเพอนบาน รวมกบสวนราชการ

ทเกยวของในกลไกทจดตงขนในระดบตางๆ มากวา 13 ป พบวา การแกไข

ปญหาเขตแดนทมกประสบอปสรรคทำาใหการแกไขปญหาฯ ไมมความคบหนา

เทาทควรและมกมสาเหตมาจากปจจยตางๆ ดงน

1. ความไมชดเจนของหลกฐานทางกฎหมายในอดต การแกไขปญหาเขตแดนจำาเปนจะตองอาศยหลกฐานทางกฎหมาย

ในอดตทเปนพนธะกรณมาชวยในการตความและตดสนปญหาในการสำารวจ

และปกปนเขตแดน แตจากการทหลกฐานฯ ในอดตทไมสมบรณ อาท สนธ-

34

สญญาทใชกำาหนดเขตแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานมไดใหรายละเอยด

เกยวกบแนวเขตแดนอยางเพยงพอ และเมอพจารณาแผนทแนบทายอนสญญา

ทมมาตราสวนเลกและหลกฐานประกอบอนๆ ทไมสามารถใหรายละเอยดท

ชดเจนได จงเปนการยากทจะนำามาใชในการแกไขปญหาเขตแดนไทยทกจด

การอาศยชองวางจากหลกฐานฯ ทไมสมบรณจงเออประโยชนใหแตละฝาย

พยายามพทกษรกษาผลประโยชนของตนเองใหไดมากทสด ทงยงแสวงหา

ขอมลและเอกสารอางองตางๆ มาสนบสนนเหตผลหรอทาทของฝายตนให

ไดมากทสดโดยเฉพาะในกรณทเสยเปรยบ แมวาในบางกรณจะทราบดวา

หลกฐานฯ มนำาหนกนอยกวาอกฝายหนงกตาม ตวอยางเชน ปญหาบาน

รมเกลา ในสนธสญญามไดระบแนชดวาใหเสนเขตแดนไปตามลำานำาเหองสาขา

ใด (เหองงาหรอเหองปาหมน) กเปนสาเหตหนงททำาใหเกดปญหาและตอง

มการตความในแงกฎหมายวาจะใชลำานำาเหองสาขาใดเปนเสนเขตแดน หรอ

ในกรณทแผนทปกปนในอดตแสดงแนวเขตแดนไวไมสอดคลองกบลกษณะ

ภมประเทศจรงในปจจบนกถอเปนอกตวอยางหนงททำาใหนกกฎหมายตองมาต

ความและถกเถยงกน ซงรวมไปถงการใหความสำาคญดวยวา “ระหวางสนธ-

สญญากบแผนทอะไรมความสำาคญเหนอกวากน ?”

