เอกสารประกอบการสอน

วชาจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย

Sports and Exercise Psychology

SS11200

ภษณพาส สมนล

คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2558

เอกสารประกอบการสอน

วชาจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย

Sports and Exercise Psychology

SS11200

ภษณพาส สมนล

ปร.ด. (วทยาศาสตรการกฬา)

คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2558

ค ำน ำ

การเรยบเรยงเอกสารประกอบการสอนรายวชา จตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย รหสวชา SS11200 จดท าขนเพอใชในการเรยนการสอน สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน โดยตรงตามจดประสงครายวชาและค าอธบายรายวชาตามหลกสตร วทยาศาสตรบณฑต วทยาศาสตรการกฬา

เอกสารประกอบการสอนเลมน ประกอบดวยเนอหา 12 บท เรมจากความรพนฐานทางจตวทยา การกฬา ความเขมแขงทางจตใจ บคลกภาพทางการกฬา ความวตกกงวลทางการกฬา ความเครยดทางการกฬา แรงจงใจทางการกฬา ความเชอมนทางการกฬา ความกาวราวทางการกฬา การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬา จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา และจตวทยาการออกก าลงกาย แรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย

ผจดท าหวงเปนอยางยงวาเอกสารประกอบการสอนเลมนจะเปนประโยชนตอการเรยนรของผเรยนเปนอยางด สามารถน าความรและทกษะทไดฝกฝนไปใชใหเกดประโยชนตอตนเองทงในปจจบนและในอนาคต

ขอขอบพระคณเจาของผลงานทกทาน ทผจดท าไดน ามาอางองไวในหนงสอเลมน ขอขอบพระคณ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ทใหค าแนะน าในการพฒนาเอกสารประกอบการสอนใหมความสมบรณมากยงขน และขอขอบคณผรวมงานตลอดจนศษยเกาและศษยปจจบนทไดชวยเหลอเกอกลทกๆ เรองมาโดย

ตลอด หากมสงใดทเปนขอเสนอแนะเพอการพฒนาและปรบปรง ผจดท ากขอนอมรบดวยความยนดและเปนพระคณยง

ภษณพาส สมนล

กมภาพนธ 2558

สารบญ

หนา ค ำน ำ

สำรบญ สำรบญตำรำง

สำรบญภำพ แผนบรหำรกำรสอนประจ ำวชำ 1 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 1 7 บทท 1 ควำมรพนฐำนทำงจตวทยำกำรกฬำ 9

ควำมหมำยของจตวทยำกำรกฬำ 10 ประวตควำมเปนมำของจตวทยำกำรกฬำตำงประเทศและในประเทศไทย 10 บทบำทควำมส ำคญของจตวทยำกำรกฬำ 12 กำรน ำจตวทยำกำรกฬำไปใช 13 นกจตวทยำกำรกฬำกบกำรท ำงำนกบนกกฬำ 23 สรป 24 ค ำถำมทำยบทท 1 25 เอกสำรอำงอง 26

แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 2 29 บทท 2 ควำมเขมแขงทำงจตใจ 31

ควำมหมำยของควำมเขมแขงทำงจตใจ 31 ควำมส ำคญของควำมเขมแขงทำงจตใจ 33 กำรสรำงควำมเขมแขง 34 ควำมเขมแขงทำงจตใจ 7 ดำน 35 แบบวดควำมเขมแขงทำงจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI) 37 กำรพฒนำควำมเขมแขงทำงจตใจ 37 สรป 39 ค ำถำมทำยบทท 2 39 เอกสำรอำงอง 40

แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 3 41 บทท 3 บคลกภำพทำงกำรกฬำ 43 ควำมหมำยของบคลกภำพทำงกำรกฬำ 43 โครงสรำงบคลกภำพของนกกฬำ 43 ปจจยทมอทธพลตอบคลกภำพของนกกฬำ 45 ทฤษฎบคลกภำพ 46 ทฤษฎบคลกภำพทแบงตำมคณลกษณะเฉพำะตว (Traits theory) 51 ควำมแตกตำงของบคลกภำพทำงกำรกฬำ 54 กำรประเมนบคลกภำพ 55

สรป 57 ค ำถำมทำยบทท 3 57 เอกสำรอำงอง 58

แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 4 59 บทท 4 ควำมวตกกงวลทำงกำรกฬำ 61

ควำมหมำยของควำมวตกกงวล 61 ประเภทของควำมวตกกงวล 63 สำเหตของควำมวตกกงวลทำงกำรกฬำ 64 ควำมวตกกงวลในกำรแขงขนกฬำ 66 ระดบควำมวตกกงวลในกำรแขงขนกฬำ 68 ทฤษฎทเกยวกบควำมวตกกงวล 69 กำรวดควำมวตกกงวลทำงกำรกฬำ 72 กำรจดกำรกบระดบควำมวตกกงวลของนกกฬำ 74 วธกำรควบคมควำมวตกกงวล 75 ผลกระทบของควำมวตกกงวล 75 กำรประเมนควำมวตกกงวล 75 สรป 76 ค ำถำมทำยบทท 4 77 เอกสำรอำงอง 78 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 5 79

บทท 5 ควำมเครยดทำงกำรกฬำ 81 ควำมหมำยของควำมเครยดทำงกำรกฬำ 81 กระบวนกำรเกดควำมเครยด 81 สำเหตของควำมเครยดทำงกำรกฬำ 82 ประเภทของควำมเครยดทำงกำรกฬำ 83 แนวทำงกำรจดกำรควำมเครยดทำงกำรกฬำ 85 วธจดกำรกบควำมเครยดทำงกำรกฬำ 85 หลกปฏบตในกำรควบคมอำรมณเครยด 86 สรป 88 ค ำถำมทำยบทท 5 88 เอกสำรอำงอง 89 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 6 91

บทท 6 แรงจงใจทำงกำรกฬำ 91 ควำมหมำยของแรงจงใจ 93 ควำมส ำคญของแรงจงใจ 94 ทฤษฎแรงจงใจ 95 ประเภทของแรงจงใจ 100 องคประกอบทมผลตอแรงจงใจ 103

แรงจงใจกบกำรกฬำและกำรออกก ำลงกำย 105 ทฤษฎแรงจงใจทำงกำรกฬำ 108 แรงจงใจกบควำมส ำเรจในกำรแขงขนกฬำ 111 สรป 111 ค ำถำมทำยบทท 6 112 เอกสำรอำงอง 113 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 7 115

บทท 7 ควำมเชอมนทำงกำรกฬำ 117 ควำมหมำยของควำมเชอมนทำงกำรกฬำ 117 ประโยชนของควำมเชอมนในตนเอง 118 ประเภทของควำมเชอมนทำงกำรกฬำ 119 ทฤษฎควำมเชอมนทำงกำรกฬำ 119 แหลงควำมเชอมนทำงกำรกฬำ 120 ทฤษฎควำมเชอมนในควำมสำมำรถของตนเอง 122 สรป 125 ค ำถำมทำยบทท 7 126 เอกสำรอำงอง 126 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 8 127

บทท 8 ควำมกำวรำวทำงกำรกฬำ 129 ควำมหมำยของควำมกำวรำวทำงกำรกฬำ 129 ลกษณะของควำมกำวรำว 129 ทฤษฎพนฐำนของควำมกำวรำว 130 กำรเสรมแรงท ำใหเกดควำมคงอยของควำมกำวรำว 130 สรป 131 ค ำถำมทำยบทท 8 132 เอกสำรอำงอง 133 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 9 135

บทท 9 กำรฝกหนกเกนและกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 137 ควำมหมำยของกำรฝกหนกเกน 137 กำรฝกมำกไป – ควำมซ ำซำกจ ำเจ (Staleness) 139 กำรหมดไฟ (Burnout) 139 ประเภทของกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 139 สำเหตของกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 139 รปแบบของกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 140 ปจจยทน ำไปสกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 143 อำกำรของกำรฝกหนกเกนและกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 144 กำรหมดไฟในผฝกนกกฬำ (Athletic trainers) 144 กำรปองกนและรกษำอำกำรหมดไฟทำงกำรกฬำ 145

สรป 146 ค ำถำมทำยบทท 9 147 เอกสำรอำงอง 148 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 10 149

บทท 10 กำรฝกทกษะทำงจตวทยำกำรกฬำ 151 ประเภทของกำรฝกเทคนคทำงจตวทยำกำรกฬำ 151 เทคนคกำรจนตภำพ (Imagery) 153 เทคนคกำรรวบรวมสมำธ (Concentration) 156 เทคนคกำรพดกบตนเอง (Self- talk) 159 เทคนคกำรตงเปำหมำย (Goal Setting) 163 เทคนคกำรผอนคลำยกลำมเนอ (Progressive Relaxation) 164 เทคนคกำรก ำหนดและกำรควบคมกำรหำยใจ (Breathing Control) 166 เทคนคกำรสะกดจต (Hypnosis) 168 เทคนคไบโอฟดแบค (Biofeedback) 169 เทคนคออโตจนค (Autogenic Training) 169 กำรน ำเทคนคทำงจตวทยำกำรกฬำไปใช 171 สรป 172 ค ำถำมทำยบทท 10 173 เอกสำรอำงอง 174 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 11 177

บทท 11 จตวทยำกำรกฬำส ำหรบผฝกสอนกฬำ 179 บทบำทของผฝกสอนกฬำ 180 กำรจดกำรกบพฤตกรรมทไมพงประสงค 181 ขนตอนกำรสอสำรทมประสทธภำพระหวำงผฝกสอนกฬำกบนกกฬำ 183 สำเหตทท ำใหกำรสอสำรขำดประสทธภำพระหวำงผฝกสอนกฬำกบนกกฬำ 183 แนวทำงกำรสรำงแรงจงใจใหกบนกกฬำ 184 สรป 185 ค ำถำมทำยบทท 11 185 เอกสำรอำงอง 186 แผนบรหำรกำรสอนประจ ำบทท 12 187

บทท 12 จตวทยำกำรออกก ำลงกำย แรงจงใจและอปสรรคในกำรออกก ำลงกำย 189 แรงจงใจในกำรออกก ำลงกำย 190 อปสรรคในกำรออกก ำลงกำย 190 แบบจ ำลองควำมเชอทำงสขภำพ (The Health Belief Model) 191 ทฤษฎปญญำทำงสงคม (Social Cognitive Theory) 192 ทฤษฎพฤตกรรมตำมแผน (The Theory of Planned Behavior) 193 แบบจ ำลองทฤษฎขนของกำรเปลยนแปลง (The Transtheoretical Model) 194 กำรน ำแบบจ ำลองทฤษฎขนของกำรเปลยนแปลงไปใชสรำงแรงจงใจใหคนออกก ำลงกำย 198

สรป 199 ค ำถำมทำยบทท 12 200 เอกสำรอำงอง 201

บรรณำนกรม 203

สารบญตาราง

ตารางท หนา 4.1 ความสมพนธของความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย 64

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 องคประกอบความส าเรจทางการกฬา 9 1.2 แสดงความรสกทดตอตนเอง (self-esteem) 16 1.3 ประเภทและพนทของความกาวราว 20 3.1 แผนภมโครงสรางบคลกภาพ 44 3.2 ความสอดคลองและความไมสอดคลองของตวตน 3 ลกษณะ 45 3.3 โครงสรางบคลกภาพของบคคลทเกดจากพลงงานทางจต 47 3.4 การท างานของจตส านกและจตใตส านก 48 3.5 การแบงล าดบขนความตองการตามทฤษฎบคลกภาพของมาสโลว 51 3.6 การจ าแนกบคลกภาพของมนษยตามลกษณะอปนสย 16 ลกษณะ 52 4.1 กราฟแสดงการเปลยนแปลงความวตกกงวลตามสถานการณกอนการแขงขน 67 4.2 แสดงความสมพนธระหวางความวตกกงวล การแสดงออก และผลการแขงขน 69 4.3 ทฤษฎแรงขบ (Drive Theory) 69 4.4 แผนภม แสดงโซนของความเหมาะสม 70 4.5 แผนภม แสดงทฤษฎอกษรยคว าและโซนแหงพลงทเหมาะสม (Zone of Optimal Energy) 71 4.6 แสดงทฤษฎอกษร ย คว า (Inverted – U Theory) 72 5.1 ลกษณะคลนไฟฟาสมอง 84 5.2 อวยวะภายในรางกายทไดรบผลกระทบจากความเครยด 87 6.1 ทฤษฎล าดบขนแรงจงใจของมาสโลว (Maslow) 96 6.2 ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ 109 6.3 ทฤษฎการอางสาเหต 110 7.1 รปแบบของความเชอมนทางการกฬา 120 9.1 กระบวนการฝกหนกเกน 138 9.2 รปแบบการจดการความเครยดทางอารมณและจตใจ 141 9.3 แบบจ าลองการตอบสนองทางลบของความเครยดในการฝกซอม 142 9.4 แบบจ าลองการพฒนาการระบลกษณะมตเดยวและการควบคมจากภายนอก 142 12.1 แบบจ าลองความเชอทางสงคม 192 12.2 ความสมพนธระหวางแหลงของขอมล ความเชอในความสามารถของตนเอง และการแสดงออกทางจตวทยาและทางพฤตกรรม 194 12.3 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน 194 12.4 วงจรขนของการเปลยนแปลงพฤตกรรม 195 12.5 การเปลยนแปลงหรอความแตกตางของการไดประโยชนและเสยประโยชนตามล าดบขน 197 12.6 การเปลยนแปลงในลกษณะไมใชเชงเสนของความเชอในความสามารถของตนเอง ตามล าดบขน 197

1

แผนบรหารการสอนประจ าวชา รหสวชา SS11200 2(1-2-3) รายวชา จตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย (Sports and Exercise Psychology) ค าอธบายรายวชา

ศกษาหลกและทฤษฎทางจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย องคประกอบทางจตวทยาทมผลตอสภาพจตใจของผออกก าลงกายและนกกฬา ความใสใจทางการกฬา ความวตกกงวล แรงกระตนในการกฬาและการออกก าลงกาย แรงจงใจในการกฬาและการออกก าลงกาย ความกาวราวในการกฬาและ การออกก าลงกาย การเปนผน าทางการกฬา การฝกหนกเกน จตวทยาการบาดเจบของนกกฬา

จดมงหมายเชงพฤตกรรม 1. มความร ความเขาใจเกยวกบความหมายของจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย องคประกอบ

และเนอหาของจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย 2. มความเขาใจถงการศกษาเทคนคและกศโลบายทางจตวทยาการกฬา กระบวนการขาวสาร

ความกาวราว ความรนแรง อทธพลของผชมทมตอนกกฬา 3. สามารถน าความรไปใชในการแกไขความผดพลาดดวยผลยอนกลบ การควบคม ความวตกกงวล

ความตงใจ สมาธ และแรงจงใจ บคลกภาพกบนกกฬา 4. สามารถท าการฝกปฏบตทกษะทางจต การผอนคลายกลามเนอ จตวทยาการเปนผฝกสอนกฬา

การวางแผนการฝกนกกฬา และจตวทยาทางการฝกนกกฬา 5. เพอใหผเรยนมคณสมบตการเปนนกจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายทดได

เนอหา บทท 1 ความรพนฐานทางจตวทยาการกฬา 3 ชวโมง

ความหมายของจตวทยาการกฬา ประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศไทย บทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬา การน าจตวทยาการกฬาไปใช นกจตวทยาการกฬากบการท างานกบนกกฬา สรป แบบฝกหด

บทท 2 ความเขมแขงทางจตใจ 3 ชวโมง ความหมายของความเขมแขงทางจตใจ ความส าคญของความเขมแขงทางจตใจ การสรางความเขมแขง

2

ความเขมแขงทางจตใจ 7 ดาน แบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI) การพฒนาความเขมแขงทางจตใจ สรป แบบฝกหด

บทท 3 บคลกภาพทางการกฬา 3 ชวโมง ความหมายของบคลกภาพทางการกฬา โครงสรางบคลกภาพของนกกฬา ปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬา ทฤษฎบคลกภาพ ทฤษฎบคลกภาพทแบงตามคณลกษณะเฉพาะตว (Traits theory) ความแตกตางของบคลกภาพทางการกฬา การประเมนบคลกภาพ สรป แบบฝกหด

บทท 4 ความวตกกงวลทางการกฬา 6 ชวโมง ความหมายของความวตกกงวล

ประเภทของความวตกกงวล

สาเหตของความวตกกงวลทางการกฬา

ความวตกกงวลในการแขงขนกฬา

ระดบความวตกกงวลในการแขงขนกฬา

ทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวล

การวดความวตกกงวลทางการกฬา

การจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา

วธการควบคมความวตกกงวล

ผลกระทบของความวตกกงวล

การประเมนความวตกกงวล

สรป แบบฝกหด

บทท 5 ความเครยดทางการกฬา 3 ชวโมง

ความหมายของความเครยดทางการกฬา

กระบวนการเกดความเครยด

สาเหตของความเครยดทางการกฬา

ประเภทของความเครยดทางการกฬา

แนวทางการจดการความเครยดทางการกฬา

วธจดการกบความเครยดทางการกฬา

3

หลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยด

สรป แบบฝกหด

บทท 6 แรงจงใจทางการกฬา 6 ชวโมง

ความหมายของแรงจงใจ

ความส าคญของแรงจงใจ

ทฤษฎแรงจงใจ

ประเภทของแรงจงใจ

องคประกอบทมผลตอแรงจงใจ

แรงจงใจกบการกฬาและการออกก าลงกาย

ทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา

แรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

สรป แบบฝกหด

บทท 7 ความเชอมนทางการกฬา 3 ชวโมง

ความหมายของความเชอมนทางการกฬา

ประโยชนของความเชอมนในตนเอง

ประเภทของความเชอมนทางการกฬา

ทฤษฎความเชอมนทางการกฬา

แหลงความเชอมนทางการกฬา

ทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง

สรป แบบฝกหด

บทท 8 ความกาวราวทางการกฬา 3 ชวโมง

ความหมายของความกาวราวทางการกฬา

ลกษณะของความกาวราว

ทฤษฎพนฐานของความกาวราว

การเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราว

สรป แบบฝกหด

บทท 9 การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 3 ชวโมง

ความหมายของการฝกหนกเกน

การฝกมากไป – ความซ าซากจ าเจ (Staleness) การหมดไฟ (Burnout) ประเภทของการหมดไฟทางการกฬา

สาเหตของการหมดไฟทางการกฬา

4

รปแบบของการหมดไฟทางการกฬา

ปจจยทน าไปสการหมดไฟทางการกฬา

อาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา

การหมดไฟในผฝกนกกฬา (Athletic trainers) การปองกนและรกษาอาการหมดไฟทางการกฬา

สรป แบบฝกหด

บทท 10 การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬา 6 ชวโมง ประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา เทคนคการจนตภาพ (Imagery) เทคนคการรวบรวมสมาธ (Concentration) เทคนคการพดกบตนเอง (Self- talk) เทคนคการตงเปาหมาย (Goal Setting) เทคนคการผอนคลายกลามเนอ (Progressive Relaxation) เทคนคการก าหนดและการควบคมการหายใจ (Breathing Control) เทคนคการสะกดจต (Hypnosis) เทคนคไบโอฟดแบค (Biofeedback) เทคนคออโตจนค (Autogenic Training) การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใช สรป แบบฝกหด

บทท 11 จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา 3 ชวโมง บทบาทของผฝกสอนกฬา การจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงค ขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา สาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา

แนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

สรป แบบฝกหด

บทท 12 จตวทยาการออกก าลงกาย แรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย 6 ชวโมง แรงจงใจในการออกก าลงกาย อปสรรคในการออกก าลงกาย แบบจ าลองความเชอทางสขภาพ (The Health Belief Model) ทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (The Theory of Planned Behavior) แบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลง (The Transtheoretical Model)

5

การน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชสรางแรงจงใจใหคนออกก าลงกาย สรป แบบฝกหด

สอการเรยนการสอน 1. วดทศน (CD., DVD.) 2. ต าราจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย

3. เอกสารประกอบการสอนวชาจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย

4. หลกสตร อบรมตางๆ เรองจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย

กจกรรมการเรยนการสอน 1. อธบายบรรยายเชงทฤษฎ การอธบายภาคปฏบต 2. ใหนกศกษาคนควาและเสนอรายงานในหวขอตางๆ

3. มอบหมายงานนอกเวลาเรยน และศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

4. ใหนกศกษาปฏบตท ากจกรรมกลม

กจกรรมการวดและประเมนผล 1. การประเมนดานจตพสยของนกศกษา 10%

2. ศกษาคนควาท ารายงานและน าเสนอ 30%

3. ฝกปฏบตทกษะทางจตใจ 30%

4. ทฤษฎ (สอบปลายภาคเรยน) 30%

เกณฑการประเมนผล คะแนนระหวาง 80-100 ไดระดบ A

คะแนนระหวาง 75-79 ไดระดบ B+

คะแนนระหวาง 70-74 ไดระดบ B

คะแนนระหวาง 65-69 ไดระดบ C+

คะแนนระหวาง 60-64 ไดระดบ C

คะแนนระหวาง 55-59 ไดระดบ D+

คะแนนระหวาง 50-54 ไดระดบ D

คะแนนระหวาง 0 - 49 ไดระดบ F

7

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1 ความรพนฐานทางจตวทยาการกฬา

(Fundamental of Sports Psychology) หวขอเนอหา

1. ความหมายของจตวทยาการกฬา 2. ประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศไทย 3. บทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬา 4. การน าจตวทยาการกฬาไปใช 5. นกจตวทยาการกฬากบการท างานกบนกกฬา

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของจตวทยาการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศไทย 3. เพอใหนกศกษาทราบถงบทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงประโยชนของการน าจตวทยาการกฬาไปใช 5. เพอใหนกศกษาทราบถงการเปนนกจตวทยาการกฬากบการท างานกบนกกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของจตวทยาการกฬาได 2. นกศกษาสามารถอธบายประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศ

ไทยได 3. นกศกษาสามารถระบบทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬาได 4. นกศกษาสามารถอธบายประโยชนของการน าจตวทยาการกฬาไปใชได 5. นกศกษาสามารถอธบายการเปนนกจตวทยาการกฬากบการท างานกบนกกฬาได

กจกรรมการเรยนการสอน

1. แนะน าวธการเรยนทงภาคทฤษฎ ภาคปฏบต และการวด การประเมนผล 2. น าเขาสบทเรยนดวยการดคลปวดทศน 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

สอการสอน

1. คลปวดทศนพนฐานทางจตวทยาการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 1 ความรพนฐานทางจตวทยา

การกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 1

8

การวดและการประเมนผล 1. พจารณาจากความสนใจ ความตงใจ 2. สงเกตจากการอภปราย ถาม-ตอบ 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. การตอบค าถามทายบท

9

บทท 1 ความรพนฐานทางจตวทยาการกฬา

(Fundamental of Sports Psychology)

องคความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการกฬาเขามามสวนเกยวของในเรองอปกรณ สถานท และโปรแกรมการฝกซอมกฬาตางๆ สงผลใหผฝกสอนและนกกฬาตองอาศยหลกการทางวทยาศาสตรการกฬาซงมอยหลากหลายสาขาวชา เชน สรรวทยาการออกก าลงกาย โภชนาการทางการกฬา ชวกลศาสตรการกฬา เวชศาสตรการกฬา เทคโนโลยการกฬา รวมถง จตวทยาการกฬา มาใชพฒนาขดความสามารถของนกกฬาเพอใหประสบความส าเรจในระดบสงขน และนกกฬามศกยภาพเพยงพอทจะเขารวมการแขงขนไดอยาง เตมศกยภาพของตนเอง

ปญหาทมกเกดขนกบนกกฬาสวนใหญ คอ ฝกซอมดานรางกายและทกษะกฬามาอยางด แตเมอถงวนแขงขนกลบไมประสบความส าเรจดงทตงใจไว ดงนนการเตรยมพรอมดานจตใจจงควรเรมตงแตการเขาสการลนกฬาในระดบเยาวชนและคอยๆ พฒนาฝกฝนจนกระทงเขาสการแขงขนในระดบสงขน เพอใหเกดการเรยนรและน าไปปฏบตไดอยางอตโนมต จตวทยาการกฬาไมเพยงแตจะชวยเพมโอกาสใหนกกฬาประสบความส าเรจทางการกฬาเทานน แตยงชวยพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมและความมน าใจนกกฬาควบคกนไปดวย

การทนกกฬาจะประสบความส าเรจสงสด ตองประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ สมรรถภาพทางกาย (Physical fitness) สมรรถภาพทางจต (Psychological fitness) และทกษะกฬา (Sport Skills) สมรรถภาพทางกายและทกษะกฬาสามารถฝกและพฒนาไปไดสงสด และมการแปรเปลยนไปตามสถานการณตางๆ ไดนอยมากตรงกนขามกบสมรรถภาพทางจตทสามารถแปรเปลยนไปตามสถานการณไดมากกวา

ภาพท 1.1 องคประกอบความส าเรจทางการกฬา ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

10

ความหมายของจตวทยาการกฬา จตวทยาการกฬาจดเปนศาสตรแขนงใหมทก าลงตนตว และเปนทสนใจของวงการกฬา

อยางกวางขวาง โดยเฉพาะในกลมประเทศทางยโรปและอเมรกา ซงถอวามความส าคญและจ าเปนอยางยงในการสงเสรมและพฒนาความสามารถใหกบนกกฬาจตวทยาการกฬาเกดมาจากความพยายามทจะประยกตหลกทฤษฎ หลกการ และความจรงทางจตวทยาทมสวนสมพนธเกยวกบการแสดงออกของมนษยในการ ออกก าลงกายหรอเลนกฬาไปสการปรบปรงเสรมสรางและพฒนาขดความสามารถ ทงทางดานรางกายและจตใจของผออกก าลงกาย นกกฬาหรอผฝกสอนกฬา เพอใหผลการฝกและเลนกฬาประสบความส าเรจ ตามจดมงหมายซงมผเชยวชาญใหความหมายทางจตวทยาการกฬาไวดงน

บทเลอร (Butler, 1997) กลาววา จตวทยาการกฬา มความหมายเหมอนกบการฝกทกษะทางจต ซงอธบายไดในรปแบบของการสรางความคดในทางบวก การสรางความมนใจในตนเอง การฝกสมาธ การควบคมความเครยด การสรางจนตภาพ เปนตน ซงถอเปนสวนหนงของการปฏบตทางดานจตวทยา จตวทยาการกฬา สามารถทจะเพมทกษะความเปนเลศในทางการกฬา

กรมพลศกษา (2527) ไดใหความหมายของจตวทยาการกฬาไววา จตวทยาการกฬาเปนศาสตรวาดวยการศกษาพฤตกรรมทางการกฬาและสงแวดลอมทสมพนธกบการกฬา

คอก (ศราวธ อนทราพงษ, 2543; อางองจาก Cox, 1990) กลาววา จตวทยาการกฬาเปนการศกษาและวเคราะหพฤตกรรม เพอทจะเขาใจพฤตกรรมของบคคลทเกยวของกบการกฬามาประยกตใชในกจกรรมกฬา และอธบายถงความสมพนธทางจตใจกบสมรรถภาพทางกาย รวมไปถงการงดเลนและการเลกเลนกฬาหรอการออกก าลงกายของมนษย

สมบต กาญจนกจ (2532) กลาววา จตวทยาการกฬาเปนการศกษาถงการน าเอาหลกและทฤษฎ ทางจตวทยามาประยกตใชในการกฬา มวตถประสงคและเปาหมายเพอใหนกกฬาใชความสามารถทงทางดานเทคนค ทกษะ และความสามารถแสดงออก ซงสมรรถภาพทางกายขนสงสดทบคคลสามารถจะแสดงออกมาได

นยนา บพพวงษ (2540) กลาววา จตวทยาการกฬาเปนการศกษาพฤตกรรมตางๆของมนษยในการแสดงออกทางดานกฬา ตลอดจนสภาพแวดลอมและปจจยทมผลสมพนธเกยวของกบการกฬา

จงสรปความหมายโดยสงเขปไดวา จตวทยาการกฬาเปนศาสตรแขนงหนงทน าเอาหลกและทฤษฎ ทางจตวทยาของบคคลทเกยวของกบการกฬารวมถงอทธพลของสภาพแวดลอมมาประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณตาง ๆ ในการแสดงพฤตกรรมในการเลน และเลกเลนกฬาทมผลตอการแสดงออกซงความสามารถในขนสงสดในการเลนกฬา ประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศไทย

ประวตจตวทยาการกฬาในตางประเทศ จตวทยาการกฬา เปนศาสตรแขนงหนงเปนทนยมน าไปใชกบวงการกฬากลมตางประเทศยโรปและ

อเมรกา (เจรญ กระบวนรตน, 2525) ในชวงแรกจตวทยาการกฬาเปนสวนหนงของจตวทยาสงคมและการเรยนรทกษะกลไก (Moter Learning) ตอมาการกฬามความกาวหนาและตองการเนอหาความร ท าใหมการศกษาอยางเปนระบบในการพฒนาเปนทฤษฎตางๆ ขนมาจนกลายเปนจตวทยาการกฬา ซงทวปอเมรกาเหนอถอวาเปนแมแบบแหงจตวทยาการกฬา แตมหลกฐานวาในป 1897 ดร.นอรแมน ทรปเพลท (Norman Triplett) ไดท าการศกษาเกยวกบอทธพลของสงคมทมตอประสทธภาพทางการกฬาในนกปนจกรยานภายใตเงอนไข 3 อยาง คอ เมอแขงกบเวลา เมอแขงกบสถตเดมและเมอมคแขง โดยผลจากการศกษาสรปไดวา

11

การมคแขงขนหรอนกกฬาคนอนรวมในกจกรรมดวย ท าใหประสทธภาพของการแขงขนดขนหรอยาวนานขน จากหลกฐานการทดลองครงนท าใหเขาไดรบการยกยองวาเปนคณปของจตวทยาการกฬา ตอมาในป 1925 นายโคแมน โรเบรต กรฟฟท (Coleman Robert Griffith) ไดท างานวจยเกยวกบทกษะกลไกการเรยนรและบคลกภาพ นกกฬา และไดสรางแบบทดลองการตนตวเพอเตรยมทางจตวทยาของนกกฬา ในชวง 1 ป กรฟฟท ไดเขยนบทความถง 25 เรองเกยวกบความรทางดานจตวทยาการกฬาเขาไดเปดสอนวชาจตวทยากบนกกฬา อกทงไดเขยนต าราเกยวกบ จตวทยาการกฬาในผฝกสอนและนกกฬา 2 เลม ชอจตวทยาของการเปนผฝกสอนกฬา จตวทยาของการเปนนกกฬา กรฟฟทไดรบการยกยองวาเปนบดาจตวทยาการกฬาของทวปอเมรกาเหนอ ในป ค.ศ.1966 มนกจตวทยาการกฬาชอ บรซ โอคลว (Bruce Ogilvie) ไดท าการวจยและเขยนหนงสอชอ “นกกฬาตวปญหาและวธการจดการ” ซงหนงสอเลมนไดเปนทสนใจของผฝกซอมกฬาเปนจ านวนมาก แตไมเปนทยอมรบของนกจตวทยาการกฬา เพราะวาเปนหนงสอเชงพาณชยมากกวาวชาการ แตอยางไรกด เขาไดรบการยกยองวาเปนบดาจตวทยาการกฬาประยกต และตอมาพบวา มนกวชาการจากประเทศตางๆ ไดรวมกนเพอกอตงสมาคมจตวทยาการกฬานานาชาต (Internation Society of Sport Psychology) เพอประสานงานในการพฒนาความร เผยแพรความร การวจยทางจตวทยาการกฬาจากทงโลกจดการประชมครงแรกในป ค.ศ.1965 และตอมาในป ค.ศ.1967 ทวปอเมรกาเหนอไดจดตงสมาคมจตวทยาการกฬาแหงทวป อเมรกาเหนอ (North America Society for the Psychology of Sport and Physical Activity : NASPSPA) โดยมวตถประสงคเพอเผยแพรความรทางวชาการใหมๆ ดานจตวทยาการกฬาและแนวทางในวชาชพจตวทยาการกฬาในป ค.ศ.1969 มนกจตวทยาการกฬาชาวแคนาดาชอ บอบ วลเบอรก (Bob Wilberg) จดตงสมาคมการเรยนรทกษะกลไกและจตวทยาการกฬาแหงประเทศแคนาดา (Canadian Society for Psychomotor Learning and Sport Psychology) โดยมวตถประสงคใหมการจดสมมนา ทางวชาการทกๆ ปในฤดใบไมรวง ตอมาในป ค.ศ. 1975 ไดมการกอตงสมาคมจตวทยาส าหรบการกฬา (The Sports Psychology Academy) มการจดพมพสงวารสาร 3 ฉบบคอ วารสารจตวทยาส าหรบการกฬา (Journal of Psychology of Sports) วารสารจตวทยาการกฬา (Journal of Sports Psychology) และวารสารทกษะการรบรและกลไก (Perceptual and Motor Skill) และในป ค.ศ.1985 ไดมการจดตงสมาคมกาวหนาทางจตวทยาการกฬาประยกต (The Association for the Advancement of Applied Sport Psychology) มวตถประสงคเพอน าจตวทยาประยกตใชกบนกกฬาและมการจดพมพวารสาร เพอเผยแพรความรทางจตวทยาการกฬาอยางตอเนอง (สบสาย บญวรบตร, 2539)

ประวตจตวทยาการกฬาในประเทศไทย การน าจตวทยาการกฬามาใชกบการกฬาไทย ไดเรมมาตงแตสมยโบราณ พบวา ไดมการน าวธการ

ทางจตวทยาการกฬามาใชและปฏบตสบตอกนมานานแลว แตไมมหลกการทถกตองมากนกเพราะเกดจากความเชอถอหรอกระท ากนตอ ๆ มา เชน พธตดไมขมนาม การบวงสรวง การบนบาน ศาลกลาว การสวมมงคลของนกมวย การระลกถงครอาจารยและไหวคร มการใชคาถาอาคมและของขลงตาง ๆ การแตงกาย ทเปนมงคล มการใสชดแขงขนทเคยใสแลวไดรบชยชนะหรอการใชค าพดทเผดรอนในการกระตนนกกฬา กอนการแขงขน(สบสาย บญวรบตร, 2539) ซงวธการตางๆ เหลานเปนการสรางขวญก าลงใจใหกบนกกฬาและเปนแรงกระตนใหมความพรอม และมความกลาในการตอส ตลอดจนเปนการรวบรวมสมาธ ตอการเตรยมตวนกกฬาดานจตใจกอนเขาแขงขนดวยวธการตาง ๆ ดงกลาว จงกลาวไดวาจตวทยาไดถกน ามาประยกตใชกบการกฬากอนทเราจะใชค าวา จตวทยาการกฬา (นฤพนธ วงคจตรภทร, 2537)

12

จากการทประเทศไทยไดเขารวมการประชมทางวชาการทประเทศเกาหลไดมสมาชกของประเทศ ตาง ๆ ในทวปเอเชยรายงานถงความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรการกฬามการกระตนจากสมาคมจตวทยาการกฬา ใหเหนถงความส าคญของจตวทยาการกฬาเพอพฒนาศกยภาพการกฬาเวลาตอมานกวชาการไทยไดเลงเหนความส าคญและความจ าเปนของจตวทยาการกฬา จงไดมความสนใจในการกอตงชมรมจตวทยาการกฬาแหงประเทศไทยเมอวนองคารท 17 มกราคม 2532 โดยมศาสตราจารย ดร.วรศกด เพยรชอบ เปนประธาน โดยชมรมมวตถประสงคหลกดงน

1. เพอสงเสรมและเผยแพรความรทางดานจตวทยาการกฬา 2. เพอศกษาและวจยงานทางดานจตวทยาการกฬา 3. เพอเปนศนยตดตอและแลกเปลยนวชาการทางดานจตวทยาการกฬาระหวางสมาชกและองคกร

ตาง ๆ ทงในและนอกประเทศ 4. เพอใหบรการทางดานจตวทยาการกฬา 5. เพอสงเสรมใหสมาชกไดศกษาและดงานทางจตวทยาการกฬาทงในและนอกประเทศ

บทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬา จตวทยาการกฬา จดเปนความรแขนงใหมทถกน ามาใชในวงการกฬา เปนการน าความรทางจตวทยา

มาศกษาถงผลลพธของกจกรรมทางกายภาพของการกฬาในลกษณะของการเคลอนไหวทแตกตางกนในแตละสภาวะจตใจ ซงแตกตางไปตามสภาพของสงคมและวฒนธรรมของประเทศนนๆ เชน กลมประเทศยโรปมงเนนเอาจตวทยามาใชปรบปรงพฤตกรรมการเคลอนไหวการเรยนรเกยวกบกลไกตางๆ และการปฏบตงานของรางกาย ตลอดจนบคลกภาพของนกกฬาในการพฒนาการปฏบตงานของรางกายใหไดผลดยงขน มความส าคญและจ าเปนตอความสามารถของนกกฬาทงในขณะฝกซอมและแขงขน ซงประกอบดวย คอ ทกษะ สมรรถภาพทางกาย และสมรรถภาพทางจต ทกษะจดวาเปนองคประกอบทส าคญโดยตรงในการแสดงความสามารถออกมาไดสง ตรงขามกบนกกฬาทมทกษะต ากแสดงความสามารถออกมาไดต า ความส าเรจในการฝกซอมและแขงขนกฬาจงพยากรณหรอคาดหวงไดจากระดบทกษะ ซงทกษะนกตองอาศยสมรรถภาพเปนองคประกอบอกสวนหนง ซงไปกวานนในการฝกซอมหรอแขงขน นกกฬาตองมสมาธตองสามารถควบคมความวตกกงวลตองการแรงจงใจและอนๆ ซงแสดงถงสมรรถภาพทางจต อนจะสงผลท าใหนกกฬาแสดงทกษะและสมรรถภาพทตนมอยอยางมประสทธภาพและประสบความส าเรจ (ศลปชย สวรรณธาดา, 2532) ซงแตกตางกบ สบสาย บญวรบตร (2540) ทกลาววา การพฒนาความสามารถขณะเลนกฬาสงสดมกตองผสมผสาน ทง 3 องคประกอบดงนคอ

1. กาย ประกอบดวยสดสวน รปรางทเหมาะสมกบกฬาประเภทนนๆ การมสมรรถภาพทด ทงสมรรถภาพทวไป สมรรถภาพเฉพาะกฬา และสมรรถภาพเฉพาะต าแหนงการเลนนนๆ และความสามารถทางทกษะกฬาทงทเปนทกษะพนฐานและชนสง รวมถงเทคนค และเทคนคในการเลนกฬานนๆ

2. จตใจ ไดแก ความมงมน สมาธ และการควบคมทเรยกวา ใจส มความอดทนตอภาวะกดดนตางๆ ทเกดขนตลอดเวลาในระยะของการเลนและการแขงขนตลอดจนการสรางแรงจงใจในการฝกและฝาฟนอปสรรคตางๆ

3. สงแวดลอม ไดแก ผฝกสอนกฬา และการสนบสนนทางการเงนในการเอออ านวยในการฝกซอม การแขงขน และการพฒนากฬาใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

จงมการศกษาทางดานจตวทยาในนกกฬาอยางลกซงทจะพฒนาสมรรถภาพทางจตใจของนกกฬาใหมอยในระดบสง ในการศกษาเกยวกบความรดงกลาว เรยกวา จตวทยาการกฬา ซงเปนทยอมรบอยางกวางขวาง

13

วามความส าคญอยางยงในการสงเสรมและพฒนาสมรรถภาพทางการกฬาจงเกดความรวมมอจากนกวชาการตางๆ กอตงสมาคมจตวทยาการกฬานานาชาต (ISSP : International Society of Sport Psychology) เพอเปนสอกลางในการประสานพฒนาและเผยแพรความรทางวชาการและงานวจยทางจตวทยาทางการกฬา ทวโลก โดยการสงเสรมใหแตละประเทศมการกอตงสมาคมจตวทยาการกฬา เพอเปนแหลงรวมความรและขาวสารทงภายในและตางประเทศและมการเปดหลกสตรจตวทยาการกฬาในระดบปรญญาตร มการจดท าหลกสตร วชาเอกจตวทยาการกฬาในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ท าใหผส าเรจการศกษาทางจตวทยาการกฬาสามารถประกอบอาชพเปนนกจตวทยาการกฬาทชวยเหลอนกกฬาและผฝกสอนกฬา

ซงจะเหนไดวา จตวทยาการกฬามบทบาทความส าคญตอนกกฬา ผฝกสอนและผเกยวของกบการกฬา อกทงยงมความจ าเปนอยางยงในกระบวนการพฒนาศกยภาพนกกฬาในการฝกซอมและการแขงขนเพอความเปนเลศ มรายละเอยดตอไปน (นรศ กจเพมพน, 2533)

1. จตวทยาการกฬาชวยในการเตรยมความพรอมทางดานจตใจแกนกกฬากอนลงแขงขน 2. ชวยใหผฝกสอนกฬามความเขาใจนกกฬาของตนเองมากขน รจกการบ ารงขวญก าลงใจและการ

สรางแรงจงใจแกนกกฬาอยางมประสทธภาพ 3. ชวยพฒนาทกษะ และขดความสามารถทางการกฬาของนกกฬาใหมประสทธภาพสงสด 4. ชวยใหนกกฬาสามารถน าหลกการและเทคนคทางดานจตวทยาการกฬาไปใช 5. ชวยในการตดสนใจของผฝกสอนกฬาใหมความมนคงและเชอถอไดในการประเมนความสามารถ

การกฬาและคดเลอกนกกฬา 6. ชวยในการจดระบบขอมลทเปนประโยชนทางทฤษฎ หลกการ และรายงานการวจยทางจตวทยา

การกฬาใหสะดวกแกการน าไปใชในการฝกสอนกฬา การน าจตวทยาการกฬาไปใช

จตวทยาการกฬาเปนสงทจ าเปนตอผฝกสอนเปนอยางมาก ดงนน ผฝกสอนจงตองเปนผทม ความละเอยดออน รกการศกษาคนควา เปนคนชางสงเกตและตองเปนผทสนใจดานการวจยอยตลอดเวลา เพอทสามารถน าความรดานจตวทยาการกฬามาประยกตใชในขณะฝกซอมและแขงขนไดอยางถกตองจะท าใหนกกฬาทนตอสภาวะความกดดนและแสดงความสามารถออกมาไดสงสด

1. แรงจงใจ แรงจงใจเปนสวนทส าคญตอนกกฬาเปนอยางมากและเกยวของกบนกกฬาอยตลอดเวลาตงแตเรมเลน

กฬาจนถงการหยดเลน แรงจงใจเปนตวอยางพฤตกรรมตางๆ ของมนษย นอกจากนยงสงผลตอความสามารถในการเลนกฬาดวย จงจ าเปนอยางยงทผฝกสอนจะตองเขาใจหลกการของแรงจงใจดงน

ประเภทของแรงจงใจตามหลกการของนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมสามารถแบงแรงจงใจออกเปน 2 ประเภท คอ

1. แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) คอ แรงจงใจทเกดขนจากองคประกอบภายในตวบคคล เชน ท าเพราะสนใจหรอสนกกบงานนน ความส าเรจในการท ากจกรรมจะเปนรางวลในตวเองจงไมตองมสงอนมาเปนสงลอ ซงนบวามความส าคญมากตอนกกฬา

2. แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) คอ แรงจงใจทเกดขนจากองคประกอบภายนอกตวบคคล องคประกอบดงกลาวอาจเปนสงชวนใจ (Intensive) รางวลหรอกจกรรมตางๆ ทไมมความสมพนธกบ

14

พฤตกรรมนนโดยตรงในสวนของทฤษฎแรงจงใจทเกยวของกบการกฬามอยดวยกน 4 ทฤษฎ คอ (สปราณ ขวญบญจนทร, 2541)

1. ทฤษฎแรงจงใจภายในและการประเมนความร (Intrinsic Motivation and Cognitive Evaluation Theory) ทฤษฎแรงจงใจภายในเปนแรงจงใจทไมมเงอนไขจากภายนอก กลาวคอ การเลนกฬาเพอความสนกสนานเทานน ซงทฤษฎนไมสามารถอธบายสงทเกดขนไดชดเจน ดงนนจงเกดทฤษฎการประเมนความรขนเพอใชอธบายแรงจงใจภายใน ทฤษฎการประเมนความรเปนแรงจงใจทเกดจากการรบรวาตนมความสามารถ (Perceive Competence) และมการตดสนใจดวยตนเอง (Self-determining) ซงมองคประกอบทส าคญของทฤษฎ คอ

1.1 การรบรในการควบคม (Perceive Controlling) หมายถง นกกฬาตองรบรวาอะไรเปนแหลงของสาเหตในการจงใจใหเลนกฬา นกกฬาจ าเปนตองรบรและควบคมแหลงของสาเหตทเลนกฬาใหไดในชวงแรกของการเลนกฬา นกกฬาควรเลนกฬาเพอความสนกสนานดวยความอยากเลนซงเปนแรงจงใจภายใน แตเมอเลนกฬาไปไดนานๆ อาจมสงลอใจ เชน เงนและรางวล ซงเปนแรงจงใจภายนอกเขามามอทธพลตอนกกฬา ซงเมอใดแรงจงใจภายนอกเขามามอทธพลตอการเลนกฬา เมอนนแรงจงใจภายในจะลดลงทนท ซงเปนผลเสยตอนกกฬา

1.2 กระบวนการประเมนความร (Information Process) หมายถง กระบวนการรบรขอมลวาแรงจงใจภายนอกทมผลตอความสามารถในการเลนกฬาของตนเอง

2. ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motivation Theory) คอ แรงจงใจทตองการสเพอ ใหเกดความส าเรจหรอคอยหนความลมเหลว ตอมาทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธของ ฮารเธอร (Harter’s Competence Motivation Theory) ซงอธบายวา แรงจงใจทเกดจากความรสกวาตนเองมความสามารถ ท าใหพยายามท าในสงทยากขนจนสามารถท าได และนกกฬาจะไมท าสงทยากขนเมอรวาท าไมส าเรจ

3. ทฤษฎการอางสาเหต (Attribution Theory) พฒนามาจากทฤษฎของไฮเดอร (Heider) ซงอธบายวาการสรางสาเหตในการกระท าของตนเองเนองมาจากองคประกอบภายในคอ ความสามารถและ ความพยายาม จากองคประกอบภายนอกคอ ความยากของงานหรอโชคชวย ตวอยาง เชน นกกฬาสามารถบอกสาเหตของการแพในการแขงขนทผานมาวาเปนเพราะคแขงขนเกงกวา หรอประสบชยชนะเพราะโชคชวย

4. ทฤษฎการก าหนดจดมงหมาย (Goal Setting Theory) ทฤษฎนอธบายถงการใชสงทมงหวงในการสรางแรงจงใจ กลาวคอ จะเปนการใชการตงจดมงหมายเพอชวยรกษาระดบของแรงกระตนภายใน ระดบแรงจงใจนนสามารถดไดจากลกษณะตาง ๆ ของพฤตกรรม 4 ประการคอ

4.1 ความเขมของพฤตกรรม คอ การทมเทตอการท ากจกรรม 4.2 ความพยายาม คอ ความตอเนองของการท ากจกรรม เชน ถารวมกจกรรมใดเปนระยะ

เวลานานแสดงวามแรงจงใจตอกจกรรมนนสง 4.3 ตวเลอกกจกรรม คอ ความสนใจในกจกรรม ถาเกดสนใจในกจกรรมใด แสดงวาม

แรงจงใจในกจกรรมนน 4.4 ผลของกจกรรม คอ ผลของการท ากจกรรมนนวาประสบผลส าเรจตามทตองการหรอไม

เชน ถาเลนไดดหรอประสบความส าเรจตามทตองการ แสดงวามแรงจงใจทด แรงจงใจเปนพนฐานทส าคญในการเลนกฬา ดงนนผฝกสอนจงควรสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

อยางเหมาะสม ซงมวธการตาง ๆ หลายวธ ไดแก (ชาญชย โพธคลง, 2532)

15

1. การจงใจดวยค าพด การพดเปนศลปะอยางหนงทท าใหคนอนรกหรอเกลยดได ค าพดจงมความส าคญและสามารถจงใจน ากฬาไดมาก การพดทดนนตองอาศยการฝกหด รจกใชจตวทยามาใชในการพด รจกโนมนาวผฟง รจกพดในสงทควรพดหรอไมควรพด วธการพดมหลายลกษณะ เชน การดหรอการตอวานกกฬาในเรองการขาดระเบยบ ไมตรงตอเวลา หรอท าการฝกซอมไมเตมท การพดเปนการกระตนนกกฬาใหมส านกตลอดเวลาทเปนนกกฬา การพดอาจตองอธบายใหกบคนหลายคนฟง หรอการพดทตองพดเฉพาะตว เปนรายบคคล เปนตน

2. การจงใจดวยการกระท า ในบางครงการสรางแบบอยางโดยการกระท ากสามารถเปนแรงจงใจนกกฬาไดเปนอยางด เชน การฝกทหนกกวาปกต การฝกประจ าวนสม าเสมอ การปฏบตตามระเบยบ การตรงตอเวลา และการจดบนทกประจ าวนของนกกฬาเพอตรวจหาขอผดพลาดตาง ๆ และการใชเครองมอ ทางวทยาศาสตรมาชวยเหลอทางเทคนคในการฝกซอมและสมรรถภาพทางกายสงเหลานจะท าใหนกกฬาทงหลายมความตงใจในการฝกซอมมากขน

3. แบบผสม การจงใจวธนเปนการผสมระหวางการจงใจดวยการพดและการกระท าพบเหนบอยในรายการโทรทศนทมการเผยแพรพรอมกบบรรยายกระตนเตอนไปดวย เปนตน

จะเหนไดวาปจจบนมกระบวนการการกระตนพฤตกรรมไปสจดมงหมาย และการแสดงพฤตกรรมนนเพอทจะบรรลจดมงหมายทตงไว ฉะนนการฝกซอมทกครงจะตองพยายามจดสภาพแวดลอม กจกรรมทท าใหเกดแรงจงใจใหนกกฬาขยนฝกซอมอยเสมอ เชน การหากจกรรม การฝกซอมทแปลกใหมใหนกกฬาไดปฏบตอยเสมอจะท าใหนกกฬาไมเกดความเบอหนายในการฝกซอมเพอทจะมประสทธภาพสงสด กอนทผฝกสอนจะใชวธการสรางแรงจงใจอยางไรกบนกกฬานน ผฝกสอนกฬาจะตองพจารณาใหรอบคอบเสยกอนการตดสนใจนน ๆ เพราะแนวทางการสรางแรงจงใจและระดบของนกกฬาแตละคนยอมแตกตางกน ผฝกสอนจ าเปนตองศกษาและท าความเขาใจใหด

2. ความเชอมนในตนเอง ความเชอมนในตนเอง คอ ความรสกวาตนเองจะประสบความส าเรจหรอสามารถทจะแสดง

ความสามารถไดอยางเตมท เปนปจจยทส าคญอยางหนงทจะท าใหนกกฬาประสบความส าเรจ ดงนนผฝกสอนจงควรใหความส าคญตอการสรางความเชอมนในตวเองใหนกกฬา โดยมทฤษฎทเกยวของดงน

1. ทฤษฎความมนใจเฉพาะอยาง (Self-Efficacy) หมายถง ความเชอของบคคลวา ตนเองมความสนใจทจะท ากจกรรมนนไดส าเรจ ความมนใจเฉพาะอยางเปนตวชกน าใหเกด พฤตกรรมหรอการกระท ากจกรรม ซงผฝกสอนสามารถเสรมสรางการรบรวาตนมความมนใจเฉพาะอยาง ใหกบนกกฬาไดดงน (สบสาย บญวรบตร, 2541)

1.1 การรบรวาประสบความส าเรจ (Perceive Success) ผฝกสอนควรเนนทความพยายาม เพอใหบรรลตามจดมงหมายทตงไว และควรเปนจดมงหมายทยากขน

1.2 การใชค าพดกระตน (Verbal Persuasion) เปนสงทผฝกสอนควรกระท าเพราะจะเปนการใหก าลงใจและเปนแรงเสรมทดแกนกกฬา

1.3 การใหสงเกตและเลยนแบบจากแมแบบ (Vicarious Experience) การใชแมแบบจะท าใหนกกฬามการเปรยบเทยบ มความพยายามมากขนทงในขณะฝกซอมและแขงขน

1.4 การกระตนทางอารมณ (Emotional Arousal) เพอใหนกกฬาแสดงความสามารถไดสงสด ผฝกสอนควรมการกระตนทางอารมณ สรางความคด สรางความพยายาม และสรางก าลงใจใหอยในระดบทเหมาะสม

16

2. ความรสกทดตอตนเอง (Self-Esteem) คอการรสกวาตนเองมความส าคญ ซงเปนการสรางความมนใจไดวธหนง เกดจากปจจยทส าคญ 2 ประการ คอสวนปจจยภายใน และสวนปจจยภายนอกซงแสดงโครงสรางไดดงน

ภาพท 1.2 แสดงความรสกทดตอตนเอง (self-esteem)

ทมา: นฤพนธ วงศจตรภทร (2539)

จะเหนไดวาความเชอมนในตนเองเปนปจจยส าคญในการทจะแสดงความสามารถใหประสบความส าเรจโดยผฝกสอนสามารถสรางความมนใจใหกบนกกฬาได ทงในการฝกซอมและการแขงขน เชน เมอมนกกฬาคนหนงรสกวาตนเองเคยท าใหทมพายแพในการแขงขนครงส าคญ ดงนนนกกฬาคนนจะรสกผดและจะขาดความมนใจ ผฝกสอนจงควรใหความส าคญตอการสรางความเชอมน ในตวเองใหนกกฬาโดยชวยเปลยนความคดนกกฬาทคดในทางลบเปนคดในทางบวกจะท าใหนกกฬาสามารถเรยกความสามารถสงสดออกมาไดในการแขงขน

3. การรวบรวมสมาธและความตงใจ การรวบรวมสมาธ (Concentration) ส าคญและจ าเปนอยางยงส าหรบการฝกซอมและแขงขนกฬา

องคประกอบส าคญของการมสมาธ คอ ความสามารถในการมงมนหรอรวบรวมความสนใจในสงทก าลงท าโดยไมถกรบกวนจากสงแวดลอมภายนอก เชน เสยงโหจากผชม เสยงเพลง เสยงผตดสน เสยงคนพด และพฤตกรรมการเลนของคตอส รวมทงสงรบกวนภายในซงเกดมาจากความคด ความรสกทผานประสาทสมผสตาง ๆ และอารมณความรสกทไมด เชน “ฉนเหนอย”“อยาประมาทเลยนะ” “ฉนจะตองท าเกมสเสยแนเลย” สงรบกวนภายในและภายนอกสวนใหญไมไดแยกจากกนโดยเดดขาดเพราะสงรบกวนภายนอกอาจกอใหเกดสงรบกวนภายในหรอในทางกลบกนการรวบรวมสมาธ หมายถง

1. การมงความสนใจในสงใดสงหนงสงใด ซงไมใชการบงคบใหเกดสมาธกบงานทท าดงนนการมสมาธเกดไดหรอเรยนรไดจากทางออม (Passive) ไมใชทางตรงทจะถกท าใหเสยสมาธจากสงรบกวนตาง ๆ

2. นอกจากนแลวการมสมาธ หมายถง ความนง (Stay Center) การรอยทน ขณะนปจจบนน เมอใดทคดถงอดต อนาคต หรอเวลาอน ๆ จะท าใหเราเสยความตงใจในงาน

2.1 การเรยนรทจะขจดสงรบกวนออกไป 2.2 เรยนรทจะมงความสนใจกบงานทก าลงท า รสกตน รบรตนเอง ระวงความคดตนใหเลอก

สนใจในงานทเกยวของ และสงทรบกวนตอไป (สบสาย บญวรบตร, 2541)

17

ความตงใจ หมายถง การยดเหนยวทจะกระท าสงใดสงหนงเพยงอยางเดยวดวยใจทมนคงดงนน ผฝกสอนควรสรางความตงใจใหแกนกกฬา ดวยการใหนกกฬาฝกสมาธทงในขณะฝกซอมและขณะแขงขน ซง สมบต กาญจนกจ และ สมหญง จนทรไทย (2542) ไดกลาวถงการขาดสมาธไว คอ

1. องคประกอบภายนอก เชน คตอส เ สยงเชยร และเสยงโหจากผชม สาเหตนจะมผลอยางมากโดยเฉพาะกบนกกฬาใหม ดงนนผฝกสอนจงควรใหนกกฬาฝกซอมการรวบรวมสมาธกอนการแขงขนอยางเปนระบบ ซงสามารถกระท าไดดงน

1.1 ท าการฝกซอมจากการแขงขนจรง เชน ผฝกสอนควรแนะน านกกฬาใหมการส ารวจตนเองและรบรการสรางสมาธในสถานการณจรง เพอใหนกกฬาเกดประสบการณตรง

1.2 การจ าลองการแขงขน เพอใหนกกฬาเกดการคนเคยตอสงเราภายนอกนยมจ าลอง การแขงขนทเกนความจรง

1.3 การลองซอมในใจ เปนการฝกเพอเพมสมาธและไมสนใจสงเราภายนอกอาจจะใช การจบคฝก โดยใหนกกฬารบกวนสมาธของอกคนหนง

การรวบรวมคมสมาธและความตงใจเปนการเอาใจใสและท าใหนกกฬามใจจดจออยกบการแขงขนเทานนเปนการควบคมสมาธท าใหจตใจมนคง นกกฬาจะตองรวบรวมสมาธใหอยกบสงเราและรจก การหลกเลยงไมสนใจสงอนทมารบกวนสงอนๆ เชน คตอส เสยงเชยร และเสยงโหจากผชมสาเหตนจะมผลอยางมากโดยเฉพาะกบนกกฬาใหม เพราะบางเกมการแขงขนนนมสภาพความกดดนสงนกกฬาทมความสามารถเทาเทยมกนจะมผลแพชนะ 1-2 คะแนนเทานน ดงนน ผฝกสอนควรใหความส าคญเกยวกบ การฝกสมาธเปนอยางมาก หรอน าหลกการฝกสมาธตามหลกอานาปานสตมาใชรวมกบการฝกซอมได

4. การตงจดมงหมาย การก าหนดจดมงหมายเปนเทคนคการสรางแรงจงใจทดและไดรบการยอมรบจากผลงานวจยมากมาย

การตงจดมงหมายเปนเทคนคในการสรางแรงจงใจซงจะมผลในการเพมความสามารถในการแสดงออกสามารถน าไปใชไดทงในดานอตสาหกรรม ธรกจศกษา และกฬา

ในปครสตศกราช 1979 สมาคมผฝกสอนกฬาประเทศแคนาดา (Coaching Association of Canada) ไดมองเหนความส าคญของการตงจดมงหมายในการเลนและการแขงขนกฬาไว 7 ประการดงน (วชรนทร เสมามอญ, 2540)

1. การตงจดมงหมายจะชวยสรางบรรยากาศของการฝกรวมกนเปนทมหรอการเลนเปนทมทกคน มจดมงหมายวาจะเลนเพอทมจงตองฝกและท าใหดขน

2. การตงจดมงหมายชวยสรางความเขาใจ ระหวางกนภายในกลมหรอภายในทมเมอตองท าใหตนเองบรรลจดมงหมายจงตองท างานรวมกน

3. การตงจดมงหมายท าใหเกดความคดเปนผใหญมากขน คอ เปนคนทมกฎเกณฑสามารถบงคบตนเองได และมกฎเกณฑในตวเองมากขน

4. การตงจดมงหมายชวยท าใหทกคนมโอกาสประสบความส าเรจไดมากขน เมอทราบแลววาการตงจดมงหมายในการฝกซอมหรอในการเลนกฬานน สงผลอยางไรตอการเพม

ความสามารถในการเลนกฬา ค าถามตอไปกคอจะท าอยางไรหรอมเกณฑอะไรในการตงจดมงหมายใหเหมาะสมทจะท าใหนกกฬาประสบผลส าเรจมากทสด ซงลอค และ คนอนๆ (นฤพนธ วงศจตรภทร, 2539; อางองจาก Kocke; & others, 1981) ไดเสนอแนะไว 5 ประการ

18

1. การตงจดมงหมายเฉพาะเจาะจง ยากและทาทายความสามารถ จะเปนผลดกวาการตงจดมงหมายทงายหรอไมมจดมงหมายใดๆ เลย

2. การตงจดมงหมายทจะท าใหนกกฬาไดมโอกาสทจะประสบความส าเรจจดมงหมายนนจะตอง ไมยากจนเกนไป

3. การตงจดมงหมายควรจะสามารถก าหนดออกมาในรปของปรมาณทจดไดงาย หรอเหนไดงายเพราะจะท าใหการไปถงจดมงหมายไดชดเจนและสะดวก

4. การตงจดมงหมายในระยะสนและระยะกลางนน ควรสอดคลองกบการตงจดมงหมายระยะยาว 5. การใหขอมลยอนกลบ จ าเปนตองใหนกกฬาไดทราบอยตลอดเวลา ทจรงแลวการตงจดมงหมาย

ทเหมาะสมจะท าใหนกกฬาไดรบการตอบสนองขอมลตลอดเวลาอยแลว จะเหนไดวาการตงจดมงหมาย เปนเทคนคทมงเนนใหเกดความตงใจในการก าหนดจดมงหมาย ยงเปน

เทคนคทชวยในการรกษาระดบของแรงกระตนภายในเพอการเพมระดบความสามารถในการกฬา การก าหนดจดมงหมายทเหมาะสม ทาทายและชดเจนเปนตวเพมระดบความสามารถในการกฬา และเปนตวเพมระดบความมนใจสามารถแสดงความสามารถไดสงสดในการฝกซอม และแขงขน

5. การพดดกบตวเอง ในการแขงขนกฬาความกดดนเปนสงทตองเกดแกนกกฬาอยางแนนอน ขนอยกบวานกกฬา

จะสามารถควบคมอารมณของตนเองไดอยางไร นกกฬาทไมสามารถควบคมความกดดนทงทเกดจากคตอส เกดจากความผดพลาดของตนเอง จะท าใหพายแพในการแขงขน ผฝกสอนจงควรชวยใหนกกฬามการย าและจดระบบความคดของตวเองใหเปนไปในทางบวก ซงจะชวยใหนกกฬามความมนใจ มก าลงใจ มสมาธ และสามารถควบคมอารมณตนเองไดเปนอยางด ดงนน ผฝกสอนควรจะศกษาแนวทางในการพดดกบตนเอง

การพดดกบตนเองมวตถประสงคเพอ 1. ย าเตอนความคด เพอใหมสมาธและสนใจตอวธทถกตอง และใหกญแจส าคญของทกษะ 2. การพดกบตนเองเพอปรบเปลยนพฤตกรรมทไมด เชน เมอรวากระท าทกษะผดพลาดกควรให

สญญาณเปนค าพดเพอกระท าทกษะใหมอยางถกตอง 3. การพดกบตนเองเพอควบคมสมาธ เปนการพดเพอควบคมแรงกระตนตางๆ นกกฬาจะสนใจแต

สงทเกยวของกบทกษะโดยไมสนใจแรงกระตนตางๆ 4. การพดดกบตนเองเพอสรางอารมณและความพยายาม 5. เพอสรางความมนใจกอนการแขงขนกฬา เพราะนกกฬาในบางคนมความไมมนใจในตนเอง ท าให

การแขงขนกฬาไมเตมท (สบสาย บญวรบตร, 2539) แนวทางในการพดดกบตนเองประกอบดวย (สมบต กาญจนกจ และ สมหญง จนทรไทย. 2542) 1. การเลกคด ควรเลกคดสงเกยวกบสงทจะมผลตอตนเองในทางลบ เพราะจะท าใหนกกฬามความ

ไมมนใจในตนเอง เกดความวตกกงวล โดยอาจจะใชค าพด เชน การพดวา “ หยด” ดงๆ หรอการกระท าอยางอน เชน การตบหนาขาเพอกระตนตนเอง นอกจากนผฝกสอนและเพอนรวมทมทเหนความผดปกตของนกกฬา ควรจะมการพดคยกบนกกฬาเพอใหก าลงใจตามความเหมาะสม การเลกคดนควรจะใหนกกฬาท าในขณะ การฝกซอมมากกวาในการแขงขน

2. เปลยนความคดจากลบเปนบวก สถานการณท าใหการคดของคนเราแตกตางกนไปบางครงเปนด บางครงผดไมเหมาะสม และเกนความเปนจรง นอกจากหยดคดทางลบแลว ควรพดเสรมทางบวกดวย

19

เพอปรบพฤตกรรมใหเกดความมนใจ ไมเครยด น าไปสการเลนและการแสดงออกทเตม การปรบเปลยนความคดของนกกฬาใหกลบเปนในทางบวก มตวอยางดงน

เดม : เสยงตบมอท าใหฉนขาดสมาธ เปลยน : เสยงปรบมอท าใหฉนมก าลงใจ เดม : ฉนคงท าไมไดเทาทซอมแนเลย เปลยน : ซอมท าไดด วนนฉนพรอมกวา 3. การเผชญหนากบความคด นกกฬาบางคนไมชอบหาเหตผลมาลบลาง จงคงความคดในทางลบไว

ควรหาเหตผลทวเคราะหเพอหาการแกไขตอไปทดกวา ส าหรบความคดในทางลบนนอาจมสาเหตจาก 3.1 ความตองการสรางตนเองใหมความสมบรณแบบ 3.2 การคาดการณลวงหนา สวนใหญจะคกบความสมบรณแบบ เชน จะเกดอะไรขนถาฉนแพ 3.3 คดวาตนเองมคาเมอเลนไดดเทานน 3.4 การมเจตคตทไมดตอความยตธรรม ผฝกสอน และสถานการณ 3.5 การโทษสงแวดลอมจากภายนอก

จะเหนไดวาเทคนคการพดดกบตนเอง มความส าคญทจะชวยใหนกกฬามความสบายใจเตรยมพรอมส าหรบการฝกซอมและการแขงขน เชน การพดกบตนเองวา “เวลายงไมหมดยงไมมค าวาแพ” เปนการพดเพอกระตนตวเอง ในการแขงขนกฬาความกดดนเปนสงทตองเกดแกนกกฬาอยางแนนอน ขนอยกบวา นกกฬาจะสามารถควบคมอารมณของตนเองไดอยางไร นกกฬาทไมสามารถควบคมอารมณตนเอง อนเกดมาจาก ความกดดนทงทเกดจากคตอส เกดจากความผดพลาดของตนเอง จะท าใหพายแพในการแขงขน ผฝกสอนจงควรชวยใหนกกฬามการย าและจดระบบความคดของตวเองใหเปนไปในทางบวก ซงจะชวยให นกกฬาม ความมนใจ มก าลงใจ มสมาธ และสามารถควบคมอารมณตนเองไดเปนอยางด

6. พฤตกรรมกาวราวในการกฬา การแขงขนกฬาในปจจบนมงเนนเรองชยชนะมากขน ท าใหขาดการมน าใจนกกฬาและสงผลไปถง

ความกาวราว ความกาวราวมกจะสงผลเสยเปนสวนใหญกบนกกฬา โดยเฉพาะเมอนกกฬาควบคมอารมณตนเองไมได อาจจะถกพกหรอใหออกจากการแขงขน ซงเปนผลเสยตอทมเปนอยางยงแตในความกาวราวถาใชถกวธ เชน การปองกนทรกเรา กดดนคตอสตลอดเวลาท าใหคตอสเลนผดพลาดเอง กเปนความกาวราวใน ทางทดจะสงผลดตอทม ดงนนผฝกสอนควรท าการศกษาเกยวกบความกาวราว

ความกาวราว หมายถง ความตงใจทจะท ารายและความรสกสข สมหวง เมอคแขงขนไดรบบาดเจบซง ซลวา (Silva) (ประเสรฐไชย สขสอาด. 2540; อางองจาก Silva. 1980) แบงความกาวราวออกได 3 แบบ ดงน

1. พฤตกรรมกาวราวแบบโกรธแคน (Hostile Aggression) เปนพฤตกรรมทมจดมงหมายเพอท ารายผอนใหไดรบความเจบปวดดวยความโกรธ

2. พฤตกรรมกาวราวแบบทเปนเครองมอ (Instile Aggression) เปนพฤตกรรมทตองการท ารายผอนใหไดรบบาดเจบเชนกน แตจะแตกตางกนในสวนของจดประสงค พฤตกรรมความกาวราวชนดนจดมงหมายเพอใหไดมาซงชยชนะ

3. พฤตกรรมกลาแสดงออก (Assertive Behavior) เปนพฤตกรรมประเภทหนงทมก จะสบสนกบพฤตกรรมความกาวราว เปนพฤตกรรมทแสดงออกตามความรสกนกคด อนเปนความตองการโดยแทจรงของแตละบคคลตามสทธโดยไมลวงละเมดสทธของผอนเปนพฤตกรรมในการกลาแสดงออก จะมงเนนทชยชนะภายใตกฎกตกาวางไวโดยไมท ารายผอน

20

พฤตกรรมความกาวราวทง 3 แบบมความสมพนธจนบางครงไมสามารถแยกออกไดวาเปนพฤตกรรมความกาวราวแบบใด นอกจากตวของนกกฬาเอง ซงสามารถแสดงประเภทและพนทของความกาวราวไดดงน

ภาพท 1.3 ประเภทและพนทของความกาวราว ทมา: สปราณ ขวญบญจนทร (2541)

วธลดความกาวราว การควบคมความกาวราวในหมนกกฬา (Curtailing Aggression in Athletes) เปนสงทผฝกสอนควร

จะตระหนกอยเสมอ เพราะหากนกกฬามความกาวราวทไมเหมาะสมจะกอใหเกดผลเสยโดยเฉพาะชวงแขงขน ซง สปราณ ขวญบญจนทร (2541) ไดใหขอแนะน าไวเปนแนวทางดงน

1. นกกฬาระดบเยาวชนควรไดรบการปลกฝงจรยธรรมและสงเกตรปแบบประพฤตของนกกฬาท ไมกาวราวมความกาวราวทไมเหมาะสมควรไดรบการลงโทษ

2. นกกฬาทมความกาวราวทไมเหมาะสมควรไดรบการลงโทษ 3. ผฝกสอนควรตรวจสอบและพกการเลนกฬาลดความกาวราวลง 4. ใชสงเราจากภายนอกกระตนนกกฬาลดความกาวราว 5. ผฝกสอนและกรรมการผตดสนควรสนบสนนใหนกกฬาไดรบการฝกอบรมในเรองความกาวราวและ

ความรนแรง 6. นกกฬาควรไดรบแรงเสรมทางบวกถาสามารถควบคมอารมณและความกาวราวได 7. นกกฬาควรไดรบการฝกฝนเพอลดความกาวราวเปนประจ า

จะเหนไดวาการแขงขนกฬาในปจจบน มงเนนเรองชยชนะมากขนท าใหขาดการมน าใจนกกฬา และสงผลไปถงความกาวราว ความกาวราวมกจะสงผลเสยเปนสวนใหญกบนกกฬาโดยเฉพาะเมอนกกฬาควบคมอารมณตนเองไมได อาจจะถกพกหรอใหออกจากการแขงขน ซงเปนผลเสยตอทมเปนอยางยง สวนพฤตกรรม

21

กาวราวในดานทดกคอการปองกนทรกเรา ดดน และกาวราวแตอยภายใตกฎกตกา หรอเปนการกดดนคตอสใหเลนผดพลาดเอง

7. การจนตภาพ จนตภาพเปนการใชประสาทสมผสทงหมดในการสรางหรอรวบรวมเพอสรางประสบการณตางๆ ให

เกดในใจ (สบสาย บญวรบตร. 2539) เปนวธการทางจตวทยาทถกน ามาใชในการปรบสภาพตนเอง (Self Regulation) การรวบรวมสมาธ (Concentration) และการเสรมสรางความสามารถของนกกฬา เชน ดก ฟรอสเบอร (Dick Frosbury) ผคดคนการกระโดดสงแบบตลงกาหลง กลาววา “ผมจะสรางจนตภาพใหเหนภาพตวเองวงแตละกาวจนกระโดดขามไมพาดอยางสมบรณทกครงกอนกระโดด” หากพบวาภาพทสรางขนมาไมชดเจนหรอมขอผดพลาดจะยงไมเรมกระโดด แตจะสรางสมาธและสรางจนตภาพจนกวาจะไดภาพตอเนองทสมบรณจงเรมกระโดด ประโยชนของการสรางจนตภาพทมตอการแสดงทกษะวาชวย เพมการประสานงานของรางกายไดอยางมประสทธภาพโดยการรบรต าแหนงตางๆ วาแสดงทกษะทถกตอง ซงสามารถสรปการใชพลงงานของกลามเนอในการปฏบตทกษะไดอยางแมนย าชวยปรบปรงแกไขความผดพลาดใหถกตอง การสรางจนตภาพสามารถพฒนาจตใจโดยการสรางความหนกแนนทางจตใจตอการตอสกบอปสรรคตางๆ เพอการพฒนาทกษะใหประสบความส าเรจสงสด ชวยลดความวตกกงวล ความกลว เพมระดบการกระตนทเหมาะสมและสามารถควบคมตนเอง การมเจตคตทดตอการสรางจนตภาพนบเปนอยางยงตอการพฒนาทกษะแตตองค านงอยเสมอวาการฝกการสรางจนตภาพตองฝกหดอยางสม าเสมอควบคกบทกษะทตองการพฒนา จนกระทงมความรทกมต (Aware of All Dimension) และกระท าไดจนเปนอตโนมต เทคนคการจนตภาพ โดยจนตนาการวาสภาพบรรยากาศทเราเคยสมผสแลวรสกสบาย สนกสนานไมนากลวใหเกดขน แลวพยายามนกถงสถานการณในปจจบนนนวามสภาพบรรยากาศอยในสภาพทจนตนาการไว อนจะท าใหความกดดนลดลง

การจนตภาพ (Imagery) การจนตภาพในสวนน จะพยายามคดถงภาพทเกยวของกบสาเหตและความคดในแงบวก เชน การจะจนตนาภาพวาตวเองประสบผลส าเรจมองภาพตวเองเขาเสนชยอยางเขมแขง

ดงนนผฝกสอนกฬานอกจากจะมความสามารถในการฝกสอนนกกฬาแลวจะตองมความละเอยดออนในการสงเกตและรบรความรสกของนกกฬาแตละบคคล วานกกฬาอยในสภาพอยางไร ควรไดรบความชวยเหลอปรบปรงแกไขอยางไร ซงอาจกลาวสรปอยางงายๆ วา เมอนกกฬาเกดความวตกกงวล ขาดความเชอมนหรอสญเสยความมนใจในตวเอง ผฝกสอนกฬาควรระลกถงหลกจตวทยาเพอชวยเหลอ วธการพนฐานงายๆ ทผฝกสอนกฬาสามารถปฏบตและน ามาใหความชวยเหลอแกนกกฬา มดงน (พงษพนธ สนทรสต, 2535)

เทคนคการจนตภาพ การฝกทกษะทางดานจตวทยาการกฬาเปนประโยชนกบนกกฬาทกกลม ทกระดบความสามารถ ทกเพศ ทกวย ในการฝกกบนกกฬาเพอใหพฒนาความสามารถจนถงสงสด หากนกกฬาเรมเลนกฬา รจกก าหนดจดมงหมายทกาวหนาเปนจรงไดในการฝกซอม มการพฒนาความเชอมน มการสรางภาพความส าเรจ รวมทงการตอบสนองตอความผดพลาด หรอความลมเหลวทเหมาะสม มความคดภายใตสภาวะทมแรงกดดนสง การฝกการสรางจนตภาพเปนการเพมความสามารถในการเลนกฬา จนตภาพเปนการใชประสาทสมผสทงหมดเปนการสรางภาพความเคลอนไหวในใจกอนการแสดงทกษะจรงถาภาพในใจทสรางขนชดเจนและมชวตชวามาก กจะชวยใหการแสดงทกษะจรงไดผลดขนไปดวย ดงนนการรบรตาง ๆ เหลาน จะชวยใหนกกฬาในการสรางจนตภาพใหชดเจนยงขนอนจะท าใหความกดดนลดลง

22

8. ความเครยดและการควบคม ความเครยดและการควบคม (Stress and its Control) การฝกซอมหรอเลนกฬายอมจะเกดการ

เมอยลาและอาการเครยดทางประสาท ซงเปนผลจากทางรางกายและจตใจโดยตรงและมผลตอประสทธภาพของนกกฬา สาเหตของความเครยดความเครยดเกดจากสาเหตทแตกตางกนองคประกอบทสงผลตอความเครยด (นฤพนธ วงศจตรภทร, 2537) ไดแก

1. สาเหตจากตวเอง (Intrapersonal Factors) เกดจากความวตกกงวลทมตอสถานการณทางการกฬาและระดบความรสกทดตอตนเอง นกกฬาทมความวตกกงวลตอสถานการณทางการกฬาสงจะเลนหรอแสดงความสามารถทางการกฬาไดต ากวานกกฬาทมระดบความวตกกงวลตอสถานการณทางการกฬาต า ในท านองเดยวกนนกกฬาทมความรสกทดตอตนเองสงจะแสดงความสามารถไดดกวาคนทมความรสกทดตอตนเองต า

2. สาเหตจากสถานการณ (Situations) ในสถานการณการแขงขนกฬา นกกฬาจะมระดบความเครยดตางกน สาเหตอาจมาจากประเภทของกฬา ต าแหนง และความส าคญของผเลนในทมจะเหนไดวา นกกฬาประเภทเดยวจะมความเครยดสงกวานกกฬาประเภททม เนองจากกฬาประเภทเดยวจะเปดโอกาสใหเหนการเปรยบเทยบอยางชดเจน และความรบผดชอบภายหลงจากการพายแพตกเปนของนกกฬาโดยตรง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ธงชย สขด (2534: บทคดยอ) ไดศกษาความวตกกงวลของนกกฬาประเภทบคคล (General Trial Scale) ของ ซ. เอฟ. สปลเบอรเกอร (C.F. Spielberger) พบวา ความวตกกงวลทวไปของนกกฬาประเภทบคคลและประเภททมกอนการแขงขนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5 สวนนกกฬาประเภทตอสปองกนตวมความวตกกงวลลกษณะทวไปไมแตกตางกบประเภทบคคล

3. สาเหตจากบคคลอน (Significant Others) ซงไดแก ผใหญหรอพอแมจะมผลตอความเครยด เชน ความคาดหวงของพอแม การต าหนหรอลงโทษ จะเหนไดวาความเครยดทเกดขนกบการกฬาดงทไดกลาวมา ในขางตน จะมสาเหตทไมแตกตางจากความเครยดทเกดขน โดยทวไปมากนกแตกยงเปนสงทสงผลกระทบตอทงรางกายและจตใจ ซงจะเปนผลใหการปฏบตงานหรอการแสดงออกทางกฬานนลดนอยลงไป อนเปนผลใหกฬานนๆ จะไดรบชยชนะกยอมมนอยลงดวย ดงนนผฝกสอนกฬาหรอผทเกยวของ ควรจ าเปนตองเขาใจลกษณะ และสาเหตของความเครยด ทงทางดานรางกายและจตใจอยางจรงจงและมการตรวจสอบสม าเสมอ เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการแสดงออกทางทกษะกฬาของนกกฬาแตละคน การผอนคลายความเครยด คอ การลดความเครยดทางจตใจหรอการหยอนใจหลงจากการท างานอยางหนก รวมทงการลดการเกรงของเอน ขอตอ กลามเนอ และการท างานของรางกายใหนอยลง (เฉลม ทรพบ, 2534; อางองจาก Oxford University, 1975) ในปจจบน ไดมเทคนควธการผอนคลายความเครยดอยเปนจ านวนมาก ซง สรนทร สทธธาทพย (2539) ไดกลาววา ในการใชเทคนคการผอนคลายความเครยดบางครงอาจใชเพยง วธเดยว บางครงตองใชรวมกนหลายวธ ขนอยกบระดบของความเครยดลกษณะเฉพาะของแตละบคคลและผทใชเทคนคนน ๆ ซงมวธในการลดความเครยดและความวตกกงวลทงทางรางกายและความคดไวดงน

1. ความเครยดทางดานรางกาย (Somatic Anxiety) เมอคนเรามอาการทางดานรางกาย เชน หวใจเตนเรวขน เหงอซมออกบรเวณฝามอแสดงใหเหนวา รางกายเกดความเครยดขนเทคนคใชในลกษณะนคอ

1.1 เทคนคการหายใจ (Breathing Control) คอ การหายใจทครบสมบรณโดยการหายใจเอาอากาศบรรจลงในปอด โดยจนตนาการวาปอดม 3 สวน สวนแรก คอ สวนลางสดจะไดรบอากาศโดยการดนทองขนมา สวนท 2 คอ สวนกลางของปอดทขยายรบอากาศโดยการขยายหนาอกและสวนท 3 คอ สวนบนสดทขยายรบออกซเจนโดยการยกหวไหลขน และหายใจออกชาๆ ลกๆ เพอใหการไลอากาศ

23

1.2 การผอนคลายกลามเนอแบบตอเนอง (Progressive Musdes Relaxation) ในป 1938 จาคอบสน (Jacobson) ไดตงทฤษฎทวาดวยการผอนคลายความตงเครยดของกลามเนอจะชวยลดการท างานระบบประสาทชมพาเตตค และกลาววาความวตกกงวลและการผอนคลายความตงเครยดของกลามเนอท าใหเกดสภาพตรงขามกบทางสรระ ซงเกดพรอมกนไมไดสงทส าคญในการฝก คอ ท าใหผฝกสามารถควบคม การตงเครยดและการผอนคลายของกลามเนอ เพอท าใหเกดความรสกและแยกแยะไดถกตอง

1.3 การผอนคลายแบบประยกต (Applied Relaxation) เปนเทคนคใหมทไดเสนอแนะไว โดยดดแปลงมาจากการผอนคลายกลามเนอแบบตอเนอง มวธปฏบตดงน

1.3.1 ขนตอนทหนง เปนการฝกโดยการเกรงกลามเนอแตละสวนแลวปลอยและเกรงแลวปลอย โดยปฏบตจากสวนหนงไปยงอกสวนหนงของรางกายโดยใชเวลาในการฝกครงหนงประมาณ 15 นาท

1.3.2 ขนตอนทสอง เปนการฝกการผอนคลายเพยงอยางเดยวโดยไมมการเกรงกลามเนอใชเวลาประมาณ 3 นาท

1.3.3 ขนตอนสดทาย เปนการผอนคลายฉบพลนหรอรบดวน โดยใชเวลาการท างานเพยง 10-15 นาท และฝก 30-40 ครงตอการฝกแตละครง

ความเครยดและการควบคมในการแขงขนบาสเกตบอลมผลตอการแสดงทกษะความเครยดทเกดขนเมอมสถานการณทไมพงประสงคมากระทบ ความเครยดเปนสภาพทางอารมณอนทไมพงปรารถนาของบคคลทรสกหวนกลวไมสบายใจ ลมเหลว หรอเปนผลจากการคาดเหตการณลวงหนาตอเหตการณ หรอสถานการณทจะเกดขนถานกกฬาคนใดมระดบความเครยดสงหรอต าเกนไปจะท าใหเปนผลตอสภาพรางกายและสมรรถภาพการท างานของรางกายลดลง แตถาระดบความเครยดของนกกฬาอยในระดบทเหมาะสมกจะท าใหเกดประโยชนได ดงนน ฝกสอนจะตองฝกการควบคมความเครยดในการฝกซอมและแขงขนจะท าใหนกกฬาน าไปใชไดเปนอตโนมต

นกจตวทยาการกฬา กบการท างานกบนกกฬา

ความรทางจตวทยาการกฬาก าลงไดรบความนยมอยางแพรหลาย ซงเปนองคประกอบทส าคญตอการประสบความส าเรจของนกกฬา แตความทาทายของการท างานของนกจตวทยานนนบวาสงมาก เพราะเราตองท างานกบนกกฬาหลากหลายระดบ หลายๆ ครงทนกจตวทยาการกฬาไมไดรบการยอมรบ และไมมโอกาสท างานอยางเตมท จากการศกษางานวจยของ Fifer, Henschen, Gould and Ravizza ทไดท าการวจยโดยการสมภาษณ นกจตวทยาการกฬา 3 ทาน ไดแก Keith Henschen, Dan Gould, และ Ken Ravizza ทไดรบการยอมรบในวงการ และไดท างานกบนกกฬามามากกวา 20 ป การสมภาษณประกอบดวย 4 ประเดนในการท างานกบนกกฬา ดงน การบรรลการเขาถงนกกฬา (Gaining entry) เทคนคของการประเมน (Techniques of assessment) การสงของขอมล (Delivery of information) และการเขาถงแนวคดทเกยวกบการแขงขนหลก (Approach to dealing with “major competitions”)

1. การบรรลการเขาถงนกกฬา ผใหค าปรกษาตองไดรบความเชอใจจากทมงาน โคช นกกฬา การพบเจอครงแรกและการสมภาษณสรางความสมพนธกนจงเปนสงทส าคญ ทงสามทาน กลาวไวตรงกนวา การเขาถงนกกฬาตองสรางความนาเชอถอ นาเคารพ สรางสมพนธภาพอนดตอกนระหวางผให ค าปรกษากบทกคนในทมและในทกระดบ

24

2. เทคนคของการประเมน กอนเรมโปรแกรมการฝกทางจตวทยา นกจตวทยาตองประเมนความตองการของทมและตวนกกฬา การประเมนจะท าไดโดยการสมภาษณ การทดสอบทางจตวทยา และการสงเกต อกทงตองประเมนสถานการณตาง ๆ ทจะเกดในงาน โดยเนนไปทหลกความตองการของทมและ ตวบคคล ซงทงสามทานใหความส าคญไปทการสมภาษณและการสงเกต ในขณะท Henschen จะใชเครองมอวดภาวะทางจต เพอประเมนความตองการโปรแกรม Ravizza ดทบรบทของทมมาใชในการประเมน

3. การสงของขอมล ใหความส าคญไปทการพบเจอกนของผใหค าปรกษากบนกกฬา โดยทผใหค าปรกษาจะสรางความสมพนธและความนาเชอถอ โปรแกรมการสงขอมลเปนกระบวนการทจะเปลยนและพฒนาทม บคคล และสถานการณ แมวาทงสามทานจะมวธการทคลายกน มความเปนกนเอง ทกคนใชวธหนงตอหนง แตในสวนทเพมเตมคอ Henschen บอกวาสงส าคญคอ การท าการบานของนกกฬา Gould มงไปทโคชวามการชวยเหลออยางไรในทกษะทางจตขณะฝกซอมและแขงขน และ Ravizza อธบายไปถง ความแตกตางระหวางงานและระดบทแตกตางของนกกฬา

4. การเขาถงแนวคดทเกยวกบการแขงขนหลก การแขงขนหลกเปนสวนส าคญของกฬาในทกระดบ เปนเรองของสงรอบตวทสงผลตอความกดดน ท าใหเกดความสบสน วอกแวก เกดความวตกกงวลแมวาโคช นกกฬา นกจตวทยาการกฬา รวา เกมทใหญจะน าไปสแรงกดดน หนทางทจะชวยไดคอ ใหนกกฬาผอนคลาย ตงจดสนใจ และท าใหเตมศกยภาพ ซงทงสามทานบอกวาการเปลยนลกษณะของเกมทใหญ ซงเปนการรบรความส าคญของเกมและการลดลงของการเชอมน การฝกควรจะเนนใหเกดประสบการณการแขงขนเพอรองรบสถานการณจรง โดย Gould และ Ravizza บอกวาผฝก ตองเนนไปในเรองความสงบและผอนคลาย

ดงนนจากงานวจยขางตนจงท าใหเหนวานกจตวทยาการกฬารนใหมผทตองการประสบความส าเรจ ตองมความสนกในงานทท าอนจะสงผลตอการมชอเสยงตอไป หลกในการเขาถงนกกฬาคอ ท างานหนก มความรทางจตวทยาการกฬาประยกต มความคดสรางสรรคและใชนวตกรรมใหม ๆ เรยนรอยางไมจบสน สรางเครอขาย อกทงตองมการประเมนทกษะ การสมภาษณ การสงเกต และการใชเครองมอประเมนภาวะทางจต

สรป

การทนกกฬาจะประสบความส าเรจสงสด ตองประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ สมรรถภาพทางกาย (Physical fitness) สมรรถภาพทางจต (Psychological fitness) และทกษะกฬา (Sport Skills) สมรรถภาพทางกายและทกษะกฬาสามารถฝกและพฒนาไปไดสงสด และมการแปรเปลยนไปตามสถานการณตางๆ ไดนอยมากตรงกนขามกบสมรรถภาพทางจตทสามารถแปรเปลยนไปตามสถานการณไดมากกวา จตวทยาการกฬาเปนศาสตรแขนงหนงทน าเอาหลกและทฤษฎทางจตวทยาของบคคลทเกยวของกบการกฬารวมถงอทธพลของสภาพแวดลอมมาประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณตาง ๆ ในการแสดงพฤตกรรมในการเลน และเลกเลนกฬาทมผลตอการแสดงออกซงความสามารถในขนสงสดในการเลนกฬา โดยนกจตวทยาการกฬารนใหมผทตองการประสบความส าเรจ ตองมความสนกในงานทท าอนจะสงผลตอการมชอเสยงตอไป หลกในการเขาถงนกกฬาคอ ท างานหนก มความรทางจตวทยาการกฬาประยกต มความคดสรางสรรคและใชนวตกรรมใหมๆ เรยนรอยางไมจบสน สรางเครอขาย อกทงตองมการประเมนทกษะ การสมภาษณ การสงเกต และการใชเครองมอประเมนภาวะทางจต

25

ค าถามทายบทท 1

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของจตวทยาการกฬามาใหเขาใจ 2. จงอธบายประวตความเปนมาของจตวทยาการกฬาตางประเทศและในประเทศไทยมาพอสงเขป 3. นกศกษาสามารถระบบทบาทความส าคญของจตวทยาการกฬาได จงอธบายถงบทบาทถง

ความส าคญดงกลาวมาใหเขาใจ 4. จงอธบายถงประโยชนของการน าจตวทยาการกฬาไปใชมาใหเขาใจ 5. นกศกษาสามารถอธบายการเปนนกจตวทยาการกฬากบการท างานกบนกกฬาได จงอธบาย

มาใหเขาใจ

26

เอกสารอางอง

กณฑล สนทดการ. 2549. พฤตกรรมการใชจตวทยาการกฬาของผฝกสอนบาสเกตบอลในการแขงขนกฬา นกเรยนนกศกษาแหงประเทศไทย ครงท 27. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา.

