เอกสารประกอบการเรียน ว23101 ...km.streesp.ac.th/files/140514099412516_14051514140946.docx · Web viewAuthor home Created Date 05/11/2014

โรงเรยนสตรสมทรปราการ

เอกสารประกอบการเรยน ว 23101 วทยาศาสตร 5

1

ใบความรท 1รหสวชา ว 2 3101 รายวชาวทยาศาสตร 5

ชนมธยมศกษาปท 3ชอหนวยการเรยนร ระบบนเวศ เรอง สง

แวดลอม (Environment)

จดประสงคการเรยนร 1. อธบายลกษณะทางกายภาพและชวภาพของสงแวดลอมตาง ๆ 2. อธบายความสมพนธของสงแวดลอมกบการดำารงชวตของสงม

ชวต

สงแวดลอม (Environment) หมายถง สงตางๆทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพ ทอยรอบตวมนษยซงเกดขนโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดทำาขน

ประเภทของสงแวดลอม จากความหมายของสงแวดลอมดงกลาวสามารถแบงสงแวดลอมไดเปน

2 ประเภท 1. สงแวดลอมทางธรรมชาต ( Natural Environment) แบงออก

เปน 2 ประเภท1.1 สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Environment) หรอ

สงแวดลอมทไมมชวต (Abiotic Environment) แบงไดดงน

- บรรยากาศ (Atmosphere) หมายถงอากาศทหอหมโลก ประกอบดวยกาซชนดตาง ๆ เชน โอโซน ไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน คารบอนไดออกไซด ฝนละออง และไอนำา

เรยบเรยงโดย ครสภาภรณ โพสทธวญญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร



2

- อทกภาค (Hydrosphere) หมายถงสวนทเปนนำาทงหมดของพนผวโลก ไดแก มหาสมทร ทะเล แมนำา - ธรณภาค หรอ เปลอกโลก (Lithosphere) หมายถง สวนของโลกทเปนของแขงหอหมอยรอบนอกสดของโลกประกอบดวยหนและดน

12. สงแวดลอมทมชวต (Biotic Environment) ไดแก พช สตว และมนษย

2. สงแวดลอมทมนษยสรางขน - (Man Mode Environment) แบงได 2 ประเภทดงน 21. สงแวดลอมทเปนรปธรรม (Concrete

Environment) ไดแก บานเรอน ถนน สนามบน เขอน 22. สงแวดลอมทเปนนามธรรม (Abstract Environment)ไดแก ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม ศาสนา กฎหมายระบบเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง

ใบความรท 2รหสวชา ว 2 3101 รายวชาวทยาศาสตร 5 ชน

มธยมศกษาปท 3ชอหนวยการเรยนร ระบบนเวศ เรอง

การจดทำาปายนเทศและแผนพบ




3

ขยะมลฝอย ในเมองใหญ เราจะเหนบางถนนสะอาด มกระถางดอกไม ตนไมเรยงรายอยขางทาง แตบางถนนสกปรก มถงใสเศษอาหาร เปลอกผลไม ตกทงอยกลาดเกลอน ถาเราเดนทางไปทางเรอ เราจะเหนแมนำาลำาคลองบางตอนใสสะอาด มปลาวายไปมาในนำา บางตอนสกปรก มขยะมลฝอยลอยอยทวไป นำามสดำาสงกลนเนาเหมนเปนทนารงเกยจ เศษอาหาร ถงพลาสตกทใชแลว เศษผา ใบไมรวง เรยกรวมวา ขยะมลฝอย ถาไมทงใหเปนทเปนทางจะสรางความสกปรก ขยะมลฝอยทกองอยบนดน เชน จำาพวกเศษอาหาร นอกจากจะสงกลนเหมนแลว ยงเปนทอยอาศยของแมลงวนและหน เปนแหลงแพรเชอโรคและเปนอนตรายตอสขภาพของเรา ขยะมลฝอยททงลงในแมนำาลำาคลอง จะแพรเชอโรคลงในนำา ถาผทอาศยอยรมนำา ใชนำานนดมหรออาบอาจจะเปนโรคทองรวงหรอโรคผวหนงได ดงนนเราทกคนจงควรชวยกนรกษาความสะอาดไมทงขยะมลฝอยเกลอนกลาด ถาเปนขยะมลฝอยในบานควรรวบรวมใสถงเพอสงใหรถเกบขยะตอไป

เราสามารถกำาจดขยะมลฝอยไดโดยการขดหลมฝง เผาไฟ หรอขายตอขยะมลฝอยจำาพวกเศษอาหาร อาจใชวธขดหลมฝงใกลโคนตนไม แลวกลบดวย

ดน เศษอาหารจะเนาเป อยเปนปยตอไปขยะมลฝอยทตดไฟได เชน เศษกระดาษ ใบไมแหง อาจใชวธเผาไฟขยะมลฝอยบางจำาพวกทยงมประโยชน เชน กระดาษ หนงสอพมพ ขวดแกวทไมแตกหรอของใช

ในชวตประจำาวนของมนษยเรา มของทหมดประโยชนใชสอย หมดคณภาพหรอชำารดแตกหกมากมาย สงของทงหลายไมวาจะเปนวสดชนเลก

ๆ เชน เศษกระดาษ เศษอาหาร เศษผา แกวแตก หลอดไฟทเสยแลว หรอวสดชนใหญ ๆ เชน โตะ เกาอ ชำารดหกพง พดลมหรอตเยนทเสยใชการไมได เรยกวา ขยะมลฝอย ทงสน เราพบขยะมลฝอย ไดตามบานเรอนทพกอาศย รานคา




4

ตลาด โรงเรยน โรงพยาบาล ตามทองถนน และในแมนำาลำาคลองทวไป ขยะมลฝอยเหลาน ถาทงกระจดกระจาย ไมเปนทเปนทาง จะทำาใหบานเมองสกปรกไมเปนระเบยบ ขยะมลฝอยทบดเนา นอกจากจะสงกลนเหมน รบกวนผทอยในบรเวณใกลเคยงยงเปนแหลง

แพรเชอโรคตาง ๆ อกดวยขยะมลฝอยแยกออกเปน 5 ประเภท ไดแก 1. เศษอาหารและพชผก ทเหลอจากการรบประทานและการประกอบอาหาร 2. เศษแกวแตก กระเบองแตก เศษวสดกอสราง เชน ไม อฐ หน และอน ๆ 3. วสดชนใหญ เชน รถจกรยานพง หรอเครองไฟฟาทใชการไมได ฯลฯ

4. วสดทมสารพษ เชน หลอดไฟ หลอดนออน แบตเตอรทใชการไมได วสดตดเชอตาง ๆ เชน ขยะมลฝอยท เกบไดจากโรงพยาบาล และวสดสารเคมจากโรงงาน เปนตน 5. วสดทยงมสภาพด เชน กระดาษหนงสอพมพ กลองกระดาษ ขวดทไมแตก ขยะมลฝอยประเภทนอาจนำาไป ขายตอได การกำาจดขยะมลฝอย

เรมตงแตการเกบรวบรวมการขนยายไปยงโรงงานการทำาลายขยะมลฝอย เมอเรารวบรวมขยะมลฝอยทง ควรแยกใหเปนประเภท เพอชวยใหงายตอการเกบและทำาลาย เศษแกว เศษกระจก และของมคมตาง ๆ ควรแยกตางหาก ไมทงปะปนกบขยะมลฝอยอน ๆ เพราะอาจจะบาดหรอตำาผอนได เราควรเกบขยะมลฝอยใสถงและผกปากถงให