2. ความไมมเอกภาพของฝายไทย การแกไขปญหาเขตแดนมหนวยงานหลายหนวยทงจากสวนกลาง

สวนภมภาค และสวนทองถน ตองเขามาเกยวพน แตเนองจากปญหาเขตแดน

เปนปญหาทสลบซบซอนและละเอยดออน บางปญหาเปนปญหาทางกฎหมาย

ระหวางประเทศ บางปญหาเปนปญหาทางดานเทคนค หรอบางปญหาเปน

ปญหาเฉพาะในพนท หนวยงานบางหนวยไมทราบถงสาเหตของของปญหา

หนวยงานในพนทมความเขาใจแตกตางกบหนวยงานในสวนกลาง ขณะท

หนวยงานจากสวนกลางกไมไดชแจงใหหนวยงานทรบผดชอบในพนททราบ

35

ทำาใหเกดปญหาความไมมเอกภาพในระหวางหนวยงานของไทยเอง เมอมปญหา

เขตแดนเกดขนกมกมการจดตงคณะกรรมการขนมาแกปญหาหลายคณะทง

จากสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนซงบางครงกมากจนเกนความ

จำาเปน คณะกรรมการแตละคณะไมมการประสานงานกน เนองจากอยตางกรม

กอง และตางกระทรวงกน ในอดตทผานมาการแตงตงคณะกรรมการในเรอง

เดยวกนมากเกนไปทำาใหขาดเอกภาพในการเจรจา นอกจากนในบางครงการ

ตงผแทนจากหนวยงานทเกยวของและมความจำาเปนกลบมจำานวนนอยเกนไป

ทำาใหการแกปญหาไมมเอกภาพและขาดขอมลหรอขอเทจจรงทสมบรณ ทำาให

การแกปญหาเขตแดนไมตรงประเดน ไมประสบผลสำาเรจและลาชา เชน ปญหา

กรณสะพานมตรภาพไทย-พมา ทมคณะกรรมการมากถง 4 คณะ ในเรอง

เดยวกน และตองใชเวลาแกไขปญหาถง 2 ป

ในการแกปญหาเขตแดนสวนราชการฝายทองถนมกตองการแกไข

ปญหาเขตแดนไปในทศทางทตนเองและประชาชนในพนทตองการหรอไดรบ

ประโยชนโดยตรงโดยไมไดมองภาพรวม ซงมกไมสอดคลองกบสวนราชการ

จากสวนกลางซงมองภาพรวมและมหนาทในการเจรจาโดยตรง

การเจรจาปญหาเขตแดนกบประเทศเพอนบาน ฝายไทยจะตองม

เอกภาพในการเจรจากอนทจะไปเจรจากบประเทศเพอนบาน หนวยงานตางๆ

ทเกยวของ อาท กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงมหาดไทย กรมแผนท

ทหาร สภาความมนคงแหงชาต รวมทงหนวยงานในพนททเกยวของทกหนวย

จะตองใหขอเทจจรงและทราบขอมลตางๆ ทงหมดเปนอยางด เพอกำาหนด

แนวความคดและทาท ตลอดจนจดยนในการเจรจาใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

กอนทกระทรวงการตางประเทศนำาไปเจรจาอยางมเอกภาพตอไป มฉะนน

นอกจากจะเกดความลาชาแลว ยงอาจสงผลกระทบกระเทอนตอความสมพนธ

ระหวางประเทศเชนกรณเสาไฟฟาบรเวณบานปาไรใหม เปนตน

36

3. ความเปนสภาพบรษในการเจรจามากเกนไป กลไกทรบผดชอบในการเจรจาจะใชการเจรจาตามกรอบนโยบายท

ไดกำาหนดไว คอตองใชการเจรจาดวยสนตวธ และรกษาสมพนธภาพระหวาง

ประเทศไว รวมทงจะตองปฏบตตามขอตกลงททงสองฝายไดตกลงกนไวกบ

ประเทศเพอนบาน แตทผานมาประเทศเพอนบานมกไมเคารพตอขอตกลงท

กำาหนดไว ดงเชน กรณการละเมดขอตกลงทระบวาหามการดำาเนนการใดๆ ท

มผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมตามชายแดน เมอมการละเมด

ขอตกลงดงกลาวฝายไทยมกจะปฏบตตามขอตกลงอยางเครงครด เมอประเทศ

เพอนบานประทวงตอฝายไทย ในขณะทฝายประเทศเพอนบานเมอถกฝาย

ไทยประทวงในลกษณะเดยวกน ฝายประเทศเพอนบานกลบมกไมปฏบตตาม

ขอตกลงดงกลาว เปนตน ดงเชน เสนเขตแดนในบรเวณปราสาทพระวหาร

ทฝายไทยมกจะปฏบตตามขอตกลงในกรณทกมพชาประทวงตอฝายไทยอยาง

เครงครดมาโดยตลอด แตฝายกมพชาเมอถกฝายไทยประทวงในกรณเดยวกน

แตฝายกมพชาไมเคยปฏบตตามขอตกลงแมแตครงเดยว

4. ปญหาความหวาดระแวงระหวางกนและความสมพนธระดบผนำา การขาดความจรงใจในการรวมมอแกปญหาเขตแดนอยางแทจรง