เจรญ กระบวนรตน. 2525. การฝกจตวทยากอนการแขงขน. วารสารการกฬา. 16(6) : 38-39. เฉลม ทรพบ. 2534. ผลของการฝกผอนคลายความเครยดของกลามเนอทมตอความสามารถในการเสรฟ

วอลเลยบอลแบบมอบนเหนอศรษะ. ปรญญานพนธ ศศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อดส าเนา.

ชาญชย โพธคลง. 2532. หลกพนฐานทางวทยาศาสตรในการฝกการกฬา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ธงชย สขด. 2532. ความวตกกงวลของนกกฬาประเภทบคคล ประเภททม และประเภทตอสปองกนตว.

ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา. นฤพนธ วงศจตรภทร. 2537. ความรสกทดตอตนเอง. (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). ชลบร :

ภาควชาพลศกษา มหาวทยาลยบรพา. _______. 2539. จตวทยาการกฬา. เอกสารการสอน. ชลบร : ภาควชาพลศกษาและสนทนาการ

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. นยนา บพพวงศ. 2540. จตวทยาการกฬา. (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). สพรรณบร : วทยาลย

พลศกษา จงหวดสพรรณบร. นรศ กจเพมพน. 2533. บทบาททางจตวทยาการกฬาตอการปรบปรงพฤตกรรมนกกฬาในทศนะผบรหาร

และผฝกสอน. ปรญญานพนธ กศ.ม. ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา. ประเสรฐไชย สขสอาด. 2540. ปจจยทคดสรรทสงผลตอพฤตกรรมความกาวราวในการกฬาของนกกฬา

มหาวทยาลยทมความสามารถแตกตางกน. วารสารสขศกษาพลศกษาและสนทนาการ. 28(3-4) : 63-76.

พลศกษา, กรม. 2527. จตวทยาการกฬาเบองตน. กรงเทพฯ : ธนประดษฐการพมพ. _______. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก

ในพระบรมราชปถมภ. พงษพนธ สนทรสต. 2535. อาวธลบของผฝกสอนกฬา. วารสารจตวทยาการกฬา. 3(1-3) : 34-36. วชรนทร เสมามอญ. 2540. นกกฬากบการตงเปาหมาย. วารสารวทยาศาสตรการออกก าลงกายและกฬา.

1(2) : 86. ศราวธ อนทราพงษ. 2543. การน าจตวทยาการกฬาไปใชส าหรบผฝกสอนทเคยและไมเคยไดรบการอบรม

ทางดานจตวทยาการกฬา. วทยานพนธ วท.ม. ชลบร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา.

ศลปชย สวรรณธาดา. 2532. จตวทยาการกฬา (เอกสารชมรมจตวทยาการกฬาแหงประเทศไทย). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมบต กาญจนกจ. 2532. จตวทยาการกฬา (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). กรงเทพฯ: ภาควชา พลศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

27

สมบต กาญจนกจ และ สมหญง จนทรไทย. 2542. จตวทยาการกฬา แนวคด ทฤษฎสการบฏบต. พมพครง ท 1. กรงเทพฯ : สทธาการพมพ.

สปราณ ขวญบญจนทร. 2541. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช จ ากด. สรนทร สทธธาทพย. 2539. ความเครยดและการจดการความเครยด (เอกสารการสอนวชาจตวทยา

การกฬา). ชลบร : ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา.

สบสาย บญวรบตร. 2539. ประวตจตวทยาการกฬา. วารสารจตวทยาการกฬา. หนา 28-30. ชลบร : วทยาลยพลศกษา จงหวดชลบร.

_______. 2540. จตวทยาการกฬากบการประยกตใชส าหรบผฝกสอน. (เอกสารการสอนวชาจตวทยา การกฬา). ชลบร : วทยาลยพลศกษา จงหวดชลบร. ถายเอกสาร.

_______. 2541. จตวทยาการกฬา. ชลบร : ชลบรการพมพ. Butler, R.J. 1997. Sport Psychology in Performance. Oxford : Butterworth-Heinemann.

28

29

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2 ความเขมแขงทางจตใจ (Mental Toughness)

หวขอเนอหา

1. ความหมายของความเขมแขงทางจตใจ 2. ความส าคญของความเขมแขงทางจตใจ 3. การสรางความเขมแขง 4. ความเขมแขงทางจตใจ 7 ดาน 5. แบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI) 6. การพฒนาความเขมแขงทางจตใจ

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของความเขมแขงทางจตใจ 2. เพอใหนกศกษาทราบถงความส าคญของความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงวธการสรางความเขมแขงทางจตใจของนกกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงความเขมแขงทางจตใจทง 7 ดานในนกกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงแบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance

Inventory : PPI) 6. เพอใหนกศกษาทราบถงการพฒนาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของความเขมแขงทางจตใจ 2. นกศกษาสามารถระบความส าคญของความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬา 3. นกศกษาสามารถอธบายวธการสรางความเขมแขงทางจตใจของนกกฬา 4. นกศกษาสามารถระบความเขมแขงทางจตใจทง 7 ดานในนกกฬา 5. นกศกษาทราบถงแบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI) 6. นกศกษาสามารถอธบายการพฒนาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย เนอหาความรความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการดคลปวดทศน 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬา 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

30

สอการสอน 1. คลปวดทศนความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 2 ความเขมแขงทางจตใจ 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 2

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

31

บทท 2 ความเขมแขงทางจตใจ (Mental Toughness)

นกกฬาไมควรสรางขดจ ากดตวเองดวยความเชอทวา “เราไมมพรสวรรคพอเพยง หรอไมเกงเพยงพอ”

หรอ “อยาคดวาเราไมไดรบการถายทอดพนธกรรมทยอดเยยม” เพราะความเขมแขงทางจตใจเปนคณสมบตส าคญประการหนงของผทจะประสบความส าเรจทางการกฬา และหากนกกฬาคนใดไมมความเขมแขง ทางจตใจจะไมสามารถกาวขนสการแขงขนในระดบสงไดเลย

ความเขมแขงทางจตใจ มผลตอการแพชนะในการแขงขน และเปนปจจยส าคญทจะสงใหนกกฬา กาวไปสความเปนแชมปได เนองจากถานกกฬาฝายใดสามารถควบคมสภาพจตใจ เชน มความเชอมนในตนเอง มสมาธ มแรงจงใจมจนตภาพไดดกวาฝายตรงขาม ยอมมโอกาสทจะไดรบชยชนะมากกวา กระบวนการฝกเพอพฒนาความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬาจ าเปนตองใชระยะเวลาในการฝกอกทงยงตองใหความสนใจกบการสรางบรรยากาศแหงการจงใจ (Motivation climate) เชน ความสนก ความสามารถทนกกฬาท าได ความแตกตางของบคคลในดานตางๆ เชน ระดบความสามารถ อาย ประสบการณทไดรบทงจากภายในและภายนอกสนามแขงขน รวมถงบคคลทจะเขามามสวนเกยวของกบนกกฬาเชน พอแม พนอง เพอน ผฝกสอน และนกจตวทยาการกฬา ความหมายของความเขมแขงทางจตใจ

ความเขมแขงทางจตใจ คอ ความสามารถของนกกฬาทจะตอสกบสภาวะกดดนทงระหวางการแขงขนหรอระหวางฝกซอมไดโดยไมยอทอแตในทางตรงขามนกกฬากลบมความมงมนตอเปาหมายและชยชนะ อยางเขมแขง มความรสกทจะตอสกบแรงปะทะจากภายนอกและภายในจตใจของตนเอง เชน ความเครยด ความวตกกงวล ความเขมแขงทางจตใจสามารถสรางใหเกดขนกบนกกฬาทกคนได หากมความตองการทจะประสบความส าเรจในการแขงขนกฬาในระดบสงขน เพราะความเขมแขงทางจตใจสามารถพฒนาไดเชนเดยวกบการฝกซอมทางรางกาย

ความหมายของความเขมแขงทางจตใจ ในป ค.ศ. 1982 ผทเรมตนศกษาเรอง “ความเขมแขงทางจตใจ” คอ ดร. จมส โลเออร

นกวทยาศาสตรการกฬา ผบรหารระดบสงประธานสมาคมเทนนสประเทศสหรฐอเมรกา ท าการศกษาและใหความส าคญกบเรองนกบกลมนกกฬาและโคชในประเทศสหรฐอเมรกา โดยศกษาเรมตนกบนกกฬาเทนนส ซงพบวาในกลมนกกฬาอยางนอย 50% ตางกาวไปสการประสบความส าเรจไดเพราะนกกฬาตางกม “ทกษะ พรสวรรค และความเขมแขง”

นกกฬาทกคนตางตองมคณสมบตทจะประสบความส าเรจ คอพรสวรรคและทกษะ ซงทกษะ คอ การเรยนรการควบคม การฝกฝนซ าๆ เชน การฝกกระโดด การวงการฝกยงปน การตลกและการเตะใหช านาญ เปนตน นกกฬาตองท าการฝกซอมอยางหนก ฝกซอมซ าๆ และปฏบตใหช านาญ ในทางทฤษฎนน ทกษะมผลท าใหประสบความส าเรจอยางมากแตบางครงพรสวรรคกท าใหประสบความส าเรจไดเชนกน

ดงนนพรสวรรคและทกษะจงเปนสงส าคญทจะท าใหประสบความส าเรจในการกฬาแตถงอยางไร กตามทงพรสวรรคและทกษะกยงไมไดแสดงออกมาอยางชดเจนนก ดงนนนกกฬาทประสบความส าเรจ จ านวนมากในทกชนดกฬาในปจจบนนอาจจะมพรสวรรคอยในตวนอย แตสงส าคญทเปนองคประกอบหลกท

32

ท าใหนกกฬาเหลานนประสบความส าเรจ และมอยในตวของนกกฬาทกคน ทกชนดกฬา นนคอ “ความเขมแขง”

ความเขมแขง คอ ความสามารถของนกกฬาในการดงเอาพรสวรรคและทกษะทมอยในตวเองออกมาใชไดตลอดเวลาการแขงขน ไมวาจะอยในเหตการณใดกตาม “ความเขมแขง” คอ การควบคมสภาวะทางความคด (Ideal Performance State; IPS) มอยในนกกฬาทกคน เปนสภาวะทางกายภาพและการกระตนทางจตวทยา เปนการกระท าในชวงสงสดของนกกฬา ซงอารมณทแสดงออกจากการเลนกฬา บางอารมณจะแสดงออกใหเหนถงพรสวรรคและทกษะในตวของนกกฬาทมอยอยางมพลงและอสระ ซงจะเกดมาจาก ความทาทายพลงขบความเชอมน การคนหา การตอส พลงงาน สปรต การยนหยดและความสนกสนาน สวนความรสกออนลา หมดหนทาง ไมมนคง พลงต า ออนแอ กลวและสบสนเปนสงทท าใหไมสามารถแสดงพลงออกมาได ดงนนเหตตางๆ แหงอารมณเปนสงส าคญมากทเปนแรงกระตนความรสกตางๆ ใหเกดขนโดยอารมณจะเกดขนจากปฏกรยาทางเคมในสมองซงน าไปสการเปลยนแปลงทางรางกายและการเปลยนแปลงนเองท า ใหความกลวถกขจดออกไป และไดความมนใจกลบคนมาหรอเอาอารมณโทสะออกไป ไดความสนกและความชนชอบกลบมา ซงสรปไดวาการควบคมอารมณจะน าไปสการควบคมรางกาย

ความเขมแขงและความอดทนคอปจจยส าคญทจะสงใหนกกฬากาวไปสความเปนแชมปเปยนได ซงการศกษาขอสรปนท าให “ความเขมแขงทางจตใจ” เปนทรจกอยางแพรหลายในวงการกฬาในรนตอมา และเปนหวขอส าคญในการศกษาคนควาวจยอยางมากในกลมนกวจยและนกจตวทยาการกฬา เพราะมการสรปในตอมาอกวา “ความเขมแขงทางจตใจ” เปนคณสมบตขอหนงทส าคญของผทจะประสบความส าเรจในการกฬา และหากนกกฬาคนใดไมมความเขมแขงทางจตใจจะไมสามารถกาวขนสการแขงขนในระดบสงไดเลย

โจเนส และคอนนอสตน (Jones; & Connaughton, 2002) ศกษาคนควาถงความหมายของ “ความเขมแขงทางจตใจ” ของนกกฬา พบวาเปนพลงในใจทดทสดทจะชวยใหนกกฬามอดทนสง มความตงใจ ตดสนใจอยางเดดเดยวทจะประสบความส าเรจ และสามารถตดความทอแท หมดหวง ออกไปอยางงายดาย นอกจากนความเขมแขงทางจตใจยงสามารถชวยระงบอารมณรนแรงทเกดขนกบนกกฬาไดดวย เชน อารมณโกรธ โมโห ในระหวางการแขงขนหรอระหวางเกบตวฝกซอม ซงเกดจากการพฒนาจตใจใหขนสระดบสง มน าใจนกกฬาอยางแทจรง

มดเดลตน และคนอนๆ (Middleton; et al., 2003) กลาววา ความเขมแขงทางจตใจ คอ สภาพจตใจทไดรบการพฒนามาแลวเพอตอสกบความกดดนในสถานการณตางๆ นอกเหนอจากการตอสกบคตอสเพยงอยางเดยว ท าใหนกกฬามหวใจทเดดเดยว มนใจ ตอสภายใตความกดดน อยางกลาหาญ

โฟร และพอรจเตอร (Fourie; & Potgieter, 2001) ศกษาวเคราะหความหมายและองคประกอบทชวยสรางความเขมแขงทางจตใจโดยวเคราะหจากการตอบแบบสอบถามของผฝกสอนระดบมออาชพ 131 คน และนกกรฑา 160 คน สามารถสรปองคประกอบของความเขมแขงทางจตใจออกมาเปน 12 หวขอ ประกอบดวย 1) ระดบของแรงจงใจ 2) ความเชยวชาญ 3) ระดบความเชอมน 4) ความเชยวชาญในกระบวนการรบร 5) การฝกฝน 6) การตงเปาหมายในการแขงขน 7) สภาพรางกายทพรอมสมบรณ 8) ความตองการในจตใจ 9) การอยรวมกบทมเปนน าหนงใจเดยวกน 10) ความเชยวชาญทกษะในการฝกซอม 11) ความแขงแกรงในจตใจ และ 12) การมคณธรรม

เครสเวล (Cresswell, 2002) กลาววา ความเขมแขงทางจตใจ หมายถงความเชยวชาญทางดานจตใจของนกกฬาอนจะเปนประโยชนอยางยงในการแสดงออกหรอการแขงขนของนกกฬาซงความเชยวชาญกคอ พลงความกลา ความอดทนทเกดขนในจตใจของนกกฬาบอยๆ สม าเสมอจนกลายเปนนสยของนกกฬาคนนน ซงนกกฬาทมความเขมแขงทางจตใจมกจะพดในทางทดกบตวเองเสมอๆ ใหก าลงใจตนเอง และสามารถสราง

33

แรงกระตนจากภายในใหกบตวเองไดทกสถานการณ ซงนอกจากจะชวยใหนกกฬาประสบความส าเรจในการแขงขนของตนเองแลวยงสามารถเปนผทเขากบทมไดเปนอยางดและจะเปนทไวเนอเชอใจของเพอนรวมทม

ฮเวอร (Hoover, 2006) กลาววา “ความเขมแขงทางจตใจ” คอการจดจอตอเปาหมาย การเตรยมพรอมดานจตใจทจะเผชญกบสถานการณไดทกอยาง มความมนใจในตนเอง อารมณไมแปรปรวนงาย อดทนทจะตองฝกซอมอยางหนก และมสภาวะความเปนผน านอกจากน ความเขมแขงทางจตใจ ยงเปนสงทสามารถพฒนาใหมระดบทสงขนไดโดยใชการฝกฝนทางจตวทยา มสงแวดลอมทแตกตางกน และมการฝก ใหชนกบสถานการณทกดดน

ศลปชย สวรรณธาดา (2533) กลาววาความเขมแขงทางจตใจ (Mental Toughness) คอใจนกส เปนความสามารถทจะควบคมอารมณไดด มความตงใจมงมนในการแขงขน สงส าคญของใจนกส กคอ ความสามารถทจะควบคมอารมณตอบสนอง มสมาธและความตนตวตอสงทจะกระท าในสถานการณเครยด ๆ เหลานนไดในระดบทเหมาะสมไมมากหรอไมนอยจนเกนไปและหากสามารถวางตนเองและสถานการณกดดนไปในทางทปลกเราทด จะประสบผลส าเรจมากกวาความกลวทจะลมเหลวหรอแพ ความคดทไมมความกลวลมเหลวจะท าใหมการรวบรวมสมาธไดดกวามวทจะวตกกงวลวาจะท าไมได หรอกลวค าตเตยนถาเลนผดพลาด

อมรรตน ศรพงศ (2540) กลาววา นกกฬาไมควรสรางขดจ ากดตวเองดวยความเชอทวาเราไมมพรสวรรคพอเพยงหรอไมเกงเพยงพอหรออยาคดวาเราไมไดรบการถายทอดพนธกรรมทยอดเยยม

สมบรณ ลขตยงวรา (2548) กลาววา ความเขมแขงทางจตใจ คอสภาพของอารมณทางใจทม ความหนกแนน อดไมหวนไหวตอการกระท าในสงใดๆ ซงถาเปนทางดานกฬากเปนสภาพของจตใจ อารมณ ทมความมนคง มสต สมาธอยกบตว ไมหวนไหว ไมประหมา ตนเตนตอสถานการณในการแขงขนไมวาจะอยในเหตการณใดๆ กตาม

จากการศกษาความหมายของ “ความเขมแขงทางจตใจ (Mental Toughness)” ทผานมาผวจย จงสรปความหมายไดวา ความเขมเขงทางจตใจเปนพลงภายในจตใจของนกกฬาทจะสงผลตอความสามารถในการเลนกฬาและสงผลสงสดตอการประสบความส าเรจและการกาวไปสการแขงขนในระดบทสงขนของนกกฬา ซงถงแมนกกฬาจะมทกษะและพรสวรรคมากเพยงใดแตหากขาดความเขมแขงทางจตใจแลว กไมสามารถทจะส าเรจในขนสงได นอกจากนยงเปนสงทชวยควบคมอารมณชวยใหนกกฬามความอดทนตอสถานการณ ความกดดนตางๆ ไดอยางเขมแขง ความส าคญของความเขมแขงทางจตใจ

สบสาย บญวรบตร (2541) กลาวถงการเสรมสรางสมรรถภาพทางจตม 2 ประการ คอ 1. การรบรหรอระวงตนเอง (Awareness) 2. การสรางวนยทางใจ (Discipline of the mund) ซงทง 2 สงนจะเกดขนไดตองผานการฝกฝนอยางมระบบ ตอเนอง รวมทงการมประสบการณปฏบต

ทเปนประจ า เกดความรสกตว เกดแรงจงใจ ทงภายในและภายนอกการควบคมอารมณ ความคด ความอดทนตอแรงกดดน การจดการกบความวตกกงวล ความเครยดทเกดขนจากการฝกซอมและการแขงขน ใหมความสามารถในการแสดงออกทางกายใหเตมตามศกยภาพทมอยจนเปนนสย มวนยในการใชความมงมนเพอพฒนาการทางดานสมรรถภาพทางกายและระดบทกษะของนกกฬาเทานน ผลสงสดทไดจงไมเปนไปตาม ทคาดหวงเทาทควร ดงนนการเตรยมสมรรถภาพทางจตของบคคลโดยใชหลกและทฤษฎทางจตวทยาการกฬา

34

เขาชวยควบคกนไปดวย จงมความจ าเปนและส าคญยงทจะท าใหบคคลนนบรรลความสามารถสงสดทางการกฬาทตนมอย

กลด (Gould) นกจตวทยาการกฬาแหงมหาวทยาลยนอรทคาโรไลนา (North Carolina) ไดรายงานผลการใชเทคนคจตวทยาการกฬาของโคชมวยปล า 200 คน จากประเทศสหรฐอเมรกา พบวา เทคนคจตวทยาการกฬาทนยมใช 10 อนดบแรก ไดแก

1. เทคนคจตใจเขมแขง (Mental Toughness) 2. ทศนคตทางบวก (Positive Attitude) 3. แรงจงใจสวนบคคล (Individual Motivation) 4. ความตงใจและสมาธ (Attention and Concent Ration) 5. การตงเปาหมาย (Goal Setting) 6. การเตรยมสภาพจตใจกอนการแขงขน (Premath Mental Preparation) 7. ความสามารถในการโคช (Coach Ability) 8. พฤตกรรมกาวราวฮกเหม (Aggression Assertive Behavior) 9. การควบคมอารมณ (Emotion Control) 10. การควบคมความเครยดและวตกกงวล (Stress Anxiety Control)

สนน สนธเมอง (2536) กลาววา การใชเทคนคจตวทยาการกฬาไววา อนดบ 1 ถง 4 ของผฝกสอน

กฬาทมชาตไทยและผฝกสอนกฬามหาวทยาลย มอย 6 เทคนค ไดแก เทคนคการใหนกกฬามจตใจเขมแขง เทคนคเสรมใหนกกฬามความสามคคใหเปนอนหนงอนเดยวกน เทคนคการตงเปาหมาย เทคนคเสรมพฤตกรรมฮกเหม เทคนคแรงจงใจ เทคนคเสรมการเปนผน า และสอดคลองกบ วรศกด เพยรชอบ (2532) ไดกลาววาในการเตรยมตวนกกฬาจะตองมเทคนคการจงใจเทคนคเสรมความฮกเหม เทคนคการเปนผน า เทคนคชวยใหนกกฬามจตใจเขมแขง

สมบรณ ลขตยงวรา (2548) กลาวถงความส าคญของความเขมแขงทางจตใจไววาความเขมแขง ทางจตใจมผลตอการ แพ ชนะ ในการแขงขน ทงนเนองมาจากถานกกฬาฝายใดสามารถควบคมสภาพจตใจ เชน ความมนใจ การมสมาธ มแรงจงใจ มจนตภาพ ไดดกวากนฝายนนกยอมจะไดรบชยชนะอยางแนนอน นนกคอการทนกกฬามความเขมแขงทางจตใจนนเอง ดงนนสงส าคญคอ การควบคมอารมณในทางทด เหตตางๆ แหงอารมณเปนสงส าคญมากทเปนแรงกระตนความรสกตางๆ ใหเกดขน การควบคมอารมณจงน าไปสการควบคมรางกายตอไป การสรางความเขมแขง

ความเขมแขงไมไดสรางขนโดยพนธกรรมหรอการถายทอดทางพนธกรรม ทกๆ คนสามารถเรยนรความเขมแขงไดไมวาจะหญงหรอชาย ความเขมแขงเปนทกษะทจะน าพรสวรรคและทกษะมาใชในการตอส บนสนามแขงขนของนกกฬา โดยการสรางความเขมแขงม 4 ประการ คอ

1. อารมณทเปลยนแปลงได (Emotional Flexibility) ความสามารถในการยอมรบความสนหวงและสามารถทจะสรางอารมณตางๆ ในทางบวกไดดในการแขงขน (สนกสนาน สปรตในการแขงขน อารมณขน) นกกฬาทปราศจากสงเหลานจะพายแพไดงาย ซงแสดงวามความเขมแขงนอย

35

2. อารมณตอบสนอง (Emotional Responsiveness) ความสามารถทยงคงมอยการเกยวของภายใตการกดดน ผเขาแขงขนไมมการตอบโต ถอนตว หรอไมมชวตชวาในขณะแขงขนอารมณทไมตอบโต แสดงถงการมความเขมแขงอยนอย

3. อารมณหนกแนน (Emotional Strength) ความสามารถในการออกแรงและการควบคมอารมณภายใตการกดดน มสปรตในการแขงขน ถาไมมความสามารถในสวนนกเหมอนกบไมมความเขมแขง

4. อารมณยดหยน (Emotional Resiliency) ความสามารถในการเกบอารมณตางๆ ทเกดขนได ซงเกดจากความผดพลาดตางๆ และสามารถฟนคนอารมณใหกลบมาสนใจกบเกมไดอยางรวดเรว ส าหรบคนทฟนอารมณใหกลบมาไดชาจะแสดงใหเหนถงการมความเขมแขงอยนอย

สบสาย บญวรบตร (2541) กลาววา การมสมรรถภาพทางจตทแขงแกรงเรยกวาใจส (Mental Toughness) ประกอบดวย ความรสกตว และความสามารถในการควบคมตนเองทงในการฝกซอมและการแขงขน ภายใตสถานการณทมความกดดนสงตลอดชวตของนกกฬาซงสมรรถภาพทางจตใจนสามารถฝกฝน และพฒนาใหสงขนได

นฤพนธ วงศจตภทร (2540; อางองจาก สมบรณ ลขตยงวรา, 2548) เสนอแนะแนวทางการสรางและรกษาระดบความเขมแขงทางจตใจ และความมนคงทางจตใจใหเกดขนและคงทตลอดไปไว 2 ประการ คอ ประการแรก นกกฬาตองฝกเทคนคและฟอรมการเลนใหเกดความช านาญ หากเทคนคหรอฟอรมการเลนไมด ไมถกตอง แมจตใจจะแขงแกรงขนาดไหน โอกาสทจะถงจดสงสดของการเลนคงยาก ความไมนอนกจะเกดขนตามมา ประการทสอง ตองมทกษะทางจตทด คนทเลนกฬาไดดอยางเสมอตนเสมอปลายไมวาจะเปนในสถานการณใดกตาม เพราะเขามความมนคงและเสมอตนเสมอปลายทางดานจตใจ การเลนทดบาง ไมดบาง มสาเหตมาจากความไมแนนอน ขนๆ ลงๆ ของสภาวะดานจตใจอยางมาก

สมบรณ ลขตยงวรา (2548) กลาวโดยสรปวา ความเขมแขงทางจตใจเปนสงทเรยนรได ไมไดมมาตงแตเกด หรอถายทอดทางพนธกรรม ทงนกกฬาและโคชสามารถสรางใหเกดขนได ดงนนจงควรตระหนกและเขาใจถงการเพมพนความแขงแกรงทางจตใจวา สามารถท าใหเกดขนไดดวยตวของเราเอง เชนเดยวกบความแขงแกรงทางดานรางกายและทกษะทางกฬา เพยงแตตองรจกวธการในการสรางและฝกใหเกดขนเทานน

กลาวโดยสรปความเขมแขงทางจตใจ คอความสามารถของนกกฬาทจะตอสกบสภาวะกดดน ทงระหวางการแขงขน หรอระหวางฝกซอมไดโดยไมทอ แตในทางตรงขามกบมงมนตอเปาหมายและชยชนะอยางเขมแขง มความรสกทจะตอสกบแรงปะทะจากภายนอกและภายในจตใจของตนเอง เชน ความเครยด ความวตกกงวล เปนตน แตอยางไรกตามความเขมแขงทางจตใจสามารถสรางใหเกดขนในใจของนกกฬาทกคนได หากมความตองการทจะประสบความส าเรจในการแขงขนกฬาในระดบทสงขน เพราะความเขมแขง ทางจตใจสามารถพฒนาไดเชนเดยวกบการฝกซอมทางกาย ความเขมแขงทางจตใจ 7 ดาน

ความเขมแขงทางจตใจ กคอสมรรถภาพทางจตของนกกฬาทสามารถฝกฝนและพฒนาได 7 อยาง คอ ความมนใจในตนเอง การควบคมพลงงานเชงลบการควบคมสมาธ การจนตภาพ ระดบแรงจงใจ พลงงาน เชงบวก และการควบคมทศนคตซงมความหมายดงน

ความมนใจในตนเอง (Self - Confidence) เปนสงส าคญในการแสดงความสามารถทางการกฬาใหประสบความส าเรจ เราสามารถพฒนาความเชอมนใหเกดขนในตนเองโดยใชการพดกบตนเองทงในแงบวกและแงลบ เชอในความสามารถของตนเอง และเพอนรวมทมวาจะประสบความส าเรจทงในการฝกซอมและแขงขน

36

ความมนใจในตนเอง เปนอารมณ ความรสกในทางบวกและความเชอวาเราสามารถประสบความส าเรจไดในการแขงขนน ตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนมความมนใจในตนเองในการแขงขน”

การควบคมพลงงานเชงลบ (Negative Energy) พลงงานเชงลบ เปนความรสกกงวลทเกดขนจากการคาดการณลวงหนาวาจะผดหวง ลมเหลว หรอเปนอนตราย การรสกวาตนเองมความไมปกตดานการคด ความกลว ความคาดหวงในความส าเรจต า ความไมแนใจในผลการแสดงออก และความรสกผดปกตทางกาย จะท าใหนกกฬาเกดความวตกกงวลทางจตการควบคมพลงงานเชงลบ เปนความสามารถในการควบคมอารมณรายตางๆ หรอสถานการณกดดนตางๆ เชน อารมณกลว ทอแท โกรธ ไมพอใจ เปนตน ตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนมอารมณโกรธและทอแทในระหวางการแขงขน”

การควบคมสมาธหรอความตงใจ (Attention Control) เปนการเอาใจใสจดจอกบการแขงขน ควบคมใหมจตใจมนคง นกกฬาจะตองรวบรวมสมาธใหอยกบสงเราและรจกทจะหลกเลยงไมสนใจสงอน ๆ ทเขามารบกวนสมาธ ซงจะตองเลอกความสนใจทถกตองประกอบดวย 2 ขนตอน คอ

1. การควบคมสมาธ คอความสามารถในการมจตใจจดจออยกบสงใดสงหนงในสถานการณ ตรงหนา สามารถบอกตวเองไดวา อะไรเปนสงทส าคญทสดทควรท าและไมควรท า จงมความส าคญสามารถชวยใหนกกฬามความสามารถในการคดแกปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางดตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนสามารถรวบรวมก าลงใจไดอยางรวดเรว

2. การหลกเลยงทจะไมใสใจกบสงทมารบกวน คอนอกจากทนกกฬาจะมสมาธจดจออยกบ สงใดสงหนงในสถานการณตรงหนาแลว ในขณะเดยวกนนกกฬายงตองหลกเลยงสงทมารบกวนทงจากภายนอก และภายในจตใจ ซงหากตดสงเหลานออกไปแลวจะเหลอแตสมาธและความตงใจตอสถานการณนน เทานน

การจนตภาพ (Visualization / Imagery) เปนการนกภาพ สรางภาพเคลอนไหวขนในใจทท าใหมองเหนถงสถานการณ และสถานการณตาง ๆ เปนการสรางประสบการณการรบรขนมาใหมซงสามารถสรางความหนกแนนทางจตใจตอการตอสอปสรรคตาง ๆ เพอเปนการพฒนาทกษะใหประสบความส าเรจ การจนตภาพ คอความสามารถในการจนตนาการถงสงด หรอการคดถงเหตการณทท าใหเกดก าลงใจ เปนการควบคมความคดไปสความส าเรจ การคดถงเหตการณทจะน าไปสชยชนะตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “กอนการแขงขน ฉนนกเหนภาพตวเองลงแขงขนดวยความพรอมสมบรณทสด”

ระดบแรงจงใจ (Motivation level) แรงจงใจมบทบาททส าคญตอการเตรยมทมและการฝกซอม การสรางแรงจงใจเปนการสรางความพอใจใหเกดขนกบนกกฬาเปนเหตผลส าคญประการหนงทจะชวยใหนกกฬาประสบความส าเรจ การทนกกฬาเลอกเลนกฬาชนดหนง ขยนฝกซอมอยางหนก จนกระทงมความสามารถระดบหนงแสดงวานกกฬามแรงจงใจ อาจเกดจากภายในตวนกกฬาเองหรอไดรบแรงจงใจจากภายนอก ตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนมแรงบนดาลใจทจะตองชนะการแขงขนและกาวขนสระดบสงใหได”

พลงงานเชงบวก (Positive energy) นกกฬาตองปรบเจตคตของตนเองใหมองโลกแงดเสมอ น าผลการแขงขนสงแวดลอมรอบตวมาเปนเครองปรบแตงเพอพฒนาตนเองสรางความพงพอใจในความส าเรจแมเพยงเลกนอย และไมทอแทตอความลมเหลวหรอผดหวง แตน ามาเปนแรงกระตนเพอแกไขขอบกพรองในอดตใหสมหวงในอนาคต พลงงานเชงบวก คอความสามารถในการคดใหสนกสนาน มความสขไมวาจะเจอเหตใดๆ หรอสถานการณกดดนเพยงใดกตาม กสามารถคดใหเปนเรองสนกได ซงความสามารถนจะชวยท าใหนกกฬาเปนคนทมสปรต มน าใจเปนนกกฬาสง อยรวมกบทมไดด เปนทรกของเพอนรวมทมเพราะจะเปนคนไมกลว

37

ความพายแพ ไมกลวปญหา เพราะทกเรองเปนเรองสนกส าหรบเขาเหลานนตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนสามารถเกบรวบรวมอารมณเชงบวกความเขมแขงในขณะก าลงแขงขน”

การควบคมทศนคต (Attitude control) คอการควบคมลกษณะนสย และความคดของตนเองอยางจรงจงและสม าเสมอจนกลายเปนคนทมทศนคตทด มทศนคตทมงสความส าเรจตวอยางค าถามทใชในแบบทดสอบ เชน “ฉนคดบวกเสมอในขณะก าลงแขงขน” ทศนคตทดจะชวยใหนกกฬาสามารถตดความกลว ความวตกกงวลในการแขงขนหรอสถานการณอนๆ ลงได แบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI)

ป ค.ศ 1986 ดร. จมส โลเออร ศกษาเรอง “ความเขมแขงทางจตใจ” เพอสรางหลกสตรฝกอบรมใหกบนกเทนนส และสรางแบบวดระดบความเขมแขงทางจตใจ คอ แบบวดความเขมแขงทางจตใจ ลงในหนงสอชอ “mental toughness” แบบวดน โลเออร มวตถประสงควา สามารถวดระดบความเขมแขงไดครอบคลมทง 7 ดาน คอ ความมนใจในตนเอง การควบคมพลงงานเชงลบ การควบคมสมาธ การจนตภาพ แรงจงใจ พลงงานเชงบวก และการควบคมทศนคต ลกษณะของแบบวดความเขมแขงทางจตใจ เปนแบบทดสอบทมเนอหาในการวดระดบความเขมแขงทางจตใจทงหมด 7 ดาน มจ านวนขอค าถาม 42 ขอ ในแตละขอค าถามในแบบวดจะมคะแนน 6 ระดบใหเลอกตอบ เรมจาก “1” ไมจรง ไปจนถง “6” เปน ความจรงทสด อยางไรกตาม หลงจากทแบบทดสอบนถกตพมพและเผยแพรออกไป พบวามนกจตวทยาการกฬาอกหลายทานทน าแบบทดสอบนไปท าการพฒนาเพองานวจยอกหลายครง ซงท าใหแบบวดแบบวด ความเขมแขงทางจตใจ ของโลเออร นยงขาดมาตรฐาน ขาดความตรงเชงเนอหาและความเทยง ยงไมสามารถใชวดระดบความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาไดจรง เชน หากนกกฬาท าแบบทดสอบในขณะโกรธ หรอมอารมณเพลดเพลนมากเกนไป อยางใดอยางหนง ผลคะแนนทไดกจะไมตรงกบความจรง

ป ค.ศ. 2003 มดเดลตน และคนอนๆ (Middleton; et al. 2003) พฒนาแบบวดความเขมแขง ทางจตใจ เพอท าการวจยกบกลมนกกฬาระดบมธยมศกษา จ านวน 263 คน แบบวดความเขมแขงทางจตใจ มทงหมด 42 ขอ ครอบคลมทง 7 ดานตามแบบของโลเออร และมการวดระดบคะแนนเปนสเกล 6 ระดบ ตงแต “1” คอ (ผดทสด) ถง “6” คอ (ถกตองทสด) ตอมาในป พ.ศ.2540 อมรรตน ศรพงษ พฒนาแบบวดความเขมแขงทางจตใจ อกครงเปนแบบวดความเขมแขงทางจตใจ ทปรบปรงมาจากแบบแบบวดความเขมแขงทางจตใจของโลเออร (1986) และแปลเปนภาษาไทย ใหครอบคลมระดบความเขมแขงทางจตใจทง 7 ดาน และเปนอตราการประเมนคา (Ratting Scale) 5 ระดบ คอ 1) เปนประจ า 2) บอยๆ ครง 3) คอนขางบอย 4) นานๆ ครง และ 5) ไมเคยเลย หาความตรงเชงเนอหา (Content Validity) พจารณาความสอดคลองระหวางแบบทดสอบกบจดประสงค (Index of Item Objective Congruence) ไดคาดชนความสอดคลองเทากบ 0.97 จากนนน าไปทดลองใช (Try Out) กบนกกฬาประเภททม และนกกฬาประเภทบคคล ของจฬาลงกรณมหาวทยาลย จ านวน 40 คน แลวน ามาวเคราะหหาคาความเทยงโดยใชสตรสมประสทธอลฟา (Alpha - Coefficient) ไดคาความเทยงตรง (Reliabillity) เทากบ 0.90 การพฒนาความเขมแขงทางจตใจ

ความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาสามารถฝกฝนและพฒนาได ดวยวธการฝกจตใจ 7 ประการ คอ การสรางความเชอมนในตนเอง การควบคมพลงงานเชงลบ การควบคมสมาธ การจนตภาพ การสรางแรงจงใจ การสรางพลงงานเชงบวก และการควบคมเจตคตใหเปนเชงบวก ดงตอไปน

38

1. การสรางความเชอมนในตนเอง ความเชอมนในตนเองเปนอารมณและความรสกทางบวกทมความส าคญตอการแสดงความสามารถทางการกฬานกกฬาสามารถพฒนาความเชอมนในตนเองได เชน การพดกบตนเองทางบวกอยเสมอมความเชอในความสามารถของตนเองและเพอนรวมทมวาสามารถประสบความส าเรจได

2. การควบคมพลงงานเชงลบ พลงงานเชงลบเปนความรสกกงวลทเกดขนจากการคาดการณลวงหนาวาจะผดหวง ลมเหลว การรสกวาตนเองมความไมปกตดานความคด มความกลว มความคาดหวงความส าเรจต า มความไมแนใจในความสามารถของตนเอง และมความรสกผดปกตทางรางกาย ดงนนการควบคมพลงงานเชงลบจงเปนความสามารถในการควบคมอารมณไมด เชน กลว ทอแท โกรธ ไมพอใจทอาจเกดขนในสถานการณทมความกดดน

3. การควบคมสมาธหรอความตงใจ เปนการจดจอกบการสงทก าลงท าการควบคมจตใจใหม ความมนคง และรจกหลกเลยงไมสนใจสงอนๆ ทเขามารบกวนสมาธ โดยตองเลอกความสนใจทถกตอง ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ

3.1 การควบคมสมาธ คอ ความสามารถในการมจตใจจดจออยกบสงใดสงหนงในสถานการณตรงหนา สามารถบอกตวเองไดวาอะไรเปนสงส าคญทสดทควรท าและไมควรท า การควบคมสมาธจงมความส าคญทจะชวยใหนกกฬาสามารถคดแกปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางด

3.2 การหลกเลยงทจะไมใสใจกบสงทเขามารบกวน นอกจากนกกฬาจะมสมาธจดจออยกบ สงใดสงหนงในสถานการณนนแลว ขณะเดยวกนนกกฬาตองหลกเลยงสงทมารบกวนทงจากภายนอกและภายในจตใจตนเองดวยซงหากตดสงเหลานออกไปไดแลวจะเหลอแตสมาธและความตงใจตอสถานการณเทานน

4. การจนตภาพ เปนการนกภาพดวยการสรางภาพเคลอนไหวในใจทท าใหมองเหนสถานการณตางๆ เปนการสรางประสบการณการรบรขนมาใหมซงสามารถสรางความหนกแนนทางจตใจเพอตอสกบอปสรรคตางๆ นอกจากนนยงเปนการพฒนาทกษะกฬาใหประสบความส าเรจไดอกทางหนง

5. การสรางแรงจงใจ แรงจงใจมบทบาทส าคญตอการเตรยมทมและการฝกซอม การสรางแรงจงใจเปนการสรางความพอใจใหเกดขนกบนกกฬา เปนเหตผลส าคญประการหนงทชวยใหนกกฬาประสบความส าเรจ การทนกกฬาเลอกเลนกฬาชนดหนงแลวขยนฝกซอมอยางหนกจนกระทงมความสามารถสงขน แสดงใหเหนวานกกฬามแรงจงใจในการเลนกฬานน โดยแรงจงใจอาจเกดจากภายในตวนกกฬาเองหรอไดรบจากภายนอกรวมดวยกได

6. การสรางพลงงานเชงบวก พลงงานเชงบวก คอ ความสามารถในการคดใหสนกสนาน มความสขไมวาจะเจอสถานการณกดดนเพยงใดกตาม สามารถคดใหเปนเรองสนกได ซงการมพลงงานเชงบวกจะชวยใหนกกฬาเปนคนทมสปรต มน าใจเปนนกกฬา อยรวมกบทมไดด เปนทรกของผอน เพราะจะเปนคนไมกลว ความพายแพไมกลวปญหา ดงนนนกกฬาตองปรบเจตคตของตนเองใหมองโลกในแงด น าผลการแขงขนและสงแวดลอมรอบตวมาเปนเครองปรบแตงเพอพฒนาตนเองและสรางความพงพอใจในความส าเรจแมเพยงเลกนอยกตาม และไมทอแทตอความผดหวงแตน ามาเปนแรงกระตนเพอแกไขขอบกพรองใหสมหวงในอนาคตตอไป

7. การควบคมเจตคตใหเปนเชงบวก คอ การควบคมลกษณะนสยและความคดของตนเอง อยางจรงจงและสม าเสมอจนกลายเปนคนทมเจตคตทด มงมนสความส าเรจ เจตคตทดจะชวยใหนกกฬาสามารถตดความกลวและความวตกกงวลในการแขงขนหรอสถานการณอนๆ ทกอใหเกดความเครยดไดจากการศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาทมชาตไทยทงประเภทนกกฬาทมและนกกฬาประเภทบคคลท

39

เขารวมการแขงขนกฬาซเกมส ครงท 24 ณ จงหวดนครราชสมา พบวานกกฬาเพศชายและเพศหญง ทงประเภททมและประเภทบคคล มระดบความเขมแขงทางจตใจอยในเกณฑดโดยนกกฬาเพศชายและเพศหญงมความเขมแขงทางจตใจโดยรวมแตกตางกนในดานความมนใจในตนเอง ดานการควบคมสมาธ ดานจนตภาพ ดานแรงจงใจ และดานพลงงานเชงบวก สวนนกกฬาประเภททมและบคคลมความเขมแขงทางจตใจแตกตางกน ในดานการควบคมพลงงานเชงลบ ดานการควบคมสมาธ และดานพลงงานเชงบวก จากการน าทกษะทางจตใจ ซงประกอบดวย การควบคมตนเองการกระตนตนเอง การจนตภาพ การรวบรวมจดสนใจ และความเชอมนเฉพาะอยางมาใชเพอเสรมสรางความเขมแขงดานจตใจใหกบนกกฬาฟตบอลระดบเยาวชนของประเทศออสเตรเลย พบวาสามารถสงผลตอระดบความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาไดเปนอยางด ดงนนกระบวนการฝกเพอพฒนาและคงไวซงความเขมแขงทางจตใจส าหรบนกกฬาเยาวชนหรอนกกฬาอาชพ จ าเปนตองใชระยะเวลาในการฝกทยาวนานอกทงยงตองใหความสนใจกบการสรางบรรยากาศจงใจ เชน โปรแกรมการฝกซอมตองมความสนกสนานและทาทาย มการกระตนการรบรวานกกฬามความสามารถใหความส าคญกบความแตกตางของบคคลในดานตางๆ เชน ระดบความสามารถอาย ประสบการณทไดรบทงจากภายในและภายนอกสนามแขงขน รวมถงบคคลทจะเขามามสวนเกยวของกบนกกฬา เชน พอแม พนอง เพอน ผฝกสอน และนกจตวทยาการกฬา สรป

ความเขมเขงทางจตใจเปนพลงภายในจตใจของนกกฬาทจะสงผลตอความสามารถในการเลนกฬาและสงผลสงสดตอการประสบความส าเรจและการกาวไปสการแขงขนในระดบทสงขนของนกกฬา ซงถงแมนกกฬาจะมทกษะและพรสวรรคมากเพยงใดแตหากขาดความเขมแขงทางจตใจแลว กไมสามารถทจะส าเรจใน ขนสงได นอกจากนยงเปนสงทชวยควบคมอารมณชวยใหนกกฬามความอดทนตอสถานการณความกดดนตางๆ ไดอยางเขมแขง ความเขมแขงไมไดสรางขนโดยพนธกรรมหรอการถายทอดทางพนธกรรม ทกๆ คนสามารถเรยนรความเขมแขงไดไมวาจะหญงหรอชาย ความเขมแขงเปนทกษะทจะน าพรสวรรคและทกษะมาใชในการตอสบนสนามแขงขนของนกกฬา ความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาสามารถฝกฝนและพฒนาได ดวยวธการฝกจตใจ 7 ประการ คอ การสรางความเชอมนในตนเอง การควบคมพลงงานเชงลบ การควบคมสมาธ การจนตภาพ การสรางแรงจงใจ การสรางพลงงานเชงบวก และการควบคมเจตคตใหเปนเชงบวก

ค าถามทายบทท 2

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของความเขมแขงทางจตใจมาใหเขาใจ 2. จงอธบายวธการสรางความเขมแขงทางจตใจของนกกฬามาใหเขาใจ 3. จงระบและอธบายถงความเขมแขงทางจตใจทง 7 ดานในนกกฬาวามอะไรบาง 4. จงอธบายแบบวดความเขมแขงทางจตใจ (Psychological Performance Inventory : PPI) มา

พอสงเขป 5. จงอธบายถงวธการพฒนาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬา

40

เอกสารอางอง

ศลปชย สวรรณธาดา. 2533. การเรยนรทกษะการเคลอนไหว ( ทฤษฎและการปฏบตการ ). ภาควชา พลศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรศกด เพยรชอบ. 2532. การเตรยมตวนกกฬาดานจตวทยากอนเขาแขงขน. (เอกสารวชาการชมรม จตวทยาแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ.

สมบรณ ลขตยงวรา. 2548. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกวงและนกจกรยานเสอภเขาทเขารวม การแขงขนจอมบงมาราธอน ครงท 16 และจกรยานเสอภเขา ครงท 8. ปรญญานพนธ ค.ม. (คณะครศาสตร). ราชบร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง. ถายเอกสาร.

สบสาย บญวรบตร. 2541. จตวทยาการกฬา Sport Psychology. ชลบร : วทยาลยพลศกษา จงหวดชลบร.

สนน สนธเมอง. 2536. การศกษาเทคนคจตวทยาการกฬาของผฝกสอนทมชาตไทยและกฬามหาวทยาลย. วทยานพนธ ค.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

วทวส ศรโนนยางค. 2552. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาทมชาตไทยประเภททมและประเภท บคคลทเขารวมการแขงขนกฬาซเกมส ครงท 24 ณ จงหวดนครราชสมา. ปรญญานพนธ วท.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา.

อมรรตน ศรพงศ. 2540. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาทเขารวมในการแขงขนกฬาแหงชาต ครงท 30. วทยานพนธ ค.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

Cresswell, S. L. 2002. KEY QUESTIONS ON MENTAL TOUGHNESS, Australia. Department of Human Movement and Exercise Science, University of Western Australia.

Fourie, S.;& Potgieter, J. R. 2001. The nature of mental toughness in sport. Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation, 23, 63-72.

Hoover, Andrea J. 2006. A Study of Student-athletes and Coaches Views on Mental Toughness : Master Thesis, M.A.(Art) Marietta. College Marietta College.

Jones, G.;& Connaughton, D. 2002. What is this thing called mental toughness? An investigation of elite sport performers. Journal of Applied Sport Psychology. 14 : 205-218.

Middleton, S.C. ;& et al. 2003. Mental Toughness: Is the mental toughness test tough enough? International Journal of Sport and Exercise Science.

41

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3 บคลกภาพทางการกฬา

(Personality of Sport) หวขอเนอหา

1. ความหมายของบคลกภาพทางการกฬา 2. โครงสรางบคลกภาพของนกกฬา 3. ปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬา 4. ทฤษฎบคลกภาพ 5. ทฤษฎบคลกภาพทแบงตามคณลกษณะเฉพาะตว (Traits theory)

6. ความแตกตางของบคลกภาพทางการกฬา 7. การประเมนบคลกภาพ

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของบคลกภาพทางการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎบคลกภาพทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงความแตกตางของบคลกภาพทางการกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงลกษณะบคลกภาพของการเปนนกกฬาทด 6. เพอใหนกศกษาทราบถงการประเมนบคลกภาพทางการกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของบคลกภาพทางการกฬา 2. นกศกษาสามารถระบปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬา 3. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎบคลกภาพทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถระบความแตกตางของบคลกภาพทางการกฬา 5. นกศกษาสามารถอธบายลกษณะบคลกภาพของการเปนนกกฬาทด 6. นกศกษาสามารถอธบายหลกการประเมนบคลกภาพทางการกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบบคลกภาพทางการกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการดคลปวดทศน 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบบคลกภาพทางการกฬา 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

42

สอการสอน 1. คลปวดทศนเกยวกบบคลกภาพทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 3 บคลกภาพทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 3

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

43

บทท 3 บคลกภาพทางการกฬา

(Personality of Sport)

นกจตวทยาการกฬาใหความส าคญตอการศกษากระบวนการและปจจยทเกยวของกบการสรางบคลกภาพของนกกฬา เพอท าความเขาใจและเปนแนวทางในการพฒนาและปรบปรงบคลกภาพใหเหมาะสมกบนกกฬาแตละคน รวมถงการสรางสมพนธภาพของบคคลในสงคม การศกษาบคลกภาพทมความสมพนธกบความสามารถทางการกฬา ไดรบความสนใจมากในชวงป ค.ศ.1960 – 1970 แตชวงทผานมาไมนานนนกวจยดานจตวทยาการกฬาพบวาอาจยงไมมความชดเจนและความคงทของขอมลเกยวกบบคลกภาพของนกกฬามากนก แตอยางไรกตามพบวาบคลกภาพทางการกฬายงมความจ าเปนทน ามาใชเปนสวนหนงของการตดสนใจคดเลอกนกกฬาใหมความเหมาะสมกบชนดหรอประเภทกฬา

บคลกภาพเปนสงทเกยวของกบรปแบบความคด ความรสก และพฤตกรรมทเปนลกษณะเฉพาะตวของแตละบคคล ซงสงเหลานคอบคลกลกษณะหรออปนสยทท าใหเราแตกตางจากคนอน บคลกภาพของคนเรา คอ สงทท าใหสามารถคาดเดาไดวาเราจะมพฤตกรรมการแสดงออกหรอตอบสนองตอสถานการณทแตกตางกนอยางไร ไมมบคคลสองคนใดจะมลกษณะรปรางหนาตาเหมอนกนทกสวนได แตละคนยอมแตกตางกนนบตงแตขนาดของรางกาย ลกษณะของหนาตาเชาวนปญญา การแสดงออกทางอารมณและแรงจงใจในการเลอกท าสงตางๆ ลกษณะบางอยางเปนสงทสบทอดมานบตงแตบรรพบรษ แตบางลกษณะเปนผลมาจากการเรยนร ซงลวนแตมอทธพลตอการพฒนาบคลกภาพทงสน นกจตวทยาศกษาบคลกภาพของบคคลดวยวธการแตกตางกน ซงอาจจดประเภทบคคลตามลกษณะบคลก (Types) หรอจดตามลกษณะนสย (Traits) เปนตน ความหมายของบคลกภาพทางการกฬา

บคลกภาพ (Personality) มาจากค าในภาษาลาตนวา “Persona” แปลวา หนากาก ซงหมายถงหนากากทชาวกรกใชในการแสดงละคร เมอสวมหนากากเปนตวอะไรกตองแสดงบทบาทไปตามตวละครนน นกจตวทยาการกฬาใหนยามของ “บคลกภาพทางการกฬา” ไววา บคลกภาพทางการกฬา หมายถง คณลกษณะโดยรวมทงหมดของบคคลหรอนกกฬา ซงประกอบดวย คณลกษณะภายนอก ไดแก รปรางหนาตา กรยา ทาทาง และคณลกษณะภายใน ไดแก นสยใจคอ ความคด ความเชอ เจตคต คานยม และอารมณ ซงคณลกษณะทงหลายเหลานเปนตวก าหนดรปแบบของพฤตกรรมการแสดงออกทางการกฬาจนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะตว อนมผลท าใหบคคลหรอนกกฬาคนนนแตกตางจากบคคลอน นอกจากนนบคลกภาพ ยงเปนผลรวมอยางมระบบของพฤตกรรมตางๆ ตลอดจนเจตคตและคานยม ซงแสดงใหเหนถงคณลกษณะนสยเฉพาะตวบคคล อาจกลาวไดวาบคลกภาพเปนพฤตกรรมทแสดงออกอยางคงเสนคงวา ซงท าใหบคคล มความแตกตางกน โดยเฉพาะเมออยในสถานการณทมความเฉพาะเจาะจง ดงนนการศกษาเรองบคลกภาพทางการกฬาจะท าใหเขาใจลกษณะของนกกฬาไดอยางดขน โครงสรางบคลกภาพของนกกฬา

โครงสรางบคลกภาพของนกกฬา แบงออกเปน 3 สวน ดงนคอ 1. บคลกภาพทอยดานในลกทสด หรอแกนกลางของจตใจ (Psychological core) บคลกภาพ

ทอยดานในลกทสด ถอเปนปจจยพนฐานทมความส าคญตอบคลกภาพของบคคลอยางมาก เพราะคอนขาง

44

มความคงทไมวาวนเวลาจะเปลยนแปลงไปอยางไร ลกษณะบคลกภาพสวนนยงเหมอนเดม เปลยนแปลงไดยากมากเพราะเปนเรองเจตคต ความสนใจ และความเชอสวนบคคล รวมถงความรสกมคณคาในตนเองดวยบคลกภาพทอยลกทสดของจตใจเปนสงทแสดงถงตวตนทแทจรงของบคคลไมใชใครทคนอนคดใหคณเปน

2. บคลกภาพทเกดขนและมการตอบสนองทเปนรปแบบเฉพาะตว (Typical responses) การตอบสนองทเปนลกษณะเฉพาะของบคคล เปนตวบงชวาจะตองแสดงพฤตกรรมอยางไรในบรบทของสงคม บคคลตองเรยนรทจะปรบตวใหเขากบสงแวดลอมหรอสงทอยรอบตวเสมอ

3. บคลกภาพทมความเกยวของกบบทบาททางสงคม (Role related behavior) พฤตกรรม ทเกยวของกบบทบาทสงคม เปนการแสดงพฤตกรรมทมพนฐานจากการรบรสถานการณทางสงคม ซงพฤตกรรมเหลานสามารถเปลยนแปลงไปตามการรบรของตนเองทมตอสถานการณทางสงคม ความแตกตางของสถานการณเปนสงทท าใหพฤตกรรมเปลยนแปลงไป เชน การด าเนนชวตตลอดวน บคคลสามารถแสดงบทบาทของตนเองไดทงบทบาทของนกเรยน ผฝกสอน ลกจาง และเพอน ซงการแสดงบทบาทในแตละหนาทเปนไปตามบทบาททสงคมก าหนดให เชน การแสดงบทบาทผน าจะมความเหมาะสมเมออยในฐานะผฝกสอน ไมใชฐานะของนกเรยน หรอลกจางในบางครงอาจพบไดวาการแสดงแตละบทบาทอาจมความขดแยงกนได เชน พอแมทท าหนาทเปนผฝกสอนใหลก เพราะโดยทวไปบทบาทของพอแม คอ การใหความรก เอาอกเอาใจซงจะใหความส าคญกบสวนนมากกวาการเขมงวดกวดขนหรอการมระเบยบวนยซงตรงขามกบการแสดงบทบาทของผฝกสอนทตองเนนระเบยบวนย มความเขมงวดในการฝกซอม และตองเปดโอกาสใหนกกฬาคดและตดสนใจแกไขปญหาดวยตนเองเพอพรอมเผชญกบปญหาทอาจเกดขนในสถานการณการแขงขนได

ภาพท 3.1 แผนภมโครงสรางบคลกภาพ ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

การศกษาโครงสรางบคลกภาพ การศกษาโครงสรางบคลกภาพ เพอใหทราบตวตนทแทจรงและรปแบบเฉพาะของการตอบสนอง

ทางพฤตกรรมของแตละบคคล ซงจ าเปนตองท าความเขาใจเกยวกบแรงจงใจและพฤตกรรมทแสดงออก โดยเฉพาะเมอตองอยรวมกนในทมหรอมกจกรรมกบบคคลนนเปนเวลานานๆ ตามทฤษฎตวตน (Self - theory) กลาววามนษยเกดมาพรอมกบการมองเหนคณคาในตนเอง มเหตผลเปนของตนเอง สามารถตดสนใจดวยตนเองได เชอถอไววางใจได และมความตองการพฒนาตนเองใหสงสดในทกดานเทาทตนเอง จะท าได ซงรวมถงการพฒนาบคลกภาพของตนเองดวยตามแนวคดนเชอวาบคลกภาพของคนเกดจาก

45

ปฏสมพนธของการรบรตนเอง หรอ“อตตา” หรอ “ฉน” วาฉนเปนคนอยางไร มคณคาแคไหนเกงเพยงใด และมความสามารถระดบใด ซงการรบรตนเองนจะท าใหสามารถแยกออกจากความไมใชตวฉนได โดยสามารถอธบายลกษณะโครงสรางบคลกภาพ 3 ลกษณะคอ

1. ตนทตนรบร (Perceived Self: P.S.) หมายถง ตวตนทเราคดวาเราเปนอย เชน คดวาเปนคนด คนเกง มความสามารถ เปนคนหลอคนสวย

2. ตนตามความเปนจรง (Real Self: R.S.) หมายถง ตวตนทแทจรงซงบางคนอาจจะมองไมเหนตวตนทแทจรงของตนเองกได บางครงอาจรบรตวตนตามความเปนจรงนไดจากคนใกลชดรอบขาง เชน พอแม ผฝกสอน เพอนรวมทมทใหขอมลอยเสมอ เชน เปนคนทมความอดทน มงมน ไมยอทอกบอปสรรคปญหาหรอเปนคนเอาแตใจตวเอง ไมชอบท าตามใคร เปนตน

3. ตนตามอดมคต (Ideal Self: I.S.) หมายถง ตวตนทอยากจะเปนอยากจะท า หรอตงความหวงไว ซงอาจยงไมใชตวตน ณ ขณะเวลาน เชน ตองการเปนนกเทนนสมอหนงของประเทศไทยในอนาคต

ภาพท 3.2 ความสอดคลองและความไมสอดคลองของตวตน 3 ลกษณะ ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

จากภาพแสดงใหเหนวาบคลกภาพปกต (ก) เปนการผสมผสานการรบรตนเองทง 3 ลกษณะคอ

ตนทตนรบร ตนตามความเปนจรง และตนตามอดมคตหมายความวาบคคลมการรบรตวตนตามความคดของตนเอง ขณะเดยวกนสามารถรบรตวตนตามความเปนจรงได ไมวาจะเปนการรบรทเกดขนจากตวเองหรอจากคนใกลชดใหขอมลกตาม อกทงยงสามารถรบรไดวาตนเองมความคาดหวงในอดมคตวาอยากเปนอยากท าสงใด หากผสมผสานทง 3 ลกษณะได บคคลจะเกดพฒนาการดานบคลกภาพของตนเองอยางเหมาะสมและตรงกบสงทตนเองตองการอยางแทจรง แตหากบคคลมบคลกภาพทมปญหา (ข) เปนการรบรตนเองในลกษณะ แยกตนทตนรบรตนตามความเปนจรง และตนตามอดมคต ออกจากกนอยางชดเจนซงเปนการรบรตนเองแบบแยกสวน ท าใหไมสามารถวเคราะหตนเองไดวาตวตนทเราคดวาเปนอยตวตนทแทจรงและตวตนในอดมคต เปนอยางไรจงไมสามารถน าขอมลการรบรมาประกอบการพจารณาวเคราะหเพอพฒนาหรอแกไขบคลกภาพของตนเองไดอยางถกตอง ดงนน หากนกกฬาสามารถผสมผสานการรบรตนเองไดอยางเหมาะสมจะสงผลตอพฒนาการดานบคลกภาพของตนเองทงทแสดงออกและไมแสดงออกไดอยางเหมาะสมกบสถานการณและเปาหมายทตนเองตงใจไว

ปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬา

บคลกภาพเปนลกษณะเฉพาะของแตละบคคล ซงมความแตกตางกนไปตามแตละบคคล ซงสาเหตหลกทท าใหนกกฬามบคลกภาพแตกตางกน คอ พนธกรรมและสงแวดลอม

46

1. อทธพลของพนธกรรมทมตอบคลกภาพของนกกฬา บคลกภาพภายนอกจะไดรบอทธพลจากพนธกรรมเปนสวนใหญ เชน รปราง หนาตา สผว ความสง ลกษณะทางเพศ กลไกการท างานของรางกายบางอยางแมกระทงโรคภยไขเจบ เชน พอแมมรปรางสงใหญ ลกทเกดมาจงมโครงสรางทสงใหญตามไปดวย ดงนนหากลกตองการเปนนกกฬาบาสเกตบอลจงมความไดเปรยบดานโครงสรางรางกายทเหมาะสมกบชนดกฬา นอกจากนนผทเปนนกกฬาคงทราบกนดวา การทจะเลนกฬาไดอยางดนน นอกจากจะมรางกายทแขงแรงและจตใจทเขมแขงแลวระดบสตปญญาทไดรบการถายทอดทางพนธกรรมยงมผลตอการตดสนใจตางๆ ทเกดขนในเกมการแขงขนไดเชนเดยวกน นอกจากบคลกภาพภายนอกทไดรบการถายทอดทางพนธกรรมแลวบคลกภาพภายในบางประการอาจไดรบการถายทอดทางพนธกรรมดวย เชน ความคดหรอการตอบสนองทางอารมณตางๆ

2. อทธพลของสงแวดลอมทมตอบคลกภาพของนกกฬา นกจตวทยาการกฬาสวนใหญเชอวาสภาพแวดลอมเปนปจจยส าคญในการก าหนดบคลกภาพของนกกฬามากกวาพนธกรรม โดยเฉพาะสภาพแวดลอมทางสงคม เชน ครอบครว เพอนทโรงเรยน เพอนรวมทม รวมไปถงสงคมทกระดบทนกกฬาไดมโอกาสเขาไปเกยวของดวยสงแวดลอมทางสงคมเหลานจะใหประสบการณตางๆ แกนกกฬาจนสงสม เปนบคลกภาพส าหรบประสบการณดงกลาวทมอทธพลตอบคลกภาพ สามารถจ าแนกได 2 ประการ คอประสบการณรวม หมายถง ประสบการณทสมาชกในสงคมเดยวกนจะไดรบในรปแบบคลายคลงกน เชน วฒนธรรม ความเชอ เจตคต วถชวต ขนบธรรมเนยมประเพณ โดยประสบการณเหลานจะถกถายทอดจากรนหนงไปรนหนง ประสบการณรวมดงกลาวจะมผลตอการสรางบคลกภาพของบคคลในดานตางๆ เชน ความคด ความเชอ การแตงกาย กรยามารยาท และการพดจา ประสบการณเฉพาะ เกดขนจากการอบรมเลยงดสงสอนจากพอแม คร อาจารย หรอผฝกสอนทแตกตางกนไป

นอกจากปจจยดานพนธกรรมและสงแวดลอม ยงมปจจยอนๆ ทเกยวของกบการก าหนดรปแบบบคลกภาพของแตละบคคลดวย เชน ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว บรรยากาศและสมพนธภาพภายในครอบครวหรอภายในทมกฬา รวมถงสขภาพรางกายของแตละบคคล จะเหนไดวาโครงสรางบคลกภาพของบคคล ประกอบดวยอทธพลจากการผสมผสานระหวางประสบการณรวมและประสบการณเฉพาะโดยกระบวนการในการรบประสบการณทง 2 ประเภทนสามารถเกดไดทงทางตรง ไดแก การอบรมสงสอน และทางออมทเกดจากการท าตามตวแบบจนเกดการสงสมทละเลกทละนอยจนกลายเปนบคลกภาพทถาวรของบคคลในทสดจตส านก ทฤษฎบคลกภาพ

ทฤษฎบคลกภาพ เปนแนวทางทนกจตวทยาใชในการอธบายธรรมชาตของบคลกภาพทเกยวของกบโครงสรางและกระบวนการ เพอใหเขาใจความแตกตางดานบคลกภาพของแตละบคคล สามารถจ าแนก การอธบายลกษณะบคลกภาพตามกลมทฤษฎไดดงนคอ ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic theory) ทฤษฎลกษณะบคลกภาพ (Type of personality theory) ทฤษฎมนษยนยม (Humanistic theory) ทฤษฎบคลกภาพทแบงตามคณลกษณะเฉพาะตว (Traits theory) และทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning theory) โดยสรปมาพอสงเขปดงตอไปน

ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic theory) ตามแนวทางการศกษาของ ซกมนด ฟรอยด จตแพทยชาวเวยนนาประเทศออสเตรย ผกอตงทฤษฎ

จตวเคราะห มเปาหมายเพอท าความเขาใจลกษณะของบคคลในภาพรวมมากกวาการแบงแยกความ

47

เปนบคคลออกเปนอปนสยหรออารมณ และเนนการท าความเขาใจพฤตกรรมของบคคลทมาจากจตใตส านกเปนส าคญ โดยอธบายบคลกภาพของบคคลในลกษณะโครงสรางบคลกภาพ ไวดงน

โครงสรางบคลกภาพ เปนการอธบายโครงสรางบคลกภาพของบคคลวาเกดจากความขดแยงกนระหวางพลงงานทางจต 3 สวน ไดแก อด (Id) อโก (Ego) และซเปอรอโก (Superego) โดยทงหมดอยในจตใจมนษย แบงเปน 3 ระดบ คอ จตใตส านก (Unconscious) จตกงรส านก (Preconscious) และจตรส านก (Conscious) โดยจตรส านกเปรยบเหมอนกอนน าแขงทลอยอยเหนอผวน ามองเหนได สมผสได เขาใจงาย สวนจตใตส านกเปรยบเหมอนสวนของน าแขงทอยใตน า มองไมเหน เขาใจยาก แตมอทธพลตอมนษยมากทสด และจตกงรส านกจะอยระหวางกงกลางของจต 2 สวนน

ภาพท 3.3 โครงสรางบคลกภาพของบคคลทเกดจากพลงงานทางจต ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

จตใตส านก เปนทเกบความคดและความรสกทถกเกบกดทงหลายซงสงตางๆ เหลานบางครง

ถกสงออกมายงจตส านก โดยตองผานการตรวจสอบของจตกงรส านกกอน จตใตส านกจะเปนสวนของสญชาตญาณ เชน ความพงพอใจ ความปรารถนา โดยไมสนใจเรองของเวลา เหตผล หรอความขดแยง ถาความปรารถนาในจตใตส านกไมบรรลผลอาจจะท าใหเกดความฝนได

จตกงรส านก เปนสวนของประสบการณทสะสมไวแตเลอนราง เมอถกกระตนจะน ามาใชได เปนการท างานในลกษณะการเชอมประสานระหวางจตใตส านกและจตส านก ท าหนาทตรวจสอบสงทจตใตส านกสงมาใหกบจตส านกและยงท าหนาทคอยเกบกดความปรารถนาและความตองการทไมอาจแสดงออกมาไดลงไปไวในจตใตส านก หากท าการกระตนจตกงรส านก เชน การสะกดจต การท าจตบ าบดจะท าใหสงตางๆ ในสวนของจตใตส านกออกมาสจตส านกมากขน

จตส านก คอ จตปกตในชวตประจ าวนทท างานประสานกบประสาทสมผสทง 5 ของมนษย เปนสวนของการคด การตดสนใจ อารมณ ความรสกตางๆ มกเปนเหตเปนผลและมศลธรรม สงทเกดขนในจตส านกจะมบางสวนถกสงตอไปใหกบจตกงรส านกเพอสงไปเกบไวในจตใตส านก เชน ประสบการณทเลวราย ความฝงใจบางอยาง ความขดของใจในบางสง ความผดหวงทอแท หรอการทนกกฬาผดหวงพายแพในการแขงขนและ คดโทษตนเองวาไมมความสามารถพอทจะชนะคแขงขนไดเหตการณเชนนนกกฬาสวนใหญมกพยายามลม แตจรงแลวเปนแคเพยงการยายทจากจตรส านกไปสจตใตส านกเทานน และหากนกกฬายงคงคดเรองราวไมดตางๆ อยเสมอจะเปนการตอกย าขอมลทเลวรายลงสจตใตส านกของตนเองมากขนดวยต าราหลายเลมกลาววา

48

หากมการแบงจตใจมนษยออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ จตส านกและจตใตส านก มนษยเรามการเกบขอมลตางๆ ไวในสวนจตใตส านกมากถงรอยละ 90 (ความจ าระยะยาว อารมณ ความรสกอปนสย รปแบบความสมพนธระหวางบคคล ความคดสรางสรรค ฯลฯ) และมการเกบขอมลตางๆ ไวในสวนจตส านกอยเพยงรอยละ 10 (การวเคราะห การคด และความจ าระยะสน) เทานน นนแสดงใหเหนวาจตใตส านกมพนทการเกบขอมลมากกวาจตส านก ซงการทจตใตส านกมพนทเกบขอมลมาก จงมอทธพลกบกระบวนการทางความคดและ การเกดพฤตกรรมของบคคลเปนอยางมากดวย นกจตวทยาสวนใหญจงพยายามใหบคคลมจตใตส านกทเปนขอมลเชงบวกมากกวาเชงลบ เพราะในภาวะวกฤตทางอารมณทไมสามารถควบคมการท างานของจตส านกได สงทถกเกบไวในสวนจตใตส านกจะปรากฏออกมา เชน ในภาวะทนกกฬาเกดความเครยด ความโกรธ ความโมโห จากการแขงขนทไมไดดงใจตามทตนเองตองการ จงมกจะแสดงพฤตกรรม กาวราวหรอพฤตกรรม ทไมเหมาะสมออกมา

ภาพท 3.4 การท างานของจตส านกและจตใตส านก ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

นอกจากน ซกมนด ฟรอยด ยงกลาววาบคลกภาพของบคคลเกดจากความขดแยงระหวางพลงงาน

ทางจต 3 สวน คอ อด อโก และซเปอรอโก ดงนคอ อด หรอสญชาตญาณ (Id) เปนพลงทตดตวมาแตก าเนด เปนพลงงานทางจตทซอนอยภายในจต

ใตส านกเปนสวนใหญ มงแสวงหาความพงพอใจและเปนไปเพอตอบสนองความตองการของตนเอง โดย ไมค านงถงเหตผล ความถกตอง และความเหมาะสม ประกอบดวย ความตองการทางเพศ และความกาวราว ซงเปนโครงสรางเบองตนของจตใจและเปนพลงผลกดนอโกใหท าสงตางๆ ตามทอดตองการพลงงานทางจตสวนน หมายถง ความอยาก ความตองการ กเลสและตณหาทงหลาย ซงเมอเกดขนแลวจะพยายามหาทางตอบสนองโดยไมสนใจโลกแหงความเปนจรงวาจะเปนไปไดหรอไม ซงอดของบคคลจะเกดจากสญชาตญาณของมนษย เชน ในสถานการณปกตนกกฬามลกษณะสขมเยอกเยน พดจาสภาพ แตเมอเกดความรสก ไมพงพอใจในผลการตดสนของกรรมการ ซงตนเองเชอวากรรมการตดสนผดพลาด จงตะโกนดาดวยถอยค าหยาบคายและเขาท ารายรางกายกรรมการ ซงถอเปนการกระท าทเกดจากสญชาตญาณของมนษยทเมอรสกวาตนเองไมพงพอใจกตองหาวธการมาบ าบดหรอระบายความไมพงพอใจของตนเองนนใหหมดไป ส าหรบสญชาตญาณของมนษยจะมความแตกตางกนไปตามแตละบคคล ขนอยกบการอบรมสงสอนการไดรบ