5

เรยบรอย ใสในภาชนะทมฝาปดมดชด เพอปองกนสนขคยเขย การขนยายไดรบการปรบปรงขนมาก ตามเมองใหญและในเขตเทศบาลจะมรถไปเกบขยะมลฝอยถงบาน ในบางพนทจะมถงขยะไวรองรบตามรมถนนหรอบรเวณทมขยะมลฝอยมาก เชน โรงเรยน ตลาด ศนยการคา ฯลฯ เราควรผกปากถงใหเรยบรอย แลวขนไปใสลงในถงรองรบทจดตงไวตามจดตาง ๆ เมอถงเตมจะมรถมาขนไปยงโรงงานเพอทำาลายตอไป การกำาจดขยะมลฝอย มหลายวธ เชน การเผากลางแจง การเทกองบนพนดน การนำาไปทงทะเล แตวธการเหลานไมถกตอง เพราะทำาใหเกดภาวะมลพษตอสภาพแวดลอมและสขภาพอนามยของมนษย ตวอยางเชน การเผากลางแจง ทำาใหเกดควนและฝนละอองในอากาศ วธกำาจดทถกตองคอ การเผาในเตาเผาขยะ การฝงกลบ การหมกทำาปยอนทรย และการแปรสภาพเปนพลงงาน ประเภทของขยะมลฝอย ขยะมลฝอยอาจแบงออกไดตามลกษณะสวนประกอบของขยะมลฝอยไดเปน 10 ประเภท ไดแก 1. ผกผลไมและเศษอาหาร ไดแก เศษผก เศษผลไม เศษอาหารทเหลอ

จากการปรงอาหารและเหลอจากการ บรโภค เชน ขาวสก เปลอกผลไม เนอสตว ฯลฯ 2. กระดาษ ไดแก วสดหรอผลตภณฑททำาจากเยอกระดาษ เชน กระดาษ

หนงสอพมพใบปลว ถงกระดาษ กลองกระดาษ ฯลฯ 3. พลาสตก ไดแก วสดหรอผลตภณฑททำาจากพลาสตก เชน ถง

พลาสตก ภาชนะพลาสตก ของเลนเดก ผลตภณฑไฟเบอรกลาส ฯลฯ 4. ผา ไดแก สงทอตาง ๆ ททำามาจากเสนใยธรรมชาตและใยสงเคราะห

เชน ฝาย ลนนขนสตว ผาไนลอน ไดแก เศษผา ผาเชดมอ ถงเทา ผาขร ว ฯลฯ




6

5. แกว ไดแก วสดหรอผลตภณฑททำาจากแกว เชน เศษกระจก ขวด หลอดไฟ เครองแกว ฯลฯ 6. ไม ไดแก วสดหรอผลตภณฑททำามาจากไม ไมไผ ฟาง หญา เศษไม

เชน กลองไม เกาอ โตะ เฟอรนเจอร เครองเรอน ฯลฯ 7. โลหะ ไดแก วสดหรอผลตภณฑตาง ๆ ททำาจากโลหะ เชน กระปอง

ตะป ลวดภาชนะททำาจากโลหะ 8. หน กระเบอง กระดก และเปลอกหอย ไดแก เศษหน เปลอกหอย

เศษกระดกสตว เชน กางปลา เครองปนดนเผา เปลอกหอย กง ป เครองเคลอบ ฯลฯ 9. ยางและหนง ไดแก วสดและผลตภณฑททำาจากยางและหนง เชน

รองเทา กระเปาลกบอล ฯลฯ 10. วสดอน ๆ ไดแก วสดทไมสามารถจดเขากลมตาง ๆ ขางตน นอกจากนเราอาจแบงประเภทของขยะมลฝอยทง 1

0 ประเภท ออกเปน 2 กลมใหญ คอ

1. ขยะมลฝอยทเผาไหมได ไดแก กระดาษ ผาหรอสงทอ ผกผลไมและเศษอาหารพลาสตก หญาและไม 2. ขยะมลฝอยทเผาไหมไมได ไดแก เหลกหรอโลหะอน ๆ แกว หน กระเบอง เปลอกหอย ฯลฯ

ผลกระทบของขยะมลฝอยตอ สภาวะแวดลอม




7

ขยะมลฝอยนน นบวนจะเพมมากขนตามจำานวนของประชากร ถาหากไมมการกำาจดขยะมลฝอยใหถกตองและเหมาะสมแลว ปญหาความสกปรกตาง ๆ ทเกดจากขยะมลฝอย จะตองเกดขนอยางแนนอน ถามองกนอยางผวเผนแลว ขยะมลฝอยนนไมไดมผลกระทบตอมนษยมากนก ทงนอาจเปนเพราะผลกระทบทเกดขนโดยตรงตอมนษย ยงอยในขนทไมรนแรงมากนก ผลกระทบทเกดขนจงไมชดเจนเทาไร แตในความเปนจรงแลว ขยะมลฝอยจะกอใหเกดปญหาตอสภาพแวดลอมเปนอยางมาก และจะมผลกระทบตอสขภาพอนามยของมนษยดวย ทงโดยทางตรงและทางออม

ใบความรท 3รหสวชา ว 2 3101 รายวชา วทยาศาสตร 5 ชน

มธยมศกษาปท 3ชอหนวยการเรยนร ระบบนเวศ เรอง ระบบ

นเวศ (Ecosystem)

จดประสงคการเรยนร1. อธบายความสมพนธระหวางองคประกอบตาง ๆ ภายในระบบนเวศบรเวณโรงเรยน




8

2. อธบายความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวตและระหวางสงมชวตกบสงไมมชวตในบรเวณโรงเรยน

ระบบนเวศ (Ecosystem) หมายถง ความสมพนธของสงมชวตในแหลงทอยแหลงใดแหลงหนงความหมายของคำาตางๆ ในระบบนเวศ

สงมชวต (Organism) หมายถง สงทตองใชพลงงานในการดำารงชวต ซงมลกษณะทสำาคญดงน

1. ตองมการเจรญเตบโต2. เคลอนไหวไดดวยพลงงานทเกดขนในรางกาย3. สบพนธได4. สามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม5. ประกอบไปดวยเซลล6. มการหายใจ7. มการขบถายของเสย8. ตองกนอาหาร หรอแรธาตตางๆประชากร (Population) หมายถง สงมชวตทงหมดทเปนชนดเดยวกน

อาศยอยในแหลงทอยเดยวกน ชวงเวลาใดเวลาหนง

กลมสงมชวต (Community) หมายถง สงมชวตหลายๆชนดมาอาศยอยรวมกนในบรเวณใดบรเวณหนง โดยสงมชวตนนๆ มความสมพนธกนโดยตรงหรอโดยทางออม

โลกของสงมชวต (Biosphere) หมายถง ระบบนเวศหลายๆ ระบบนเวศมารวมกน




9

แหลงทอย (Habitat) หมายถง บรเวณ หรอสถานททใชสำาหรบผสมพนธวางไขเปนแหลงทอยเชน บาน สระนำาซอกฟน ลำาไสเลก

สงแวดลอม (Environment) หมายถง สงทมผลตอการดำารงชวตของสงมชวต ทำาใหสงมชวตเจรญเตบโตหรอ ดำารงชวตไดดหรอไมหรอหมายถงสงทอยรอบๆ ตวเรา ทงทมชวตและไมมชวต

