19
วารสารวิจัย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - มี.ค. 2557 36 การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของไทยที่ปริวรรตแล้ว* Analyzing and Classifying Knowledge Content in Transliterated Thai Palm Leaf Manuscripts บานเย็น ภัทรเกียรติเจริญ (Banyen Phattarakiatcharoen) 1 ** ดร.ล�าปาง แม่นมาตย์ (Dr.Lampang Manmart)*** ดร.ศิวนาถ นันทพิชัย (Dr.Siwanath Nantapichai)**** บทคัดย่อ การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวม วิเคราะห์และจัดหมวดหมู ่เนื้อหาความรู ้ในเอกสาร ใบลานที่ปริวรรตแล้วที่จัดเก็บใน 3 หน่วยงาน ได้แก่ 1) หอสมุดแห่งชาติ 2) โครงการอนุรักษ์เอกสารใบลาน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 3) สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จ�านวน ทั้งสิ้น 184 รายการ กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาวิจัย คัดเลือกจ�านวนกลุ ่มตัวอย่างที่มีชื่อเรื่องคัมภีร์ใบลานไม่ซ�้ากัน จ�านวน 126 รายการ วิธีการวิจัย ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวม ข้อมูล คือแบบบันทึกเนื้อหาความรู้ในรูปของค�าศัพท์ (Term) และแนวคิด (Concept) ผลการวิเคราะห์พบว่า มีเนื้อหาความรู ้ที่เป็นแนวคิด (Concept) และเนื้อหาที่เป็นศัพท์ (Term) จ�านวนทั้งสิ้น 16,845 รายการ และน�ามาตรวจสอบความซ�้าซ ้อนของเนื้อหาความรู ้ พบว่า มีจ�านวน 13,597 รายการ ในจ�านวนนี้เป็น แนวคิด 1,108 แนวคิด และมีศัพท์ 12,579 รายการ จากนั้นจัดกลุ่มเนื้อหาความรู้โดยใช้แนวคิดการจัดระบบ หมวดหมู่ความรู้ (Knowledge Classification approach) เพื่อให้กลุ ่มเนื้อหาความรู ้ที่มีเนื้อหาเดียวกัน เข้าไว้ด้วยกัน และความรู้ที่มีเนื้อหาคล้ายคลึงกันไว้ใกล้กัน ซึ่งสามารถจัดกลุ ่มเนื้อหาความรู ้ได้ 24 กลุ่ม (Class) 127 หมวดย่อย และ 188 หมู่ย่อย ซึ่งหมวดใหญ่ประกอบด้วย 1) กลุ่มศาสนา 2) กลุ่มยาแผนโบราณ 3) กลุ่มพงศาวดารและประวัติศาสตร์ 4) กลุ่มกฎหมายโบราณ 5) กลุ่มการบ�าบัดรักษา 6) กลุ่มความเชื่อโบราณ 7) กลุ ่มเกษตรกรรม 8) กลุ ่มโหราศาสตร์และดาราศาสตร์ 9) กลุ ่มวรรณคดีและวรรณกรรม 10) กลุ ่มสถาปัตยกรรม และสิ่งก่อสร้างโบราณ 11) กลุ่มประเพณีและวัฒนธรรม 12) กลุ่มดนตรีและนาฏศิลป์ 13) กลุ่มภาษาศาสตร์ และอักษรศาสตร์ 14) กลุ ่มเวทยมนต์และไสยศาสตร์ 15) กลุ ่มสัตวศาสตร์และการเลี้ยงสัตว์ 16) กลุ ่มวิทยาศาสตร์ 17) กลุ่มการศึกษา 18) กลุ่มการพาณิชย์ 19) กลุ่มการปกครอง 20) กลุ่มมนุษยกายวิภาค 21) กลุ่มคณิตศาสตร์ 22) กลุ่มศิลปะการต่อสู้และยุทธศาสตร์ 23) กลุ่มการแปรธาตุ 24) กลุ่มศิลปะและภาพวาด โดยกลุ่มเนื้อหา ที่มีจ�านวนมากที่สุด คือ 1) ศาสนา 2) ยาพื้นเมือง และยาแผนโบราณ 3) วรรณคดีและวรรณกรรม 4) กฎหมาย โบราณ 5) เวทยมนต์และไสยศาสตร์ ตามล�าดับ Correspondent author: [email protected] * บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์เรื่อง “การวิเคราะห์และจัดระบบความรู้ที่อยู่ในเอกสารใบลาน” ** นักศึกษา หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น *** รองศาสตราจารย์ กลุ่มวิชาการจัดการสารสนเทศและการสื่อสาร คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น **** อาจารย์ ประจ�าส�านักวิชาสารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์

การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255736

การวเคราะห และจดหมวดหมเนอหาความรในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรตแลว*

Analyzing and Classifying Knowledge Content in Transliterated Thai Palm Leaf Manuscripts

บานเยน ภทรเกยรตเจรญ (Banyen Phattarakiatcharoen)1**

ดร.ล�าปาง แมนมาตย (Dr.Lampang Manmart)***

ดร.ศวนาถ นนทพชย (Dr.Siwanath Nantapichai)****

บทคดยอ การศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอรวบรวม วเคราะหและจดหมวดหมเนอหาความรในเอกสาร

ใบลานทปรวรรตแลวทจดเกบใน 3หนวยงาน ไดแก 1)หอสมดแหงชาต 2) โครงการอนรกษเอกสารใบลาน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยมหาสารคาม 3) สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม จ�านวน