49

ประสบการณในอดต หรออนๆ ซงอาจเปนไปไดทงสญชาตญาณทเกดขนแลวสงคมยอมรบไดหรอสงคมยอมรบไมได ในกรณนถอเปนการกระท าทไมเหมาะสมกบการเปนนกกฬาทด เพราะไมวาผลการแขงขนจะออกมาอยางไร นกกฬาทกคนตองยอมรบในผลการตดสนของกรรมการซงถอเปนอนสนสดแลว

อโก หรออตตา (Ego) จะขนอยกบหลกความเปนจรง (Reality principle) สวนมากเปนการใชสตปญญา เปนพลงงานทอยในจตส านกและกงส านกเปนสวนใหญ แตบางต ารามการระบวาอยในสวนของจตส านกเปนสวนใหญเปนพลงงานในสวนทท าหนาทบรหารพลงจากอดและซเปอรอโกใหสมดลและแสดงออกใหสอดคลองกบโลกแหงความเปนจรง เปนการใชหลกเหตและผลตามความเปนจรงทสงคมยอมรบหรอเหมาะสมกบสถานการณนน แตทงนยอมขนอยกบความแขงแกรงหรอความออนแอของอโกในแตละบคคลดวย ส าหรบบคคลทมบคลกภาพแบบอโกมกแสดงพฤตกรรมตามเหตผลและความเปนจรงทตนพจารณา แลววาเหมาะสมและถกตองเทานนจะไมสนใจเหตผลและความคดของผอน หนาทหลกของอโกคอรบรความรสกทเปนจรงทไดรบจากโลกภายนอก ทดสอบและประเมนความรสกทเกดขน ปรบตวใหเขากบสภาพความเปนจรง และขณะเดยวกนกตองท าใหตนเองมความพงพอใจดวยเพอควบคมและสรางกฎเกณฑใหกบ แรงขบทางสญชาตญาณ รวมถงเพอปองกนตนเองไมใหถกคกคาม

ซเปอรอโก หรออภอตตา (Super ego) จะขนอยกบหลกศลธรรมเปนพลงงานทอยภายในจตส านกเปนสวนใหญ เปนพลงงานทางจตทกอตวขนจากการเรยนรระเบยบ กฎเกณฑ กตกา กฎของศลธรรม และกฎหมายของสงคมเปนสวนทควบคมการแสดงออกของบคคลในดานคณธรรม ความด ความชว ความถกผด มโนธรรม จรยธรรม ทสรางโดยจตใตส านกของบคคล ซงเปนผลทไดจากการเรยนรสงคมและวฒนธรรมนนๆ ซเปอรอโกเปนตวบอกใหรวาอะไรด อะไรชวอะไรถก อะไรผด ควรหรอไมควร ซเปอรอโกจงมลกษณะเปนพลงทตรงขามกบอด ซเปอรอโกจะควบคมอดไดดเพยงใดขนอยกบวาซเปอรอโกของบคคลนนแขงแกรงมากนอยเพยงใดการทบคคลแสดงบคลกภาพในรปแบบใดออกมานน ยอมขนอยกบความขดแยงระหวางพลงงาน ทางจตทง 3 สวน วาพลงงานทางจตสวนใดจะมอ านาจเหนอกวา บคคลจะแสดงบคลกภาพออกมาตามอทธพลของพลงงานทางจตฝายทมอ านาจนน แตถาเมอใดทพลงงานระหวางอดกบซเปอรอโกมความขดแยงกน อยางรนแรงมากเกนไป บางครงอโกจะหาทางประนประนอมเพอลดความขดแยงใหนอยลงโดยใชวธการปรบตวทเรยกวา “กลวธานในการปองกนตวเอง” (Defense mechanism) ซงประกอบดวยการหาเหตผลและเขาขางตนเอง (Rationalization) การปฏเสธ (Denial) คอ การไมยอมรบขอเทจจรงทขมขน การเกบกด (Repression) การซดทอด (Projection)การแสดงปฏกรยาแกลงท า (Reaction formation) การสบท (Displacement) และการทดแทน (Sublimation) ถาท าส าเรจจะชวยผอนคลายความขดแยงไปได เชน บางครงนกกฬารสกหงดหงดไมพอใจอยางมาก แตอาจไมแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมออกมาแตพยายามเปลยนความคดตนเองใหเปนไปทางบวกเพอลดการกระตนทางอารมณทอาจน าไปสการแสดงพฤตกรรม ไมเหมาะสมนน อกทงยงเปนการชวยใหมการสนองตอบตอการเปนทยอมรบของสงคม

การท างานของจตทง 3 ประการ จะพฒนาบคลกภาพของบคคลใหเดนไปดานใดดานหนงของ ทง 3 ประการน แตบคลกภาพของนกกฬาทพงประสงค คอ การทนกกฬาสามารถใชพลงอโกเปนตวควบคมพลงอดและซเปอรอโกใหอยในภาวะสมดลได

ทฤษฎจตวเคราะห มการน าไปใชในเชงจตวทยาทวไปมากโดยเฉพาะจตวทยาคลนก แตมการน ามาใชกบการกฬาคอนขางนอย เพราะมความยากในการทดสอบและการวเคราะหตามทฤษฎจตวเคราะหผใชตองเปนนกจตวทยาบ าบดทมความรความสามารถเฉพาะทางในการท าความเขาใจกบความรสก ความคด และพฤตกรรมทเกดขนเปนอยางด แตอยางไรกตามหากมความเขาใจแนวคดของทฤษฎจตวเคราะหทดพอจะท าใหสามารถวเคราะหพฤตกรรมทเกดขนของนกกฬาแตละบคคลไดอยางลกซงมากขน

50

ทฤษฎลกษณะบคลกภาพ (Type of personality theory) ทฤษฎลกษณะบคลกภาพ ของ คารล กสตาฟ จง จตแพทยชาวสวสมความเชอวาเชอชาตพนธหรอ

ชาตก าเนดเปนจดเรมตนของบคลกภาพ ซงเปนตวชน าพฤตกรรมและก าหนดจตส านกตลอดจนการตอบสนองตอประสบการณบคคลจะเปนเชนใดยอมขนอยกบการอบรมเลยงดตงแตวยเดก ซงพฒนาการของบคลกภาพเรมจากการปฏสนธไปตลอดชวชวต บคลกภาพของบคคลมพนฐานมาจากเจตคตของบคคลทเปนลกษณะบคลกภาพแบบเกบตวและแบบเปดเผยกบกระบวนการทางจต คอ ความคด (Thinking) ความรสก (Feeling) การรบรประสาทสมผส (Sensing) และสญชาตญาณ (Intuition) โดยความคดกบความรสกเปนการแสดงถงการใหเหตผลหรอการตดสนใจ แตการรบรประสาทสมผสและสญชาตญาณเปนการแสดงถงการรบรของบคคล ทงนไดแบงลกษณะบคลกภาพของบคคลออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ลกษณะของบคคลแบบเกบตว มลกษณะไมสนใจสงแวดลอมแตมงสนใจตนเองเปนหลก ชอบคด ท าอะไรเงยบๆ คนเดยว ไมชอบเขาสงคม อารมณออนไหวงายเกบความทกขไวกบตนเอง ไมมความเชอมนในตนเอง หากบคคลมลกษณะดงกลาวมากจะมโอกาสเกดความผดปกตทางจต ทางอารมณ และมผลกระทบตอบคลกภาพ

2. ลกษณะของบคคลแบบเปดเผย มลกษณะตรงขามกบแบบเกบตวใหความสนใจกบสงแวดลอม ชอบเขาสงคม เปดเผย เพอนมาก ไมชอบเกบความทกขแตจะพดระบายใหคนอนจนหมด มกสนใจเหตการณตางๆ ทเกดขนในโลกภายนอกมากกวาสนใจเรองของตนเองลกษณะบคลกภาพทง 2 แบบ ไมสามารถแยก จากกนไดเดดขาด เพราะคนสวนใหญมลกษณะบคลกภาพแบบกลางๆ ก ากงระหวางแบบเกบตวและแบบเปดเผยซงเปนบคลกภาพทเหมาะสม และเปนการปรบตวเพอใหอยไดในสงคมอยางมประสทธภาพ

ทฤษฎมนษยนยม (Humanistic theory) ทฤษฎมนษยนยมทรจกกนอยางแพรหลาย คอ ทฤษฎตวตน (Self - theory) และทฤษฎบคลกภาพ

ของมาสโลว (Maslow’s theory) ทฤษฎตวตน (Self - theory) ผกอตงทฤษฎน คอ คารล โรเจอร นกจตวทยาชาวอเมรกนทม

ชอเสยงและไดรบการยกยองใหเปนบดาแหงการใหค าปรกษาแบบไมน าทางจากทฤษฎนเชอวามนษยเกดมาพรอมกบการมองเหนคณคาในตนเอง มเหตผลเปนของตนเอง สามารถตดสนใจดวยตนเองได เชอถอไววางใจได และมความตองการพฒนาตนเองใหสงสดทกดานเทาทตนเองจะท าได ซงรวมถงการพฒนาบคลกภาพของตนเองดวย บคลกภาพของคนเกดจากปฏสมพนธของการรบรตนเอง หรอ “อตตา” หรอ “ฉน” วาฉนเปน คนอยางไร มคณคาแคไหน เกงเพยงใดและมความสามารถระดบใด ซงการรบรตนเองนจะท าใหสามารถแยกตวตนออกจากความไมใชตวตนได และสามารถแยกลกษณะบคลกภาพออกเปน 3 ลกษณะ คอตนทตนรบร ตนตามความเปนจรง และตนตามอดมคต

ทฤษฎบคลกภาพของมาสโลว (Maslow’s theory) ผกอตงทฤษฎนคอ อบราฮม มาสโลว นกจตวทยาชาวอเมรกนเชอสายยว เปนผทมชอเสยงและไดรบความเชอถออยางกวางขวางจนไดรบการยกยองใหเปนบดาแหงจตวทยามนษยนยม จากทฤษฎนเชอวาบคลกภาพของคนมปจจยส าคญอยทธรรมชาตของมนษยในความปรารถนาทตองการจะพฒนาตนเองเพอใหถงจดสงสดตามศกยภาพของแตละบคคลเพอ ความเปนมนษยโดยสมบรณ แตความตองการนนตองเปนไปตามล าดบขนไมมการขามขน เมอความตองการขนหนงไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจแลวความตองการขนสงในล าดบตอไปจงจะเกดขน ในทางกลบกนหากยงไมไดรบความพอใจจะแสดงพฤตกรรมการแสวงหาในขนนนตอไปเรอยๆ จากการแบงล าดบขน ความตองการประกอบดวย 5 ขน ดงตอไปน

51

ภาพท 3.5 การแบงล าดบขนความตองการตามทฤษฎบคลกภาพของมาสโลว ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

ส าหรบทางการกฬา มการน าแนวคดตามทฤษฎของมาสโลวมาใชอางองอยมากพอสมควร ซงสามารถ

อธบายเกยวกบแรงจงใจทท าใหนกกฬาเขามามสวนรวมในกจกรรมกฬาทงชวงการฝกซอมและการแขงขนได เชน นกกฬาทยงมความตองการและดนรนเพอใหชวตความเปนอยของตนเองดขน เนองจากฐานะเศรษฐกจทางบานไมดพอ มความจ าเปนตองเลนกฬาเพอแลกเปลยนเปนเงนทนการศกษา นกกฬาเหลานจะม ความตงใจในการฝกซอมกฬาเปนอยางมาก และมกประสบความส าเรจและมพฒนาการทางการกฬาทรวดเรว ซงเมอเทยบกบขนความตองการของมาสโลวคงเทยบไดในขนความตองการทางรางกาย ซงเมอนกกฬาคนนไดรบการเตมเตมขนความตองการทางรางกายเพยงพอจะเรมเปลยนแปลงไปสขนตอไปได แตทงน ไมจ าเปนตองกาวขนสล าดบความตองการจนถงขนสงสดทกคน เพราะหากแรงจงใจเปลยนแปลงไปอาจเลกกจกรรมทท ามาทงหมด และเรมตนในสงอนตอไปไดอก ดงนนหากผฝกสอนทราบวานกกฬาอยในระดบ ความตองการขนท 1 คอ ขนความตองการทางรางกาย จงควรชวยเหลอดวยการสนบสนนหรอเตมเตมสงทนกกฬายงขาด เชน การด ารงชวตขนพนฐานดวยการมอาหารและมทพกอยางเหมาะสมและพอเพยงเพอใหนกกฬาหมดกงวลและตงใจฝกซอมอยางเตมท ทฤษฎบคลกภาพทแบงตามคณลกษณะเฉพาะตว (Traits theory)

เปนทฤษฎทจดอยในกลมแนวคดเชงรคด แบงออกเปน 2 กลมคอ ทฤษฎอปนสยของออลพอรต และทฤษฎลกษณะเฉพาะของแคตเทลล โดยลกษณะเดนของทฤษฎบคลกภาพทแบงตามคณลกษณะเฉพาะตว คอ ความคงทและความแตกตางระหวางบคคล

ทฤษฎอปนสยของออลพอรต (Allport’ s trait theory) ผกอตงทฤษฎนคอ กอรดอน ออลพอรต

โดยเชอวาบคลกภาพของคนเกดจากกระบวนการท างานของอปนสยในตวบคคลทสะทอนออกมาใหเหนเปนพฤตกรรมภายนอก เชน นกกฬาทมนสยเออเฟอเผอแผจะแสดงพฤตกรรมมน าใจ เหนอกเหนใจ ใหความชวยเหลอแบงปนผอน ซงอปนสยของแตละคนมระดบแตกตางกน จงท าใหมบคลกภาพทแตกตางกนออกไปดวย ค าวา อปนสย (Trait) มความหมายใกลเคยงกบค าอกหลายค า เชน นสย (Habit) เจตคต (Attitude)

52

และลกษณะ (Types) ซงตางเปนสงก าหนดแนวโนมการแสดงพฤตกรรมของบคคลทงสน แตมความแตกตางตรงทอปนสยมความหมายกวางขวาง ครอบคลม และมความเปนเอกลกษณประจ าตวบคคลทชดเจนมากกวา

ทฤษฎลกษณะเฉพาะของแคตเทลล (Cattell’s traits theory) ผกอตงทฤษฎน คอ เรยมอนด บ แคตเทลล นกจตวทยาชาวองกฤษ ซงมแนวคดวาบคลกภาพของบคคลมาจากอทธพลของอปนสยทแตกตางกน โดยมบคลกภาพ 2 ลกษณะ คอ

1. ลกษณะอปนสยพนผว หมายถง ลกษณะบคลกภาพภายนอกทบคคลแสดงออกมาเปนกลมของพฤตกรรมหลายๆ ลกษณะดวยกน ลกษณะอปนสยพนผวนมความใกลเคยงกบอปนสยรวมของ ออลพอรต มาก แตกตางกนทวาของ ออลพอรต นน น าอปนสยตางๆ เหลานนมาจดกลมเอง แตของ แคตเทลล นน จดกลมดวยวธการรวบรวมขอมลและหาความสมพนธของลกษณะตางๆ ของบคลกภาพทเปนลกษณะพนผวเดยวกนเขาไวดวยกน

2. ลกษณะอปนสยดงเดม หมายถง ลกษณะนสยภายในทแทจรงของบคคล ซงไดรบอทธพลมาจากพนธกรรมและสงแวดลอม หลอหลอมขนมาจนเปนอปนสยประจ าตวท าใหเปลยนแปลงคอนขางยาก อปนสยดงเดมถอเปนพนฐานบคลกภาพของบคคลทงดานบวกและลบ ซงไดมการจ าแนกบคลกภาพของมนษย ตามลกษณะอปนสย 16 ลกษณะ และมการสรางแบบทดสอบ 16PF (Sixteen personality of factor questionnaire) เพอวเคราะหบคลกภาพของบคคล ซงแบบทดสอบดงกลาวถกน ามาใชในกฬาคอนขางมาก

ภาพท 3.6 การจ าแนกบคลกภาพของมนษยตามลกษณะอปนสย 16 ลกษณะ ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

53

จากการศกษาทฤษฎอปนสยของออลพอรตและทฤษฎลกษณะเฉพาะของแคตเทลล ตางใหความเหนตรงกนวาโครงสรางของบคลกภาพของแตละบคคลเปนผลมาจากความสมพนธของกลมอปนสยภายในทแตกตางกนจนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะของแตละบคคล

ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning theory) นกจตวทยากลมนสวนใหญเปนนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยม จงใหความสนใจกบพฤตกรรม

ทมองเหนได (Overt behavior) มากกวาพฤตกรรมภายใน (Covert behavior) โดยมความเหนวาบคลกภาพของแตละบคคลเปนผลมาจากการเรยนร ซงเกยวของกบการวางเงอนไข การเสรมแรง และการเลยนแบบ ดงนนจงเรยกกลมทฤษฎบคลกภาพนอกชอวา “ทฤษฎกลมพฤตกรรมนยม” (Behavior theories) ซงประกอบดวย 2 ทฤษฎ คอ ทฤษฎการวางเงอนไขแบบจงใจกระท า และทฤษฎการเรยนรจากตวแบบ โดยสรปดงตอไปน

ทฤษฎการวางเงอนไขแบบจงใจกระท า (Operant conditioning theory) ผกอตงทฤษฎน คอ เบอรฮส สกนเนอร นกจตวทยาชาวอเมรกนทมชอเสยงในฐานะเจาของทฤษฎการวางเงอนไขแบบจงใจกระท า ซงเปนทฤษฎทไดรบความนยมแพรหลายโดยมแนวคด คอ บคลกภาพของบคคลขนอยกบวาพฤตกรรมใด เมอกระท าแลวไดรบความสข ความพงพอใจ หรอไดรบการเสรมแรง พฤตกรรมนนมแนวโนมจะเกดขนอก สวนพฤตกรรมใดกระท าแลวไดรบการลงโทษ พฤตกรรมนนมแนวโนมจะเลอนรางหายไป ดงนนพฤตกรรมของบคคลเปนผลจากการทบคคลไดเรยนรพฤตกรรมทแสดงออกในการสรางปฏสมพนธกบบคคลในสงคม โดยพฤตกรรมใดกตามเมอแสดงออกมาแลวเปนไปตามความคาดหวงของสงคมจะไดรบแรงเสรมทางบวกสวนพฤตกรรมใดไมเปนทพงประสงคจะไดรบการลงโทษ ดงนนจงท าใหบคคลเลอกทจะแสดงพฤตกรรมทไดรบการเสรมแรงและหลกเลยงพฤตกรรมทถกลงโทษ จนกอตวเปนรปแบบของบคลกภาพประจ าตวในทสด เชน นกกฬาทมความมงมน ตงใจ ขยนฝกซอม ผฝกสอนใหค าชมเชยอยเสมอดงนนพฤตกรรมทแสดงออกมาและไดรบการเสรมแรงท าใหนกกฬาเกดความพงพอใจและมแนวโนมจะแสดงพฤตกรรมนนอยเรอยๆ ในทาง ตรงขามหากนกกฬาแสดงพฤตกรรมไมเหมาะสมระหวางการฝกซอมหรอแขงขน เชน เสยงดง ทะเลาะววาท ขาดระเบยบวนย ผฝกสอนจะต าหน ตอวา หรอลงโทษ จงท าใหนกกฬาพยายามเลยงทจะแสดงพฤตกรรมเหลานน แรงเสรมทบคคลไดรบไมจ าเปนตองไดรบจากภายนอกเทานนอาจเกดจากภายในตวบคคลได เชน เมอนกกฬาแสดงพฤตกรรมใดออกมาแลวรสกมความพงพอใจกบการกระท าของตนเองเทากบเปนแรงเสรมภายในทเกดขนกบตนเองท าใหบคลกภาพนนปรากฏออกมาเรอยๆ ทงทบคลกภาพนนอาจไมเหมาะสมกบมาตรฐานทสงคมก าหนดไวกตาม ดงนนบคลกภาพตามทฤษฎการวางเงอนไขแบบจงใจกระท าจงหมายถง พฤตกรรมทแสดงออกจากการเรยนรทางสงคมทไดรบจากการเสรมแรงและการลงโทษ

ทฤษฎการเรยนรจากตวแบบ (Model learning theory) ผกอตงทฤษฎน คอ อลเบรต แบนดรา นกจตวทยาชาวแคนาดา ทเสนอแนวคดวาบคลกภาพของแตละคนเกดจากการทบคคลมการเรยนรจาก ตวแบบ (Model) ในสงคม โดยใชการสงเกต ซงเนนย าวาเปนการเลยนแบบไมใชลอกแบบ โดยบคคลจะเกบตวแบบในรปของรหสลบไวในสมอง ซงพรอมจะปรากฏขนเปนแบบอยางของบคลกภาพใหบคคลเลยนแบบไดตลอดเวลา ดวยเหตนจงเชอวาบคลกภาพทแสดงออกมาในดานตางๆ ไมวาจะเปนการพดจา การแตงกาย ทาทาง กรยามารยาท หรอพฤตกรรมอนๆ เปนเพราะบคคลนนมพฤตกรรมเลยนแบบทเกบไว หากแบงประเภทของตวแบบสามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะคอ

54

1. ตวแบบทเปนของจรง (Live modeling) หมายถง ตวแบบทบคคลมโอกาสสงเกตและ มปฏสมพนธไดโดยตรง เชน การทนกกฬาสงเกตหรอดตวแบบทมอยจรงจากผฝกสอนแลวพยายามปฏบต ตามสงทผฝกสอนแสดงออก หากสงสยสามารถซกถามไดตลอดเวลา

2. ตวแบบทเปนสญลกษณ (Symbolic modeling) หมายถง ตวแบบทเสนอผานสอ เชน วทย โทรทศน การตน นวนยาย หรอสอออนไลนตางๆ เปนการสงเกตหรอดตวแบบทเปนลกษณะสญลกษณ ทก าหนดขนมา เพอใหเกดการเรยนรและพฒนาทกษะกฬาตางๆ แตจะไมสามารถสอสารโตตอบระหวางกนได จากการวจยสวนใหญพบวาการทนกกฬาไดเหนผอนประสบความส าเรจ เชน จากการดวดโอ อานหนงสอ จะมประโยชนส าหรบนกกฬาทเพงฝกหดทกษะใหมๆ หากเปนไปไดชวงเรมตนการฝกทกษะกฬาควรมการใชตวแบบทมลกษณะใกลเคยงกบนกกฬา เชน อาย น าหนก สวนสง และระดบความสามารถ ซงจะชวยเพมระดบความเชอมนวาตนเองสามารถท าไดมากกวาการใชตวแบบทมลกษณะแตกตางกบนกกฬา นอกจากนนแลวการใชตนเองเปนตวแบบสามารถน าไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมไดเชนกน กลมทฤษฎการเรยนร ทางสงคมใหความส าคญกบบคคลและสงแวดลอมวาเปนปจจยส าคญตอการสรางบคลกภาพ โดยแตละคนจะมการแสดงพฤตกรรมตามการเสรมแรงหรอตวแบบทไดรบแตกตางกน จงมผลใหบคลกภาพทแสดงออกมาแตกตางกนออกไปดวย โดยสรปหลกการส าคญของกลมทฤษฎการเรยนรทางสงคม คอ บคคลมสมรรถภาพ บคคลรบรสมรรถภาพนน และบคคลมความเชอในสมรรถภาพและมงมนประกอบกจกรรมตามสมรรถภาพของตนเอง

จากทกลาวมาขางตน จะเหนไดวาถงแมแตละทฤษฎจะมแนวคดและความเชอทแตกตางกนอยบาง แตหากผฝกสอนน าจดเดนของแตละทฤษฎมาประยกตใชเพอการเรยนรบคลกภาพของนกกฬาจะท าใหเขาใจพฤตกรรมการแสดงออกของนกกฬาวาเกดขนไดอยางไร และหากนกกฬามบคลกภาพไมเหมาะสมผฝกสอนจะสามารถหาวธการปรบปรงแกไขใหมบคลกภาพทเหมาะสมตอไปไดอยางยงยนและเปนไปตามมาตรฐานของสงคม การพฒนาบคลกภาพของนกกฬามเปาหมายสงสด เพอใหนกกฬาเขาใจตนเองและพฒนาตนเองได อยางถกตองโดยไมหยดยง

ความแตกตางของบคลกภาพทางการกฬา

จากการศกษาเกยวกบบคลกภาพทางการกฬา พบวาลกษณะบคลกภาพของนกกฬามความแตกตางกนออกไปตามชนดกฬา เชน นกกฬาประเภททสรางกลามเนอ จะมความกงวลกบสขภาพรางกายและ ความเปนชายสง นกกฬาประเภทบคคลมความปรารถนาทจะท าใหดทสด ตองการมความเปนผน า และมความสามารถในการวเคราะหผอนไดด แตขณะเดยวกน มความยนดหรอยอมรบการกลาวโทษนอยกวานกกฬาประเภททม สวนนกกฬาประเภททมจะมความวตกกงวล มบคลกภาพแบบเปดเผย และตนตวกบสงตางๆ แตจะมความสามารถในการจนตนาการนอยกวานกกฬาประเภทบคคล สวนนกกฬาประเภทปะทะจะม ความเปนอสระและมอตตาการถอตนเองเปนทตงนอยกวานกกฬาทไมใชประเภทปะทะ (Weinberg & Gould, 2007)

การศกษาโครงสรางบคลกภาพของนกกฬา สามารถน ามาใชเปนแนวทางก าหนดโปรแกรมการฝกซอมใหเหมาะสมกบบคลกภาพของนกกฬาแตละบคคลโดยการท าความเขาใจกบความคด ความรสก และพฤตกรรม ทนกกฬาแสดงออกมานอกจากนนยงชวยประกอบการตดสนใจของนกกฬาในการเลอกเลนกฬา ทตนเองอยากเลนหรอมความสนใจและเหมาะสมกบบคลกภาพของตนเองมากทสด และหากผฝกสอนม ความเขาใจเกยวกบลกษณะบคลกภาพของบคคลจะสามารถชวยในการคดเลอกนกกฬาเพอเปนสวนหนงของทมไดเปนอยางด

55

ลกษณะบคลกภาพของการเปนนกกฬาทด นกกฬาทตองการประสบความส าเรจทางการกฬาและมความสขในการด าเนนชวต ควรมลกษณะ

บคลกภาพทด ดงตอไปน 1. มสขภาพรางกายสมบรณ แขงแรง ปราศจากโรคภยไขเจบ 2. มจตใจเบกบาน ยมงาย มอารมณขนอยางเหมาะสมกบสถานการณมองโลกในแงด 3. วาจาสภาพ ไพเราะ มมารยาททางสงคม 4. แตงกายสภาพ สะอาด เรยบรอย เหมาะสมกบกาลเทศะ 5. มความกระตอรอรน และกระฉบกระเฉง 6. มความซอสตยตอตนเองและผอน 7. มเหตผลและรจกใชวจารณญาณในการตดสนใจและกระท าสงตางๆ 8. มความสามารถในการควบคมอารมณ มความอดทนอดกลน 9. มความเชอมนในตนเอง ขณะเดยวกนพรอมรบฟงความคดเหนของผอน 10. มน าใจนกกฬา

การประเมนบคลกภาพ

การประเมนบคลกภาพ มวตถประสงคส าคญเพอตองการใหบคคลไดรบรตนเองวามบคลกภาพอยางไร อกทงยงเปนขอมลพนฐานในการพฒนาและปรบปรงบคลกภาพของแตละบคคล จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาบคลกภาพของบคคลเกดจากผลรวมของลกษณะทงภายในและภายนอก โดยเฉพาะบคลกภาพสวนใหญมกมาจากลกษณะภายในจตใจของตนเอง ซงมทงซอนเรนอยและบางสวนตนเองสามารถรบรได ดงนนนกจตวทยาจงมความพยายามทจะคนหาวธการตางๆ ในการดงสวนทเปนบคลกภาพภายใน เชน นสย ใจคอ ความคด ความเชอ เจตคต อารมณ ออกมาเพออธบายลกษณะภายนอกตางๆ ส าหรบวธการประเมนบคลกภาพสามารถท าไดหลายวธ ดงนคอ

1. การสงเกต เปนวธการทนยมใชกนมากส าหรบนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมการสงเกตเปนวธการทางธรรมชาตอยแลว แตในการศกษาจตวทยานนตองมหลกเกณฑรปแบบ และวธการแปลความหมายทแนนอน ทส าคญตองไมน าความรสกสวนตวเขาไปเกยวของโดยเดดขาด พฤตกรรมทสงเกตนนอาจเปนพฤตกรรมทวไปหรอพฤตกรรมเฉพาะ ขอดของวธการสงเกต คอ การเหนพฤตกรรมแบบตรงไปตรงมาท าใหทราบบคลกภาพทแทจรงของบคคลนน อยางไรกตาม ขอควรค านง คอ การใชวธการสงเกตเพอประเมนบคลกภาพนนตองไมใหผถกสงเกตรตววาตนเองก าลงถกสงเกต และควรใชเวลาในสงเกตนานพอสมควร เพอดความถของพฤตกรรมทแสดงออกจนมนใจวาเปนบคลกภาพทแทจรงของบคคลนน นอกจากนเพอใหเกด ความเทยงตรงผสงเกตจ าเปนตองจดบนทกรายละเอยดของพฤตกรรมบางชวงบางตอนใหชดเจนเพอปองกนความพลงเผลอหรออาจใชวธการประมาณคา โดยผสงเกตจะใหคะแนนบคลกภาพแตละประเภททสงเกต เหนได จากระดบสงสดไปจนถงระดบต าสด

2. การสมภาษณ เปนวธการทใชกนอยางกวางขวาง โดยทวไปมกมวตถประสงคเพอคดเลอกบคคลเขากลมเปนวธการทใชในการโตตอบระหวางผสมภาษณกบผถกสมภาษณเปนหลก อาจเปนลกษณะค าถามปลายเปดหรอปลายปดหรอค าถามทมความเฉพาะเจาะจง นอกจากจะเปนการพดคยซกถามแลวผสมภาษณยงมโอกาสสงเกตบคลกภาพควบคไปดวย การสมภาษณแบงออกเปน 2 วธ คอ

2.1 การสมภาษณอยางไมเปนทางการ เปนการสมภาษณทใชการตงค าถามกวางๆ เปนเรองทวไป ไมมความเฉพาะเจาะจง เพอเปดโอกาสใหผถกสมภาษณมอสระในการตอบอยางเตมท โดยทวไป

56

วธการนจะใหความส าคญกบการแสดงออกในการใชภาษาเพอการสอสารและบคลกภาพทาทางของผถกสมภาษณเปนหลก

2.2 การสมภาษณอยางเปนทางการ เปนการสมภาษณทผสมภาษณมการเตรยมค าถามทมความเฉพาะเจาะจงโดยเฉพาะไวลวงหนาตามวตถประสงคทตองการ เพอใหผถกสมภาษณแสดงทกษะ ประสบการณ ความร เจตคต คานยม ความคดเหนทมตอค าถามนน ถาผถกสมภาษณตอบไมตรงค าถาม ตอบไมชดเจนหรอตอบกวางเกนไป สามารถใหตอบใหมหรอตงค าถามใหมได วธการสมภาษณสามารถน าค าตอบทไดจากผเขารบการสมภาษณหลายคนมาเปรยบเทยบกน เพอหาบคคลทมลกษณะตรงตาม ความตองการของผสมภาษณมากทสด ส าหรบขอดของวธการสมภาษณ คอ เปดโอกาสใหผสมภาษณและผถกสมภาษณไดสนทนาพดคยโตตอบซงกนและกน อกทงยงมโอกาสสงเกตกรยาทาทาง น าเสยง การใชภาษา รวมทงความคด ความร เจตคต ความเชอ เปนตน ท าใหสามารถประเมนบคลกภาพของบคคลนนไดใกลเคยงกบสงทเปนจรง แตทงนอาจตองใชเวลาและใชทกษะในการประเมนรปแบบอนดวย เชน การสงเกตสวนขอเสย ของวธการสมภาษณ คอ ผขอรบการสมภาษณมกพยายามตอบค าถามใหดทสดทคดวาจะท าใหผสมภาษณพอใจ ซงไมอาจตรงกบความเปนจรงกได นอกจากนการประเมนบคลกภาพอาจเกดความคลาดเคลอนได หากผสมภาษณเกดความรสกทางบวกหรอลบตอผเขารบการสมภาษณการคดเลอกนกกฬาเขารวมทมนน นอกจากจะใหความส าคญกบระดบความสามารถของทกษะกฬาและความสมบรณของรางกายแลว การประเมนความคดหรอสภาพจตใจของนกกฬากเปนสงส าคญเชนกน การใชวธการสงเกตรวมกบ การสมภาษณจะท าใหผฝกสอนรจกนกกฬาไดมากขนทงในแงความคด เจตคต และอาจรวมถงพฤตกรรม ทแสดงออกตอสถานการณตางๆ ทงนวธการสงเกตและสมภาษณจะมประสทธผลมากถามการออกแบบ ขอค าถามและวางแผนการประเมนผลทดรวมถงความเชยวชาญของผท าหนาทสงเกตและสมภาษณดวย

3. แบบประเมนบคลกภาพ ถกสรางขนเพอตรวจสอบหาบคลกภาพทแทจรงโดยเฉพาะสวนทเปนบคลกภาพภายใน เนองจากการวเคราะหบคลกภาพภายในหลายดานจ าเปนตองไดรบขอมลทเทยงตรง ชดเจน และเชอถอได ซงวธการสงเกตหรอการสมภาษณอาจไมสามารถท าไดทงหมด แบบทดสอบบคลกภาพทสรางขนนนจะท าหนาทดงลกษณะบคลกภาพภายในทงทรตวหรอซอนเรนอยใหตอบสนองออกมาเปนพฤตกรรมภายนอกในรปแบบตางๆ โดยจะน าผลของการตอบสนองทางพฤตกรรมนนมาวเคราะห เพออธบายบคลกภาพภายในอกครงหนง อยางไรกตามผทจะใชแบบทดสอบเหลานตองไดรบการฝกฝนวธการใชงานและ แปลความหมายมาโดยเฉพาะ มฉะนนจะเกดผลเสยหายอยางมากกบผถกทดสอบแบบประเมนบคลกภาพมความแตกตางกบแบบทดสอบหรอขอสอบทวๆ ไป เพราะแบบประเมนบคลกภาพไมมคะแนนส าหรบการสอบผานหรอการสอบตก แตถกออกแบบมาเพอวดเจตคต นสยใจคอ และคานยมในมมมองทหลากหลาย ส าหรบแบบประเมนบคลกภาพทถกออกแบบส าหรบการน าไปใชกบนกกฬา (Cox, 2012) เชน

3.1 แบบประเมนแรงจงใจของนกกฬา (Athletic motivation inventory: AMI) เปนการประเมนบคลกภาพของบคคลทมความสมพนธกบการประสบความส าเรจทางการกฬา ประกอบดวย แรงขบ ความกาวราว การตดสนใจความรบผดชอบ ภาวะผน า ความเชอมนในตนเอง การควบคมอารมณ ความเขมแขงทางจตใจ ความสามารถในการเปนผน า การมสต และความเชอ แตทงนจากการน าแบบประเมนแรงจงใจของนกกฬาไปใชกบนกกฬาฮอกกน าแขง พบวาผลทไดจากการตอบแบบประเมนฯ มคาการท านายความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาต ามาก

3.2 แบบประเมนคณลกษณะการเปนแชมป (Wining profile athletic instrument)เปนการประเมนการมสตและความเขมแขงทางจตใจซงจากการน าแบบประเมนคณลกษณะการเปนแชมป ไปใชพบวานกกฬาระดบมหาวทยาลยกบนกกฬาอาชพมคณลกษณะการเปนแชมปแตกตางกน

57

สรป

บคลกภาพทางการกฬา หมายถง คณลกษณะโดยรวมทงหมดของบคคลหรอนกกฬา ซงประกอบดวย

คณลกษณะภายนอก ไดแก รปรางหนาตา กรยา ทาทาง และคณลกษณะภายใน ไดแก นสยใจคอ ความคด

ความเชอ เจตคต คานยม และอารมณ ซงคณลกษณะทงหลายเหลานเปนตวก าหนดรปแบบของพฤตกรรม การแสดงออกทางการกฬาจนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะตว อนมผลท าใหบคคลหรอนกกฬาคนนนแตกตางจากบคคลอน นอกจากนบคลกภาพยงเปนผลรวมอยางมระบบของพฤตกรรมตางๆ ตลอดจนเจตคตและคานยม ซงแสดงใหเหนถงคณลกษณะนสยเฉพาะตวบคคล อาจกลาวไดวาบคลกภาพเปนพฤตกรรม ทแสดงออกอยางคงเสนคงวา ซงท าใหบคคลมความแตกตางกน โดยเฉพาะเมออยในสถานการณทม ความเฉพาะเจาะจง

บคลกภาพเปนลกษณะเฉพาะของแตละบคคล ซงมความแตกตางกนไปตามแตละบคคล ซงสาเหตหลกทท าใหนกกฬามบคลกภาพแตกตางกน คอ พนธกรรมและสงแวดลอม และยงมปจจยอนๆ ทเกยวของกบการก าหนดรปแบบบคลกภาพของแตละบคคลดวย เชน ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว บรรยากาศและสมพนธภาพภายในครอบครวหรอภายในทมกฬา รวมถงสขภาพรางกายของแตละบคคล

การศกษาโครงสรางบคลกภาพของนกกฬา สามารถน ามาใชเปนแนวทางก าหนดโปรแกรมการฝกซอมใหเหมาะสมกบบคลกภาพของนกกฬาแตละบคคลโดยการท าความเขาใจกบความคด ความรสก และพฤตกรรม ทนกกฬาแสดงออกมานอกจากนนยงชวยประกอบการตดสนใจของนกกฬาในการเลอกเลนกฬา ทตนเองอยากเลนหรอมความสนใจและเหมาะสมกบบคลกภาพของตนเองมากทสด และหากผฝกสอนม ความเขาใจเกยวกบลกษณะบคลกภาพของบคคลจะสามารถชวยในการคดเลอกนกกฬาเพอ เปนสวนหนงของทมไดเปนอยางด

ค าถามทายบทท 3

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของบคลกภาพทางการกฬามาใหเขาใจ 2. จงระบถงปจจยทมอทธพลตอบคลกภาพของนกกฬามาใหเขาใจ 3. จงอธบายทฤษฎบคลกภาพทางการกฬามาพอสงเขป 4. จงอธบายลกษณะบคลกภาพของการเปนนกกฬาทด 5. จงอธบายหลกการประเมนบคลกภาพทางการกฬามาใหเขาใจ

58

เอกสารอางอง

พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศกในพระบรมราชปถมภ.

Cox, R.H. 2012. Sport psychology : Concept and Applications. 7th edition. McGraw – Hill Company, USA.

Weinberg, R.S. & Gould, D. 2007. Foundations of sport and exercise psychology. 4th ed. Illinois. Human Kinetics.

59

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4 ความวตกกงวลทางการกฬา

(Anxiety in Sport) หวขอเนอหา

1. ความหมายของความวตกกงวล 2. ประเภทของความวตกกงวล 3. สาเหตของความวตกกงวลทางการกฬา 4. ความวตกกงวลในการแขงขนกฬา 5. ระดบความวตกกงวลในการแขงขนกฬา 6. ทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวล 7. การวดความวตกกงวลทางการกฬา 8. การจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา 9. วธการควบคมความวตกกงวล 10. ผลกระทบของความวตกกงวล 11. การประเมนความวตกกงวล

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของความวตกกงวลทางการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงประเภทและสาเหตของความวตกกงวลทางการกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงแบบทดสอบตางๆ ความวตกกงวลทางการกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงวธการจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา 6. เพอใหนกศกษาทราบถงการประเมนความวตกกงวลทางการกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของความวตกกงวลทางการกฬา 2. นกศกษาสามารถระบประเภทและสาเหตของความวตกกงวลทางการกฬา 3. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถระบแบบทดสอบตางๆ ความวตกกงวลทางการกฬา 5. นกศกษาสามารถอธบายวธการจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา 6. นกศกษาสามารถอธบายหลกการประเมนความวตกกงวลทางการกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบความวตกกงวลทางการกฬา 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬา

60

5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม 6. อาจารยนดหมายใหนกศกษาทกคนมาฝกภาคปฏบตเกยวกบวธการลดความวตกกงวลทางการ

กฬาเบองตนในโอกาสตอไป 7. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบการฝกภาคปฏบตวธการลดความวตกกงวล

ทางการกฬาเบองตน สอการสอน

1. คลปวดทศนเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 4 ความวตกกงวลทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 4

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

61

บทท 4 ความวตกกงวลทางการกฬา

(Anxiety in Sport)

ความวตกกงวลทางการกฬา เปนเรองทไดรบความสนใจอยางมาก งานวจยเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬาในตางประเทศไดรบความสนใจมากขนอยางเปนล าดบตงแต ค.ศ.1950 และเดนชดมากขนใน ชวงตนศตวรรษท 20 มการขยายผลการศกษาและผลการวจยไปสนกกฬาและผฝกสอนอยางรวดเรว โดยเฉพาะในชวงปลาย ค.ศ.1970 และชวงตน ค.ศ.1980 ส าหรบประเทศไทย วนชชา (2552) ไดรวบรวมงานวจยทางจตวทยาการกฬาทมการศกษาในชวงป พ.ศ.2540 – พ.ศ.2551 พบวา ความวตกกงวลทางการกฬาไดรบความสนใจมากเปนอนดบท 2 รองมาจากการฝกทกษะทางจตใจ ความหมายของความวตกกงวล

ความวตกกงวล (Anxiety) มรากศพทมาจากภาษากรกวา “To press tight” หรอ “To strangle” หมายถง รดใหแนน และมาจากภาษาลาตนวา “Angere” มค าแปลในภาษาองกฤษวา “To vex, trouble” หมายถง รบกวน ท าใหยงยากซงมความหมายไปในทางทแสดงถงความไมสขสบาย

ความวตกกงวล (Anxiety) เปนอารมณทผสมผสานระหวางความกดดนตางๆ เปนปจจยในการแสดงออกในการแขงขนกฬา ซงมผสนใจอยางกวางขวาง และไดมผใหความหมายของค าวา “ความวตกกงวล” ในทศนะตางๆ กน ซงผวจยขอน าเสนอเปนแนวทางในการศกษา ดงตอไปน

ความวตกกงวลเปนความรสกของการเตรยมพรอมเผชญหนากบสงทจะเกดขนและความเปลยนแปลงตางๆ ทไมคนเคย ภาวะเชนนเกดขนเมอบคคลตระหนกวามอะไรบางอยางคกคามตอตน แตยงไมสามารถ ลงมอจดการกบสงนนได เนองจากวายงไมไดเกดขนจรงๆ หากสงนนไดเกดขนแลว หรอบคคลนนไดร อยางแจมชดความวตกกงวลกจะหมดไป เพราะไมตองเตรยมพรอมทจะเผชญปญหา และภาวะอารมณชนดอนจะเขามาแทนทความวตกกงวล และเชอวาประสบการณใหมทงหลายทบคคลไมเคยเผชญพบมากอนสามารถกอใหเกดความวตกกงวลไดทงสน ไมวาประสบการณนนนาจะพงพอใจหรอไม

ความวตกกงวลเปนลกษณะควบคกบความกลวในแงอารมณแบบชววทยา กลาวคอ ความกลวเปนการตอบสนองของสงทมชวตตออนตรายทมอยจรงภายนอก แตความวตกกงวลเปนการตอบสนองตออนตรายทมอยภายใน ทท าทาจะปรากฏในความรสกส านกจนกระทงเกดแรงกระตนภายในใหมการโตตอบจรงๆ พฤตกรรมทแสดงถงความวตกกงวลของบคคลโดยทวไป อาจจ าแนกออกเปนลกษณะตางๆ ไดดงน

1. อารมณออนไหว (Affected by Felling) คอ ลกษณะทโกรธงาย เสยใจ ดใจงาย หวนไหวไปกบค าพดหรอการกระท าของผอนงาย มอาการเมอยทางประสาท หงดหงด กงวลใจ

2. ขอาย (Shy) คอ ลกษณะทหลกเลยงการเผชญหนากบเพศตรงขาม ไมชอบตดตอกบผอน ขขลาด 3. ระแวง (Suspecting) คอ ลกษณะทไมไวใจใคร ถอความเหนของตวเปนใหญชางระแวง อจฉา

รษยา 4. หวาดกลว (Apprehensive) คอ ลกษณะหวาดกลว ตนเตน ตกใจงาย มความรสกไมปลอดภย

เศราหมอง ชอบตคนอน 5. ไมมวนยในตนเอง (Undisciplied Self-Conflict) คอ ลกษณะทท าอะไรตามสบายไมมระเบยบ

ไมปฏบตตามกฎของสงคม มความขดแยงในตนเอง 6. เครงเครยด (Tense) คอ ลกษณะทมแรงกระตนสง ตนเตน ตกใจ หงดหงด ใจรอน

62

ความหมายของความวตกกงวลสามารถสรปได ดงน 1. ความวตกกงวล คอ ความกงวลอนวาวนสบสนวาอาจมสงทเลวรายเกดขนในอนาคต 2. ความวตกกงวล คอ ความไมสบายใจอนเนองมาจากความปรารถนาอนแรงกลา และแรงขบไมอาจ

ไปถงเปาหมายทตองการได 3. ความวตกกงวล คอ ความกลวตอเนองทอาจสงเกตเหนไดแตอยในระดบต า 4. ความวตกกงวล คอ ความรสกวาตวเองถกคกคาม ซงเปนการคกคามทนากลว โดยบคคลนนไมอาจ

บอกไดวาสงทเคารสกวามาคกคามนนคออะไร

ความวตกกงวล หมายถง แนวโนมของบคคลทตอบสนองตอเหตการณหรอสถานการณนน จะท าใหเขาตองเสยความภาคภมใจ (Self Esteem) ความวตกกงวลตางจากความกลวธรรมดาในแงทวา สงทมากระท านนมกจะกระท าตอความภาคภมใจของบคคลมากกวาทจะกระท าตอรางกายของบคคลนน เชน บคคลจะรสกกลวเมอสนขจะกด แตจะเสยความวตกกงวลเมอเขาตองเสยความภาคภมใจในตนเอง

พชต เมองนาโพธ (2543) ไดใหความหมายของลกษณะของความวตกกงวลทง 2 ดาน ไวดงน 1. ความวตกกงวลทางกาย (Somatic Anxiety) คอความรสกของรางกายทเกดขนจากการตอบสนอง

ตอสงเราของรางกาย มลกษณะเฉพาะและแสดงออกมาทางรางกาย เชน การตงตวของกลามเนอ อาการสน ความรสกปนปวน เปนตน อาการทเกดขนอาจท าใหการแสดงความสามารถลดลง เพราะนกกฬากงวลกบความรสกของตนเองมากเกนไป หรอเกดการเคลอนไหวบางอยางทไมสามารถควบคมได เกดการผดเพยนของทกษะการแสดงความสามารถเปนตน ความวตกกงวลหรอความเครยดทางกายน มกจะเกดขนจากสภาพแวดลอม และจากสภาพอารมณของนกกฬานนเอง ความวตกกงวลลกษณะนจะเกดขนในชวงระยะ เวลาสน และหายไป อยางไรกดการเกดความเครยดทางกายแมในระยะเวลาสน กอาจจะท าใหเกดผลเสย ตอการแสดงความสามารถไดมากโดยเฉพาะอยางยงการท าใหเกดการน าไปสความวตกกงวลทางจตใจตอมา

2. ความวตกกงวลทางจตใจ (Cognitive Anxiety) คอความรสกทางจตใจของนกกฬาในการเผชญหนากบความทาทาย ความเครยดประเภทนมกมสาเหตมาจากความคดในแงลบของนกกฬาเปนความเครยดไมแสดงออกมาทางรางกาย ความคดในแงลบนจะท าใหระดบการแสดงความสามารถลดลง เนองจากนกกฬาคดในแงลบจนไมมสมาธ ลมรายละเอยด ขาดความเชอมนในตนเอง และขาดความมนใจในการแสดงความสามารถใหดทสดของนกกฬา นอกจากนนความคดในแงลบหรอความเครยดทางดานจตใจน ยงน าไปสความตงเครยดทางกายทเพมมากขนและมผลรายตอการแสดงความสมารถมากขนไปอกไดเชนกนลกษณะอาการพฤตกรรมเหลานงายตอการสงเกต ดงนนผฝกสอนสามารถสงเกตพฤตกรรมตาง ๆ ของนกกฬาไดวามความวตกกงวลมากนอยเพยงใด ซงเมอผฝกสอนรจกสงเกตลกษณะอาการทางพฤตกรรมเหลานแลว จะเปนประโยชนอยางมากตอการจดระดบความวตกกงวล และจดการกบความเครยดของนกกฬา

สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย (2542) กลาววา ความวตกกงวลเปนสภาพทางอารมณ อนไมพงปรารถนาของบคคลทรสกหวนกลว ไมสบายใจ ลมเหลว หรอเปนผลจากการคาดเหตการณลวงหนาตอเหตการณหรอสถานการณทจะเกดขน ถาบคคลใดมระดบความวตกกงวลทสงหรอต าเกนไปจะท าใหเปนผลตอสภาพรางกาย และสมรรถภาพการท างานของรางกายลดลง แตถาระดบความวตกกงวลของคนเราอยในระดบทเหมาะสมกจะท าใหเกดประโยชนได ซงสอดคลองกบ ศลปชย สวรรณธาดา (2532) กลาวไววา ถานกกฬามความวตกกงวลสงจะควบคมพฤตกรรมตนเองไมได เปนสาเหตใหความสามารถทแสดงออกต ากวามาตรฐานทคาดไวเพอใหแสดงความสามารถไดเตมท นกกฬาจะตองเรยนรกศโลบาย ควบคมความวตกกงวลใหอยในระดบทเหมาะสม

63

สปราณ ขวญบญจนทร (2541) ใหความหมายของความวตกกงวลไววา ความวตกกงวล (Anxiety) หมายถง ความรสกกลวตอสงทจะเกดขนจากการคาดการณลวงหนาวาจะผดหวง ลมเหลว หรอเปนอนตราย ความวตกกงวลทเกดขนไดจากประสบการณทไดรบมาในอดต และสภาพอารมณทเกดขนในขณะนนดวย ความวตกกงวลมอทธพลตอการแสดงความสามารถของนกกฬามากและความวตกกงวล แบงออกไดเปน 2 แบบ คอ

1. ความเครยดทางบวก (Eustress) ความเครยดแบบนถามระดบทไมสงมากไป จะชวยใหนกกฬาแสดงความสามารถทางกฬาดมากขน

2. ความเครยดทางลบ (Distress) ความเครยดแบบนถามระดบสงหรอต ามากเกนไปท าใหนกกฬาแสดงความสามารถทางกฬาลดต าลงกวามาตรฐานเดม

ความวตกกงวลเปนสภาพทางอารมณทถกกระตนภายในจนกอใหเกดความรสกไมสบายใจ และท าใหบคคลนนมความล าบากในการปรบตว ตอสภาพการณเฉพาะอยาง ไดสอดคลองกบ สปลเบอรเกอร (Spielberger) ทเสนอไววา ความวตกกงวล เปนอารมณทผสมผสานระหวางความกดดนตาง ๆ ทมตอการกระท าและมผลตอความรสกหรออารมณทมผลโดยตรงตออารมณทเปนลบ และเปนความรสกทตอบสนองตอการกระตนทางสรรวทยา นกกฬาเกดความวตกกงวลกอน ขณะแขงขน และหลงการแขงขนดวยความรสก ทเกบกด ไมสบายใจ ความรสกกงวลใจในขณะทรางกายไดรบแรงกดดนสง

จากทกลาวมาขางตนพอสรปไดวา ความวตกกงวลเปนสภาพทางอารมณอนไมพงปรารถนาของบคคลทรสกหวนกลวตอเหตการณทจะเกดขนลวงหนา ถาบคคลมระดบของความวตกกงวลสงหรอต าเกนไปจะท าใหเปนอนตรายตอสภาพรางกาย และสมรรถภาพการท างานของรางกายลดลง แตถาระดบความวตกกงวลอยในระดบทพอเหมาะกจะท าใหสมรรถภาพการท างานของรางกายสง ประเภทของความวตกกงวล

ประเภทของความวตกกงวลในการแขงขนกฬา สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. ความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย (Trait Anxiety หรอ A-Trait) เปนความวตกกงวลทสมพนธ

กบบคลกภาพของแตละบคคล เปนลกษณะทางจตวทยาทคอนขางจะคงท เกดบอย และคาดเดาไดคอนขางแนนอน ถงแนวการคด การสนองตอบหรอการแสดงอารมณและแนวการประเมนสถานการณตาง ๆ ไปในทางลบวามขอเรยกรองเกนความสามารถของตน จงประเมนสถานการณวายาก เกดความกดดน โดยเฉพาะ อยางยงเมอเผชญกบสถานการณทคบขนหรอมความกดดนสง เชน การแขงขนรอบชงชนะเลศหรอการพดใน ทสาธารณะวาทกครงทมเหตการณคบขนเชนนมกกงวลวาจะพลาดแน ผชมตองไมชอบและตนเองมกเลนได ไมดทกครง ซงเปนความคดในทางลบทงสน

2. ความวตกกงวลเฉพาะสถานการณ (State Anxiety หรอ A-State) เปนความวตกกงวลทเกดขนทนท (Right-now) เมอประสบกบเหตการณตาง ๆ เปนความคด อารมณ หรอประเมนวาขอเรยกรอง ของเหตการณเฉพาะหนานนเกนกวาความสามารถทมอยจรง ความวตกกงวลเฉพาะสถานการณเปน ความวตกกงวลทเปลยนแปลงตลอดเวลาตามความคดขณะนน โดยปกตความวตกกงวลเฉพาะสถานการณนสมพนธกบความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย ซงสอดคลองกบ มารเตนส (Martens) ทออกแบบโครงสรางของความวตกกงวลไว อธบายวา ความวตกกงวลมรากฐานมาจากแรงกระตนทมสาเหตและกอใหเกดการแปลความหมาย หรอรบรวาจะมการขมขและอนตรายแกตวเอง ท าใหรางกายตอบสนองโดยความกงวลลกษณะเฉพาะสถานการณ (A-State)

64

A-Trait

ของการแขงขน

สภาพการแขงขน การรบร การตอบสนอง A-Trait

ตารางท 4.1 ความสมพนธของความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย

ความสมพนธของความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย (A-Trait) และความวตกกงวลเฉพาะ

สถานการณ (A-State) คอ ในบคคลทมความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยสงเมอไดรบสงเราทท าใหเกด ความไมพงพอใจหรอจะท าใหเกดอนตราย ระดบความวตกกงวลเฉพาะสถานการณทมอยจะเปนตวเสรมหรอไปประกอบความวตกกงวลเฉพาะสถานการณใหมความรนแรง และมระยะเวลาการเกดนานมากกวาบคคลทมความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยต ากวา นอกจากนนในบคคลทเกดความวตกกงวลเฉพาะสถานการณบอยครง โดยในแตละครงจะมความรนแรงหรอไมกตามอาจจะสงผลใหบคคลนนมความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยในระดบสงขน สาเหตของความวตกกงวลทางการกฬา

สาเหตของความวตกกงวลนน อาจมสาเหตไดหลายประการซง ลาซารส (สปราณ ขวญบญจนทร, 2541; อางองจาก Lazarus, 1976) กลาวไววา ความวตกกงวล เกดเพราะความผดพลาดในการคดบคคล มแนวโนมในการคด ดงน

1. บคคลจะตองตดสนความเปนไปไดทสถานการณทก าลงเผชญอยจะท าใหเขาเกดอนตรายไดมากเกนความเปนจรงและประเมนระดบอนตรายสงเกนไป

2. บคคลจะประเมนความสามารถของตนเองในการควบคมปญหามากเกนไป 3. บคคลมกจะมลกษณะแนวโนมในการคดตดตอสถานการณไปในทางลบ โดยไมสนใจหาผลบวก

ทมอย 4. บคคลมกคดวามสถานการณทไมนาจะมอนตราย อาจน าไปสอนตรายได

หลกการทท าใหเกดความวตกกงวลดงตอไปน 1. ความเชอมนในตนเองลดลงเมอแขงแพ กลวจะเสยศกดศร เสยหนา 2. อนตรายทางกายภาพ กลวการบาดเจบจากการแขงขน กลวการถกท าราย 3. ความรสกไมอาจวางใจในสถานการณขางหนา ไมรวาจะเกดสถานการณอะไรบางในเกมการแขงขน 4. การชะงกของกจกรรมทเคยกระท าสม าเสมอ กลววาเวลาแขงขนจะเกดการผดพลาด เลนไดไมด

เหมอนเวลาฝกซอม 5. การประเมนคณคาจากสงคม กลวไดรบการประเมนคณคาไปในทางลบ เมอเปนฝาย

แพการแขงขน

65

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณะสข (2541) ไดจ าแนกปจจยทกอใหเกดความวตกกงวลไวดงน 1. ปจจยทกอใหเกดความวตกกงวลทมาจากภายในตวบคคล มปจจยหลายอยางในตวบคคล

ทกอใหเกดความวตกกงวล ปจจยเหลาน ไดแก 1.1 โครงสรางทางรางกายและสภาวะทางสรรวทยา โครงสรางของรางกายเปนสวนทไดรบ

การถายทอดมาจากบรรพบรษ บางคนไดรบในสวนทดของบดา มารดา ท าใหโครงสรางของรางกายสมบรณและมสขภาพด บางคนไดรบในสวนดอยของบดา มารดา ท าใหรางกายเตบโตอยางไมสมบรณเกดโรคตางๆ ไดงาย ความสามารถทซอนแฝงอยมนอย ท าใหมความสามารถในการแกปญหาไมด ทนตอสภาวะความเครยดไดนอย ท าใหเกดความวตกกงวลได

1.2 ระดบพฒนาการ สภาพรางกายทมการเจรญเตบโตและพฒนาไมปกตท าใหเกดโรคไดงาย เชนเดยวกบสภาพจตใจ ทมพฒนาการไมด มแนวโนมทจะเกดความเครยดไดงาย ทงนเนองมาจากความ ไมสมดลกนระหวางความคาดหวงของบคคลอนกบความสามารถของบคคล ในการตอบสนองตอความหวงนนๆ ระดบพฒนาการของจตใจ อารมณ มผลตอการรบรและแปรเหตการณ โดยระดบพฒนาการทไมดท าใหมการรบร แปลเหตการณและแกปญหาไมตรงกบความจรง ซงมผลใหปญหาไมไดรบการแกไข และกอใหเกดความเครยด ความวตกกงวลตามมา

1.3 การรบร และแปลเหตการณทกอใหเกดอารมณ กลว โกรธ เกลยด กงวล หรอ ตนเตน ถอวาเปนเหตการณทกอใหเกดความเครยด ท าใหรางกายถกกระตน และมการตอบสนองทางดานสรรวทยา การทบคคลจะมอารมณ กลว โกรธ เกลยด หรอกงวลไดนนขนอยกบการรบรและมการตอบสนองตอเหตการณทแตกตางกน ทงน เพราะบคคลมความตองการขนพนฐานทแตกตาง ๆ กน มประสบการณชวตไมเหมอนกน มความคาดหวง ทศนคต และมองโลกทไมเหมอนกน ดงนนการรบรจงเปนสงทส าคญทจะท าใหบคคลตอบสนองตอเหตการณไปในทางทดหรอในทางทเลวรายกเปนได

2. ปจจยทกอใหเกดความวตกกงวล ความเครยด ทมาจากสงแวดลอมภายนอกตวบคคล 2.1 สงแวดลอมทางกายภาพ กอใหเกดความเครยดได เชน สภาพอากาศทรอนหรอเยน

เกนไป แสงสวางทจาหรอมดเกนไป สภาพอากาศทไมบรสทธ มกลนหรอมควนพษ นอกจากนการขาดแคลนปจจยทจ าเปนในการด ารงชวต เชน อาหาร น า เครองนงหม ทอยอาศยและยารกษาโรค กท าใหเกดความเครยดได

2.2 สงคมและสมพนธภาพกบบคคลอน สภาพสงคม และการมสมพนธกบบคคลรอบขาง อาจเปนสงทชวยลดหรอกอใหเกดความเครยด ในขณะเดยวกน เชน การไมปองดองกนของบคคลในครอบครว การทะเลาะเบาะแวง และโตเถยงกน เปนสงทกอใหเกดความเครยดในครอบครว การอจฉารษยากน เปนตนเหตท าใหจตใจไมสงบกอใหเกดความเครยดทางดานจตใจสภาพความเปนอยทแออดกสามารถกอใหเกดปญหาตางๆ อนเปนเหตใหเกดความเครยดได เชน การววาท การแกงแยงกน เปนตน นอกจากน การขาดเพอน การตองอยคนเดยวอยางโดดเดยวเปนสงทกอใหเกดความเครยดได

2.3 สภาวการณและเหตการณอน ๆ สภาพการณทเลวราย และเหตการณทกอใหเกด ความชนชมยนด เปนเหตการณทท าใหบคคลตองมการปรบตว การปรบตวจะเปนสงทท าใหบคคลเกดความเครยดขนได ดงนนจงแยกสภาวการณทกอใหเกดความเครยด เปน 2 ประเภท ไดแก

2.3.1 สภาวการณทกอใหเกดความเครยดความชนชมยนด เปนสภาวการณทท าใหบคคลตองมการปรบตวและเกดการเปลยนแปลง เหตการณเหลานไดแก การแตงงาน การตงครรภ การคลอดบตร การจบการศกษา การเขาท างานใหม การเลอนต าแหนงและการไปศกษาตอตางประเทศ เปนตน

66

2.3.2 สภาวการณทกอใหเกดความรนทดใจ เศรา และสะเทอนใจ เหตการณเหลาน ไดแก การหยาราง สมาชกในครอบครวเจบปวย สามหรอภรรยาเสยชวต การไมประสบความส าเรจในการท างาน สภาพเศรษฐกจททรดลง และการเกษยณอาย เปนตน

ศลปชย สวรรณธาดา (2533) ไดสรปสาเหตของความวตกกงวลวา 1. การขาดความเชอมนในความสามารถของตนเอง ความจรงแลวสถานการณการแขงขนอาจไมได

กอใหเกดความวตกกงวลแตความคดวาตนเองจะแสดงความสามารถต า ไดรบความพายแพตางหากทกอใหเกดความวตกกงวล การคดในทางทไมดเกยวกบความสามารถของตนเองจะบดเบอนสงทก าลงเผชญอย

2. การเชอมนในความวตกกงวลและคดวาตนเองจะตองมความวตกกงวล เปนอกสาเหตหนง นกกฬาบางคนรสกวาตนเองไมกระตอรอรน และพรอมทจะแขงขนจนกวาจะรบรถงความวตกกงวลทจะเกดขน ทงรางกายและจตใจ

3. ความสามารถทจะแสดงออกในการแขงขนทผานมาต ากวามาตรฐานของตนเอง มความรสกวาเหตการณท านองนจะเกดขนอกในการแขงขนครงตอไป ถานกกฬายอนกลบไปคดถงความผดหวงหรอพายแพทเกดขนครงทแลว และรสกกงวลเกยวกบเหตการณนนอกกจะท าใหนกกฬาผนนรสกวตกกงวลมากยงขน

4. การเชอวาคณคาของตนเองขนอยกบการแขงขน ความคดนจะกอใหเกดความวตกกงวลอยางสง ความส าคญของสถานการณแขงขนอาจบนทอนหรอท าลายการยอมรบนบถอจากบคคลอนๆ ดงนนใน การแขงขนทมความส าคญ เชน การแขงขนเพอประเทศชาต นกกฬาจะมความวตกกงวลสงกวาทงรางกายและจตใจ ท าใหการแสดงความสามารถต ากวาทคาดหวงจากสาเหตการเกดความวตกกงวลทนกวชาการตางๆ ไดกลาวไว สามารถสรปไดวา ปจจยทกอใหเกดความเครยดตอบคคลนน มทงปจจยภายในบคคล และปจจยจากสงแวดลอมภายนอกตวบคคล ซงปจจยเหลานเปนแรงผลกดนใหบคคลมปฏกรยาตอบสนองทงรางกายและจตใจเพอใหรกษาสมดลของตนเองไวได ความวตกกงวลในการแขงขนกฬา

จากการศกษาความสมพนธระหวางความวตกกงวลกบการแขงขนกฬา (Anxiety and Sport Competition) มารเตนส (ปราณ อยศร. 2542; อางองจาก Martens. 1987) ไดแบงออกเปน 3 ชวง ประกอบดวย

1. ความวตกกงวลกอนการแขงขน (Pre Competition Anxiety) มสาเหตดงน 1.1 ความวตกกงวลวาศกดศร (Ego) จะลดลง กลวเสยหนาจงตองรกษาหนาของตวเอง

ดงนนความรสกกลวแพ กลวเสยหนา หรอกลววาความเชอมนในตนเองจะถกท าใหลดลงกลวอายหากแพ หรอกลวโคชตอวา ตเตยนหากแพ รวมทงกลววาสอมวลชนจะวจารณไปในทางทไมดหากเลนแพ และทส าคญทสดคอการสญเสยความเชอมนในตนเองหรอความสามารถทม

1.2 ความหวงผลเปนลบ (Positive Anticipation) หากมการหวงผลเลศเกดจาก ความเชอมนในความสามารถของตนเอง หรอการถกคาดหวงผลเลศจากโคช เพอนรวมทม พอแม ผปกครอง จะท าใหเกดความกดดน และตอเนองไปจนถงความรสกวตกกงวลกอนการแขงขนเพราะกลววาผลการแขงขนจะไมเปนไปตามคาดหวงทงของตนเองและคนรอบขาง

1.3 กลวผลทเปนลบ (Negative Outcome Certainly) กลววาผลการแขงขนจะออกมาไมด ซงเทากบเปนการรบรผลทแนชดจากการแขงขนนนคอความพายแพทเปนจรงทยอมรบไมไดวาตนลมเหลว ซงเทากบเปนการยอมรบวาตนดอยความสามารถอาการทแสดงถงความวตกกงวลกอนการแขงขนกฬานน อาจสงเกตไดหรอถกเกบกดไวไมแสดงอาการ แตอยางไรกตามเมอมความเครยดกบการแขงขน มกแสดง

67

อาการไดทงการเปลยนแปลงทางสรระ เชน ทองปนปวน ปวดปสสาวะ เหงอออกมาก สนทวรางกาย หายใจผดจงหวะ และการเปลยนแปลงทางอารมณ เชน ฉนเฉยวหงดหงดงาย รวมทงพฤตกรรมเปลยน เชน การเดนไปมาไรความหมาย พดมากผดปกต เปนตน

2. ความวตกกงวลระหวางการแขงขน (Competition Anxiety) นกกฬามความวตกกงวลในขณะแขงขนแตกตางกน นกกฬาทมความวตกกงวลในขณะแขงขนสงมกจะประเมนการแขงขนเปนสถานการณ ทนากลว มความกดดนและมความวตกกงวลสงกวา บอยกวา นกกฬาทมความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยในการแขงขนต า

3. ความวตกกงวลหลงการแขงขน (Post Competition Anxiety) จากการศกษาพบวา นกกฬา ทงหญงและชายมความวตกกงวลหลงการแขงขนทงสน นกกฬาทชนะมกมความวตกกงวลหลงการแขงขน นอยกวาทมแพ เพราะกลววาจะไดรบการตอบสนอง หรอค าวจารณทไมดจากคนรอบขาง นกกฬาบางคน อาจตอบสนองความวตกกงวลหลงการแขงขนในลกษณะทแตกตางกนได แมวาไมปรากฏความวตกกงวล กอนการแขงขนเลย เชน จากการสมภาษณ จอย ซลก (Joy Selig) แชมเปยนกฬายมนาสตกส มหาวทยาลยแหงรฐโอเรกอน ประเทศสหรฐอเมรกา ใหสมภาษณวา เธอไมมความวตกกงวลหรอแสดงอาการวตกกงวล กอนการแขงขนแตหลงการแขงขนเกดความเครยด และนอนไมหลบประมาณ 2 – 3 คน เพราะยงเหนภาพ ไดยนเสยงการแขงขน รบรถงความรสกเกรงของกลามเนอ รบรถงความกงวลในขณะแขงขนในแตละอปกรณ ซงอาการนเรยกวา Delayed Anxiety โดยปกตนกกฬาทแพหรอรบรวาตนลมเหลวมกมความวตกกงวล หลงการแขงขนมากกวานกกฬาทชนะความวตกกงวลทางจตกอนการแขงขนจะเรมมระดบสงขน และจะยงคงสงขนเรอยๆ และจะมความคงทเมอเขาสชวงการแขงขน ในทางตรงกนขาม ความวตกกงวลทางรางกาย กอนการแขงขนจะยงคงต า จนกระทงกอนการแขงขนประมาณ 24 ชวโมง ความวตกกงวลจะเพมขน อยางรวดเรวจนถงชวงเขาสการแขงขน และเมอการแขงขนเรมขนความวตกกงวลทางกายจะลดลง อยางรวดเรว ในขณะทความวตกกงวลทางจตจะผนแปรอยตลอดการแขงขน ทงนจะขนอยกบความนาจะเปนของผลการแขงขนวาจะประสบความส าเรจหรอลมเหลว ความสมพนธระหวางความวตกกงวลตามสถานการณกอนการแขงขนและชวงเวลาการแขงขน แสดงไดดงน

ภาพท 4.1 กราฟแสดงการเปลยนแปลงความวตกกงวลตามสถานการณกอนการแขงขน ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

68

ระดบความวตกกงวลในการแขงขนกฬา ความวตกกงวลจะกอใหเกดประโยชนหรอโทษ ยอมขนอยกบระดบของความวตกกงวล

ความเหมาะสมกบสถานการณ ความกงวลในระดบทเหมาะสมจะกอใหเกดประโยชนตอการเลนกฬา หรอ ตอการประกอบกจกรรมอนๆ ในชวตประจ าวน แตถาอยในระดบต าหรอสงเกนไปกจะท าใหเกดโทษได

ศรพร จรวฒนกล (2530) ไดอธบายผลของความวตกกงวลไววา ความวตกกงวลทเกดขนกบบคคล ในแตละครง แตละบคคล จะมความรนแรงไมเทากน ความรนแรงจะมากหรอนอยเพยงใดนนขนอยกบวาบคคลรบรตอสงทมาคกคามวาเปนอนตรายมากนอยเพยงใดซงสงทคกคามนนอาจจะมอยจรงหรอเปนเพยงความคดของบคคลเองกได ความวตกกงวลทเปนปกตมระดบการแสดงออกทสมพนธกบสาเหตและจะไมคงอยตลอดเวลา สวนระดบความวตกกงวลทไมเปนปกต มระดบการแสดงออกทไมสมพนธกบสาเหตและจะคงอยตลอดเวลาและยงกลาวถงระดบความวตกกงวลทง 4 ระดบ ไวดงน

1. ระดบต า (Mild Anxiety) บคคลทมลกษณะการตนตวด กระตอรอรน สามารถสงเกตการณสงแวดลอมตางๆ ไดด เรยนรได มความคดรเรม สามารถมองเหนความเกยวเนองของเหตการณและอธบายเรองราวตางๆ ใหคนอนทราบไดชดเจน

2. ระดบกลาง (Moderate Anxiety) บคคลรบรสงตางๆ ไดนอยลง สนใจ ตนตว มสมาธตอสงหนง สงใดโดยเฉพาะ การรบรตอสงแวดลอมนอยลง ความสามารถในการมองสถานการณแปลความหมายตางๆ นอยลงและจ ากด มความรสกทาทาย ตองการแกปญหาเฉพาะหนาใหไดมความตนกลวมากขนแตยงรบร เขาใจความเกยวเนองของเหตการณอย

3. ระดบสง (Severe Anxiety) เปนภาวะวตกกงวลในระดบรนแรงทท าใหบคคลทอยในสภาวะน มการรบรลดลง เลอกสนใจสงกระตน มพลงมากขน กระสบกระสาย ลกลลกลน แกปญหาทเกดขนไดนอย ไมรบรและไมเขาใจเหตการณอยางตอเนอง บางคนมอาการทางกายเชน เบออาหาร ความดนโลหตสง ปวดทอง คลนไส ทองเดน เปนตน เรมมพฤตกรรมทแสดงถงความผดปกตของจตใจ เชน ซมเศรา

4.ระดบรนแรง (Panic Anxiety) เปนระดบความวตกกงวลทรนแรงทสด บคคลในภาวะนไมสามารถควบคมตนเองได ระบบการท างานของรางกายเพมขน มความอดทนตอสงกระตนตางๆ ไดนอย ไมสามารถรบรสงใหมๆ ได หรอถารบรกรบผดพลาด ความคดเปนเหตเปนผลลดลงแกปญหาไมได มความรสกโกรธ ขาดทพง เศราหดห หมดอาลยตายอยาก แยกตวเอง พดเสยงดงรวเรวไมปะตดปะตอเปนประโยคบคคลในภาวะปกตมความวตกกงวลในระดบ 1 ถง 2 ถาระดบความวตกกงวลถงระดบ 3 และ 4 ถอวาบคคลนนอยในสภาวะฉกเฉนทางจตเวช ตองไดรบการชวยเหลอ ดงนนในขณะกอนท าการแขงขน หรอระหวางการแขงขนนกกฬาจะตองควบคมตนเองใหมสภาวะความวตกกงวลอยในระดบเหมาะสม จงจะท าใหความสามารถ ทแสดงออกสง

ความวตกกงวลในการแขงขนกฬามผลตอสภาวะการท างานของรางกายและจตใจอยางมากท าให เกดความไมแนใจในความสามารถทแสดงออก ขาดความเชอมนในตนเองและท าใหความสามารถใน การแสดงออกลดลง ซงมผลตอการแขงขนดวย ดงแผนภมตอไปน

69

ภาพท 4.2 แสดงความสมพนธระหวางความวตกกงวล การแสดงออก และผลการแขงขน ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

ทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวล

ทฤษฎทวาดวยความสมพนธระหวางความวตกกงวลกบความสามารถในการเลนกฬาทแสดงถงผลของความวตกกงวล คอ

1. ทฤษฎแรงขบ (Drive Theory) ของฮลล (Hull, 1943 ; อางองจาก สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย, 2542)

ภาพท 4.3 ทฤษฎแรงขบ (Drive Theory) ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

ทฤษฎนกลาววา ระดบความวตกกงวลจะเปนสดสวนโดยตรงกบระดบความสามารถถานกกฬาม

ความวตกกงวลต าจะมความสามารถต า และถานกกฬามความวตกกงวลสงกจะมความสามารถสงหลกทฤษฎนใชในกรณนกกฬาทตองการความแขงแรง และมพลงมาก ๆ เชน กฬายกน าหนก หรอกฬาอน ๆ ทมลกษณะเดยวกน

70

2. ทฤษฎฮานน โซนของความเหมาะสม (Hanin’s Zone of Optimal Functioning : ZOF) นายยร ฮานน (ปราณ อยศร, 2542 ; อางองจาก Hanin, 1970) นกจตวทยาการกฬาชาวรสเซย ไดอธบายขยายความคดตอจากทฤษฎอกษรยคว า โดยขยายความใหทางเลอกใหมเกยวกบการแสดงความสามารถ เชงกฬา (Anxiety or Arousal Level) โดยเขาเรยกสงนวา “โซนของความเหมาะสม” (Zone of Optimal Functioning) อธบายวา นกกฬาชนเยยมแตละคนมระดบความวตกกงวลในโซนทเหมาะสมไมเทาเทยมกนในการแสดงความสามารถสงสด และถานกกฬามระดบความวตกกงวลออกนอกโซนเขากจะแสดงความสามารถต ากวาปกต ฮานน เหนความแตกตางกบทฤษฎอกษรยคว าอย 2 ประการ คอ

1. ระดบความเหมาะสมของความวตกกงวลไมจ าเปนตองตกอยในจดกลางเสมอไปแตสามารถ เลอนไดตามความเหมาะสมของนกกฬาแตละคน หมายความวา นกกฬาบางคนอาจจะมระดบความวตกกงวลทเหมาะสมอยในโซนชวงลาง บางคนอาจจะมความวตกกงวลอยในชวงกลางหรอโซนสงกได ดงนนโคช ผฝกสอน ควรชวยนกกฬาคนหาจดหรอโซนทเหมาะสม

2. ระดบความวตกกงวลไมไดเปนจดแตเปนทางยาว ดงนน ผฝกสอน คร อาจารย ควรชวยนกกฬาคนหาโซน ZOF ทมความเหมาะสมจะไดพฒนาศกยภาพสงสดของนกกฬาเทาทจะพงกระท าไดหลงจากท ฮานน ไดเสนอทฤษฎโซนของความเหมาะสมแลว มนกจตวทยาการกฬาอกหลายทานให การสนบสนนและใหขยายการพฒนาทฤษฎน

ภาพท 4.4 แผนภม แสดงโซนของความเหมาะสม ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

71

ซกเซน มฮานย (สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย, 2542 ; อางองจาก Czikzent Mihalyi, 1975) ไดอธบายวา การทนกกฬาจะแสดงความสามารถไดดเยยมสงสด นาจะมระดบความวตกกงวลหรอ มแรงเราใจในเขตแสดงความสามารถสงสด (Peak Performance for High Achievers) ซงนกกฬาหรอ ผแสดงความสามารถจะตองมสภาพการไหลลนอยางมคณภาพ (Flow State) ซงทฤษฎการอธบายเชนน สอดคลองกบขนแสดงความสามารถสงสด ซงเปนขนตองการสงของมนษย ซงตอมา ปรเวต (สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย, 2542 ; อางองจาก Privette, 1983) กลาววา Peak Performance และ Self-Actualization ไดอธบายและเรยกเขตนวา Optimal Arousal State (OAS) หรอสภาพแรงเราใจ ทเหมาะสมนนเองสภาพการลนไหล (Flow State) ไดมนกจตวทยาชอ มารเตนส (Martens. 1987) ไดอธบายถงสภาพการลนไหลนจะส าเรจไดเมอขาดความเครยดความวตกกงวล ความเบอหนายและเพมความรในทางบวก ความรสกดๆ ซงมารเตนส ไดเรยกวา โซนของพลงงานทเหมาะสม (Zone of Optimal Energy) ดงแผนภม

ภาพท 4.5 แผนภม แสดงทฤษฎอกษรยคว า และโซนแหงพลงทเหมาะสม (Zone of Optimal Energy)

ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

72

3. ทฤษฎอกษรยคว า (Inverted-U Theory) มารเตนส (Martens 1977, 100)

ภาพท 4.6 แสดงทฤษฎอกษร ย คว า (Inverted – U Theory) ทมา: เชวงพจน ครองธานนทร (2549)

หลกทฤษฎนกลาววา ถามระดบความวตกกงวลต าและสง จะมความสามารถต า แตถาม

ความวตกกงวลเหมาะสมจะท าใหมความสามารถสง ทฤษฎนเปนทยอมรบโดยทวไป และใชอธบายไดในการเลนกฬาเกอบทกประเภท ดงนนกอนการแขงขนกฬาหรอระหวางการแขงขน นกกฬาจะตองควบคมตนเองใหมสภาวะความวตกกงวลใหอยในระดบทเหมาะสม จงจะท าใหความสามารถทแสดงออกสง (สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย, 2542) การวดความวตกกงวลทางการกฬา

พชต เมองนาโพธ (2542) ไดกลาวไววา การวดความวตกกงวลนนมวธการวดหลายประเภทดวยกน ดงน

1. การวดทางกายภาพ การวดแบบนตองใชเครองไมเครองมอตาง ๆ มาชวยดวย เชน การวดอตราการเตนของหวใจ การวดความดนโลหต การวดกระแสไฟฟาบนผวหนงและกลามเนอ หรอการวดทางเคมชวภาพเชนการวดระดบน าตาลในเลอด เปนตน อยางไรกดการวดโดยใชเครองไมเครองมอเหลานบางครง อาจท าใหผถกวดเกดความเครยดหรอความวตกกงวลไดมากกวาเดมอกดวย

2. การสงเกตอาการตางๆ ของนกกฬา เปนวธการทคอนขางจะเหมาะสมส าหรบการวด ความวตกกงวลในนกกฬา การสงเกตนจะสามารถบอกไดวานกกฬามความวตกกงวลมากนอยอยางไรได อยางคราวๆ ไมสามารถเจาะลกลงไปอยางละเอยดไดมาก ซงการสงเกตสามารถทจะสงเกตไดทงอาการ ทางกาย อาการทางใจ และการแสดงออกทางพฤตกรรม