โครงสรางระบบนเวศ1. องคประกอบทไมมชวต (Abiotic Substance) ไดแก สารชนด

ตางๆ ทงทเปนอนทรยสารและอนนทรยสารทสงมชวตสามารถนำามาใชในการดำารงชวต เชน กาซออกซเจน กาซคารบอนไดออกไซดนำาแรธาตตางๆ เปนตน

2. กลมสงมชวต (Community) แบงได 3 พวก คอ2.1 ผผลต (Producer หรอ Autotroph) คอ สงมชวตท

สามารถสงเคราะหอาหารไดโดยการเปลยน อนนทรยสารใหเปนอนทรยสาร ม2 ประเภท คอ

- สงเคราะหอาหารเองได สวนใหญมการสงเคราะหดวยแสงเพราะมคลอโรฟลลไดแกพชสเขยวแพลงกตอนพช (phytoplankton)

- ไมสามารถสงเคราะหอาหารเองได ผผลตบางพวกสามารถกนสตวไดเพราะตองการนำาไนโตรเจนไปสรางเนอเยอ พชพวกนไดแกตนหมอขาวหมอแกงลง กาบหอยแครง สาหรายขาวเหนยวสวนใหญถอวาทำาหนาทเปนผผลต

2.2 ผบรโภค (Consumer) หมายถงสงมชวตทไมสามารรถสรางอาหารเองได แตไดรบอาหารจากการกนสงมชวตอน สงมชวตทมบทบาทเปนผบรโภค คอ พวกสตวตาง ๆ จำาแนกเปน 3 ชนด ตามลำาดบขนการบรโภค คอ




10

2.2.1 ผบรโภคปฐมภม (Primary Consumer) เปนสงมชวตทกนพชเปนอาหารอยางเดยว เรยกวา ผบรโภคพช (Herbivores) ไดแก กระตาย วว ควาย ชาง มา ปลาทกนพชเลก ๆ ฯลฯ

2.2.2 ผบรโภคทตยภม (Secondary Consumer) เปนสงมชวตทกนสตวดวยกนเปนอาหาร Carnivores) เชน ง เสอ นกฮก นกเคาแมว จรเข ฯลฯ

2.2.3 ผบรโภคตตยภม (Tertiary Consumer) ไดแก สงมชวตทกนทงพช และสตวเปนอาหาร เรยกวา Omnivore เชน คน หม สนข ฯลฯ นอกจากนยงอาจมผบรโภคอนดบตอไปไดอกตามลำาดบขนของการบรโภค ผบรโภคขนสดทายเรยก ผบรโภคขนสงสด (Top Consumer) หมายถง สงมชวตทอยในระดบขนการกนสงสด ซงกคอสตวทไมถกกนโดยสตวอน ๆ ตอไป เปนสตวทอยในอนดบสดทายของการถกกนเปนอาหาร เชน มนษย เปนตน

3. ผยอยสลาย (Decomposer) หมายถง สงมชวตทสรางอาหารเองไมได แตจะไดอาหารโดยการสรางเอนไซมออกมายอยสลายซากของสงมชวต ของเสย กากอาหาร ใหเปนสารทมโมเลกลเลกลงแลวจงดดซมไปใชบางสวน สวนทเหลอจะปลอยออกสระบบนเวศ ซงผผลตสามารถนำาไปใชสรางอาหารตอไป สงมชวตทมบทบาทเปนผยอยสลายสวนใหญ ไดแก แบคทเรย เหด รา ฯลฯ สงมชวตกลมนมบทบาทสำาคญอยางมากในระบบนเวศเพราะทำาใหเกดการหมนเวยนของสาร

ดงนนโครงสรางหรอองคประกอบของระบบนเวศใดใดบนโลกนพอสรปไดดงภาพขางลางน




11

ระบบนเวศแบบตางๆ ได 2 กลม คอ ระบบนเวศบนบกและระบบนเวศในนำา ตวอยางเชน

1. ระบบนเวศแหลงนำาจด1.1 ความสำาคญ- เปนแหลงอาศยของสตวนำาและพชนำา- เปนแหลงอาหารทสำาคญของมนษยและสตวตางๆ- เปนแหลงทใหนำาในการอปโภค บรโภค และทำาการเกษตร1.2 ตวอยางสงมชวตในแหลงนำาจด- พช เชน จอก สาหราย แหน- สตวเชน หอย ปลาตางๆ กง1.3 ปจจยทมผลตอการดำารงชวต- ปจจยตางๆ ตามธรรมชาตไดแกปรมาณแกสออกซเจน ปรมาณแกส

คารบอนไดออกไซดปรมาณแรธาตอณหภมแสง ความขนใสของนำา

- ปจจยทางชวภาพ ไดแกชนดและปรมาณของสงมชวตแตละชนด- ปจจยทเกดจากการกระทำาของมนษยไดแกการใชยาฆาแมลง ซงเมอ

ชะลางลงสแหลงนำา จะไปทำาลายสงมชวตในนำาทำาใหมผลกระทบตอการถายทอดพลงงานและสมดลทางธรรมชาตในแหลงนำา




12

1.4 สงมชวตในแหลงนำา- ผผลต ไดแกพชตางๆ ซงในแหลงนำามทงทเปนพวกแพลงกตอน

(Plankton) สาหรายตางๆ เฟรน - ผบรโภค ไดแกพวกแพลงกตอนสตวแมลงตางๆ และสตวพวกกนซากอนทรย

- ผยอยสลาย มทงพวกแบคทเรย เหด รา1.5 ระบบนเวศแหลงนำาจด ม2 ระบบ คอ

ก. ชมชนในแหลงนำานงผผลต คอ พชทมรากยดอยในพนดนใตทองนำาเชน พวก กก บว กระจด นอกจากนยงมแพลงกตอนพชและพชลอยนำาตางๆ เชน สาหราย ไดอะตอม แหน จอก เปนตนผบรโภค คอ สงมชวตทเกาะอยตามทองนำาแพลงกตอน และสงมชวตทเกาะอยตามตนไมหรอใบไมของพชนำาเชน หอยโขง หอยขม ไฮดรา พลานาเรย

ข. ชมชนในแหลงนำาไหลเขตนำาไหลเชยว (Rapid Zone) เปนบรเวณทกระแสนำาไหลแรง กนลำาธาร

สะอาด ไมมการสะสมของตะกอนใตนำาเหมาะกบการดำารงของสงมชวตพวกทสามารถเกาะตดกบวตถใตนำาไดหรอคบคลานไปมาไดสะดวก หรอพวกทสามารถวายนำาทสความแรงของกระแสนำาไดจะไมพบแพลงกตอน

เขตนำาไหลเออย (Pool Zone) เปนบรเวณทมความเรวของกระแสนำาลดลง มการตกตะกอนของอนภาคใตนำาการทบถมของตะกอนมาก เหมาะกบพวกทขดรอยและพวกทวายนำาไปมาไดอยางอสระรวมทงแพลงกตอนดวย

1.6 การปรบตวของสงมชวตในชมชนแหลงนำาไหลแรง- สามารถเกาะตดแนนกบพนทผวอาศยอย- มโครงสรางสำาหรบเกาะหรอดดตดกบพนผวอยางมนคง- สามารถสกดเมอกเหนยวใชยดเกาะ เชน หอย




13

- มรปรางเพรยว เพอลดความตานทานของกระแสนำา- มรปรางแบนราบไปกบพนทผวทเกาะ- ชอบวายทวนนำาอยเสมอ- เกาะตดกบพนผวหรอซกซอนตวตามวตถใตนำา