ทงสน 184 รายการ กลมตวอยางทศกษาวจย คดเลอกจ�านวนกลมตวอยางทมชอเรองคมภรใบลานไมซ�ากน

จ�านวน126รายการวธการวจยใชวธการวเคราะหเนอหา(Contentanalysis)เครองมอทใชในการรวบรวม

ขอมลคอแบบบนทกเนอหาความรในรปของค�าศพท(Term)และแนวคด(Concept)ผลการวเคราะหพบวา

มเนอหาความรทเปนแนวคด (Concept) และเนอหาทเปนศพท (Term) จ�านวนทงสน 16,845 รายการ

และน�ามาตรวจสอบความซ�าซอนของเนอหาความร พบวา มจ�านวน 13,597 รายการ ในจ�านวนนเปน

แนวคด 1,108 แนวคด และมศพท 12,579 รายการ จากนนจดกลมเนอหาความรโดยใชแนวคดการจดระบบ

หมวดหมความร (Knowledge Classification approach) เพอใหกลมเนอหาความรทมเนอหาเดยวกน

เขาไวดวยกน และความรทมเนอหาคลายคลงกนไวใกลกน ซงสามารถจดกลมเนอหาความรได 24 กลม

(Class)127หมวดยอยและ188หมยอยซงหมวดใหญประกอบดวย1)กลมศาสนา2)กลมยาแผนโบราณ

3)กลมพงศาวดารและประวตศาสตร4)กลมกฎหมายโบราณ5)กลมการบ�าบดรกษา6)กลมความเชอโบราณ

7)กลมเกษตรกรรม8)กลมโหราศาสตรและดาราศาสตร9)กลมวรรณคดและวรรณกรรม10)กลมสถาปตยกรรม

และสงกอสรางโบราณ 11) กลมประเพณและวฒนธรรม 12) กลมดนตรและนาฏศลป 13) กลมภาษาศาสตร

และอกษรศาสตร14)กลมเวทยมนตและไสยศาสตร15)กลมสตวศาสตรและการเลยงสตว16)กลมวทยาศาสตร

17)กลมการศกษา18)กลมการพาณชย19)กลมการปกครอง20)กลมมนษยกายวภาค21)กลมคณตศาสตร

22) กลมศลปะการตอสและยทธศาสตร 23) กลมการแปรธาต 24) กลมศลปะและภาพวาด โดยกลมเนอหา

ทมจ�านวนมากทสดคอ1)ศาสนา2)ยาพนเมองและยาแผนโบราณ3)วรรณคดและวรรณกรรม4)กฎหมาย

โบราณ5)เวทยมนตและไสยศาสตรตามล�าดบ

Correspondent author: [email protected]

* บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง “การวเคราะหและจดระบบความรทอยในเอกสารใบลาน”

** นกศกษา หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสารสนเทศศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

*** รองศาสตราจารย กลมวชาการจดการสารสนเทศและการสอสาร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

**** อาจารย ประจ�าส�านกวชาสารสนเทศศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ

Page 2: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 37

บทน�า ปจจบนโลกเขาสยคสงคมภมปญญาและการ

เรยนร(KnowledgeBasedSociety)ทมงใชความ

รเปนตวขบเคลอนการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ใน

ดานเศรษฐกจนนมงสงเสรมการเพมผลผลตท�าให

เศรษฐกจเกดการเจรญเตมโต อนสงผลตอการสราง

ศกยภาพในการแขงขน ซงในสงคมเศรษฐกจฐาน

ความรนน ทกประเทศในโลกรวมทงประเทศไทยจง

ใหความส�าคญในการใชความรเปนเครองมอผลกดน

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาต ดงจะเหนได

จากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท11

(พ.ศ.2555–2559)ทก�าหนดใหยทธศาสตรการปรบ

โครงสรางเศรษฐกจใหเตบโตอยางมคณภาพและยงยน

เนนการน�าเอาความรภมปญญาทองถนเปนพนฐานใน

การขบเคลอนไปสการพฒนาทมคณภาพและยงยนสง

เสรมใหน�าความรภมปญญาทองถนไปพฒนาตอยอด

และเชอมโยงกบเทคโนโลย เพอประยกตใชประโยชน

ในการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและบรการ[4]

ภมปญญาทองถน เกดจากการรวบรวม

ความรทผสมผสานระหวางวฒนธรรมกบวถชวตของ

คนในทองถน กอใหเกดศลปวฒนธรรมและประเพณ

ทเปนแบบแผนการด�าเนนชวตของและความสามารถ

ในการพฒนาสรางองคความร และสรางนวตกรรม

ทเกดจากประสบการณทไดสงสมและสบทอดตอ

กนมา [4] ซงความรภมปญญาทองถนทถกบนทก

อย ในเอกสารใบลานไดรบความสนใจทงในระดบ

ABSTRACT Theobjectivesofthisresearchaimedtogather,analyzeandclassifytheknowledge

content recorded in the transliterated palm leafmanuscripts.Whichwere kept in three

organizations included National Library of Thailand ; the Palm Leaf Manuscript

PreservationinNortheasternCenterofMahasarakhamUniversityand;theSocialResearch

InstituteofChiangMaiUniversity.The184transliteratedpalmleafmanuscriptswerecollected

and126manuscriptswithvawaustitleswereselectedtobethesamplesofthestudy.Thecontent

analysismethodwasemployedtouseinthestudy.Theresultsfoundthat1)Thecontent

knowled recorded in the palm leafmanuscripts and totally 16,845 entsilswhich can be

classifiedinto1,018conceptsandincluded12,579Terms2)WhentheseknowledgeContents

areanalyzedsynthesedandclanified, itcanbeclassified into24classes,127sub-classes,

and188divisionsThemainclassesare(1)religion(2)Transliteratedmedicine(3)history

(4) customary law (5) health treatment (6) beliefs (7) agriculture (8) astrology and

astronomy (9) folktale (10) traditional art and architecture (11) rites and rituals

(12)traditionalmusicology(13)techniquesofwriting(14)magic(15)veterinaryscience

(16)science(17)education(18)commerce(19)politicalgovernment(20)humananatomy

(21)math(22)martialarts(23)alchem(24)art. Awongthese, theclasses thatcontain

highest amount of concepts and terms are: religion traditionalmedicine folktale and

literature,customarylawandmagic,gradully.