3. การวดความวตกกงวลโดยใชแบบทดสอบ เปนอกวธหนงทเปนทนยมใชกนแพรหลายทวโลกซงการวดโดยการใชแบบทดสอบวดความวตกกงวลน แบบทดสอบทใชโดยตรงกบการกฬาปจจบน มอย 2 ชนด คอ

1. แบบทดสอบความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย (Sport Competition Anxiety test : SCAT) ถกสรางโดย มารเตนส เรนเนอร (Martens Rainer) นกจตวทยาการกฬาทมชอเสยงทสดในโลก คนหนง

73

แบบทดสอบความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย (Sport Competition Anxiety Test : SCAT)

ป 1977 มารเตนส เรนเนอร ไดสรางแบบทดสอบ Sport Competition Anxiety Test : SCAT ขนเพอวดความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสย (Trait Anxiety) หรอความวตกกงวลทนกกฬารสกปกตทกเวลาเกยวกบการแขงขนกฬา เนองจากแบบทดสอบนใชวดความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยส าหรบการกฬา จงไดเกดแงคดขนวาแบบทดสอบนจะสามารถท านายความวตกกงวลตามสถานการณ (State Anxiety) ไดดกวาแบบทดสอบความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยแบบทดสอบนประกอบไปดวยค าถาม 15 ขอ ค าตอบถงความถ หรอความบอยของการเกดอาการอนเนองมาจากความวตกกงวล ค าตอบของแบบทดสอบนจะตองน าค าตอบออกมารวมคะแนนกอนโดย

ขอท 1, 4, 7, 10 และ 13 ไมมคะแนน ขอท 2, 3, 5, 8, 9, 12, 14 และ 15 A = 1, B = 2, C = 3 ขอท 6 และ 11 A = 3, B = 2, C = 1

จากนนรวมคะแนนซงคะแนนจะอยระหวาง 10 ถง 30 ยงคะแนนมากเทาไรกหมายถงคนนนเปนคนท

มความวตกกงวลหรอเปนคนทมความตนเตนงายกวาคนทไดคะแนนนอยระดบของความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยตามคะแนน จะเปนดงน

คะแนน 10 – 15 ความวตกกงวลนอย คะแนน 16 – 23 ความวตกกงวลปานกลาง คะแนน 24 – 30 ความวตกกงวลสง

2. แบบทดสอบความวตกกงวลตามสถานการณฉบบปรบปรงใหม (Revised Competition Sport Anxiety Inventory – 2 : CSAI – 2R) ถกสรางโดย คอกซ มารเตนส และรสเซล

แบบทดสอบความวตกกงวลตามสถานการณฉบบปรบปรงใหม (Revised Competition Sport Anxiety Inventory – 2 : CSAI – 2R)

ในป 2003 คอกซ มารเตนส และรสเซล ไดน าเสนอแบบทดสอบความวตกกงวลตามสถานการณฉบบปรบปรงใหม (Revised Competition Sport Anxiety Inventory – 2 : CSAI – 2R) ซงเปนแบบทดสอบ ทใชวดความวตกกงวลตามสถานการณทางการกฬาของนกกฬา โดยไดพฒนามาจากแบบทดสอบ ความวตกกงวลตามสถานการณฉบบเดม ซงแบบทดสอบนสามารถวดความวตกกงวลทางกาย (Somatic Anxiety) ความวตกกงวลทางจต (Cognitive Anxiety) ความเชอมนในตนเอง (Self Confidence) แบบทดสอบนประกอบไปดวยค าถาม 17 ขอ โดยแบงเปน

ความวตกกงวลทางกาย ประกอบดวย ขอ 1, 4, 6, 9, 12, 15, 17 ความวตกกงวลทางจต ประกอบดวย ขอ 2, 5, 8, 11, 14 ความเชอมนในตนเอง ประกอบดวย ขอ 3, 7, 10, 13, 16

ค าตอบของแบบทดสอบนจะเปนการตอบความรสกวาเหนดวยกบค าถามหรอไมคะแนนออกมาเปน

ระดบ 1 ถง 4 โดยใหคะแนนตามหมายเลขทเลอก การคดคะแนนใหเอาคะแนนของแตละขอในแตละดาน

74

บวกกน แลวน าผลทไดมาหารดวยจ านวนขอทงหมดในแตละดาน และคณดวย 10 จะไดผลออกมาเปนคะแนนของความวตกกงวลในแตละดาน ชวงของคะแนนจะอยท 10 – 40 ซงเกณฑของคะแนนเปนดงน

คะแนน 10 – 19 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองต า คะแนน 20 – 30 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองปานกลาง คะแนน 31 – 40 ระดบความวตกกงวลและความเชอมนในตนเองสง

การจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา

สมมตฐานการจบค (Matching Hypothesis) พชต เมองนาโพธ (2542) ไดอธบายวาสมมตฐานการจบค คอ การพยายามหาวธการจดการกบ

ความเครยด ความวตกกงวล และความตนตว ทมากหรอนอยเกนไปส าหรบนกกฬาทจะเขาแขงขน เพอใหนกกฬาแสดงความสามารถไดสงสดนนเอง การทจะใชวธการหรอเทคนคตาง ๆ เพอจดการกบความเครยดนน จะตองใชเทคนคทเหมาะสมกบลกษณะของความเครยดทเกดขน ส าหรบความเครยดทเกดขนกบรางกาย การแกไขกยอมทจะตองใชเทคนคทเหมาะสมกบความเครยดชนดน เชน การผอนคลายกลามเนอตางๆ (Relaxation) การผอนคลายโดยใชเทคนคการหายใจ การผอนคลายโดยใชจนตภาพ หรอเทคนคประยกตมาจากการสะกดจต (Autogenic Training) เปนตน สวนความเครยดทเกดมาจากจตใจหรอความวตกกงวลนน ยอมจ าเปนทจะตองใชเทคนคทเหมาะสมกบความเครยดชนดน เชน การผอนคลายทางดานจต การหยดความคด การปรบจต หรอการคดอยางมเหตผล เปนตน

สมบต กาญจนกจ (2542) อธบายไววา โคชสามารถใชเทคนคตอไปน ทจะชวยลดความวตกกงวลในระหวางการแขงขนกฬา

1. ใหทมฝกซอมในสถานการณทมความกดดน เชน ในกฬาบาสเกตบอลอาจฝกหดยงลกโทษในวนาทสดทายของการแขงขน เปนตน

2. ใชค าพดและทาทางโดยการใหก าลงใจทางบวก เพอสรางความเชอมนใหแกนกกฬาและเกด อตมโนทศนในทกขนตอนของการฝกซอมและการแขงขน

3. ใหการฝกซอมอยางเพยงพอ เพอใหนกกฬามประสบการณและทกษะหลายๆ ประการ ซงจ าเปนตอความส าเรจในการเลนกฬา

4. จงใจนกกฬาใหมความพยายามใชความสามารถสงสด โคชควรหลกเลยงการจงใจแบบสงสงเกนไป เพราะสามารถบนทอนความสามารถโดยจะท าใหเกดความตงเครยดทกลามเนอระดบการจงใจทเหมาะสมของนกกฬาแตละคนจะแตกตางกนออกไป

5. สรางความคดทวา การแขงขนกฬาแตละครงมความส าคญเทากน 6. ชวยใหนกกฬาตงเปาหมายส าหรบความส าเรจของแตละบคคล ซงสามารถเปนไปไดส าหรบฤด

การแขงขนนนๆ 7. โคชควรซอนเรนความกลวและความวตกกงวลของตนเองเกยวกบสถานการณการแขงขนและ

การเลนกฬา ถาโคชแสดงความวตกกงวลใหนกกฬาเหน นกกฬาจะไดรบผลจากความวตกกงวลนน ความวตกกงวลนนมอทธพลตอตวนกกฬาเอง ทงในดานบวกและดานลบ ทงนขนอยกบระดบความวตกกงวล ทอยในระดบต าท าใหนกกฬาเกดการตนตว เรยนรสงแวดลอมตาง ๆ ไดด หากมความวตกกงวลในระดบกลาง การรบรสงตางๆ ไดนอยลง แตยงสามารถรบรเขาใจความเกยวเนองของเหตการณได ความวตกกงวลในระดบสงและระดบรนแรง เปนอนตรายตอตวนกกฬาเอง เพราะนกกฬาจะแกปญหาทเกดขนไดนอย ไมรบร ไมเขาใจเหตการณตอเนองไปจนถงไมสามารถควบคมตวเองได

75

วธการควบคมความวตกกงวล ศลปชย สวรรณธาดา (2533) กลาวไววา การควบคมความวตกกงวลเพอใหนกกฬามระดบ

ความวตกกงวลทเหมาะสม นกกฬาหรอผฝกสอนควรทจะรวธการควบคมความวตกกงวลซงมอยหลายวธ คอ 1. วธแบบงาย (Simple Method) ประกอบดวย

1.1 วธการทางรางกาย ปฏบตโดยการออกก าลงกายเคลอนไหวเปนจงหวะการออกก าลงกายเพมชวงการเคลอนไหวของขอตอ และการหายใจลก ๆ

1.2 วธการทางจตใจ ปฏบตไดโดยการยอมรบการเบยงเบนความคด การคดในทางทดและการหวเราะ

2. วธผอนคลายกลามเนอ (Muscle Relaxation Method) การผอนคลายกลามเนอเปนการ ผอนคลายกลามเนอทกระท าตอเนองกน เรมจากกลามเนอสวนหนงไปยงกลามเนอกลมอนๆ ทวรางกาย โดยการฝกการรบรถงความแตกตางระหวางความเครยด และความผอนคลายทเกดขนของกลามเนอเหลานน ซงประโยชนของการผอนคลายกลามเนอ คอ ชวยลดความวตกกงวล ชวยใหการฟนตวไดเรว ชวยประหยดพลงงานชวยท าใหนอนหลบ และขจดความเครยดออกจากกลามเนอ

3. วธฝกสมาธ (Meditation Method) การฝกสมาธจะชวยท าใหนกกฬาลดความวตกกงวลใหอยในระดบทพอควร ซงจะเปนผลใหแสดงความสามารถไดสงสด นอกจากนยงชวยใหนกกฬามสมาธในการแขงขน ท าใหฟนตวไดเรวขน และยงชวยใหนอนหลบพกผอนอยางเตมทอกดวยจะเหนไดวาวธการในการควบคม ความวตกกงวลทน ามาใชในสถานการณกฬาทง 3 วธ ตองมการฝกหดท าอยบอยๆ จะชวยท าใหท าไดรวดเรวและมประสทธภาพมากยงขน การทนกกฬาจะเลอกใชวธการใดนนขนอยกบสภาพความเหมาะสมในดานของตวนกกฬาและสภาพแวดลอมตางๆ ดวย ผลกระทบของความวตกกงวล

สบสาย บญวรบตร (2541) กลาววา ความวตกกงวลมผลใน 2 ลกษณะ คอ 1. ความวตกกงวลทางจตใจ (Cognitive Anxiety) เปนความวตกกงวลทางจตปญญาเปนการรบร

หรอถกใหรบรเปนอารมณทจะประเมนสถานการณตางๆ กบความสามารถทตนเองมอย หากคดหรอประเมนความสามารถของตนเองทมอยไมมความสมดลกบขอเรยกรองจากสถานการณจะเกดความวตกกงวลมากนอยขนอยกบบคลกภาพของแตละบคคล บคลกภาพมผลตอการประเมนสถานการณทก าลงเผชญไปในทางลบ หรอยากจนเปนกงวล

2. ความวตกกงวลทางกาย (Somatic Anxiety) เปนปฏกรยาการเกดความวตกกงวลทางกายมการเปลยนแปลงทางสรระเมอนกกฬาคดหรอประเมนความสามารถทมไมสมดลกบขอเรยกรองของสถานการณ ทเผชญจะเกดกงวลมการเปลยนแปลงทางสรระตามมา เชน การเครยด เกรงของกลามเนอ มานตาขยาย เหงอออกตามฝามอ ใจเตนเรวแรง ความดนเลอดสง ขนลก ปวดปสสาวะ หรอมอสน เปนตน ซงสอดคลองกบ มารเตนส เรนเนอร (Martens Rainers) กลาววาอาการบางอยางของความวตกกงวลระดบสง เชน คลนไส ปวดทอง ซงจะเกดขนกบนกกฬากอนการแขงขนทงๆ ทนกกฬามความวตกกงวลในระดบทไมมากนก การประเมนความวตกกงวล

การประเมนความวตกกงวล สามารถประเมนไดดวยหลายวธการขนอยกบวตถประสงคทตองการประเมนวาตองการขอมลเชงลกมากนอยเพยงใด หรอมความพรอมดานเครองมออปกรณทจะสามารถน ามาใช

76

ประเมนความวตกกงวล อกทงยงตองค านงถงลกษณะของสถานการณทตองการประเมนดวย ซงแตละวธการมขอดและขอเสยแตกตางกนออกไป

1. การประเมนจากการเปลยนแปลงทางประสาทสรรวทยา สวนมากผถกทดสอบจะไมทราบวาม สงใดเกดขนกบตน และการเปลยนแปลงทเกดขนไมอยภายใตการควบคมของจตใจ แตเปนการตอบสนองของรางกายอยางอตโนมต (Autonomic reaction) ฉะนนการประเมนความวตกกงวลจากการเปลยนแปลงทางประสาทสรรวทยาจงเปนขอมลทจะชวยขจดปญหาการแสรงท า หรอการใหขอมลทบดเบอนจากความเปนจรงได ตวอยางการประเมนดวยวธน เชน การเปลยนแปลง สญญาณชพ ระดบสารเคม ฮอรโมนในเลอด คลนสมอง และความตงตวของกลามเนอ ส าหรบเครองมอทน ามาใช เชน เครองมอการใหขอมลยอนกลบทางชวภาพ (Biofeedback) ซงเปนไดทงเครองมอส าหรบการประเมนการเปลยนแปลงทางสรรวทยาหรอจะใชเพอการฝกความพรอมดานจตใจกได เชน การควบคมลมหายใจ การผอนคลายกลามเนอขอมลทไดจะแสดงออกมาในรปของสญญาณไฟฟาทสามารถมองเหนหรอไดยน ทงนขอมลดงกลาวจะเปนประโยชนในการจดการกบกระบวนการทอยนอกเหนอการควบคมของจตใจ เครองมอการใหขอมลยอนกลบ สามารถใหขอมลเกยวกบ คลนไฟฟาสมอง (Electroencephalography biofeedback: EEG) คลนไฟฟากลามเนอ(Electromyography biofeedback: EMG) อณหภมหรอการไหลเวยนของเลอดในสวนตางๆ ของรางกาย (Temperature blood flow biofeedback) และการวดความตานทานกระแสไฟฟาบนผวหนง (Electro dermal response: EDR) แตขอเสยคอราคาแพง จงมการน าไปใชภาคสนามคอนขางนอยสวนใหญจะใชในหองปฏบตการเพอการศกษาหรอการวจยทางจตวทยาการกฬามากกวา

2. การประเมนจากการใหบคคลรายงานความรสกวตกกงวลของตนเอง ซงอาจเปนดวยวาจา การเขยนบรรยาย หรอการตอบแบบสอบถาม ในทางการกฬานยมใชแบบสอบถามความวตกกงวลในการแขงขนตามสถานการณ ฉบบปรบปรง (Revised competitive state anxiety inventory: CSAI–2R) และแบบสอบถามความวตกกงวลในการแขงขนตามสถานการณ ประยกตฉบบปรบปรง (Modified revised competitive state anxiety inventory: MCSAI–2R) ทมวตถประสงคเพอประเมนความวตกกงวลแบบขนอยกบสถานการณ และแบบสอบถามความวตกกงวลในการแขงขน (Sports competitive anxiety test: SCAT) ทมวตถประสงคเพอประเมนความวตกกงวลแบบลกษณะประจ าตวบคคล การประเมนความวตกกงวลดวยการใชแบบสอบถามถอเปนวธการทมความสะดวกในการน าไปใชและสามารถใชกบนกกฬาจ านวนมากได

3. การประเมนจากการสงเกตพฤตกรรมของบคคล ทแสดงออกถงความวตกกงวล เชน หายใจถ ถอนหายใจบอย มอสน เหงอออก การพดเปลยนไป (พดเรวขนหรอชาลง) หรอกระสบกระสาย ผฝกสอนสามารถเลอกใชวธการประเมนความวตกกงวลไดดวยการพจารณาจากความถนดของตนเองและ ความเหมาะสมของสถานการณ

สรป

ความวตกกงวล คอแนวโนมของบคคลทตอบสนองตอเหตการณหรอสถานการณนน จะท าใหเขาตองเสยความภาคภมใจ (Self Esteem) ความวตกกงวลตางจากความกลวธรรมดาในแงทวา สงทมากระท านนมกจะกระท าตอความภาคภมใจของบคคลมากกวาทจะกระท าตอรางกายของบคคลนน เชน บคคลจะรสกกลวเมอสนขจะกด แตจะเสยความวตกกงวลเมอเขาตองเสยความภาคภมใจในตนเอง ความวตกกงวลเปนสภาพทางอารมณอนไมพงปรารถนาของบคคลทรสกหวนกลวตอเหตการณทจะเกดขนลวงหนา ถาบคคลมระดบของ

77

ความวตกกงวลสงหรอต าเกนไปจะท าใหเปนอนตรายตอสภาพรางกาย และสมรรถภาพการท างานของรางกายลดลง แตถาระดบความวตกกงวลอยในระดบทพอเหมาะกจะท าใหสมรรถภาพการท างานของรางกายสง โดยประเภทของความวตกกงวลในการแขงขนกฬา สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ความวตกกงวล อนเปนลกษณะนสยและความวตกกงวลเฉพาะสถานการณ

ความวตกกงวลทางการกฬาสามารถอธบายไดตามหลกทฤษฎดงนคอ ทฤษฎแรงขบ (Drive Theory) กลาววา ระดบความวตกกงวลจะเปนสดสวนโดยตรงกบระดบความสามารถถานกกฬามความวตกกงวลต าจะมความสามารถต า และถานกกฬามความวตกกงวลสงกจะมความสามารถสงหลกทฤษฎนใชในกรณนกกฬาทตองการความแขงแรง และมพลงมากๆ เชน กฬายกน าหนก หรอกฬาอนๆ ทมลกษณะเดยวกน

ทฤษฎอกษรยคว า (Inverted-U Theory) หลกทฤษฎนกลาววา ถามระดบความวตกกงวลต าและสง จะมความสามารถต า แตถามความวตกกงวลเหมาะสมจะท าใหมความสามารถสง ทฤษฎนเปนทยอมรบโดยทวไป และใชอธบายไดในการเลนกฬาเกอบทกประเภท ดงนนกอนการแขงขนกฬาหรอระหวางการแขงขน

นกกฬาจะตองควบคมตนเองใหมสภาวะความวตกกงวลใหอยในระดบทเหมาะสม จงจะท าใหความสามารถทแสดงออกสง

ทฤษฎฮานน โซนของความเหมาะสม (Hanin’s Zone of Optimal Functioning : ZOF) ไดอธบายขยายความคดตอจากทฤษฎอกษรยคว า โดยขยายความใหทางเลอกใหมเกยวกบการแสดงความสามารถ เชงกฬา โดยเขาเรยกสงนวา “โซนของความเหมาะสม” (Zone of Optimal Functioning) อธบายวา

นกกฬาชนเยยมแตละคนมระดบความวตกกงวลในโซนทเหมาะสมไมเท าเทยมกนในการแสดงความสามารถสงสด และถานกกฬามระดบความวตกกงวลออกนอกโซนเขากจะแสดงความสามารถต ากวาปกต

ค าถามทายบทท 4

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของความวตกกงวลทางการกฬา 2. จงระบประเภทและสาเหตของความวตกกงวลทางการกฬามาใหครบถวน 3. จงอธบายถงทฤษฎทเกยวกบความวตกกงวลทางการกฬามาพอสงเขป 4. จงยกตวอยางพรอมอธบายแบบทดสอบตางๆ ทางความวตกกงวลทางการกฬา 1 แบบทดสอบ 5. จงอธบายถงวธการจดการกบระดบความวตกกงวลของนกกฬา

78

เอกสารอางอง

กระทรวงสาธารณสข. กรมสขภาพจต. 2541. การพฒนาแบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง ส าหรบประชาชนไทยดวยคอมพวเตอร. กรงเทพฯ : โรงพมพทคอม.

เชวงพจน ครองธานนทร. 2549. ความวตกกงวลตามสถานการณของนกกฬายงปนในการแขงขนกฬา มหาวทยาลยแหงประเทศไทย ครงท 33. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ปราณ อยศร. 2542. ความสมพนธระหวางความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยและเจตคตทเกยวของกบงาน และตนเองทมตอการเลนกฬาของนกกฬามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

พชต เมองนาโพธ. 2542. “การจดการกบความเครยด”. ในเอกสารประกอบการบรรยาย การอบรมเชง ปฎบตการวทยาศาสตรการกฬา : กรมพลศกษา กระทรวงศกษาธการ.

_______. 2543. ความสมพนธระหวางความวตกกงวลกบระดบการแสดงความสามารถในการแขงขนของ นกกฬาเซปกตะกรอหญงโรงเรยนกฬา จงหวดสพรรณบร. รายงานการวจย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ นครนายก.

ณฐชา สนตปาต. 2549. ศกษาความสมพนธของความวตกกงวลทางกาย โดยการใชแบบทดสอบ CSAI-2R และ Polar S810i. ปรญญานพนธ วท.ม. (วทยาศาสตรการกฬา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

วนชชา ศรตะปญญะ. 2552. การวจยดานจตวทยาการออกก าลงกายและการกฬาในประเทศไทย. คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยบรพา.

ศรพร จรวฒนกล. 2530. “ครกบการชวยเหลอนกเรยนทตกอยในภาวะฉกเฉนทางจตเวช,” วารสาร แนะแนว. กรงเทพฯ.

ศลปชย สวรรณธาดา. 2532. จตวทยาการกฬา (เอกสารชมรมจตวทยาการกฬาแหงประเทศไทย). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

_______. 2533. การเรยนรทกษะการเคลอนไหวทฤษฏและการปฏบต. กรงเทพฯ : ภาควชาพลศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมบต กาญจนกจ และ สมหญง จนทรไทย. 2542. จตวทยาการกฬา แนวคด ทฤษฎสการบฏบต. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สทธาการพมพ.

สปราณ ขวญบญจนทร. 2541. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช จ ากด. สบสาย บญวรบตร. (2541). จตวทยาการกฬา. ชลบร : ชลบรการพมพ. Martens, R. 1977. Sport competitive anxiety test. Champaign : Human Kinetics.

79

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 5 ความเครยดทางการกฬา

(Stress in Sport) หวขอเนอหา

1. ความหมายของความเครยดทางการกฬา 2. กระบวนการเกดความเครยด 3. สาเหตของความเครยดทางการกฬา 4. ประเภทของความเครยดทางการกฬา 5. แนวทางการจดการความเครยดทางการกฬา 6. วธจดการกบความเครยดทางการกฬา 7. หลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยด

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของความเครยดทางการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงสาเหตและกระบวนการของการเกดความเครยดทางการกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงแนวทางและวธการจดการกบความเครยดทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงหลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยดทางการกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของความเครยดทางการกฬา 2. นกศกษาสามารถระบสาเหตและกระบวนการของการเกดความเครยดทางการกฬา 3. นกศกษาสามารถอธบายแนวทางและวธการจดการกบความเครยดทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถระบหลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยดทางการกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบความเครยดทางการกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบความเครยดทางการกฬา 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อธบายหลกการ ความส าคญเกยวกบวธการลดความเครยดทางการกฬา 5. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบความเครยดทางการกฬา 6. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

สอการสอน

1. คลปวดทศนเกยวกบความเครยดทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 5 ความเครยดทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 5

80

การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

81

บทท 5 ความเครยดทางการกฬา

(Stress in Sport)

มนษยเกดมาเพอเปนสวนหนงของสงคมและสงแวดลอม ไมวาสงแวดลอมหรอสงคมจะเปนเชนใด มนษยตองมชวตอยใหไดอยางมความสข แตในความเปนจรงมนษยไมสามารถประสบกบความสขไดตลอดเวลา เพราะมบางสงบางอยางทอยเหนอการควบคมของจตใจ ซงลวนแตสามารถน าไปสความทกขใจไดทงสน

ในสถานการณกฬากเชนเดยวกนมกมเหตการณทเกดขนและสงผลกระทบตอความรสกนกคดของนกกฬาตลอดเวลา จนท าใหการปฏบตทกษะหรอการแสดงความสามารถทางการกฬาทเคยท าไดดกลบลดประสทธภาพลง สาเหตดงกลาวเกดจากการทนกกฬาปลอยใหเหตการณตางๆ มอทธพลตอกระบวนการความคดและไมสามารถจดการใหอยในระดบทเหมาะสมได จงท าใหเกดความรสกไมสบายใจ รสกหวาดกลวและกระวนกระวายใจตอสงทเกดขน

ลกษณะความคดทเปนการคาดการณเหตการณลวงหนาทยงไมเกดขนเรยกวา “ความวตกกงวล” (Anxiety) และหากนกกฬาไมสามารถปรบตวตอความวตกกงวลทเกดขนไดจะสงผลใหเกดปฏกรยาตอบสนองของรางกายทเรยกวา “ความเครยด” (Stress) ซงจะน าไปสการตอบสนองภายในรางกายและท าใหเกดการเปลยนแปลงทางสรรวทยา เชน กลามเนอเกรงตว ทองผก นอนไมหลบ ความดนโลหตสงขน ระดบน าตาลในเลอดสงขน หากสภาวะดงกลาวไมไดรบการบรรเทาใหลดลงหรอไดรบการจดการทดแลว ยอมกอใหเกดปญหาเรอรงและมแนวโนมทจะน าไปสการเจบปวยและเลกเลนกฬาในทสด นกกฬาตองทราบระดบการกระตนของตนเองเพอเพมหรอลดระดบของความรสกหรอความคดใหอยในสภาวะทเหมาะสมตอสถานการณ

ความเครยดระดบต าและเกดขนไมนานจนเกนไปจะเปนตวกระตนใหบคคลท าสงตางๆ ดวย ความกระตอรอรนมประสบการณในการแกไขปญหามความรสกเชอมน และไมมผลใหเกดการหลงของฮอรโมนตางๆ ในรางกายเพมขนโดยเฉพาะฮอรโมนคอรตซอล (Cortisol hormone) ทไปกดการท างานของตอมใตสมองในนกกฬาสตรจะมผลตอการรบกวนการหลงฮอรโมนทกระตนการท างานของรงไข ท าใหเกดภาวะประจ าเดอนผดปกตได ความหมายของความเครยดทางการกฬา

ความเครยดทางการกฬา เปนสภาวะทนกกฬาไมสามารถจดการกบสงเราทมากระทบจตใจและสงผลตอการปรบตว อนมผลใหเกดอาการผดปกตทางรางกายและพฤตกรรม จนท าใหการแสดงความสามารถทางการกฬาลดลง ส าหรบกระบวนการเกดความเครยด สาเหตทกอใหเกดความเครยด และวธการจดการกบความเครยดตางๆ โดยสรปมดงตอไปน กระบวนการเกดความเครยด

กระบวนการเกดความเครยดทางการกฬา อธบายไดดวย 4 ขนตอน คอ ความเครยดขน ท 1 การมองสถานการณในขณะฝกซอมหรอแขงขนกฬานกกฬาจะมองสถานการณ

ทเกดขนในมมมองทแตกตางกน ซงนกกฬาแตละคนเปนผก าหนดความแตกตางของสงทจะเกดขนเอง เชน นกกฬาบางคนอยากจะแขงขนกบนกกฬาทมความสามารถสง แตในทางกลบกนนกกฬาบางคนไมอยากจะแขงขนดวย

82

ความเครยดขนท 2 เปนการประเมนหรอเปรยบเทยบระหวางสถานการณหรอความสามารถของคแขงกบความสามารถของตนเองหรอทม บางคนรสกวาการเปรยบเทยบความสามารถเปนสงดเพราะท าใหเกดความทาทาย แตนกกฬาบางคนรสกวาการเปรยบเทยบความสามารถระหวางคแขงขนกบตนเอง ท าใหเกดความรสกเครยด กลว ประหมา และคดวาอาจจะแพมากกวาชนะ

ความเครยดขน ท 3 คอ การตอบสนองของนกกฬาตอการประเมนสถานการณซงมความแตกตาง กนออกไปในแตละคนทงการเปลยนแปลงทางสรรวทยา เชน การเตนของหวใจ การหลงเหงอทฝามอ และระดบความวตกกงวลทเกดขน

ความเครยดขนท 4 คอ ผลของความเครยดหรอการตอบสนองทเกดขนและสงผลกระทบตอพฤตกรรมของนกกฬา เชน ท าใหนกกฬาเลนไดไมด แสดงความสามารถไดไมเตมศกยภาพของตนเอง สาเหตของความเครยดทางการกฬา

สาเหตของความเครยดทางการกฬา อาจมาจากโปรแกรมการฝกซอมทหนกและตอเนอง การแขงขนทมอยตลอดเวลา การเดนทางทยาวไกล การด าเนนชวตทตองท าแตสงเดมๆ คอ ฝกซอมและแขงขน การขาดเวลาสวนตว เวลาพกผอนไมเพยงพอ ความสมพนธอนดภายในทมกฬาไมเกดขน เปนตน ทงนสามารถสรปสาเหตของความเครยดทางการกฬาได 3 กลมหลกๆ คอ

1. สาเหตจากตนเอง เปนความเครยดทเปนผลมาจากความคด ความรสกทมตอตนเอง เชน การรบรวาตนเองไมมความสามารถ สคนอนไมได ขาดความเชอมนในตนเอง

2. สาเหตจากสถานการณ เปนความเครยดทเปนผลมาจากการประเมนสถานการณหรอสงแวดลอม เชน รบรวาตนเองไมมความส าคญตอทม เพราะไมไดรบการดแลจากผฝกสอนเหมอนเพอนรวมทมคนอน หรอในกฬาบางประเภท เชน กฬากอลฟทตองเลนในสภาพแวดลอมตางๆ ซงอาจพบวาวนนฝนตก สนามแฉะ ลมแรง ท าใหเลนยาก เปนตน

3. สาเหตจากบคคลอน เปนความเครยดทเปนผลมาจากการใหความส าคญกบบคคลอนมากกวา การใหความส าคญกบตนเอง มกอยในภาวะยนยอมใหบคคลอนเขามามอทธพลตอตนเอง เพราะฉะนนหากนกกฬาเกดความเครยดทมสาเหตมาจากบคคลอน จงมกขจดความเครยดออกจากตนเองไมไดหมด อยางแทจรง เพราะเมอนกกฬาตองกลบมาพบเจอบคคลเดม ความเครยดจะเกดขนอก

จากการศกษาความเครยดและการขจดความเครยดของทมเรอพายประเภทยค – แคน ทมชาตไทย ชดซเกมส ครงท 24 ของ นพวรรณ (2551) พบวานกกฬาเรอพายมระดบความเครยดโดยรวมในชวงกอน การเขาคายเกบตว พฤตกรรมเผชญความเครยด และการขจดความเครยดอยในระดบปานกลาง แตเมอเขาคายเกบตวฝกซอมแลว ระดบความเครยดโดยรวม พฤตกรรมเผชญความเครยด และการขจดความเครยดอยในระดบระดบต า จงเปนทนาสงเกตวานกกฬาเรอพาย เมอเขาสชวงการเกบตวฝกซอมแลวระดบความเครยดลดลงจากกอนการเขาคายเกบตว ซงอาจเกดจากการทนกกฬาไดเขาไปอยในสถานการณการฝกซอม อยางจรงจงแลว ไมตองคดคาดเดาสงทจะเกดขนกบตนเองอกตอไป

สงทผฝกสอนตองพงระวง คอ แมระดบความเครยดของนกกฬาจะอยในระดบต าแตพฤตกรรม การเผชญความเครยดและการขจดความเครยดของนกกฬาอยในระดบต าเชนเดยวกน ดงนนควรใหความส าคญกบการใหความรและชวยเหลอนกกฬาใหมพฤตกรรมการเผชญความเครยดและการขจดความเครยดทถกตองและเหมาะสมเพอปองกนไมใหระดบความเครยดสงขนจนสงผลเสยตอการฝกซอมและการแขงขน

83

ประเภทของความเครยดทางการกฬา ความเครยดทเกดขนทางการกฬา มกมสาเหตไมแตกตางกบความเครยดทเกดขนในชวตประจ าวน

มากนก ซงความเครยดทเกดขนลวนสงผลกระทบตอทงรางกายและจตใจ ท าใหการท างานหรอการแสดงความสามารถทางการกฬาลดลงเปนผลใหโอกาสทจะไดรบชยชนะในการแขงขนยอมมนอยลงดวยเชนกน ลกษณะของความเครยดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ความเครยดทางบวก เปน ความเครยดในทางด เปนสง ทมนษยพยายามแสวงหา เมอมความตงใจทจะท าดมากๆ เชน ดใจ ตนเตน หรอเมอมความสขมากๆ เมอตองขนรบเหรยญรางวล เพราะเปนความกดดนจงพยายามจะท าใหดทสด ความเครยดทางบวกถามระดบไมสงมากจนเกนไปจะชวยใหนกกฬาแสดงความสามารถทางการกฬาดขน

2. ความเครยดทางลบ เปนความเครยดในทางไมดเปนสงทมนษยพยายามหลกเลยง เปนการตอบสนองของรางกายทไมเฉพาะเจาะจงตอขอเรยกรองตางๆ ทเกดขนรอบตว เปนความรสกตอความกดดนทมความคบของใจ สบสน ความกลวความกงวลใจทจะท าผดพลาดหรอท าไมได ถามความเครยดทางลบระดบสงหรอต ามากเกนไปจะท าใหนกกฬาแสดงความสามารถทางการกฬาลดลงกวามาตรฐานของตนเองรางกายจะเกดปฏกรยาตอบสนองตอความเครยด โดยความเครยดทเกดขนจะสงผลตออวยวะภายในรางกายท าใหเกดการตอบสนอง ดงตอไปน

1. การตอบสนองของระบบกลามเนอ การเคลอนไหวของกลามเนอท าใหเกดการแสดงออกทางรางกาย ไมวาจะเปนการเคลอนไหวดวยความสนกสนานหรอหลกหนอนตราย โดยการเคลอนไหวของกลามเนอม 2 ลกษณะคอ

1.1 การหดตวของกลามเนอ ในสภาวะทรางกายเกดความเครยดจะสงผลใหกลามเนอเกดความตงตวมากกวาปกต ซงเมอรางกายไดรบการกระตนจะสงผลใหระบบประสาทอตโนมตสงการไปยง ตอมหมวกไต (Adrenal gland) ใหหลงฮอรโมนอะดรนาลน ซงมผลตอการไหลเวยนเลอดและการเคลอนไหวของกลามเนอ ท าใหหลอดเลอดขยายตวและเลอดถกสงไปยงกลามเนอสวนตางๆ มากขน จงเกดอาการเกรงของกลามเนอ

1.2 การคลายตวของกลามเนอ ในภาวะทรางกายผอนคลายกลามเนอตางๆ จะท างานตามปกตไมมความตงเครยดเกดขนแตในบางสถานการณหากกลามเนอผอนคลายมากเกนพอดอาจสงผลให ไมสามารถควบคมการท างานของกลามเนอมดนนๆ ไดดเทาทควร (บรเวณทมการตอบสนองตอการผอนคลายกลามเนออยางชดเจน ไดแก นว ขา และล าคอ)

2. การตอบสนองของระบบยอยอาหาร เปนการเคลอนไหวของกระเพาะอาหารและล าไส เพอท าหนาทยอยอาหารและดดซมสารอาหารเขาสกระแสเลอดโดยมอาการทสงเกตได 2 ลกษณะ คอ

2.1 ทองเสย เกดขนจากการเคลอนไหวของล าไสอยางรวดเรว ท าใหไมสามารถดดซมน า ไดทน ซงอาจพบเหนไดในกรณทนกกฬามความเครยดสงกอนการแขงขน จะมอาการปวดทองและทองเสยตามมา

2.2 ทองผก เกดขนจากการเคลอนไหวของล าไสเปนไปอยางชาๆ ท าใหเกดการอดตนในล าไส มกเกดขนกบนกกฬาทมความเครยดเรอรง โดยไมไดรบการบ าบดหรอชวยเหลอใดๆ เพอใหความเครยดนนหายไป จนกระทงสงผลตอระบบการท างานของระบบยอยอาหารและมอาการทองผกตามมา อาการทองผก มกพบในชวงการฝกซอมหรอการเกบตวยาวนาน โดยปราศจากการผอนคลายรางกายและจตใจทเหมาะสม

3. การตอบสนองของระบบสมอง สามารถตรวจสอบไดจากการบนทกคาการเปลยนแปลงคลนไฟฟาสมอง โดยวดออกมาเปนคาความถมหนวยเปนจ านวนรอบตอวนาท (Cycle / Second) นอกจากนยงสามารถ

84

บอกถงขนาดของคลน (Amplitude) ดวยคลนไฟฟาสมองทปรากฏขน สามารถอธบายตามลกษณะของคลนไฟฟาโดยเชอมโยงไปสความคดและพฤตกรรมของบคคลไดดงนคอ

3.1 คลนเบตา (Beta – wave) เปนคลนทมความเรวมาก ความถสงมากกวา 14 รอบ / วนาท บางครงอาจมความถสงถง 50 รอบ / วนาท ลกษณะคลนมขนาดต า (Low amplitude) จะพบคลนเบตาชนดนมากในภาวะทบคคลมความตนตวหรอตนเตน หรอภาวะทสมองมการถกกระตนมาก (Alert)

3.2 คลนอลฟา (Alpha – wave) เปนคลนทมระเบยบ ความถระหวาง 8 - 13 รอบ / วนาทจะพบคลนอลฟามากในชวงทบคคลมความสงบผอนคลาย (Relax) ในขณะตนอย

3.3 คลนทตา (Theta - wave) เปนคลนชา ความถระหวาง 4 – 7 รอบ / วนาท ลกษณะคลนมขนาดสง (High amplitude) จะพบมากในชวงทบคคลหลบหรอมความเครยดและผดหวง

3.4 คลนเดลตา (Delta - wave) เปนคลนทมความถนอยกวา 4 รอบ / วนาท บางครงอาจชาถง 1 รอบ / 2 – 3 วนาท จะพบในชวงทบคคลอยในภาวะหลบสนท

ภาพท 5.1 ลกษณะคลนไฟฟาสมอง ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

4. การตอบสนองของระบบหลอดเลอดและหวใจ เมอรางกายเกดการเปลยนแปลงจะมการกระตน

การท างานของระบบหลอดเลอดและหวใจ ซงมผลตอการท างานของอวยวะตางๆ 3 ลกษณะคอ 4.1 กลไกการเอาตวรอด โดยหวใจจะท างานมากขนเพอท าใหความสามารถในการกระท าสง

ตางๆ เพมขนเพอเปนการเตรยมพรอมกอนจะเกดเหตการณจรง เมออยในภาวะตงเครยดรางกายจะเตรยมความพรอมเพอ “ส” หรอ “หน” รางกายจงเกดการเปลยนแปลงตางๆ เชน หวใจเตนแรงและเรวขนเพอ สบฉดเลอดในการน าออกซเจนและสารอาหารตางๆ ไปเลยงเซลลทวรางกาย พรอมกบขจดของเสยออกจากกระแสเลอดอยางเรว การหายใจถขนแตเปนการหายใจตนๆ มการขบฮอรโมนอะดรนาลน และฮอรโมนอนๆ เขาสกระแสเลอด มานตาขยายเพอใหไดรบแสงมากขน กลามเนอหดเกรงเพอเตรยมการเคลอนไหว เตรยมการสหรอหน เสนเลอดบรเวณอวยวะยอยอาหารหดตว เหงอออก เพราะมการเผาผลาญอาหารมากขนมผลใหอณหภมของรางกายเพมขน เมอวกฤตการณผานไปรางกายจะกลบสภาวะปกตได

4.2 ระดบความดนโลหตสงขน เนองจากการคงของน าและเกลอโซเดยมปรมาณของเลอดเพมขน หวใจท างานหนกขน ชพจรเตนแรง อาจพบวามอาการหวใจเตนผดปกตหรอมอาการใจสนได

85

4.3 เกดการเผาผลาญไขมนสะสม เชน คอเลสเตอรอล ไตรกลเซอไรด เมอรางกายเกด

ความเครยดจะกระตนตอมหมวกไต (Adrenal gland) ใหหลงฮอรโมนคอรตซอล (Cortisol hormone) ซงจะท าหนาทเปลยนไขมนใหเปนกลโคสมากขน จงมผลใหระดบน าตาลในเลอดสงขนได

5. การตอบสนองของผวหนง เชน อณหภมภายใตผวหนงลดลง ผวหนงแหงซงเกดจากการมเลอดไปหลอเลยงบรเวณผวหนงนอยเกนไป

แนวทางการจดการความเครยดทางการกฬา

การจดการความเครยดทางการกฬา หมายถง กระบวนการทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางความคดหรอจตใจและพฤตกรรมของนกกฬา โดยพยายามจดการกบสงทเขามารบกวนทงจากภายในและภายนอก สามารถแบงประเภทการจดการความเครยดทางการกฬาได 2 ประการคอ

1. การจดการความเครยดทมงปญหา เปนความพยายามทจะเปลยนแปลงหรอจดการกบปญหาทเปนสาเหตใหเกดความเครยด โดยมวธจดการ เชน การสงเกตพฤตกรรมทตอบสนองตอปญหาทเกดขน การตรวจสอบการตงเปาหมายของนกกฬาเพอทราบวานกกฬามแนวคดตอปญหาอยางไร

2. การจดการความเครยดทมงอารมณ เปนความพยายามทจะจดการกบการตอบสนองทางอารมณ ทเปนผลมาจากปญหาทท าใหเกดความเครยดในแตละบคคล ประกอบดวย การตงสมาธ และการผอนคลาย โดยพยายามใหมการเปลยนแปลงเปาหมายหรอวตถประสงคของสถานการณ (แตตองไมใชปญหาหรอสภาพแวดลอมทเกดขนจรง) การจดการความเครยดทมงปญหาจะน าไปใชเมอตองอยในสถานการณทมการยอมใหเกดการเปลยนแปลงได (ปญหานนแกไขได) สวนการจดการความเครยดทมงอารมณจะมประโยชนอยางมากเมอน าไปใชกบสถานการณทไมยอมใหเกดการเปลยนแปลง (ปญหานนแกไขไมได) วธจดการกบความเครยดทางการกฬา

1. การควบคมความคด 2. การมงจดสนใจไปในสงทก าลงปฏบตอย 3. การใชเหตผลในการคดและพดกบตนเอง 4. การมงจดสนใจไปในทางทด และการปรบตวใหเขากบสงแวดลอม 5. การไดรบการสนบสนนจากสงคมหรอสภาพแวดลอมรอบตว 6. การเตรยมสภาพจตใจใหพรอมกอนการแขงขน 7. คนหาระยะเวลาทเหมาะสมของตนเองในการจดการกบความเครยด 8. ฝกวธการจดการความเครยดอยางสม าเสมอ

เคลดลบการน าไปสการผอนคลายความเครยด 1. สามารถยมได เมอรสกวาความเครยดก าลงจะมาถง 2. มความสข และเปดใจยอมรบกบเหตการณทเกดขนดวยความรสกสนกและทาทาย 3. มการฝกซอมภายใตสถานการณกดดน (อาจเปนการจ าลองสถานการณฝกซอมใหเหมอนกบการ

แขงขนจรง) เพอใหเกดความคนเคย 4. ท าเวลาใหชาลง (ปฏบตทกษะกฬาดวยความมสต คอยๆ ปฏบต ไมตองรบเรง) 5. มงความสนใจอยทสถานการณปจจบน

86

6. การเตรยมตวใหพรอมและวางแผนการเลนทด 7. การเพมแรงกระตน บางครงนกกฬาอาจมความรสกเซองซม งวงเหงาอาจตองหาสงเราเขามาชวย

กระตนจตใจ เพอใหนกกฬารสกกระปรกระเปรา และพรอมเขาสการแขงขน 8. การควบคมและการมงจดสนใจไปทการหายใจ 9. การระบายอารมณ ความรสกของตนเอง รวมไปถงการพดกบตนเองทางบวก 10. การฟงดนตรทตนเองชนชอบ เพอใหเกดความผอนคลาย 11. การจนตภาพทกษะกฬาตางๆ เพอสรางความเชอมนในตนเอง หรอการจนตภาพสงทท าใหรสก

ผอนคลาย

หลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยด 1. เมอมปญหาเกดขนอยาเกบไวคนเดยว ใหพยายามพดหรอระบายความรสกอยางสมเหตสมผลกบ

บคคลทเราเชอถอและไววางใจ 2. พยายามอยาใหตนเองมอารมณโกรธเกดขนงายๆ รจกอดทนอดกลนพรอมทงรจกรบพจารณา

ความคดและการวจารณของผอนดวยความอดทนเสมอ 3. เมอมปญหามากมายเขามาและมความวนวาย เครงเครยด ใหหนความยงเหยงนนชวขณะ เพอ

ผอนคลายอารมณเครยดทเกดขน และมเวลาปรบอารมณใหเขาสภาวะปกต 4. รจกยอมแพเปนผแพทดบางบางโอกาสไมใชจะตองเปนผชนะทกครงเสมอไป 5. รจกใชเวลาวางดวยกจกรรมนนทนาการทตนเองชอบและพอใจ เปนกจกรรมยามวางประจ าวน

เพอเปนการผอนคลายอารมณเครยด ท าใหจตใจแจมใสเบกบาน 6. พยายามฝกการท างานใหเสรจเปนอยางๆ เพราะถาท างานหลายอยางในเวลาเดยวกน จะท าใหเกด

ความยงเหยงและสบสนวนวายได 7. อยาคดวาทกคนจะมความสามารถท าทกสงทกอยางได แตละคนยอมมความถนด และ

ความสามารถแตกตางกนออกไป 8. ฝกการวพากษวจารณเรองตางๆ ดวยการใชเหตผลเสมอ 9. รจกใหความรวมมอกบบคคลอน เพอใหงานสวนรวมด าเนนไปไดดวยด 10. รจกบ าเพญตนใหเปนประโยชนตอบคคลอนบางตามโอกาสอนควรเสมอ 11. ฝกหดใหมการตดสนใจทดและไมใหเกดความลงเลใจ เพอเปนการขจดความขดแยงทเกดขน

ภายในจตใจ 12. อยาพยายามหมกมนอยกบกจกรรมใดกจกรรมหนงมากจนเกนไป 13. รจกความพอดทงดานสวนตวและดานสงคม 14. พยายามปรบตวและการประกอบกจกรรมตางๆ ในชวตประจ าวนดวยความสนกสนานเพลดเพลน

หลกปฏบตเพอควบคมอารมณเครยดดงกลาวถอเปนสงทมความจ าเปนและมความส าคญอยางมากตอนกกฬาหรอผฝกสอนกฬา ในการน าไปประยกตใชเพอปรบสภาพอารมณ นอกจากจะทราบหลกการปฏบตเพอควบคมอารมณแลวควรท าความเขาใจกบชนดตางๆ ของอารมณและลกษณะความผดปกตของอารมณประกอบ กนดวย เพอจะไดแกไขปญหาของนกกฬาไดตรงกบสาเหตทท าใหเกดความผดปกตของพฤตกรรมขน

พรรณพไล และสจตรา (2549) ไดรวบรวมขอมลตางๆ ทนาสนใจไววาความเครยดนอกจากสงผลกระทบตอสมฤทธทางการกฬาของนกกฬาสตรแลวยงสงกระทบทงดานรางกาย จตใจ และพฤตกรรมของ

87

นกกฬา โดยดานรางกายนนความเครยดทางจตใจเปนปจจยหนงทมสวนท าใหนกกฬาสตรเกดความผดปกตของประจ าเดอน ซงความผดปกตของประจ าเดอนในนกกฬาสตรมอบตการณตงแตรอยละ 1 ถงรอยละ 66 (นกกฬาสตรชาวตะวนตก) ส าหรบประเทศไทยจากการศกษาในนกกฬาสตรประเภทบาสเกตบอลและวอลเลยบอล พบวามอตราความผดปกตของประจ าเดอนมากถงรอยละ 44.4 ความเครยดทางรางกายทมาจากการออกก าลงกายอยางหนกและเปนระยะเวลานาน และความเครยดทางจตใจทมาจากความกดดนในการฝกซอมและการแขงขน หรอเรองอนๆ มผลตอการหลงฮอรโมนคอรตซอล ซงจะไปกระตน Paraventricular nucleus ใหหลง Corticotropin Releasing Hormone (CRH) และ Vasopressin ซงฮอรโมนทงสองชนดนจะไปกระตนการหลง Adrenocorticotropin Hormone (ACTH) ท าให Adrenal cortex หลงฮอรโมน คอรตซอล ซงมผลรบกวนการหลง Gonadotropin Releasing Hormone (GnRH) จากฮยโปทาลามส ท าใหการหลง Follicle Stimulating Hormone (FSH) และ Luteinizing Hormone (LH) ทควบคมการท างานของรงไขลดนอยลงหรอไมมการหลง การท างานของรงไข จงถกกดจนกระทงไมมการตกไข มผลใหเกด ความผดปกตของประจ าเดอน ไดแก ประจ าเดอนมาไมสม าเสมอ ประจ าเดอนขาด จนถงประจ าเดอนไมมา เปนตนผลการวจยเกยวกบความเครยดและภาวะการมประจ าเดอนในนกกฬาสตรระดบอดมศกษาทเขารวมการแขงขนกฬามหาวทยาลย ประจ าป พ.ศ.2547 (พรรณพไล และสจตรา, 2549) พบวา

1. นกกฬาสตรระดบอดมศกษา รอยละ 46.3 มระดบความเครยดอยในระดบนอย และรอยละ 10.3 อยในระดบมาก โดยมความเครยดดานการศกษา และดานสภาพอารมณจตใจ อยในระดบปานกลาง สวนดานความสมบรณของรางกายและการเลนกฬา ดานความสมพนธกบบคคลใกลชด ความสมพนธกบทมและเพอน นกกฬา และดานทอยอาศย อยในระดบนอย

2. นกกฬาสตรระดบอดมศกษา รอยละ 66.7 มประจ าเดอนปกต รอยละ 32.6 มประจ าเดอนผดปกต ซงในกลมทมประจ าเดอนผดปกตพบวา รอยละ 66.7 มประจ าเดอนกระปรบกะปรอย (Oligomenorrhea)

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาควรใหความส าคญกบการปองกนการเกดภาวะความเครยด ดวยการ

หาวธการบ าบดหรอบรรเทาความเครยดนนไมควรปลอยใหนกกฬาตองประสบกบความเครยดเปนระยะเวลานานๆ ถงแมจะเปนความเครยดระดบต ากตาม เพราะสามารถยกระดบเปนความเครยดเรอรง ซงยากตอการใหความชวยเหลอและกลบคนสสภาวะปกตไดโดยเรว ซงแนนอนวายอมสงผลเสยตอความสามารถทางการกฬาทลดลงดวย และหากนกกฬามความเครยดระดบสงหรอความเครยดเรอรงยอมสงผลเสยตอสขภาพกายและแนนอนวายอมสงผลเสยตอสขภาพจตดวย

ภาพท 5.2 อวยวะภายในรางกายทไดรบผลกระทบจากความเครยด ทมา: กรมพลศกษา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2556)

88

สรป ความเครยดทางการกฬา เปนสภาวะทนกกฬาไมสามารถจดการกบสงเราทมากระทบจตใจและสงผล

ตอการปรบตว อนมผลใหเกดอาการผดปกตทางรางกายและพฤตกรรม จนท าใหการแสดงความสามารถทางการกฬาลดลง สาเหตของความเครยดทางการกฬา อาจมาจากโปรแกรมการฝกซอมทหนกและตอเนอง

การแขงขนทมอยตลอดเวลา การเดนทางทยาวไกล การด าเนนชวตทตองท าแตสงเดมๆ คอ ฝกซอมและแขงขน การขาดเวลาสวนตว เวลาพกผอนไมเพยงพอ ความสมพนธอนดภายในทมกฬาไมเกดขน เปนตนความเครยดทเกดขนทางการกฬา มกมสาเหตไมแตกตางกบความเครยดทเกดขนในชวตประจ าวนมากนก ซงความเครยดทเกดขนลวนสงผลกระทบตอทงรางกายและจตใจ ท าใหการท างานหรอการแสดงความสามารถทางการกฬาลดลงเปนผลใหโอกาสทจะไดรบชยชนะในการแขงขนยอมมนอยลงดวยเชนกน ดงนนการจดการความเครยดทางการกฬาจรงเปนสงทส าคญ โดยสงนเปนกระบวนการทท าใหเกดการเปลยนแปลงทางความคดหรอจตใจและพฤตกรรมของนกกฬา โดยพยายามจดการกบสงทเขามารบกวนทงจากภายในและภายนอก

ค าถามทายบทท 5

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายถงความหมายของความเครยดทางการกฬา 2. จงระบถงสาเหตและกระบวนการของการเกดความเครยดทางการกฬา 3. จงอธบายแนวทางและวธการจดการกบความเครยดทางการกฬา 4. จงระบหลกปฏบตในการควบคมอารมณเครยดทางการกฬา

89

เอกสารอางอง นพวรรณ ใจทะนง. 2551. ความเครยดและการขจดความเครยดของทมเรอพายประเภทยค – แคน

ทมชาตไทย ชดซเกมส ครงท 24. การคนควาอสระ สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยเชยงใหม.

พรรณพไล ศรอาภรณ และสจตรา เทยนสวสด. 2549. ความเครยดและภาวการณมประจ าเดอนในนกกฬา สตรระดบอดมศกษา. พยาบาลสาร, 33(2). 74-85.

พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศกในพระบรมราชปถมภ.

90

91

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 6 แรงจงใจทางการกฬา

(Motivation in Sport) หวขอเนอหา

1. ความหมายของแรงจงใจ 2. ความส าคญของแรงจงใจ 3. ทฤษฎแรงจงใจ 4. ประเภทของแรงจงใจ 5. องคประกอบทมผลตอแรงจงใจ 6. แรงจงใจกบการกฬาและการออกก าลงกาย 7. ทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา 8. แรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของแรงจงใจ 2. เพอใหนกศกษาทราบถงความส าคญของแรงจงใจ 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงประเภทของแรงจงใจและองคประกอบทมผลตอแรงจงใจ 5. เพอใหนกศกษาทราบถงแรงจงใจกบการกฬาและการออกก าลงกาย 6. เพอใหนกศกษาทราบถงแรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของแรงจงใจ 2. นกศกษาสามารถระบความส าคญของแรงจงใจ 3. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถระบประเภทของแรงจงใจและองคประกอบทมผลตอแรงจงใจ 5. นกศกษาสามารถอธบายแรงจงใจกบการกฬาและการออกก าลงกาย 6. นกศกษาสามารถอธบายแรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบแรงจงใจทางการกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบแรงจงใจทางการกฬา 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบแรงจงใจทางการกฬา 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

92

สอการสอน 1. คลปวดทศนเกยวกบแรงจงใจทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 6 แรงจงใจทางการกฬา 1. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 6

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

93

บทท 6 แรงจงใจทางการกฬา

(Motivation in Sport) ความหมายของแรงจงใจ

มผใหความหมายของแรงจงใจไวหลายทาน ดงน แมร (พงษพนธ พงษโสภา. 2542 ; อางองจาก Maire. n.d.) กลาววา การจงใจเปนกระบวนการ

ซงการแสดงออกของพฤตกรรมไดรบอทธพลจากจดมงหมายทพฤตกรรมนนมงไปสจดหมาย กลเอด (Gluecx. 1982) ไดใหความหมายของแรงจงใจวา เปนสภาวะภายในของบคคลซงจะเปน

ตวก าหนดทศทาง และระดบของพฤตกรรมท าใหเกดการท างานของแตละบคคลมพลงมากขน และด าเนนเรอยไปอยางตอเนองจนบรรลความตองการของตน

อารย พนธมณ (2534 ; อางองจาก Mouley. n.d.) กลาววา แรงจงใจ หมายถง สภาพทอนทรยเกดความตองการ หรออยในสภาวะขาดสมดลกจะท าใหเกดแรงขบหรอแรงจงใจเพอผลกดนใหเกดพฤตกรรมมาเพอทดแทนภาวการณขาดหรอท าใหอนทรยอยในภาวะสมดลแรงจงใจจงเปนสงจ าเปนเบองตนในการเรยนร และเปนสงก าหนดทศทาง และความเขมของพฤตกรรมใหเกดขน

อราม ตงใจ (2539) กลาววา แรงจงใจในการกฬา หมายถง สงทกระตนเราใหเราตองมสวนรวมในการกฬา การทคนเราอยากหรอไมอยากเลนกฬานนไมไดท าใหสมรรถภาพทางการกฬาดขน แตถาอยากเลน พอใจทจะเลน ท าใหมความพยายาม มการพฒนาใหดขน เมอพบอปสรรคกไมหยดเลนกฬาไปงายๆ

พงษพนธ พงษโสภา (2542) กลาววา การจงใจเปนกระบวนการทอนทรยถกกระตนจากสงเราใหมพฤตกรรมมงไปสจดมงหมายปลายทาง ถามแรงจงใจมากพฤตกรรมจะมมาก ดงนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยจงเกดจากแรงจงใจเปนส าคญ

ลกขณา สรวฒน (2530) กลาววา การทคนเรามความตองการสงใดสงหนงแสดงวาขาดสงนน ความตองการจะเปนแรงผลกดนใหแสดงพฤตกรรมเพอใหไดสงนนๆ มาเมอไดรบสงทตองการแลวจะหยดพฤตกรรมนนๆ แตเนองจากมนษยมความตองการไมมทสนสดจงมการแสดงพฤตกรรมอยตลอดเวลา

สบสาย บญวรบตร (2541) กลาววา แรงจงใจ คอสงทก าหนดทศทางและระดบความตงใจทจะกระท า หรอประพฤต (Direction and intensity) ในการเลอกและการคงไวของพฤตกรรมมนษย แรงจงใจเปน ตวก ากบพฤตกรรมของมนษยทจะใหถอยหนหรอเผชญหนาตอสถานการณตางๆ และความตงใจทจะประพฤตหรอพยายามทจะบรรลตามเปาประสงค ดงนนแรงจงใจจงเปนตวก าหนดทศทางและระดบความตงใจ ความพยายามทจะกระท ามความมงมนทจะกระท า หรอปฏบตในการกฬาแรงจงใจจงเปนปจจยทส าคญตอคณภาพและความสามารถ ในการเลนและแขงขนกฬา

จากทกลาวมาขางตน พอสรปความหมายของแรงจงใจไดวา เปนการกระตน หรอ เราเพอชวยใหเกดการกระท าสงใดสงหนงส าเรจบรรลเปาหมาย มแนวทางอนแนนอน ซงอาจจะเกดจากความตองการของตวผกระท าเองหรอผกระท าไดรบสงเราภายนอก การแสดงพฤตกรรมตางๆของมนษย ลวนมสาเหตมาจากแรงจงใจเปนสงส าคญ เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมทสลบซบซอนของมนษย จงจ าเปนตองศกษาถงทฤษฎของแรงจงใจและทฤษฎทเกยวของในการแสดงพฤตกรรม

94

ความส าคญของแรงจงใจ แรงจงใจ มความส าคญโดยตรงตอพฤตกรรมของบคคล เพราะแรงจงใจจะเปนทงสภาวะทผลกดน

และดงใหบคคลแสดงพฤตกรรมแตกตางกน ซงการทจะเขาใจพฤตกรรมของบคคลจงตองท าความเขาใจกบแรงจงใจของคนๆ นน วาบคคลนนมแรงจงใจอยในประเภทใด ระดบใด (มกดา ศรยงค, 2540) ดงนน การท าความเขาใจกบกระบวนการจงใจ แนวคดและทฤษฎของแรงจงใจจะชวยใหบคคลไดรบประโยชนในดานตางๆ คอ

1. เขาใจในพฤตกรรมของตนเองจะเปนประโยชนในการควบคมตนใหสามารถเลอกพฤตกรรมใหเหมาะสม และบงคบมใหตนเองแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมออกมาได

2. เขาใจในพฤตกรรมของผอน อนจะชวยใหคนเราควบคมพฤตกรรมของบคคลอน ไดดวย 3. เขาใจในพฤตกรรมของกลมสงคม เพอสรางสถานการณ จงใจใหกลมบคคลมพฤตกรรมไปใน

แนวทางทถกตอง ดงนน การแสดงพฤตกรรมตางๆ ของมนษย ลวนแตมสาเหตมาจากแรงจงใจทงสนเพอใหมความร

ความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมทสลบซบซอนของมนษย จงจ าเปนทจะตองศกษาถงทฤษฎของแรงจงใจและทฤษฎทเกยวของในการแสดงพฤตกรรมของมนษย

การจงใจไมใชตวพฤตกรรม หรอเหตการณทสามารถมองเหนไดโดยตรงแตเปนนามธรรมอยางหนง ทชวยอธบายขนตอนการเกดพฤตกรรมใหชดเจนยงขน การจงใจมลกษณะทส าคญ 3 ประการ คอ (พนมไพร ไชยยงค, 2542)

1. ใหพลงกระตนตอการแสดงพฤตกรรม หรอความเขมของก าลงตอบสนองทจะแสดงพฤตกรรรม เมอกระหายน ามาก เราจะเดนอยางเรว หรอวงเพอเสาะแสวงหาน าแกความกระหายแตถาเราไมกระหาย หรอกระหายเพยงเลกนอยเราอาจจะเดนชา ๆ พดคยกบเพอนอยางไมรบรอนเปนตน

2. ก าหนดทศทางและเปาหมายของพฤตกรรม เชน เมอหวกจะมพฤตกรรมทมงไปสการแสวงหาอาหาร เชนเดนไปรานขาวแกง ฝากเพอนไปซอ หรอวาจะเลอกท าอยางไรด เพราะมทางเลอกหลายทางเพอใหไดอาหารมาบ าบดความหว การไดรบประทานอาหารจงเปนจดหมายปลายทาง หรอทศทางของพฤตกรรม

3. ก าหนดระดบความพยายาม หรอความมงหนาไมลดละของพฤตกรรมนน คอ จะใชความอดทน หรอมานะพยายามในการกระท าพฤตกรรมนนไดนานเพยงใด เชน เมอเราหวเราจะเขาครวคนหาของรบประทาน ถาในครวไมมอะไรรบประทานได เรากจะออกไปนอกบานเพอซอของรบประทาน ถารานแรกทไปถงปดราน แตความหวเรายงสงอย เรากจะไปหารานอน ๆ ตอไปอกอาจจะเปนรานท 5 หรอ 6 จนกวาจะไดอาหารรบประทาน นนคอ ระดบความพยายาม หรอความมงหนาไมลดละทจะแสดงพฤตกรรมกสงตามไปดวย

ดงนน เมอกลาวถงพฤตกรรมการจงใจ จะตองมลกษณะทส าคญ 3 ประการ คอ ใหพลงแกพฤตกรรม มทศทาง และมงหนาพยายามไมลดละ พฤตกรรมจงใจจงเปนพฤตกรรมทมเปาหมายและเจาตวมความพยายามทจะใหบรรลเปาหมายนน

ประโยชนของแรงจงใจ มกดา ศรยงค (2540) ไดกลาวไววา การทจะเขาใจพฤตกรรมของบคคลจงตองท าความเขาใจกบ

แรงจงใจของคนนนๆ วาบคคลนมแรงจงใจอยในประเภทใด ระดบใด ดงนนการท าความเขาใจกบกระบวนการจงใจ แนวคด และทฤษฎของแรงจงใจจะชวยใหบคคลไดรบประโยชนในดานตางๆ คอ

1. เขาใจในพฤตกรรมของตนเองจะเปนประโยชนในการควบคมตนใหสามารถเลอกพฤตกรรมใหเหมาะสมและบงคบมใหตนเองแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมออกมาได

2. เขาใจในพฤตกรรมของผอนอนจะชวยใหคนเราควบคมพฤตกรรมของบคคลอนได

95

3. เขาใจในพฤตกรรมของกลมสงคม เพอสรางสถานการณ จงใจใหกลมบคคลมพฤตกรรมไปในแนวทางทถกตองดงนนควรศกษาทฤษฎแรงจงใจและทฤษฎทเกยวของเนองจากพฤตกรรมของมนษยมผล มาจากแรงจงใจ และเพอใหเขาใจพฤตกรรมของมนษยมากยงขน

ทฤษฎแรงจงใจ

นกจตวทยาไดน าองคประกอบทางดานความตองการพนฐานดานชววทยา ดานอารมณดานสตปญญาและองคประกอบดานสงคม มาเปนแนวคดในการสรางทฤษฎ เพออธบายวาท าไมมนษยจงแสดงพฤตกรรมทแสดงอย ความเปนจรงแลวไมมทฤษฎใดทฤษฎหนง ทสามารถอธบายทกดานของแรงจงใจ ไดทงหมดดงทฤษฎแรงจงใจตางๆ ดงตอไปน

1. ทฤษฎความตองการความสขสวนตว (Hedonistic Theory) (อบรม สนภบาล, ม.ป.ป.) ทฤษฎนกลาววา คนทกคนมความตองการแสวงหาความสขสวนตว ลกษณะความตองการแสวงหาความสข จงเปนแรงจงใจหรอตวเราทท าใหบคคลไดมการกระท าหรอแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมา แตลกษณะการแสดงออกของพฤตกรรมในแตละบคคลนนมการแสดงออกมาแตกตางกน

2. ทฤษฎสญชาตญาณ (Instinctual Theory) (สชาดา สธรรมรกษ, 2531) ทฤษฎนกลาววา สญชาตญาณเปนสงทตดตวคนมาตงแตก าเนด ท าใหบคคลมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราตางๆ โดยไมจ าเปนจะตองมการเรยนร สญชาตญาณจงเปนปฏกรยาทมผลตอแรงจงใจใหบคคลไดกระท าพฤตกรรมตางๆ ลกษณะของ สญชาตญาณมหลายประเภท คอสญชาตญาณเกยวกบการด ารงชวต เมอรางกายอยในสภาวะทไมสมดล ความไมสมดลทางดานรางกายจะเปนตวเรา หรอเปนแรงจงใจใหรางกายมพฤตกรรมตางๆ เกดขน อนเปนผลท าใหบคคลสามารถด ารงชวตตอไปได สญชาตญาณ เกยวกบความตายบคคลทกคนมกจะเกรงกลววาตนเองจะถงแกความตาย จงท าใหสนใจสขภาพของตนเอง ในดานของสญชาตญาณทางสงคม บคคลยอมจะมการเรยนร มการลอกเลยนแบบจากประสบการณตามสภาพสงคมของแตละแหง ท าใหสญชาตญาณทางสงคมของแตละบคคลในแตละทองถนมความแตกตางกน

3. ทฤษฎแรงขบ (Drive Theory) (โยธน ศนสนยทธ, 2531) ทฤษฎนกลาววา พฤตกรรมและการกระท าของคนมสวนสมพนธแรงขบภายในของแตละบคคล แรงขบมลกษณะทส าคญ 2 ลกษณะ คอ แรงขบภายในรางกาย เปนแรงขบทเกดจากความตองการของรางกาย และแรงขบภายนอกรางกาย เปนแรงขบทเกดจากความตองการทางสตปญญา อารมณและสงคม ซงลกษณะดงกลาว จะมผลท าใหคนมพฤตกรรมทตางกน แรงขบสามารถแยกออกเปนแรงขบเพอการอยรอดของชวต แรงขบฉกเฉน แรงขบเพอการสบพนธ แรงขบเพอการศกษา บคคลจะตองมแรงขบเพอการอยรอดของชวตกอน

4. ทฤษฎความคาดหวง (The Theory of Expectancy) (Hilgard, 1962) ทฤษฎนกลาววา ถาความคาดหวงกบสงทไดรบแตกตางมาก คนเราจะเกดความผดหวงหมดก าลงใจ การจดความคาดหวงหรอ การตงจดมงหมายของคนเราใหอยในระดบความสามารถทเขาจะท าไดส าเรจ จะท าใหคนมก าลงใจทจะท ากจกรรมใหส าเรจตามความมงหมาย จะเหนไดวาในทฤษฎนความเขาใจหรอการคาดคะเนเหตการณลวงหนา เปนสงตดสนหรอประเมนคาพฤตกรรมทบคคลแสดงออกมานนคอ พฤตกรรมทไดรบการจงใจใหแสดงออกมาขนอยกบการประเมนผลพฤตกรรมทเคยแสดงออกมา

5. ทฤษฎล าดบขนแรงจงใจของมาสโลว (Maslow, 1970) เปนทฤษฎทมชอเสยงของมาสโลว อธบายวา แรงจงใจของมนษยมล าดบขนตอนตงแตขนต าจนถงขนสงมทงหมด 5 ขนตอนดวยกน คอ ความตองการทางสรรวทยา (Physiological Needs) ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety Needs) ความตองการเปนเจาของและความตองการความรก (Belongingness and Love Needs) ความตองการม

96

ศกดศรจากตนเองและผอน (Esteem Needs from Oneself and Others) ความตองการเปนมนษยโดยสมบรณ (Self Actualized Needs) แรงจงใจล าดบตนตองไดรบการตอบสนองกอน แรงจงใจล าดบสง จงจะพฒนาตามมาโดยล าดบ ดงภาพประกอบ 1

ภาพท 6.1 ทฤษฎล าดบขนแรงจงใจของมาสโลว (Maslow) ทมา: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Maslow%27s_hierarchy_of_needs.svg

แรงจงใจล าดบท 1 คอ แรงจงใจพนฐานทมนษยตองไดรบการตอบสนองเปนแรงจงใจทางสรรวทยา

เชน มอาหารรบประทานไมโหยหว มทอยอาศย มยารกษาโรคมเครองนงหม กนรอนกนหนาว ฯลฯ จงพฒนาความตองการประเภทอนๆ ตามมาได ถาความตองการอนดบแรก ยงไมไดรบการตอบสนองพอเพยง แรงจงใจประเภทอนๆ กยากทจะบงเกดขนได

แรงจงใจล าดบท 2 คอ แรงจงใจเพอความปลอดภยแหงตนเอง และทรพยสนเมอตองการอนดบแรกไดรบการตอบสนองแลว กเกดความตองการทจะรกษาชวต ทรพยสนและสงอนๆ ของตนใหมนคงปลอดภย

แรงจงใจอนดบท 3 คอ แรงจงใจเพอเปนเจาของ เชน ความรสกวาตนมชาตตระกล มครอบครว มสถาบน มคร มโรงเรยน มทท างาน ฯลฯ กบความตองการถกรกและไดรกผอน เชน ตองการใหมผมาอาทรหวงใยและกตองการหวงใยอาทรเกอกลดแลผอนเชนกน

แรงจงใจอนดบท 4 คอ แรงจงใจเพอการแสวงหาและรกศกดศรเกยรตยศทงดวยส านกของตนเองและดวยการกลาวขวญยกยองเชดชจากผอน เชน ความตองการมเกยรตมหนามตา มชอเสยงเปนทยกยอง ความรสกนบถอตนเองเชดชตนเอง

แรงจงใจล าดบท 5 คอ แรงจงใจเพอตระหนกรความสามารถของตนกบประพฤตปฏบตตน ตามความสามารถและสดความสามารถ โดยเพงเลงประโยชนของบคคลอนและของสงคมสวนรวมเปนส าคญ มาสโลว เชอวา คนทกคนมความมงหมายของชวตเพอจะเปนคนโดยสมบรณในระดบนทงสน

6. ทฤษฎความตองการตามหลกการของเมอรเรย (อาร พนธมณ, 2534 ; อางองจาก Murray, n.d.) เมอรเรย มความคดเหนวา ความตองการนบางครงเกดขนเนองจากกระตนภายในของบคคล และบางครงอาจเกดความตองการอนเนองจากสภาพสงคมหรอแรงกระตนภายนอกกได หรออาจกลาวไดวา ความตองการเปนสงทเกดขนอนเนองมาจากสภาพทางรางกายและสภาพทางจตใจนนเอง ทฤษฎความตองการตามหลกการของเมอรเรยสามารถสรปไดดงน

97

1. ความตองการทจะเอาชนะดวยการแสดงความกาวราวออกมา (Need for Aggression) เปนความตองการทจะเอาชนะผอน เอาชนะสงขดขวางทงปวงดวยความรนแรงมการตอส การแกแคน การท ารายรางกายหรอการฆาฟนกน เชน การพดประชดประชนกบเพอนทไมชอบ เปนตน

2. ความตองการทจะเอาชนะฟนฝาอปสรรคตางๆ (Need for Counteraction) เปนความตองการ ทจะฟนฝาอปสรรค ความลมเหลวตางๆ ดวยการสรางความพยายามขน เชน เมอไดรบค าดถกดหมน ผทไดรบจะเกดความพากเพยรพยายามเอาชนะค าสบประมาทจนประสบผลส าเรจ เปนตน

3. ความตองการทจะยอมแพ (Need for Abasement) เปนความตองการทจะยอมแพ ยอมรบผด ยอมรบค าวพากษวจารณ หรอยอมรบการถกลงโทษ เชน การเผาตวตายเพอประทวงการปกครอง เปนตน

4. ความตองการปองกนตนเอง (Need for Defense) เปนความตองการทจะปองกนตนเองจากค าวพากษวจารณ การต าหนตเตยนซงเปนการปองกนทางดานจตใจพยายามหาเหตผลมาอธบายการกระท า ของตน มการปองกนตนเองเพอใหพนผดจากการกระท าตางๆทงปวง

5. ความตองการเปนอสระ (Need for Autonomy) เปนความตองการจะเปนอสระจากสงกดข ทงปวง ตองการทจะตอสดนรนเพอเปนตวของตวเอง

6. ความตองการความส าเรจ (Need for Achievement) เปนความตองการทจะกระท าสงตางๆ ทยากล าบากใหประสบความส าเรจ พยายามเอาชนะอปสรรคทงปวงเพอใหการท างานของตนประสบความส าเรจ

7. ความตองการสรางมตรภาพกบบคคลอน (Need for Affiliation) เปนความตองการทจะท าใหผอนรกใคร ตองการรจก หรอมความสมพนธกบบคคลอน มความซอสตยตอเพอน พยายามสรางความสมพนธใกลชดกบบคคลอน

8. ความตองการความสนกสนาน (Need for Play) เปนความตองการทจะแสดงความสนกสนาน ตองการหวเราะเพอผอนคลายความตงเครยด มการสรางหรอเลาเรองตลกขบขน มการพกผอนหยอนใจ มการเลนเกมกฬา เปนตน

9. ความตองการแยกตนเองจากผอน (Need for Rejection) เปนความตองการหรอเปน ความปรารถนาของบคคลในการทจะแยกตนเองออกจากผอน ไมมความรสกยนดยนรายกบบคคลอน ตองการเมนเฉยจากผอน

10. ความตองการความชวยเหลอจากบคคลอน (Need for Succedanea) เปนความตองการใหบคคลอนมความสข เหนอกเหนใจ มความสงสาร ตองการไดรบความชวยเหลอการดแลและค าแนะน าจากบคคลอน

11. ความตองการทจะใหความชวยเหลอตอบคคลอน (Need for Nurturance) เปนความตองการมสวนรวมในการท ากจกรรมกบบคคลอน โดยการใหความชวยเหลอแกบคคลทไมสามารถจะชวยเหลอตนเองได หรอใหความชวยเหลอใหบคคลอนพนจากภยอนตรายตางๆ

12. ความตองการสรางความประทบใจในตนเองใหแกผอน (Need for Exhibition) เปนความตองการใหบคคลอนไดเหน ไดยนเกยวกบเรองราวของตวเอง ตองการใหผอนมความสนใจสนกสนาน แปลกใจ หรอตนเตนในเรองราวของตน

13. ความตองการมอทธพลเหนอบคคลอน (Need for Dominance) เปนความตองการใหบคคลอนท าตามค าสงของตน ท าใหเกดความรสกวาตนมอทธพลเหนอกวาบคคลอน

98

14. ความตองการทจะยอมรบนบถอผอาวโส (Need for Deference) เปนความตองการยอมรบ นบถอผทมอาวโสวาดวยความยนด รวมทงนยมชมชอบในบคคลทมอ านาจเหนอกวา พรอมทจะให ความรวมมอชวยเหลอดวยความยนด

15. ความตองการหลกเลยงความรสกลมเหลว (Need for Avoidance or Inferiority) เปนความตองการหลกเลยงใหพนจากความอบอาย หลกเลยงการดถก หรอการกระท าตางๆ ทท าใหเกดความละอายใจ

16. ความตองการทจะหลกเลยงจากอนตราย (Need for Avoidance Harm) เปนความตองการหลกเลยงความเจบปวดทางดานรางกาย ตองการไดรบความปลอดภยจากอนตราย

17. ความตองการหลกเลยงจากการถกต าหนหรอถกลงโทษ (Need for Avoidance of Blame) เปนความตองการหลกเลยงการลงโทษดวยการคลอยตามกลมหรอยอมรบค าสงหรอปฏบตตามกฎขอบงคบของกลม เพราะกลวถกลงโทษ

18. ความตองการความเปนระเบยบเรยบรอย (Need for Orderliness) เปนความตองการจดสงของตางๆ ใหอยในสภาพทเปนระเบยบเรยบรอย มความประณตงดงาม

19. ความตองการทจะรกษาชอเสยง (Need for Inviolacy) เปนความตองการทจะรกษาชอเสยงของตนทมอยไวจนสดความสามารถ

20. ความตองการใหตนเองแตกตางจากบคคลอน (Need for Contrariness) เปนความตองการใหตนเองไมเหมอนกบบคคลอน

จากทฤษฎทผวจยไดกลาวมาทงหมดน จดวาเปนทฤษฎแรงจงใจและเปนทฤษฎทมผลตอพฤตกรรมหรอการกระท าของบคคลทงสน แตละทฤษฎจะมพนฐานความเชอ และแนวความคดทแตกตางกนออกไป การน ามาใชเพอใหเกดประโยชนสงสด จงตองศกษาในหลายๆ ทฤษฎและวเคราะหแนวความคดของแตละทฤษฎใหเขาใจ

ทฤษฎแรงจงใจ คอ หลกการก าหนดทศทางการแสดงออกถงพฤตกรรมของนกกฬา ซงมผลกระทบตอความส าเรจ หรอความลมเหลวของนกกฬา ทฤษฎแรงจงใจทเกยวของกบการกฬาม 4 ทฤษฎ คอ (สปราณ ขวญบญจนทร, 2541)

1. ทฤษฎแรงจงใจภายในและการประเมนความร (Intrinsic Motivation and Cognitive Evaluation Theory) แรงจงใจภายในเปนแรงจงใจทเกดขนจากภายในโดยไมมรางวล หรอสงลอใจภายนอกมาเปนแรงกระตนใหกระท าสงนน ๆ แรงจงใจภายในเปนแรงจงใจในการเลนกฬาเพอความสนก และสนกทจะไดเลน โดยไมมอทธพลจากภายนอกมาเกยวของ เพราะแรงจงใจภายในเกดขนจากแรงขบภายในทตองการตอบสนองตอความตองการพนฐานเทานนสวนทฤษฎการประเมนความรเปนแรงจงใจทเกดจากการรบ รวาตนเองมความสามารถ(Perceive Competence) และการตดสนใจดวยตนเอง (Self-determining) องคประกอบทส าคญของทฤษฎการประเมนความร คอ

1.1 การรบรในการควบคม (Perceive Controlling) หมายถง นกกฬาตองรบรวาอะไรเปนแหลงสาเหต (Locus of Causality) ในการจงใจใหนกกฬาเลนกฬา ซงประกอบดวยความสนใจอยากเลน (แรงจงใจภายใน) โดยไมไดหวงสงลอใจ คอ เงน รางวล หรอสงของ (แรงจงใจภายนอก)แตเมอเลนกฬาไปไดนาน ๆ อาจจะมแรงจงใจภายนอกเขามามสวนในการเลนกฬาของนกกฬาได เพราะฉะนนนกกฬาตองรบรในการควบคมใหไดวาท าไมจงเลนกฬาและเลนกฬาเพราะอะไร

1.2 กระบวนการประเมนผล (Information Process) หมายถง กระบวนการทรบรประเมนวา แรงจงใจภายใน หรอแรงจงใจภายนอกทมผลตอความสามารถในการเลนกฬากระบวนการประเมนขอมลเปนองคประกอบส าคญในการรบรถงความสามารถ และการตดสนใจดวยตนเอง ถานกกฬามกระบวนการ

99

ประเมนขอมลทดแลว จะสามารถประเมนขอมลไดเลยวาแรงจงใจภายใน หรอแรงจงใจภายนอกทมอทธพล ตอการเลนกฬา

2. ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motivation Theory) หมายถง แรงจงใจทมลกษณะนสยเผชญหนา หรอถอยหนทงในขณะฝกซอมและแขงขน รวมทงความมงมนเพอความเปนเลศ แรงจงใจ ใฝสมฤทธเปนองคประกอบทเกดจากความตองการทจะประสบความส าเรจ ลบดวยความตองการทจะถอยหนความลมเหลว สงทจะไดเพมจากผลลบ คอแรงจงใจภายนอกทเขามามอทธพลและความเปนไปไดทจะประสบความส าเรจ ตามทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธของฮาเตอร (Harter’s Competence Motivation Theory) โดยอธบายวา แรงจงใจใฝสมฤทธ คอแรงจงใจทเกดจากความรสกวาตนเองมความสามารถมความพยายามทจะท าสงทยากขน (Mastery) และมความตองการทจะฝกสงทยากขนไปเรอย ๆ รบรวาตนเองประสบความส าเรจ และสามารถท าในสงทยากขนได แตในทางตรงขาม นกกฬาไมอยากท าสงทยากขน เมอรบรวา ท าแลวจะไมประสบความส าเรจ ดงนนในการฝกซอมหรอแขงขนกฬา นกกฬาทมการรบรหรอถกท าใหรบรวาตนเองมความสามารถกจะเกดความมนใจ มความตองการทจะฝกซอมในสงทยากยงขน และมแรงจงใจทจะกระท าสงทยากมากขน

3. ทฤษฎการอางสาเหต (Attribution Theory) อธบายวา ความพยายามของมนษยในการอางสง ตางๆ เพอจะใหเกดความเขาใจการก าหนดพฤตกรรม และเหตการณตาง ๆ ของตนเองจะท าใหแรงจงใจใน การกระท านนมนคงยงขนนอกจากนนยงสามารถใชอธบายความสามารถของตนเองดวยทฤษฎการอางสาเหตของไฮเดอร ประกอบดวย ปจจยประกอบสวนบคคล คอ ความสามารถ (Ability) และความพยายาม (Effort) และปจจยประกอบสงแวดลอม คอ ความยากของงาน (Task Difficulty) และโชค (Luck) การอางสาเหตในการกระท าของนกกฬาสบเนองมาจากความเขาใจในปจจยประกอบสวนบคคล คอ ความสามารถและ ความพยายาม และปจจยประกอบสงแวดลอมคอ ความยากของงานและโชค เชน นกกฬาอางถงสาเหตของการแพการแขงขน เพราะทมคแขงขนเกงกวาฝมอเกงกวา

4. ทฤษฎการก าหนดเปาหมาย (Goal Setting Theory) เปาหมาย คอ บางสงบางอยางทเราตองการจะกระท าใหส าเรจ ซงเปาหมายมอทธพลในการเพมประสทธภาพของงาน 4 ประการ คอ

4.1 เปนสงบงชถงความตงใจและการกระท าโดยตรง (Direct Attention and Action) ผฝกสอนก าหนดเปาหมายในการฝกซอม หรอแขงขนใหแกนกกฬา การก าหนดเปาหมายเปนสงก าหนดพฤตกรรมและความตงใจของนกกฬา และเปนแรงจงใจใหกบนกกฬาตงใจในการฝกซอมและตงใจเขาแขงขน

4.2 การใชพลงในการเลนหรอแขงขน (Mobilized Expenditure) ขณะทนกกฬาม ความตงใจ และท าการเตรยมตวเพอกระท ากจกรรมทก าหนดไวนน นกกฬาควรก าหนดพลงทตนเองใชหรอทมเทใหแกกจกรรมนนไดอยางเหมาะสมดวย

4.3 ความพยายามตองานระยะยาว (Prolong Effort) การก าหนดเปาหมายของกจกรรม จะสงผลถงความอดทน หรอความเพยรพยายามในการปฏบตกจกรรมนนดวย นกกฬาทก าหนดเปาหมายไวลวงหนาจะมความอดทน และความพยายามในการบรรลเปาหมายไดยาวนานกวานกกฬาทไมมการก าหนดเปาหมาย

4.4 การพฒนายทธวธสรางแรงจงใจ (Motivates Strategy Development) การกระตนให นกกฬาพฒนายทธวธในการฝกซอม การางแผนในการฝกซอม และการแขงขนใหมประสทธภาพมากขนนน ผฝกสอนมวธปฏบต คอควรกระตนใหนกกฬารจกการจดตารางเวลาของตนเองกบตารางการฝกซอมใหเหมาะสมเพอชวยใหนกกฬาไดรจกการจดการกบตนเอง โดยรวาเวลาไหนควรฝกซอมหรอท ากจกรรมอนๆ ทเหมาะสม

100

ประเภทของแรงจงใจ แรงจงใจไมเพยงแตกระตนใหบคคลมพฤตกรรมทตางกนเทานน แรงจงใจยงเปนสงส าคญทกอใหเกด

ความตองการ หรอความโนมเอยงทจะท าใหบคคลมพฤตกรรมมงจดมงหมายอกดวยจากเหตผลนเองจงท าใหมผสนใจศกษาเกยวกบแรงจงใจเปนอยางมาก และไดพยายามจ าแนกประเภทของแรงจงใจไปตามแรงจงใจตางๆ ดงน

นกจตวทยาไดพยายามใชหลกเกณฑตางๆ ในการจ าแนกประเภทของแรงจงใจวธการหนงคอ การแบงออกตามพนฐานของการเกดแรงจงใจ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. แรงจงใจขนปฐมภม (Primary Motives) เปนแรงจงใจทมพนฐานทางดานรางกายตดตวมา แตก าเนด ไมใชการเรยนรหรอประสบการณ

2. แรงจงใจขนทตยภม (Secondary Motives) เปนแรงจงใจทมพนฐานมาจากสงคมและการเรยนรหรอประสบการณ

กมลรตน หลาสวงษ (2530) ไดแบงประเภทแรงจงใจทอยเบองหลงของการแสดงออกของพฤตกรรม ออกเปน Motivation 2 ประเภท ดงน

1. แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) เปนภาวะทบคคลเหนคณคาของกจกรรมทดท าดวย ความเตมใจ โดยถอวาการบรรลในกจกรรมนน เปนรางวลอยแลว

2. แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) เปนภาวะทบคคลแสดงพฤตกรรมทแสดงออกมาเพราะมสงใดสงหนงมาเรา ไมไดท าเพอความส าเรจในสงนนเลย เชน การกระท าเพอตองการรางวล ต าแหนง และเกรด เปนตน

สชา จนทรเอม (2527) ไดแบงทฤษฏแรงจงใจตามแหลงทมาของแรงจงใจออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. แรงจงใจทางสรรวทยา (Physiological Motivation) แรงจงใจดานนเกดขนเพอสนองความ

ตองการทางดานรางกายทงหมด เพอใหบคคลมชวตอยได เปนความตองการทจ าเปนทางธรรมชาตของมนษย ไดแก ตองการน า อาหาร ตองการพกผอนและปราศจากโรค เราสามารถวดระดบความตองการทางสรระได จากการสงเกตพฤตกรรมการกระท าของคนเรา โดยวดจากความมากนอยของการกระท า การเลอกกระท า การโตตอบสงมาขดขวาง

2. แรงจงใจทางจตวทยา (Psychological Motivation) มความส าคญนอยกวาแรงจงใจทางดานสรรวทยา เพราะจ าเปนในการด ารงชวตนอยกวา แตจะชวยคนเราทางดางจตใจจะท าใหมสขภาพจตดและ สดชน แรงจงใจประเภทน ไดแก ความอยากรอยากเหนและการตอบสนองตอสงแวดลอม ความตองการ ความรก และความเอาใจใสใกลชดจากผอน

3. แรงจงใจทางสงคมหรอแรงจงใจทเกดจากการเรยนร (Social Motivation) แรงจงใจชนดนมจดเรมตนสวนใหญมาจากประสบการณทางสงคมในอดตของบคคล และจดมงหมายของแรงจงใจชนดนมความสมพนธกบการแสดงปฏกรยาของบคคลอนๆ ทมตอเราแรงจงใจทางสงคมทมความส าคญตอการด าเนนชวตของคนเรา ไดแก

3.1 แรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motivation) เปนความปรารถนาของบคคลทจะท ากจกรรมตางๆ ใหดและประสบความส าเรจ ซงไดรบการสงเสรมมาตงแตวยเดกจากผลของการวจยพบวา เดกทไดรบการอบรมเลยงดอยางอสระเปนตวของตวเอง ฝกหดการชวยเหลอตวเองตามวย จะเจรญเตบโตเปนผใหญทมความตองการความส าเรจในชวตสง การฝกใหบคคลมแรงจงใจใฝสมฤทธสงจงตองเรมตนจากครอบครว

101

3.2 แรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliative Motivation) เปนแรงจงใจทท าใหบคคลปฏบตตนใหเปนทยอมรบของบคคลอน ตองการความเอาใจใส ตองการความรกจากผอน

3.3 แรงจงใจตอความนบถอตนเอง (Self-Esteem Motivation) เปนแรงจงใจทบคคล ทปรารถนาเปนทยอมรบของสงคม มชอเสยงเปนทรจกของคนโดยทวไป ตองการไดรบการยกยองจากสงคม ซงจะน าไปสความนบถอตวเอง

พงษพนธ พงษโสภา (2542) จ าแนกแรงจงใจออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. แรงจงใจเพอความอยรอด (Survival Motives) เปนแรงจงใจทชวยใหคนเราสามารถด ารงชวต

อยได แรงจงใจชนดนมกจะสมพนธกบสงเบองตนทคนเราตองการในชวต เชน อาหาร น า อากาศ และ การขบถาย

2. แรงจงใจทางสงคม (Social Motives) เปนแรงจงใจทเกดขนจากการเรยนรในสงคมอาจไดรบอทธพลโดยตรงจากสงเราทบคคล หรอจากวตถทมองเหนได จบตองได หรอมาจากภาวะสงคมทมองไมเหน กได เชน การมอทธพลเหนอผอน การเปนผน า การสรางมตร เปนตน

3. แรงจงใจเกยวกบตนเอง (Self Motives) แรงจงใจชนดนคอนขางจะซบซอน และผลกดนใหคนเราพยายามปรบตวไปในทางทดขน เชน แรงจงใจทเกยวกบความส าเรจในหนาทการงาน หรอ ความส าเรจในชวต เปนตน

แรงจงใจเกยวกบตนเองและสงคมอาจจ าแนกได ดงน 1. แรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) 2. แรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliation Motive) 3. แรงจงใจใฝอ านาจ (Power Motive) 4. แรงจงใจใฝกาวราว (Aggression Motive) 1. แรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motive) เปนแรงจงใจทท าใหบคคลมความตองการทจะ

กระท าสงตางๆ ทงในหนาทการงาน และเรองราวสวนตวใหส าเรจลลวง จากผลการวจยพบวาพอแมทมแรงจงใจใฝสมฤทธสงยอมมอทธพลทจะท าใหเดกเปนผทมแรงจงใจใฝสมฤทธ สงตามดวยทงน เพราะพอแม จะเอาใจใสเกยวกบการกระท าของเดก มาตงแตเลก ๆ โดยการแสดงความรกใครตงมาตรฐานการกระท าใน สงตางๆ ตลอดจนคอยกระตนแนะน าใหก าลงใจแกเดกในการท ากจกรรมอยตลอดเวลา

ลกษณะของผทมแรงจงใจใฝสมฤทธ 1. เปนผทมความบากบน พยายาม อดทนเพอจะท างานใหบรรลเปาหมาย 2. ตองการท างานใหดทสด โดยเนนถงมาตรฐานทดเลศของความส าเรจ 3. ชอบความทาทายของงาน โดยมงท างานทส าคญใหประสบความส าเรจ 4. ชอบแสดงออกถงความรบผดชอบเกยวกบงาน 5. ชอบแสดงออกถงความคดสรางสรรค 6. ท างานอยางมหลกเกณฑเปนขนตอน และมการวางแผน 7. ชอบยกเหตผลมาประกอบค าพดอยเสมอ 8. อยากใหผอนยกยองวาท างานเกง

2. แรงจงใจใฝสมพนธ (Affiliation Motive) เปนแรงจงใจทท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอใหไดมาซงการยอมรบ เปนทรกใครของเพอนฝง และไดรบความนยมจากบคคลในกลมพฒนาการของแรงจงใจ ใฝสมพนธจะเรมตงแตวยเดก โดยเฉพาะในครอบครวทมความรก ความเขาใจ ความอบอน พอแมทไมมลกษณะการกาวราว ขมข หรอครอบครวทไมมการแกงแยงชงดชงเดนในพนอง สงเหลานจะชวยพฒนา

102

บคลกภาพของเดกเมอเตบโตขนมา จะท าใหเปนคนทท าอะไรเพอใหผอนพอใจเสมอลกษณะของผทมแรงจงใจใฝสมพนธสง

1. ชอบผกมตรใหม 2. ชอบคบเพอนอยางสนทสนม 3. ชอบคบเพอนมากๆ 4. ชอบพดถงมตรภาพ ความใกลชดสนทสนมทมตอกน 5. ชอบแสดงออกถงอารมณทละเอยดออน เชน เสยใจ เมอมการพลดพรากหรอหวานซง

เมออยใกลกน 6. แสดงออกถงการใหความสนใจ และยกยองผอน 7. จะเนนถงการไดรบความชนชมจากบคคลอน 8. ชอบท าตนเปนเพอนทซอสตย

3. แรงจงใจใฝอ านาจ (Power Motive) เปนแรงจงใจอยางหนงทท าใหมนษยตองการทจะมอทธพลเหนอผอน สามารถบงการผอนได พยายามกระท าทกวถทาง เพอใหผอนอยใตอ านาจตนพฒนาการของ ความตองการทจะมอ านาจเหนอผอนอาจมาจากความรสกทต าตอยไมทดเทยมผอนมความรสกวาตนเอง “ขาด” ทงในดานความเปนอย และฐานะทางสงคมเปนความรสกทเรยกวา “ปมดอย” ซงความรสกชนดน ยงมมากเทาไร กจะยงพยายามสราง “ปมเดน” โดยการแสดงความยงใหญ ดวยการกาวราวออกมาเพอลบ “ปมดอย” นน

ลกษณะของผทมแรงจงใจใฝอ านาจสง 1. ชอบวางตนเปนหวหนากลม หรอแสดงอ านาจเหนอผอน 2. ชอบบงการ ชนว บงคบ ควบคมใหผอนคดหรอกระท าตาม 3. ชอบวางแนวทางการกระท าของกลม และโนมนาวใหผอนกระท าตาม 4. ชอบพดถงความสมพนธกบผอนแตจะพดในความหมายทเหนอผอน 5. ชอบสมพนธกบคนทมาออนนอม ถอมตน หรอมาประจบสอพลอ 6. บางครงชอบการตดสนใจกระท าการเสยงภยอยางบาบน 7. หลกเลยงการแสดงความออนแอออกมาใหปรากฏ 8. ชอบโตเถยงกบผอนทมความคดเหนขดแยงกบตน

4. แรงจงใจใฝกาวราว (Aggression Motive) เปนแรงจงใจชนดหนงทมนษยแสดงออกโดยวาจาหรอทาทาง เพอขจดความคบของใจ หรอความโกรธทเกดขน พฤตกรรมกาวราวน บางครงผแสดงออกจะพบวา เมอแสดงพฤตกรรมดงกลาวออกไปแลว จะชวยผอนคลายอารมณของตนเองในขณะนนลงไป พฒนาการของความกาวราวจะเรมเกดตงแตในชวงวยเดก โดยการเลยนแบบจากพอแมหรอคนใกลชดทอบรมเลยงด การทบคคลมความกาวราว หรอมบคลกภาพแบบ “ถอตนเองเปนใหญ” (Authoritarian) นน เนองมาจากการอบรมเลยงดทเขมงวดกวดขนมากเกนไปท าอะไรผดนดหนอยกจะถกดดดาเฆยนตท าใหเดกเกดความรสก โกรธแคน ขนเคอง แตเดกกไมกลาแสดงอาการตอบโตโดยตรงแตจะไปแสดงความกาวราวออกมากบ คนรอบขาง โดยเฉพาะกบบคคลทดอยกวา พฤตกรรมกาวราวน เมอเกดขนแลวกยากทจะหยดได แตเราสามารถแกไขพฤตกรรมกาวราวใหลดลงได โดยผใหญจะตองพยายามควบคมอารมณของตนเอง ไมแสดง ความกาวราวเอาแตใจตนเอง ไมใชค าพดในเชงขบงคบ แตพยายามจะสรางความสมพนธกบเดก เพอใหเดกเกดความรสกอบอนและไวเนอเชอใจวา เราคอผใหความชวยเหลอใหค าแนะน ามใชผควบคม หากกระท าไดดงน พฤตกรรมกาวราวของเดกกจะลดลง ดงนนกลาวโดยสรปประเภทของแรงจงใจแบงเปนลกษณะทส าคญ

103

2 ประการคอ แรงจงใจทมาจากภายในรางกาย เปนพนฐานของบคคลคนนน และแรงจงใจจากภายนอกหรอแรงจงใจทมพนฐานจากสงคม โดยแรงจงใจทางรางกายกม 2 ดานคอ แรงจงใจทมาจากความตองการทางดานสรรวทยา และแรงจงใจทมาจากจตใจ เมอศกษาประเภทของแรงจงใจใหเขาใจอยางถกตองกจะสามารถใชความรนน าไปสรางแรงจงใจใหสอดคลองกบความตองการของแตละประเภทได

องคประกอบทมผลตอแรงจงใจ

อาร พนธมณ (2534) กลาววา แรงจงใจจดวามผลตอการเรยนรพฤตกรรมตางๆ ของบคคลเปน อนมาก เพราะการทบคคลเกดแรงจงใจในการทจะกระท าพฤตกรรมยอมจะท าใหพฤตกรรมหรอการเรยนรในสงนนๆ ยอมมประสทธภาพและเรยนรไดอยางรวดเรวมากกวาบคคลทไมเกดแรงจงใจ ลกษณะของแรงจงใจของบคคลจงขนอยกบองคประกอบดงตอไปน

1. ธรรมชาตของแตละบคคล ทกคนมธรรมชาตของคนแตกตางกบคนอน หรอ มลกษณะเปนเอกลกษณของตนเอง ซงประกอบดวย

1.1 แรงขบ แรงขบของบคคลจดวา เปนพนฐานเบองตนของการเกดพฤตกรรมแรงขบ เปนสภาวะทเกดจากความไมสมดลภายในรางกายของมนษย เชน สภาวะความตองการอาหาร น า สภาวะความตงเครยด ความรสกเจบปวด เปนตน แรงขบเกดขนไดจากลกษณะ 2 ประการ คอ แรงขบภายในรางกาย เชน ความหว ความกระหาย ความงวงนอน เปนตน และแรงขบทเกดขนภายนอกรางกาย เชน การไดรบ ความเจบปวดจากสงเราภายนอก สภาวะความกดดนจนท าใหเกดความตงเครยด

1.2 ความวตกกงวล ความวตกกงวลมผลตอการเรยนร หรอการกระท าพฤตกรรม ความวตกกงวลจะมความแตกตางกนออกไปในแตละบคคล ขนอยกบประสบการณและการเรยนรของแตละบคคล เมอบคคลมอายทเพมมากขน มประสบการณเพมมากขน ยอมจะเกดความวตกกงวลเพมมากขน เดกเลกๆ จะไมมความวตกกงวลแตจะมความกลว เมออายเพมมากขนความกลวจะลดลง กลายเปน ความวตกกงวลเพมขนมาทนท

2. สถานการณตางๆ ในสงแวดลอม ยอมจะสงผลท าใหบคคลเกดแรงจงใจแตกตางกนเปนตนวา สงผลใหบคคลเกดความสบสนวนวายหรออนๆ และวฒนธรรมแตละสงคมยอมจะสงผลใหพฒนาการของผเรยนแตกตางกนดวย ลกษณะสถานการณตางๆ ทมผลตอแรงจงใจไดแก

2.1 การแขงขน หมายถง พฤตกรมของบคคลทมตอความปรารถนาจะเอาชนะผอนตองการท าใหตนมสถานภาพเกดขน ลกษณะการแขงขนมลกษณะทส าคญ 2 ลกษณะ คอ การแขงขนกบตวเองเปนการแขงขนทท าใหตนเองดขนดวยความเตมใจ และความตองการของคนไมมใครมาบงคบ การแขงขนกบบคคลอน เปนความทตองการเอาชนะบคคลอน ใหตนอยเหนอกวาคนอน มกจะพยายามท าทกวถทางเพอใหตนชนะผอนเสมอ

2.2 ความรวมมอ หมายถง แรงจงใจทมความสมพนธอยางใกลชดกบแรงผลกดนทางสงคม มพฤตกรรมแบบประนประนอม ใหความรวมมอชวยเหลอ เปนน าหนงใจเดยวกนเพอใหงานหรอพฤตกรรม ทมงปรารถนาส าเรจลลวงไปดวยด ฉะนนความรวมมอของบคคลจงจดวาเปนแรงจงใจทส าคญทท าใหบคคลเกดพฤตกรรมตางๆ ขน

2.3 การตงจดมงหมาย หมายถง การทบคคลไดมการตงจดมงหมายในชวตไว มผลท าใหบคคลมความพยายามทจะกระท าสงตางๆ เพอจะใหบรรลจดมงหมายทตนตงไว แตในบางครงแมจะมการ ตงจดมงหมายไว บคคลกไมมความสามารถกระท าเพอใหบรรลจดมงหมายทตนตงไวได ดวยเหตน

104

การตงจดมงหมายในชวตจงเปนแรงจงใจในการแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ลกษณะของการจดตงจดมงหมายม 2 ลกษณะ คอ

2.3.1 การตงจดมงหมายรวม เปนจดมงหมายทมกจะมจดมงหมายยอยๆ มาเกยวของ เชน การตงจดมงหมายของชวตวา จะเปนนกวาดรปทมชอเสยงของโลกแตขณะนอายยงนอยจงมเปาหมายยอยๆ หลายจดมงหมายมารวมกนคอ จะวาดรปใหชนะการแขงขน จะวาดรปใหไดรบค าชมจากคร จะวาดรปใหเพอนๆ ยอมรบ

2.3.2 การตงจดมงหมายระยะไกล เพอจดมงหมายใดจดมงหมายหนงโดยเฉพาะ การตงจดมงหมายระยะไกลจะเกดขนกบคนทมวฒภาวะทางดานสมองพอสมควรจะไมเกดในเดกเลก

2.4 การตงความทะเยอทะยาน เปนการตงความหวงสงไวและมความพยายามมมานะ อยางมากทจะท าใหส าเรจ การตงความหวงหรอเกดความทะเยอทะยาน จงเปนแรงจงใจทผลกดนใหเกดพฤตกรรมขน ถาบคคลตงความทะเยอทะยานไวสงเกนความสามารถของตนเองจะท าใหบคคลเกด ความลมเหลวไดงาย ท าใหไมมแรงจงใจในการท างานนน ๆ หรอเกดการทอถอย หรอถาตงความหวงไวต ากวาความสามารถกไมมแรงจงใจพอทจะกระท า เพราะวาตนประสบความส าเรจในงานนน ๆ งายเกนไป ความยากงายของงานจงสงผลตอแรงจงใจ การตงเปาหมายขนอยกบสงตอไปน

2.4.1 ความยาก งานนนมความยากมาก จนกระทงบคคลไมสามารถมองเหนหนทางทจะท างานส าเรจได

2.4.2 ความงาย งานนนมความงายจนเกนไป ท าใหไมมความรสกอยากจะท างาน 2.4.3 ความมนใจ บคคลขาดความมนใจทจะตงเปาหมายในชวต หรอขาด

ความมนใจทจะตงความหวงหรอความทะเยอทะยาน 2.4.4 ความมงหมายต า ผเรยนตงจดมงหมายในชวตไวต าเกนความเปนจรงหรอ

ต ากวาความสามารถของบคคล 2.4.5 ค าแนะน า บคคลมกจะขาดค าชแนะอยางถกตองเกยวกบการตงความหวง

หรอการตงเปาหมายในชวต 3. ความเขมแขงของแรงจงใจลกษณะของความเขมแขงของแรงจงใจ ในแตละบคคลยอมจะม

แตกตางกน และขนอยกบลกษณะดงตอไปน ก. การเสรมแรง หมายถง การสงเสรมบคคลอนใหแสดงพฤตกรรมการเรยนรแลวใหม

ความคงทนถาวร หรอเกดซ าๆ การเสรมแรงม 2 ลกษณะ คอ 1. การเสรมแรงทางบวก หมายถง การทอนทรยไดรบสงเรา แลวเกดพอใจ เชน การใหรางวล

การยกยอง ชมเชย การสรางแรงบวกนนอาจจะมผลดและผลเสย ฉะนน ในเรองของรางวลจงมขอควรระวงดงน

1.1 การใหรางวลจะมผลท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมตางๆเพอตองการรางวล หรอยดตดกบรางวล

1.2 ถาปราศจากรางวลแมจะมผลท าใหประสทธภาพในการเรยนลดลงอยางรวดเรว 2. การเสรมแรงทางลบ หมายถง การทอนทรยถกน าสงทไมพอใจออกไปแลวใหอนทรยพอใจ เชน

การลงโทษ ซงจะท าใหเกดความรสกเจบปวด ความอบอาย ความรสกไมพอใจขอสงเกตในการใชการเสรมแรงทางลบ คอ

2.1 การลงโทษจะเปนการปองกนมใหพฤตกรรมนนเกดขนอกตอไป 2.2 การลงโทษจะมผลท าใหพฤตกรรมอนเขามาแทนท

105

ข. ความสนใจ หมายถง ความรสกทมตอสงหนงสงใด การทบคคลจะกระท าพฤตกรรมใดๆ ไดดเพยงใดนน ขนอยกบความสนใจกบบคคลนนประการหนงถาบคคลนนไมมความสนใจยอมจะท าใหพฤตกรรมตางๆ ไดคอนขางยาก สาเหตทท าใหบคคลเกดความสนใจ ไดแก

1. ความถนดหรอพรสวรรค เปนความสามารถทอยในตวของบคคลตงแตก าเนด ความสนใจลกษณะนถาไดรบการสนบสนนหรอไดรบความชวยเหลออยางถกตองจะท าใหบคคลสามารถท างานหรอมพฤตกรรมทดมประสทธภาพมากทสด

2. ความส าเรจ เปนความสนใจทเกดขนเมอไดรบความส าเรจในสงใดสงหนงท าใหบคคลไดหนมาใหความสนใจในสงทตนไดรบความส าเรจ

แรงจงใจกบการกฬาและการออกก าลงกาย

ค าถามหลกในการศกษาถงแรงจงใจกบการเลนกฬา คอ 1. ท าไม หรอ แรงจงใจ อะไรทท าใหคนเรมเลนกฬาหรอการออกก าลงกาย 2. ท าไม หรอ แรงจงใจ อะไรทท าใหคนยงคงเลนกฬาอยหรอการออกก าลงกาย 3. ท าไม หรอ แรงจงใจ อะไรทท าใหคนหยดหรอเลกเลนกฬาหรอออก าลงกาย จากการศกษาโดยกวาง ๆ เพอใหทราบค าตอบหรอสาเหตของค าถาม ดงน 1. แรงจงใจทท าใหคนเรมเลนกฬาและ/หรอการออกก าลงกาย (Motives to initiate participating

sport and/or exercise) คอ 1.1 เหตผลเกยวของกบความสวยงาม (Physical appearance) และสมรรถภาพทางกาย

ตองการมรางกายเปนกลามเนอ ไดสดสวนเปนทสนใจจากเพศตรงขาม และตองการมสมรรถภาพทางกายด รางกายแขงแรง

1.2 เหตผลทางการแพทย (Medical reasons) แพทยสงใหออกก าลงกายและความเจบปวยเรอรง

1.2.1 มอาการทจะน าไปสโรคตาง ๆ เชน ปรมาณโคเลสโตรอลสง ความดนเลอดสง เครยด

1.2.2 มอาการบาดเจบเรอรง เชน เจบหลง ปวดหวไหลเรอรง 1.2.3 เพอการฟนฟสมรรถภาพหลงการบาดเจบ หรอเจบปวย หรอหลงจากท

อวยวะหยดเคลอนไหวนานๆ 1.2.4 เพอคลายเครยดและลดความวตกกงวลจากการท างานประจ า

1.3 เปนเหตผลทางสงคม (Affiliation) 1.3.1 ตองการพบเพอนใหม รจกคนใหม โดยใชกจกรรมกฬาเปนสอในการเขาสงคม 1.3.2 ตองการใชเวลารวมกบเพอน และคนใกลชดโดยใชกจกรรมการออกก าลงกาย

เปนสอ 1.3.3 ตองการใหตนเองเปนทยอมรบหรอเปนสวนหนงของกลมกฬาไดถกน ามาเปน

สอประสานระหวางสมาชกกลม เชน การเลนกอลฟระหวางผบรหาร 1.3.4 เพอยกระดบสถานะทางสงคม (Social status) เพอสรางชอเสยงทางการกฬา

เชนการเปนทมชาต เพอใหไดเงนและการยอมรบจากสงคมรอบขาง 1.3.5 ไดรบการสนบสนนสงเสรมจากคนใกลชด พอแม พนอง คครอง

106

1.4 การมทศนคตทดตอกฬา (Attitude toward Sports) 1.4.1 การเหนประโยชน ความส าคญและความจ าเปนของการเลนกฬาหรอ

ออกก าลงกาย 1.4.2 มการศกษาและการมประสบการณเดมทดตอการออกก าลงกาย 1.4.3 ชอบและสนกกบการออกก าลงกายกจกรรมนนทาทายความสามารถ

2. แรงจงใจทท าใหคนยงคงเลนกฬาและ/หรอการออกก าลงกาย (Motives to continue participating sport and/or exercise) คอ

2.1 เหตผลทางจตวทยา (Psychological Reasons) 2.1.1 มแรงจงใจในตนเอง (Self-motivation) ลกษณะของบคลกภาพแบบ A

(Type A) ทชอบสงคม ชอบการมเพอน ชอบความทาทาย การเสยง ชอบการแขงขน มกรวมกจกรรม การออกก าลงกาย

2.1.2 ท าใหเกดความรสกทด (It feels good) มความสนกสนาน ทาทายความสามารถ คลายเครยด ลดความวตกกงวล มการรบรตววาตนมความสามารถ (self-efficacy) ประสบผลส าเรจ (Perceive competence) เปนทยอมรบจากคนทวไป ท าใหมความชอมน มความภาคภมใจในตวเอง (Self-esteem) จากการเลนกฬา

2.2 เหตผลทางสรรวทยา (Physiological Body Composition Reasons) 2.2.1 เกดการเปลยนแปลงทางรางกาย เชน รางกายไดสดสวน กลามเนอแขงแรง

รางกายกระฉบกระเฉง ท างานไดนานขนเหนอยนอยลงและหายเหนอยเรวขน อารมณแจมใส สขภาพจตด 2.2.2 สถานภาพสขภาพดขน (Health Status) เชน มการเจบปวยนอยลงปรมาณ

ไขมนในเสนเลอดและความดนเลอดลดลง ลดความเครยด 2.2.3 พฒนาสมรรถภาพแบบแอโรบก (Aerobic fitness) ระบบหายใจ และ

ไหลเวยนโลหตดขน 2.3 เหตผลทางสงแวดลอมและสงคม (Situational Reasons)

2.3.1 สถานะทางสงคมและเศรษฐกจ อยในสภาวะครอบครวทมเศรษฐกจทดพอควรจงมโอกาสทจะเขารวมกจกรรมมากกวาคนทมฐานะทางการเงนต า

2.3.2 อาชพและการท างาน เออใหเลนกฬา หรอการออกก าลงกาย 2.3.3 มเวลาและมความสะดวกสบายในการเลนกฬาหรอออกก าลงกาย 2.3.4 การไดพบเพอนใหม สงคมใหมทตางไปจากชวตประจ าวน 2.3.5 เปนกจกรรมใหม ไดเรยนรสงใหมตางไปจากทเคยจ าเจ 2.3.6 อยในครอบครวทรกการเลนกฬาหรอเปนสงคมทสนบสนนใหเลนกฬา

3. แรงจงใจทท าใหคนเลกเลนกฬาและ/หรอออกก าลงกาย (Motive to discontinue participating sport and/or exercise) คอ

3.1 มปญหาสวนตว (Personal Factors) 3.1.1 พฤตกรรมสขภาพสวนตวไมเหมาะสม ท าใหหยด หรอเลกเลนกฬา เชน คนท

สบบหร หรออวน หรอมโรคทเกดอนตรายไดเมอออกก าลงกาย เชน โรคไขขออกเสบ โรคตบ ท าให ออกก าลงกายไดอยางมขอจ ากด

107

3.1.2 ศาสนา และวฒนธรรมความเชอและวฒนธรรมบางทองถนไมเออให ออกก าลงกาย รวมทงอาย เพศ ลวนมผลตอการออกก าลงกายและเลนกฬา หลายคนมความเชอทผดวา การออกก าลงกายหรอการเลนกฬาเปนกจกรรมของคนหนมสาว หรอของเพศชายเทานน

3.1.3 มทศนคตทไมดตอการออกก าลงกาย เพราะมประสบการณเดมไมดไมประสบผลส าเรจตามจดมงหมายทตงไวหรอไดรบบาดเจบจากการออกก าลงกายหรอเลนกฬา

3.2 เหตผลจากสถานการณและสงแวดลอมโดยรอบ (Environmental Factors) 3.2.1 เวลาและการจดการไมด ท าใหไมมเวลาหรอไมจดสรรเวลาใหกบการ

ออกก าลงกาย 3.2.2 ไมไดรบการสนบสนนจากบคคลใกลชด เชน โคช คร พอแม พนองและเพอน 3.2.3 บรรยากาศในชนเรยน ลกษณะการจดกจกรรมนน ๆ ไมสนก ไมเปนไป

ตามจดมงหมายทตองการ 3.2.4 ราคาคาบรการในการออกก าลงกายหรอเลนกฬา มราคาแพง

3.3 เหตผลเกยวกบการจดกจกรรม (Activity variables) 3.3.1 ความเขมของกจกรรม หรอความหนกหนวงในการฝกซอมไมเปนทพอใจ เชน

เบาเกนไปหรอหนกเกนไป หรอไมสอดคลองกบจดมงหมายทตงไวหรอท าใหเสยการเรยน การท างาน หรอสงคมสวนอนๆ

3.3.2 ไดรบบาดเจบจากกจกรรมนนๆ 3.3.3 กจกรรมนาเบอ ไมหลากหลาย ไมมตวใหเลอกตามทตองการ 3.3.4 สนใจกจกรรมอน จงเลกเลนกฬาหรอออกก าลงกายนนๆ โดยเฉพาะเดกหรอ

เยาวชนทมกเปลยนความสนใจตลอดเวลา 3.3.5 ไมประสบผลส าเรจตามทตงใจไวในการเขารวมกจกรรม

แรงจงใจนบวามบทบาทส าคญมากตอการเลนการเตรยมทมและการฝกซอมกฬานกจตวทยาการกฬา

ใหทศนะตอแรงจงใจแตกตางกน สรปแลวพอจะกลาวไดวา แรงจงใจเปนกระบวนการทมอยในตวนกกฬาเองแตละคนซงพรอมทจะไดรบการกระตนจากภายนอกใหมก าลงแรงขน เพอใหอยากกระท าสงนนๆ มากขน หมายความวานกกฬาทกคนตางกมแรงจงใจภายในตวเองอยแลว หนาทของผฝกสอนกฬามเพยงแตคนหาวธ ทจะกระตนจากภายนอกเพอใหเกดก าลงแรงอกเทานน การสรางแรงจงใจนมความเกยวพนกบความตองการมากทสด ความตองการดงกลาวนเปนความตองการขนพนฐานของมนษยทกคน ดงนนในการฝกซอมกฬา แตละครง หากวาผฝกสอนไดเลงเหนความส าคญเหลาน แลวน าไปใชใหเกดประโยชนจะเปนพนฐานใน การฝกซอมกฬาทด และยงสามารถทจะสรางแรงจงใจในระดบสงขนไปไดอกดวยในการคดเลอกตวนกกฬาเพอใหไดตวนกกฬาตามลกษณะและคณสมบตของการเปนตวนกกฬาทแทจรงนน เทเวศร พรยะพฤนท (2529) ไดกลาวไววา ตองค านงถงเพราะนกกฬาทมความปรารถนาทจะเลนกฬาใหไดดนนจะมแรงจงใจสง ซงจะมผลท าใหนกกฬาคนนน ๆ ท าการฝกซอมอยางตงใจ มวนยในตนเอง ขยนขนแขงในการฝกซอม พชต เมองนาโพธ (2534) ไดกลาวถงลกษณะนสยของนกกฬาทประสบความส าเรจไววานกกฬาตองม ความกงวลใจนอย สมาธด เชอมนในตนเอง มองผลงานของตนเองเปนเรองใหญทสด มแรงจงใจมาก ดงนนพลงของแรงจงใจจงเปนสงทผฝกสอนควรค านงถงเปนอยางมาก และเปนหนาทของผฝกสอนทจะตองหาวธกระตนหรอสรางแรงจงใจใหเกดกบนกกฬาของตน

108

วรศกด เพยรชอบ (2534) ไดสรปแนวคดเกยวกบการเตรยมตวดานจตวทยากอนการแขงขน โดยน าเสนอปจจยในการเตรยมตวนกกฬาดานจตวทยาเพอเขาท าการแขงขนใหไดประสบความส าเรจไวดงน

1. ควรใหแรงเสรมและผลยอนกลบทเหมาะสมแกนกกฬาในความสามารถท าไดซงการใชแรงเสรม ทสามารถท าไดโดยงายคอ ค าชมเชยและกลาวค าทเปนลกษณะสรางสรรคของผฝก เปนตน สวนผลยอนกลบท าได โดยทผฝกบอกผลทนกกฬาสามารถท าได

2. ควรใชแรงจงใจโดยการทครผฝกสอนจะตองรจกการสรางสภาพการฝกซอมเปนทนาสนใจ มความสนใจ มความสนกสนาน มความทาทาย และสภาพการฝกซอมกตองคลายคลงกบการแขงขนจรง เพอใหนกกฬาสามารถยนหยดฝกซอมใหไดมากทสด และดทสด

3. ควรจะลดความตนเตน และความฮกโหมในการแขงขนใหเหมาะสมและถกตอง เชน การนงสมาธและการสะกดจต

4. การจดสภาพการฝกซอมใหคลายคลงกบสภาพการแขงขนจรงใหมากทสด 5. ผฝกสอนตองมความเขาใจความแตกตางของนกกฬาแตละคนเปนส าคญ 6. ผฝกซอมควรจะหาทางชวยเหลอนกกฬาใหมความเชอมนในตนเอง และมมโนทศนทถกตอง

โดยการจดสภาพการณใหนกกฬามประสบการณในความส าเรจหรอประสบการณทดในการฝกซอม และการใหแรงเสรม

7. การใชความเชอมนบางอยางใหเปนประโยชนตอการฝกซอมเชน ความเชอวาไดสดออกซเจน กอนการฝกซอม จะท าใหมความรสกวามก าลงวงชาขน

8. ควรเปลยนบรรยากาศและสงแวดลอมท าใหเปนประโยชนตอการฝกซอม 9. ผฝกสอนควรมรปแบบการเปนผน าทเปนประโยชนตอการฝกซอมเชน ผน าแบบประชาธปไตย และ

ผน าแบบอตตาธปไตย 10. โปรแกรมการฝกซอมและวธการฝกซอมควรจะเปนสงทมความหมายตอนกกฬาโดยทโปรแกรม

การฝกซอมและวธการฝกซอมทนกกฬาเหนวาสามารถทจะเปนไปไดและปฏบตได 11. การใชแรงจงใจทเกดจากการเหนคณคาของการเลนกฬาเปนสงทดและเปนทพงปรารถนา เชน

ความรสกภาคภมใจในการเลนกฬาและเปนนกกฬา หรอการเหนคณคาและประโยชนของกฬา 12. ผฝกสอนควรจะมความเขาใจในความสมพนธกนระหวางผฝกสอนและผด และความสามารถ

ทนกกฬาสามารถท าได โดยการมผทฝกซอมจะท าใหนกกฬาไดใชความพยายามมากกวาการฝกซอมคนเดยว 13. การสรางความกงวลใจ และการลดความตงเครยดในตวนกกฬา 14. สขภาพจตของนกกฬา โดยเฉพาะอยางยงการปฐมพยาบาลทางจตและอารมณของนกกฬา

หลงการแขงขน

ทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา

ทฤษฎรวมถงโมเดลแรงจงใจตางๆ เปนการอธบายความตองการของมนษยวามโครงสรางอยางไร เพอเปนแนวทางในการสรางแรงจงใจ สงส าคญในการพจารณาลกษณะแรงจงใจของนกกฬา คอ ระดบ ความมากนอยของการปฏบต (Intensity) ทศทางทจะไปสเปาหมาย (Direction) และความตอเนองสม าเสมอ (Persistence) พฤตกรรมทแสดงออกของนกกฬามผลกระทบโดยตรงตอความส าเรจหรอความลมเหลวของนกกฬาได ทฤษฎแรงจงใจเกยวกบการกฬามอยหลากหลายทฤษฎ เชน ทฤษฎแรงจงใจภายในและ การประเมนความร ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ ทฤษฎการอางสาเหตและทฤษฎการก าหนดเปาหมาย โดยสรปมาพอสงเขปดงตอไปน

109

ทฤษฎแรงจงใจภายในและการประเมนความร (Intrinsic motivation and cognitive evaluation theory) เปนการอธบายลกษณะแรงจงใจวาสามารถเกดขนเองได โดยไมมรางวลหรอสาเหตภายนอกมาเกยวของ เปนการเลนกฬาเพอความสนกสนาน ซงแรงจงใจภายในเกดไดอยางไร เพมไดอยางไร ไมสามารถอธบายได จงตองมทฤษฎแรงจงใจแบบประเมนความรขน แรงจงใจแบบประเมนความรถอ เปนแรงจงใจประเภทหนงทเกดจากภายในตวบคคลทมองคประกอบส าคญ คอ การรบรการควบคม นกกฬาตองรบรใหไดวาอะไรเปนสาเหตจงใจใหเลนกฬาเพอควบคมสาเหตนนใหคงอยตลอด และกระบวนการประเมนขอมลเปนองคประกอบส าคญในการรบรความสามารถ และการตดสนใจดวยตนเอง

โดยสรป แรงจงใจภายใน เปนแรงจงใจทเกดขนโดยไมมรางวลหรอสงลอใจภายนอกมาเปนตวกระตนใหเกดการแสดงพฤตกรรม แตมกเกดจากแรงขบภายในทตองการตอบสนองตอความตองการพนฐาน สวนการประเมนความรเปนแรงจงใจทเกดจากการรบรตนเองวามความสามารถ และสามารถตดสนใจดวยตนเองได

ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement motivation theory) เปนการอธบายแรงขบหรอ สงเราทท าใหบคคลมความพยายามมงมนทจะไปถงเปาหมายในการฝกซอมหรอแขงขนกฬา หากนกกฬารบรวาตนเองมความสามารถจะท าใหเกดความเชอมนในตนเอง และมความตองการทจะฝกซอมในสงทยากขน โดยมแรงจงใจทจะกระท าใหมากขนดวย แตในทางตรงกนขามหากนกกฬารบรวาตนเองไมประสบความส าเรจและรสกความมคณคาในตนเองลดลง จะท าใหแรงจงใจในการฝกซอมและแขงขนลดลง ซงอาจมผลสบเนองตอไปถงการเลกเลนกฬาได ดงนนหากผฝกสอนทราบกลไกการเกดแรงจงใจใฝสมฤทธจะสามารถหาวธการชวยเหลอและปองกนไมใหนกกฬาเกดความรสกวาตนเองไมประสบความส าเรจในการแขงขนได ขณะเดยวกนควรเนน ใหนกกฬารบรวาตนเองมความสามารถหรอมทกษะในการเลนกฬาไดดเพยงใดมากกวามงผล การแขงขนแพหรอชนะเพยงอยางเดยว

ภาพท 6.2 ทฤษฎแรงจงใจใฝสมฤทธ

ทมา: นฤพนธ วงศจตรภทร และศรต ศรจนทวงศ (2550)

ทฤษฎการอางสาเหต (Attribution theory) เปนการอธบายการอางสาเหตของนกกฬา โดยเนนทการหาเหตผลเขาขางตนเอง เพอรกษาความภาคภมใจในตนเอง ซงเปนแรงจงใจทส าคญในการเลนกฬา โดยอธบายเหตปจจยทนกกฬามกน ามาใชอยเสมอ คอ ปจจยสวนบคคล และปจจยจากสงแวดลอม ผฝกสอนเปนบคคลส าคญทสามารถชวยปรบการอางสาเหตตางๆ ของนกกฬาไดโดยเมอนกกฬาประสบผลส าเรจให อางสาเหตจาก ปจจยสวนบคคล คอ ความสามารถ (Ability) และความพยายาม (Effort) เปนหลกเพอสรางความเชอมนในตนเองวาสามารถท าได หากประสบความลมเหลวจะอางสาเหตเดมไมได เพราะเปนการท าลาย

110

ความเชอมนและแรงจงใจของนกกฬา แตควรอางสาเหตทมาจากปจจยสงแวดลอม คอ ความยากของงาน (Task difficulty) เชน ความสามารถของคแขงขน ซงเปนปจจยทนกกฬาไมสามารถควบคมได และโชค (Luck) ซงเปนสงทไมคงท ดงนนนกกฬาควรมความพยายามมากขน เพอมงหวงใหประสบความส าเรจดวยปจจยสวนบคคลเปนหลก

ภาพท 6.3 ทฤษฎการอางสาเหต

ทมา: นฤพนธ วงศจตรภทร และศรต ศรจนทวงศ (2550)

จากการศกษาการระบสาเหตจากผลการแขงขนของนกกฬาทเขารวมการแขงขนกฬาเอเชยน อนดอรเกมส ครงท 1 ณ ประเทศไทย จ านวน 9 ชนดกฬาของ นฤพนธ และศรต (2550) พบวาโชคเปนเหตผลประการแรกทนกกฬามองวาตวเองประสบความส าเรจหรอลมเหลว ขณะทความพยายามเปนสาเหตสดทายและพบวาเพศชายและเพศหญงใหเหตผลตอความส าเรจหรอลมเหลวแตกตางกนนอยจากผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาควรใหความส าคญกบการระบสาเหตทมงเนนปจจยทมาจากสวนบคคล คอ ความพยายามหรอความสามารถของตนเองมากกวาจะใหความส าคญกบปจจยทมาจากสงแวดลอมซงนกกฬาไมสามารถควบคมไดเชน โชค เพราะไมใชการสงเสรมใหนกกฬาไดพฒนาความสามารถใหดในอนาคต อกทงยงไมไดเนนใหนกกฬารบรความส าเรจทมาจากความเพยรพยายามในการฝกซอมอยางหนก ซงเปนสงทนกกฬาควรภาคภมใจในความส าเรจทเกดจากความมงมนความอดทน ความพยายามในการฝกซอมจนประสบความส าเรจในการแขงขน

ทฤษฎการก าหนดเปาหมาย (Goal setting theory) การก าหนดเปาหมายเปนวธการอยางหนงในการรกษาระดบแรงจงใจของนกกฬา เมอมการก าหนดเปาหมายตองค านงถงความเปน ไปไดของเปาหมายดวย ไมเชนนนการก าหนดเปาหมายจะท าใหแรงจงใจลดลง และเพมความคบของใจมากขน การก าหนดเปาหมาย ทดควรมความเฉพาะเจาะจงและท าไดยากขนกวาปกต ทส าคญคอตองมการใหขอมลยอนกลบ (Feedback) เปนระยะๆ ซงท าใหนกกฬาเกดความพยายามและมพฒนาการฝกซอมทดกวาเมอนกกฬามเปาหมายชดเจน จะท าใหเกดความพยายามและตองการไปถงสงทตนเองก าหนดไว ผลทนกกฬาจะไดรบจากการก าหนดเปาหมาย คอ ชวยสรางบรรยากาศการฝกซอมรวมกนเปนทม สรางความเขาใจระหวางกนภายในทมเกดการพฒนาตนเอง และเพมโอกาสประสบความส าเรจทางการกฬาไดนกกฬาหลายคนใหขอมลวาตนเองมการก าหนดเปาหมายอยแลว คอ “การท าใหดทสด” หากอธบายไมไดวาองคประกอบของการท าดทสดคออะไรบางกยงไมใชการก าหนดเปาหมายทด เพราะการก าหนดเปาหมายทดตองใหความส าคญกบรายละเอยด ทมความเฉพาะเจาะจงรวมถงระยะเวลาทตองการประสบความส าเรจรวมดวยเสมอ การจงใจนกกฬา เพอใหเกดสงลอใจไปสเปาหมายทตองการ มประเดนทตองหาค าตอบ คอ

111

1. การคนหาวาแรงจงใจของนกกฬามาจากอะไร เพอเปนการยนยนในสงทนกกฬาตองการให ชดเจนขน เชน นกกฬามแรงจงใจทมาจากความชอบ ความสนก ความทาทาย ดงนนจงตองสรางสงเหลาน ใหเกดขนตลอดเวลา

2. เมอทราบทมาของแรงจงใจแลว ตองประเมนวานกกฬามระดบแรงจงใจมากนอยเพยงใด โดยประเมนจากความพยายาม ความทมเท ความมงมน การตรงตอเวลา เปนตน

แรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

การสรางแรงจงใจหรอการสรางความพงพอใจใหเกดขนกบนกกฬาขณะท าการฝกซอมนนยอม เปนเหตทส าคญ ชาญชย โพธคลง (2532) ไดกลาวถงนกกฬาทประสบความส าเรจในการฝกซอมและแขงขนนนยอมมเหตผลซงเกดจากการสรางแรงจงใจทแตกตางกนความพอใจทท าใหเขาประสบความส าเรจทซอนเรนอยภายใตจตส านกคอ

1. ความรสกเกดความภาคภมใจ (Personal Pride) ความภาคภมใจเปนแรงจงใจอยางหนงทซอนเรนอยทมกบนกกฬาทกคน เมอนกกฬาเกดความรสกเชนนกจะขยนซอมเพอทจะใหตนมขดความสามารถสงสด ทจะสามารถสงสด เพอความส าเรจในการแขงขน

2. ความรสกเพอฝน (Self Image) มนษยเราทเกดมาไมวาจะแยกความอยากหรอเปนนกกฬากตาม ยอมจะมความเพอฝน ความอยาก ดวยกนทงนน หากจะแยกความอยากหรอความรสกเพอฝนทเกยวกบนกกฬาแลว สามารถแยกความรสกออกไดเปน 2 ทางดวยกนคอความรสกอยากทเกดขนกบตวเอง และความรสกทมตอบคคลอน

พชต เมองนาโพธ (2534) ไดกลาวถงวธการสรางแรงจงใจเพอใหเกดความส าเรจในการแขงขนกฬา ไววา

1. ใหนกกฬาไดรบประสบการณแหงการประสบความส าเรจทวถงกนในการกฬาการจดสภาพแวดลอมในการกฬาควรจดใหนกกฬาไดรบความส าเรจซงท าใหเพมแรงจงใจในการเลนกฬามากยงขน เชน การลดความสงของแปนบาสเกตบอลใหเดกเลก

2. ใหนกกฬามโอกาสรบผดชอบในการตงกฎเกณฑในการตดสนใจท าใหนกกฬามโอกาสควบคม ความประพฤตของตนเอง และเกดความรสกส าเรจ

3. ใหค าชมเชยทงค าพด และทาทาง และควรใชบอย ๆ ใหนกกฬาไดรบรถงการมสวนชวยเหลอกน เนนบทบาทส าคญของแตละคนทมความส าเรจของทมท าใหนกกฬามความรสกวาตวเองมคา

4. การตงจดมงหมายตองเปนจดมงหมายทเปนจรงและสามารถท าไดดวยความพยายามมการประเมนและการปรบปรงวานกกฬาไดบรรลจดมงหมายแคไหน

5. มการเปลยนแปลงรปแบบการฝก ท าใหไมเกดความเบอหนาย ท าใหการฝกซอมเกด ความสนกสนาน ท าใหนกกฬาเกดพบสงใหม ๆ

6. การท าใหเกดความสนกสนาน เกดความสมดลระหวางความสามารถของนกกฬากบความยากงายของการฝก ทาทายความสามารถ เกดอยากลองเลน ซอม และอยากแขงขน สรป

แรงจงใจ เปนการกระตนหรอเราเพอชวยใหเกดการกระท าสงใดสงหนงส าเรจบรรลเปาหมาย มแนวทางอนแนนอน ซงอาจจะเกดจากความตองการของตวผกระท าเองหรอผกระท าไดรบสงเราภายนอก

การแสดงพฤตกรรมตางๆ ของมนษย ลวนมสาเหตมาจากแรงจงใจเปนสงส าคญ แรงจงใจจดวามผลตอการ

112

เรยนรพฤตกรรมตางๆ ของบคคลเปนอนมาก เพราะการทบคคลเกดแรงจงใจในการทจะกระท าพฤตกรรมยอมจะท าใหพฤตกรรมหรอการเรยนรในสงนนๆ ยอมมประสทธภาพและเรยนรไดอยางรวดเรวมากกวาบคคลทไมเกดแรงจงใจ

แรงจงใจนบวามบทบาทส าคญมากตอการเลนการเตรยมทมและการฝกซอมกฬานกจตวทยาการกฬาใหทศนะตอแรงจงใจแตกตางกน สรปแลวพอจะกลาวไดวา แรงจงใจเปนกระบวนการทมอยในตวนกกฬาเองแตละคนซงพรอมทจะไดรบการกระตนจากภายนอกใหมก าลงแรงขน เพอใหอยากกระท าสงนนๆ มากขน

หมายความวานกกฬาทกคนตางกมแรงจงใจภายในตวเองอยแลว หนาทของผฝกสอนกฬามเพยงแตคนหาวธ ทจะกระตนจากภายนอกเพอใหเกดก าลงแรงอกเทานน การสรางแรงจงใจนมความเกยวพนกบความตองการมากทสด ความตองการดงกลาวนเปนความตองการขนพนฐานของมนษยทกคน ดงนนในการฝกซอมกฬา แตละครง หากวาผฝกสอนไดเลงเหนความส าคญเหลาน แลวน าไปใชใหเกดประโยชนจะเปนพนฐานใน การฝกซอมกฬาทด และยงสามารถทจะสรางแรงจงใจในระดบสงขนไปไดอกดวยในการคดเลอกตวนกกฬาเพอใหไดตวนกกฬาตามลกษณะและคณสมบตของการเปนตวนกกฬาทแทจรงนน

ค าถามทายบทท 6

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายถงความหมายของแรงจงใจทางการกฬา 2. จงระบถงความส าคญของแรงจงใจ 3. จงอธบายถงทฤษฎแรงจงใจทางการกฬา 4. จงระบถงประเภทของแรงจงใจและองคประกอบทมผลตอแรงจงใจ 5. จงอธบายถงความสมพนธของแรงจงใจกบความส าเรจในการแขงขนกฬา

113

เอกสารอางอง

ชาญชย โพธคลง. 2532. หลกพนฐานทางวทยาศาสตรในการฝกกฬา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. เทเวศร พรยะพฤนท. 2529. หลกการฝกกฬาวายนา. กรงเทพฯ : สยามบรรณาการพมพ. นฤพนธ วงศจตรภทร และศรต ศรจนทวงศ. 2550. การศกษาการระบสาเหตจากผลการแขงขนของนกกฬา

ทเขารวมการแขงขนกฬาเอเชยนอนดอรเกมส ครงท 1 ณ ประเทศไทย. กองวจยและพฒนา ฝายวทยาศาสตรการกฬา การกฬาแหงประเทศไทย.

พงษพนธ พงษโสภา. 2542. จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา. พนมไพร ไชยยงค. 2542. เอกสารประกอบการสอนวชาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว. สพรรณบร :

วทยาลยพลศกษาจงหวดสพรรณบร. พชต เมองนาโพธ. 2534. เอกสารประกอบการสอน พล 437 จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ภาควชา

พลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. มกดา ศรยงค. 2540. จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ภาควชาจตวทยา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย

รามค าแหง. โยธน ศนสนยทธ. 2531. เอกสารคาสอนจตรวทยา. กรงเทพฯ : คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ลกขณา สรวฒน. 2530. จตวทยาเบองตน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วรศกด เพยรชอบ. 2534. บทบาทของจตวทยาการกฬาทมตอการสอนและพลศกษา. วารสารจตวทยา

การกฬา. สชา จนทนหอม. 2527. จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สชาดา สธรรมรกษ. 2531. เอกสารประกอบการสอนวชา จต 101 จตวทยาเบองตน. ภาควชาการแนะแนว

และจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สบสาย บญวรบตร. (2541). จตวทยาการกฬา. ชลบร : ชลบรการพมพ. อราม ตงใจ. 2539. จตวทยาการกฬา (แรงจงใจ), การฝกสมรรถภาพทางกาย. กรงเทพฯ : ไทยมตร

การพมพ. อารย พนธมณ. 2534. จตวทยาการสอน. กรงเทพฯ : บรษทตนออจ ากด. อบรม สนภบาล. (ม.ป.ป). รวมทฤษฎจตวทยา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. Gluecx, W.F. 1982. Personal : A Diagnostic Approach. Hilgard, Ernest R. 1962. Introduction to Psychology. New York : Hart Court, Brace World

Inc. Maslow, Abraham H. 1970. Motivation and Personality. 2nd ed. New York: Harper & Row.

114

115

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 7 ความเชอมนทางการกฬา (Sport Confidence)

หวขอเนอหา

1. ความหมายของความเชอมนทางการกฬา 2. ประโยชนของความเชอมนในตนเอง 3. ประเภทของความเชอมนทางการกฬา 4. ทฤษฎความเชอมนทางการกฬา 5. แหลงความเชอมนทางการกฬา 6. ทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของความเชอมนทางการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงประเภทของความเชอมนทางการกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎความเชอมนทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงแหลงความเชอมนทางการกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง 6. เพอใหนกศกษาทราบถงวธการสรางความเชอมนในตนเอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของความเชอมนทางการกฬา 2. นกศกษาสามารถระบประเภทของความเชอมนทางการกฬา 3. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎความเชอมนทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถอธบายแหลงความเชอมนทางการกฬา 5. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง 6. นกศกษาสามารถระบวธการสรางความเชอมนในตนเอง

กจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาดคลปวดทศนทเกยวของกบบคคลทมความเชอมนทางการกฬา 2. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบความเชอมนทางการกฬา 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบความเชอมนทางการกฬา 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม 6. ตอบค าถามทายบท

116

สอการสอน 1. คลปวดทศนเกยวกบความเชอมนทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 7 ความเชอมนทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 7

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

117

บทท 7 ความเชอมนทางการกฬา (Sport Confidence)

ความเชอมนทางการกฬาเปนสงทมความส าคญในการท าใหนกกฬาประสบความส าเรจสงสด

หากนกกฬามความเชอมนในตนเองอยางเหมาะสมจะท าใหการแสดงความสามารถทางการกฬาออกมาด ความหมายของความเชอมนทางการกฬา

ความเชอมนทางการกฬา เปนลกษณะความมนใจในตนเองเปนความเชอทมอยในตนเอง (Belief) และเปนความแนใจในตนเองโดยปราศจากความคบของใจตางๆ หรอเปนลกษณะความเชอในความสามารถของตนเองทจะประสบความส าเรจทางการกฬา

นกจตวทยาและนกการศกษาทงในประเทศและตางประเทศไดใหความหมายของความเชอมนในตนเองเอาไวตางกน ดงตอไปน

สมาคมการศกษาเกยวกบเดกแหงสหรฐอเมรกา (Child Study Association of America) ไดใหความหมายไววา ความเชอมนในตนเองจะเกดขนกบบคคลทส าเรจ ในการกระท าสงตางๆ เสมอๆ เมอบคคล มความเชอมนในตนเอง เขาจะรสกวาตวเองไมถกขมขจากผอน อนเปนผลท าใหความยงยากใจตางๆ ลดลงไป ท าใหมความสามารถทจะกระท าสงตางๆ ใหไดผลดยงขน

มาสโลว (Maslow, 1954) ไดกลาววา ทกคนในสงคมมความปรารถนาทจะไดรบ ความส าเรจ ความภาคภมใจในตนเอง (Self-Esteem) และตองการใหคนอนยอมรบนบถอใน ความส าเรจของตนเองดวย ถาความตองการนไดรบการตอบสนองอยางเพยงพอจะท าใหบคคลนนม ความเชอมนในตนเองสง รสกวาตนเองมคา มประโยชนตอสงคม แตถาความตองการนถกขดขวาง ท า ใหเกดความรสกวามปมดอยหรอ เสยความภาคภมใจในตนเองได

อทธพลของครอบครวและสงคมมผล ตอจตใจของเดก การไดรบการยอมรบจากสงคมและครอบครว จะเปนสาเหตส าคญอยางหนงทท าให บคคลนนสามารถทจะพฒนาความคดเรอง การนบถอตนเอง และ ความเชอมนในตนเองบคคลทมความเชอมนในตนเองจะมความสามารถในการควบคมตนเอง มความรบผดชอบ และสามารถแสดงความคดเหนทเปนประโยชนตอสงคมดวย สาเหตส าคญอกประการหนงทท าใหเดกเกดความเชอมนในตนเอง ไดแก การฝกฝนเพมเตมเปนพเศษอยเสมอๆ จนมทกษะและมความสามารถสง ในทสดจะท าใหเกดความเชอมนในตนเองขน นอกจากนความเชอมนในตนเองยงขนอยกบระดบอาย ระดบ พฒนาการ และกลมทเดกรวมเลนหรอรวมท างานตลอดจนสถานการณตางๆ ทก าลงเผชญอย บคคลทขาดความเชอมนในตนเอง คอบคคลทไมบรรลวฒภาวะทางอารมณ ไมกระปรกระเปรา ในการกระท า สงตางๆ ทเกดขนกบตนเอง

ความเชอมนในตนเองวา หมายถง การพงพอใจในตนเอง ความภมใจในตนเองหรอ การยอมรบตนเอง ความเชอมนในตนเองจะมมากนอยเพยงใดนนสามารถพจารณาไดจากความขดแยงทเกดขนมาก จะเปนสาเหตใหรสกวาตนเองไมมคา ไมเหมาะสมและไมพงพอใจในตนเอง

บคคลทมความเชอมนในตนเอง คอบคคลทไมยอมจ านนตอสงใดสงหนงโดยสนเชงทเดยวตางกบคน ทเกดความเชอมนในตนเอง คอมความขลาดกลว และไมแนใจในตนเอง ซงใชเวลาสวนใหญ ไปในทางนก วาดภาพเอาเองในสงทตนตองการหรอปรารถนา ไมท าตามล าดบขนของความเปนจรง เนองจากเกด ความหวาดกลว หวนวตกจน กลายเปนคนท าอะไรไมเปนเลย อาจกลาวไดวา ปจจยทส าคญทท าใหคนเรา

118

ขาดความเชอมนในตนเองคอ ขาดความร ขาดความกลาหาญในทางทชอบธรรม และมความเกยจคราน นอกจากนยงอาจเนองมาจากความเชอทฝงลกอยในจตใจหรอบางทกเปนผลจากความลมเหลวในอดต

คนทมความเชอมนในตนเอง หมายถง คนทยอมรบ สภาพการณใหมๆ ทตนประสบโดยปราศจากความกลวความลมเหลวจะเปนบคคลทมความกลาทจะเผชญตอสถานการณตางๆ ดวยความมนใจ วา สภาพการณนนๆ จะไมท าใหเขาไดรบความเดอดรอน ไมสบายใจ บคคลใดกตามทกระท าตาม ความตองการ หรอคณธรรมทสงคมวางไวนนยอมสบายใจมความเชอมนในตนเองวาสงทตนกระท าไปนน เปนสงทดงาม

ความเชอมนในตนเองนอาจจะมการเปลยนแปลงไดตามสถานการณดงท วลย (Vealey) กลาวไววาความเชอมนในตวเองนทงทเปนนสย คอความเชอมนในตวเอง ทวไปตามปกต กบความเชอมนในตวเอง เฉพาะกาล หรอสถานการณ ซงจะเปลยนแปลงไปไดตาม ความเปนไปของสถานการณ ทก าลงเผชญหนาอย ในเวลานน ประโยชนของความเชอมนในตนเอง

1. ความเชอมนในตนเองจะกระตนใหเกดอารมณทางบวก นกกฬาจะสามารถรกษาระดบความสงบและสามารถผอนคลายตนเองภายใตสถานการณกดดนไดมากขน สภาวะของรางกายและจตใจจะกระตนใหเกดการตดสนใจซงจะสงผลใหนกกฬามจตใจหนกแนน มนใจ แมผลการแขงขนจะไมเปนไปตามทคาดหวงไว กตาม

2. ความเชอมนในตนเองท าใหเกดสมาธ เมอนกกฬามความเชอมนในตนเอง จตใจของนกกฬาจะ จดจออยกบสงทตนเองก าลงท าเพยงอยางเดยวตรงขามกบนกกฬาทขาดความเชอมนในตนเองจะพะวงอยกบ ความคดวาจะท าดหรอไมหรอท าแลวผลจะเปนอยางไร หรอพะวงกบคนอนวาจะคดกบตนเองอยางไร ซงการหมกมนอยกบการหลกเลยงความพายแพจะเปนตวท าลายสมาธและความตงใจจนท าใหนกกฬามจตใจวาวนและท าใหเกดอาการกระสบกระสายความเชอมนทางการกฬา

3. ความเชอมนในตนเองมผลกระทบโดยตรงตอการก าหนดเปาหมาย นกกฬาทมความเชอมนในตนเองจะก าหนดเปาหมายทมความทาทายและลงมอปฏบตตามอยางเครงครด ซงการมความเชอมนในตนเองจะเปนสงทท าใหนกกฬากลาทจะเขารวมการแขงขนอยางเตมศกยภาพทตนเองมอย แตหากนกกฬาไมม ความเชอมนในตนเองมกจะก าหนดเปาหมายงายๆ เพอใหสามารถท าไดแนนอน โดยไมมความทาทาย ขาดความกลาทจะแสดงความสามารถในการแขงขนอยางเตมศกยภาพของตนเองและไมกอใหเกดการพฒนาความสามารถทตองการจะใหดขนในอนาคตดวย

4. ความเชอมนในตนเองมผลตอการเพมความพยายาม นกกฬาทมความเชอมนในตนเองจะม ความอดทนและความพยายามในการกระท าตามเปาหมายทก าหนดไว เมอนกกฬามความสามารถเทากนผทชนะในการแขงขน คอ ผทมความเชอมนในตนเอง โดยเฉพาะกฬาทตองใชความตอเนองในการเลน เชน วงมาราธอน เทนนส หรอแมกระทงชวงการฟนฟการบาดเจบ นกกฬาทมความเชอมนในตนเองวาจะหายจากอาการบาดเจบและกลบไปเลนกฬาไดเหมอนเดมจะกลบคนสสภาวะปกตไดเรวกวานกกฬาทไมมความเชอมนในตนเอง

5. ความเชอมนในตนเองมผลตอการใชกลยทธในการแขงขน นกกฬาทมความเชอมนในตนเองจะกลาเสยง กลาเลน มากกวานกกฬาทไมมความเชอมนในตนเอง เพราะนกกฬาทมความเชอมนในตนเองจะเลนเพอชนะจงไมกลวทจะสรางโอกาสใหกบตวเอง ดงนนจงสามารถควบคมการแขงขนใหตนเองไดเปรยบ

119

ตลอดเวลาแตนกกฬาทไมมความเชอมนในตนเองจะเลนไมใหแพจงพยายามเลนใหผดพลาดนอยทสด ดงนนพฤตกรรมการแสดงความสามารถทางการกฬาจงแตกตางกน

6. ความเชอมนในตนเองทมผลตอโมเมนตมในการแขงขน โมเมนตมในการแขงขนกฬาเปน ตวก าหนดการแพหรอชนะในการแขงขนได ขนอยกบวาในเหตการณนนนกกฬาจะท าใหตนเองมโมเมนตมทางบวกหรอทางลบ หากนกกฬาสามารถดงโมเมนตมทางบวกไวกบตนเองได โอกาสทจะไดรบชยชนะใน การแขงขนยอมมสง เมอนกกฬามความเชอมนในตนเองจะมเจตคตทไมยอมแพตอสถานการณทเกดขนจะมองอปสรรคตางๆ เปนความทาทาย และมความมงมนในการตอบสนองตอเหตการณนนๆ อยางมสต ตรงกนขามกบนกกฬาทไมมความเชอมนในตนเองจะมองอปสรรคเปนปญหาทแกไขไมไดและยงน าปญหานนมาสรางความเครยดใหกบตนเองอกดวย ประเภทของความเชอมนทางการกฬา

1. ความเชอมนทางการกฬาตามลกษณะนสย หมายถง ระดบความเชอมนทมอยในแตละบคคลตามปกตทวไปทเกยวกบความสามารถในการประสบความส าเรจทางการกฬา

2. ความเชอมนทางการกฬาตามสถานการณ หมายถง ระดบความเชอมนทมอยในบางชวงเวลาเกยวกบความสามารถในการประสบความส าเรจทางการกฬา ทฤษฎความเชอมนทางการกฬา

ความเชอมนทางการกฬาเปนสงส าคญและมผลตอการแสดงความสามารถของนกกฬา ทงในขณะฝกซอมและขณะแขงขน เนองจากความเชอมนมบทบาทตอกระบวนการทางความคด ซงมอทธพลตอการเกดแรงจงใจและมผลกระทบตอความสามารถทางการกฬา ทฤษฎความเชอมน ทางการกฬามจดเรมตนจากทฤษฎความเชอมนเฉพาะอยาง และทฤษฎความวตกกงวลตามสถานการณแบบหลายมตซงทายทสดไดมการศกษาและสรางกรอบทฤษฎความเชอมนทางการกฬาอยางสมบรณ ในป ค.ศ. 2001 ซงสามารถอธบาย ไดวาหากนกกฬามระดบความเชอมนทางการกฬาทเหมาะสมจะสงผลตอความสามารถทางการกฬาสงสด

การมความเชอมนทางการกฬาทด ประกอบดวย ปจจยทมาจากภายนอกซงนกกฬา ไมสามารถควบคมไดและปจจยจากภายในตวนกกฬาเอง ปจจยภายนอกอาจเปนสงทควบคมไดยาก แตปจจยภายใน ถอเปนสงจ าเปนและมความส าคญทนกกฬาตองสรางและควบคมใหได การทนกกฬาหรอผฝกสอนไมทราบวาอะไรคอแหลงทมาของความเชอมนทางการกฬาจงเปนเหตใหการชวยเหลอและสนบสนนใหนกกฬาม ความเชอมนทางการกฬาไมสมฤทธผลเทาทควร

120

ภาพท 7.1 รปแบบของความเชอมนทางการกฬา ทมา: Morris and Summers (2004)

แหลงความเชอมนทางการกฬา

จากผลการศกษาในกลมตวอยางนกกฬาตางประเทศ พบวาแหลงความเชอมนทางการกฬา ประกอบดวย 3 ดาน จ านวน 9 องคประกอบ (Vealey et al., 1998) ดงนคอ

1. ดานความส าเรจในงานทกระท า หมายถง ความเชอมนในทกษะหรอความช านาญของตนเอง สามารถเปนไดทงความสามารถหรอความเชยวชาญในการพฒนาความสามารถของตนเอง หรอความสามารถจากการไดรบชยชนะจากการแขงขน ประกอบดวย

1.1 ความเชยวชาญทางทกษะกฬา หมายถง การกระท าหรอการปฏบตทกษะตางๆ จนเกดความช านาญและสามารถพฒนาความสามารถของตนเองทมอยใหดยงๆ ขนไป (การเปรยบเทยบกบตนเอง)

1.2 การแสดงความสามารถ หมายถง การทนกกฬาไดแสดงศกยภาพทตนเองมอยใหผอนไดรบรและเหนวาตนเองมความสามารถเหนอผอน หรอแสดงใหเหนวาตนเองมความสามารถจดอยในกลมทมความสามารถสง (การเปรยบเทยบกบคนอน)

2. ดานการก ากบตนเอง หมายถง กระบวนการทนกกฬาเปนผเลอกเปาหมายตลอดจนวธด าเนนการทงหมดเพอทจะบรรลเปาหมายนน ประกอบดวย

2.1 การเตรยมความพรอมดานรางกายและจตใจ หมายถง การทนกกฬามการเตรยมตวใหพรอมส าหรบการแขงขน ทงดานรางกายทตองมสขภาพทแขงแรงเหมาะสมกบชนดกฬา และจตใจทเขมแขง มงมน พรอมจะตอสกบสถานการณทตองเผชญ

2.2 การน าเสนอตนเองทางรางกาย หมายถง การรบรและมความพงพอใจตอรางกายตนเอง เปนสงทเกยวของกบการรบรภาพลกษณทางรางกาย เชน รสกวารปรางตนเองดด มความมนใจในรปรางทสมสวน สวยงาม เปนตน

3. ดานวฒนธรรมสงคม เปนการมงเนนทกระบวนการทางสงคม ซงเปนสงทมอยในธรรมชาตและมสวนเกยวของกบสถานการณความส าเรจทางการกฬาเปนลกษณะการใหขอมลยอนกลบทางบวกและการไดรบ

121

การสนบสนนจากผฝกสอนเพอนรวมทม และพอแม โดยจะเปนประโยชนอยางมากในกระบวนการรบรของนกกฬาโดยเฉพาะอยางยงในนกกฬาทไดรบบาดเจบจะมความเครยดสง ซงตองการก าลงใจและความเขาใจจากบคคลรอบขาง เพอชวยลดความเครยดทมตออาการบาดเจบของตนเองและชวยสรางแรงจงใจในการฟนฟการบาดเจบใหกลบสสภาวะปกตไดเรวขน

3.1 การสนบสนนจากสงคม หมายถง การทนกกฬารบรไดจากสงหนงสงใดทมความส าคญและเปนแหลงของความเชอมนได เชน การทนกกฬาไดรบขอมลยอนกลบทางบวกจากบคคลรอบขาง เชน พอแม ผฝกสอน เพอนรวมทม โดยเฉพาะนกกฬาวยรน การสนบสนนจากสงคมจะมความส าคญมากตอการประสบความส าเรจทางการกฬา

3.2 ความเปนผน าของผฝกสอน เปนการเนนความสมพนธระหวางผฝกสอนกบนกกฬา ในทน ความเปนผน าของผฝกสอน หมายถง ความเชอมนของนกกฬาทมตอผฝกสอนของตนเองในดานความรความสามารถ ภาวะความเปนผน า และการตดสนใจทด

3.3 การมประสบการณผานผอน หมายถง การไดเหนผอนแสดงความสามารถจนประสบความส าเรจ เชน เพอนรวมทมสามารถแสดงศกยภาพของตนเองไดอยางด จงมความเชอมนวาตนเองนาจะมศกยภาพไดเชนเดยวกบเพอน

3.4 การไดรบความสะดวกสบายจากสภาพแวดลอม หมายถง สภาพแวดลอมทเอออ านวยใหนกกฬาสามารถท าการแขงขนไดอยางสะดวกสบาย เชน สภาพของสนามมความพรอมส าหรบการแขงขน

3.5 ความพงพอใจตอสถานการณ หมายถง เหตการณทท าใหนกกฬาพงพอใจ เชน รบรวาทกอยางไดวางแผนมาอยางด และไมมความผดพลาดเกดขนส าหรบประเทศไทย สพชรนทร และ นฤพนธ (2551) พบวา แหลงความเชอมนทางการกฬาของนกกฬาระดบอดมศกษาไทย ประกอบดวย 3 ดาน จ านวน 11 องคประกอบ ดงน

1. ดานความส าเรจในงานทกระท า ประกอบดวย ความเชยวชาญทางทกษะกฬาและการแสดงความสามารถ

2. ดานการก ากบตนเอง ประกอบดวย การน าเสนอตนเองทางรางกายการเตรยมพรอมดานรางกายและจตใจ และการบาดเจบของตนเอง

3. ดานวฒนธรรมสงคม ประกอบดวย การสนบสนนจากสงคม ความเปนผน าของผฝกสอน การมประสบการณผานผอน การไดรบความสะดวกสบายจากสภาพแวดลอมความพงพอใจตอสถานการณ และอปกรณทเกยวของกบการแขงขนผฝกสอนกฬาของมหาวทยาลยอนเดยนา กลาวถงการสรางความเชอมนทางการกฬาโดยผานกระบวนการจงใจวาสงทตองค านง คอ ความแตกตางระหวางบคคล สภาพแวดลอม (คนด กองเชยร เสยงดนตร) อปกรณ สนามทใชในการฝกซอมหรอแขงขน และลกษณะของผฝกสอน (บคลกภาพ สภาพอารมณ ความรสก กรยาทาทางกฎเกณฑ ความสามารถในการเปนผน า การเผชญความกดดนและความเครยดตางๆ) (Billingsley, 2007) จากการศกษาวจยทผานมาพบวา เพศ ชนดกฬา และระดบการแขงขน มความสมพนธกบแหลงความเชอมนทางการกฬาทแตกตางกนออกไป (Huang, et al., 2004) ดงนคอ

1. เพศชายจะรบรถงการสนบสนนจากสงคม การรบรถงเทคนควธการการเลนและมประสบการณ ในการเหนผอนประสบความความส าเรจมากกวาเพศหญง

2. นกกฬาระดบดเยยมใหความส าคญกบการเตรยมความพรอมดานรางกายและจตใจมากกวานกกฬาทไมใชระดบดเยยม

122

3. นกกฬาทไมใชระดบดเยยมใหความส าคญกบภาวะความเปนผน าของผฝกสอนมากกวานกกฬาระดบดเยยม

4. นกกฬาประเภทบคคลใหความส าคญกบการเตรยมความพรอมดานรางกายและจตใจการน าเสนอตนเองทางรางกาย และการเหนผอนประสบความส าเรจมากกวานกกฬาประเภททม

5. นกกฬาประเภททมใหความส าคญกบการเหนผอนประสบความส าเรจและการไดรบการสนบสนนจากสงคมมากกวานกกฬาประเภทบคคลนอกจากจะมการศกษาในกลมตวอยางทเปนนกกฬาแลว ยงพบวานกเรยนระดบมธยมศกษากบนกศกษาระดบมหาวทยาลยของประเทศสงคโปรทมอายและชนดกฬาตางกน จะมผลตอแหลงความเชอมนทางการกฬาแตกตางกนดวย คอ นกกฬาระดบมธยมศกษามแหลงความเชอมนทางการกฬา ประกอบดวย ความเชยวชาญทางทกษะกฬา การเตรยมความพรอมดานรางกายและจตใจ และภาวะความเปนผน าของผฝกสอนมากกวานกศกษาระดบมหาวทยาลย และนกกฬาประเภททมตองการไดรบการสนบสนนจากสงคมมากกวานกกฬาประเภทบคคล (Poh & Smith, 2001) จากตวอยางการศกษา ทผานมา ท าใหทราบวาขอมลพนฐานของแตละบคคล เชน อาย เพศ ระดบการแขงขน และวฒนธรรมองคกรทแตกตางกนยอมสงผลตอบคลกภาพ ความมคณคาในตนเอง และเจตคตทแตกตางกน นอกจากนนยงมผลตอความรสกทางลบตอการปฏบตกจกรรมนนๆ ดวย ดงนนปจจยดาน เพศ อาย และระดบการแขงกน จงมผลตอการรบรแหลงความเชอมนทางการกฬา

ปจจยดานวฒนธรรมสงคม ปจจยดานวฒนธรรมสงคม ซงเปนสวนหนงของแหลงความเชอมนทางการกฬานน หมายถง ทกสง

ทกอยางทมนษยในสงคมมอยและสรางขนเพอสนองความตองการทงดานรางกายและจตใจ โดยมบรรทดฐานของสงคมควบคมเพอใหเกดความสงบสขและเรยบรอย ในบรบททางการกฬากเชนเดยวกนนกกฬายอมแสวงหาสงทจะตอบสนองความตองการของตนเองทงดานรางกายและจตใจเ พอใหประสบความส าเรจ ตามเปาหมายทวางไว โดยตองอยในกรอบของกฎกตกาทแตละชนดกฬาก าหนดขน ดงนนในการแขงขนกฬาไมวาจะระดบการแขงขนใด กฬาประเภทใดจะมความเปนลกษณะเฉพาะตว มแบบแผนเชงพฤตกรรมทบคคลใชรวมกน เพอบงบอกถงความเปนอนหนงอนเดยวกน สงตางๆ เหลานถกหลอหลอมมาเปนลกษณะเฉพาะตวของนกกฬาแตละบคคลหรอเปนสวนหนงของบคลกภาพ เชน การเหนคณคาในตนเองเจตคต ซงน าไปสการมความเชอมนทางการกฬาได ทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง

ทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเองของแบนดรา พฒนาขนมาจาก ทฤษฎปญญา สงคม (Social Cognitive Therory) ทมทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning Theory) เปนพนฐาน ในระยะแรกนน แบนดรา ไดเสนอความคดความคาดหวง ในความสามารถของตน (Efficacy Expectation) โดยใหความหมายวา เปนความคาดหวงเกยวกบ ความสามารถของตนเองในลกษณะทเฉพาะเจาะจงและ ความคาดหวงนเองเปนตวก าหนดการแสดงออกของพฤตกรรม (Bandura, 1977) ตอมาในป ค.ศ. 1986 แบนดรา ใชค าวา การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived Self-Efficacy) โดยใหค าจ ากดความวา เปนการตดสนของบคคลเกยวกบความสามารถของตนเอง ท จะจดการและด าเนนการกระท าพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว (Bandura, 1986) และ ในระยะหลง แบนดรา น าเสนอค าวาความเชอในความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) ซงเปน ความเชอเกยวกบความสามารถของตนเองของบคคลในการจดการและบรหารพฤตกรรมใน สถานการณทเขาเผชญอย

123

ทฤษฎความเชอมนในความสามารถของตนเอง แบนดราเชอวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนเรานน เปนผลมาจากปจจย 3 ประการ ดวยกน

ไดแก องคประกอบสวนบคคล พฤตกรรม และอทธพลของสงแวดลอม (Bandura, 1986) พฤตกรรม ปญญา และองคประกอบสวนบคคล และ อทธพลของสงแวดลอม ตางกเปนตวก าหนดทม

อทธพลซงกนและกนในเชงเหตและผลนน หมายความวาถาองคประกอบใดเปลยนแปลงไป จะสงผลใหองคประกอบอนๆ เปลยนแปลงตามไปดวย

แบนดราเชอวา บคคลสองคนแมจะมความสามารถไมตางกนแตแสดงออกในคณภาพทตางกนได หากคนสองคนน มความเชอในความสามารถของตนเองแตกตางกน หรอแมแตในบคคล เดยวกน กอาจม ความเชอในความสามารถของตนเองแตกตางกนได หากสถานการณนนแตกตางกน กท าใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมทตางจากสถานการณเดมได แบนดรายงไดใหความเหนวาความสามารถของบคคลไมตายตวแตยดหยนไดตามสถานการณ ดงนน สงทจะเปนตวก าหนดประสทธภาพของการแสดงออก จงขนอยกบความเชอในความสามารถของตนเองในสถานภาพการณ นนๆ (สมโภชน เอยมสภาษต, 2536)

การทบคคลตดสนใจวาจะกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนงหรอไมนน สวนหนงขนอยกบ ความเชอในความสามารถของตนเอง และอกสวนหนงขนอยกบของตนเอง และอกสวนหนงขนอยกบ ความคาดหวงในผลทจะเกดขน ตวแปรทส าคญในการตดสนพฤตกรรมของบคคล จงเปนความเชอใน ความสามารถของตนเองมากกวาความคาดหวงในผลทเกดขน

ความเชอมนในความสามารถขอตนเอง เปนการตดสน ความสามารถของตนเองวาสามารถท างานไดระดบใด ในขณะทความคาดหวงเกยวกบผลทเกดขนนน เปนการตดสนวาสงใด จะเกดขนจากการกระท าพฤตกรรมดงกลาว

วลาสลกษณ ชววาล (2538) กลาววา ความเชอมนในความสามารถของตนเองเปนตวก าหนดพฤตกรรม การเลอก การใชความพยายามและยนหยดพากเพยร แบบแผนของการคดและการตอบสนอง ทางอารมณ เชน การสอบชงทนเพอการศกษาตอ หากบคคลมความเชอวาตนไมมความสามารถพอทจะสอบได แนวโนมทเขาจะไปสมครสอบจะนอยลง หรออาจตดสนใจไมไปสอบเพอ หลกเลยงความผดหวง ระดบ ความมนใจในความสามารถของตนเองในแตละบคคลยงเปนตวบงชวา บคคลจะพยายามท างานนนมากนอยเพยงใด ถาเชอวาตนไมมความสามารถทจะกระท ากจกรรมให ส าเรจไดกจะเกดความกลวและพยายามหลกเลยงกจกรรมนนๆ ในทางตรงกนขามคนทเชอวาตนมความสามรถทจะกระท ากจกรรมใหส าเรจไดจะไมรสกหวาดหวนลวงหนาและท าใหเกดความพยายามไมทอถอยเมอพบอปสรรค บคคลทมความเชอในความสามารถของตนเองในระดบสง จะยงมความพยายามและกระตอรอรนในการท างานใหส าเรจมากขน แมจะตกอยในสภาพการณทบบบงคบ ท าใหเกดความกลวนอยลงเมอตองประสบกบสภาพการณเดม แตหากบคคลนนเลกลมการท างานโดยงาย เขาจะมความเชอในความสามารถของตนเองในระดบทต า และมความกลวตองานนนมากขน

แบนดรา (Bandura, 1986) ยงไดน าเสนอวา ความเชอในความสามารถของตนเองน เปนตวก าหนดองคประกอบตางๆ ในการปฏบตกจกรรม ดงตอไปน

1. พฤตกรรมทางเลอก (Choice Behavior) บคคลมแนวโนมทจะหลกเลยงงานในสภาพการณทเขาเชอวายากเกนความสามารถของตนเอง และจะกระท ากจกรรมทแนใจวาตนมความสามารถทจะท า การประเมนความสามารถของตนสงเกนความเปนจรง แลวเลอกท ากจกรรมทเกนความสามารถจะท าใหพบกบความยากล าบากและเปนทกขจากความลมเหลว สวนการประเมนความสามารถของตนเองทต าเกนไปกจะจ ากดตวเอง ท าใหขาดประสบการณทจะไดรบสงทดๆ การประเมนทด คอ ประเมนสงกวาความสามารถทตน

124

จะท าไดเพยงเลกนอยจะท าใหสามารถปฏบตกจกรรมทยากพอเหมาะและทาทายความสามารถได สวนการประเมนทแมนย าตรงกบความสามารถจะสงผลใหกจกรรมทเลอกมแนวโนมทจะประสบความส าเรจสงขน

2. การใชความพยายามและความคงทนในการกระท าพฤตกรรม (Effort Expenditure and Persistence) เปนตวก าหนดวาบคคลจะใชความพยายามของตนเองมากแคไหน และจะคงทนท ากจกรรมไปไดนานเพยงใดเมอพบอปสรรคหรอประสบการณทไมนาพงพอใจซงความพยายามทใชในชวงการเรยนรกบ ชวงน าทกษะไปใชมความแตกตางกนในชวงการเรยนร

3. แบบแผนของความคดและการตอบสนองทางอารมณ (Thought Pattern and Emotions Reactions) ความเชอในความสามารถของตนเองมอทธพลตอแบบแผนการคด และการตอบสนอง ทางอารมณของบคคลคนทตดสนวาตนไรความสามารถ จะมความวตกกงวลมากกวาความเปนจรง เมอตองเจอสภาพการณทเปนอปสรรค ทงยงกระตนใหใชความพยายามมากขน นอกจากนความเชอ ในความสามารถของตนเองยงมอทธพลตอความคดในการแกปญหาทยากคนทเชอวาตนเองมความสามารถสงมแนวโนมทจะพจารณาวาความลมเหลวเกดจากความพยายามไมเพยงพอ ในขณะทคนทมทกษะระดบเดยวกนแตม ความเชอในความสามารถของตนเองต า จะมองวาความลมเหลวเกดจากการดอยความสามารถของตนเอง

วธการสรางความเชอมนในตนเอง 1. มการก าหนดเปาหมายทเปนจรง และสามารถท าไดอยางทาทาย 2. มการฝกทกษะทางจตใจทถกตอง 3. มการปรบความคดและพฤตกรรมของนกกฬาใหเปนทพงประสงคของสงคม 4. มการใหการสนบสนนทดจากบคคลใกลชด 5. มการสรางประสบการณความส าเรจใหกบนกกฬา 6. มการจดโปรแกรมการฝกซอมกฬาใหมประสทธภาพ

ลกษณะของนกกฬาทมความเชอมนในตนเอง 1. กลาคด กลาพด และกลาท า 2. จตใจมนคง มเหตผล 3. มความรอบคอบ มการวางแผนงาน 4. มความคดสรางสรรค ชอบท าสงแปลกใหม 5. กลาเสยง (กลาไดกลาเสย) 6. ชอบแสดงตว 7. มภาวะผน า 8. รกความยตธรรม 9. ชอบชวยเหลอผอน 10. ชอบอสระ 11. ตงเปาหมายสง และคดวาตนเองสามารถท าส าเรจได 12. ไมวตกกงวลจนเกนกวาเหต

125

สรป ความเชอมนทางการกฬา เปนลกษณะความมนใจในตนเองเปนความเชอทมอยในตนเอง (Belief)

และเปนความแนใจในตนเองโดยปราศจากความคบของใจตางๆ หรอเปนลกษณะความเชอในความสามารถของตนเองทจะประสบความส าเรจทางการกฬา บคคลทมความเชอมนในตนเอง คอบคคลทไมยอมจ านนตอ สงใดสงหนงโดยสนเชงทเดยวตางกบคน ทเกดความเชอมนในตนเอง คอมความขลาดกลว และไมแนใจในตนเอง ซงใชเวลาสวนใหญ ไปในทางนกวาดภาพเอาเองในสงทตนตองการหรอปรารถนา ไมท าตามล าดบขนของความเปนจรง เนองจากเกดความหวาดกลว หวนวตกจนกลายเปนคนท าอะไรไมเปนเลย อาจกลาวไดวา ปจจยทส าคญทท าใหคนเรา ขาดความเชอมนในตนเองคอ ขาดความร ขาดความกลาหาญในทางทชอบธรรม และมความเกยจคราน นอกจากนยงอาจเนองมาจากความเชอทฝงลกอยในจตใจหรอบางทกเปนผลจาก ความลมเหลวในอดต

การมความเชอมนทางการกฬาทด ประกอบดวย ปจจยทมาจากภายนอกซงนกกฬาไมสามารถ ควบคมไดและปจจยจากภายในตวนกกฬาเอง ปจจยภายนอกอาจเปนสงทควบคมไดยาก แตปจจยภายใน ถอเปนสงจ าเปนและมความส าคญทนกกฬาตองสรางและควบคมใหได การทนกกฬาหรอผฝกสอนไมทราบวาอะไรคอแหลงทมาของความเชอมนทางการกฬาจงเปนเหตใหการชวยเหลอและสนบสนนให นกกฬาม ความเชอมนทางการกฬาไมสมฤทธผลเทาทควร ค าถามทายบทท 7

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของความเชอมนทางการกฬา 2. จงระบถงประเภทของความเชอมนทางการกฬามาใหครบถวน 3. จงอธบายทฤษฎความเชอมนทางการกฬามาใหเขาใจ 4. จงอธบายถงแหลงความเชอมนทางการกฬามาใหครบถวน 5. จงระบถงวธการสรางความเชอมนในตนเองมาใหเขาใจ

126

เอกสารอางอง

พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศกในพระบรมราชปถมภ.

วลาสลกษณ ชววาล. 2538. การรบรความสามารถของตนเองในเรองอาชพ : ตว แปรทนาสนใจในการศกษา เกยวกบอาชพและการท างาน; จตวทยา.2(1) : 92-109

สมโภชน เอยมสภาษต. 2536. ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

สพชรนทร ปานอทย และนฤพนธ วงศจตรภทร. 2551. การพฒนาและวเคราะหองคประกอบแหลง ความเชอมนทางการกฬาของนกกฬาระดบอดมศกษาไทย. วารสารวทยาศาสตรการออกก าลงกายและกฬา, 1(6), น. 82 – 97.

Bandura, A. 1997. Self-efficacy : Toward a unifying theory of behaviour change. psychological review. 84:191-215.

________. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs. New Jersey : Prentice-Hall. ________. (1986). Social Foundations of Thought and Action : A Social Cognitive Theory.

Englewood Cliffs. New Jersey : Prentice-Hall. Billingsley, H. 2007. Building confidence through motivation. Retrieved April,13, 2007,

from the United State Professional Diving Coaches Association, Retrieved December 20, 2009.

Huang, C.J., Wang, P.T. & Hsu, C.Y. 2004. The influence of athletes’ attributes on source of sport confidence., 11, 1-17. Retrieved December 30, 2006, from the Chinese Electronic Periodical Services.

Maslow, A.H. 1954. Motivation and Personality. New York : Harper. Morris, T. & Summers, J. 2004. Sport psychology: Theory, applications and issues. Australia

: John Wiley & Sons. Poh, Y.K. & Smith, D. 2001. Effect of age, gender and sport – type on source of sport

confidence. Master’ s thesis. National Institute of Education, Nanyang Technological University.

Vealey, R.S., Hayashi S.W., Garner, H.G. & Giacobbi, P. 1998. Source of sport confidence: Conceptualization and instrument development. Journal of Sport and Exercise Psychology, 20, 54-80.

127

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 8 ความกาวราวทางการกฬา (Aggression in Sport)

หวขอเนอหา

1. ความหมายของความกาวราวทางการกฬา 2. ลกษณะของความกาวราว 3. ทฤษฎพนฐานของความกาวราว 4. การเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราว

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของความกาวราวทางการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงลกษณะของความกาวราว 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎพนฐานของความกาวราว 4. เพอใหนกศกษาทราบถงวธการเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราว

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของความกาวราวทางการกฬา 2. นกศกษาสามารถระบลกษณะของความกาวราว 3. นกศกษาสามารถอธบายทฤษฎพนฐานของความกาวราว 4. นกศกษาสามารถอธบายวธการเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราว

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบความกาวราวทางการกฬา 2. ใหนกศกษาดคลปวดทศนทเกยวของกบความกาวราวทางการกฬา 3. น าเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบความกาวราวทางการกฬา 4. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 5. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบความกาวราวทางการกฬา 6. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

สอการสอน

1. คลปวดทศนทเกยวของกบความกาวราวทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 8 ความกาวราวทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 8

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน

128

3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

129

บทท 8

ความกาวราวทางการกฬา

(Aggression in Sport)

ความกาวราวทางการกฬา เปนสงทตองท าความเขาใจใหถกตองเกยวกบลกษณะและการใหความหมายของความกาวราวทางการกฬา เพราะหากกลาวถงความกาวราวเพยงอยางเดยว ยอมหมายถงพฤตกรรมทแสดงออกถงความรนแรงเปนพฤตกรรมทไมพงประสงคเทานน แตทางการกฬามลกษณะ การแสดงออกบางประการจดอยในกลมลกษณะความกาวราวได เพยงแตไมมเจตนาทตงใจใหเกดอนตรายหรอการบาดเจบอยางสาหส ซงการท าความเขาใจกบความหมายของความกาวราวจะเปนสวนชวยลดปญหา ความเขาใจผดตางๆ ไดอยางมาก

ความหมายของความกาวราวทางการกฬา

คนสวนใหญเขาใจวาการทคนอนมความคดเหนแตกตางกบเรา การมความคดหรอความปรารถนา ใหคนอนไดรบบาดเจบ คอ ความหมายของความกาวราว ซงแทจรงแลวความกาวราวไมใชลกษณะของความรสก เชน ความโกรธหรอสภาวะทางอารมณอนๆ แตความกาวราวเปนลกษณะของพฤตกรรม ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 ความกาวราว แปลวา การแขวะ รกราน รนแรง เปนมารยาททางกายและวาจาทไมเรยบรอย ส าหรบในบรบททางการกฬา ความกาวราวทางการกฬา หมายถง พฤตกรรมทบคคลใชในการกฬา โดยมเจตนาและไมมเจตนาทจะท ารายรางกาย มการใชก าลงหรอ ความพยายามทจะใหบรรลวตถประสงคในการแขงขน ลกษณะของความกาวราว

1. พฤตกรรมความกาวราวแบบโกรธแคนหรอตงใจท าราย เปนความกาวราวทมวตถประสงค เพอท ารายผอนใหไดรบบาดเจบ มความทกขทรมานและเจบปวด ความกาวราวลกษณะนเปนการแสดง ความกาวราวแบบโตตอบและแบบโกรธเปนการแสดงพฤตกรรมทตองการท ารายรางกายและจตใจผอน

2. พฤตกรรมความกาวราวแบบเปนเครองมอ เปนความกาวราวทมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายในการแขงขนโดยมแรงเสรม คอ ชยชนะ ชอเสยงเปนตน พฤตกรรมความกาวราวลกษณะน เปนความตงใจใหผอนไดรบบาดเจบแตไมมความเกยวของกบความรสกโกรธพฤตกรรมความกาวราวแบบ โกรธแคนหรอการตงใจท ารายและพฤตกรรมความกาวราวแบบเปนเครองมอ อาจมพฤตกรรมการแสดงออกอาจเหมอนหรอใกลเคยงกน บางครงไมสามารถแยกออกไดวาเปนความกาวราวทมความโกรธปะปนมาดวยหรอไมหรอจดเปนพฤตกรรมความกาวราวลกษณะใด

3. พฤตกรรมความกาวราวแบบฮกเหม เปนความกาวราวทมลกษณะพฤตกรรมแสดงออกจาก การใชรางกายในทางทถกตองเปนไปตามกฎกตกาการแขงขนโดยมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายใน การแขงขนแตไมตองการท ารายหรอท าใหผ อนไดรบบาดเจบ นกกฬาเทานนทจะรบรไดวาพฤตกรรม ทแสดงออกเกดขนจากความตงใจหรอไมตงใจจะท ารายผอน

130

ทฤษฎพนฐานของความกาวราว พฤตกรรมความกาวราวทางการกฬา สามารถอธบายไดดวยทฤษฎทเกยวของ คอ ทฤษฎสญชาตญาณ

สมมตฐานความคบของใจ – ความกาวราว และทฤษฎการเรยนรทางสงคม โดยสรปมาพอสงเขปดงตอไปน

ทฤษฎสญชาตญาณ (Instinct theories) เกดจากแนวคดของ ซกมนต ฟรอยด ทกลาววาความกาวราวเปนสญชาตญาณทตดตวบคคลมาตงแตเกดจดเปนแรงขบ

เบองตน โดยความกาวราวเปนลกษณะการระบายอารมณทผลกดนออกมาจากความดดนภายในตวบคคล เมอไดแสดงอารมณออกมาจะชวยลดความกาวราวลงไปไดในทางการกฬาหากมการสงเสรมใหนกกฬาไดแสดงออกถงแรงขบทมอยภายในตวนกกฬาอยางถกตอง ยอมท าใหเกดผลดกบพฤตกรรมทแสดงออกมากอใหเกดความสนกตนเตน เราใจ แตในทางตรงกนขามหากนกกฬาน าแรงขบทไมเหมาะสมกบเงอนไขทสงคมก าหนดไวออกมาแสดงเปนพฤตกรรม โดยไมมการยบยงชงใจอยางเหมาะสมยอมสงผลเสยตามมาไดมากมายเชนกน

สมมตฐานของความคบของใจ – ความกาวราว (Frustration – aggression hypothesis) เปนการอธบายสาเหตของความกาวราวทเกดขนภายในตวบคคล โดยระบวามาจาก 3 ปจจย คอ

1. ความคบของใจ เกดจากความขดแยงในใจขณะท ากจกรรมนนๆ 2. ความกาวราว ทเกยวเนองมาจากปรมาณและระดบของความรนแรงของเหตการณ 3. การแสดงพฤตกรรมทมความกาวราวซ าๆ ท าใหเกดความรสกเคยชนและมแนวโนมทจะแสดง

ความกาวราวไดมากขนอกในอนาคต

ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning theory) เปนการอธบายพฤตกรรรมความกาวราว ทเกดขนวามาจากการเรยนรของบคคล ซงสามารถเกดขนไดทงทางตรงและทางออม โดยเชอวาบคคลสามารถเรยนรพฤตกรรมความกาวราวไดจากการสงเกต ซงเปนการเรยนรทบคคลไดรบจากการสงเกตพฤตกรรมของผอนและบคคลจะแสดงพฤตกรรมทสงเกตไดนนในเวลาตอมา และไดกลาวถงตวกระตนใหเกดความกาวราว ไดแก ประสบการณในการเรยนร ซงเกยวของกบอทธพลของตวแบบ และสงเราทไมพงประสงค เชน การต าหน การท ารายรางกายและจตใจ การเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราว แบงได 3 ประเภท คอ

1. การเสรมแรงจากภายนอก หมายถง การทบคคลแสดงพฤตกรรมกาวราวแลวไดรบการเสรมแรง ทดจะท าใหพฤตกรรมกาวราวนนคงอยตอไป

2. การเสรมแรงทไดรบจากการสงเกต บคคลจะสงเกตและเลยนแบบพฤตกรรมความกาวราวของ ตวแบบทไดรบรางวลมากกวาตวแบบทไมไดรบรางวล

3. การเสรมแรงทเกดจากตวเอง เชน การท าใหผอนเกดความรสกไมมคณคาในตนเองและรสก พงพอใจกบการกระท านนจะท าใหความกาวราวลกษณะนเกดขน อกจากทกลาวมาขางตน พอสรปไดวา ความกาวราวทเกดขนในระดบเรมตนจะเปนลกษณะของสญชาตญาณและความคบของใจ แตหาก ความกาวราวนนยงคงอยและทวความรนแรงมากขนมกเกดจากการเรยนรทางสงคมส าหรบบางชนดกฬา เชน กฬากอลฟ อาจเหนภาพพฤตกรรมความกาวราวในลกษณะมงท ารายผอนในสถานการณการแขงขนได ไมชดเจนนก เมอเปรยบเทยบกบกฬาทตองตอสดวยการปะทะ เชน มวย ยโด เทควนโด ทมการสมผสกบรางกายของคแขงขนตลอดเวลา หรอแมแตในกฬาฟตบอล วอลเลยบอล เทนนส แบดมนตน ซงมลกษณะของ

131

เกมการเลนทอาศยอปกรณเปนสอกลาง คอ การสงลกบอลเขาปะทะกน บางครงมการสงลกกนอยางรนแรงเกนขอบเขตของกฎกตกาการแขงขน อาจเกดจากพฤตกรรมความกาวราวทมสาเหตมาจากความตงใจหรอ ไมตงใจกได ตวอยางในกฬากอลฟ ซงเปนกฬาประเภทบคคลและมรปแบบการเลนทเฉพาะบคคลใดบคคลหนงเทานนจะไมมความเกยวของกนในชวงของการแขงขนตางคนตางเลนลกของตนเองใหครบ 18 หลม และน าผลคะแนนมาเปรยบเทยบกนเมอการแขงขนเสรจสนจงไมคอยเกดปญหาความกาวราวทางการกฬาใหเหนมากนกแตสงทนกกฬากอลฟมกแสดงพฤตกรรมออกมา เชน ทบไม โยนไม ตะโกนเสยงดง กนบไดวาเปนสวนหนงของพฤตกรรมกาวราวเชนกน เพราะเกดจากความคบของใจทมาจากความรสกภายใน อาจเปนความโกรธ โมโห ทไมสามารถท าไดตามความตงใจ หรอบางครงเกดจากการมสงรบกวนจากภายนอก เชน ในจงหวะทก าลงตลกออกไปแลวมใครเสยงดงรบกวน ท าใหเสยสมาธและผลงานออกมาไมด จงแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมหรอกลาววาจาไมสภาพออกมา ท าใหผอนรสกผดและขาดความมนใจในตนเองไป พฤตกรรมเชนนถอวาเปนพฤตกรรมกาวราวไดจากการศกษาพฤตกรรมความกาวราวของนกกฬาทเขารวมการแขงขนกฬาเยาวชนแหงชาต ครงท 23 และกฬาแหงชาต ครงท 36 พบวานกกฬามพฤตกรรมความกาวราวทางการกฬา แตกตางกน ซงอาจเนองจากหลายปจจย เชน อาย เพศ ประเภทกฬา ระดบความสามารถ ประสบการณ การแขงขน ความส าคญของการแขงขน เปาหมายการแขงขน บรรยากาศการจดการแขงขน อทธพลของผชม ความวตกกงวลการฝกอบรมแบบใชอ านาจควบคม การฝกอบรมแบบเขมงวดกวดขน การฝกอบรม แบบลงโทษทางกาย การฝกอบรมแบบประชาธปไตย การแสดงแบบของผฝกสอนการใหแรงเสรมของผฝกสอน การแสดงแบบของคแขงขน การใหแรงเสรมของคแขงขนและการใหแรงเสรมของเพอน (อธนนท และคณะ, 2551) ส าหรบขอเสนอแนะเพอปองกนไมใหนกกฬาเกดพฤตกรรมกาวราวสามารถท าไดโดยใหนกกฬามง จดสนใจของตนเองไปทกจกรรมทก าลงท าอย ณ เวลานนและปฏเสธสงทเปนปจจยจากสภาพแวดลอมทจะกระตนพฤตกรรมกาวราวของตนเองรวมทงการหลอหลอมใหนกกฬามน าใจนกกฬาอยเสมอทงในขณะฝกซอมและแขงขน

สรป

ความกาวราวทางการกฬา หมายถง พฤตกรรมทบคคลใชในการกฬา โดยมเจตนาและไมมเจตนาทจะท ารายรางกาย มการใชก าลงหรอความพยายามทจะใหบรรลวตถประสงคในการแขงขน

ลกษณะของความกาวราว สามารถจ าแนกไดดงน 1) พฤตกรรมความกาวราวแบบโกรธแคนหรอตงใจท าราย เปนความกาวราวทมวตถประสงคเพอท ารายผอนใหไดรบบาดเจบ มความทกขทรมานและเจบปวด ความกาวราวลกษณะนเปนการแสดงความกาวราวแบบโตตอบและแบบโกรธเปนการแสดงพฤตกรรม ทตองการท ารายรางกายและจตใจผอน 2) พฤตกรรมความกาวราวแบบเปนเครองมอ เปนความกาวราวทมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายในการแขงขนโดยมแรงเสรม คอ ชยชนะ ชอเสยง เปนตน พฤตกรรม ความกาวราวลกษณะนเปนความตงใจใหผอนไดรบบาดเจบแตไมมความเกยวของกบความรสกโกรธพฤตกรรมความกาวราวแบบ โกรธแคนหรอการตงใจท ารายและพฤตกรรมความกาวราวแบบเปนเครองมอ อาจมพฤตกรรมการแสดงออกอาจเหมอนหรอใกลเคยงกน บางครงไมสามารถแยกออกไดวาเปนความกาวราวทมความโกรธปะปนมาดวยหรอไมหรอจดเปนพฤตกรรมความกาวราวลกษณะใด และ 3) พฤตกรรมความกาวราวแบบฮกเหม เปนความกาวราวทมลกษณะพฤตกรรมแสดงออกจากการใชรางกายในทางทถกตองเปนไปตามกฎกตกาการแขงขนโดยมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายในการแขงขนแตไมตองการท ารายหรอท าใหผอนไดรบบาดเจบ นกกฬาเทานนทจะรบรไดวาพฤตกรรมทแสดงออกเกดขนจากความตงใจหรอไมตงใจจะท ารายผอน

132

ค าถามทายบทท 8 หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ

ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายความหมายของความกาวราวทางการกฬา 2. จงระบและอธบายถงลกษณะของความกาวราวทางการกฬามาใหเขาใจ 3. จงอธบายทฤษฎพนฐานของความกาวราวมาใหเขาใจ 4. จงอธบายถงวธการเสรมแรงท าใหเกดความคงอยของความกาวราวมาใหเขาใจ

133

เอกสารอางอง

พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศกในพระบรมราชปถมภ.

134

135

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 9 การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา (Overtraining and Burnout in Sport)

หวขอเนอหา

1. ความหมายของการฝกหนกเกน 2. การฝกมากไป – ความซ าซากจาเจ (Staleness) 3. การหมดไฟ (Burnout) 4. ประเภทของการหมดไฟทางการกฬา 5. สาเหตของการหมดไฟทางการกฬา 6. รปแบบของการหมดไฟทางการกฬา 7. ปจจยทนาไปสการหมดไฟทางการกฬา 8. อาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 9. การหมดไฟในผฝกนกกฬา (Athletic trainers) 10. การปองกนและรกษาอาการหมดไฟทางการกฬา

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของการฝกหนกเกน 2. เพอใหนกศกษาทราบถงประเภทของการหมดไฟทางการกฬา 3. เพอใหนกศกษาทราบถงสาเหตและรปแบบของการหมดไฟทางการกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงปจจยทนาไปสการหมดไฟทางการกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงอาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 6. เพอใหนกศกษาทราบถงการหมดไฟในผฝกนกกฬา 7. เพอใหนกศกษาทราบถงการปองกนและรกษาอาการหมดไฟทางการกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบความหมายของการฝกหนกเกน 2. นกศกษาสามารถระบประเภทของการหมดไฟทางการกฬา 3. นกศกษาสามารถระบสาเหตและรปแบบของการหมดไฟทางการกฬา 4. นกศกษาสามารถระบปจจยทนาไปสการหมดไฟทางการกฬา 5. นกศกษาสามารถอธบายอาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 6. นกศกษาสามารถอธบายการหมดไฟในผฝกนกกฬา 7. นกศกษาสามารถระบการปองกนและรกษาอาการหมดไฟทางการกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาดคลปวดทศนเกยวกบการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 2. อธบายความหมาย ความสาคญ เน อหาความรเกยวกบการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการ

กฬา

136

3. นาเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 4. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 5. อาจารยอธบาย ตอบคาถาม และสรปเน อหาเกยวกบการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 6. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

สอการสอน

1. คลปวดทศนเกยวกบการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกกาลงกาย บทท 9 การฝกหนกเกนและการหมดไฟ

ทางการกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกกาลงกายบทท 9

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความต งใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบคาถามทายบท

137

บทท 9 การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา (Overtraining and Burnout in Sport)

นกกฬาทผานกระบวนการฝกซอมมาอยางหนก มความคาดหวงผลการแขงขนสงตดตอกนเปนระยะ

เวลานานๆ มโอกาสเกดความเครยดและนาไปสการหมดไฟทางการกฬาได จากความเชอทวา “การฝกซอม ทมากกวาเปนสงทดกวา” (More training is better) ทาใหนกกฬาเยาวชนทตองการพฒนาความสามารถทางการกฬาในระดบสง ตองเขาสกระบวนการฝกซอมกฬาอยางรวดเรว อกท งยงตองฝกหนกตอเนองตลอด ท งป ในรอบ 10 ปทผานมา การฝกซอมดานรางกายของนกกฬามความหนกเพมข นถงรอยละ 20 (Raglin & Wilson, 2000) สงทตามมาจากการมงเนนชยชนะและการฝกซอมอยางหนก คอ การทาใหนกกฬาเขาสภาวะการฝกหนกเกน (Overtraining) และการหมดไฟ (Burnout) ดงน น ผฝกสอนหรอผทเกยวของกบ การกฬาตองเขาใจสาเหตและอาการหมดไฟทางการกฬา และทสาคญคอการเรยนรวธการเพอลดการเกดภาวะหมดไฟทางการกฬา ความหมายของการฝกหนกเกน

การฝกหนกเกน (Overtraining) เปนคาทนยมใชในทางการกฬา แตยงมคาอนๆ ทนกวชาการสรปวาอยในขอบขายและมความหมายคลายคลงกน ดงน

1. ความเหนอยลามากเกน (Over fatigue) 2. การฝกมากไป-ความซ าซากจาเจ (Staleness) 3. การใชมากเกน (Over use) 4. การทางานมากเกน (Over work) 5. การเขาถงมากเกนหรอการฝกซอมมากเกนระยะส น (Overreaching or short-term

overtraining) การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา 6. การฝกซอมมากเกนระยะยาว (Overtraining or long-term overtraining) 7. กลมอาการฝกซอมมากเกน (Overtraining syndrome) 8. กลมอาการเหนอยลาเร อรง (Chronic fatigue syndrome) 9. กลมอาการทไมสามารถอธบายความสามารถทลดลงได (Unexplained underperformance

syndrome) 10. การหมดไฟ (Burnout) การฝกหนกเกน (Overtraining) หมายถง ระยะการฝกชวงส นๆ (ประมาณ 2–3 วน ถง 2–3 สปดาห)

ในระหวางการฝกทมความหนกมากหรอระดบความสามารถสงสด ถอเปนภาวะปกตของการจดโปรแกรมการฝกซอมกฬาซงเปนกระบวนการฝกทางรางกายเพอมงสการฝกเกน (Overload) จากหลกการทางสรรวทยาการออกกาลงกายพบวาการฝกหนกเกน คอ การกาหนดโปรแกรมการฝกทมปรมาณสงกวาปกต เชน นกกฬาวงดวยระยะทางทมากข นกวาปกต หรอนกกฬายกน าหนกฝกดวยน าหนกทมากข นกวาปกต หลงจากนกกฬา ไดพกและเขาสชวงการฟนตว รางกายจะเกดการปรบตวตอการฝกหนกเกน และสงผลใหรางกายแขงแรงตลอดจนเกดการพฒนาความสามารถทางการกฬาทดข นดวย แตโชคไมดนกทกระบวนการฝกเกนมกสงผลให

138

นกกฬาตองฝกซอมอยางหนก ทาใหชวงเวลาการพกขาดหายไปจนกอใหเกดความเครยดสะสมท งทางรางกายและจตใจจนทาใหความสามารถทางการกฬาลดลง

อาการของการฝกหนกเกนทไมด คอ การฝกมากเกนไปจนรางกายนกกฬาตองรบภาระกบกจกรรมหรองานทมากข น โดยปราศจากระยะเวลาการพกทเหมาะสมซงสดทายความสามารถของนกกฬาจะลดลง และการฝกน นกไมมประโยชนพอทจะทาใหความสามารถของนกกฬาดข น ดงน นกระบวนการฝกเกนอาจสงผลตอการปรบตวของรางกายทดและพฒนาความสามารถของนกกฬาได แตขณะเดยวกนสามารถสงผลตอ การปรบตวของรางกายในทางทลดลงและทาใหความสามารถของนกกฬาลดลงไดเชนเดยวกน หากไมมระยะเวลาการพกท งทางรางกายและจตใจทเหมาะสมและเพยงพอ

สาเหตการเกดความไมสมดลระหวางการฝกซอมและการฟนสภาพของรางกายและจตใจ มดงน คอ 1. นกกฬามความเครยดและความกดดนมาก 2. นกกฬามการฝกซอมทางรางกายมากเกนไป 3. นกกฬามอาการเหนอยลาและเจบระบมท งรางกาย 4. นกกฬามอาการเบอจากการฝกซ าๆ 5. นกกฬาพกผอนหรอนอนหลบไมเพยงพอ ระยะเวลาทใชในการฟนสภาพไมเพยงพอ และปจจยททาใหมการฟนสภาพไมเพยงพอ ไดแก ภาวะ

โภชนาการ การพกผอนนอนหลบนอยเกนไป อาการเจบปวยการเดนทาง และรายการแขงขนทเพมมากข น ดงน นการฟนสภาพจากการฝกซอมทเหมาะสมจงเปนกญแจสาคญตอการพฒนาความสามารถของนกกฬา นอกจากน นในระหวางการฝกซอมทกคร งทมการเพมระดบความหนกของการฝกซอมตองมความรอบคอบ และมการตรวจสอบระดบความหนกของโปรแกรมการฝกซอม เพอประเมนความเหมาะสมและความเพยงพอของระยะเวลาการพกฟนสภาพของนกกฬาแตละบคคลอยเสมอกระบวนการฝกหนกเกน (Overtraining) เปนกระบวนการทเรมจากการฝกเกน (Overload) (Kentta et al., 2001)

ภาพท 9.1 กระบวนการฝกหนกเกน ทมา : ฉตรกมล สงหนอย และ นฤพนธ วงศจตรภทร (2551)

139

การฝกมากไป – ความซ าซากจ าเจ (Staleness) สมาคมแพทยของประเทศสหรฐอเมรกา (American medical association) ใหนยามของคา

“การฝกมากไป - ความซ าซากจาเจ” คอ ภาวะทางสรรวทยาทมตอการฝกหนกเกน โดยทาใหความสามารถทางการกฬาลดลง ซงเปนผลใหเกดการรบกวนตอสภาพจตใจและอารมณ การหมดไฟ (Burnout)

การหมดไฟ เปนการอธบายความสมพนธระหวางจตใจและอารมณซงในบางคร งอาจมสภาพของรางกายเขาไปเกยวของดวย โดยสาเหตของการหมดไฟมกมาจากความเครยดหรอความไมพงพอใจตอสถานการณทเกดข น สาหรบลกษณะการหมดไฟทางการกฬา มดงน คอ

1. ความเหนอยลาท งทางรางกายและจตใจทเกดข น สงผลใหนกกฬาสญเสยกาลงใจ ขาดความสนใจตนเองและความเชอมนในตนเองลดลง

2. นกกฬามกมความรสกวาตนเองประสบความสาเรจตา เปนการรบรวาตนเองกาลงประสบ ความลมเหลว และมอาการซมเศราเกดข นจนสงผลตอความสามารถทางการกฬาลดลง

3. นกกฬารสกความมคณคาในตนเองตา ซงสงเกตไดวานกกฬามกมอาการคลายกบคนไรความรสก ในการตอบสนองตอเหตการณตางๆ รอบตว สญเสยบคลกภาพของตนเอง มการตอบสนองหรอมปฏกรยากบผอนทางลบ ซงจดไดวาเปนปญหาใหญทสงผลตอความเหนอยลาท งทางรางกายและจตใจ นกจตวทยาการกฬาใหความสาคญมากกบภาวะทนกกฬารบรความรสกมคณคาในตนเองตา บางคร งในกระบวนการใหคาปรกษากบนกกฬาอาจตองหยดความคาดหวงทางการกฬาไวชวคราวและกลบมาใหความสนใจกบปญหาทเกดข นภายในตวนกกฬามากกวา ซงปญหาดงกลาวอาจมาจากสภาพครอบครว การศกษา อาชพ หรอเรองสวนตว กเปนไปไดเชนกน ประเภทของการหมดไฟทางการกฬา

1. การหมดไฟแบบชวคราว เปนการแสดงถงภาวะทางจตใจและความเหนอยลาทเกดข นจากสภาวะทางอารมณทาใหมการตอบสนองตอผอนทางลบ เกดความรสกรบรความมคณคาในตนเองตาลง และมภาวะซมเศราเกดข น ซงหากนกกฬาไดรบการชวยเหลอใหผานพนภาวะน ไปไดจะสามารถกลบมาเลนกฬาไดเชนเดม

2. การหมดไฟแบบถาวร จะมผลทาใหนกกฬาหยดหรอเลกการเขารวมกจกรรมกฬาโดยไมกลบเขาสการเลนกฬาชนดน นอก แตยงมอกหลายสาเหตททาใหนกกฬายงคงสามารถอยกบกฬาน น เชน เงนรางวล ความกดดน และความคาดหวงจากพอแมหรอผฝกสอนทาใหตนเองยงคงตองอยกบกฬาน นจะดวย ความจาเปนหรอความความกดดนกตาม ในการศกษาระยะยาวพบวานกกฬาทตองอยกบการเลนกฬาดวยปจจยทมาจากความจาเปนมากกวาความตองการทแทจรงหรอความสนก ในไมชานกกฬาจะหยดเลนกฬาไมชากเรวข นอยกบความจาเปนและความอดทนของนกกฬาแตละบคคล สาเหตของการหมดไฟทางการกฬา

1. สถานการณหรอสงแวดลอม ประกอบดวย ปจจยทเกดจากดานรางกายเชน การไดรบบาดเจบ การฝกหนกเกน พฤตกรรมของผฝกสอน และปจจยทเกยวกบความสมพนธระหวางสงคม เชน มปญหากบเพอนรวมทม การไมไดรบการสนบสนนทางจตใจหรอการไดรางวล มความเครยดมากจนเกนไป และการฝกซอมขาดความหลากหลายซงทาใหเกดความซ าซากจาเจ

140

2. ปจจยภายในตวบคคล ประกอบดวย ความคาดหวงผลสาเรจสงขาดความสนกสนาน รบรวาตวเองมความสามารถไมเพยงพอ มกระบวนการจดการความเครยดทไมเหมาะสม และขาดการฝกควบคมตวเอง

จากการศกษาเหตผลของการหมดไฟในนกกฬาเยาวชน พบวามาจากการทนกกฬาเยาวชน มสงอน ทตองทา ไมชอบผฝกสอน ทมไมมความมงมนเพยงพอไมมความสามคคในทม ไมสามารถเขากบเพอน รวมทมได ไมไดรบผลตอบแทนทดมการฝกหนกเกนไป ไมมความสามารถเพยงพอ ไมไดรบความสนใจ ไมมความสนกสนานไมไดรบชยชนะ และไมตองการเปนสวนหนงของทม ตามลาดบ (Molinero et al., 2006) สาหรบประเทศไทย ฉตรกมล และ นฤพนธ (2551) พบวาปจจยทสงผลตอการหมดไฟในนกกฬา ประกอบดวยปจจยดานลกษณะนสย (การหลอหลอมแบบมงงาน การหลอหลอมแบบมงตวเอง และ ความวตกกงวล) และปจจยดานสงคม (การฝกหนกเกน และการควบคมจากปจจยภายนอก) โดยสาเหตเบ องตนของการหมดไฟเรมมาจากลกษณะนสยยงไดรบแรงเสรมหรออทธพลจากสงคมมากเทาใดจะยงทาใหการหมดไฟเกดไดมากข นเทาน น รปแบบของการหมดไฟทางการกฬา

แตละรปแบบของการหมดไฟมความนาสนใจและมลกษณะการนาไปใชแตกตางกนทาใหสามารถอธบายปรากฏการณของการหมดไฟทางการกฬาได โดยแบงลกษณะรปแบบการหมดไฟในนกกฬาได 4 ลกษณะ คอ

1. แบบจ าลองความคด - การรบรความเครยด (Cognitive – affective stress model) อาศยพ นฐานจากความเครยด ซงประกอบดวย 4 ข นตอน เปนการอธบายองคประกอบทางสรรวทยา จตวทยา และพฤตกรรมทเกดข น และทานายแนวโนมการเกดภาวะหมดไฟในแตละข น ในขณะเดยวกนองคประกอบ ทางสรรวทยาจตวทยาและพฤตกรรมทเกดข น ยงมความเกยวของกบระดบแรงจงใจและบคลกภาพของนกกฬาดวย สาหรบความเครยดท ง 4 ข น มดงน คอ

ขนท 1 คอ ความตองการเฉพาะหนาหรอตามสถานการณ คอ ระดบความตองการหรอ ความคาดหวงสงของนกกฬา เชน นกกฬามการฝกรางกายอยางหนกเพอการแขงขนคร งน เมอถงวนแขงขน จงคาดหวงผลการแขงขนสงมากทาใหเกดความกดดนตอการแขงขนมากจนกอใหเกดความเครยด

ขนท 2 คอ การประเมนทางความคด เปนการแปลความหมายและการประเมนสถานการณ ตามแตละบคคล นกกฬาบางคนใหความหมายของสถานการณทเกดข นวาทาใหตนเองเกดความกลว เชน ในการแขงขนคร งน ทมตองประสบความพายแพ นกกฬาจงมความคดวาความสามารถของทมสคแขงขนไมได และโอกาสไดรบชยชนะในการแขงขนคร งตอไปคงเปนไปไดยาก ขณะทนกกฬาคนอนมความคดวาการททมตนเองพายแพ ทาใหเกดความทาทายและเปนโอกาสทดในการแสดงศกยภาพหรอความสามารถของตนเองในการแขงขนรอบตอไปและตองรวมมอกนนาพาทมใหกลบมาประสบความสาเรจอกคร ง

ขนท 3 คอ การตอบสนองทางสรรวทยา ถามการประเมนสถานการณวาเปนอนตรายหรออาจทาใหเกดการบาดเจบตอรางกายและจตใจ นกกฬาจะรบรถงความเครยดททาใหเกดการเปลยนแปลงทางรางกายและจตใจ เชน กลามเน อตงเครยดหงดหงด และเหนอยลา หากนกกฬาเคยมประสบการณทรบรความรสกของการหมดไฟมาแลวจะสงเกตไดวาสภาพอารมณจะเศราโศก เสยใจ มอารมณทางบวกนอยเกดอาการเซองซมและเจบปวยไดมากกวานกกฬาทยงไมเคยมประสบการณของการหมดไฟมากอน

ขนท 4 คอ การตอบสนองทางพฤตกรรม เปนการตอบสนองของรางกายและจตใจทสงผลตอพฤตกรรมการแสดงออกของตนเอง เชน ความสามารถทางการกฬาลดลงสญเสยความสมพนธระหวางบคคล และในทสดจะถอนตวออกจากกจกรรมกฬาน น การเกดปฏกรยาของความเครยดมความเกยวของกบลกษณะ

141

บคลกภาพและแรงจงใจของนกกฬา โดยนกกฬาจะมแนวคดในการจดการกบพฤตกรรมหรอความคดทเกดข นในรปแบบใดกตามข นอยกบลกษณะบคลกภาพและแรงจงใจของนกกฬาดวย

ภาพท 9.2 รปแบบการจดการความเครยดทางอารมณและจตใจ ทมา : Weinberg and Gould (2007)

2. แบบจ าลองการตอบสนองทางลบของความเครยดในการฝกซอม (Negative – training

stress response model) ความเครยดทเกดข นจากการฝกซอม มผลตอรางกายและจตใจไดทางบวกและทางลบ การปรบตวของรางกายในทางบวก คอ ความพงพอใจตอผลของการฝกซงทาใหรางกายแขงแรงกวาเดมแตอยางไรกตามการฝกมากเกนอาจสงผลตอการปรบตวของรางกายทางลบไดเชนกน คอ การเกดภาวะตามมาหลงจากการฝกหนกเกนและการฝกมากไป – ความซ าซากจาเจซงนาไปสการหมดไฟทางการกฬา

142

ภาพท 9.3 แบบจาลองการตอบสนองทางลบของความเครยดในการฝกซอม ทมา : ฉตรกมล สงหนอย และ นฤพนธ วงศจตรภทร (2551)

3. แบบจ าลองการพฒนาการระบลกษณะมตเดยวและรปแบบการควบคมจากภายนอก

(Unidimensional identity development and external control model) เกดจากความเชอในสาเหตททาใหนกกฬาหมดไฟ โดยเฉพาะนกกฬาระดบเยาวชนจะมความเกยวของกบสภาพสงคมแวดลอมของนกกฬา เชน ผปกครอง ผฝกสอน หรอผเกยวของกบการกฬา ซงบคคลเหลาน มกคาดหวงความสาเรจในการแขงขนของนกกฬาสงมากเกนไป ทาใหนกกฬาเกดความกดดนทตองไดรบชยชนะในการแขงขนแตละคร ง ซงในความเปนจรงนกกฬาไมสามารถไดรบชยชนะหรอประสบความสาเรจตามความคาดหวงของผอนได ทกคร งเสมอไป เมอนกกฬาประสบความผดหวงพายแพในการแขงขน และไมไดรบความเขาใจจากบคคลรอบขางแตกลบไดรบการละเลยหรอความไมสนใจจากบคคลรอบขางหรอคาพดและพฤตกรรมทตอบสนองตอความผดพลาดของตนเองบอยๆ จะเปนผลทาใหนกกฬาเกดความรสกเบอหนายและหมดไฟทางการกฬาได ในทสด ดงน นควรคานงถงพฒนาการตามวยและความตองการในแตละชวงวยของนกกฬาเปนสงสาคญ รวมดวยเสมอ

ภาพท 9.4 แบบจาลองการพฒนาการระบลกษณะมตเดยวและการควบคมจากภายนอก ทมา : ฉตรกมล สงหนอย และ นฤพนธ วงศจตรภทร (2551)

จากแบบจาลองขางตน สรปไดวาแบบจาลองความคด-การรบรความเครยดเปนกระบวนการคขนาน

กนระหวางความเครยดและการหมดไฟ โดยทปรมาณความเครยดและอาการหมดไฟทเกดข นจะข นอยกบปจจยดานบคลกภาพและแรงจงใจของแตละบคคล ท งน สาเหตของการหมดไฟอาจมาจากการฝกซอมทหนก

143

เกนไป การไมประสบผลสาเรจในการแขงขน การไมไดรบการสนบสนนทางสงคม สวนแบบจาลอง การตอบสนองทางลบของความเครยดในการฝกซอม จะเนนการเกดอาการทมาจากการฝกซอมมากเกนไป จนเกดการหมดไฟในทสด และแบบจาลองการพฒนาการระบลกษณะมตเดยวและรปแบบการควบคมจากภายนอก จะเนนสาเหตของการหมดไฟ ซงไมนาจะมาจากการฝกซอมกฬาเทาน น แตนาจะมสาเหตอน ทเกยวของดวยเชน ความเครยดจากการดาเนนชวต การเรยน ครอบครวซงผฝกสอนและนกกฬาสามารถนาไปประยกตใชและเปนขอมลเพอวางแผนโปรแกรมการฝกซอมใหมความเหมาะสมตอไป

ดงน น ผฝกสอนควรใหความสาคญกบสงตอไปน 1. ตองแนใจวาทาใหนกกฬาสนกและคงความสนกน นไวตลอดการฝกซอมและแขงขน 2. ใหการสนบสนนและใหกาลงใจนกกฬาอยเสมอ ขณะเดยวกนอยาสรางความกดดนใหกบนกกฬา 3. เปดโอกาสใหนกกฬาไดรวมตดสนใจในการฝกซอมและแขงขนกฬาดวยตนเอง

ปจจยทน าไปสการหมดไฟทางการกฬา

จากผลการวจยทางจตวทยาการกฬาแสดงใหเหนวาเดกและเยาวชนทมการฝกหนกเกน สวนใหญจะมความสมพนธกบการหมดไฟทางการกฬา นกกฬาบางคนเรมเลนกฬากอนอาย 5 ป และสงคมรอบขาง ตางกดดนวาตองเขาสการเปนนกกฬาอาชพในอนาคต ท งๆ ทนกกฬาเพงผานวยเดกและกาวเขาสชวงวยรน ซงเปนชวงวยทตองการเพอน ตองการสงคม ตองการความสนก และความทาทายในชวตทาใหนกกฬาหมดไฟกอนประสบความสาเรจทางการกฬาสงสด เหตผลตางๆ ทเปนองคประกอบใหนกกฬาเกดความรสกไมดตอการฝกซอมและแขงขนกฬามกมาจากครอบครวและสงคมแวดลอมทคาดหวงในความสาเรจของนกกฬามากและเรวจนเกนพอด

จากการรวบรวมปจจยทนาไปสภาวะหมดไฟทางการกฬา ซงมาจากความสมพนธระหวางบคคลและสถานการณ มดงตอไปน

1. รางกาย ประกอบดวย การบาดเจบ การฝกหนกเกน ความรสกเหนอยตลอดเวลา และขาดพฒนาการทางรางกาย เชนเดยวกบความสามารถทผดพลาดบอยๆ ความพายแพ และการไดรบผลกระทบ จากผอนทเกงกวาหรอดกวาตนเอง

2. การเดนทาง ประกอบดวย การเดนทางอยางหนกเพอการแขงขนทาใหนกกฬาไมมเวลาอยกบสงคม เพอน หรอการเรยนหนงสอทโรงเรยน

3. สงคม ประกอบดวย ความไมพงพอใจกบชวตในสงคม อทธพลทพอแมมตอตนเองทางลบระหวาง พนองดวยกน นอกจากน นยงมความไมพงพอใจอนๆ เชน ความคดทางลบตอสมาชกภายในทมการไดรบกลโกงตางๆ จากการแขงขน และการไมไดรบความชวยเหลอทดจากผฝกสอน

4. จตใจ ปจจยทางจตวทยาสามารถเกดข นไดมากกวารอยละ 50 ของเหตผลท งหมดททาใหเกด การหมดไฟทางการกฬา ซงประกอบดวย ความไมพรอมหรอความคาดหวงทไมเหมาะสม เชน การใหความสาคญกบลาดบผลการแขงขนมากเกนไป จนขาดความภาคภมใจในความสามารถของตนเองท งทตนเองมพฒนาการดานความสามารถทด จากการรวบรวมขอมลของ Weinberg & Gould (2007) มขอมลเกยวกบการหมดไฟทางการกฬาทนาสนใจ คอ นกวงอาชพท งเพศหญงและเพศชายตองประสบกบการฝกซอมมากเกน อยางนอยหนงคร งตลอดชวงอายททาการฝกซอมและแขงขน ขณะทนกกฬาวายน าระดบมหาวทยาลย ช นป ทหนง รอยละ 91 จะมอาการเบอหนายเมอข นช นปทสอง และมเพยงรอยละ 30 เทาน นทไมประสบกบ เบอหนาย นอกจากน การฝกซอมมากเกนยงพบในชวงกงกลางของการฝกซอมรายปในนกกฬาวายน าทมชาตออสเตรเลยมากถงรอยละ 21 และพบในนกกฬาบาสเกตบอลทมชาตอนเดยมากถงรอยละ 33 ในระหวาง

144

การฝกซอม 6 สปดาห และพบอกกวารอยละ 50 ของนกกฬาฟตบอลกงอาชพ หลงจากเรมฤดการแขงขนเปนเวลา 5 เดอน อาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา

อาการของการฝกเกน คอ รางกายหมดแรง จตใจออนลา ซมเศรา เบอและนอนไมหลบ อาการของการหมดไฟ คอ ขาดความมนใจ ขาดความพอใจในการเลนรางกายและจตใจออนลา ขาดการดแลตนเอง ซมเศรา และความวตกกงวลสงข นโดยสรปความแตกตางของอาการทบงช การฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา

การหมดไฟไมไดเกดข นเฉพาะกบนกกฬาเทาน น แตสามารถเกดข นกบผทเกยวของกบการกฬา เชน ผฝกนกกฬา (Athletic trainers) เจาหนาท (Officials) และผฝกสอน (Coach) ดงตอไปน คอ การหมดไฟในผฝกนกกฬา (Athletic trainers)

ผททาหนาทฝกซอมนกกฬาเปนระยะเวลานานต งแตกอน ระหวาง และหลงการแขงขน และบางคร งยงตองทางานอนๆ รวมดวยตลอดท งวน รวมถงการดแลนกกฬาทอาจมความหลากหลายของกลมอายแตอยภายในทมเดยวกน การทางานเหลาน ซ าๆ นานๆ ยอมมโอกาสใหเกดความเครยดได ผฝกนกกฬาทมบคลกภาพแบบ A มโอกาสเกดภาวะหมดไฟไดมากกวาผฝกนกกฬาทมบคลกภาพแบบ B ดงน นผฝกนกกฬาทตอง ทาหนาทหลายบทบาท มกเกดอาการสบสนและไมชดเจนในบทบาททแทจรงของตนเอง จงเปนสาเหตของการเกดการหมดไฟทางการกฬา

(บคลกภาพแบบ A ชอบอสระ มความเปนตวของตวเองสง ไมคอยควบคมตนเอง ชอบทาตามใจดงทตนปรารถนา เกบตว ไมชอบเลยนแบบ มความคดรเรมสรางสรรค ไมชอบงานทเปนระเบยบแบบแผน สวนบคลกภาพแบบ B ชอบความสนก และคลายเครยด มากกวาจะเลนเพอเอาชนะ)

การหมดไฟในเจาหนาทกฬา (Officials) เจาหนาททปฏบตงานอยกบนกกฬาหรอทมกฬาเปนประจาจะมความเครยดเกดข น ซงความรสกท

ไมดเหลาน นสามารถจะสงผลตอการหมดไฟทางการกฬาได นอกจากน นอทธพลของสงคมรอบขาง ไมวาจะเปนนกกฬา ผฝกสอน ผชม และผทเกยวของอนๆ ยงมผลตอการหมดไฟทางการกฬาของเจาหนาทไดเชนกน ซงเหนไดบอยคร งวาเจาหนาทซงปฏบตงานอยกบนกกฬาหรอทมกฬาอาจแสดงความรสกทางลบตอผทเกยวของหรอผทตองมปฏสมพนธดวยไดเสมอ

การหมดไฟในผฝกสอนกฬา (Coach) ผฝกสอนทมการหมดไฟเกดข นน น มกมสาเหตสวนใหญจากความกดดนทตองนาพาทมสชยชนะใน

การแขงขนแตละคร ง การแทรกแซงตางๆ ท งจากระบบการบรหารจดการทมกฬา จากผปกครองรวมไปถงความแตกตางระหวางบคคลการรกษาระเบยบวนย ความตองการใหมความสมบรณเกดข นมากทสด ความมงมนในการฝกซอมและการแขงขน และความกดดนจากภายนอกอนๆ สามารถนาพาผฝกสอนใหเกดการหมดไฟได

145

การปองกนและรกษาอาการหมดไฟทางการกฬา 1. การใหความส าคญกบปจจยทท าใหนกกฬาเกดภาวะวกฤตและน าไปสการหมดไฟทางการกฬา

เชน ระดบความเครยดของนกกฬา แหลงของความเครยดทเกดข น (ท งภายในและภายนอกสนามแขงขน) ปรมาณการฝกซอม และกจกรรมทถกนามาใชในชวงของการฟนตว อกท งตองสงเกตอาการและอาการแสดงของนกกฬาทเปนสญญาณวานกกฬาอาจมการหมดไฟในอนาคต เพอใหการชวยเหลอนกกฬาไดทนเวลา

2. การสอสาร เปนวธการทถกนามาใชเพอวเคราะหสภาพปญหา และคนหาทมาของปญหาทเกดข นกบนกกฬา ผฝกสอน นกจตวทยาการกฬา พอแม ผปกครอง หรอคร ควรเปนบคคลททาหนาทสรางขวญและกาลงใจ งดเวนการสรางความรสกวตกกงวล หรอความสบสนใหกบนกกฬา การใหแนวทางสนบสนนและ ชวยเหลอทถกตองและเหมาะสมจะมสวนสาคญในการลดการเกดการหมดไฟ รวมถงการสรางการตระหนกรในตนเองและการเตรยมพรอมในการเผชญปญหาจะสามารถชวยลดการเกดภาวะหมดไฟทางการกฬาไดเชนกน

3. การก าหนดเปาหมายระยะสน สาหรบการฝกซอมและการแขงขนการกาหนดเปาหมายเปรยบเสมอนการใชสงลอใจกบนกกฬาเพอนาไปสเปาหมายทตองการน น เมอทกอยางดาเนนไปดวยด คอยๆ พฒนาจากเปาหมายระยะส นเปนเปาหมายระยะยาว การกาหนดเปาหมายระยะส นทประสบความสาเรจตองเนนใหนกกฬาสามารถดงความเปนตวของตวเองออกมาใหไดหรอทนกจตวทยาใชคาวา “อตมโนทศนแหงตน” (self - concept) ใหความสาคญกบความสนกใหมากเพราะนกกฬาใชเวลาอยในชวงของการฝกซอมมากกวาชวงการแขงขน ดงน นความสนกทสรางข นในชวงการฝกซอมเปนการหลอมรวมทกอยางทด เปาหมาย เขาไวดวยกน และสงผลตอการแขงขนทสนกและมความสขตอไปได

4. การผอนคลายนอกเวลาการฝกซอม การผอนคลายเปนสงจาเปนและสาคญกบทกคน นกกฬาทผานชวงเวลาของการฝกซอมและการแขงขนมาอยางหนกแลวตางตองการใหรางกายและจตใจไดพกผอนเพอผอนคลายความตงเครยด และสรางสมดลตอการมคณภาพชวตทด นกกฬาจานวนมากยงมความคดผดๆ อยวายงซอมมากซอมหนกเทาใด ยงทาใหเกงข นเทาน น ในความเปนจรงหากนกกฬาซอมหนกเพยงใดตองจดเวลาใหตนเองไดพกผอนมากเทาน น

5. การเรยนรทกษะการควบคมตนเอง คอ การนาหลกการฝกทกษะทางจตใจมาใชใหเกดประโยชนตอตนเอง เชน การผอนคลาย (Relaxttion) การจนตภาพ (Imagery) การกาหนดเปาหมาย (Goal setting) และการพดกบตนเองทางบวก (Positive self-talk) สามารถลดความเครยดและไมสงผลตอการหมดไฟทางการกฬา

6. การมองดานบวก ในทกคร งททาการฝกซอมหรอแขงขน อาจมเหตการณตางๆ ทางลบเกดข นไดเสมอ เชน ความไมพงพอใจในการฝกซอม หรอความพายแพในการแขงขน ผฝกสอนหรอนกจตวทยาการกฬาตองชวยใหนกกฬาไดมองเหนปญหาทเกดข น แตท งน ควรมงทศทางบวกอยเสมอ เพอหลอหลอมกระบวนการทางความคดทดและเปนการพฒนารปแบบความคดใหเปนไปเพอเสรมสรางคณภาพชวตทดข นตอไป

7. การจดการกบสภาพอารมณทเกดขนภายหลงการแขงขน ผฝกสอน และนกกฬา คงไดรบการแนะนาเปนอยางดเกยวกบการจดการกบความวตกกงวลกอนการแขงขน แตจะมสกกคนทใหความสาคญกบชวงหลงการแขงขน นกกฬาหลายคนทประสบความพายแพหรอไมสมหวงดงทต งใจไว มกแสดงความรสกออกมาทางอารมณ เชน การทะเลาะววาท การตอส การดมเครองดมแอลกอฮอลอยางหนก หรอมพฤตกรรมการทารายตนเองดวยวธการตางๆ ผฝกสอนสามารถลดความเครยดของนกกฬาไดดวยวธการดงตอไปน คอ

7.1 การสรางบรรยากาศภายหลงการแขงขนทด เพอสนบสนนใหนกกฬากลบคนสสภาวะปกตไดเรวทสด

146

7.2 ใหความสนใจกบสภาพอารมณของนกกฬาทออกมาจากสนามแขงขน ไมใชหมกมนแตสภาพอารมณของตนเอง

7.3 พยายามใชเวลาอยกบนกกฬาหรอทมของตนเองใหมาก อยามวสนใจกบขาวทางสอวทย โทรทศน เปนตน

7.4 ประเมนสภาวะทางอารมณทเกดข นจรงของนกกฬาแตละคน 7.5 หากจกรรมอนทสามารถทารวมกนเปนกลมได 7.6 การเรมตนเตรยมพรอมสาหรบโอกาสทจะเกดข นในคราวตอไปเสมอ 7.7 ไมควรใหสมาชกของทมแสดงความรสกอมเอบหรอยามใจจนเกนกวาเหตเมอไดรบชย

ชนะจากการแขงขน ขณะเดยวกนหากพายแพตองไมแสดงอาการเศราโศกเสยใจจนเกนกวาเหต สรป

นกกฬาทผานกระบวนการฝกซอมมาอยางหนก มความคาดหวงผลการแขงขนสงตดตอกนเปนระยะเวลานานๆ มโอกาสเกดความเครยดและนาไปสการหมดไฟทางการกฬาได จากความเชอทวา “การฝกซอม ทมากกวาเปนสงทดกวา” (More training is better) ทาใหนกกฬาเยาวชนทตองการพฒนาความสามารถทางการกฬาในระดบสง ตองเขาสกระบวนการฝกซอมกฬาอยางรวดเรว อกท งยงตองฝกหนกตอเนองตลอด ท งป การฝกหนกเกน (Overtraining) หมายถง ระยะการฝกชวงส นๆ (ประมาณ 2–3 วน ถง 2–3 สปดาห) ในระหวางการฝกทมความหนกมากหรอระดบความสามารถสงสด ถอเปนภาวะปกตของการจดโปรแกรมการฝกซอมกฬาซงเปนกระบวนการฝกทางรางกายเพอมงสการฝกเกน (Overload) จากหลกการทางสรรวทยาการออกกาลงกายพบวาการฝกหนกเกน คอ การกาหนดโปรแกรมการฝกทมปรมาณสงกวาปกต เชน นกกฬาวงดวยระยะทางทมากข นกวาปกต หรอนกกฬายกน าหนกฝกดวยน าหนกทมากข นกวาปกต หลงจากนกกฬา ไดพกและเขาสชวงการฟนตว รางกายจะเกดการปรบตวตอการฝกหนกเกน และสงผลใหรางกายแขงแรงตลอดจนเกดการพฒนาความสามารถทางการกฬาทดข นดวย แตโชคไมดนกทกระบวนการฝกเกนมกสงผลใหนกกฬาตองฝกซอมอยางหนก ทาใหชวงเวลาการพกขาดหายไปจนกอใหเกดความเครยดสะสมท งทางรางกายและจตใจจนทาใหความสามารถทางการกฬาลดลง

อาการของการฝกหนกเกนทไมด คอ การฝกมากเกนไปจนรางกายนกกฬาตองรบภาระกบกจกรรมหรองานทมากข น โดยปราศจากระยะเวลาการพกทเหมาะสมซงสดทายความสามารถของนกกฬาจะลดลง

และการฝกน นกไมมประโยชนพอทจะทาใหความสามารถของนกกฬาดข น ดงน นกระบวนการฝกเกนอาจสงผลตอการปรบตวของรางกายทดและพฒนาความสามารถของนกกฬาได แตขณะเดยวกนสามารถสงผลตอ การปรบตวของรางกายในทางทลดลงและทาใหความสามารถของนกกฬาลดลงไดเชนเดยวกน หากไมมระยะเวลาการพกท งทางรางกายและจตใจทเหมาะสมและเพยงพอ จนอาจทาใหเกดการหมดไฟ ซงการหมดไฟน เปนการอธบายความสมพนธระหวางจตใจและอารมณซงในบางคร งอาจมสภาพของรางกายเขาไปเกยวของดวย โดยสาเหตของการหมดไฟมกมาจากความเครยดหรอความไมพงพอใจตอสถานการณทเกดข น

147

ค าถามทายบทท 9 หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ

ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบคาถาม

1. จงอธบายความหมายของการฝกหนกเกน 2. จงระบประเภทของการหมดไฟทางการกฬา 3. จงระบสาเหตและรปแบบของการหมดไฟทางการกฬา 4. จงระบปจจยทนาไปสการหมดไฟทางการกฬา 5. จงอธบายอาการของการฝกหนกเกนและการหมดไฟทางการกฬา

148

เอกสารอางอง

ฉตรกมล สงหนอย และ นฤพนธ วงศจตรภทร. 2551. ความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอการ หมดไฟในนกกฬา. วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลยการกฬา, 8(1).

Kentta, G., Hassmen, P., & Raglin, J.S. 2001. Training practices and overtraining syndrome in Swedish age group athletes. International Journal of Sport Medicine, 22, 1-6.

Molinero, O., Salguero, A., Tuero, C., Alvarez, E., & Marquez, S. 2006. Dropout reasons in young Spanish athletes: relationship to gender, type of sport and level of competition. Journal of Sport Behavior, 29, 255-269.

Rainer_Martens” Martens, R. 2004. Successful Coaching. 3rd edition. Human Kinetics book, Illinois.

Raglin, J. D., and Wilson, G. S. 2000. Overtraining in athletes. In Y. L. Hanin (Ed.), Emotions in sport (pp. 191-207). Champaign, IL: Human Kinetics.

Weinberg, R.S. & Gould, D. 2007. Foundations of sport and exercise psychology. 4th ed. Illinois. Human Kinetics.

149

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 10

การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬา

(Psychological Skill Training for Sport) หวขอเนอหา

1. ประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา 2. เทคนคการจนตภาพ (Imagery) 3. เทคนคการรวบรวมสมาธ (Concentration) 4. เทคนคการพดกบตนเอง (Self- talk) 5. เทคนคการตงเปาหมาย (Goal Setting) 6. เทคนคการผอนคลายกลามเนอ (Progressive Relaxation) 7. เทคนคการก าหนดและการควบคมการหายใจ (Breathing Control) 8. เทคนคการสะกดจต (Hypnosis) 9. เทคนคไบโอฟดแบค (Biofeedback) 10. เทคนคออโตจนค (Autogenic Training) 11. การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใช

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ 3. เพอใหนกศกษาสามารถน าเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ ไปใช

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา 2. นกศกษาสามารถอธบายถงเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ ได 3. นกศกษาสามารถน าเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ ไปใชได

กจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาดคลปวดทศนเกยวกบเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ 2. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

150

สอการสอน 1. คลปวดทศนเกยวกบเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 10 การฝกทกษะทางจตวทยา

การกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 10

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

151

บทท 10

การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬา (Psychological Skill Training for Sport)

การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬาเปนแนวโนมใหม ทงทางดานงานวจย คนควา การฝกปฏบต

การเตรยมนกกฬาอยางเปนระบบเพอทจะใหนกกฬาไดแสดงออกซงความสามารถสงสด (Optimization Performance) ในการฝกทกษะทางจตวทยาการกฬาน โคช และนกกฬาหลายตอหลายคนเขาใจผดวา การฝกทกษะทางจตวทยาการกฬาใชไดเฉพาะนกกฬาชนยอดเทานน แทจรงแลวการฝกปฏบตทกษะทางจตวทยา การกฬาใหประโยชนกบนกกฬาทกกลมระดบความสามารถ ทกเพศ ทกวย ในการฝกกฬาเพอใหพฒนาจนถงจดสงสด หากนกกฬากลมเรมเลนกฬารจกก าหนดจดมงหมายทกาวหนาและเปนจรงไดในการฝกซอม มการพฒนาความเชอมน มการสรางภาพความส าเรจรวมทงการตอบสนองตอความผดพลาดหรอความลมเหลว ทเหมาะสม มการฝกทจะควบคมอารมณ ความคดภายใตสภาวะทมแรงกดดนสง เชน ในขณะแขงขน ซงหากท าไดทงหมดดงกลาว แนนอนทสดผลการเลน และการพฒนาความสามารถสวนบคคลจะทาใหความสามารถทางการกฬากาวหนาไดเรวยงขน กระบวนการเหลานแมวาจะมความแตกตางระหวางนกกฬาทเรมเลนกฬากบนกกฬาระดบกลางหรอนกกฬาชนยอด แตองคประกอบของกระบวนการตางๆ ในการทจะบรรลผลส าเรจสงสดจะเหมอนกนทกกลมความสามารถจะแตกตางกนเพยงระดบความเขมหรอความตงใจเทานน ประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา

สบสาย บญวรบตร (2541) ไดจ าแนกประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬาแบงเปน 2 ประเภท คอ การฝกแบบจตสกาย หรอจตคมกาย (Cognitive Techniques หรอ Mind to Muscle) และการฝกแบบกายเพอจต หรอการคมจต (Arousal Control หรอ Muscle to Mind)

การฝกแบบจตสกาย หรอจตคมกาย (Cognitive Techniques หรอ Mind to Muscle) เปนวธการจดปรบกระบวนการความคด ซงมผลตออารมณ ความรสก และแรงจงใจในการกระท า ซงแนนอนทสดมผลตอความสามารถในการเลนกฬานนเอง โดยการฝกแบบจตสกาย ประกอบดวย นกภาพหรอการสราง จนตภาพ การรวบรวมสมาธ การพดกบตวเอง และการก าหนดเปาหมาย

การฝกกายเพอจต หรอกายคมจต (Arousal Control หรอ Muscle) เปนการสรางสมดล ทางสรรวทยา (Physiological Self- Regulation) เมอมแรงกระตนสง จนเกดเปนความกดดนและ ความวตกกงวล มกเกดการเปลยนแปลงทางสรระ เชน หวใจเตนเรว กลามเนอเครยดเกรง สมาธและ ความตงใจเสยไป ดงนนวธการควบคมแรงกระตนทเกดจากการเปลยนแปลงทางสรระใหมระดบทเหมาะสม วธการเหลาน เพอใหการเลนเปนไปไดอยางมประสทธภาพ โดยการฝกแบบกายคมจต ประกอบดวย การผอนคลายกลามเนอ, การก าหนดและควบคมลมหายใจ การรวบรวมสมาธ การกระตน การสะกดจต ไบโอฟดแบค ออโตจนค เปนตน

แตการจ าแนกประเภทการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬาตามทไดกลาวมาขางตนนน ไมสามารถ ทจะจ าแนกออกไดอยางชดเจน เพราะการฝกแบบจตคมกายและกายคมจตมความใกลเคยงกนมาก

วธการเลอกใชเทคนคทางจตวทยาการกฬาของนกจตวทยาการกฬานนเรยกวา สมมตฐานการจบค (Matching Hypothesis) คอการพยายามหาวธการจดการกบความเครยด ความวตกกงวล หรอการตนตว ทมากหรอนอยเกนไปส าหรบนกกฬาทจะเขาแขงขน เพอใหเขาหรอเธอเหลานนแสดงความสามารถไดสงสด

152

นนเอง การทจะใชวธการหรอเทคนคตางๆ เพอจดการกบความเครยดทเกดขนกบรางกาย การแกไขกยอมทจะตองใชเทคนคทเหมาะสมกบความเครยดชนดน เชนการผอนคลายตางๆ (Relaxation) เชน การผอนคลายแบบตอเนอง (PMR) การผอนคลายโดยใชเทคนคการหายใจ การผอนคลายโดยใชจนตภาพ หรอเทคนค ทประยกตมาจากการสะกดจต (Autogenic Training) เปนตนสวนความเครยดทเกดมาจากจตใจหรอ ความวตกกงวลนนยอมจ าเปนทจะตองใชเทคนคทเหมาะสมกบความเครยดชนดน เชน การผอนคลายทางจต การหยดความคด การปรบจต หรอการคดอยางมเหตผลในการจดการกอนทเราจะเรมเรยนรเทคนคตางๆ และวธการใชใหเหมาะสมเรากจงควรทจะท าความรจกกบความเครยด หรอความวตกกงวลทงสองชนดนเสยกอน

ความเครยด คอการตอบสนองของรางกายตอสงเราหรอความจ าเปนในสถานการณทเกดขนตอบคคลหนง ความเครยดจะท าใหเกดความวตกกงวล และท าใหการแสดงความสามารถในการกฬาลดลงกตอเมอนกกฬาตคาและผลลบตอการแสดงความสามารถ ความเครยดทมระดบทไมสงจนเกนไปนกมกจะชวยใหการแสดงความสามารถด ความเครยดชนดนเรยกวา Eustress แตถามากเกนไป หรอไมมความเครยดเลยกจะท าใหระดบความสามารถลดลงกวาทเคยเปน ซงเรยกความเครยดประเภทนวา Distress

ความวตกกงวล เปนปจจยหนงทสงผลตอการแสดงความสามารถทางการกฬา เพราะถาระดบของความวตกกงวลมากจนเกนไป จะสงผลทงในดานรางกายและจตใจ ซงสอดคลองกบ พชต เมองนาโพธ (2542) กลาววา ความวตกกงวล เปนความรสกอนเกดจากความกลวและความตงเครยด เพราะความตนตวมากเกนไปความวตกกงวลยงสามารถเกดขนมาจากประสบการณทผานมา และสภาพอารมณในขณะนนไดดวยเชนกน ความวตกกงวลนจะเปนผลลบตอการแสดงความสามารถทางการกฬาเสมอ ถาวตกกงวลนอยกมผลนอยหนอยถาวตกกงวลมากกจะมผลมากขนเชนกน ซงความวตกกงวลสามารถแบงไดเปน ความวตกกงวลทางกาย และความวตกกงวลทางจต

ความเครยดและความวตกกงวลทางกาย (Somatic Anxiety) คอความรสกของรางกายทเกดขนจากการตอบสนองของรางกายภายใตความตนตว ความเครยดลกษณะนจะเฉพาะเจาะจงตออาการตางๆ ทางรางกาย เชน การตงตวของกลามเนอ อาการสน ความรสกกระอกกระอวน อาการของความเครยด ทางกายนจะท าใหการแสดงความสามารถลดลงไดมาก เพราะนกกฬาจะกงวลกบความรสกของตนเอง มากเกนไปประกอบกบอาการทเกดนนอาจขดขวางการแสดงความสามารถโดยตรง เชน เตะลกบอลขณะทขาก าลงสน หรอวงขณะทรสกกระอกกระอวนอย เปนตน

ความเครยดทางกายนมกจะเกดขนจากการเราของสงแวดลอมและจากสภาพอารมณของบคคลนนๆ ลกษณะการเกดความเครยดประเภทน มกจะเกดขนในชวงเวลาสนๆ กอนทจะเขาสการแขงขน และจะคอยๆลดระดบลงหลงจากการแขงขนเรมขน ความเครยดหรอความวตกกงวลทางกายนเปนการตอบสนองของรางกายทมตอการกระตนของสภาพแวดลอม อาการตางๆ ทเกดขนมา จงเปนปฏกรยาทเปนอตโนมต โดย สวนใหญนกกฬาจะไมรตววาไดเกดความเครยดหรอความวตกกงวลทางกายนเกดขนกบตนเองจนกระทงอาการตางๆ ไดเหนไดอยางชดเจนเดนชดแลวเทานน อาการของความเครยดทางกายเปนอาการทเรมตนมาจากการตงตวของกลามเนอ เพราะฉะนนการปองกนหรอแกไขอาการตงตวของกลามเนอจงเปนวธทตรงทสด ส าหรบการจดการกบความวตกกงวลหรอความเครยดประเภทน วธการปองกนและแกไขอาการตงตวของกลามเนอทเปนทแพรหลายมากทสดคอการผอนคลายทางดานรางกายหรอการผอนคลายกลามเนอโดยตรง เชน การผอนคลายกลามเนอแบบตอเนองการใชเทคนคหายใจ บางวธกใชวธโดยออม เชน การผอนคลายแบบจนตนาการ หรอการท าสมาธ เปนตน

สมมตฐานการจบคส าหรบความเครยดความวตกกงวลทางรางกายกคอ การผอนคลายทางกายภาพนนเอง นนหมายความวาถาเกดความวตกกงวลหรอความเครยดทางดานกายภาพและมอาการใหเหนทางกาย

153

แลวจ าเปนทจะตองใชคในการแกไขของมน คอการผอนคลายทางดานกายภาพมาแกไขจงจะไดผลจะไปใชวธการทางจตใจอนๆ เปนทจะไมได เทคนคตางๆ ในเรองของการฝกวธการผอนคลายทางกายภาพซงม หลายวธ ซงเทคนคการผอนคลายทางกายภาพทนยมใชคอ เทคนคการผอนคลายกลามเนอ (Progressive Muscle Relaxation) เทคนคการผอนคลายแบบจนตนาการ (Imagery Relaxation) เทคนคการควบคม ลมหายใจ (Breathing Technique) เทคนคการท าสมาธ (Meditation)

ความเครยดและความวตกกงวลทางจต (Cognitive Anxiety) สวนมากจะเปนความเครยดทนกกฬาจะตองเผชญหนามากกวาความเครยดทางกายภาพ ความเครยดชนดนมกจะมตนเหตมาจากความคดในแงลบของบคคลทเครยดนนเอง อาการของความเครยดชนดนจะไมมใหเหนออกทางรางกาย นอกเสยจากวาความเครยดนไปกระตนใหคนๆ นนเกดความเครยดทางกายภาพเพมขนมาดวย ซงเหตดงกลาวนจะพบเหนไดบอยๆ ในสนามแขงขนเสมอ ความเครยดและความวตกกงวลทางจตน จะเปนสงทตรงกนขามกบความเชอมนในตวเอง กลาวคอถาระดบความเครยดชนดนสงระดบความเชอมนในตวเองกจะตางในทางกลบกน ถาระดบความเครยดนตางระดบความเชอมนในตวเองกจะสงบคคลทตกอยภายใตความเครยดชนดน จะขาด ความเชอมนในตนเอง จะคดในแงลบอยเสมอ เชน คดวาจะสคแขงไมได คดวาไมมความสามารถพอหรอแมแตคดวาตนเองจะโชครายขณะแขงขน ความคดในแงลบและความเชออนปราศจากเหตผลเหลาน จะท าใหระดบการแสดงความสามารถลดลงเปนอยางมาก เนองจากนกกฬาจะมวแตกงวลและคดถงความเชอ และความคดในแงลบเหลานนจนไมมสมาธและขาดความตงใจในการทจะมงมนแสดงความสามารถใหด ความเครยดทางจตนอาจแกไขไดโดยใชเทคนคการผอนคลายทางจตใจตางๆ เชน การหยดคด การทดแทนดวยความคดในแงบวกทเกยวพนกบการแสดงความสามารถ การพดใหความมนใจกบตนเอง เปนตน เทคนคตางๆ ในการผอนคลายทางจตใจนนเปนสมมตฐานการจบคโดยตรงของความเครยดทางจตใจ อนหมายความวาตองเปนเทคนควธการเหลานเทานนทจะใชแกไขความเครยดทางจตไดจะไปใชการผอนคลายทางรางกายแทนกนไมไดในทางกลบกนความเครยดทางดานรางกายกตองใชเทคนคผอนคลายทางดานรางกายมาใชเชนกน

การผอนคลายวธนมกจะเกยวของกบความคดเสยเปนสวนมาก การหยดความคดและการคดใหมเหตผลจะเปนหวใจของการผอนคลายจตใจ เชนเดยวกบการผอนคลายทางกายภาพ การผอนคลายทางจตใจตองมการฝกฝนเปนประจ าสม าเสมอในการทจะน าไปใชในสถานการณจรงใหไดผล โดยเทคนคการผอนคลายทางจตใจทนยมใชคอ การหยดความคด (Thought Stopping) การจนตนาการยอนกลบ (Imagery) การสะกดจต (Hypnosis) การท าสมาธ (Meditation)

โดยสรปแลว สมมตฐานการจบค (Matching Hypothesis) กคอ การจดคทเหมาะสมระหวางชนดของความเครยดกบเทคนคในการจดการกบความเครยดนนเอง ความเครยดทางกายภาพกจะเขาคกบการ ผอนคลายทางกายภาพหรอวธการผอนคลายกลามเนอทงหลาย สวนความเครยดทางดานจตใจ กจะเขาคกบการผอนคลายทางจตใจนนเอง