2. ระบบนเวศในทะเล2.1 ความสำาคญ- เปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทใหญทสด2.2 สภาพแวดลอมของทะเล มผลทำาใหสงมชวตมการปรบตวใหเขา

กบสภาพแวดลอม ดงน- ทะเลและมหาสมทรมอาณาเขตกวางใหญไพศาลและตดตอกนตลอด

ทำาใหสงมชวตในแตละแหงไมเหมอนกนขนอยกบ อณหภมระดบความเคม และระดบความลก

- กระแสนำาในมหาสมทรมการหมนเวยนเชอมตอกน กระแสนำาทเคลอนทจากสวนลกจะพาเอา แรธาตทอยกนทะเลขนมาสผวนำาทำาใหแพลงกตอนพชไดรบอาหารอดมสมบรณ

- ทะเลมคลนและนำาขนนำาลง คลนและนำาขนนำาลง ทำาใหมผลตอการดำารงชวตของสงมชวตบรเวณชายฝง

- นำาทะเลมความเคม ความเคมนเกดจากเกลอแรทละลายอยจะแตกตวในรปของไอออน(Ion) ซงสวนใหญเปนไอออนของโซเดยม (Na+) และไอออนของคลอรน (Cl-) สงมชวตสวนใหญในทะเลมการปรบตวโดยมความเขมขนของเกลอแรภายในรางกายพอๆกบนำาทะเลสวนพวกทมความเขมขนของเกลอแรภายในรางกายตำากวาภายนอกจะมการปรบตวโดยการเพมประสทธภาพในการขบเกลอออกใหไดมาก

2.3 สงมชวตในทะเล




14

- แพลงกตอน มทงแพลงกตอนพชและแพลงกตอนสตวเชนไดอะตอม กงเคย ตวออนของเพรยงหน และยงมพวกสาหราย เชน สาหรายสเขยว สาหรายสเขยวแกมนำาเงน

- สงมชวตทวายนำาเปนอสระ เชน พวกปลาตางๆ เตา หมก ปลาวาฬ ปลาโลมา

- สงมชวตหนาดน พบอยทวไป เชน ฟองนำาปะการง เพรยงหน หอยนางรม ดอกไมทะเล ปลงทะเล ดาวทะเล หอยแครง พลบพลงทะเล

2.4 ระบบนเวศในทะเลม3 ชมนมชมชนหาดทราย เปนบรเวณทไมเหมาะกบการอาศยของสงมชวตในทะเลทวไป

เพราะมสภาพแวดลอมทรนแรง สงมชวตจงมการปรบตวดงน- มผวเรยบ ลำาตวแบนราบกบพนทราย เพอสะดวกแกการแทรกตวหน

ลงทราย เชน หอยตางๆ - ลดขนาดของสวนตางๆ ลง- ลดขนาดของรางกายลง เพอตานทานกบทรายทถกคลนซดเปน

ประจำาเชน ป- ทนความแหงแลงไดด- เคลอนไหวไดอยางรวดเรว เพอสามารถหลบหลกศตรไดอยาง

รวดเรว- ชอบฝงตวหรอขดรอยในทราย

ชมชนหาดหน เปนบรเวณทประกอบไปดวยหนเปนสวนใหญสงมชวตมการปรบตวดงน

- มความคงทน และทนทานตอการเปลยนแปลงอณหภมโดยจะมสารเคลอบพวกเจลลาตนรกษาความชนและปองกนการระเหยของนำา

- สามารถดดซมนำาเอาไวใชเวลานำาลงไดเชน พวกไลเคน- มสารหมตวเพอชวยในการแลกเปลยนกาซไดด




15

ชมชนแนวปะการง ประกอบดวยปะการงหลายชนด มรปรางตางๆ กน ประกอบดวย แคลเซยมคารบอเนต (CO3) ซงการสรางปะการงจะมมากหรอนอยขนอยกบ อณหภมและแสงสวาง บรเวณทมแสงมาก จะมปะการงมาก เพราะปะการงสวนใหญเจรญไดดเมออยรวมกบสาหรายปะการงสบพนธไดโดยการแตกหนอเชอมตดกน

3. ระบบนเวศปาชายเลน3.1 ความสำาคญ- เปนแหลงอาศยและขยายพนธสตวนำาทำาใหเกดความสมดลระหวาง

ทะเลกบบก- เปนแหลงพนธไมตางๆ ทมความสำาคญทางเศรษฐกจหลายอยาง- เปนแหลงอาหารทอดมสมบรณ- เปนฉากกำาบงลม ปองกนการชะลางทรนแรงทเกดจากลมมรสมและ

เปนเสมอนกำาแพงปองกนการพงทลายของดน

- รากของพนธไมชวยกรองสงปฏกลตางๆ ในนำา3.2 ลกษณะของปาชายเลนปาชายเลน เกดจากการทบถมของตะกอนบรเวณปากแมนำาประกอบไป

ดวยทราย โคลน และดนบรเวณทตดกบปากแมนำาเปนดนเหนยว ถดไปเปนดนรวนและบรเวณทลกเขาไปจะมทรายมากขน นอกจากนบรเวณตางๆ ของปาชายเลนยงแตกตางในดานของความเปนกรด-เบส ความเคม รวมทงความสมบรณของดน ซงวดไดจากปรมาณ ไนโตรเจน(N), ฟอสฟอรส(P), โปแตสเซยม(K)

3.3 ลกษณะของสงมชวตในปาชายเลน- พชจะมรากคำาจน เพอชวยพยงลำาตนไมใหลม เมออยในดนเลน- เมลดพชจะงอกตงแตอยบนตนแม




16

- มโครงสรางของใบททำาใหสามารถเกบสะสมนำาไดมาก และมโครงสรางทปองกนการสญเสยนำาโดยการคายนำา

3.4 สงมชวตทอาศยตามชายฝงปาชายเลน- พช ไดแกโกงกาง แสมดำาโปรงขาว โปรงหนรงกะแทชะคราม ตะบน

ตนเปดทะเล ตาตมทะเลปรงทะเล เทยนทะเล ชลลำาพลำาแพน ถวขาว ผกเบยทะเล

- สตวทอยตามรากพช เชน ปหอยตางๆ- สตวทอยตามหนาดน ไดแกปลาตน ปเสฉวน ปแสม ทากทะเล หอย

ขนก กงดดขน ปกามดาบ- สตวในดน ไดแกไสเดอนทะเล หอยฝาเดยว

4. ระบบนเวศปาไม4.1 ความสำาคญ- แหลงรวมพนธไมและสตวปาตางๆ ชวยกำาบงลมพาย- แหลงตนนำาลำาธาร ทำาใหฝนตกตามฤดกาล- ชวยควบคมอณหภมบนโลก ชวยรกษาความชมชนของผวดนและ

อากาศ- ผลตกาซออกซเจน (O2) และใชกาซคารบอนไดออกไซด (CO2)

แหลงสะสมปยธรรมชาต- ลดความรนแรงของนำาปาและการพงทลายของหนาดนทเกดจาก

กระแสนำาไหลบา4.2 ลกษณะของปาไมและสงคมสงมชวตในปาของประเทศไทย เชน

ปาพร (Freshwater swamp forest) พบตามทลมในภาคใต เปนปาทมนำาจดขงอยตลอดปและนำามความเปนกรดสง ลกษณะของปาแนนทบ พนธไมสวนใหญเปนไมขนาดเลก เชน หวาย หมากแดง เปนตน