ค�าส�าคญ :การจดหมวดหมความรเอกสารใบลาน

Key Words :Knowledgeclassification,Palmleafmanuscripts

Page 3: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255738

สากลและระดบประเทศ ในระดบสากลองคการการ

ศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต

(UNESCO)ใหความสนใจความรในเอกสารใบลาน

ในฐานะเปนแหลงความรทเปนมรดก ความทรงจ�า

ของโลก ซงควรไดรบการอนรกษและสงวนรกษาและ

พฒนาใหคนสามารถเขาถงความรในเอกสารใบลาน

ได [7] และในระดบประเทศ อาท ประเทศเยอรมน

อนเดย ไทย พมา ลาว ไดมการจดการความรใน

เอกสารใบลานโดยมวตถประสงคเพอใหผใชสามารถ

เขาถงไดงายและอนรกษมรดกดานภาษาและตวอกษร

ของชาต[1,7,8]ทงนเพราะเปนเอกสารโบราณทใช

บนทกความรภมปญญาทองถนจ�านวนมากทมอยใน

ทองถน โดยน�าเอาสวนใบของตนลานมาใชส�าหรบ

การจดบนทกความรภมปญญาทองถน[2,8]

แมวาความร ภมปญญาทมการบนทกอย

ในเอกสารใบลานจะมความส�าคญไดรบการยอมรบ

และตองการทจะน�าไปใชประโยชนในทางเศรษฐกจ

ของชาตและองคกรระหวางประเทศ แตความรเหลา

นกลบไมไดรบความสนใจจากชมชนในแตละทองถน

เท าทควร ดงจะเหนได จากเอกสารใบลานยง

กระจดกระจายอยตามพนทตางๆ ขาดการดแลรกษา

ขาดการจดระบบความร อกทงการเขาถงความร

ยงท�าได ยาก เนองจากบนทกด วยภาษาโบราณ

ตนฉบบท�าจากวสดธรรมชาตทบอบบางเสยหายงาย

ถกท�าลายไดงายดงนนจงมหนวยงานทงในระดบสากล

คอUNESCO และประเทศตางๆ อาท ประเทศ

เยอรมนอนเดยลาวพมารวมทงหนวยงานของไทย

บางแหงทเหนความส�าคญของการจดการเอกสาร

ใบลาน เชน หอสมดแหงชาต โครงการอนรกษ

เอกสารใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอมหาวทยาลย

มหาสารคามสถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม

ทปจจบนไดมการจดการเอกสารใบลาน เพอทจะ

สามารถเขาถงความรในเอกสารใบลานได แตขณะ

นยงอย ในขนตอนการแปลและปรวรรตเอกสารใบ

ลานตนฉบบ ยงไมมการรวบรวมเนอหาความรและ

จดระบบความรทมอยในเอกสารใบลาน การเขาถง

ความรซงท�าไดยากดวยเหตผลวาระบบทมอยเดมยง

ใหหมวดหมความรทไมครอบคลมเนอหา

อยางไรกตามจากการศกษา พบวา ผดแล

ระบบความรในเอกสารใบลาน โดยเฉพาะหนวยงาน

หอสมดแหงชาตซงท�าหนาทรวบรวมจดเกบจดระบบ

และอนรกษเอกสารโบราณ ยงไมไดใหความส�าคญ

กบหมวดหม ทจดระบบความร ในเอกสารใบลาน

มากนก เนองจากเปนหนวยงานทม งเนนจดเกบ

เอกสารใบลานเพอการดแลและอนรกษตามกฎหมาย

ทางราชการ ดงนนในมมมองของผดแลระบบ ซง

ไดใหความส�าคญกบระบบการจดหมวดหมเพอให

สามารถปฏบตงานและมระบบทสามารถควบคม

(Control)ไดงายเพออนรกษเอกสารใบลานจงท�าให

มหนวยงานหลายแหงไดรวบรวมจดเกบและจดระบบ

ความรในเอกสารใบลาน เพอใหสามารถน�าความร

ไปใชได และสามารถเชอมโยงกบเอกสารสมยใหม

เชนงานวจยต�าราเปนตนดงนนในมมมองผใชและ

ผ ดแลระบบจงมความตองการและความคาดหวง

ตอการจดการระบบความรทตางกน โดยผใชจะเนน

การเขาถงเนอหาทงาย และมระบบทครอบคลมทก

เนอหา แตผดแลระบบ จะเนนการปฏบตงานและ

ความสามารถในใชงานไดงายดงนนจงจ�าเปนตองการ

มการรวบรวมความรทมอยอยางกระจดกระจายใน

เอกสารโบราณ แลวน�ามาจดระบบความรตามหลก

วชาการ เพอทจะท�าใหทราบวาความรในเอกสาร

ใบลานมอะไรบาง อนจะน�าไปสการจดระบบความรท

สมบรณทจะท�าใหทราบถงเนอหาความรและขอบเขต

ความรในเอกสารใบลาน เพอทจะไดน�าความรเหลา

นนมาจดระบบใหสมบรณเพอใหผใชสามารถเขาถง

ความรไดอยางมประสทธภาพ และสามารถควบคม

สงวนรกษาความรทเปนมรดกของชาตได [3, 4, 5,

6,7]

อยางไรกตามจากการศกษาการจดระบบ

การจดหมวดหมความรในเอกสารใบลานทมอยใน

ปจจบนทงตางประเทศและในประเทศ 5 ระบบคอ

ระบบหมวดหมความรของUNESCO(UNESCO’s

MemoryoftheWord:UNESCO)ระบบหมวด

หมความรของ G-Lao (The German – Lao

Page 4: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 39

CooperationPreservationofLaoManuscript

Programme) ระบบหมวดหม คว ามร ของ

Tha i -PLM (Nat i o n a l L i b ra r y o f

Tha i l a n d ) ร ะ บบหม วดหม ค ว า ม ร ข อ ง

N o r t h e a s t e r n - P LM ( Pa lm L e a f

Manuscript Preservation inNortheastern)