เทคนคการจนตภาพ (Imagery)

ธวชชย มศร (2542) กลาววา จนตภาพ คอ ความสามารถในการสรางประสบการณการรบรในใจ ทเกยวของกบการเคลอนไหวและความรสกตางๆโดยปราศจากสงเรา หรอสงกระตนจากภายนอก

ชศกด พฒนมนตร (2546) กลาววา จนตภาพเปนการสรางภาพหรอยอนภาพเพอสรางประสบการณใหเกดขนในใจ ทาใหเกดการเรยนรทด มการพฒนาความสามารถทางการกฬาไดดยงขน สามารถสราง ความเขาใจในเหตการณตางๆ ชวยในการควบคมอารมณ ลดความวตกกงวล ความโกรธ หรอความเจบปวด ชวยในการรวบรวมสมาธ สรางความมนใจในตนเอง และชวยในการวเคราะหทบทวนทกษะกฬาตางๆ

154

สพตร สมาหโต (2546) กลาววา การสรางจนตภาพเปนประสบการณดานความรสกนกคด เชน การไดเหน การไดยน การไดฟงความ ซงไดจากประสบการณในการนกคดโดยอาศยความจ า การเหนภาพจากภายในโดยการระลกถง หากเปนภาพทเกดจากสงเราภายนอกกจะเปนประสบการณทไดรบมากอน การสรางจนตภาพจะเปนสภาวะความตางๆ ทางดานรางกาย เชน การเคลอนไหวอยางมจงหวะ การจดลกษณะทาทาง และแมกระทงความรสกทางดานจตใจ เชน การดใจเมอไดรบชยชนะหรอเมอเลนไดด เปนตน

สบสาย บญวรบตร (2542) กลาววา จนตภาพและการซอมในใจเปนการใชประสาทสมผสทงหมดในการทจะสรางภาพหรอยอนภาพเพอการสรางประสบการณใหเกดในใจ เพอการมองเหนไดดวยตาของใจ การรบรตางๆ เหลานชวยใหนกกฬาในการสรางจนตภาพหรอลองซอมในใจใหชดเจนขน ซงมผลกบการฝก ทางกายไดดยงขนดวย และยงชวยในการควบคมอารมณ ลดความวตกกงวล ความโกรธ หรอความเจบปวด อกดวย นอกจากนยงชวยในการรวบรวมสมาธ สรางความเชอมนในตนเอง และการวเคราะห ทบทวนทกษะกฬาตางๆ ชวยใหการเรยนรและการพฒนาความสามารถทางการกฬาไดดยงขน

สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย (2542) ไดกลาวถงการสรางจนตภาพไววา การสราง จนตภาพเปนการเพมความสามารถในการเลนกฬา จนตภาพเปนการใชประสาทสมผสทงหมด ในการทจะสรางหรอรวบรวมเพอการสรางประสบการณใหเกดในใจ ซงจนตภาพหมายถงการมองเหนไดดวยตาของใจ ซงการเหนนประกอบดวย

1. การไดยน (Auditory) เกยวกบเสยง เชน การรบรถงเสยงปน การปลอยตวของนกกฬา 2. การไดกลน (Olfactory) เกยวกบกลน เชน การรบร กลนคลอรนของนกวายน า 3. การสมผส (Tactile) เกยวกบการรบรจากการสมผส เชน การรบรถงการปะทะกบลกวอลเลยบอล

ในขณะตบลก 4. การรสกถงการเคลอนไหว (Kinethetic) เกยวกบการรบรถงการเคลอนไหวของรางกาย เชน

การรบรชวงการเคลอนไหวขณะลอยตวในอากาศของนกยมนาสตก 5. การรรส (Taste) เกยวกบการรรสโดยทางลน

ในการกฬาจนตภาพ คอ การสรางภาพการเคลอนไหวในใจกอนการแสดงทกษะจรง ถาภาพในใจ

ทสรางขนชดเจนและมชวตชวามาก กจะชวยใหการแสดงทกษะจรงไดผลดขนไปดวย ดงนนการรบรตางๆเหลานจะชวยใหนกกฬาในการสรางจนตภาพใหชดเจนยงขน นอกจากน การสรางจนตภาพยงชวยในการควบคมความวตกกงวล ความโกรธหรอความเจบปวดอกดวย นกกฬาจงควรมความสามารถในการสรางอารมณเหลานในใจได เพราะเมอสรางไดนกกฬาจะหาวธการแกไขวา ท าไมจงเกดความวตกกงวล และท าใหความวตกกงวลนท าใหการเลนของเขาเสยไป

ซงสอดคลองกบการศกษาของพชต เมองนาโพธ (2545) กลาววา การฝกจนตภาพเปนการใหนกกฬาลองท าทกษะตางๆในใจกอนท าจรง เชน ใหนกกฬาเซปกตะกรอตวเสรฟ จนตภาพถงการเตะลกใหฝายตรงขามในเขตของการเสรฟทด หรอการใหนกเรอใบจนตภาพวาตนเองก าลงแขงเรอใบอยในขณะทลมแรงและใหจนตภาพวาจะปรบใบเรออยางไรเมอเจอลมแรง เปนตน ซงการจนตภาพมเปาหมาย คอการสรางภาพเคลอนไหวในใจของทกษะกฬาทตองการแสดงออกอยางชดเจนและมชวตชวา เพอใหมประสทธภาพในการแสดงทกษะทางกายประสบผลส าเรจสงสด เปนการเตรยมพรอมกอนพบคแขงในสถานการณจรงของกอนการแขงขน เปนการแกไขขอผดพลาดจากการท าจรงโดยการจนตนาการชาๆ ถงทกษะทถก เมอแนใจวาท าไดแลวลองท าจรงๆ กจะลดขนตอนการคดแกปญหาได ชวยประหยดเวลา เชน นกกฬาเรอใบ จนตภาพวา จะท าอยางไรเมอเจอลมแรงขณะแขงขน กจะท าใหนกกฬาคนนนแกไขขอผดพลาดทเกดขนไดอยางอตโนมต เปนตน

155

วธการฝกเทคนคจนตภาพ สบสาย บญวรบตร (2541) กลาวถงวธการจดโปรแกรมการฝกจนตภาพ สามารถจดการไดดงน 1. เรมจากโคชเหนความส าคญและแนะน าการใชจนตภาพประกอบการฝกซอม 2. โคชวดความสามารถในการสรางจนตภาพเพอพฒนาวธการใหอยางเหมาะสม 3. โคชควรฝกและสอนนกกฬาเกยวกบพนฐานการสรางจนตภาพ 4. โคชควรแนะน าการน าไปใชอยางเปนระบบควบคกบการฝกทางกาย โดยใชเวลากอนหรอหลง

การฝกทกษะนนๆ การฝกพนฐาน นกกฬาแตละคนมความสามารถแตกตางกน ควรมการสรางสมรรถภาพทางจต

สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย (2542) ไดกลาวถงหลกในการฝกทกษะจนตภาพไววา จนตภาพเปนทกษะการเรยนรทางจตและถาน าไปปฏบตจะเกดประโยชนตอการแสดงความสามารถทางกายได หลายรปแบบ และมหลกการฝกดงตอไปน

1. จนตภาพรปแบบการเคลอนไหวและขนตอนการแสดงทกษะรวมทงสงแวดลอม 2. จนตภาพความรสกเกยวกบความเรว จงหวะและความสมพนธ สวนของรางกาย และความรสก

ภายในเกยวกบการสมผส แรงกดดน และอนๆ 3. จนตภาพการแสดงทกษะทประสบความส าเรจและพฒนาขนเรอยๆ 4. จนตภาพการเตรยมตวเชนเดยวกบการแขงขน 5. จนตภาพการก าหนดชวงความเรว เชน วง วายน า 6. รบรการตอบสนองสวนตางๆ ของรางกาย 7. ใชภาพยนตรหรอวดโอ ชวยในการจนตภาพ 8. หลงการแสดงความสามารถทด ใชจนตภาพความส าเรจนชา 9. ฝกจนตภาพทกเวลา และทกสถานททมโอกาส ซงสอดคลองกบ สบสาย บญวรบตร (2542) ไดกลาววา หลกการน าเทคนค จนตภาพไปฝกและใชใน

สถานการณจรง สามารถปฏบตไดดงน 1. เลอกสงแวดลอมทสงบหรอเหมอนจรงทสด 2. นกกฬาควรอยในลกษณะทผอนคลายแตพรอมทจะกระท า 3. บนทกการสรางจนตภาพทงทบานทงกอนและหลงการเลน/ฝกทกษะ รวมทงคณภาพคอ ความชด

และการควบคมภาพทกษะหรอกจกรรมทตองการ 4. ซอมในใจทงกอนและหลงการฝกทกษะทางกาย โดยนกภาพถงเทคนค กลยทธ และวธการเลน

ทผานมาตลอดจนอารมณ ความรสกเพอทราบปญหา ขอผดพลาดทเกดขนแลวสรางภาพใหมทถกตองในใจกอนการปฏบตจรงทางกาย

แบบฝกหดการสรางจนตภาพและการซอมในใจ แบบฝกหดท 1. ใหเลอกนกถงภาพอปกรณทใชประจ า พรอมรายละเอยดของอปกรณนน แบบฝกหดท 2. ใหนกถงรายละเอยดอปกรณนน ทงส รปราง รายละเอยดนนๆ แบบฝกหดท 3. ใหนกถงภาพอปกรณทใชประจ า โดยนกถงล าดบและวธการใชอปกรณนน แบบฝกหดท 4. ใหนกถงภาพการใชอปกรณนนในสถานการณตางๆ เชน เมอแขงกบคนทเกงกวา

ทานมกคดและมล าดบขนการใชอปกรณอยางไรแลวแกไข

156

ประโยชนของการจนตภาพ จนตภาพมคณประโยชนตอการแสดงทกษะทางการกฬาดงน 1. ชวยเพมการประสานงานในการเคลอนไหวของรางกายไดอยางมประสทธภาพการรบรต าแหนง

ตางๆ 2. จดจ าขนตอนการแสดงทกษะทถกตอง 3. สามารถสรปการใชพลงงานของกลามเนอในการปฏบตทกษะไดอยางแมนยา 4. ชวยปรบปรงแกไขความผดพลาดใหถกตอง 5. สามารถพฒนาจตใจ โดยการสรางความหนกแนนทางจตตอการตอสอปสรรคตาง ๆ เพอการ

พฒนาทกษะใหประสบผลส าเรจสงสด 6. ชวยลดความวตกกงวล ความกลว เพมระดบการกระตนทเหมาะสม 7. สามารถควบคมตนเอง และการมทศนคตทดในทางบวกเปนสงทจ าเปนอยางยงตอการพฒนา

ทกษะใหมประสทธภาพ แตการจนตภาพจะไมชวยเพมความสามารถในการแสดงทกษะใหประสบผลส าเรจได 8. ฝกหดอยางสม าเสมอควบคกบทกษะทตองการพฒนา ชวยมการรบทกมต และ ฝกหดจนเปน

อตโนมตได 9. จนตภาพจงตองมการฝกหดจนสามารถสรางภาพเคลอนไหวในใจไดชดเจน จงน าไปใชใหเกด

ประโยชนกบทกษะทางกายไดเปนอยางด สรปไดวากระบวนการจนตภาพชวยใหการแสดงทกษะทางกายมประสทธภาพสงยงขน โดยมผลใน

ดานความจ า การจดกระบวนการทางความคด และน าไปใชไดในขณะฝกซอมและแขงขน กลาวไดวาจนตภาพเปนเทคนคทางจตอยางหนงทมความส าคญตอการเลนกฬาอยางยง (สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย. 2542)

เทคนคการรวบรวมสมาธ (Concentration)

การท าสมาธ (Concentration) ส าคญและมความจ าเปนอยางยงในการฝกซอมและแขงขนกฬา องคประกอบทส าคญของการมสมาธกคอ ความสามารถในการมงหรอรวบรวมความสนใจในสงทก าลงกระท า โดยไมถกรบกวนจากสงแวดลอมภายนอก เชน เสยงโหจากผชม เสยงเพลง เสยงผตดสน เสยงคนพดและพฤตกรรมการเลนของคตอส รวมทงสงรบกวนภายในซงเกดมาจากความคด ความรสกผานประสาทสมผสตางๆ และอารมณ ความรสกทไมด เชน ฉนเหนอย อยาประสาทเลยนะ ฉนจะตองท าเกมสเสยแนเลย สงรบกวนภายในและภายนอกสวนใหญไมไดแยกจากกนโดยเดดขาด เพราะสงรบกวนภายนอกอาจกอใหเกดสงรบกวนภายในหรอในทางกลบกน (สบสาย บญวรบตร. 2541)

สบสาย บญวรบตร (2542) กลาววา การรวบรวมสมาธและการควบคมความตงใจ หมายถง การมงความตงใจในกจกรรมทก าลงกระท าและตดสงรบกวนหรอสงไมเกยวของออกไปรวมทงความสามารถใน การเปลยนความตงใจไดอยางเหมาะสม

ธนะรตน หงสเจรญ (2539) กลาววาสมาธ คอ ความตงมนของจตใจ การจะท าสงใดถาหากขาดสมาธการกระท านนยอมไมส าเรจ ในการแขงขนกฬากเชนเดยวกน สมาธมสวนส าคญทจะท าใหการแขงขนในเกม ดขนหรอเลวลง เกมการเลนทขาดสมาธแตกตางกบเกมการเลนทมสมาธตงใจจรงอยางมากมาย สมาธจะ มกตอเมอนกกฬามความตงใจจรง มความมงมนในสงทตวเองมงหวงไว มความเชอมนจะท าส าเรจ เมอมสมาธ มสตปญญากจะเกดขน นกกฬาทรจกใชพลงงานของสมาธทมสตและปญญามาก ากบในการเลนยอมจะตองไดเปรยบในการแขงขนเมอเทยบกบนกกฬาทละเลยหรอไมสนใจความส าคญของสมาธในการแขงขน

157

สาเหตของการขาดสมาธ ปญหาทท าใหเสยสมาธ คอ ปจจยภายใน ไดแก ความรสก ความคด กบความเกนไป ความวตกกงวล

ความสบสน ความตงใจเกนไป หรอกงวลกบการเลนทเสยทผานมา แมแตกลววาจะเลนตอไปไดไมด เทาทผานมาและปจจยภายนอก ไดแก วเคราะหสถานการณมากเกนไปจนท าใหตดสนใจเลอกวธทดทสดในการเลนขณะนนไมได หากเปนนกกฬาใหมยงรวมถงสงรบกวนจากภายนอก เชน เสยงโหจากผชม เสยงผตดสน เสยงพดวจารณ และวธการเลนของคตอส ความกวางของสมาธ ไดแก การทตองท าหลายอยางพรอมกน ทงตองใชความรสกและการรบรภายในและการระมดระวงกบสถานการณภายนอก เชน มองและอานเกมส และมองดเพอน หรอพจารณาการวางลกเพอใหไดเปรยบ คดมาก มหลายวธทจะแกเกมส จนท าใหเลอกไมถก ความแคบของสมาธ เมอตองรวมสมาธเพอตอบสนองกบสถานการณเฉพาะอยาง เชนเตรยมทตลก ตดสนใจ ทจะโตตอบแตท าไมไดเพราะกงวลกบสงอนๆ หรอตงใจมากเกนไป

ความเขาใจผดเกยวกบการรวบรวมสมาธ คอ การพยายามหรอบงคบเพอใหเกดสมาธ เพราะวา ยงพยายามใหเกดสมาธกลบยงท าใหเสยสมาธ ความลา และแรงกระตนต าเกนและสงเกน สมาธจะแคบลง (สบสาย บญวรบตร. 2542)

ซงสอดคลองกบ สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย (2542) กลาววา สาเหตการขาดสมาธของนกกฬา เนองมาจากองคประกอบทส าคญ 2 ประการ คอ

1. องคประกอบภายนอกเปนสาเหตหนงทท าใหนกกฬาเสยสมาธ การมสมาธของนกกฬาไมใชเรองของการบอกกลาว แตเปนเรองของการฝกฝนทนตอสงรบกวนภายนอก โดยทวไปแลว โคชมกจะหวงวานกกฬาตองมประสบการณเดมในการรวบรวมสมาธมาแลว จากการลองผดลองถกดวยตนเอง นบวาเปนการเขาใจผดอยางมาก เพราะการมสมาธตองไดรบ การฝกอยางเปนระบบกอนการแขงขน ทฤษฎทเกยวของกบหลกการนคอ ทฤษฎการวางเงอนไขของ พฟลอฟ (Pavlov) นกกฬาหดใหมเมอเปรยบเทยบผลในการเลนในขณะฝกซอมกบการเลนขณะแขงขนจรง นกกฬาใหมหลายคนเลนไดเลวลงกวาทซอม เพราะสงรบกวนจากภายนอกเกดขนมากมาย

2. องคประกอบภายในหรอสงรบกวนภายใน ซงไดแก จตใจ อารมณ ความกลว ความรสกตางๆ ความวตกกงวลสงตางๆ ดงกลาวเปนตวทท าใหเกดความไมแนใจ ไมมนใจในตนเองท าใหเสยสมาธ ในสถานการณทคบขน ทาใหมความกดดนสง ปจจยภายในจะเหนองคประกอบทส าคญทมอทธพลตอการเลนของนกกฬา

วธการฝกเทคนคการรวบรวมสมาธ วธการภายนอกและการประยกตใช เพอการฝกและรวบรวมสมาธสามารถฝกได ดงน 1. การฝกจากการแขงขนจรง โคชควรแนะน านกกฬาใหมการส ารวจและรบรตนเองเพอพฒนาวธการ

การรวบรวมสมาธในสถานการณทมความกดดนสง เชน การแขงขนจรง โดยการมประสบการณตรง ใหเรยนรจดปรบพฒนาวธการการส าหรบตนเองจากเงอนไขความกดดนนนๆ ผลของการฝกจากการแขงขนจรง คอ เรยนร สรางความเคยชนและประสบการณในการจดการกบสงรบกวนทงภายในและภายนอกนนได อยางเหมาะสม

2. การจ าลองการแขงขน เพอใหเกดความคนเคยกบสงรบกวนนกกฬาขณะแขงขน ทงสถานการณ ทเลยนแบบการแขงขน การจดการกบตนเองในสถานการณทมความเครยดมากๆ เชน การแขงขนการทตองรวบรวมสมาธทามกลางเสยงประกาศ เสยงเพลง เสยงโหของผชม ดงนนในการจ าลองการแขงขนนโคช

158

นกจตวทยาการกฬา ควรจดสถานการณทเกนจรงบาง เพอใหนกกฬาเกดประสบการณทเกนจรงในสถานการณทยงยากกวาปกต เชน ลกบาสฯ เปยก หรอกรรมการล าเอยงมากๆ หรอเสยงโหรองของผชม

3. การลองซอมในใจ (Mental rehearsal) เพอฝกการรวบรวมและสรางสมาธ การลองซอมในใจ เปนการมงความสนใจทการนกทบทวน สรางภาพ วธการ และลาดบขนการเลน มวตถประสงคเพอพฒนา การเรยนรทดขน และการสรางความเชอมนกอนการเลน ตลอดจนเปนการตดสงรบกวนทงภายในและภายนอกออกไป การลองซอมในใจนจะมประโยชนมากกตอเมอไดรบการฝกจนตภาพแลวเทานน เพราะ ความชดและความสามารถในการควบคมภาพมความส าคญอยางยงตอสมาธและการรวบรวม

ทง 3 วธน เปนวธการสรางและพฒนาสมาธจากองคประกอบหรอปจจยภายนอก นอกจากนยงมการน าองคประกอบภายในตวนกกฬาเพอสรางสมาธไดอกดวย

159

วธการภายในและการประยกตใช ในการพฒนาสมาธทเปนองคประกอบภายใน คอ การมสมาธ หรอความนงทศนยกลาง (Stay

centered) สงทก าลงกระท า หรอมการรบรตนเองและการกระท าของตนแทนทจะเปนความคดวตกกงวลเปนตวทท าใหเกดความไมแนใจ ไมเชอมนในตนเอง ท าใหเสยสมาธในสถานการณทมความกดดนสง ดงนน องคประกอบภายในการนงทศนยกลางจงเปนองคประกอบส าคญทมอทธพลตอการเลนหรอการแสดงออก ทางกายเชนเดยวกน

วธการทจะใหเกดความนงทศนยกลาง ท าไดดงน ใชค าพด หรอสงใดๆ ทกอใหเกดสมาธ ความตงใจทจะเรยกสมาธกลบมา อาจจะเปนการใชค าพดและ

รบรทางกลไก (Kinestheticous) ทจะท าใหเกดหรอเรยกสมาธ และความตงใจกลบมาทจดหรอวธการส าคญๆ ของการท าทกษะนนใหประสบผลส าเรจ ดงนน เปนการใหสญญาณ (cues) ทท าใหมสมาธในงานทก าลงท านน จดส าคญของการใหสญญาณนควรเปนทางบวกมากกวาทางลบ เชน สญญาณท เกรก ลกานส นกกระโดดน าชาวอเมรกน 4 เหรยญทอง ทโซล โอลมปก ใชในการกระโดดจนไดรบเหรยญทอง คอ “ใจเยนๆ มองแทนกระโดด มองน า มองน า มองน า เตะขา มองน าอกครง” เปนตน เปนการใหขอมลสญญาณ บวกกบ การพดกบตวเองเพอสรางสมาธและความตงใจทจะกระท าในแตละชวงเวลา (สบสาย บญวรบตร, 2541)

ซงสอดคลองกบการศกษาของ เอดเวรด มพพน (Edward Maupin, 2001) ไดสรปหลกวธฝกสมาธ ทไดผลของเขา คอ ใชลมหายใจของตวเองเปนสงก าหนดจต ผทดสอบจะตองนงบนเกาอลกษณะตวตรง เทาทงสองวางไวบนพนและปฏบตตามค าแนะน าดงน ปลอยลมหายใจตามธรรมชาตเมอหายใจเขา พยายามสดอากาศใหลกทสดเทาทจะท าได แลวโฟกสจดแหงการเคลอนไหวของลมหายใจของทานลงไปทชองทอง อยาใหความคดหรอสงแวดลอมภายนอกมาดงเอาความสนใจ หรอความตงใจออกไปจากการหายใจของทาน ผลการทดลองกบผเขาลอง 28 คน ซงก าหนดการทดลองเปน 9 ครง ครงละประมาณ 45 นาท ในเรมแรกปรากฏวาผเขาฝกสวนใหญรสกไมปกต เชน มอาการหงดหงด ขนหมองในจตใจหรอวงเวยนเรอยไปจนกระทงถงขนรสกสบายขน ในชวงทรสกสงบตวจะรสกวาตวเบาหวว มความรสกคลายๆกบของลอยสงจากพน คนรสกนงแบบแทบไมรสกตนเองอยใจลกษณะอาการอยางใดเลย เทคนคการพดกบตนเอง (Self- talk)

การพดกบตวเอง การหยดคด และการพดดกบตนเอง (Self- Talk) เปนการพดย าและจดระบบความคดเกยวกบตนเองใหเปนไปในทางทด แกไขสงทผดใหถกตอง ขจดความคดททอถอยทเขามาในสมองหรอความคดเพอขวางการกระท าของตวเราเอง เพอการเรยนรทกษะใหม ชวยเตรยมจตใจกอนการแขงขน ชวยในการรวบรวมสมาธ สรางอารมณทดพรอมทจะแขงขนและเปนการใชเพอสรางความเชอมน และความสามารถของตนเองได

160

กลเวย (Gallwey) ไดกลาวเนนวาการเรยนรทกษะขนสงสด คอ การแสดงออกทไดจากการเรยนรอตโนมตและไรจตสานก อกนยหนงกคอความสามารถในการเลนควรจะเปนไปโดยปราศจากการขดขวางจากความคด ทงนกเพราะวาความคดมผลตออารมณและความสามารถในการแขงขน และการเลนกฬา ดงนน ควรมการควบคมความคดใหอยในสงทตองการ และการหยดคดหรอตดสงทจะรบกวน และสงทไมเกยวของออกไปได การพดกบตนเองสามารถพดหรอสงเสยงออกมาหรอพดในใจกได (สบสาย บญวรบตร, 2541)

ซงสอดคลองกบ สปราณ ขวญบญจนทร (2541) กลาวถงเทคนคการพดกบตนเองวา เปนการ ผอนคลายทางจตใจเกยวของกบความคดเปนสวนมาก จงตองฝกใหนกกฬาหยดคดในแงลบและพยายามคดอยางมเหตผล การผอนคลายทางจตใจควรฝกเปนประจ าสม าเสมอเพอพรอมทจะน าไปใชในสถานการณแขงขนจรงๆ ใหไดผลด เทคนคทนยมฝกมดงตอไปน

1. การหยดคด (Though Stoppage) เปนเทคนคทใชในการเปลยนแปลงความคดของตนเอง เพอ ผอนคลายความเครยดทเกดขน โดยการหยดคดในแงลบ

2. การพดกบตนเอง (Self- Talk) เปนการคาดหวงในสงทจะเกดขน ซงการคาดหวงอาจจะตรงกบความเปนจรงหรอไมจรงกได การพดกบตนเองนนอาจจะพดในใจหรอพดออกเสยงกได เพอชวยใหนกกฬา มความมนใจมากยงขน

3. การใชค าพดทมพลง (Pep Talk) เปนการใชค าพดทสรางความฮกเหมใหนกกฬามก าลงใจทจะตอสถงแมวาคแขงขนจะมฝมอเหนอกวา

4. ความคดทมเหตผล (Rational Thought) เปนการใชความคดทเปนเหตและผล ซงจะชวยลดความคดในแงลบได

5. การพดในสงทด (Smart Talk) เปนค าพดทสรางสรรคจตใจใหกบนกกฬาทกคน ซงผฝกสอนและนกกฬารวมทม ควรใชค าพดแบบนเพอใหนกกฬาเกดก าลงใจทจะแขงขนตอไป

6. ความคดในแงบวก (Positive Thinking) เปนเทคนคทสามารถหยดยงความคดในแงลบได

ซงสอดคลองกบ พชต เมองนาโพธ (2551) ไดกลาววา การเปลงเสยง “สโวย" ในกฬายกน าหนก ของ อดมพร พลศกด เปนอกหนงเทคนคของจตวทยาการกฬา ท ดร.สบสาย บญวระบตร เปนผสอน เทคนคนเรยกวา "เซลฟ ทอลค" (Self- talk) คอการพดเพอกระตนใหเกดอารมณทเหมาะสมในการยกน าหนก คอ ฮกเหม และเฉยบคม ดงนนเราตองหดใหเขานกถงอารมณทฮกเหมและเฉยบคมขณะทเปลงเสยงออกมา

วธการฝกการหยดคดและการพดกบตนเอง สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย (2542) ไดกลาววาการพดกบตนเองและการคดกบตนเอง

มความส าคญในการเลนกฬา เปนสงทก าหนดความสามารถและความส าเรจของนกกฬา มเทคนคทนกกฬาสามารถน าไปใชไดดงตอไปน

161

1. การเลกคด (Thought Stopping) การทนกกฬาคดมากโดยเฉพาะอยางยงคดในทางทกอใหเกดความกงวล ความลงเล ความไมเชอมนในตนเองหรอความสามารถของตนทจะกอใหเกดอารมณททอถอย หมดก าลงใจหรอเสยสมาธ การหยดความคดหรอการเลกคดจงเปนสงทจ าเปนทส าคญคอนกกฬาตองส านกใหไดวาความคดทเปนอยนนเปนความคดทไมสรางสรรค ท าใหหมดก าลงใจมากกวาการสรางก าลงใจ วธการนควรท าในขณะฝกซอมมากกวาขณะแขงขน ท าไดโดยการพดวา “หยด” ดงๆ หรอการกระท าอยางอนทดแทน เชน ตบมอหนาขาเบาๆ เลนเกมสกด ฟงเพลง สงเหลานสามารถท าควบคไปกบการสรางจนตนาภาพทกษะกฬานนๆ อยางถกตอง อกวธการหนงคอโคชหรอเพอนรวมทมสงเกตเหนอาการทผดปกตเกดขน อาจไปพดคยซกถามวาก าลงคดอะไรอย จะท าใหนกกฬาคนนนรสกตวและระวงความคดมากขน

2. เปลยนจากลบเปนบวก (Changing Negative Thought to Positive Thought) บางครงนกกฬามลกษณะคดทเปนลบ ท าใหทอถอยโดยเปนนสย ดงนนการระวงความคดรสกตววาพดหรอคดไปในทางท ไมเหมาะสม ตองพยายามเปลยนใหเปนไปในทางทสรางสรรค มการควบคมจากลบใหเปนบวก เชน

เดม : เสยงตบมอของคนดท าใหฉนเสยสมาธ เปลยน : เสยงตบมอท าใหฉนมก าลงใจ เดม : ฉนคงท าไมไดเทาซอมแนเลย เปลยน : ซอมท าไดด วนนฉนพรอมกวา 3. การเผชญหนากบความคด (Countering) นกกฬาบางคนไมชอบทจะหาเหตผลมากลบเกลอน

ใหคงความคดทเปนลบ ไมสรางสรรคหรอคดไปเองนนไว แตใหหาเหตผลมาวเคราะหเพอหนทางทดกวา ซงความคดไมสรางสรรคนน อาจเนองมาจาก

3.1 ความตองการสรางตนเองใหมความสมบรณแบบไมมทต 3.2 การคดไปเองลวงหนาสวนใหญจะคกบความสมบรณแบบ เชน “จะเกดอะไรขน ถาฉน

แพ” 3.3 คดวาตนเองมคากตอเมอเลนไดดเทานน นกกฬาทคดวาตองเลนใหไดดเพอทจะท าใหคน

อนรกหรอเหนคณคา 3.4 การมทศนคตทไมดตอ “ความยตธรรม” “โคช” “สถานการณ” 3.5 การโทษสงแวดลอมภายนอก

4. การฝกเพอการแกไขการพดกบตนเอง ควรท าหลงจากการส ารวจตวเองแลวใหพยายามเปลยนไปในทางทสรางสรรค ใหก าลงใจ เพมความสามารถในการรวบรวมสมาธ

การพดกบตนเองและการคดกบตนเอง มความส าคญในการเลนกฬา เปนสงก าหนดความสามารถและ

ความส าเรจของนกกฬา ถานกกฬาคดวาจะสามารถท าไดกจะท าได ถาคดวาจะชนะกจะชนะ และถาคดวา จะแพตงแตยงไมไดเรมการแขงขนกจะแพ ดงนนการพดกบตนเองและการคดกบตนเอง จงเปนการพยากรณความส าเรจของนกกฬาไดเปนอยางด ทานควรจะพดกบตนเองและคดกบตนเองกอนการแขงขนและระหวางการแขงขนอยางไร

สบสาย บญวรบตร (2541) ไดกลาวถงหลกการก าหนดค าพดส าหรบการพดกบตวเอง ดงตอไปน 1. ควรระวงเกยวกบวถการคดหรอการพดกบตวเอง ควรเปนไปในทางสรางสรรค นกกฬาบางคนชอบ

คดใหรายตวเอง เปนไปในทางลบ ทจะกอใหเกดอารมณ ความรสกททอถอย เสยสมาธโดยไมรตว 2. ควรระวงเนอหาความคด และการพดกบตวเองซงจะมผลกบความรสกและความสามารถใน

การเลน ค าพดควรเปนไปในทางทใหสญญาณ เทคนคแกไขสรางสรรค กบคตอสบางคน หรอบางสถานท

162

บางครงนกกฬาไดวางเงอนไขกบตวเองจนเปนอปสรรคทางจตใจ (Mental Block) โดยไมรตวได เชน เปนอยางทคด “ฉนวายไดไมดเลยทสระน” “มเสยงตบมอ ฉนจะกระโดดน าไดไมด” “ฉนยงไมไดเลย ถาไดยนคนขางๆ ลากเปาเขามา” การวางเงอนไขน ท าไปโดยไมรสกตวนกกฬา ควรระวงตวและควบคมเนอหาความคด เพอหาทางแกไข

3. ขอควรท าคอ การนกยอนหลง (Retrospective) การสรางจนตภาพ และการท าบนทกประจ าวนเกยวกบการคดและพดกบตนเอง (Self- Talk Log) เกยวกบการพดกบตวเองขณะทคะแนนเปนตอเปนรองตอเงอนไขตางๆ ทม เพอจดระบบความคดใหมและน าค าพดทดมาใชในสถานการณทคลายกนครงตอไป

ประโยชนของการพดกบตนเอง การพดกบตนเองของนกกฬาอาจจะเปนการพดทออกเสยง หรอพดในใจกได มความส าคญดงน 1. เพอผลเลศทางการกฬา ธรรมชาตของความคดและการพดกบตนเองของนกกฬาจะตองเปลยนไป

ตามความเหมาะสมกบความสามารถของวนนดวย เปนการใชค าพดย าเตอนความคด การแบงความสนใจ วธการทถกตอง และใหกญแจส าคญของทกษะนน ดงนนนกกฬาสามารถทจะสรางประโยค ค าพดกบตนเองใหไปในทางทด สมพนธกบจดมงหมายทตงไว เชน พดกบตนเองวา “เปาหมายคอเหรยญทอง” พดกบตนเองตอไปวา “ฉนฝกซอมและเตรยมตวเปนอยางด จงเปนไปไมไดทฉนจะเลนไมไดด ฉนสามารถชนะได แนนอน”

2. เพอควบคมสมาธและความมงความสนใจไปยงจดทส าคญ เปนการใชค าพดเพอมงความสนใจไปยงจดทส าคญตามทนกกฬาตองการเชน ยงลกโทษบาสเกตบอล : เงยหนาตามองหวงยดแขนใหสด

3. เพอแกไขสงทผดใหถกตอง เปนการพดกบตนเองเมอนกกฬาตองการทจะเปลยนทกษะหรอแกไขการแสดงทกษะทผดใหถกตอง โดยการพดย ากบตนเองใหเปนไปในทางทด เชน เทนนส : ใหน าหนกตวอยทขาหนาเมอตลกแบกแฮนด

163

4. เพอสรางอารมณหรอสรางใจ เปนการคดหาค าพดทจะกระตนใหมอารมณมความพรอมพอเหมาะในการแขงขน เชน “วนนฉนพรอมแลว” “ฉนเลนไดด” “พรอมทจะแขงเพอชนะ” หรอ “ใจเยน” เปนตน

5. เพอควบคมความพยายาม การพดกบตนเองชวยใหการคงความกระตอรอรนนนๆ และความเสมอตนเสมอปลาย เชน นกกฬาเกดความทอใหพดกบตนเอง เพอใหมความพยายามตอไป เชน “ลยเลย” “ใจเยน” “ทละขนแลวดเอง” เปนตน เปนค าพดทจะท าใหคงความพยายามไว กรณทซอมเปนเวลานานนกกฬาเกดความเบอ ความลา ความเหนอย ความพยายามไมม ใหโคชชวยชถงเปาหมายทนกกฬาก าหนดไวกบตนเอง กบกลมการพดเพอความพยายาม เชน “ลกนเพอซเกมส” “เกมนเพอการซอมตลอดทงป” หากเกดความทอเพราะซอมมาก แตไมประสบผลส าเรจตามตองการ โคชและนกกฬาไมควรอางสาเหตวา เพราะการขาดความสามารถ แตเปนเพราะขาดความพยายามทถกทาง

6. เพอสรางความมนใจ กอนการเลนหรอแขงขนนกกฬาบางคนอาจสงสยความสามารถของตวเอง ท าใหไมมนใจในตวเอง กลา ๆ กลว ๆ ซงท าใหการเลนไมไดเตมท การพดเพอเสรมความเชอมน เชน “ฉนซอมมาทงป วนนเปนวนของฉน”

การสรางประโยคพดกบตนเองทดจะตองสมพนธกบจดหมายทตงไว จากจดหมายทก าหนดไว อยางเฉพาะเจาะจง เปนไปได ทาทายและบรรลได นกกฬาสามารถวางแผนไวลวงหนาแลวใชเปนแนวทางในการสรางประโยคพดกบตนเอง อกประการหนงกคอสงทนกกฬามความตงใจอย การทรตววาก าลงท าอะไร จะบอกใหรวาก าลงมความตงใจอยกบอะไร ถาก าลงคดถงความสามารถของตนเองลวงหนา กอาจกอใหเกดความวตกกงวล ดงนน นกกฬาควรสรางประโยคพดกบตนเองใหเปนไปในทางทด (สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย, 2542)

เทคนคการตงเปาหมาย (Goal Setting)

การตงเปาหมายเปนเทคนคทส าคญประการหนงทจะชวยใหนกกฬาพฒนาทกษะจนไปถงจด ทตองการ หากนกกฬาไดมการฝกฝนการตงเปาหมายไดอยางถกตองและชดเจนแลว ประโยชนทจะไดรบ คอ

1. ชวยพฒนาทกษะของนกกฬาใหดขน 2. ชวยใหการฝกฝนทกษะมคณภาพมากขน 3. ชวยใหการคาดหวงตรงตามความเปนจรงมากยงขน 4. ชวยใหการฝกฝนเปนของนกกฬาเปนไปอยางทาทาย สนกสนาน ไมเบอหนาย 5. ชวยเพมแรงจงใจภายใน และนาไปสความส าเรจ 6. ชวยใหนกกฬาเกดความภาคภมใจ พอใจ และเกดความเชอมนในตนเอง (วนใหม ประพนธบณฑต,

2548) สปราณ ขวญบญจนทร (2541) ไดกลาววา เปาหมาย (Goal) คอ บางสงบางอยางทเราตองการจะ

กระท าใหส าเรจ เปาหมาย มคณสมบต 2 ประการ คอ 1. เนอหา (Content) หมายถง เนองานทก าหนด 2. ความหนกของงาน (Intensity) หมายถง ปรมาณของงานทผก าหนดเปาหมายจะใชเพอ

ความส าเรจของงานนน

164

ลกษณะของเปาหมาย สบสาย บญวรบตร (2542) ไดกลาวถงลกษณะของเปาหมายทางการกฬาวา สามารถแบงออกได

3 ประการ ดงน 1. เปาหมายทเปนผลแขงขนหรอกระท า (Outcome goal) การก าหนดเปาหมายนจะเนนทผลการแขงขนส าหรบการเลนในแตครงนนๆ โดยปกตจะเกยวของกบ

การเปรยบเทยบระหวางกน เชน เขาทหนงในการวง 400 เมตร 2. เปาหมายทเปนการแสดงออก (Performance goal) เปนการก าหนดเปาหมายทเฉพาะเจาะจงทผลของการเลนทเกดจากการเลนหรอแสดงออกทด ถกตอง

หรอความพยายามทไมไดเกยวของหรอเปรยบเทยบกบใคร เชน วง 400 เมตร ในเวลาทก าหนดไวเอง 3. เปาหมายทเปนขบวนการในการท า (Process goal) เปนการก าหนดเปาหมายทเนนเฉพาะขบวนการหรอวธการทควรท า เพอใหบรรลตามทตงใจไว

ขณะทท าการท ากจกรรมนนๆ อย เชน รกษาต าแหนงของการยนทสามารถเหนลกไดตลอดเวลา การแดะตวขณะอยเหนอคาน

หลกการก าหนดเปาหมาย ลอก; และลาแทม (Lock and Latham, 1985) เสนอแนะแนวทาง 10 อยางทเกยวของกบการ

ก าหนดเปาหมายทางการกฬา ดงน 1. เปาหมายเฉพาะเจาะจงจะท าใหเกดพฤตกรรมทตองการชดเจนกวา 2. เปาหมายทเนนดานปรมาณ ยงสงยงเกดผลด (เมอความสามารถและการอทศตวเพยงพอ) 3. เปาหมายเฉพาะเจาะจงและยาก จะน าไปสการเลนทดกวา เมอเปรยบเทยบกบเปาหมายใหท าใหด

ทสดหรอไมมเปาหมายเลย 4. ใชทงเปาหมายระยะสนและระยะยาวจะน าไปสการแสดงออกทดกวาการใชเปาหมายเพยงอนเดยว 5. เปาหมายจะสงผลกระทบตอการเลอกท ากจกรรม ปรบความพยายาม เพมระดบความอดทน

ตองาน และหาหนทางหรอกลวธทจะแกปญหาใหเหมาะสม 6. เปาหมายจะประสบผลส าเรจหรอบรรลไดดทสด เมอมผลหรอขอมลยอนกลบเกยวกบ

ความกาวหนาของงานหรอกจกรรมดวย 7. เมอเปาหมายยาก การทมเทตองานมากเทาไหรผลดจะออกมามากขนเทานน 8. การทมเทตอการเลนมผลจากการทเราใหนกกฬายอมรบเปาหมายทก าหนดสนบสนน ใหเขามสวน

ในการก าหนดเปาหมายทงในการฝกซอม การคดเลอกหรอการตดตวรวมทงรางวล 9. เปาหมายจะส าเรจไดเมอมการวางแผนการฝกซอมและกลวธทด โดยเฉพาะเมอกจกรรมนนม

ความยงยากและซบซอน 10. การแขงขนจะชวยพฒนาความสามารถและน าไปสการปรบเปาหมายทตองฝกและแขงขนตอไป

เทคนคการผอนคลายกลามเนอ (Progressive Relaxation)

การผอนคลายกลามเนอแตละสวนจะมผลท าใหจตใจรสกผอนคลายดวยวธการผอนคลายกลามเนอนเรมมานานเกอบ 60 ปแลว โดย นายแพทย เจคอบเซน (E. Jacobsen. 1929-1976) ไดเรมน าเทคนคการ ผอนคลายกลามเนอ เรยกวา Progressive Muscle Relaxation มาใชกบคนไขเพอลดความเจบปวด ตอมาไดแพรหลายกบนกธรกจ นกศกษา และไดน ามาใชกบนกกฬา ในทสด วธการผอนคลายกลามเนอน

165

ศลปะชย สวรรณธาดา (2533) ไดน ามาใชครงแรกในการอบรมเชงปฏบตการจตวทยาการกฬาในป พ.ศ. 2533 (สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย, 2542)

สบสาย บญวรบตร (2541) ไดกลาววา การผอนคลายกลามเนอเปนการพฒนาการรบรตวเองและมสมาธรถงความแตกตางระหวางกลามเนอทผอนคลายและเครยดเกรง กระท าไดโดยการฝกฝนเพอใหรบรไดถงการคลายตวของกลามเนอทวทกสวนของรางกาย ในการฝกปฏบต ใหเรมจากการเกรงกลามเนอ แลวคงคางทาเกรงแลวจงคลายตวชวยใหเราเกดและรสกไดถงความแตกตางระหวางการเกรงและการผอนคลายกลามเนอ ในระยะแรก การฝกอาจตองใชเวลาในการฝกถง 30- 45 นาท และในทสดเวลาทใชในการฝกกจะลดลงเรอยๆ จดมงหมายของการกระท าการผอนคลายกลามเนอ คอ การเกดความรสกควบคมตนเอง (Self- Control) และการรสกถงความแตกตางระหวางการเกรงและการคลายตว เพอใหเกดการรบรถงการผอนคลายเพอใหกลามเนอเหลานนท างานอยางมประสทธภาพ

สอดคลองกบ สปราณ ขวญบญจนทร (2541) กลาววา เทคนคการผอนคลายทางกายภาพ คอ การลดความตนเตนของกลามเนอ การฝกการผอนคลายกลามเนอ จ าเปนตองฝกอยางตอเนองสม าเสมอ การฝกตองใชเวลานานพอสมควร นกกฬาจงจะมทกษะในการผอนคลายทดและถกตอง การฝกการผอนคลายควรใชเวลาประมาณวนละ 20- 30 นาทเปนอยางนอย เทคนคการผอนคลายมกนยมฝกควบคกบการอบอนรางกาย (Warm up) หรอการผอนคลายกลามเนอ (Cool down) ของการฝกซอมกฬาในแตละวน เพราะท าใหนกกฬาสามารถฝกเทคนคการผอนคลายไดอยางสม าเสมอ

166

วธการฝกเทคนคการผอนคลายกลามเนอ สบสาย บญวรบตร (2541) ไดกลาวถงหลกการฝกเทคนคการผอนคลายกลามเนอ โดยมขนตอน

ดงตอไปน 1. การผอนคลายกลามเนอ เปนการเกรงกลามเนอมสวนตางๆ โดยการใหเกรงคางไวแลวจงปลอย

ออกเพอใหเกดการคลายตว 2. ในขณะฝกใหมงความคด ความสนใจไปตามความรสกถงความแตกตางระหวางกลามเนอทเกรง

และกลามเนอทคลาย มสมาธและมงความสนใจไปทกลามเนอมากกวาสงรบกวนสมาธอนๆ นอกจากนยงท าใหกลามเนอทคลายตวนนๆ ท างานไดอยางมประสทธภาพและหากท ากอนนอนชวยใหนอนหลบไดด โดยเฉพาะอยางยงคนกอนการแขงขนทมความคดฟงซาน มความวตกกงวลสง

3. เมอกลามเนอมดทตองการยงไมผอนคลาย อยาพยายามยายไปกลามเนอมดอน จนกวาจะรสกวากลามเนอมดนนไดท าใหผอนคลายแลว

4. หามพดขณะท าการฝก ใหมงความสนใจทการเกรงและการผอนคลายกลามเนอ จะรสกและรบรถงการเกรงและการผอนคลายของกลามเนอแตละมด

5. การผอนคลายกลามเนอเปาหมาย 16 มด (แบบเตม) หรอแบบสนเพยง 7 มด เทคนคการก าหนดและการควบคมการหายใจ (Breathing Control)

ความเครยดจากการแขงขนกฬาเปนสาเหตหนงทท าใหนกกฬาแสดงความสามารถไดไมดเทาทเขาเคยสามารถท าได นกกฬาจงควรคนหาสาเหตของความเครยดทเกดขนกบตวเอง การควบคมการหายใจเปนการฝกทท าใหนกกฬาสามารถควบคมความตงตวของกลามเนอได โดยเฉพาะในสถานการณแขงขนหรอสถานการณทมความกดดน ทงน การมงความสนใจไปทความสามารถทควบคมไมไดจะพบวา มเหตการณเกดขน 3 ลกษณะคอ 1) ระบบประสาทเรมท างานซงจะท าใหกลามเนอเกรงมากขนและการแสดงความสามารถไมด 2) ความมนใจของนกกฬาจะต าลง และ 3) นกกฬาคดทจะเลนอยางไรถาเขาเกดความเครยดและขาดความมนใจ (Goldberg, A. 2002) นอกจากนนกกฬาคดอยางไรกบความสามารถทควบคมไมไดนน ขนแรก นกกฬาตองรวาก าลงควบคมตวเองไมได และตองจดบนทกสงทควบคมไมไดไวทงหมด เพราะการจดบนทกจะชวยใหนกกฬาตระหนก (Awareness) ในพฤตกรรมของตนเอง และขนทสอง การฝกใหนกกฬาคนหาพฤตกรรมทควบคมไมไดของตนเองดวยตวของเขาเอง จะท าใหนกกฬาเกดการเรยนรจากการพงความสนใจไปทการควบคมตนเองไมไดนนเอง และจะน านกกฬากลบไปสการควบคมความสามารถทดในเวลาตอมาไดอยางรวดเรวและราบรน (Goldberg, A. 2002) ดงนน จะเหนไดวาถาการ ตงตวของกลามเนอลดลง จตใจของนกกฬากจะเกดการผอนคลาย นกกฬาจะสามารถแสดงความสามารถทแทจรงออกมาได การควบคมการหายใจจงเปนวธการฝกแบบฝกกายไปสจต (Muscle to mind)

167

การจดการกบความเครยดหรอการก าหนดการหายใจ (Stress Management/Proper Breathing) เปนองคประกอบพนฐานของการท ากจกรรมทางจตใจในกฬาโบวลง (Bowling Techniques) องคประกอบหนงทมความส าคญตอกฬาประเภทนทนกกฬาควรฝกและปฏบตใหได ซงรวมถง การพดในทางทด (Self-talk) การจนตนาภาพตนเอง (Self-imagery) การรวบรวมสมาธ (Concentration) และความมนใจในตวเอง (Self-confidence)

จรลพงษ สาหรายทอง (2551) ไดกลาววาการฝกการหายใจเพอผอนคลายใชวธการหายใจจนสดปอดและหายใจอยางสม าเสมอ เมอเรมฝกควรจะกระท าในสภาพแวดลอมทไมมเสยงรบกวน อบอนและสบาย เมอนกกฬาฝกจนคลองแลวจงสามารถไปฝกในสถานทอนๆ ทมสงรบกวนภายนอกได การหายใจทถกวธจะท าใหระดบออกซเจนในเลอดมปรมาณเพมขน กลามเนอสามารถใชพลงงานไดมากขน นกกฬาทอยภายใตสถานการณทกดดนและมความเครยดนนจะพบไดวาลกษณะการหายใจจะเปลยนแปลงจากปกตไป เชน การกลนหายใจเปนระยะๆ หรอหายใจถๆสนๆจากหนาอกสวนบน ซงไมวาเปนการหายใจแบบใดกท าใหนกกฬาเกดความตงเครยดเพมมากขนจนท าใหระดบการแสดงความสามารถลดต าลง วธแกไขและวธการน าไปสการผอนคลายอยางงายๆ กคอการฝกใหนกกฬาหายใจอยางถกวธ

วธการฝกเทคนคการควบคมการหายใจ การฝกการหายใจทถกวธนนจะตองหายใจจากกระบงลม ซงมวธการดงน 1. ตองใหนกกฬานกวาปอดนนแบงออกเปน 3 สวน (บน-กลาง-ลาง)

จงหวะท 1 ใหนกกฬาพยายามหายใจจนเตมสวนลางกอนโดยดงกระบงลมลง และดนทองใหพองออก

จงหวะท 2 ใหนกกฬาหายใจจนลมเตมสวนกลาง ขยายชองอกโดยการยกสวนซโครงและหนาอกขนสงกวาเดม

จงหวะท 3 ใหหายใจใหลมเตมสวนบน โดยการยกอกและไหลขนเลกนอย 2. การฝกชวงแรกอาจแบงการฝกเปนสวนๆได เมอนกกฬาสามารถท าไดทงสามจงหวะแลว ควรรบฝก

ทงสามสวนใหมความตอเนองเปนจงหวะเดยวกน 3. เมอนกกฬาหายใจเขาครบทงสามจงหวะแลว ควรใหนกกฬากลนหายใจไว 2-3 วนาท จากนนจง

หายใจออกดวยการหดทองหรอยบทองเขา ลดไหลและคอลงมาเพอไลลมในปอดออก สดทายควรใหนกกฬาพยายามหดทองเขาอกเพอไลลมทยงเหลออยใหออกมาใหหมด ควรเนนดวยวาใหนกกฬาปลอยกลามเนอทงหมดตามสบายหลงจากไลลมหายใจออกจนหมดแลว

เมอนกกฬาสามารถหายใจไดอยางถกวธแลว ควรใหนกกฬาฝกหายใจแบบนอยางนอย 30-40 ครง ตอวน ใหนกกฬาพยายามสรางความเคยชนในการฝกการหายใจกบการท ากจกรรม

168

ในชวตประจ าวนใหหายใจเขาและออกตามขนตอนทกครงทดมน าหรอรบประทานอาหาร ดนาฬกา หยบหนงสอขนมาอานกอนเลนกฬา กอนการทดสอบ เปนตน (จรลพงษ สาหรายทอง, 2551)

เทคนคการสะกดจต (Hypnosis)

ชวนชม บ ารงเสนา (2546) กลาววา การสะกดจตเปนเรองทเกยวของกบกระบวนการท างานในจตใตส านก (Subconscious mind) เปนการใสขอมลบางอยางลงไปเกบบนทกไวในจตใตส านก เพอแกไขปญหาบางอยางของบคคลเชนปญหาบคลกภาพ ปญหาสขภาพ เปนตน

ศลปชย สวรรณธาดา (2548) กลาววาการสะกดจต คอสภาวะทางจตสรระของการจดจอ อยางตอเนองในระดบหนง การสะกดจตสามารถน ามาประยกตใชในหลายแนวทางในสวนทเกยวของ ทางการแพทย อยางเชน จตวทยาบ าบด สะกดจตบ าบด ทนตรกษ และอนๆ อก ในสวนทไมเกยวกบการแพทย การสะกดจตยงมสวนเกยวเนองในเรองของการศกษาทางการกฬา ไปจนถงความสามารถทางการสรางสรรค

พงศปกรณ พชตฉตรธนา (2549) การสะกดจตคอสภาวะของจตทถกท าใหเคลบเคลม เขาไปอยในภวงคกงหลบกงตน เพอปรบเปลยนขอมลบางอยางในจตใจ โดยมเปาหมายเพอการแกไขปญหาบางอยางใน ตวบคคลทถกสะกดจตซงเปนศาสตรทสามารถพสจนและทดลองใหเหนจรงไดภวงคของการเขาไปสการ ถกสะกดจตมหลายระดบดงตอไปน

1. ภวงคทออนมาก ผถกสะกดจะคลายความตงเครยดเทานน มการรบรและรสกตวเหมอนปกต ทกอยาง

2. ภวงคอยางออน เรมเขาสภวงคมากขน ผถกสะกดจะลมตาไมขน การหายใจจะชาและลก 3. ภวงคปานกลาง ผถกสะกดจตจะปดตาสนท อาจมอาการชาเฉพาะท ความจ าบางสวนอาจ

เลอนราง 4. ภวงคชนลก ผถกสะกดจะลมเหตการณทกอยาง กลามเนออาจเกรงหรอคลายตามค าสงของ

นกสะกดจต มอาการชาเกดขนได ภวงคชนนมประโยชนในการรกษาโรคบางชนดได ประโยชนของเทคนคการสะกดจต ศลปชย สวรรณธาดา (2548) กลาววา มการวจยทพดถงการน าการสะกดจตมาใชในการกฬามากมาย

ซงน ามาสรปความเฉพาะบางสวนในทน คอ 1. มการกลาวถงการทดสอบทางดานกรฑา ทใชการสะกดจตชวยในการเพมความสามารถของนกกฬา

และสรปผลวามผลดขนโดยรวม 2. มการกลาวถงนกกฬาบางคนทไมสามารถใชความสามารถของตวเองไดเตมศกยภาพสงสดทมอย

ทงจากเรองทเกยวกบการใชกลามเนอและความอดทนของจตใจ เมอครฝกใชการสะกดจตเขาชวยจะท าใหนกกฬานนสามารถใชศกยภาพของตวเองไดมากขน

3. การสะกดจตยงท าใหมประสทธภาพดขนใน อตราการหายใจ การไหลเวยนของโลหต จนถงการท างานของเมทาโบลค (Metabolic) ทดขนในการออกก าลงกายของนกกฬา

4. ความพยายามและมงมนของนกกฬากถกบนทกไววาสามารถควบคมไดดขนขณะออกก าลงกายของนกกฬา เมอใชการสะกดจตเขาชวย นอกจากนยงสงเกตถงความเปลยนแปลงในการตอบสนองทางสรระทดขนของนกกฬาทใชการสะกดจตเขาชวยการสะกดจตชวยระงบความตนเตน (Zone of Anxiety) และชวยก าหนดเปาหมายของนกกฬาอยางสมเหตสมผล (Ideal Performance State) ในการวจยพบวา นกกฬาสวนใหญ

169

จะใชความสามารถของตวเองไดสงสดเมอความตนเตนลดลง ต าสด ขณะเดยวกนระดบความตนเตนทมากขน กมผลสรปวาการลดความตนเตนของนกกฬาเลนได ดขน

การสะกดจตเพอลดความเจบปวด เปนทยอมรบ อยางกวางขวาง เปนททราบกนดวา ความเจบปวดจรงๆ แลวจะมากหรอนอยขนกบประสบการณทางจตวทยาของแตละคน การสะกดจตสามารถบรรเทา ความเจบปวดได มหลายวธทใชเพอลดความ เจบปวด วธการสวนใหญมกใชการผอนคลายกลามเนอควบคไปกบการจนตนาการเพอลดความวตกทเกดจากความเจบปวด การสะกดจตใชชวยในการลดความเจบปวด บนเอวจากการตเทนนส ขอเทา แพลง ปวดกลามเนอ ปวดขอเทาและสนเทา ฯลฯ

นอกจากนน การสะกดจตชวยในขบวนการเรยนร การออกก าลงกายควบคการสะกดจต ชวยเพมทกษะ ไดเรวขน การจดจ าและการเรยนรใชเวลานอยลง เมอใชขบวนการสะกดจตเขาชวย นกกฬาสามารถใชการสะกดจตชวยทงดานสรระและจตใจ ความผดพลาดในการเลนกฬาจะลดลงดวยเชนกนทายทสด การสะกดจตมผลในการกฬาและจตวทยาเปนอยางมาก อยางไรกตามผทจะท าการสะกดจตจะตองเปนบคคลทมความรจรงในเรองการสะกดจต

วธการสะกดจตตวเอง สบสาย บญวระบตร (2541) กลาวถงการสะกดจตตวเองนนมความสมพนธกบความสามารถในการ

เลนกฬา โดยมวธการปฏบตดงตอไปน 1. ผถกสะกดจตอยในลกษณะผอนคลาย และอยในภาวะงวงนอน 2. ผถกสะกดจตเปดรบคาแนะน า 3. ผถกสะกดจตยอมรบวามการเปลยนแปลงเรองการระวงตนและความรสก ซงหากไดรบการแนะน า

ทเปนไปในทางลบอาจท าใหเกดผลเสยเทาๆ กบผลด เทคนคไบโอฟดแบค (Biofeedback)

สบสาย บญวรบตร (2541) ไดกลาวไววา โดยปกตมกมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาโดยอตโนมตเมอเกดความกดดน หรอเมอมแรงกระตนเกน ซงเมอมเหตการณนนยอมท าใหการควบคมตนเองเปนไปไดยาก จงเกดวธการตรวจสอบและควบคมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาทเปนอตโนมตนขน เรยกวา ไบโอฟดแบค (Biofeedback)

ไบโอฟดแบค (Biofeedback) เปนการใชไฟฟาเพอชวยในการวดการเปลยนแปลงภายในรางกาย เครองมอไฟฟาเหลาน คอ เครองชวยใหเกดการรบรการเปลยนแปลงในรางกายตนเองโดยอาจแสดงออกมาเปนภาพหรอเสยง ดงนน ไบโอฟดแบค จงเปนการใหผลยอนกลบแกผถกทดสอบ เพอใหทราบถง การเปลยนแปลงทางสรระ ทเกยวของกบความคด ความตงใจ และการรวบรวมสมาธ ซงประกอบดวย คลนไฟฟาหวใจ (Electrocardiograms) คลนไฟฟากลามเนอ (Electromyograms) คลนไฟฟาสมอง (Electroencephalograms) อตราการผอนคลายของหวใจ (Heart Rate Variability) ความตานทานกระแสไฟฟา (Galvanie Skin Response) อณหภมรางกาย (Body Temperature) อตราการเตนหวใจ (Heart Rate) เทคนคออโตจนค (Autogenic Training)

เทคนคออโตจนคเปนเทคนคทผฝกสามารถผอนคลายไดโดยหลกทวา “จตเปนนาย กายเปนบาว” ใชใจสงหรอบอกกบตวเองดวยค าพดงายๆ แตจะไดผลถงการผอนคลายในระดบจตใตสานก ค าสงทใชจะเนนให

170

สวนตางๆ ของรางกายรสก “หนกและอน” เนองจากในภาวะเครยดกลามเนอจะเกรงตวตดตอกนจนลาท าใหรสกชาๆ หนาๆ แตเบา และหลอดเลอดบรเวณสวนปลายทหดเลกลง ท าใหเลอดไปเลยงนอยลงท าใหรสกเยน การบอกตวเองเปนการสงจตไปสกาย ท าใหรางกายสวนตางๆ รบรถงความรสกหนกและอนขนจงเปนการชวยคลายเครยดไดเปนอยางด นอกจากนยงชวยท าใหอวยวะตางๆ ในรางกายท างานดขน (ประทกษ ลขตเลอสรวง, 2545)

ซงสอดคลองกบ สบสาย บญวรบตร (2541) ไดกลาววา การฝกเทคนคออโตจนค (Autogenic) หมายถงการจดการควบคมตน (Self- Generated) โดยการใชค าพดและการนกภาพ (Verbal and visual techniques) บนหลกการการตอบสนองทางจตสรรวทยา (Psycholphysiogical Principle) มกเปนไปตามเงอนไขของการพดหรอการคดของบคคลนน ซงหมายความวาการมงความคด หรอวางเงอนไขความคดอยางใดอยางหนง มกท าใหเกดการตอบสนองทางสรระ ดงนน การฝกแบบออโตจนค จงเปนการผอนคลายกลามเนอ ทเนนใหมการตอบสนองทางรางกาย

สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย (2542) กลาววาเทคนคออโตจนค เปนวธการควบคมระบบรางกาย ลดความเครยด ความวตกกงวลใหนอยลง และเพมสมาธใหแนวแนในการแสดงความสามารถในการแขงขนกฬา โดยอาศยหลกการสรางความรสกใหเกดขนกบตนเอง วธการนเปนการสรางความรสกส าหรบตนเปนการแนะน าตนเอง เพอเปลยนแปลงการตอบสนองของรางกาย ทาใหเกดการผอนคลายและมสมาธ

171

วธการฝกเทคนคออโตจนค ในการฝกแบบออโตจนค ควรจดเตรยมวธการในการฝก ดงน การจดทาทางในการฝก 1. ใหนกกฬาอยในทาทสบาย ผอนคลายทสด โดยเฉพาะสวนคอ และหลง ทานอนหงาย โดยการนอนราบกบพน แขน ขา แยกเลกนอยในทาทผอนคลาย สบายทสด มหมอน

หรอผารองทใตคอได หงายฝามอขน ทานง ใหนงบนเกาอทรองรบสะโพก และตนขา โดยทขาสวนลางพกสบาย รวมทงมพนกสงเพอรองรบ

คอ และหลง ในทาทพงสบาย มทวางแขน เพอใหแขนอยในทาทสบาย ผอนคลายทสด 2. การฝกสมาธ โดยมงความสนใจทลมหายใจ เขา- ออก การหายใจลกๆ 3. ใหนกกฬาเกรง และคลายกลามเนอมดตางๆ ทวรางกาย เพอใหเกดการผอนคลายกลามเนอ 4. ใหนกกฬามสมาธ และความรสกผอนคลายทสวนระยางค (แขน ขา) โดยการผานความรสกทางจต

สรรวทยา (Psychophysiologic Principle) โดยผาน 6 ระดบ ดงน ระดบท 1. ความรสกหนก (Sense of heaviness) โดยใชคาพดชาๆ “แขนขวารสกหนก” แขนซาย

รสกหนก” “แขนทง 2 ขางรสกหนก” “ขาขวารสกหนก” “ขาซายรสกหนก” “ขาทง 2 ขางรสกหนก” “แขนและขารสกหนก”

ระดบท 2. ความรสกอบอน (Warmth) โดยใชค าพดอยางเดยวกบความรสกหนก แตเปลยนจากความรสกหนกเปนความรสกอน “แขนขวารสกอน” “แขนซายรสกอน” “แขนทง 2 ขางรสกอน” “ขาขวารสกอน” “ขาซายรสกอน” “ขาทง 2 ขางรสกอน” “แขนและขาทง 2 ขางรสกอน รสกสบาย”

ระดบท 3. การควบคมการเตนของหวใจ (Heart Beat) โดยใชคาพดชา 4-5 ครง วา “หวใจของฉนสงบและเตนเปนปกต”

ระดบท 4. การก าหนดลมหายใจ (Respiration) โดยใชค าพดชาๆ 4-5 ครง วา “การหายใจของฉนสงบและผอนคลาย”

ระดบท 5. ความรสกอบอนททอง (Solar Plexus) โดยใชค าพดชาๆ 4-5 ครง วา “ทองของฉนรสกรอน”

ระดบท 6. ความเยนทหนาผาก (Forehead) โดยใชค าพดชา 4- 5 ครงวา “หนาผากของฉนรสกเยน” (สบสาย บญวรบตร. 2541)

ประโยชนของเทคนคออโตจนค สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย (2542) กลาววา การฝกการสรางความรสกใหตนเองน

เปรยบเสมอนแหลงพกทสขสงบ ทามกลางความวนวายของจตใจในกจวตรประจ าวน เปนการพกผอนหยอนใจ ลดความเครยด ชวยเสรมสรางใหนกกฬามความพรอมทางจตทจะมงมนเขาแขงขน และแสดงความสามารถ ขนสงสด ในการแขงขนกฬา คอ เปาหมายแหงความส าเรจของนกกฬาและเพอความเปนเลศทางการกฬา

การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใช

จากขอมลทไดกลาวมาขางตนพบวา การใชเทคนคทางจตวทยาการกฬานนมดวยกนหลากหลายเทคนค เชน เทคนคการจนตภาพ เทคนคการรวบรวมสมาธ เทคนคการควบคมลมหายใจ เทคนคการ ผอนคลายกลามเนอ เปนตน เพอผอนคลายความเครยดและความวตกกงวล ซงมผลตอการแสดงความสามารถของนกกฬา แตการน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใชนน นกกฬาไมไดใชเทคนคใดเทคนคหนง

172

เพยงอยางเดยว ซงการใชเทคนคทางจตวทยาการกฬา ยงตองค านงถงความเหมาะสมของชนดความเครยดและความวตกกงวลในนกกฬาคนแตละคน นอกจากน การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใช ยงขนอยกบสถานการณ หรอชวงเวลาตางๆ ดงตอไปน

1) กอนการแขงขน 1 คน นกกฬาจะเกดความตนเตน ความวตกกงวล ความเครยด ทงทางกายและทางจตใจ ซงมผลทาใหนกกฬาพกผอนไมเพยงพอ นอนไมหลบ และอาจจะสงผลถงความสามารถของนกกฬา การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใชกอนการแขงขน 1 คน จะเนนไปทการผอนคลายทงทางรางกายและจตใจ เชน เทคนคการผอนคลายแบบจนตภาพ เทคนคการรวบรวมสมาธ เทคนคออโตจนค เทคนคไบโอฟดแบค เทคนคการสะกดจต เปนตน จะเหนไดวาเทคนคทไดกลาวมาขางตนน เปนเทคนคทตองใชเวลามากและใชสถานททมความเปนสวนตว ไมมสงรบกวน หรอตองใชเครองมอในการปฏบตเทคนคทางจตวทยาการกฬานนๆ

2) กอนการแขงขน 1 ชวโมง เทคนคทใชจะเนนทความสบายใจ การจดล าดบความคด และการกระตนตวเอง โดยวธการทนกกฬาใชจะใชทงพธกรรมทางศาสนา วธการทว ๆ ในชวตประจ าวนและ เทคนคทางจตวทยาการกฬา เชน เทคนคการหยดคดและพดกบตนเอง เทคนคการรวบรวมสมาธ เทคนคการควบคมลมหายใจ เทคนคการผอนคลายกลามเนอ เปนตน

3) ขณะแขงขน เทคนคทางจตวทยาการกฬาทนกกฬาน ามาใชในขณะแขงขน จะเปนเทคนคทชวยใหนกกฬาแสดงความสามารถไดสงสด เชน เทคนคผอนคลายกลามเนอ เทคนคการควบคมลมหายใจ เทคนค การหยดคดและพดกบตนเอง เทคนคการจนตภาพ เปนตน

การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใชนน นกกฬาจ าเปนทจะตองฝกฝนสม าเสมอจนเกด ความช านาญ ดงท พชต เมองนาโพธ (2551) ไดกลาววา เคยไดยนคาวาหมสนามจรง สงหสนามซอมไหมครบ

เพราะจตใจของนกกฬายงฝกฝนไมมากพอ เมอลงสนามแขงจรงความตนเตน แรงเชยร ความคาดหวง รางวลลอใจ กดดนกอรางเปน ความเครยด เมอถงเวลาแขงจรงจงท าผลงานไดไมไดดเทาซอม

สรป ประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬาแบงเปน 2 ประเภท คอ การฝกแบบจตสกาย หรอ

จตคมกาย (Cognitive Techniques หรอ Mind to Muscle) และการฝกแบบกายเพอจต หรอการคมจต (Arousal Control หรอ Muscle to Mind) โดยการฝกแบบจตสกายหรอจตคมกาย เปนวธการจดปรบกระบวนการความคด ซงมผลตออารมณ ความรสก และแรงจงใจในการกระท า ซงแนนอนทสดมผลตอความสามารถในการเลนกฬานนเอง โดยการฝกแบบจตสกาย ประกอบดวย นกภาพหรอการสราง จนตภาพ การรวบรวมสมาธ การพดกบตวเอง และการก าหนดเปาหมาย และการฝกกายเพอจตหรอกายคมจต เปนการสรางสมดลทางสรรวทยา (Physiological Self- Regulation) เมอมแรงกระตนสง จนเกดเปนความกดดนและ ความวตกกงวล มกเกดการเปลยนแปลงทางสรระ เชน หวใจเตนเรว กลามเนอเครยดเกรง สมาธและ ความตงใจเสยไป ดงนนวธการควบคมแรงกระตนทเกดจากการเปลยนแปลงทางสรระใหมระดบทเหมาะสม วธการเหลาน เพอใหการเลนเปนไปไดอยางมประสทธภาพ โดยการฝกแบบกายคมจต ประกอบดวย การผอนคลายกลามเนอ, การก าหนดและควบคมลมหายใจ การรวบรวมสมาธ การกระตน การสะกดจต ไบโอฟดแบค ออโตจนค เปนตน

สมมตฐานการจบค (Matching Hypothesis) กคอ การจดคทเหมาะสมระหวางชนดของความเครยดกบเทคนคในการจดการกบความเครยดนนเอง ความเครยดทางกายภาพกจะเขาคกบการผอนคลายทาง

173

กายภาพหรอวธการผอนคลายกลามเนอทงหลาย สวนความเครยดทางดานจตใจ กจะเขาคกบการผอนคลายทางจตใจนนเอง

การใชเทคนคทางจตวทยาการกฬานนมดวยกนหลากหลายเทคนค เชน เทคนคการจนตภาพ เทคนคการรวบรวมสมาธ เทคนคการควบคมลมหายใจ เทคนคการผอนคลายกลามเนอ เปนตน เพอผอนคลายความเครยดและความวตกกงวล ซงมผลตอการแสดงความสามารถของนกกฬา แตการน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใชนน นกกฬาไมไดใชเทคนคใดเทคนคหนงเพยงอยางเดยว ซงการใชเทคนคทางจตวทยาการกฬา ยงตองค านงถงความเหมาะสมของชนดความเครยดและความวตกกงวลในนกกฬาคนแตละคน นอกจากน การน าเทคนคทางจตวทยาการกฬาไปใช ยงขนอยกบสถานการณ หรอชวงเวลาตางๆ ค าถามทายบทท 10

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงระบและอธบายถงประเภทของการฝกเทคนคทางจตวทยาการกฬา 2. จงยกตวอยางพรอมทงอธบายถงเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ อยางนอย 2 เทคนค 3. จงอธบายถงวธการน าเทคนคการฝกทางจตวทยาการกฬาตางๆ ไปใชในสถานการณจรงทางการ

กฬา

174

เอกสารอางอง

จรลพงษ สาหรายทอง. 2551. ผลการฝกดวยโปรแกรมการฝกยงประตบาสเกตบอลควบคกบการฝก จนตภาพและการฝกควบคมการหายใจ ทมตอความแมนยาในการยงประตบาสเกตบอล 3 คะแนน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ชวนชม บ ารงเสนา. 2546. มหศจรรยการสงจตเพอบ าบดและเพมศกยภาพ. สงขลา : โรงพมพชานเมอง. ชศกด พฒนมนตร. 2546. จตวทยาการกฬาและการน าไปใช. สารวทยาศาสตรการกฬา. 4(43) : 14-15. ธนะรตน หงสเจรญ. 2539. เทคนคการสอน: การจดการแขงขน แบดมนตน. กรงเทพมหานคร :

ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ธวชชย มศร. 2542. ผลของการฝกดวยการสรางจนตภาพและการก าหนดเปาหมายทมตอความแมนย าใน

การโยนโทษบาสเกตบอล. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร. ประทกษ ลขตเลอสรวง. 2545. เทคนคการคลายเครยดฉกเฉน. (ออนไลน). แหลงทมา

http://www.vichaiyut.co.th/jul/22_02-2545/22_02_2545_p62-65.pdf พงศปกรณ พชตฉตรธนา. 2549. สะกดจตบ าบด. ปรญญานพนธ วท.ม (จตวทยาการใหค าปรกษา).

กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยรามค าแหง. ถายเอกสาร. พชต เมองนาโพธ. 2542. “การจดการกบความเครยด”. ในเอกสารประกอบการบรรยาย การอบรมเชง

ปฎบตการวทยาศาสตรการกฬา : กรมพลศกษา กระทรวงศกษาธการ. ______ . 2545. สมรรถภาพทางจต. จลสารกฬา. (กรกฎาคม) : 13. ______ . 2551. จตวทยาการกฬา เทคนคการเอาชนะ นกกฬาไทยยงไมคอยม. (ออนไลน). แหลงทมา

http://pe.swu.ac.th/cms/index.php?option=com_content&view ศลปะชย สวรรณธาดา. 2533. การเรยนรทกษะการเคลอนไหวทฤษฎและปฏบตการ. กรงเทพฯ : ภาควชา

พลศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. _____ . 2548. การสะกดจตกบการกฬา. (ออนไลน). แหลงทมา

http://www.thaihypno.com/doc/window.php?topicid=74 สมบต กาญจนกจ; และสมหญง จนทรไทย. 2542. จตวทยาการกฬา แนวคด ทฤษฎ สภาคปฏบต.

กรงเทพฯ : จฬาภรณมหาวทยาลย. สบสาย บญวรบตร. (2541). จตวทยาการกฬา. ชลบร : ชลบรการพมพ. ______ . 2542. จตวทยาการกฬา. เอกสารประกอบการบรรยาย ในการอบรมเชงปฏบตการวทยาศาสตร

การกฬา เรอง การพฒนาวทยาศาสตรการกฬาเพอเตรยมพรอมเขาสศตวรรษท 21. โรงแรมสยามอนเตอรคอนตเนนตล และโรงแรมโซลทวนทาวเวอร กรงเทพมหานคร, 2-6 สงหาคม.

สปราณ ขวญบญจนทร. 2541. จตวทยาการกฬา.กรงเทพฯ : ไทยวฒนาการพมพ. สพตร สมาหโต. 2546. จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนและนกกฬา. สารวทยาศาสตรการกฬา. 1, 35 (มนาคม) : 11-17.

Edward Maupin. 2001. Concentration and Hypnosis. (Online). Available: http://www.geocities.com/seaoutsiders/sakodjid1.htm

Goldberg, A. 2002. Improve mental toughness focus concentration : Sport Psychologist Dr Alan Goldberg. The Sportcoach.com. (Online).

175

Locke, E.A. and Latham, G.P. 1985. The Application of Goal Setting to Sport. Journal of Sports Psychology. 1985. 7 : 205 – 222.