17

ปาสนเขา (Coniferous Forest Biomes) เปนปาเขยวตลอดป ประกอบดวยพชพวกทมใบเรยวเลก ขนอยางหนาแนน มยอดปกคลมทบตลอดปไมมการผลดใบ แสงผานลงมาถงพนดนนอย ดนเปนกรดและขาดธาตอาหาร สงมชวตทพบ เชน แมวปา หมาปา หมเมน กระรอก เปนตน

ปาดบชน (Tropical Rain Forest Biomes) เปนปาทมฝนตกตลอดป พชเปนพวกใบกวางไมผลดใบ ปกคลมหนาแนน มอณหภมและความชนพอเหมาะตอการเจรญเตบโตของพช ประกอบดวยไมยนตนตางๆ พนดนมตนไมขนกระจดกระจาย เพราะไดรบแสงไมเพยงพอ พนธไมทพบ ไดแกไมยาง ไมตะเคยนบรเวณ พนดนเปนพวกเฟรน หวาย ไมไผและเถาวลยความสมพนธระหวางสภาวะแวดลอมทางกายภาพกบสงมชวต

แสง มอทธพลตอการดำารงชวตของสงมชวตดงน- มผลตอการเจรญเตบโตและการสบพนธของพช- มผลตอการกระตนใหพชออกดอก- มผลตอความสามารถในการสงเคราะหแสง- เปนตวกำาหนดพฤตกรรมการออกหากนของสตวเชน สตวทออก

หากนเวลากลางคน- มผลตอปรมาณและชนดของสงมชวตใตนำาเชน บรเวณทลกมากจะม

อยนอย และสงมชวตเหลานมกจะมลวดลายเดนชดใหเปนเครองหมายจำาพวกเดยวกน

ปจจยกำาหนดลกษณะของระบบนเวศ สงมชวตซงเปนองคประกอบหนงในแตละระบบนเวศยอมเกดขนหรออาศย

อยในสภาพแวดลอมทเหมาะสม ดงนนจงมปจจยหลายประการทเปนสงกำาหนดลกษณะของระบบนเวศ ปจจยสำาคญ ไดแก

1. อณหภม เปนเครองกำาหนดชนดของพชและสตววามชนดใดอยบาง เพราะอณหภมมอทธพลตอการเปลยนแปลงของออกซเจนในนำา การ




18

เปลยนแปลงรปพรรณสณฐานและสรระวทยาของสงมชวต การอพยพของสตว การแพรกระจายของพชและสตวในพนทตาง ๆ และควบคมชนดของไข และอตราสวนเพศในสตวบางชนด

2. นำาและความชน พชและสตว มการถายเทไอนำาใหกบอากาศอยเสมอ บรเวณทอากาศมความชนตำา รางกายจะมการถายเทนำาใหกบอากาศมากขน สวนพชจะมการถายเทนำาใหกบอากาศอยเสมอ ระบบนเวศทมความชนมากมกจะมพชและสตวอาศยอยางหนาแนนทำาใหมโอกาสประสานสมพนธในการถายทอดวตถธาตและพลงงานใหแกกนไดมากขน

3. แสงสวาง มความสำาคญตอการดำารงชวตของสงมชวตสวนใหญเปนแสงสวางจากดวงอาทตย ซงมความสำาคญตอระบบนเวศ เพราะทำาใหการถายเทวตถธาตตาง ๆ อทธพลของแสงสวางทมตอสงมชวต เชน คณภาพแสงมผลตอการงอกของเมลด ชวงแสงมผลตอการเจรญเตบโตและการสบพนธของพชหลายชนด ความเขมแสงมผลตอการสงเคราะหแสง

4. ดน เปนทรวมของธาตอาหารตาง ๆ เชน แคลเซยม ไนเตรท ฟอสฟอรส และยงเปนแหลงปยธรรมชาต คอ เมอสงมชวตตายลงกจะถกยอยสลายกลายเปนฮวมส เพมความอดมสมบรณแกดน ดนทมลกษณะความสมบรณหรอมธาตอาหารแตกตางกนยอมมผลตอพชและสตวทอาศยดนนนดำารงชวตอยในแงของชนด จำานวน การแพรกระจาย การเจรญเตบโต เชน บรเวณดนเคมกจะมพชพวกทนเคมขนอย

5. ไฟปา มทงผลดและผลเสยตอสงมชวต ผลเสยคอ เปนอนตรายโดยตรงตอสงมชวต ทำาลายแหลงอาหารและทอยอาศย สรางผลเสยหายตอสงแวดลอมอน ๆ เชน ดน นำา อนจะสงผลถงการดำารงชวตของสงมชวต สวนผลดของไฟปาคอ ชวยเพมธาตอาหารบางชนดใหพชชวยเรงการงอกของเมลดพชบางชนด




19

6. ความเปนกรดเปนดาง มความสำาคญตอกระบวนการหายใจและระบบการทำางานของเอนไซม ภายในรางกาย ซงเปนตวการทสำาคญมาก เพราะตวความเปนกรดหรอดางเปลยนแปลงเพยงเลกนอยกอาจเปนอนตรายได นอกจากนยงมความ สำาคญตอการเจรญเตบโตของพชดวย

7. การแยงชง เปนการแยงชงกนระหวางสงมชวตชนดเดยวกนหรอตางชนดกน เนองจากมความตองการปจจยพนฐานเหมอนกนแตมจำานวนจำากด หรอมไมเพยงพอทจะทำาใหสงมชวตดำารงอยไดเปนปกต เชน การแยงชงนำา อาหาร แสงสวาง ทอยอาศย เชน การทพชสองชนดขนอยใกลเคยงกนจะแกงแยงกนครอบครองพนททำาใหทงสองฝายไมเจรญเตบโตเทาทควร บางครงฝายทออนแอกวาจะถกแกงแยงจนตายไป

8. การกนซงกนและกน เปนการทสงมชวตหนงกนสงมชวตอน ๆ เปนอาหารมผลตอการควบคมจำานวนของสตวในแตละระบบนเวศเพอใหเกดความสมดล ระบบนเวศทขาดความสมดลในเรองการกนซงกนและกน มผลทำาใหเกดปญหา เชน ไรขาวโพดมตกแตนมากนและทำาลายขาวโพดเสยหาย ถาไมมสตวอนมากนตกแตน กจะทำาใหตกแตนแพรพนธไดรวดเรว เกดเสยสมดลทางธรรมชาต

9. มลภาวะ เปนปจจยทเขามามบทบาทในการเปลยนแปลงหรอกำาหนดลกษณะของสงมชวตและไมมชวตในระบบนเวศ การเกดมลภาวะกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมหรอระบบนเวศทไมพงประสงค ซงเกดจากกจกรรมของมนษยเปนสวนใหญ

ตารางเปรยบเทยบโครงสรางและลกษณะของระบบนเวศธรรมชาต (Natural Ecosystem) กบระบบนเวศทมนษยสรางขน (Man-made Ecosystem)

ระบบนเวศธรรมชาต(สระนำา หนองนำา ทงหญา ปาไม ฯลฯ)

ระบบนเวศทมนษยสรางขน(บานเรอน โรงงานอตสาหกรรม สวน

สาธารณะ ฯลฯ)เรยบเรยงโดย ครสภาภรณ โพสทธวญญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร



20

1. แหลงพลงงาน : ดวงอาทตย2. ป ล อ ย อ อ ก ซ เ จ น ใ ช คารบอนไดออกไซด3. สรางสารประกอบอนทรยจากสารอนนทรย4. ลดภาวะความเป นพษจากสารมลพษ