และ ระบบหมวดหม ความร ของ CMU-PLM

(การจดระบบของสถาบนวจยสงคม มหาวทยาลย

เชยงใหม) พบวา แนวคดพนฐานทใชเหมอนกนคอ

หลกการพนฐานการจดหมวดหมความร(Knowledge

of Classification) เพอจ�าแนกและจดกลมเนอหา

ทเหมอนกนไวด วยกนและเนอหาทใกลเคยงกน

ไว ด วยกน ซ งประกอบด วยโครงสร างความ

ร (Knowledge Structure)ทแสดงใหเหนกล ม

ความร(KnowledgeDomain)หรอจ�าแนกเนอหา

ทเกยวของกนไวดวยกน โดยแบงตามล�าดบเนอหา

ของความรออกเปนหมวด (Class) กอน จากนน

จงแบงออกเปนหมวดยอย (Sub-class) และ

หมยอย(Division)

การ ว เคราะห เน อหาความร ท ปรากฏ

โครงสรางระบบการจดระบบหมวดหมในเอกสารใบ

ลานทมอยในปจจบน พบวา ระบบการจดหมวดหม

ทง 5 ระบบถงแมจะมหลกการในการจดแบงความร

คลายกนแตจดเนนของระบบตางกนกลาวคอระบบ

ทใชในประเทศตะวนตก เปนระบบหมวดหมความ

ร ของ UNESCO เนนในเรองของการจดความร

ทางดาน วทยาการ วทยาศาสตร และองคความร

ทางดานการปฏบตใช งาน อาท แพทยศาสตร

สตวแพทย โยคะ การบ�าบดรกษา ในขณะทระบบ

หมวดหมความรของG-Lao ระบบหมวดหมความ

ร ของ Thai-PLM, ระบบหมวดหม ความร ของ

Northeastern-PLM และ ระบบหมวดหมความ

ร ของ CMU-PLM เปนการจดหมวดหม เนอหา

ความรดานศาสนาความเชอประเพณและวฒนธรรม

อยางไรกตามถงแมวาจะมการจดหมวดหมเนอหา

ความร ทเนนคนละดาน แตกมหมวดหมความร ท

คลายกนหรอเหมอนกนในบางสวน ซงเมอน�าหมวด

หม ของทง 5 ระบบมารวมกนแลวจดกล มเนอหา

ความร ใหม โดยน�าหมวดหม ความร ทเหมอนกน

มาจดเปนกลมเดยวกนถาตางกนกจะแยกเปนอกกลม

ซงจากการจดกลมใหมพบวาจดไดทงหมด22กลม

คอ1)ยาพนเมองและยาแผนโบราณ2)โยคะและ

การบ�าบดรกษา 3) มนษยกายวภาค 4) สตวแพทย

ศาสตรและการเลยงสตว 5) เกษตรกรรม 6)ดนตร

วทยา 7) วรรณกรรม และนยายพนบาน 8) ศลปะ

การตอส 9) ศลปะแบบดงเดมและสถาปตยกรรม

10)อกษรและภาษา11)โหราศาสตรและดาราศาสตร

12) โหงวเฮง 13) ศาสนา 14) ประเพณดงเดม

และพธกรรม 15) กฎหมายโบราณ 16) เวทยมนต

หรอ ไสยศาสตร 17)พงศาวดารและประวตศาสตร

18)ศลปะภาพวาดและภาพจ�าลอง19)การแปรธาต

20)คณตศาสตร21)หมายรบสง22)ความรทวไป

ถงแมวา การวเคราะหหมวดหม ในระบบหมวดหม

ความรแลวจงพบวามถง22หมวดหมความรแตถา

จะพฒนาเปนระบบการจดหมวดหมความรทอยใน

ใบลานของประเทศไทยกยงขาดการวเคราะหความร

ทบนทกอยในเอกสารของไทยดงนนจงมความจ�าเปน

ตองมการวเคราะหสงเคราะหเนอหาความรทบนทก

อย ในเอกสารใบลานของไทยซงถอเปนสวนส�าคญ

ในการทจะน�าไปก�าหนดเปนหมวดหมความรในระบบ

ดงนนการรวบรวม และจดกล มเนอหา

ความรในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรตแลว เปน

ขนตอนหนงในงานวทยานพนธเรองการวเคราะห

และจดระบบความรทอยในเอกสารใบลาน ในสวนน

จะท�าใหเหนภาพรวมของโครงสรางและขอบเขต

ของการจดกล มเนอหาความร ในเอกสารใบลานท

ปรวรรตแลว ซงมประโยชนในการน�าไปเปนขอมล

พนฐานในการจดระบบหมวดหมความรในเอกสาร

ใบลานใหครอบคลม ชดเจน และชวยใหจดเกบ

ผใชสามารถเขาถงเนอหาความรไดงายขนและตรงตอ

ความตองการของผใชมากขนบทความนจะอธบายถง

วธการศกษาเนอหาความรทมอยในเอกสารใบลานจาก

นนน�าเสนอเนอหาเกยวกบการจดกลมเนอหาความร

ในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรตแลว และบทสรป

Page 5: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255740

ตามล�าดบ

วตถประสงคของการวจย 1. เพอรวบรวมและวเคราะหเนอหาความร

ทมอยในเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

2. เพอจดกลมเนอหาความรทอยในเอกสาร

ใบลานทปรวรรตแลวเพอใหเหนจ�านวนกลมความร

ขอบเขตความรและโครงสรางความรในแตละกลม

วธการวจย ในการศกษาเพอวเคราะห และจดกล ม

เนอหาความรในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรตแลว

ผ วจยใชการวเคราะหเนอหาเอกสาร (Content

Analysis) เปนหลกในการวเคราะหเนอหาของ

ความรเพอรวบรวมค�าศพท (Term) และแนวคด

(Concept) ในแตละเรองทปรากฏในเอกสารใบลาน

ซงการด�าเนนการศกษาประกอบดวยขนตอนดงน

1.การเลอกพนทในการศกษาในการศกษา

ครงนผ วจยใชตวเอกสารใบลานทปรวรรตแลวเปน

ตววสดทใชศกษาซงใบลานเหลาน ไดรวบรวมจาก 3

หนวยงานซงถอวาเปนพนทในการศกษาในงานวจยน

ไดแก

1.1 หอสมดแหงชาต กรงเทพมหานคร

เปนหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงในการรวบรวม

บนทก จดเกบ จดระบบ และใหบรการเผยแพร

ตามขอบงคบทางกฎหมายทมหนาทในการเกบ

รวบรวมเอกสารใบลาน เพราะฉะนนจงมเอกสาร

ใบลานจดเกบไวมากทสด และมแผนกกลมเอกสาร

โบราณทมหนาทรวบรวมจดระบบอนรกษใหบรการ

และปรวรรตเอกสารโบราณอยางชดเจนตามกฎหมาย

จงท�าใหมเอกสารใบลานทปรวรรตแลวมากทสด

1.2 โครงการอนรกษใบลานในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยมหาสารคาม เปน