โดยเฉพาะคเจรจาทเปนประเทศเพอนบานยงคงมความหวาดระแวง เกรงวา

ฝายไทยจะเอาเปรยบและตนเองเสยเปรยบ จงทำาใหในการเจรจาแกปญหา

เขตแดนประเทศเพอนบานมกมงรกษาประโยชนสงสดไวกอน (Maximum

Claim) ดงนนการกำาหนดทาทในการเจรจาของประเทศเพอนบาน ระดบ

เทคนคจงมกถกชนำาจากระดบนโยบายทงฝายการเมองและฝายกฎหมายอย

เสมอ เปนไปในลกษณะการสงการจากเบองบน จงทำาใหเจาหนาทเทคนคซง

เปนกลไกในระดบลางทจะตองพสจนทราบและแกปญหาเขตแดนทางเทคนค

ทเปนวทยาศาสตร ไมสามารถตดสนใจแกปญหาไดโดยอสระ ความสมพนธ

37

สวนตวระดบผนำาจะชวยทำาใหการเจรจางายขน และประสบผลสำาเรจในระดบ

หนง แตมไดหมายความวาจะประสบผลสำาเรจในทกปญหา เชน สมมตวาถา

ใหฝายไทยยอมยกบานรมเกลาใหลาว หรอใหฝายกมพชายอมยกปราสาทพระ

วหารใหไทยคงไมมผนำาคนใดกลาทจะกลาตดสนใจดำาเนนการดงกลาว เพอ

รกษาสมพนธภาพทแนนแฟนสวนตว

ตวอยางทเหนไดชดคอ ในดานลาวทมปญหากรณบานรมเกลา ททง

สองฝายถอวาเปนปญหาเขตแดนทสำาคญทสด ไมสามารถยนยอมได ซงฝาย

ไทยมความเชอมนวาบานรมเกลาเปนของไทยแนนอน เนองจากมหลกฐาน

ทงในประเดนขอเทจจรงของพนท รวมทงเอกสารทางประวตศาสตรทระบวา

แนวเขตแดนทฝายไทยยดถอเปนแนวเขตแดนทถกตอง แตฝายลาวกพยายาม

รกษาผลประโยชนของประเทศตนไวใหมากทสด และไมยอมรบหลกฐาน

ดงกลาวทงๆ ทเปนหลกฐานเดนชด

5. บคลากรทรบผดชอบในการแกไขปญหาเขตแดนขาดความตอเนอง การเปลยนตวบคลากรทรบผดชอบในการเจรจาและเจาหนาทท

ปฏบตงานดานเขตแดนบอยครงมากเกนไปโดยทยงมไดมความรความเขาใจ

เรองปญหาเขตแดนอยางถองแท นอกจากจะทำาใหการแกปญหาเขตแดนตอง

หยดชะงกหรอลาชาแลว ยงอาจตกเปนเบยลางในการเจรจาตอคเจรจาทม

ประสบการณเหนอกวาแลวยงอาจเพลยงพลำาทำาใหสญเสยดนแดนได

6. การแกปญหาเขตแดนจำาเปนตองดำาเนนการรวมกนทงสองฝาย การแกปญหาเขตแดนระหวางประเทศจำาเปนจะตองดำาเนนการรวม

กน ไมสามารถกระทำาเพยงฝายเดยวได แมแตการซอมแซมหลกเขตแดนซง

อาจเกดการชำารด สญหาย หรอถกทำาลายใหกลบอยในสภาพเดม ทงสอง

ฝายจำาเปนจะตองดำาเนนการรวมกน ถาฝายหนงฝายใดขดของ ไมสามารถ

38

มาสำารวจรวมกนไดปญหากจะตองคางอยอยางนน ฝายไทยไมสามารถดำาเนน

การเพยงฝายเดยวไดเพราะจะไมมผลบงคบใชทางกฎหมาย ยกตวอยางเชน

การสำารวจ ตรวจสอบ ซอมแซมหลกเขตแดน และหลกอางองเขตแดนบรเวณ

แมนำาสาย–แมนำารวก ในจงหวดเชยงราย ทฝายพมามกจะไมพรอมทจะมา

ดำาเนนการรวมกบฝายไทย

ขอเสนอแนะ การแกปญหาเขตแดน จำาเปนตองลดหรอขจดสงททำาใหเกดความ

ลาชาทงหมดตามทกลาวมาซงเปนเพยงปจจยบางสวนเทานน รวมทงตอง

อาศยหลกการใดหลกการหนงหรอประกอบกนหลายหลกการดงตอไปน

1. หลกนยมในการกำาหนดแนวพรมแดนตามหลกเกณฑและขอกำาหนด

ของกฎหมายระหวางประเทศทยอมรบกนเปนสากล ดงเชน การใชสนปนนำา

เปนเขตแดนในบรเวณทเปนภเขาสง หรอการใชรองนำาลกเปนเขตแดนในบรเวณ

แมนำาระหวางประเทศ เปนตน

2. สภาพขอเทจจรงในภมประเทศ ณ บรเวณทหยบยกขนมาเจรจา

3. ขอตกลงหรอกตกาทงทางเทคนคและทางกฎหมายซงเปนธรรม และ

เปนทยอมรบของทงสองฝาย ดงเชนการใชวธการแลกเปลยนพนทโดยม

จำานวนเนอทและหรอคณคาทางดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมทเทาเทยม

กนและไมมฝายใดไดเปรยบเสยเปรยบกน (No gain–No loss) หรอการใช

เสนตรงในการกำาหนดเขตแดนในบรเวณทสนปนนำาถกทำาลาย หรอใชเคาโครง

เดมของสนปนนำาทเหลออย เปนตน ซงถอไดวาตางฝายตางกไดประโยชน

(Win-Win) รวมกนและเปนธรรม

4. การพสจนทราบความถกตองของการปกปนเขตแดนทไดทำากนไว

39

ในอดต เชน ในบางจดขาหลวงปกปนเขตแดนของทงสองฝายไดปกหลก

เขตแดนไวในตำาแหนงไมถกตอง เชน อยนอกแนวสนปนนำาโดยไมเจตนา

เปนตน

5. การเจรจาโดยใชหลกการประนประนอม (Compromise) ตอรอง

กนในกรณทมไดมขอตกลงเกยวกบสนธสญญา หรอแผนทแนบทายทแสดง

บรเวณทหยบยกขนมาเจรจาอยางแนชด หรอการเจรจาตอรองโดยนำาปญหา

ทงหมดมาพจารณารวมกนเปนองครวม (Package)

6. ตองมความจรงใจตอกนและปลอยใหการพสจนทราบแนวเขตแดน

เปนเรองขอเทจจรงทางเทคนค ซงถอเปนวทยาศาสตรทปฏบตตามขอตกลง

หรอกตกาสากล โดยปราศจากการชนำาทงจากฝายการเมองและฝายกฎหมาย

7. ฝายเดยวกนตองมเอกภาพ หรอมจดยนไปในทศทางเดยวกน หาก

ฝายเดยวกนไมมเอกภาพการเจรจาอาจไมประสบผลสำาเรจ หรอไมมประสทธ-

ภาพเทาทควร และไมควรเปลยนตวบคลากรทมความเชยวชาญในเรองงาน

เขตแดนบอยเกนไปเมอบคลากรรนใหมยงไมพรอม

8. บางกรณไมควรทำาตวเปนสภาพบรษมากเกนไป ในขณะทประเทศ

เพอนบานไมเคารพกตกาสากลกควรมกศโลบายในลกษณะเดยวกน ซงมใช

เพอตองการเอาเปรยบแตเพอตองการแกปญหาใหมาพบกนตรงจดกงกลางทม

ความยตธรรม

9. การตงกลไกในการแกปญหาเขตแดนตองคำานงถงความพอดหรอ

จำานวนทเหมาะสม เพราะเวลามปญหาเกดขนมกมการตงกลไกในการแกปญหา

หลายคณะซำาซอนจนขาดความมเอกภาพ ในขณะทบางกรณกลไกทตงขนก

มไดคำานงถงฝายทองถนทรบผดชอบในพนทใหเขามามสวนรบผดชอบดวย

10. การททงสองฝายยอมรบหลกการและผลการพสจนทราบขอเทจจรง

ตามทไดกำาหนดไว โดยมการดำาเนนการรวมกนอยางจรงใจและนำาผลการ

40

พสจนทราบทงหมดดงกลาวมาเปนพนฐานในการแกไขปญหาใหเปนทยต

ระหวางกน มฉะนนอาจตองไปลงเอยกนทศาลยตธรรมระหวางประเทศหรอ

ศาลโลก ซงนาจะเปนทางเลอกสดทายของทงสองฝาย เพราะนอกจากจะเสย

เวลาคาใชจายสงและกระทบตอจตใจของประชาชนในชาตแลว ยงมอาจทราบ

ผลไดแนชดวาฝายใดจะเปนฝายชนะกนแน !