5. ควบคมและคงสภาพระบบนเวศเดม6. กอใหเกดความสงบเงยบ7. รกษาความงามตามธรรมชาตใหคงอย (ถาไมถกทำาลายอยางฉบพลน)8. สรางความอดมสมบรณใหกบพนดน9. ควบคมปรมาณ และคณภาพของตนนำา10. เปนแหลงอาศยของสตวปา

1. แหลงพลงงาน : นำามนเชอเพลง ถานหน ฯลฯ2. ปล อยคารบอนไดออกไซด ใช ออกซเจน3. บรโภคสารประกอบอนทรย4. เพมปรมาณของเสย ซ งจ ำาเปนตองกำาจด โดยเทคนคเฉพาะทาง5. ทำาลายสภาพเดมของระบบนเวศ6. เพมมลพษทางเสยง7. ทำาลายสภาพแวดลอมใหเลวลง (ถาไมปองกนและควบคมทเหมาะสม)8. ทำาลายความอดมสมบรณของดน9. ทำาลายปรมาณ และคณภาพของตนนำา10. ทำาลายแหลงอาศยของสตวปา

ประโยชนของการรกษาระบบนเวศการรกษาระบบนเวศใหคงสภาพมจดประสงคเพอรกษาสภาพกบดลของ

ธรรมชาตเพอประโยชนของมนษยเอง พอสรปไดดงน 1. ดานการพกผอนหยอนใจ สภาพของธรรมชาตทอยในภาวะสมดลยอมกอ

ใหเกดทศนยภาพทสวยงาม มความรมรน เปนแหลงพกผอนหยอนใจไดดเรยบเรยงโดย ครสภาภรณ โพสทธวญญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร



21

2. คณคาทางดานการสรางแหลงทอยอาศย ( Habitat) ระบบนเวศทอยในธรรมชาตจะเปนแบบอยางใหมนษยจำาลองระบบนเวศขนมาใหม เชน ความรมรนของอทยานแหงชาตเขาใหญกบสภาพทมนษยปรบปรงขนมาทสวนพฤกษศาสตรพแค ความแตกตางของสถานทสองแหงนจะเหนไดชดระหวางธรรมชาตลวน ๆ กบปาทมนษยปรบปรงตกแตงขน

3. ทางการศกษาสภาวะแวดลอม สภาพของระบบนเวศหรอองคประกอบแตละสวนของระบบนเวศ สามารถใชเปนเครองบงชสภาพแวดลอมและการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมได เชน การคดงอของหางลกกบ เปนเครองบงชวาเกดจากยากำาจดศตรพชและจากการเปลยนแปลงของภมอากาศ การมวนของใบพชบางชนดเกดเนองจากไดรบซลเฟอรไดออกไซดซงเปนมลสารในอากาศ

4. ทางการวจยดานวทยาศาสตร การวจยทางวทยาศาสตรบางครงตองใชตวอยางทเหมาะสม เชน หอยทากชนดหนงมระบบประสาททงายและนาสนใจเปนอยางยงสำาหรบนกประสาทวทยา

5. คณคาทางดานการอนรกษ การเปลยนแปลงระบบนเวศ ธรรมชาตทมความอดมสมบรณสง ใหเสอมโทรมกอใหเกดความหวาดกลวในหมมนษย เนองจากเมอเกดการเปลยนแปลงแลวเปนการยากทจะทำาใหกลบมามสภาพดงเดม และการเปลยนแปลงอาจกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอมนษย เชน การทำาลายปา การถมคลอง หนอง บง ทำาใหเกดความแหงแลง นำาทวม นำาปาไหลหลากอยางรวดเรว ดงนนการรกษาระบบนเวศใหคงสภาพตามธรรมชาต หรอกอใหเกดความ สมดลอยางเสมอจะอำานวยประโยชนใหแกมนษยอยางมากมายแนวความคดในเรองของนเวศพฒนาจงเกดขน




22


มธยมศกษาปท 3หนวยการเรยนร ระบบนเวศ เรอง

ความสมพนธระหวางสงมชวต

จดประสงคการเรยนร 1. อธบายความสมพนธระหวางสงมชวตทอาศยอยรวมกนในรปแบบตาง

ๆ




23

2. วเคราะหรปแบบความสมพนธของสงมชวตทอาศยอยรวมกน

ความสมพนธระหวางสงมชวต มหลายรปแบบ บางชนดมการแกงแยงกนระหวางสงมชวตแตละชนด บางชนดกนกนเปนอาหาร บางชนดพงพาอาศยซงกนและกน บางชนดถกอาศยแตเพยงฝายเดยว กลมสงมชวตดงกลาว สามารถจดแบงเปนกลมตาง ๆไดดงน

1. ภาวะการไดประโยชนรวมกน (Protocooperation ) ( + , +) เปนการอยรวมกนโดยททง 2 ฝายไดประโยชนรวมกน การอยรวมกนนเปนการอยรวมกนเพยงชวคราว สามารถแยกออกจากกนไดโดยอสระ โดยไมมฝายใดไดรบความเสยหายหรอเดอดรอน เชน การอยรวมกนของนกเอยงและควาย โดยนกเอยงเกาะอยบนหลงควายคอยเกบกน เหบ เหา และปรสตอน ๆ ใหแกควาย นกเอยงไดรบประโยชนคอพวกเหบ เหา และปรสตตาง ๆ เปนอาหาร สวนควายไดรบประโยชนคอลดปญหาจากการถกปรสตเหลานนรบกวน

2. ภาวะพงพา (Mutualism) ( + , +) เปนการอยกนและพงพาอาศยกน โดยททง 2 ฝายไดรบประโยชนทงคและอยรวมกนตลอดไป ถาหากขาดฝายใดฝายหนงไปจะทำาสงมชวตนนไมสามารถดำารงชวตอยไดหรอไดแตกไมดเทาทควร เชน การอยรวมกนของราและสาหราย ทเรยกวา ไลเคนส โดยสาหรายจะอยดานในและมราขนอยรอบ ๆ ราดดความชนและใหแรธาตทจำาเปนแกสาหราย สวนสาหรายทำาหนาทสงเคราะหดวยแสง สรางอาหารและแบงเซลลเพมมากขน ซงราสามารถยอยสลายเซลลสาหรายบางเซลลนำาไปใชประโยชนได




24

3. ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล(Commensalim) (0 , + ) เปนการอยรวมกนทฝายหนงไมไดรบประโยชนแตกไมไดเสยประโยชนอะไร สวนอกฝายหนงจะไดรบประโยชน เชน ปลาฉลามกบเหาฉลาม เหาฉลามเปนปลาเลก ๆทวายนำาเองไดแตชอบอาศยเกาะกบปลาฉลามทมขนาดใหญ เหาฉลามไดรบประโยชนคอ ไมตองวายนำาเองและไดกนเศษอาหารทปลาฉลามกนอกดวย สวนปลาฉลามไมเสยประโยชนอะไร เพราะปลาฉลามมขนาดใหญกวาเหาฉลามมาก และเหาฉลามกไมไดเปนสตวกลมปรสตดวย

4. การลาเหยอ (Predation) ( + , 0 ) เปนการอยรวมกนโดยทอกฝายหนงเรยกวา ผลา ซงลาหรอจบเหยอเปนอาหาร เชน เสอ แมว สนข นก และอกฝายหนงเรยกวา เหยอ ซงจะถกผลาจบกนเปนอาหาร เชน ปลา กวาง หน หนอน เปนตน