หนวยงานด�าเนนงานเพอวตถประสงคในการอนรกษ

และเผยแพรความรในเอกสารใบลาน เปนหนวยงาน

ของสถาบนอดมศกษาทท�าหนาทรวบรวมจดเกบรวม

รวมเอกสารใบลานทกระจายในหนวยงานตางๆ ใน

เขตพนทภาคอสาน และปรวรรตเอกสารใบลานมาก

เปนทยอมรบในระดบประเทศ และมผเขาใชจ�านวน

มาก มสถานทด�าเนนงาน และบคลากรทรบผดชอบ

อยางชดเจน มการปรวรรตเอกสารใบลานทมผลงาน

ออกเผยแพรอยางชดเจน

1.3 สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลย

เชยงใหม เปนหนวยงานด�าเนนงานเพอวตถประสงค

ในการอนรกษ และเผยแพรมรดกภมปญญาไทย

ทถกบนทกความรดงเดมไวในเอกสารใบลาน เปน

หนวยงานของสถาบนอดมศกษาทท�าหนาทวจย

รวบรวมและปรวรรตเอกสารใบลานมากเปนทยอมรบ

ในระดบประเทศ และมผเขาใชจ�านวนมาก มสถาน

ทด�าเนนงาน และบคลากรทรบผดชอบอยางชดเจน

มการปรวรรตเอกสารใบลานทมผลงานออกเผยแพร

อยางชดเจน

2. เอกสารใบลานทปรวรรตแลวและใชใน

การศกษา ผวจยไดรวบรวมมาจากเอกสารใบลานท

ปรวรรตแลวทจดเกบอยในหนวยงานทเปนพนทวจย

3 หนวยงาน ซงพบวา ในหอสมดแหงชาตมใบลาน

ทปรวรรตแลว 32 เลม (เกบรวบรวมขอมล วนท 4

มนาคม 2556) โครงการอนรกษเอกสารใบลานใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยมหาสารคาม

มจ�านวน 87 เลม (เกบรวบรวมขอมล วนท 4

กมภาพนธ2556)และสถาบนวจยสงคมมหาวทยาลย

เชยงใหมจ�านวน65เลม(เกบรวบรวมขอมลวนท26

กมภาพนธ 2556) รวมเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

ทงสน184เลม

ในการคดเลอกเอกสารใบลานทน�ามาศกษา

ผวจยใชเกณฑคดเลอก ถาเปนเอกสารใบลานเรอง

เดยวกน ชอเดยวกน หรอชอทแตกตางกนเลกนอย

แตมเนอหาเหมอนกนจะเลอกมาเพยงเรองเดยวท

มเนอหาสมบรณทสด เมอผวจยน�าเอกสารทงหมด

มาจดกล มตามชอเรองและเลอกตวอยางมาศกษา

ตามเกณฑ พบวา มเอกสารใบลานทปรวรรตแลวท

เนอหาไมซ�ากนเลย 126 เลม จ�าแนกตามหนวยงาน

ทจดเกบดงในตารางท1

Page 6: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 41

3. การรวบรวมขอมลและเครองมอทใชใน

การเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ

แบบบนทกเนอหาทผวจยสรางขนเพอรวบรวมค�าศพท

(Term)และแนวคด(Concept)ทปรากฏในเนอหา

ของเอกสารใบลานแตละเลม และก�าหนดกลมความร

(Domain) หมวดหมความร (Class) หมวดยอย

(Sub-class)หมยอย(Division)และคณลกษณะ

ความส�าคญของความรโดยผวจยวเคราะหและบนทก

ขอมลดวยตนเอง ทงนเพราะเอกสารเหลานนมความ

เฉพาะทงดานเนอหาและตวอกษรทใช จงตองอาศย

ความรความเชยวชาญดานการก�าหนดหวเรอง และ

การวเคราะหสงเคราะหเนอหาเปนหลก

อยางไรกตามในการเกบรวบรวมขอมล

โดยการวเคราะหเนอหาความรพบมปญหาอปสรรค

เนองจากในเอกสารใบลานทปรวรรตแลวยงมค�าศพท

หรอภาษาโบราณอยมากถงแมบางค�าไดรบการแปลมา

เปนภาษาไทยปจจบนแลวกตามแตกยงมศพทเฉพาะ

อยมาก และเปนศพทผวจยท�าความเขาใจไดยากโดย

เฉพาะศพททางดานพทธศาสนา ศพททางยาและ

สมนไพรซงผวจยจ�าเปนตองสอบถามผรผเชยวชาญ

เฉพาะทางทงทเปนฆาราวาสและพระสงฆ จงท�าให

ผวจยใชเวลานานในการวเคราะหและรวบรวมความร

ประมาณ6 เดอน ระหวางเดอนกมภาพนธ ถงเดอน

กรกฎาคมพ.ศ.2556

ในการวเคราะหเพอหาความรของเอกสารใบ

ลานแตละเลมขอมลทเกบมาไดจากแบบบนทกเนอหา

ความรน�ามาวเคราะหหาขอบเขตเนอหาเพอจดระบบ

หมวดหมความรในเอกสารใบลาน 3 ดาน ประกอบ

ดวย1)ดานโครงสรางความรไดแกหมวด(Class)

หมวดยอย (Sub-class) และหมยอย (Division)