176

177

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 11 จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา (Sport Psychology for Coaches)

หวขอเนอหา

1. บทบาทของผฝกสอนกฬา 2. การจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงค 3. ขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 4. สาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 5. แนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงบทบาทของผฝกสอนกฬา 2. เพอใหนกศกษาทราบถงพฤตกรรมทไมพงประสงค 3. เพอใหนกศกษาทราบถงขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 4. เพอใหนกศกษาทราบถงสาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบ

นกกฬา 5. เพอใหนกศกษาทราบถงแนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถระบบทบาทของผฝกสอนกฬา 2. นกศกษาสามารถระบพฤตกรรมทไมพงประสงค 3. นกศกษาสามารถระบขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 4. นกศกษาสามารถระบสาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 5. นกศกษาสามารถอธบายแนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

กจกรรมการเรยนการสอน

1. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบจตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา 2. น าเขาสบทเรยนดวยการสนทนาเรองทเกยวของกบจตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบจตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

สอการสอน

1. คลปวดทศนเกยวกบจตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 11 จตวทยาการกฬาส าหรบ

ผฝกสอนกฬา 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 11

178

การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

179

บทท 11 จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนกฬา (Sport Psychology for Coaches)

ผฝกสอนกฬา คอ ผท าหนาทในการควบคมและจดระบบการฝกซอมเพอท าใหนกกฬาเกดการพฒนา

ทกษะกฬาสมรรถภาพทางกาย และสมรรถภาพทางจตสงสด เปรยบเสมอนผน าของนกกฬา ดงนนผฝกสอนกฬาควรมภาวะผน าทดเพอน านกกฬาไปสเปาหมายทตองการได การจะเปนผน าทดตองอาศยทงศาสตรและศลป ตองมการหลอหลอมสงสม และผานกระบวนการพฒนาตนเองอยางตอเนอง โดยลกษณะทพบเหนไดในผทมภาวะผน าคอ การคด พด และท า แลวคนอนเชอถอภาวะผน าไมวาจะอยในสถานการณใดกตามตองมความรบางอยางในทกอยาง หรอรทกอยางในบางอยาง “Know something in everything” หรอ “Know everything in something “สามารถน าไปใชไดในทกวชาชพซงมการกลาวกนวาในชวตของคนๆ หนงสามารถเปลยนแปลงอะไรได ท าอะไรไดส าเรจ คอ รอยละ 80 เกดจากภาวะผน า และอกรอยละ 20 เกดจากวชาการ หรอเรยกวา กฎ 80 : 20 (Pareto’ s Law)

ภาวะผน าสามารถสรางไดจากการเรยนรผสมผสานกบการแสวงหาประสบการณ อาจไมมสตรตายตวแตตองเหนสถานการณสามารถปรบตวเปลยนสถานการณใหเปนประโยชนไดหรอหากบางคนมโอกาส ท าความเขาใจกบการเตรยมพรอมรบกบภาวะผน ายอมถอเปนโอกาสดในการพฒนาตนเองอกทางหนง ดงนนหากกลาวถงบทบาทของผฝกสอนกฬาคงหนไมพนทตองแสดงภาวะของผน าใหถกตองปญหาการใชจตวทยาการกฬาของประเทศไทยมอยในระดบคอนขางสง มความเกยวของกบงบประมาณทมจ ากด การขาดแคลน ผทไมมประสบการณและพบวาผฝกสอนกฬาขาดความรในการประยกตใชเทคนคเกยวกบการฝกทกษะ ทางจตใจรวมทงนกกฬาบางคนไมเหนถงความจ าเปนของการฝกฝนทางจตใจและคดวาการฝกจตใจท าใหเสยเวลาในการฝกซอมทกษะกฬา ซงเปนผลมาจากการหลอหลอมทไมถกตองหรอไมไดถกหลอหลอมมาตงแตเรมเลนกฬา ท าใหนกกฬาไมทราบวาสงเหลานนมประโยชนอยางไรตอตนเอง (ฉตรกมล, 2547)

การเปนผฝกสอนกฬาทด ตองมความสามารถในการน าทมหรอนกกฬาของตนเองไปสเปาหมายสงสดได และตองมความสามารถในการจดการปญหาทอาจเกดขนไดในทกสถานการณ อาจไมใชเรองงายนกในบทบาทหนาทซงตองรบผดชอบแตหากมความเขาใจลกษณะความแตกตางของนกกฬาแตละบคคลอยางดแลวปญหาทกอยางจะสามารถจดการแกไขไดโดยงาย เราอาจไดยนค าพดเหลานมาบาง เชน “ฉนไมสามารถท าได นนไมใชฉน” “ทกอยางอยทการตดสนใจของฉน” ค าพดเหลานมกมาจากผฝกสอนกฬาทมประสทธภาพในการท างานนอย แตหากเคยไดยนค าพด เชน “ฉนจะเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอนสยเหลานนใหได” “ฉนท าได ไมดพอดงนนฉนจะขอความรวมมอกบผทมความสามารถเฉพาะทางมาท าให” ค าพดเหลานจะเกดขนกบ ผฝกสอนกฬาทรจกขอดและขอจ ากดของตนเอง บางครงผฝกสอนกฬาอาจตองหาเวลาและโอกาสในการพฒนาตนเอง เชน การอานหนงสอ การฝกอบรมเชงปฏบตการ การสมมนาตางๆ เพอเปนแนวทางในการพฒนาทกษะส าหรบการดแลและใหค าปรกษากบนกกฬา หรอปรกษาหารอกบนกจตวทยาการกฬา นกวชาการทมความรความสามารถ ผฝกสอนกฬาทมประสบการณ และนกวจยทางการกฬาเพอเพม ขดความสามารถของนกกฬา โดยสรปผฝกสอนกฬาทดตองสามารถรบรบทบาทหนาทของตนเองตามสภาพความเปนจรงได

180

บทบาทของผฝกสอนกฬา ผฝกสอนกฬา มลกษณะการท างานทผสมผสานบทบาทหนาทหลายอยางดวยกน คอ 1. ผน า ในสถานการณทางการกฬานนเมอสมาชกในทมตองการบรรลเปาหมายทรวมกนก าหนดไว

จงจ าเปนตองมผท าหนาทเปนผน า ดงนนผฝกสอนกฬาจงมหนาทในการสวมบทบาทเปนผน าทมทตองแสดงความนาเชอถอในการน าทมไปยงเปาหมายนน เชน ผฝกสอนกฬาทมประสทธภาพควรตองเปนผทม ความรบผดชอบในทกสถานการณแมในยามททมประสบความลมเหลวตองสามารถใหค าชแนะกบนกกฬาของตนเองไดทงในระหวางการฝกซอมและการแขงขน ตองมความสามารถในการคดเทคนคหรอกศโลบายในการวางแผนการเลนและมการสอสารทดทงในชวงกอนการแขงขนระหวางการแขงขน และหลงการแขงขน

2. ผตาม ผฝกสอนกฬาทดตองรชวงจงหวะเวลาทเหมาะสมวาชวงใดไมควรเปนผน า ซงชวงทไมไดเปนผน ากควรเปนผตามทด เพราะผฝกสอนกฬาควรมความสามารถในการรบฟง เคารพการตดสนใจ และรบรความรสกหรอความตองการของนกกฬาอยางจรงใจ

3. คร ผฝกสอนกฬาทมประสทธภาพ คอ ผถายทอดความรไดด หรอกลาวไดวา ผฝกสอนกฬาทด คอ “ครทด” นนเอง ผฝกสอนกฬาตองมความสามารถในการเรยนรและพฒนาทกษะกฬาได ท าใหนกกฬาพฒนาความคดสรางสรรคและสรางความเชอมนในตนเอง และสามารถประสบความส าเรจได สวนหนงของกระบวนการศกษาในการกฬา คอ การสอนนกกฬาใหมความสามารถในการคดอยางอสระ ซงผฝกสอนกฬา มหนาทเพยงเปนผใหค าแนะน าและตอบสนองตอความคดทสรางสรรคของนกกฬาโดยไมคาดหวงตอการกระท าทตรงกนขามกบสงทนกกฬาตองการ ผฝกสอนกฬาตองมความรเกยวกบทกษะและกศโลบายในการเลนกฬา และสงส าคญผฝกสอนกฬาตองมความสามารถเกยวกบการสอสารหรอมรปแบบการสอนทสามารถสอใหนกกฬาเขาใจ

4. ตวแบบ หมายถงมาตรฐานหรอการแสดงตวอยางเพอใหไดขอมลหรอใหเหนภาพเพอแสดง การเปรยบเทยบ ผฝกสอนกฬามกเปนผทนกกฬายดถอเปนตวแบบ เพราะในการสอนทกษะกฬาตางๆ ผฝกสอนกฬาตองท าตวอยางใหดเพอใหนกกฬาปฏบตตามหรอแมแตแนวทางการด าเนนชวต ดงนนผฝกสอนกฬาควรตระหนกวาการกระท าทกอยางของตนเองมผลตอการปฏบตตามของนกกฬาดวยบทบาททมผลตอการลดความนาเชอถอของผฝกสอนกฬา เชน การตดสรา การใชยาทผดกฎหมาย และความตองการใหนกกฬาท าทกอยางถกตองรอยเปอรเซนต การไมรกษามาตรฐานในการดแลนกกฬาแตละคน สงเหลานลวนสงผลตอการลดความนาเชอถอและท าใหนกกฬาสญเสยความเชอมนในตวผฝกสอนกฬาได

5. นกจตวทยาหรอผใหค าปรกษา ผฝกสอนกฬาเปนผทมความใกลชดกบนกกฬาและควรตองเขาถงความรสกและความตองการของนกกฬา ตองสามารถรบฟงและตอบสนองความตองการของนกกฬาได ดงนน ผฝกสอนตองไมมทาทหรอวธการอนใดทสงผลตอความคดหรอความรสกของนกกฬาใหเกดขนทางลบโดยตองมความรความสามารถขนพนฐานในการน าเทคนคการใหค าปรกษาไปใชกบนกกฬาของตนเอง

6. ตวแทนของพอแม นกกฬาตองการใครสกคนทสามารถดแลและมความส าคญตอชวตพวกเขา ดงนนจงตองการความรกและความเอาใจใสอยางมากจากใครสกคนทมอยจรง บทบาทของผฝกสอนกฬามใชการเปนพอแมแตเปนลกษณะการดแลเอาใจใสทมเปาหมายเหมอนกบเปนพอแมเทานน คอ การใหความรกความเขาใจ เอาใจใสและดแลนกกฬาของตนเปรยบเสมอนเปนลกของตนเอง บางครงผฝกสอนกฬาอาจตองใหการดแลนกกฬาทไมใชเพยงแตในสนามฝกซอมหรอสนามแขงขนเทานน หากนกกฬามปญหาในการเรยนหนงสอ มปญหากบเพอนหรอเรองอนใดกตาม ผฝกสอนกฬาตองแสดงบทบาทในการชวยเหลอเพอมงหวงใหนกกฬาเกดพฤตกรรมทดในอนาคตตอไป

181

หลกการเกดพฤตกรรม การท าความเขาใจกบหลกของพฤตกรรมเปนสงทผฝกสอนกฬาตองเรยนรและเขาใจ มค ากลาวทวา

ผฝกสอนกฬาทประสบความส าเรจคอผทท าหนาทเปนนกจตวทยาการกฬาทด เพราะองคความรเกยวกบจตวทยาการกฬาเปนการอธบายพฤตกรรมของบคคลซงลวนมาจากความคดและความรสกทอยภายในตวบคคลนน ดงนนความสามารถในการท าความเขาใจและปรบพฤตกรรมของนกกฬาไดจงเปนสงจ าเปนซงประเดนหลกทควรค านงถงในการท าหนาทผฝกสอนกฬาใหมประสทธภาพ คอ การท าหนาทเปนผสอสารทด โดยเปาหมายของการสอสาร คอ การท าความเขาใจรวมกนระหวางผสงและผรบขาวสาร ผฝกสอนกฬาตองสามารถสรางแรงจงใจและจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกกฬาได โดยแนวทางการจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกกฬา ประกอบดวย การเปนผสอสารทด การสรางแรงจงใจใหนกกฬา และการท าใหนกกฬารสกสนกกบการเลนกฬา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

การจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงค

พฤตกรรมทพงประสงค หมายถง พฤตกรรมทสมวย สมอาย ถกกาลเทศะ เหมาะสมสอดคลองกบสถานการณ สงเสรมการเรยนรและการเขาสงคมไมมพฤตกรรมทท ารายตนเองและผอน สามารถด าเนนชวตประจ าวนตามปกตได ซงมความหมายตรงขามกบพฤตกรรมทไมพงประสงค ซงหมายถงพฤตกรรมท ไมสมวยไมสมอายไมถกกาลเทศะ ไมเขากบสถานการณ ขดขวางการเรยนรและการเขาสงคม โดยเฉพาะพฤตกรรมการท ารายตนเองและผอน ท าใหไมสามารถด าเนนชวตประจ าวนตามปกตได เทคนคการจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงค มอยหลายวธการซงประกอบดวย การลงโทษ เชน การด การไมใหสงของหรอไมใหท ากจกรรมทชอบ การเพกเฉย การใหของหรอใหท าพฤตกรรมทไมชอบ การจบลอค การปดตา การต การใหท าพฤตกรรมทสงคมยอมรบ การขยายเวลาในการสอนใหนานขน เพอไมใหมเวลาไปท าพฤตกรรมท ไมพงประสงค การเบยงเบนความสนใจ เปนตน ซงในสถานการณทางการกฬา สงทน ามาใชในการจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงคทางการกฬาและเกดประโยชนสงสด คอ การเปนผสอสารทด การสรางแรงจงใจใหนกกฬา การสรางความสนกสนานใหนกกฬา การสรางความรสกวาตนเองมคณคา ซงเปนวธการแกปญหาทมความยงยนมากกวาการลงโทษดวยวธรนแรง โดยมวธการดงตอไปน

1. การเปนผสอสารทด มสงทควรค านง 3 ประการ คอ 1.1 ผสงและผรบขอความ การเปนผพดทดเปนสงส าคญ แตการเปนผฟงทดเปนสงส าคญกวา

เพราะหากมทกษะการพดทดเพยงอยางเดยวโดยไมมความสามารถในการรบฟงยอมกอใหเก ดการสญเสยโอกาสในการรบฟงปญหาอปสรรคทเกดขนจรง ดงนนควรมการพฒนาทกษะการฟงควบคไปกบทกษะการพด โดยผฝกสอนตองใหความสนใจขณะมการสนทนา พยายามหลกเลยงการขดจงหวะการพด การแสดงออก ทางอารมณทเหมาะสมกบความหมายทนกกฬาสอออกมา เชนเมอพดถงสงทดสงทถกตอง สงทมความสข ควรแสดงอาการยมรบ ผนวกกบการแสดงความเขาใจหรอความเหนใจผานทางสายตารวมดวย จากค ากลาวทวา “ดวงตาเปนหนาตางของหวใจ” จงเปนสงทเปนจรงเสมอมาเพราะแววตาทเปลงประกายออกมาสามารถสะกดความรสกของคสนทนาไดเสมอ ท าใหรบรวาขณะนคสนทนาก าลงรสกอยางไร ผสงและผรบขอความ ควรมสตสมปชญญะอยตลอดเวลา ควรใหความสนใจในทกประโยคทเปลงออกมาจากการสนทนาครงนน เพราะขอความทถกถายทอดออกมาเปนค าพด เปนสงทบงบอกถงความเปนตวตน สงทตองการหรอความรสกนกคดทอยภายในจตใจของคนเราเสมอ ผฝกสอนกฬาทดตองสามารถเปนไดทงผสงขอความทถกตอง ชดเจน และมความคงเสนคงวาในสงทพดออกไป ขณะเดยวกนตองท าหนาทเปนผรบขอความทมประสทธภาพดวย คอ

182

มความตงใจ สามารถจบประเดนการสนทนาไดอยางถกตอง และตอบสนองขอความนนไดอยางสมเหตสมผลและตรงประเดนเสมอ

1.2 ภาษาพดและภาษาทาทาง ภาษาพดเปนสงทเราคนเคยเปนอยางด แตการพดนบเปนทกษะทตองเรยนรและฝกฝน เรามกพดจากความเคยชนเปนสวนใหญ ขอใหตระหนกวาสงทพดออกมาควรเปนสงทดสงทถกตองและมความคงเสนคงวา มความมนคงไมพดกลบไปกลบมา เมออยในฐานะผฝกสอนกฬาสงทควรระลกอยเสมอ คอ การเปนแบบอยางทดกบนกกฬา สามารถสรางศรทธาใหเกดขนในตวเองขณะเดยวกนตองสรางความเชอมนใหกบนกกฬาได นอกจากภาษาพดแลวการพฒนาการสอสารดวยภาษาทาทางเปนสงทละเลยไมได ซงลกษณะการใชภาษาทาทางประกอบดวย 5 ลกษณะ คอ การเคลอนไหวของรางกาย ลกษณะทางรางกาย การสมผส น าเสยง และต าแหนงรางกาย การพฒนาภาษาทาทางใหประสบความส าเรจนนควรสงเกตขอมลยอนกลบหลงจากทไดสงขอความและรบขอความตอบกลบนนแลวเพอตรวจสอบผลตอบรบในสงทไดแสดงลกษณะการสอสารออกไปซงในแตละลกษณะการใชภาษาทาทางมรายละเอยดดงน

1.2.1 การเคลอนไหวของรางกาย เปนการเคลอนไหวโดยใชอวยวะสวนตางๆ ของรางกาย ควรใหมความเหมาะสมกบสถานการณ เชน การเคลอนไหวของมอขณะพดเพออธบายสงตางๆ ควรใหอยในลกษณะทมการเคลอนไหวอยางเหมาะสม คอ ไมแกวงมอหรอโบกสะบดมากเกนไป หรอการอยนงไมขยบเลยกไมใชสงทด เพราะจะท าใหขาดความรสกยดหยนไป

1.2.2 ลกษณะทางรางกาย เปนการแสดงออกทางรางกาย เชน การยน การนง หรอการยนกอดอกแลวมองไปทนกกฬา ตางมผลใหนกกฬาใหความหมายของการแสดงออกเหลานนไดตางๆ นานา ซงอาจมความถกตองและไมถกตองไดเสมอ

1.2.3 การสมผส เปนการสมผสดวยอวยวะตางๆ เชน การตบไหลเบาๆ การวางมอ ทหนาขาขณะทนงสนทนารวมกน เพอเปนการแสดงออกถงความเหนอกเหนใจหรอแสดงความเขาใจในสงททนกกฬาแสดงออกมา การสมผสเปนสงทท าใหเกดความรสกอบอน ปลอดภย และกอใหเกดความรสกมนคง

1.2.4 น าเสยง น าเสยงทน ามามาใชควรเปนน าเสยงทนมนวลแตมความชดเจน และหนกแนน หลกเลยงการใชน าเสยงทแขงกระดาง เสยงดงเหมอนพดตะโกนตลอดเวลา เพราะจะท าใหเกดความรสกไมไววางใจ อกทงยงสรางความรสกกลวมากกวาความรสกสงบ สบายใจ และการระบายความรสก ทคบของใจของนกกฬาได

1.2.5 ต าแหนงรางกาย การจดวางต าแหนงของรางกาย เชน การยน การนง การสบสายตา ควรมระยะทเหมาะสมไมใกลจนรสกอดอด ขาดความเปนสวนตวหรอไกลจนไมสามารถสงความรสกตอกนได การนง หรอ การยน ควรมระยะหางพอประมาณหรอหนงชวงไหล เพอไมตองใชวธการตะโกนคยกนและขณะเดยวกนยงเปดโอกาสใหมการสมผสรางกายอยางเหมาะสมไดในระยะทพอด

1.3 เนอหาและสภาพอารมณ เนอหาหรอขอความทสงออกไปควรเปนเนอหาทมสาระเหมาะสมกบเรองทหยบยกมาสนทนารวมกน หากการสนทนาครงนนยงไมสามารถเรมตนดวยเนอหาใดเปนหลกได อาจใหเลอกประเดนทเปนความสนใจรวมกนมาเปนประเดนเปดการสนทนา เพราะจะเปนสงทงายทสดส าหรบการเรมตนพงระลกวาไมวาจะเปนเนอหาสาระในเรองใดกตามขอเพยงใหมเนอหาและเปนประโยชนตอการพฒนานกกฬาใหไปสความส าเรจ นอกจากเนอหาทตองมสาระและเปนประโยชนแลว ทกขณะทมการสงขอความตองใหความส าคญกบสภาพอารมณในขณะนนดวยวามความรสกและแสดงออกไปอยางสมเหตสมผลกบสถานการณนนหรอไม เชน นกกฬาเกดการบาดเจบ แพทยแนะน าใหพกรกษาตวและ งดการเลนกฬาเปนเวลา 3 เดอน ซงถอเปนสงทท าใหนกกฬาเกดความเครยดเปนอยางมากผฝกสอนกฬาทด

183

ควรแสดงอารมณทบงชถงความเหนอกเหนใจ เขาใจและรวมกนหาทางออกรวมกน หรอแมบางครงผฝกสอนกฬามอารมณทไมพงพอใจนกกฬากยงไมสมควรแสดงอาการเกรยวกราดออกมา แตควรใชวธการผอนคลายตนเองตอสถานการณทเกดขน เมอรสกวาอารมณตนเองสงบลงแลว จงกลบมาพดคยกบนกกฬาอกครงดวยเหตผลตอไป โดยสรป คอ ผฝกสอนกฬาควรสงขอความทมเนอหาและสภาพอารมณทสอดคลองออกมาใหเปนไปในทศทางเดยวกนใหได ขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา

เปาหมายของการสอสาร คอ การท าความเขาใจรวมกนระหวางบคคลทสงขอความและบคคลทรบขอความ โดยกระบวนการสงขอความจากผฝกสอนกฬาไปยงนกกฬาม 6 ขนตอนดวยกน คอ

1. ผฝกสอนกฬาคดในสงทจะน าไปถายทอดกบนกกฬา 2. ผฝกสอนกฬาท าการแปลในสงทคดใหเปนขอความทเหมาะสมส าหรบการสงตอขอความนน

สนกกฬา 3. ผฝกสอนกฬาถายทอดขอความในรปแบบของการสอสารแบบใดแบบหนงกบนกกฬา (ภาษาพด

หรอภาษาทาทาง) 4. นกกฬารบขอความทผฝกสอนกฬาถายทอดมา (ถานกกฬาใหความสนใจ) 5. นกกฬาตความหมายขอความทไดรบจากผฝกสอนกฬา 6. นกกฬาตอบสนองตอขอความทไดรบจากผฝกสอนกฬา

สาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา

1. เนอหาทสอออกไปไมเหมาะสมกบสถานการณ 2. การถายทอดขอความไมมภาษาพดหรอภาษาทาทางทดพอ 3. นกกฬาไมไดรบขอความทสงไปเพราะขาดความสนใจ 4. นกกฬาขาดการฟงหรอทกษะการสอสารดวยภาษาทาทางท าใหตความหมายของขอความผดพลาด

หรอไมเขาใจขอความนน 5. นกกฬาเขาใจความหมายของขอความ แตตความหมายขอความนนผดพลาดไปจากความเปนจรง 6. ขอความทผฝกสอนกฬาสงไปขาดประสทธภาพ นกกฬาสบสนเกยวกบความหมาย

2. การสรางแรงจงใจใหนกกฬา แรงจงใจมอทธพลตอรปแบบการคดและผลกดนใหเกดพฤตกรรม

นอกจากนนแรงจงใจยงเปนตวขบเคลอนพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการทพงปรารถนา นกจตวทยาการกฬาเรยนรวาสงทนกกฬาตองการมากทสดม 2 ประการ คอ ความสนก ซงเปนสงทท า

ใหเกดการปลกเราหรอเปนการกระตนและสรางความตนเตนและความรสกวาตนเอง มคณคา รสกวาตนเองมความสามารถและมโอกาสทประสบความส าเรจได

3. การสรางความสนกสนานใหนกกฬา มนษยเกดมาพรอมกบความตองการในการปลกเราและความตนเตน ซงในทางกฬาไดค านงถงระดบการกระตนทเหมาะสมและการมประสบการณไหลลน ซงระดบของความทาทายทเหมาะสมยอมน าไปสความสนกในการฝกซอม การสรางความสนกในการฝกซอมจ าเปนตองค านงถงแหลงทมาของความสนกรวมดวย ซงสวนหนงของความสนกตองมาจากการยอมรบเหตผลส าหรบการเขารวมกจกรรมกฬา ตองมการสรางกจกรรมทสรางสรรคสงแวดลอมภายในทมใหเกดความนาสนใจ ทาทาย และนาตนเตนอยเสมอ

184

4. นกกฬาตองการความรสกวาตนเองมคณคา ผฝกสอนกฬาตองสรางใหนกกฬาเกดการเรยนรและใหความส าคญกบการมองเหนคณคาในตนเองไมวาผลการแขงขนจะแพหรอชนะกตาม นกกฬาตองตระหนกวาตนเองมคณคาอยเสมอเปดโอกาสใหนกกฬาไดใชความคดในการจนตนาการเกยวกบตนเองในทกสถานการณ ทจะเกดขนจรง และเตรยมพรอมรบกบสงทอาจเกดขนไดเสมอ ใหความส าคญกบความคดของนกกฬาวานกกฬาคดอยางไรเมอไดรบชยชนะและนกกฬาคดอยางไรเมอไดรบความพายแพ ค าตอบของนกกฬาจะเปน สงสะทอนใหเหนถงความคดและการมองเหนคณคาในตนเองเปนอยางด นกกฬาทไดรบการฝกฝนทกษะ ทางจตใจมาอยางดไมวาตนเองจะประสบความส าเรจหรอประสบความพายแพมกมค าตอบใหตนเองทางบวกอยเสมอ เมอพายแพไมสมหวงในสงทตงใจคงปฏเสธทจะเสยใจไมไดแตนกกฬาจะสามารถฟนฝาความเสยใจ ความทอแท และเขาสกระบวนการคดทางบวกไดอยางรวดเรว การคดทางบวกเปนบอเกดของสงสรางสรรคทดตอไปในอนาคตเสมอ ตวอยางความคดทมกเกดขนกบนกกฬา คอ

การคดอยางผชนะ เชน “ความส าเรจคอสงทสรางความมนใจวาจะท าไดอก” “ความลมเหลวคอแรงผลกดนทจะท าใหส าเรจ” “เชอมนและเหนคณคาความสามารถของตนเอง”

การคดอยางผแพ เชน “ความพยายามไมไดชวยท าใหอะไรดขน” “ปญหาของความลมเหลวอยทความสามารถฉนต าเอง จงไมมเหตผลอะไรทจะ

พยายามท าใหด หรอ ท าใหมากขน”

นกกฬาทมความคดอยางผแพ มกมกลไกการปองกนตนเองอยเสมอ คอ มกหลกเลยงการแสดงความสามารถอยางเตมท ชอบแกตว เชน ขาฉนเจบท าใหเลนไมดหรอมบางอยางเขาตาฉนกอนยงลกโทษ และมกปฏเสธความส าเรจทตนเองตองการ แนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

ผฝกสอนกฬาควรหลอหลอมใหนกกฬาตระหนกอย เสมอวาความส าเรจไมใชอยทชยชนะเพยง อยางเดยว แตอยทความเพยรพยายาม ความมงมน อตสาหะในการฝกซอม และไดรบประสบการณท แปลกใหมในสถานการณตางๆ อยเสมอ สงทเกดขนเปนสงทท าใหเกดการเรยนรเพอพฒนาตอไป ผฝกสอนกฬาควรกระตนใหนกกฬามการก าหนดเปาหมายของตนเองทตรงตามสภาพความเปนจรง และย าเตอนใหปฏบตตามสงทตนเองก าหนดไวใหไดอยางตอเนอง มการตรวจสอบและปรบปรงเปาหมายของตนเอง อยางสม าเสมอ และตองยอมรบความแตกตางระหวางบคคล ผฝกสอนกฬา เพอน ผชม ผปกครอง และผทเกยวของอนๆ มสวนชวยในการสงเสรมสขภาพจตแกนกกฬาไดเปนอยางมาก แตควรตองท าอยางสม าเสมอและตอเนองโดยใชกระบวนการและวธการดงตอไปน

1. การใหค าชมเชย ยกยอง แสดงออกซงการยอมรบซงกนและกน 2. การใหความอบอนและความสมพนธทด 3. การใหก าลงใจ การไปรวมเชยรเมอมการแขงขน 4. การฝกทกษะทางจตใจ เชน การก าหนดเปาหมาย การควบคมอารมณการลดความวตกกงวล

การสรางจนตภาพ เปนตน

185

5. การจดสภาพแวดลอมความเปนอยใหเออตอความพงพอใจของนกกฬาสอน แนะน า หลอหลอมใหมความรสกนกคดเชงสรางสรรคอยเสมอ

6. จดกระบวนการฝกซอมใหเกดการสรางเสรมสขภาพจตทด เชนการใหโอกาสประสบผลส าเรจ ใหทราบความกาวหนาหรอพฒนาการทเปลยนแปลงไปจากการฝกซอม เพอสะสมความสขและความพงพอใจทละเลกละนอย

7. สรางความมนคงในอนาคตแกนกกฬา เชน ความมนคงในการเรยนความมนคงในการด าเนนชวต

สรป

การเปนผฝกสอนกฬาทด ตองมความสามารถในการน าทมหรอนกกฬาของตนเองไปสเปาหมายสงสดได และตองมความสามารถในการจดการปญหาทอาจเกดขนไดในทกสถานการณ อาจไมใชเรองงายนกในบทบาทหนาทซงตองรบผดชอบแตหากมความเขาใจลกษณะความแตกตางของนกกฬาแตละบคคลอยางดแลวปญหาทกอยางจะสามารถจดการแกไขไดโดยงาย

การท าความเขาใจกบหลกของพฤตกรรมเปนสงทผฝกสอนกฬาตองเรยนรและเขาใจ มค ากลาวทวา ผฝกสอนกฬาทประสบความส าเรจคอผทท าหนาทเปนนกจตวทยาการกฬาทด เพราะองคความรเกยวกบจตวทยาการกฬาเปนการอธบายพฤตกรรมของบคคลซงลวนมาจากความคดและความรสกทอยภายในตวบคคลนน ดงนนความสามารถในการท าความเขาใจและปรบพฤตกรรมของนกกฬาไดจงเปนสงจ าเปนซงประเดนหลกทควรค านงถงในการท าหนาทผฝกสอนกฬาใหมประสทธภาพ คอ การท าหนาทเปนผสอสารทด โดยเปาหมายของการสอสาร คอ การท าความเขาใจรวมกนระหวางผสงและผรบขาวสาร ผฝกสอนกฬาตองสามารถสรางแรงจงใจและจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกกฬาได โดยแนวทางการจดการกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกกฬา ประกอบดวย การเปนผสอสารทด การสรางแรงจงใจใหนกกฬา และการท าใหนกกฬารสกสนกกบการเลนกฬา

ค าถามทายบทท 11

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงระบถงบทบาทของผฝกสอนกฬามาใหเขาใจ 2. จงระบถงพฤตกรรมทไมพงประสงคทเกยวของกบผฝกสอนกฬากบนกกฬา 3. จงระบถงขนตอนการสอสารทมประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 4. จงระบถงสาเหตทท าใหการสอสารขาดประสทธภาพระหวางผฝกสอนกฬากบนกกฬา 5. จงอธบายถงแนวทางการสรางแรงจงใจใหกบนกกฬา

186

เอกสารอางอง

ฉตรกมล สงหนอย. 2547. ปญหาการใชจตวทยาการกฬาในปจจบนของประเทศไทย. สารวทยาศาสตร การกฬา, 5(56), 4-6.

พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร ผานศกในพระบรมราชปถมภ.

187

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 12 จตวทยาการออกก าลงกาย: แรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย

(Exercise Psychology: Motivation and Barrier in Exercise) หวขอเนอหา

1. แรงจงใจในการออกก าลงกาย 2. อปสรรคในการออกก าลงกาย 3. แบบจ าลองความเชอทางสขภาพ (The Health Belief Model) 4. ทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) 5. ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (The Theory of Planned Behavior) 6. แบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลง (The Transtheoretical Model) 7. การน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชสรางแรงจงใจใหคนออกก าลงกาย

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาทราบถงแรงจงใจในการออกก าลงกาย 2. เพอใหนกศกษาทราบถงอปสรรคในการออกก าลงกาย 3. เพอใหนกศกษาทราบถงทฤษฎทเกยวของกบจตวทยาการออกก าลงกาย 4. เพอใหนกศกษาทราบถงการน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชสรางแรงจงใจให

คนออกก าลงกาย

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถทราบถงแรงจงใจในการออกก าลงกาย 2. นกศกษาสามารถทราบถงอปสรรคในการออกก าลงกาย 3. นกศกษาสามารถทราบถงทฤษฎทเกยวของกบจตวทยาการออกก าลงกาย 4. นกศกษาสามารถทราบถงการน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชสรางแรงจงใจ

ใหคนออกก าลงกาย กจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาดคลปวดทศนเกยวกบแรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย 2. อธบายความหมาย ความส าคญ เนอหาความรเกยวกบจตวทยาการออกก าลงกายและทฤษฎ

ทเกยวของ 3. ใหนกศกษาไดแสดงความคดเหน ซกถามปญหา ขอสงสย 4. อาจารยอธบาย ตอบค าถาม และสรปเนอหาเกยวกบจตวทยาการออกก าลงกายและทฤษฎ

ทเกยวของ 5. ศกษาจากเอกสารตางๆ เพมเตม

188

สอการสอน 1. คลปวดทศนเกยวกบแรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย 2. เอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกาย บทท 12 จตวทยาการออกก าลงกาย:

แรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย 3. ภาพประกอบจากเอกสารการสอนจตวทยาการกฬาและการออกก าลงกายบทท 12

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการสนใจ ความตงใจ 2. พจารณาจากการอภปราย ถาม-ตอบ เสนอความคดเหน 3. ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เสนอแนะฯ 4. พจารณาจากงาน ความรบผดชอบ 5. การตอบค าถามทายบท

189

บทท 12 จตวทยาการออกก าลงกาย: แรงจงใจและอปสรรคในการออกก าลงกาย

(Exercise Psychology: Motivation and Barrier in Exercise)

การทบคคลจะกระท ากจกรรมใดๆ นนในทนกคอการออกก าลงกาย สงส าคญทสดคอบคคลจะตอง มความตองการ และมแรงจงใจทจะท า บคคลทไมมแรงจงใจทจะออกก าลงกาย บคคลนจะไมมเปาหมายและไมมแรงผลกดน สดทายกคอไมเลอกทจะออกก าลงกาย อกทงบคคลทออกก าลงกายมาแลวเมอขาดแรงจงใจในการออกก าลงกายกอาจจะสงผลใหเลกท ากจกรรมไดในอนาคต

การท าความเขาใจวาจะท าอยางไรใหบคคลเรมมนสยในการออกก าลงกายซงเปนเรองทมความทาทายยงนก แตการท าความเขาใจทจะรกษาสภาพนสยในการออกก าลงกายของบคคลนนใหคงพฤตกรรมตอไป เปนเรองทยากยงกวา ดงนนเปาหมายส าคญทสดทสงเสรมใหบคคลออกก าลงกายคอท าใหเขาเหลานนเกดการ ยดมนตอพฤตกรรม การยดมนในการออกก าลงกาย (exercise adherence) ซง Rand and Weeks (1998 cited in Anshall, 2007) ไดใหความหมายของ ค าวา “adherence” ไวคอ “ระดบของพฤตกรรมของผปวยทเหนพองกบค าแนะน าทางคลนกในการดแลสขภาพ” โดยนยามอนๆ ของค าน ประกอบดวย การเกาะตด (sticking to) เปนความศรทธายดมน (faithfully) ในการรกษามาตรฐานของพฤตกรรมดวยเหตผลโดยมเปาหมายในใจ ปจจบนค าวา “compliance” มกจะถกใชแทนสลบสบเปลยนกบค าวา “adherence” แตในความเปนจรงแลวทงสองค านมความหมายตรงกนขามกน กลาวคอ “compliance” หมายถงพฤตกรรมทเกยวของกบความยนยอมดวยความรสกวา ตองท าตามค าสงและเชอฟง ดงนนบคคลผซงเรมปฏบตและรกษาสภาพในโปรแกรมการออกก าลงกายควรจะยดมนเลอมใส (are adhering) มากกวายนยอม (are complying) ทปฏบตตามโปรแกรมนนๆ โดย Yoo (1991) กลาววา พฤตกรรมการยดมนในการออกก าลงกายเปนการผสมผสานกนจนแยกไมออก (complex) ของการปฏสมพนธกนระหวางปจจยดานบคคล ( individual

factors) ปจจยดานสงคม (social factors) และปจจยดานความคด (cognitive factors) โดยม ความสอดคลองกบ Irwin et al. (2004) ทกลาววา การจะสงเสรมใหบคคลยดมนพฤตกรรมการเขารวมโปรแกรมการออกก าลงกายไดเปนระยะเวลานานๆ นน ตองเขาใจวาเปนผลมาจากอทธพลของตวแปรทางขอมลพนฐานทางประชากร (demographic) ตวแปรทางสรรศาสตร (physiologic) และตวแปรทางจตสงคม (psychosocial) โดยสงส าคญทสดทสงผลตอพฤตกรรมการยดมนตอการออกก าลงกายคอบคคลจะตองมความตองการ (need) และมแรงจงใจ (motivation) ทจะกระท าบคคลทไมมแรงจงใจทจะออกก าลงกายจะท าใหไมมเปาหมายและไมมแรงผลกดน สดทายกคอไมเลอกทจะออกก าลงกาย อกทงบคคลทออกก าลงกายมาแลว เมอขาดแรงจงใจในการออกก าลงกายกอาจจะสงผลใหเลกท ากจกรรมไดในอนาคต

190

แรงจงใจในการออกก าลงกาย

Anshel (2007) ไดอธบายความหมายของ แรงจงใจ (motivation) ไววา แรงจงใจมาจากภาษาละตน (movere) ทแปลวา “การเคลอนไหว” (to move) โดยเปนแนวโนมของพฤตกรรมมนษยทมทศทางและม การเลอกเฟนเองในการทจะกระท าสงใดสงหนงแนวโนมของพฤตกรรมดงกลาวจะยงคงอยไดโดยจะตองมเปาหมาย (goal) เพอการใฝสมฤทธ ดงนนการตดสนใจของบคคลทจะออกก าลงกายจงสะทอนไปถงการใหความส าคญไปทความตองการและการใฝสมฤทธทแสดงออกมา โดยมแหลงทมาทหลากหลายของเหตผลของแรงจงใจในการออกก าลงกายอนประกอบดวย การออกก าลงกายเพอทจะปรบปรงสมรรถภาพทางกาย การออกก าลงกายเพอสขภาพ รปลกษณทางรางกายทดด การควบคมน าหนกตว การลดความเครยด การเขาสงคม เปนตน

ในทางตรงกนขามของแรงจงใจ (motivation) คอการขาดแรงจงใจ (amotivation) โดยบคคลท ขาดแรงจงใจในการออกก าลงกายจะสงผลทางลบตอการยดมนหรอการรกษาสภาพในการออกก าลง กาย ซงทายทสดจะท าใหบคคลเลกออกก าลงกาย Berger et al. (2002) กลาวถงค าแกตวและขออางของการ ไมออกก าลงกายไววา “ไมมเวลา” โดยจะเปนเหตผลทวๆ ไปของแตละบคคล ตามมาดวย “ไมมพลงงาน” และ “ขาดแรงจงใจ” สงเหลานเปนขออางหลกทส าคญซงเปนอปสรรคตอการออกก าลงกาย อปสรรครองลงมาประกอบดวย การขาดคาใชสอย การบาดเจบ ขาดส งอ านวยความสะดวก ความรสกท ไมสะดวกสบาย การขาดทกษะในการออกก าลงกาย และการกลวการบาดเจบ อปสรรคเลกนอย คอ การขาดสถานททปลอดภย การขาดการดแลเดก การขาดคห โปรแกรมการออกก าลงกายไมเพยงพอ ขาดการสนบสนน และขาดระบบการเดนทางทด ทงหมดนลวนเปนค าแกตวทเปนอปสรรคตอการออกก าลงกายทงสน โดยเหตผลเหลานจะสงผลตอกระบวนการทางความคดและยทธวธทางพฤตกรรมตอการเรมและการรกษาสภาพตอนสยในการออกก าลงกาย ซงอปสรรคเปนตวแปรส าคญสามารถท านายการกระท าไมใหความรวมมอในการปฏบตสงทเปนประโยชนตอสขภาพได บคคลจะประเมนระหวางประโยชนทไดรบกบอปสรรคทเกดขนกอนการตดสนใจ โดยอปสรรคคอสงทท าใหเกดความ ไมสบายใจ เปนสงทท าใหเกดความล าบากในการเกดการกระท าใดๆ หรอเปนสงทขดขวางการกระท าของบคคล

อปสรรคในการออกก าลงกาย

อปสรรคตามแนวคดของ Pender (2002) คอเปนการรบรถงสงทมาขดขวางตอพฤตกรรม อาจเปน สงทเกดขนจรงหรอคาดคะเน อปสรรคเปรยบเสมอนสงขดขวางไมใหบคคลปฏบตพฤตกรรม หรอจงใจใหหลกเลยงทจะปฏบตพฤตกรรมเปนปจจยดานสตปญญาและความรสกทเฉพาะตอพฤตกรรม เมอบคคลม ความพรอมในการกระท าต าและมอปสรรคมาก การกระท านนกจะไมเกดขน แตถามความพรอมในการกระท าสงและมอปสรรคนอยความเปนไปไดในการกระท ากมากขน โดยอปสรรคเปนตวแปรทส าคญทสามารถท านายพฤตกรรมทางสขภาพได โดย Phillips และคณะ กลาววา อปสรรคในการออกก าลงกายสามารถแบงออกเปน

191

2 ประเภท คอ อปสรรคทเกดจากปจจยภายใน ไดแก การไดรบบาดเจบ รปลกษณภายนอก ทกษะในการ ออกก าลงกาย เปนตน และอปสรรคทเกดจากปจจยภายนอก ไดแก การไมมรายได การเดนทาง สภาพอากาศ เพอนรวมออกก าลงกายสงอ านวยความสะดวกในการออกก าลงกาย เปนตน Pender et al. (2006) ยงกลาวอกวา การรบรอปสรรคเปนการรบรดานลบ หรอเปนการรบรตอสงทขดขวางตางๆ ทท าใหไมสามารถกระท าพฤตกรรมใดๆ ได เนองจากความไมสะดวกดานสภาพแวดลอม คาใช จาย และการไมมเวลาทจะปฏบตกจกรรมนนๆ ความพงพอใจในบรการทได รบการปฏบตกจกรรมทางดานสขภาพท าใหขาดรายไดจากการประกอบอาชพ และขาดการสนบสนนทางสงคม เปนตน โดยการรบร อปสรรคของการกระท าเปนปจจยหนง ทน าเสนอครงแรกในรปแบบความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) และจากผลการศกษาหลายการศกษาพบวา การรบร อปสรรคเปนปจจยทมอทธพลทสดตอการท านายการปฏบตกจกรรมสขภาพ (Janz

and Becker, 1984 cited in Pender, 1996) โดยเฉพาะการศกษาทเกยวกบการออกก าลงกาย

การพฒนากรอบความคดในการท าความเขาใจถงพฤตกรรมของมนษยทสงผลตอการเขารวมและ การคงอยในการออกก าลงกายจ าเปนตองอาศยความรทางทฤษฎและรปแบบตางๆ ทคนพบมากอน เพอทจะชวยอธบายถงรายละเอยดปลกยอย การท านายพฤตกรรม อกทงทฤษฎ ท าใหรถงแนวทางและผลทอาจจะเกดขนตอไป ในการศกษาทฤษฎทางจตวทยาการออกก าลงกาย ทฤษฎและรปแบบทจะกลาวตอไป มความส าคญมาก ตงแตทฤษฎทท าใหเขาใจวามนษยมาออกก าลงกายกเพราะมความสอดคลองตอความเชอทางสขภาพ (The Health Belief Model) อกทงในงานชนนจะกลาวถงทฤษฎ 3 ทฤษฎ ทท าการศกษากนอยางแพรหลาย แถบทวปยโรปในปจจบน (Biddle., and Fuchs., 2009) กคอ ทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory) ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (The Theory of Planned Behavior) และแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลง (The Transtheoretical Model) โดยในทกทฤษฎมความส าคญยงตอการท าความเขาใจในประเดนทวาบคคลมาออกก าลงกายอยางไรตามหลกทางจตวทยาการออกก าลงกาย โดยในทายทสดไดน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงมาประยกตใชตอการทจะชวยใหบคคลทมความเกยวของในการใหค าแนะน าใหค าปรกษา ใชเปนแนวทางใหบคคลมาออกก าลงกาย

แบบจ าลองความเชอทางสขภาพ (The Health Belief Model)

แบบจ าลองน อธบายถงตวบคคลผซงมความเชอเกยวกบพฤตกรรมทกระท าจะสอดคลองตอสขภาพ ทดของตน บคคลจะรสกวาการเรมโปรแกรมการออกก าลงกายจะปองกนหรอควบคมความรสกทแยๆ ตอสขภาพ เชน สขภาพทแย การมน าหนกเกน ซงทงหมดนเปนเรองของการรบรในแงมมตางๆ ของบคคล และการรบรนนจะสงผลตอพฤตกรรมตอมาทจะออกก าลงกาย

192

ภาพท 12.1 แบบจ าลองความเชอทางสงคม

ทมา: Hagger and Chatzisarantis (2005)

ทฤษฎปญญาทางสงคม (Social Cognitive Theory)

กญแจส าคญของทฤษฎปญญาทางสงคมคอ ความเชอในความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) โดย Albert Bandura ไดพฒนาแนวความคดนมาจากงานทางจตวทยาคลนกโดยศกษาจากผปวย ภายใตปฏ ส ม พน ธ ก น ของ อทธ พลทา งบ คคล (Personal) พฤต ก ร รม (Behavioral) แล ะส ง แ วดล อม (Environmental) สงส าคญของทฤษฎปญญาทางสงคมประกอบดวย ความสามารถของมนษยในการคดเกยวกบเหตทจะกระท าในอนาคตภายใตเปาหมาย ความคดและความรสก

ความเชอในความสามารถของตนเองเปนความมนใจของบคคลทเฉพาะตามสถานการณ ทสงผลตอพฤตกรรมของคนโดยเปนความเชอในประสทธภาพและความคาดหวง ภายใตแหลงของขอมลหลกสอยาง ทจะพฒนาระดบของความเชอในความสามารถของตนเองนนกคอ พฤตกรรมทมมากอนหนาน (ความส าเรจและการบรรลความสามารถ) การดสงอนๆ (การเลยนแบบและรปแบบจ าลอง) การใหก าลงใจ (ค าพดและการชกจงทางสงคม) และการสรางความรสกของการผอนคลายและยกระดบอารมณ (ตดสนจากความพรอมทางรางกาย) โดยทงหมดนจะเปนตวสอกลาง ทจะสงผลตอไปในการเปลยนแปลงพฤตกรรม (Biddle., and

Fuchs., 2009)

การรบรความออนแอ(Perceived Vulnerability)

การรบรความรนแรง (Perceived Severity)

ความพรอม ความตงใจ(Readiness, Intentions) การรบรประโยชน (Perceived

Benefits)

การรบรอปสรรคในการกระท า(Perceived Barriers to Action)

193

ภาพท 12.2 ความสมพนธระหวางแหลงของขอมล ความเชอในความสามารถของตนเองและการแสดงออกทางจตวทยาและทางพฤตกรรม

ทมา : Bandura (1977 อางถงใน Hagger., and Chatzisarantis., 2005)

ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (The Theory of Planned Behavior)

ทฤษฎนอธบายภายใตพนฐานของความตงใจในการตดสนใจของพฤตกรรมทเปลยนแปลง ความตงใจสามารถท านายจาก ทศนคต (Attitude) การคลอยตามกลมอางอง (Subjective norm) และการรบรการควบคมพฤตกรรม (Perceptions of behavioral control) ทศนคตเปนความเชอเกยวกบพฤตกรรมและการประเมนในคณคาของผลทจะแสดงออกมาในการพฒนาพฤตกรรมการคลอยตามกลมอางอง เปนความเชอของนยอนๆ และขอบเขตความปรารถนาทเปนไปตามความเชอ การรบรการควบคมพฤตกรรม เปนการรบรของความยากหรองายในการกระท าพฤตกรรม

แหลง (Sources)

ความเชอในความสามารถของตวเอง(Self-efficacy)

การแสดงออก(Outcomes)

ประสบการณ

- ความส าเรจจากการกระท า

- การไดเหนประสบการณของผอน

อทธพลปจจบน

- การชกจงดวยค าพด - สภาวะทางจตใจ

ความเชอในความสามารถของตวเอง - ความเฉพาะทางสถานการณ

- ความเชอในความสามารถสงผลตอการแสดงออก

- ความเชอเกยวกบการแสดงออก

การแสดงออกทางจตวทยา

- เกดเปาหมาย

- การแสดงออกทางอารมณ

- การอางสาเหต

การแสดงออกทางพฤตกรรม -ทางเลอก

- ความพยายาม - การคงอย

194

ภาพท 12.3 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน

ทมา : Biddle and Fuchs (2009)

แบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลง (The Transtheoretical Model)

แบบจ าลองน เปนรปแบบทน ามาอธบายถงแรงจงใจของบคคลส าหรบการเปลยนนสยในการ ออกก าลงกาย สงขดขวางในการเปลยน ประโยชนของการเปลยน และยทธวธของวธการเฉพาะส าหรบสงเสรมการเปลยน โดยแบบจ าลองนสามารถน ามาประเมนลกษณะทางกายภาพและจตใจเพอท จะชวยสรางยทธวธส าหรบเปลยนแปลงพฤตกรรมภายใตระดบทแตกตางกนของแรงจงใจทจะเปลยน

ทศนคต (Attitudes)

การคลอยตามกลมอางอง(Subjective Norms)

การรบรการควบคมพฤตกรรม(Perceived Behavioral

Control)

ความตงใจ(Intentions)

พฤตกรรม(Behavior)

ความเชอในเรองพฤตกรรม(Beliefs regarding behavior)

การประเมนของผลทตามมา(Evaluation of outcomes)

ความเชอทวาความส าคญอน (Beliefs that important others

have)

แรงจงใจทท าตามเกยวกบความส าคญอน(Motivation to comply with

important others)

ตวแปรควบคม (Control variables)

ก าลงเหนอปจจยควบคม(Power over control factors)

195

ขนรกษาสภาพ

ขนการเตรยมการ

ขนปฏบต

ขนพจารณา

ขนกอนพจารณา

The Transtheoretical Model หรอ TTM เปนรปแบบจ าลองทอธบายถงกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปตามล าดบขนและกระบวนการพฒนาใหเปนไปตามขน ในแงคดวาเมอไหร (When) และอยางไร (How) โดยจะมตวสอกลางทสงผลตอการเปลยนกคอ ดลยภาพในการตดสนใจ (Decisional Balance) ซงเปนเรองของแนวความคดในการไดประโยชน (Pros) กบการเสยประโยชน (Cons) ของการทจะเปลยน และอกสงกคอ ความเชอในความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) (Biddle., and Fuchs., 2009)

ภาพท 12.4 วงจรขนของการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ในภาพท จะเหนวาขนของการเปลยนแปลงนนไมไดอยในรปเชงเสนตรงแตอยในรปของวงจร Prochaska และคณะ (1992) (อางถงใน Biddle., and Mutrie., 2008) อธบายไววากระบวนการของการ ทพฒนาในแตละขนของการเปลยนแปลงนนตองเขาใจวาบคคลยงมภาวะเสยงทจะตกมาย งขนทต าลงมาของพฤตกรรมการออกก าลงกาย

ขนของการเปลยนแปลงนนจะประกอบไปดวย 5 ขนคอ 1) ขนกอนพจารณา 2) ขนพจารณา 3) ขนเตรยมการ 4) ขนปฏบต และ 5) ขนรกษาสภาพ

196

ขนของการเปลยนแปลง(Stages of Change) การออกก าลงกาย (Exercise)

ขนกอนพจารณา(Precontemplation)

ยงไมไดออกก าลงกายและไมมการวางแผนหรอไมมความตงใจทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการออกก าลงกายภายในเวลา 6 เดอน ขางหนา

ขนพจารณา(Contemplation)

ยงไมไดออกก าลงกายแตมการวางแผนและมความตงใจทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการออกก าลงกายภายในเวลา 6 เดอน ขางหนา

ขนการเตรยมการ(Preparation)

ยงไมไดออกก าลงกายแตมการวางแผนและมความตงใจทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมการออกก าลงกายในอนาคตอนใกลภายในเวลา 1 เดอน

ขนปฏบต (Action)

ไดออกก าลงกายแลวแตออกก าลงกายมานอยกวา 6 เดอน

ขนรกษาสภาพ(Maintenance)

ไดออกก าลงกายมาแลวไมนอยกวา 6 เดอน

ขนของการเปลยนแปลงจะมล าดบของพฤตกรรมการเปลยนไปตามกระบวนการของการเปลยน ซงจะสามารถน ามาอธบายวา เมอไหร (When) และอยางไร (How) บคคลจะมการเปลยนแปลงพฤตกรรม กระบวนการของการเปลยนแปลงเปนยทธวธทจะชวยใหบคคลบรรลความส าเรจไปตามขนทแตกตางกน กระบวนการของการเปลยนจะประกอบไปดวย 10 กระบวนการ โดยแบงไดเปน 5 กระบวนการแรกซงเปนเรองของยทธวธทางความคดของบคคล และอก 5 กระบวนการหลงอนเปนยทธวธทางพฤตกรรมหรอสงทท าของบคคล มงานวจย (Marshell., & Biddle., 2001) รองรบวา กระบวนการทางความคด ซงเปน 5 กระบวนการแรกนน วธการอยางเชน การเพมความรการพงตระหนกของความเสยงตอโรค จะมคาทสงทสดขณะขนของการปฏบต (Action) ในขณะทกระบวนการทางพฤตกรรม เชน มการสนบสนนทางสงคม จะสงทสดในขนรกษาสภาพ (Maintenance)

ยทธวธอกอยางหนงทจะชวยใหบคคลท าพฤตกรรมการเปลยนแปลงส าเรจ กคอ การใหน าหนกทางความคดในการไดประโยชนของการเปลยนแปลง (Pros) ซงน ามาใชตอตานความคดในการเสยประโยชนของการเปลยนแปลง (Cons) สงนกคอ ดลยภาพในการตดสนใจ (Decisional Balance) งานวจย (Marshell., &

Biddle., 2001) สนบสนนแนวความคดวาในขนของพฤตกรรมการเปลยนแปลงแรกๆ นน จะมแนวคดในการเสยประโยชนมากกวาการไดประโยชนทจะมาออกก าลงกาย ในขนเตรยมการ จะดเหมอนวามความเทากนระหวางการไดประโยชนกบการเสยประโยชน และสดททายในทางตรงกนขาม ขนรกษาสภาพจะมการรบรถงการไดประโยชนมากกวาการเสยประโยชน

197

ภาพท 12.5 การเปลยนแปลงหรอความแตกตางของการไดประโยชนและเสยประโยชนตามล าดบขน

ทมา : Marshell and Biddle (2001. อางถงใน Biddle., and Mutrie., 2008)

การวจยของ Marshall และ Biddle (2001) พบวา ความเชอในความสามารถของตนเอง (Self-

efficacy) จะเพมขนตามขนของการเปลยนแปลง แตรปแบบของการเพมนนไมเปนไปในลกษณะเชงเสน (Non

linear)

ภาพท 12.6 การเปลยนแปลงในลกษณะไมใชเชงเสนของความเชอในความสามารถของตนเองตามล าดบขน

ทมา : Marshell and Biddle (2001. อางถงใน Biddle., and Mutrie., 2008)

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

ขนกอนพจารณา

ขนพจารณา ขนเตรยมการ ขนปฏบต ขนคงสภาพ

การไดประโยชน

การเสยประโยชน

0

0.5

1

1.5

2

2.5

ขนกอนพจารณา ขนพจารณา ขนเตรยมการ ขนปฏบต ขนคงสภาพ

198

การน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชสรางแรงจงใจใหคนออกก าลงกาย

ขนท 1 บคคลทอยในขนกอนพจารณา บคคลทอยในขนนไมมความตงใจทจะเปลยน พวกเขาไมไดออกก าลงกายอกทงยงไมตงใจทจะเรมออกก าลงกายดวย พวกเขาอาจจะไมรตววานสยในการใชชวตประจ าวนของเขาอยางเชน งานทท าซงเปนงานนงโตะ จะเปนปญหาตอสขภาพ มนกวจยหลายทาน(อางถงใน Marcus.,

and Forsyth., 2003) ศกษาบคคลทอยในขนนโดยแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ บคคลทมความเชอกบไมมความเชอ ในสวนของบคคลทไมม ความเชอ พวกเขาจะไมเหนคณคาในการเปลยนการใชชวต อกทงไมสนใจวาถาไมไดออกก าลงกายแลวจะเปนปจจยเสยงตอโรคตางๆ ได อยางเชน ความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคเบาหวาน เปนตน โดยเฉพาะอยางยงพวกเขาอาจจะมความเขาใจทผดหรอคลาดเคลอนเกยวกบผลของการออกก าลงกาย

ในกลมทมความเชอวาการออกก าลงกายมคณคาแตกยงไมเพยงพอตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ในกลมนยงตองการขอมลขาวสารจากสอตางๆ อก อกทงยงมแนวคดวาการใชชวต แบบนงโตะนน มอทธพลตอตวเขามากกวาแนวคดของประโยชนในการออกก าลงกาย แลวจะชวยเขาเหลานนไดอยางไร วธการทดทสด กคอ การใหความร คณไมมทางทจะท าใหเขาเหลาน เปลยนแปลงจากมความตงใจไปสการท ากจกรรม แตคณสามารถทจะใหขอมลเพอชวยใหเขาเกดความตงใจได การใหขอมลอยางงาย เชน แผนพบ ถาเปนไปได คณตองเขาไปคยกบพวกเขาทงแบบบคคลและแบบเปนกลมเพอใหเขาคนหาแงคดทดเกยวกบการ ออกก าลงกาย

ขนท 2 บคคลทอยในขนพจารณา บคคลในขนนเปนคนทยงไมไดออกก าลงกายแตคดทจะ ออกก าลงกาย พวกเขาทราบถงผลของการลงทนในการท ากจกรรมวาเปนเรองของผลก าไรและการขาดทนในการออกก าลงกาย แลวจะชวยบคคลเหลานไดอยางไร เหมอนเชนกลมทเปนขนกอนพจารณา บคคลในขนนตองการขอมล ถาโชคดไดคยกนแบบตวตอตว เมอคณมการซกถามพดคยกบบคคลเหลาน คณจะสามารถพบแนวคดในเรองการไดก าไรกบการขาดทนในการออกก าลงกาย คณเพยงแตสรางความเชอทถกตอง เชน การออกก าลงกายจะสามารถชวยใหลดน าหนกได 4 กโลกรมภายใน 30 วน และเสรมแรงจงใจดวยขอมล ทถกตอง เชน การออกก าลงกายควบคกบการกนอยางมเหตผลจะชวยใหคณมน าหนกทลดลงในอตราทชา แตวาคณจะเปนผทมสขภาพด คณสามารถนงคยกบเขาถงการเสยประโยชนหรอการขาดทนเมอมา ออกก าลงกายไดแลวหาทางออกรวมกน

ขนท 3 บคคลทอยในขนเตรยมการ บคคลในกลมน ตดสนใจทจะออกก าลงกายและการ ออกก าลงกายเปนสวนหนงของชวตโดยเฉพาะอยางยงมความพรอมทจะเรม บคคลเหลานอาจจะไปซอ รองเทาใหมหรอเตรยมไปลงทะเบยนสมครสมาชกในสโมสรกฬา ทส าคญ เขาเชอวาการออกก าลงกาย มประโยชนตอสขภาพบคคลกลมนสามารถขายคาสมครสมาชกสถานออกก าลงกายไดงายแตยงมความเสยงทสงทพวกเขาจะหยดเลนถากจกรรมทเขาจะไดรบนนไมสงผลจรงตอสงทตงใจไวกอนมาสมครเขากจะเลกเลน คณสามารถทจะพดคยเปนการสวนตวหรอแบบเปนกลม คณสามารถทจะชวยเขาในเรองการตงเปาหมายและ

199

การคาดหวง เปาหมายของคณจะชวยใหเขายงคงอยและเชอในความส าคญในการออกก าลงกายและชแจงถงวา การออกก าลงกายอยางเปนประจ าจะมประโยชนอยางมากตอสขภาพในระยะยาวและการปองกนโรคภย ไขเจบทอาจจะเกดขน

ขนท 4 บคคลทอยในขนปฏบต บคคลในกลมนไดเรมออกก าลงกายแลว แตยงไมไดคงอยกบการออกก าลงกายมาเกน 6 เดอน นกวจยเชอวา 6 เดอนแรก ของโปรแกรมการออกก าลงกายนนมความยากมาก สงทจะชวยไดในบคคลกลมนจะคลายกบกลมทเปนขนเตรยมการกคอ การใหความรอยางตอเนองทจะน าไปสความเชอในการออกก าลงกายในดานของการไดประโยชนและท าใหเขามความเชอทนอยลงในความคดของการเสยประโยชน อกทงสรางความเชอทถกตองทวาการออกก าลงกายทมความหนกกวาการออกก าลงกายทระดบเบาจะสงผลทดกวาในระดบของการลดชพจรเปาหมาย ทงนเปนเรองของการชวยกนวางแผนรวมมอกนอยางถกตองในโปรแกรมการออกก าลงกาย อกทงการทจะชวยพวกเขาเหลานยงตองค านงถงสงทจะมาเปนตวขดขวางตางๆ เชน ความคดวา “ฉนไมมเวลา ฉนเหนอยมามาก” เชนนแลวคณจะตองใหขอมลในรายละเอยดของประโยชนของการออกก าลงกาย เชน การออกก าลงกายภายหลงเลกงานท าใหรสกผอนคลาย นอนหลบสบาย และใสเสอผาแลวดดขน

ขนท 5 บคคลทอยในขนรกษาสภาพ บคคลในกลมนยงคงการออกก าลงกายมาไมนอยกวา 6 เดอน แตบคคลนกยงมความเสยงทจะกลบไปใชนสยเดมๆ เชน การออกก าลงกายทนอยลง สงทจะชวยไดคอ ใหเขามการวางแผนไปในทศทางขางหนา สรางการพบปะพดคยกน และเสรมแรงในความคดของการไดประโยชนในการออกก าลงกาย พดคยกนเกยวกบสมรรถภาพทางกายและสขภาพทเปล ยนแปลงไปในดานอารมณ ถาเขาเบอกควรแนะน าใหลองท ากจกรรมใหมๆ ทไดประโยชนคลายๆ กน บางครงบคคลในกลมนกตองการผทคอยใหค าแนะน าเพอยกระดบจตใจในการรกษาสภาพของกจกรรม

ดงทกลาวมาทงหมดนจะเหนไดวา บคคลในยคปจจบนขาดการออกก าลงกายท เพยงพอ โดยททราบกนดแลววาการออกก าลงกายจะชวยใหบคคลไดประโยชน มสขภาพทแขงแรงขน หลกเลยงโรคภยไขเจบทอาจจะเกดขนถาขาดการออกก าลงกาย อกทงยงชใหเหนถงทฤษฎทเกยวของ ทเปนประโยชนตอการท าความเขาใจและอธบายถงพฤตกรรมการออกก าลงกายของบคคล โดยทฤษฎดงกลาวนนเปนทฤษฎทใชกน อยางแพรหลายในประเทศแถบยโรป และทายทสดกคอ การน ารปแบบทฤษฎล าดบขนของการเปลยนแปลงมาใชกบบคคลเพอจงใจใหบคคลออกก าลงกายอนเปนสาระส าคญทสดตอไป

สรป

แรงจงใจเปนแนวโนมของพฤตกรรมมนษยทมทศทางและมการเลอกเฟนเองในการทจะกระท าสงใดสงหนงแนวโนมของพฤตกรรมดงกลาวจะยงคงอยไดโดยจะตองมเปาหมาย (goal) เพอการใฝสมฤทธ ดงนนการตดสนใจของบคคลทจะออกก าลงกายจงสะทอนไปถงการใหความส าคญไปทความตองการและการ ใฝสมฤทธทแสดงออกมา อปสรรคเปนการรบรถงสงทมาขดขวางตอพฤตกรรม อาจเปน สงทเกดขนจรงหรอคาดคะเน อปสรรคเปรยบเสมอนสงขดขวางไมใหบคคลปฏบตพฤตกรรม หรอจงใจใหหลกเลยงทจะปฏบต

200

พฤตกรรมเปนปจจยดานสตปญญาและความรสกทเฉพาะตอพฤตกรรม เมอบคคลม ความพรอมในการกระท าต าและมอปสรรคมาก การกระท านนกจะไมเกดขน แตถามความพรอมในการกระท าสงและมอปสรรคนอยความเปนไปไดในการกระท ากมากขน โดยอปสรรคเปนตวแปรทส าคญทสามารถท านายพฤตกรรมทางสขภาพได

ค าถามทายบทท 12

หลงจากไดศกษาจนจบบทเรยนแลว ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน โดยอาศยหลกวชาการและ ความคดเหนของนกศกษาประกอบในการตอบค าถาม

1. จงอธบายถงประโยชนของแรงจงใจในการออกก าลงกายมาใหเขาใจ 2. จงอธบายถงผลของอปสรรคในการออกก าลงกายมาใหเขาใจ 3. จงอธบายถงทฤษฎทเกยวของกบจตวทยาการออกก าลงกายมาใหครบถวน 4. จงอธบายถงหลกการและประโยชนของการน าแบบจ าลองทฤษฎขนของการเปลยนแปลงไปใชใน

การสรางแรงจงใจใหคนออกก าลงกายมาใหเขาใจ

201

เอกสารอางอง

Anshel, M. 2007. Conceptualizing applied exercise psychology. The Journal of

the American Board of Sport Psychology. Volume 1-2007.

Berger, B. G., D. Pargman, and R.S. Weinberg. 2002. Foundations of exercise psychology.

Fitness Information Technology, Morgantown, WV.

Biddle, S. J. H. and Fuchs, R. 2009. Exercise psychology: A view from Europe. Psychology

of Sport and Exercise. xxx: 1-10.

Biddle, S. J. H. and Mutrie, N. 2008. Psychology of physical activity: determinants,

well-being, and interventions. 2nd ed. Routledge, New York.

Hagger, M. and Chatzisarantis, N. 2005. The social psychology of exercise and sport. 1st ed.

Open University Press, England.

Irwin, M. L., S.S. Tworoger, Y. Yasui, B. Rajan, L. McVarish, 2004. Influence of

demographic, physiologic, and psychosocial variables on adherence to a yearlong

moderate-intensity exercise trial in postmenopausal women. Preventive Medicine

39: 1080-1086.

Marcus, B. H. and Forsyth, L. H. 2003. Motivating people to be physically active.

Human Kinetics, United States.

Marshall, S. J. and Biddle, S. J. H. 2001. The transtheoretical model of behavior change:

A meta-analysis of applications to physical activity and exercise. Annals of

Behavioral Medicine 23: 229-246.

Pender, N. J., 1996. Health Promotion in Nursing Practice. 2nd ed. Norwalk. Conn: Appleton

and Lenge.

202

Pender, N. J., & Stein, K. F. 2002. Social support, the self system, and adolescents health

and health behavior. In L. L. Hayman, M. M. Mahoo, & J. R. Turner (Eds.), Health and

behavior in childhood and adolescence (4th ed., pp. 37-68). New York: Springer.

Pender, N.J., Murdaugh, C.L. & Parsons, M.A. 2002. Health Promotion in Nursing Practice.

4th (ed). New Jersey : Pearson Education, Inc.

Yoo, J. 1991. Analyses of multidimentional factors influencing adherence to exercise.

Korean Journal of Sport Science 3: 84-93.

203

บรรณานกรม กระทรวงสาธารณสข. กรมสขภาพจต. 2541. การพฒนาแบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง

ส าหรบประชาชนไทยดวยคอมพวเตอร. กรงเทพฯ : โรงพมพทคอม. กณฑล สนทดการ. 2549. พฤตกรรมการใชจตวทยาการกฬาของผฝกสอนบาสเกตบอลในการแขงขนกฬา

นกเรยนนกศกษาแหงประเทศไทย ครงท 27. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา.

จรลพงษ สาหรายทอง. 2551. ผลการฝกดวยโปรแกรมการฝกยงประตบาสเกตบอลควบคกบการฝก จนตภาพและการฝกควบคมการหายใจ ทมตอความแมนยาในการยงประตบาสเกตบอล 3 คะแนน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

เจรญ กระบวนรตน. 2525. การฝกจตวทยากอนการแขงขน. วารสารการกฬา. 16(6) : 38-39. ฉตรกมล สงหนอย. 2547. ปญหาการใชจตวทยาการกฬาในปจจบนของประเทศไทย. สารวทยาศาสตร

การกฬา, 5(56), 4-6. ฉตรกมล สงหนอย และ นฤพนธ วงศจตรภทร. 2551. ความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอการ

หมดไฟในนกกฬา. วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลยการกฬา, 8(1). เฉลม ทรพบ. 2534. ผลของการฝกผอนคลายความเครยดของกลามเนอทมตอความสามารถในการเสรฟ

วอลเลยบอลแบบมอบนเหนอศรษะ. ปรญญานพนธ ศศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อดส าเนา.

ชวนชม บ ารงเสนา. 2546. มหศจรรยการสงจตเพอบ าบดและเพมศกยภาพ. สงขลา : โรงพมพชานเมอง. ชาญชย โพธคลง. 2532. หลกพนฐานทางวทยาศาสตรในการฝกการกฬา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. เชวงพจน ครองธานนทร. 2549. ความวตกกงวลตามสถานการณของนกกฬายงปนในการแขงขนกฬา

มหาวทยาลยแหงประเทศไทย ครงท 33. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ชศกด พฒนมนตร. 2546. จตวทยาการกฬาและการน าไปใช. สารวทยาศาสตรการกฬา. 4(43) : 14-15. เทเวศร พรยะพฤนท. 2529. หลกการฝกกฬาวายน า. กรงเทพฯ : สยามบรรณาการพมพ. ธงชย สขด. 2532. ความวตกกงวลของนกกฬาประเภทบคคล ประเภททม และประเภทตอสปองกนตว.

ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา. ธนะรตน หงสเจรญ. 2539. เทคนคการสอน: การจดการแขงขน แบดมนตน. กรงเทพมหานคร :

ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ธวชชย มศร. 2542. ผลของการฝกดวยการสรางจนตภาพและการก าหนดเปาหมายทมตอความแมนย าใน

การโยนโทษบาสเกตบอล. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร. ประทกษ ลขตเลอสรวง. 2545. เทคนคการคลายเครยดฉกเฉน. (ออนไลน). แหลงทมา http://www.vichaiyut.co.th/jul/22_02-2545/22_02_2545_p62-65.pdf

ปราณ อยศร. 2542. ความสมพนธระหวางความวตกกงวลอนเปนลกษณะนสยและเจตคตทเกยวของกบงาน และตนเองทมตอการเลนกฬาของนกกฬามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

204

นฤพนธ วงศจตรภทร. 2537. ความรสกทดตอตนเอง. (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). ชลบร : ภาควชาพลศกษา มหาวทยาลยบรพา.

______. 2539. จตวทยาการกฬา. เอกสารการสอน. ชลบร : ภาควชาพลศกษาและสนทนาการ คณะ ศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

นฤพนธ วงศจตรภทร และศรต ศรจนทวงศ. 2550. การศกษาการระบสาเหตจากผลการแขงขนของนกกฬา ทเขารวมการแขงขนกฬาเอเชยนอนดอรเกมส ครงท 1 ณ ประเทศไทย. กองวจยและพฒนา ฝายวทยาศาสตรการกฬา การกฬาแหงประเทศไทย.

นยนา บพพวงศ. 2540. จตวทยาการกฬา. (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). สพรรณบร : วทยาลย พลศกษา จงหวดสพรรณบร.

นรศ กจเพมพน. 2533. บทบาททางจตวทยาการกฬาตอการปรบปรงพฤตกรรมนกกฬาในทศนผบรหารและ ผฝกสอน. ปรญญานพนธ กศ.ม. ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา.

นพวรรณ ใจทะนง. 2551. ความเครยดและการขจดความเครยดของทมเรอพายประเภทยค – แคน ทมชาตไทย ชดซเกมส ครงท 24. การคนควาอสระ สาขาวชาวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประเสรฐไชย สขสอาด. 2540. ปจจยทคดสรรทสงผลตอพฤตกรรมความกาวราวในการกฬาของนกกฬา มหาวทยาลยทมความสามารถแตกตางกน. วารสารสขศกษาพลศกษาและสนทนาการ. 28(3-4) : 63-76.

พงศปกรณ พชตฉตรธนา. 2549. สะกดจตบ าบด. ปรญญานพนธ วท.ม (จตวทยาการใหค าปรกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยรามค าแหง. ถายเอกสาร.

พงษพนธ พงษโสภา. 2542. จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา. พนมไพร ไชยยงค. 2542. เอกสารประกอบการสอนวชาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว. สพรรณบร :

วทยาลยพลศกษาจงหวดสพรรณบร. พรรณพไล ศรอาภรณ และสจตรา เทยนสวสด. 2549. ความเครยดและภาวการณมประจ าเดอนในนกกฬา

สตรระดบอดมศกษา. พยาบาลสาร, 33(2). 74-85. พลศกษา, กรม. 2527. จตวทยาการกฬาเบองตน. กรงเทพฯ : ธนประดษฐการพมพ. พลศกษา, กรม. 2556. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหาร

ผานศกในพระบรมราชปถมภ. พงษพนธ สนทรสต. 2535. อาวธลบของผฝกสอนกฬา. วารสารจตวทยาการกฬา. 3(1-3) : 34-36. วชรนทร เสมามอญ. 2540. นกกฬากบการตงเปาหมาย. วารสารวทยาศาสตรการออกก าลงกายและกฬา. 1(2) : 86. พชต เมองนาโพธ. 2534. เอกสารประกอบการสอน พล 437 จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ภาควชา

พลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ______. 2542. “การจดการกบความเครยด”. ในเอกสารประกอบการบรรยาย การอบรมเชง

ปฎบตการวทยาศาสตรการกฬา : กรมพลศกษา กระทรวงศกษาธการ. ______. 2543. ความสมพนธระหวางความวตกกงวลกบระดบการแสดงความสามารถในการแขงขนของ

นกกฬาเซปกตะกรอหญงโรงเรยนกฬา จงหวดสพรรณบร. รายงานการวจย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ องครกษ นครนายก.

______ . 2545. สมรรถภาพทางจต. จลสารกฬา. (กรกฎาคม) : 13.

205

______ . 2551. จตวทยาการกฬา เทคนคการเอาชนะ นกกฬาไทยยงไมคอยม. (ออนไลน). แหลงทมาhttp://pe.swu.ac.th/cms/index.php?option=com_content&view มกดา ศรยงค. 2540. จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ภาควชาจตวทยา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย

รามค าแหง. โยธน ศนสนยทธ. 2531. เอกสารค าสอนจตรวทยา. กรงเทพฯ : คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ลกขณา สรวฒน. 2530. จตวทยาเบองตน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ณฐชา สนตปาต. 2549. ศกษาความสมพนธของความวตกกงวลทางกาย โดยการใชแบบทดสอบ CSAI-2R

และ Polar S810i. ปรญญานพนธ วท.ม. (วทยาศาสตรการกฬา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ศราวธ อนทราพงษ. 2543. การน าจตวทยาการกฬาไปใชส าหรบผฝกสอนทเคยและไมเคยไดรบการอบรม ทางดานจตวทยาการกฬา. วทยานพนธ วท.ม. ชลบร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา.

ศรพร จรวฒนกล. 2530. “ครกบการชวยเหลอนกเรยนทตกอยในภาวะฉกเฉนทางจตเวช,” วารสาร แนะแนว. กรงเทพฯ.

ศลปชย สวรรณธาดา. 2532. จตวทยาการกฬา (เอกสารชมรมจตวทยาการกฬาแหงประเทศไทย). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______. 2533. การเรยนรทกษะการเคลอนไหว ( ทฤษฎและการปฏบตการ ). ภาควชาพลศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______ . 2548. การสะกดจตกบการกฬา. (ออนไลน). แหลงทมา http://www.thaihypno.com/doc/window.php?topicid=74

วรศกด เพยรชอบ. 2532. การเตรยมตวนกกฬาดานจตวทยากอนเขาแขงขน. (เอกสารวชาการชมรม จตวทยาแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ.

______. 2534. บทบาทของจตวทยาการกฬาทมตอการสอนและพลศกษา. วารสารจตวทยาการกฬา. วนชชา ศรตะปญญะ. 2552. การวจยดานจตวทยาการออกก าลงกายและการกฬาในประเทศไทย.

คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยบรพา. วทวส ศรโนนยางค. 2552. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาทมชาตไทยประเภททมและประเภท

บคคลทเขารวมการแขงขนกฬาซเกมส ครงท 24 ณ จงหวดนครราชสมา. ปรญญานพนธ วท.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อดส าเนา.

วลาสลกษณ ชววาล. 2538. การรบรความสามารถของตนเองในเรองอาชพ : ตว แปรทนาสนใจในการศกษา เกยวกบอาชพและการท างาน; จตวทยา.2(1) : 92-109

สมบต กาญจนกจ. 2532. จตวทยาการกฬา (เอกสารการสอนวชาจตวทยาการกฬา). กรงเทพฯ: ภาควชา พลศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมบต กาญจนกจ และ สมหญง จนทรไทย. 2542. จตวทยาการกฬา แนวคด ทฤษฎสการบฏบต. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สทธาการพมพ.

สมบรณ ลขตยงวรา. 2548. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกวงและนกจกรยานเสอภเขาทเขารวม การแขงขนจอมบงมาราธอน ครงท 16 และจกรยานเสอภเขา ครงท 8. ปรญญานพนธ ค.ม. (คณะครศาสตร). ราชบร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง. ถายเอกสาร.

206

สมโภชน เอยมสภาษต. 2536. ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

สชา จนทนหอม. 2527. จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สชาดา สธรรมรกษ. 2531. เอกสารประกอบการสอนวชา จต 101 จตวทยาเบองตน. ภาควชาการแนะแนว

และจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สปราณ ขวญบญจนทร. 2541. จตวทยาการกฬา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช จ ากด. สพชรนทร ปานอทย และนฤพนธ วงศจตรภทร. 2551. การพฒนาและวเคราะหองคประกอบแหลง

ความเชอมนทางการกฬาของนกกฬาระดบอดมศกษาไทย. วารสารวทยาศาสตรการออกก าลงกายและกฬา, 1(6), น. 82 – 97.

สพตร สมาหโต. 2546. จตวทยาการกฬาส าหรบผฝกสอนและนกกฬา. สารวทยาศาสตรการกฬา. 1, 35 (มนาคม) : 11-17.

สรนทร สทธธาทพย. 2539. ความเครยดและการจดการความเครยด (เอกสารการสอนวชาจตวทยา การกฬา). ชลบร : ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. อดส าเนา.

สบสาย บญวรบตร. 2539. ประวตจตวทยาการกฬา. วารสารจตวทยาการกฬา. หนา 28-30. ชลบร : วทยาลยพลศกษา จงหวดชลบร.

______. 2540. จตวทยาการกฬากบการประยกตใชส าหรบผฝกสอน. (เอกสารการสอนวชาจตวทยา การกฬา). ชลบร : วทยาลยพลศกษา จงหวดชลบร. ถายเอกสาร.

______. 2541. จตวทยาการกฬา. ชลบร : ชลบรการพมพ. ______. 2542. จตวทยาการกฬา. เอกสารประกอบการบรรยาย ในการอบรมเชงปฏบตการวทยาศาสตร

การกฬา เรอง การพฒนาวทยาศาสตรการกฬาเพอเตรยมพรอมเขาสศตวรรษท 21. โรงแรมสยามอนเตอรคอนตเนนตล และโรงแรมโซลทวนทาวเวอร กรงเทพมหานคร, 2-6 สงหาคม.

สนน สนธเมอง. 2536. การศกษาเทคนคจตวทยาการกฬาของผฝกสอนทมชาตไทยและกฬามหาวทยาลย. วทยานพนธ ค.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

อบรม สนภบาล. (ม.ป.ป). รวมทฤษฎจตวทยา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. อมรรตน ศรพงศ. 2540. การศกษาความเขมแขงทางจตใจของนกกฬาทเขารวมในการแขงขนกฬาแหงชาต

ครงท 30. วทยานพนธ ค.ม. (พลศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

อราม ตงใจ. 2539. จตวทยาการกฬา (แรงจงใจ), การฝกสมรรถภาพทางกาย. กรงเทพฯ : ไทยมตร การพมพ.

อารย พนธมณ. 2534. จตวทยาการสอน. กรงเทพฯ : บรษทตนออจ ากด. Anshel, M. 2007. Conceptualizing applied exercise psychology. The Journal of

the American Board of Sport Psychology. Volume 1-2007. Bandura, A. 1997. Self-efficacy : Toward a unifying theory of behaviour change.

psychological review. 84:191-215. ________. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs. New Jersey : Prentice-Hall. ________. (1986). Social Foundations of Thought and Action : A Social Cognitive Theory.

Englewood Cliffs. New Jersey : Prentice-Hall.

207

Berger, B. G., D. Pargman, and R.S. Weinberg. 2002. Foundations of exercise psychology. Fitness Information Technology, Morgantown, WV.

Biddle, S. J. H. and Fuchs, R. 2009. Exercise psychology: A view from Europe. Psychology of Sport and Exercise. xxx: 1-10.

Biddle, S. J. H. and Mutrie, N. 2008. Psychology of physical activity: determinants, well-being, and interventions. 2nd ed. Routledge, New York.

Billingsley, H. 2007. Building confidence through motivation. Retrieved April,13, 2007, from the United State Professional Diving Coaches Association, Retrieved December 20, 2009.

Butler, R.J. 1997. Sport Psychology in Performance. Oxford : Butterworth-Heinemann. Cox, R.H. 2012. Sport psychology : Concept and Applications. 7th edition. McGraw – Hill

Company, USA. Cresswell, S. L. 2002. KEY QUESTIONS ON MENTAL TOUGHNESS, Australia. Department

of Human Movement and Exercise Science, University of Western Australia. Edward Maupin. 2001. Concentration and Hypnosis. (Online). Available:

http://www.geocities.com/seaoutsiders/sakodjid1.htm Fourie, S.;& Potgieter, J. R. 2001. The nature of mental toughness in sport. Journal for

Research in Sport, Physical Education and Recreation, 23, 63-72. Gluecx, W.F. 1982. Personal : A Diagnostic Approach. Goldberg, A. 2002. Improve mental toughness focus concentration : Sport Psychologist

Dr Alan Goldberg. The Sportcoach.com. (Online). Hagger, M. and Chatzisarantis, N. 2005. The social psychology of exercise and sport. 1st ed.

Open University Press, England. Hilgard, Ernest R. 1962. Introduction to Psychology. New York : Hart Court, Brace World

Inc. Hoover, Andrea J. 2006. A Study of Student-athletes and Coaches Views on Mental

Toughness : Master Thesis, M.A.(Art) Marietta. College Marietta College. Huang, C.J., Wang, P.T. & Hsu, C.Y. 2004. The influence of athletes’ attributes on source of

sport confidence., 11, 1-17. Retrieved December 30, 2006, from the Chinese Electronic Periodical Services.

Irwin, M. L., S.S. Tworoger, Y. Yasui, B. Rajan, L. McVarish, 2004. Influence of demographic, physiologic, and psychosocial variables on adherence to a yearlong moderate-intensity exercise trial in postmenopausal women. Preventive Medicine 39: 1080-1086.

Jones, G.;& Connaughton, D. 2002. What is this thing called mental toughness? An investigation of elite sport performers. Journal of Applied Sport Psychology. 14 : 205-218.

208

Kentta, G., Hassmen, P., & Raglin, J.S. 2001. Training practices and overtraining syndrome in Swedish age group athletes. International Journal of Sport Medicine, 22, 1-6.

Locke, E.A. and Latham, G.P. 1985. The Application of Goal Setting to Sport. Journal of Sports Psychology. 1985. 7 : 205 – 222.

Marcus, B. H. and Forsyth, L. H. 2003. Motivating people to be physically active. Human Kinetics, United States.

Marshall, S. J. and Biddle, S. J. H. 2001. The transtheoretical model of behavior change: A meta-analysis of applications to physical activity and exercise. Annals of Behavioral Medicine 23: 229-246.

Maslow, A.H. 1954. Motivation and Personality. New York : Harper. Maslow, Abraham H. 1970. Motivation and Personality. 2nd ed. New York: Harper & Row. Middleton, S.C. ;& et al. 2003. Mental Toughness: Is the mental toughness test tough

enough? International Journal of Sport and Exercise Science. Molinero, O., Salguero, A., Tuero, C., Alvarez, E., & Marquez, S. 2006. Dropout reasons in

young Spanish athletes: relationship to gender, type of sport and level of competition. Journal of Sport Behavior, 29, 255-269.

Morris, T. & Summers, J. 2004. Sport psychology: Theory, applications and issues. Australia : John Wiley & Sons.

Pender, N. J., 1996. Health Promotion in Nursing Practice. 2nd ed. Norwalk. Conn: Appleton and Lenge.

Pender, N. J., & Stein, K. F. 2002. Social support, the self system, and adolescents health and health behavior. In L. L. Hayman, M. M. Mahoo, & J. R. Turner (Eds.), Health and behavior in childhood and adolescence (4th ed., pp. 37-68). New York: Springer.

Pender, N.J., Murdaugh, C.L. & Parsons, M.A. 2002. Health Promotion in Nursing Practice. 4th(ed). New Jersey : Pearson Education, Inc.

Poh, Y.K. & Smith, D. 2001. Effect of age, gender and sport – type on source of sport confidence. Master’ s thesis. National Institute of Education, Nanyang Technological University.

Rainer_Martens” Martens, R. 2004. Successful Coaching. 3rd edition. Human Kinetics book, Illinois.

Raglin, J. D., and Wilson, G. S. 2000. Overtraining in athletes. In Y. L. Hanin (Ed.), Emotions in sport (pp. 191-207). Champaign, IL: Human Kinetics.

Vealey, R.S., Hayashi S.W., Garner, H.G. & Giacobbi, P. 1998. Source of sport confidence: Conceptualization and instrument development. Journal of Sport and Exercise Psychology, 20, 54-80.

Weinberg, R.S. & Gould, D. 2007. Foundations of sport and exercise psychology. 4th ed. Illinois. Human Kinetics.

209

Yoo, J. 1991. Analyses of multidimentional factors influencing adherence to exercise. Korean Journal of Sport Science 3: 84-93.