5. ภาวะปรสต (Parasitism ) - ( + , ) เปนการอยรวมกนทฝายหนงเรยกวา ปรสต (parasite) ซงเปนฝายไดรบประโยชนและอกฝายหนงเรยกผถกอาศย (host) ซงจะเปนฝายเสยประโยชน

6. ภาวะแขงขน (Competition) เปนภาวะทตองแกงแยงทรพยากรทมอยอยางจำากด เชน ทงดอกไมทมหญาขน

7. ภาวะการยอยสลาย (Saporphytism) เปนความสมพนธของสงมชวต ผไดประโยชนคอผยอยสลายสารอาหาร จากซากของสงชวตอน เชน

- หนอน นกแรง กนซากสตว เปนอาหาร- ไสเดอน กงกอ กนซากพชเปน อาหาร- เหด รา จลนทรย ยอยสลายซากพชซากสตว




25



การถายทอดพลงงานงานในระบบนเวศ

จดประสงคการเรยนร1. อธบายความสมพนธระหวางสายอาหารและหวงโซอาหารได2. เขยนแผนภาพแสดงการถายทอดพลงงานของสงมชวตในระบบนเวศทองถน

การถายทอดพลงงานและสารอาหารในระบบนเวศ (Energy Flow and Nutrient Cycling)เรยบเรยงโดย ครสภาภรณ โพสทธวญญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร



26

พลงงานเรมตนทใชในการดำารงชวตของสงมชวตตางๆ ในระบบนเวศคอ พลงงานแสงจากดวงอาทตยทพชสเขยว (ผผลต) เปลยนเปนพลงงานเคมในรปอาหารโดยกระบวนการสงเคราะหแสง ซงจะถกถายทอดไปยงผบรโภคและผยยสลายโดยการกนตอกนเปนทอดๆ ซงเรยกวา โซอาหาร (Food chain) เชน

จากรป ผผลต คอ ขาวหน คอ ผบรโภคอนดบ 1 (ผบรโภคพช)ง คอ ผบรโภคอนดบ 2 (ผบรโภคสตว)เหยยวคอ ผบรโภคอนดบ 3 (ผบรโภคสตว)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………*** Thermodynamic Law1. พลงงานถกสรางและทำาลายไมได แตเปลยนรปได2. เมอพลงงานเปลยนรปจะเกดการฟงกระจาย (Entropy) และ

สวนมากจะเกดเปนพลงงานความรอน (Heat)

พระมดโซอาหาร การถายทอดพลงงานในโซอาหารอาจแสดงในในลกษณะของสามเหลยมพรามดของสงมชวต (ecological pyramid) แบง ได 3 ประเภทตามหนวยทใชวดปรมาณของลำาดบขนในการกน

1. พรามดจำานวนของสงมชวต (pyramid of number) แสดงจำานวนสงมชวตเปนหนวยตวตอพนท โดยทวไปพระมดจะมฐานกวาง ซงหมายถง มจำานวน




27

ผผลตมากทสด และจำานวน ผบรโภคลำาดบตางๆ ลดลงมา แตการวดปรมาณพลงงานโดยวธน อาจมความคลาดเคลอนไดเนองจากสงมชวตไมวาจะเปนเซลลเดยว หรอหลายเซลล ขนาดเลกหรอขนาดใหญ เชน ไสเดอน จะนบเปนหนงเหมอนกนหมด ดงนนจงมการพฒนารปแบบในรปของพรามดมวลของสงมชวต

2. พรามดมวลของสงมชวต (pyramid of mass) โดยพรามดนแสดงปรมาณของสงมชวตในแตละลำาดบขนของการกนโดยใชมวลรวมของนำาหนกแหง (dry weight) ของสงมชวตตอพนทแทนการนบจำานวนพรามดแบบนมความแมนยำามากกวาแบบท 1 แตในความเปนจรงจำานวนหรอมวล ของสงมชวต มการเปลยนแปลงตามชวงเวลา เชน ตามฤดกาลหรอ ตามอตราการเจรญเตบโต ปจจยเหลาน จงเปนตวแปร ทสำาคญ อยางไรกดถงแมมวลทมากขนเชนตนไมใหญ จะผลตเปนสารอาหารของผบรโภคไดมากแตกยงนอยกวาทผบรโภคไดจาก สงมชวตเลกๆ เชน สาหรายหรอแพลงกตอน ทงๆทมวล หรอปรมาณของสาหรายหรอแพลงกตอนนอยกวามาก ดงนน จงมการพฒนาแนวความคดในการแกปญหาน โดยในการเสนอรปของพรามดพลงงาน (pyramid of energy)


http://blog.eduzones.com/showpic.php?url=http://blog.eduzones.com/images/blog/fossil/20090611114801.jpg&title=%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%A8



28

3. พรามดพลงงาน (pyramid of energy) เปนปรามดแสดงปรมาณพลงงานของแตละลำาดบชนของการกนซงจะมคาลดลงตามลำาดบขนของการโภค

การถายทอดพลงงานโดยการกนตอกนเปนทอดๆ ของสงมชวตในระบบนเวศทมความซบซอนมากเรยกวาสายใยอาหาร (Food web) ดงรป






29

- ปรมาณพลงงานทถายทอดไปตามหวงโซอาหารจะลดลงเรอยๆ เนองจากผบรโภคแตละชนดไมสามารถกนพชหรอสตวทเปนอาหารไดหมดทกสวน

- อาหารทกนเขาไปไมไดเปลยนเปนเนอเยอไดทงหมด แตอาจถกใชเปนพลงงานในการดำารงชวตและถกถายโอนสสงแวดลอมในรปพลงงานความรอน

- การถายทอดพลงงานทางหวงโซอาหารของสงมชวต เปนไปตากกฎ 10 % ซงกลาวไดวา พลงงานทสะสมในรปเนอเยอของผบรโภคแตละระดบจะนอยกวาพลงงานงานศกยสะสมในเนอเยอผบรโภคระดบขนตำากวทถดไปลดลงประมาณ 10 เทา



วฎจกรของสาร (Biogeochemical cycle)

โดยทวไปในสภาวะแวดลอมจะมแรธาตและสารอาหารตางๆ เปนองคประกอบอยแลวตามธรรมชาต สงมชวตไมเพยงแตใชแรธาตและสารจากธรรมชาต แตกจกรรมการดำารงชวตกจะมการปลอยสารบางอยางกลบคนสธรรมชาตดวย วนเวยนกนเปนวฏจกร และวฏจกรสำาคญทกลาวถงคอ วฏจกรของนำา วฏจกรของไนโตรเจน วฏจกรของคารบอน และวฏจกรของฟอสฟอรส

วฏจกรของนำา (Hydrologic Cycle in Ecosystem) นำาเปนปจจยสำาคญในการดำารงชวตของมนษย และเปนองคประกอบทสำาคญของสงมชวตทงหลาย นำามอยในโลกทงหมดราว 1,350 ลานลกบาศกกโลเมตร ประมาณรอยละ 1 ของนำาจำานวนนจะอยในทะเลสาบ แมนำาลำาคลอง และใตดน ปรมาณนำาจำานวนหนงจะถกสงผานไปมาในบรรยากาศ นำาทถกสงเขาสบรรยากาศจะตกลงเปนฝนหรอหมะในปรมาณใกลเคยงกน ปรมาณนำาทงหมดจะเรยบเรยงโดย ครสภาภรณ โพสทธวญญ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร



30

อยในทะเลมหาสมทร รอยละ 97 อยใตดน รอยละ 0.6 อยในดน รอยละ 0.2 อยในลกษณะของนำาแขง รอยละ 2.1 และอยในลกษณะของไอนำาทลอยอยในบรรยากาศ รอยละ 0.001