2) ดานคณลกษณะของความร และ 3) ดานความ

สมพนธของความร

4.การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลใชการวเคราะหเนอหา

ความรในเอกสารใบลานตามทปรากฏในสวนตางๆ

แตละรายการ โดยการวเคราะหเนอหาทเปนแนวคด

(Concept) จะพจารณาหวขอและขอความตามท

ปรากฏในสวนของชอเรองค�าน�าสารบญของเอกสาร

สวนการวเคราะหเนอหาในตวเลมเปนการวเคราะห

เนอหาทเปนศพท (Term) ซงพจารณาเฉพาะศพท

ทมความส�าคญและมนยทแสดงออกถงปรากฏการณ

(Phenomena) ความร ในเอกสารใบลาน โดย

พจารณาจากชอบทชอตอนชอหวขอรวมทงดรรชน

ทายเลมของเอกสารใบลานพรอมกบตรวจสอบความ

ตามหลกเกณฑการวเคราะหและตรวจสอบความ

ซ�าซอน ซงพจารณาจาก 1) เนอหา ค�า แนวคด ท

เหมอนกนเขยนตรงกนจะถกตดออก2) เนอหาค�า

แนวคด ทเขยนไมเหมอนกนเขยนแตมความหมาย

ตรงจะยงคงไว เนองจากลกษณะเฉพาะของเอกสาร

ใบลานนนมการจารหรอบนทกในเอกสารใบลาน

3)กรณเนอหาทเปนค�าพองรปมการเขยนเหมอนกนแต

เนอหาตางกนคงน�ามาวเคราะหจดกลมเนอหาความร

ตอไป จากนนจดกลมเนอหาความรในเอกสารใบลาน

ทปรวรรตแลวใชหลกการพนฐานการจดหมวดหม

ความร (Classification ofKnowledge) เพอให

ตารางท 1จ�านวนเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

ชอหนวยงานจ�านวนเอกสาร

ใบลาน

กลมตวอยางทเลอก

ตามเกณฑ

1.หอสมดแหงชาต 32เลม 11เลม

2.โครงการอนรกษเอกสารใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

มหาวทยาลยมหาสารคาม

87เลม 62เลม

3.สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม 65เลม 53เลม

Page 7: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255742

กลมเนอหาความรทมเนอหาเดยวกนเขาไวดวยกน

และความร ทมเนอหาคลายคลงกนไวใกลกน โดย

พจารณาดงน 1) หมวดเนอหาทสามารถจดกล ม

เขาดวยกนได ซงผวจยจะพจารณาจดหมวดเนอหา

โดยบรณาการเนอหาความรทเหมอนกนหรอเรอง

เดยวกนไวใกลกน 2) หมวดเนอหาทไมเหมอน

กน หรอไมสามารถจดกลมเขาดวยกนได ผวจยจะ

พจารณาเนอหาเขาไปในกลมความรทมเนอหาใกล

เคยงกน แตถาไมสามารถรวมกนได กจะพจารณา

ตงเปนกลมเนอหาใหม

ผลการวจย ผลการวจยการวเคราะหเนอหาความรทม

อยในเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

การน�าเสนอผลการวจย ผวจยน�าเสนอเปน

2สวนคอ

1. เนอหาความรทปรากฏเอกสารใบลานท

ปรวรรตแลว

เนอหาความรในเอกสารใบลานสามารถ

วเคราะหเนอหาความร ทเปนแนวคด (Concept)

และเนอหาทเปนศพท (Term) ไดจ�านวนทงสน

16,845 รายการ ในจ�านวนนจ�าแนกเปนแนวคด

(Concept)จ�านวน1,018รายการและศพท(Term)