จากภาพพลงงานจากแสงอาทตย ทำาใหนำาจากแหลงนำาตาง ๆ ระเหยกลายเปนไอ รวมทงนำาในดนดวย สวนพชมการคายนำาออกสบรรยากาศเชนกน นำาเหลานจะรวมตวกนเปนไอนำาและเมอลอยสงขนสบรรยากาศกรวมตวกนเปนเมฆ แลวตกลงมาเปนฝน บางสวนถกดดเกบไวในดน สวนทไมไดดดเกบไวกไหลลงสลำาธาร แมนำา ทะเลสาบ แลวลงสมหาสมทรตอไป นำาในดนถาลงชนหนใตดนทเกบนำาไวไดกจะเปนแหลงนำาบาดาล ซงอาจกลบขนสผวโลกตามธรรมชาต เปนนำาพรอนหรอดวยการขดเจาะนำากลบมาใชไดหรอไหลออกไปสทะเล นำาสวนทอยในดนชนบนกถกดดมาใชโดยพชได สตวไดรบนำาโดยตรงจากแหลงนำาหรอจากพช แลวปลอยนำาออกมากบของเสยและการหายใจกลบสบรรยากาศ จงเหนไดวานำาสามารถหมนเวยนเขาสสงมชวตแลวกลบคนออกไปได




31

วฏจกรของนำาจำาเปนตอสงมชวตมากเพราะนำาเปนตวละลายทด จงนำาแรธาตทจำาเปนเขาสพช เพอสรางเปนสารอาหารใหแกสงมชวต การทราบวฏจกรของนำาจงมประโยชนในดานการอนรกษสงมชวต และสภาพแวดลอม

วฏจกรของไนโตรเจน (Nitrogen Cycle)ธาตไนโตรเจนเปนธาตทจำาเปนในการสรางโปรโตปลาสซม ของสงมชวต โดย

จะเปนสวนประกอบหลกของโปรตน ในบรรยากาศมกาซไนโตรเจน ประมาณรอยละ 78 แตสงมชวตไมสามารถนำามาใชไดโดยตรง แตจะใชไดเมออยในสภาพของสารประกอบ แอมโมเนย ไนไตรทและไนเตรท ไนโตรเจนในบรรยากาศ จงตองเปลยนรปใหอยในสภาพทสงมชวตสวนใหญจะใชได

วฏจกรนจงประกอบดวยขบวนการตรงไนโตรเจน (Nitrogen Fixation) ขบวนการสรางแอมโมเนย (Ammonification) ขบวนการสรางไนเตรด (Nitrification) และขบวนการสรางไนโตรเจน (Denitrification) ขบวนการ




32

เหลานจะตองอาศยแบคทเรย จลนทรยอนๆ จำานวนมาก จงทำาใหเกดสมดลของวฏจกรไนโตรเจน นอกจากจะถกตรง โดยสงมชวตแลว ไนโตรเจนในบรรยากาศ ยงถกตรงจากธรรมชาตอกดวย เปนตนวาเมอเกดฟาแลบขนมา ไนโตรเจนในทองฟาจะเปลยนแปลงทางเคม ฟสกส กอใหเกดสารประกอบไนเตรดขนมา จากนนจะถกนำาฝนชะพาลงสพนดนตอไปวฏจกรของคารบอน (Carbon Cycle)

สงมชวตทกชนดตองการธาตคารบอน (C) เพราะเปนธาตหลกในสารประกอบอนทรยทกชนด คารบอนหมนเวยนระหวางสงมชวตและสงไมมชวตในรปของคารบอนไดออกไซด ในบรรยากาศซงมอยประมาณรอยละ 0.04 และในนำาซงอยในรปของคารบอนไดออกไซดอสระ หรอรปของไบคารบอเนต

คารบอนทอยในอากาศจะอยในรปของคารบอนไดออกไซด (CO2 ) โดยคารบอนไดออกไซด จะถกพชนำาไปสรางเปนสารอาหาร โดยกระบวนการสงเคราะหแสง ซงจะถกถายทอดไปยงสตวโดยการกน ในทสดทงพชและสตวจะปลอยคารบอนไดออกไซดออกสบรรยากาศดวยการหายใจและบางสวนทยงคงอยในรป




33

ของเนอเยอพชและสตว จะมการหมนเวยนกลบสบรรยากาศใหมหลงจากพชและสตวตายและมการยอยสลายเกดขน นอกจากนบางสวนทไมยอยสลายกทบถมกนเปนเวลานาน กลายเปนถานหน นำามนและกาซ เมอมนษยนำามาใชเกดการเผาไหมกจะไดคารบอนไดออกไซดคนสบรรยากาศ นอกจากนยงไดจากการระเบดของภเขาไฟเปนครงคราวอกดวย

วฏจกรฟอสฟอรส (Phosphorus Cycle)ฟอสฟอรส เปนธาตทจำาเปนตอการดำารงชพของสงมชวต เพราะเปนองค

ประกอบของ DNA, RNA และ ATP ฟอสฟอรสเปนธาตทอยในธรรมชาตนอยมาก และเกดขนจากการเปลยนแปลงทางธรณวทยา เชน แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด ดวยเหตนฟอสฟอรสจงถกใชหมนเวยนอยระหวางสงมชวตและไมมชวตในปรมาณทจำากด ดงนนฟอสฟอรส จงเปนปจจยทจำากดจำานวนสงมชวตในระบบนเวศหลายชนด ฟอสฟอรสสวนใหญจะอยในรปของหนฟอสเฟตหรอแรฟอสเฟต เมอถกกดกรอนโดยนำาและกระแสลมปะปนอยในดน แลวถกนำาชะลางใหอยในรปทละลายนำาได ซงพชสามารถนำาไปใชและ ถายทอดไปในระบบนเวศตามหวงโซอาหาร เมอตายลงกจะถกยอยสลายดวยพอสฟาไท ซงแบคทเรย (Phosphatizing Bacteria) ใหอยในรปทละลายนำาได สวนนนอกจากพชนำาไปใชโดยตรงแลว ยงถกกระบวนการชะลางพดพาลงสทะเล มหาสมทรปะปนอยในดนตะกอนทงทะเลลกและตน และถกสงมชวตเลก ๆ ในทะเลนำามาใชถายทอดไปตามหวงโซอาหารจนถงปลาขนาดใหญและนกทะเล เมอสตวพวกนตายลงเกดการสะสมเปนแหลงสะสมชนดกวโน (Guano) ซงเกดจากการสะสมตวของมลนกและกระดกนกเชนเดยวมลคางคาว ธาตไนโตรเจนทเกดรวมอยดวยในมลสตวเหลานละลายนำาไดดมากจง




34

ถกพดพาไปหมด คงเหลอไวแตธาตฟอสฟอรสทสลายตวยาก นำามาใชไมได จากนนจะเรมวฏจกรใหมอก

ปจจบนฟอสฟอรสมสวนทำาใหเกดมลภาวะทางนำาได เนองจากผงซกฟอกซงมฟอสเฟต เปนสวนผสม เมอปลอยลงสแมนำาลำาธาร ทำาใหพชนำาเจรญเตบโตอยางรวดเรว ซงทำาใหเกดปญหาแกแหลงนำามากขน


Documents

เอกสารประกอบการเรียน ว23101 ...km.streesp.ac.th/files/140514099412516_14051514140946.docx · Web viewAuthor home Created Date 05/11/2014