จ�านวน 15,765 รายการผวจยไดน�าเนอหาความร

จ�านวนทงสน 16,845 รายการมาตรวจสอบความ

ความซ�าซอนของแนวคด (Concept) และศพท

(Term) โดยใชหลกเกณฑการตรวจสอบความ

ซ�าซอนโดยแยกตรวจสอบความซ�าซอนในแตละหมวด

เนอหา ผลการตรวจสอบความซ�าซอนของเนอหา

พบวา เนอหาความรเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

ทงสน 13,597 รายการ ในจ�านวนนจ�าแนกเปน

แนวคด (Concept) จ�านวน 1,018 แนวคด และ

มศพท (Term) 12,579 รายการ แลวน�ามาสรป

เปนกลมความร เปนหมวดใหญๆ ตามหลกสากล

รายละเอยดดงตารางท2

Page 8: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 43

ตารางท 2เนอหาความรทปรากฏในเอกสารใบลานจ�าแนกตามหมวดความรทใชในการจดการเอกสารใบลาน

ในปจจบน

หมวดเนอหาความรแนวคด ศพท รวมรายการ

จ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

ศาสนา 124 12.2 3,057 24.30 3,181 23.39

ประเพณดงเดมและพธกรรม 110 10.8 454 3.60 564 4.15

ยาพนเมองและยาแผนโบราณ 36 3.5 2,036 16.19 2,072 15.24

กฎหมายโบราณ 125 12.3 1,050 8.35 1,175 8.64

พงศาวดารและประวตศาสตร 110 10.8 473 3.76 583 4.29

อกษรและภาษา 94 9.2 178 1.42 272 2.00

โหราศาสตรและดาราศาสตร 50 4.9 403 3.20 453 3.33

ศลปะแบบดงเดมและสถาปตยกรรม 56 5.5 413 3.28 469 3.45

วรรณกรรมและวรรณคด 147 14.4 1,574 12.51 1,721 12.66

ดนตรวทยา 71 7.0 650 5.17 721 5.30

มนษยกายวภาค 11 1.1 186 1.48 197 1.45

สตวแพทยศาสตรและการเลยงสตว 3 0.3 642 5.10 645 4.74

โยคะและการบ�าบดรกษา 50 4.9 9 0.07 59 0.43

เกษตรกรรม 8 0.8 461 3.66 469 3.45

ศลปะภาพวาดและภาพจ�าลอง 4 0.4 28 0.22 32 0.24

เวทยมนตและไสยศาสตร 4 0.4 726 5.77 730 5.37

ศลปะการตอส 4 0.4 52 0.41 56 0.41

การแปรธาต 2 0.2 12 0.10 14 0.10

คณตศาสตร 9 0.9 175 1.39 184 1.35

รวม 1,018 100% 12,579 100% 13,597 100%

1.1 กลมเนอหาทมจ�านวนแนวคดมาก

ทสด เรยงตามล�าดบ คอ วรรณกรรมและวรรณคด

(รอยละ14.4)กฎหมายโบราณ(รอยละ12.3)ศาสนา

(รอยละ12.2)พงศาวดารและประวตศาสตรประเพณ

ดงเดมและพธกรรม(รอยละ10.8เทากน)อกษรและ

ภาษา(รอยละ9.2)ดนตรวทยา(รอยละ7)ศลปะ

แบบดงเดมและสถาปตยกรรม(รอยละ5.5)โยคะและ

การบ�าบดรกษาโหราศาสตรและดาราศาสตร(รอยละ

4.9 เทากน) ยาพนเมองและยาแผนโบราณ (รอยละ

3.5) มนษยกายวภาค (รอยละ 1.1) คณตศาสตร

(รอยละ0.9)เกษตรกรรม(รอยละ0.8)เวทยมนต

และไสยศาสตรศลปะการตอสศลปะภาพวาดและภาพ

จ�าลอง(รอยละ0.4เทากน)สตวแพทยศาสตรและการ

เลยงสตว(รอยละ0.3)และการแปรธาต(รอยละ0.2)

Page 9: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255744

1.2 กลมเนอหาทมจ�านวนศพทมากทสด

เรยงตามล�าดบคอศาสนา(รอยละ24.30)ยาพนเมอง

และยาแผนโบราณ(รอยละ16.19)วรรณกรรมและ

วรรณคด(รอยละ12.51)กฎหมายโบราณ(รอยละ

8.35)เวทยมนตและไสยศาสตร(รอยละ5.77)ดนตร

วทยา(รอยละ5.17)สตวแพทยศาสตรและการเลยงสตว

(รอยละ3.76)พงศาวดารและประวตศาสตร(รอยละ

3.66) ประเพณดงเดมและพธกรรม (รอยละ 3.61)

ศลปะแบบดงเดมและสถาปตยกรรม เกษตรกรรม

(รอยละ3.28)เทากน)โหราศาสตรและดาราศาสตร

(รอยละ3.20)อกษรและภาษา(รอยละ1.48)มนษย

กายวภาค(รอยละ1.42)คณตศาสตร(รอยละ1.39)

โยคะและการบ�าบดรกษา (รอยละ 0.41) ศลปะการ

ตอส (รอยละ 0.22) ศลปะภาพวาดและภาพจ�าลอง

(รอยละ 0.10) การแปรธาต (รอยละ 0.07) (ราย

ละเอยดดงตารางท2)

เมอว เคราะหภาพรวมของความร ท

บนทกในเอกสารใบลานแลวพบวา ในเอกสารใบลาน

มความรหลากหลายสาขาวชา ซงเมอวเคราะหเปน

กลมความรพบวามกลมความรทใกลเคยงกบความร

ทมอยในปจจบนยกเวนแตความรทางดานวทยาศาสตร

เทคโนโลย คอมพวเตอร และอนๆทยงไมปรากฏใน

เอกสารใบลาน

2. การจดกล มเนอหาความร ในเอกสาร

ใบลานทปรวรรตแลว

การจ�าแนกเนอหาความร แต ละหมวด

ความร โดยใชแนวคดการจดระบบหมวดหมความร

(Knowledge Classification) จดกล มความร

เปนหมวด (Class) ในแตละหมวดจะมหมวดยอย

(Sub-class)และหมยอย(Division)โดยพจารณา

เนอหาความร แตละหมวดตามขอบเขตเนอหาของ

สาขาวชา (Discipline) เพอพจารณาจดหมวดให

เนอหาความรทมเนอหาเดยวกนเขาไวดวยกน และ

ความรทมเนอหาคลายคลงกนไวใกลกน จ�าแนกและ

จดล�าดบเนอหาแตละกลมจากเนอหากวางไปสเนอหา

แคบ(GeneraltoSpecific)ตามล�าดบสามารถจด

กลมเนอหาความรทง 24 กลม เปนหมวดยอย 127

รายการ และหมยอย 188 หมยอย ซงมรายละเอยด

ดงน

ตารางท 3การจดหมวดหมเนอหาความรทไดจากการวเคราะหเนอหาความรทมอยในเอกสารใบลานทปรวรรตแลว

หมวดหมความร ขอบเขตความร

1.ศาสนา เปนเนอหาลทธความเชอถอของมนษยในสงศกดสทธสงเหนอธรรมชาตทเปนทเคารพโดย

ทวไปของมนษยโดยมหลกการคานยมวฒนธรรมรวมกนและวถทางทมนษยเลอกใชใน

การด�ารงชวตประกอบดวยหลกจรยธรรมคณธรรมศลธรรมโดยทมการแสดงหลกธรรม

เกยวกบบญบาป ทเกดจากการกระท�าดและชว พรอมทงลทธพธทกระท�าตามความเหน

หรอตามค�าสงสอนในความเชอถอนนๆ ประกอบหมวดยอย6กลมและหมยอย31กลม

หมวดยอยจ�านวน6กลมประกอบคมภรชาดกธรรมเทศนาพระไตรปฎกพระสงฆ

พทธต�านาน

หมยอยประกอบดวยบทสวดมนตชาดกทศชาตชาดกมหาชาตชาดกบาลพระไตรปฎก

พระวนยพระอภธรรมอรรถาฏกาปกรณพเศษอรรถกถาปรณพเศษอนฎกา

นวฏกา โยชนา คณฐ ปกณกะและอนสงส สททาวเสส พระสาวกทมชอเสยง

ประวตศาสนา-ต�านานต�านานปชนยวตถ

Page 10: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 45

หมวดหมความร ขอบเขตความร

2.ยาพนเมองและ

ยาแผนโบราณ

เปนเนอหายาประเภทตางๆ ทใชในการรกษาโรค ยารกษาโรค ยาพษ และกระบวนการ

ผลตยารกษาโรครวมทงสมนไพรแรธาตทใชในการผลตยาต�ารบยาโบราณและชวประวต

บคคลเกยวของดานยาประกอบดวยหมวดยอย5กลมและหมยอย7กลม

หมวดยอยจ�านวน5กลมประกอบดวยยารกษาโรคสมนไพรการรกษาโรคดวยสมนไพร

ต�ารบยาบคคลทเกยวของกบยา

หมยอยประกอบดวยการรกษาดวยสมนไพรชวประวตบคคลเกยวของดานยาต�ารบยา

ยาพษยารกษาโรคแรธาตสมนไพร

3.พงศาวดารและ

ประวตศาสตร

เปนเนอหาบคคลในประวตศาสตร และเหตการณทเปนแนวคดในอดตทมนษยกระท�า

ขนเกดขน หรอเหตการณ ทเกดขนโดยบงเอญทมผลตอมนษย ไดแก พงศาวดาร

อตชวประวต บคคลในประวตศาสตร บคคลทเกยวของในต�านาน ประวตศาสตร

ต�านาน ต�านานเมอง ต�านานพระพทธรป เหตการณ และสถานทส�าคญในอดต โบราณ

วตถโบราณสถานปชนยวตถพพธภณฑจดหมายเหตประกอบดวยหมวดยอย4กลม

และหมยอย15กลม

หมวดยอยจ�านวน4ประกอบดวยพงศาวดารประวตศาสตรโบราณสถานและโบราณ

วตถจดหมายเหต

หมยอย ประกอบดวย จดหมายเหต อตชวประวต ต�านานต�านานพระพทธรป ต�านาน

เมองบคคลทเกยวของในต�านานบคคลในประวตศาสตร โบราณวตถ โบราณ

สถานประวตศาสตรปชนยวตถพงศาวดารพพธภณฑสถานทส�าคญเหตการณ

4.กฎหมายโบราณ เปนเนอหาการก�าหนดกฎระเบยบ ขอบงคบ และการบญญต บทลงโทษผกระท�าการผด

ประกอบดวยเนอหา กฎหมายทวไป กฎหมายการลก-ขโมย กฎหมายการศก-สงคราม

กฎหมายเกษตรกรรมกฎหมายครอบครวกฎหมายแพงกฎหมายอาญากฎหมายวาดวย

ลกษณะพยานรวมไปถงกระบวนการการตดสนคดการตดสนโทษการพจารณาคดการ

พจารณาตดสนโทษ การสอบสวนคด ลกษณะการตดสนคด ลกษณะคนผด 7 ประการ

ลกษณะคนไมผด 8 ประการ ลกษณะความผดความชอบ ลกษณะพยาน และหลกฐาน

พยาน โดยพจาณาถงการกระท�า การใดทมผลตอกฎหมาย ไดแก การกระท�าผด การ

ฆาการกยมการเชายมการเชานาการเชาสตวเลยงการท�าลายขาวของการปลอมแปลง

การฝากของมรดกมจฉาจารลกหนสนไหมหมายเรยกอบตเหตซงจะมบคคลทเกยวของ

ในกฎหมายเชนเจาหนผกระท�าการผดผค�าประกนผเชาผซอไพรทาสโจรนกโทษ

และรวมไปถงรายชอคมภรกฎหมายประกอบดวยหมวดยอย10กลมและหมยอย48กลม

หมวดยอย จ�านวน 10 กลม ประกอบดวย กฎหมายการลก-ขโมย กฎหมายการศก-

สงครามกฎหมายเกษตรกรรมกฎหมายครอบครวกฎหมายแพงกฎหมาย

อาญากฎหมายวาดวยลกษณะพยานกระบวนตดสนคดการกระท�าการใด

ทมผลตอกฎหมายบคคลทเกยวของในกฎหมาย

Page 11: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255746

หมวดหมความร ขอบเขตความร

หมยอย ประกอบดวย กฎหมาย กฎหมายการลก-ขโมย กฎหมายการศก-สงครามกฎหมายเกษตรกรรม กฎหมายคดแพง กฎหมายครอบครว กฎหมายทวไปกฎหมายวาดวยลกษณะพยานกฎหมายอาญาการกระท�าผดการกยมการฆาการเชานาการเชายมการเชาสตวเลยงการตดสนคดการตดสนโทษการท�าลายขาวของ การปลอมแปลง การฝากของ การพจารณาคด การพจารณาตดสนโทษการลกการสอบสวนคดขโมยเจาหนโจรทาสนกโทษบคคลทเกยวของ ในกฎหมาย ผกระท�าการผด ผค�าประกน ผเชา ผซอ ไพร มรดก มจฉาจาร ลกษณะการตดสนคด ลกษณะคนผด 7 ประการ ลกษณะคนไมผด 8ประการลกษณะความผดความชอบลกษณะพยานลกหนสนไหมหมายเรยก หลกฐานอบตเหต

5.การบ�าบดรกษา

โบราณ

เปนเนอหาการรกษาสขภาพและการแกปญหาสขภาพตามการวนฉยจากแพทยหรอหมอโดยมวธการรกษา ไดแก การดแลสขภาพ การดแลผปวย การดแลสขภาพแผนโบราณ ความรทวไปเกยวกบการบ�าบดรกษา การบ�าบดรกษาดวยแพทยแผนโบราณการบ�าบดรกษาแบบพนบานการบ�าบดรกษาดวยสมนไพรการบ�าบดรกษาทวไปโภชนาการบ�าบดการ รวมทงโรค อาการผดปรกต ทเกดขนกบผปวย การดแลสตรทตงครรภ และคลอดตลอดถงความรทวไปแพทยพนบาน แพทยศาสตร แพทยทางเลอก แพทยพนบาน หมอต�าแยหมอนวดหมอพนบานประกอบดวยหมวดยอย6กลมและหมยอย20กลม

หมวดยอยจ�านวน6กลมประกอบดวยความรทวไปแพทยพนบานการดแลสขภาพการบ�าบดรกษาโรคอาการของโรคบคคลทเกยวของดานการบ�าบดรกษา

หมยอยประกอบดวยการคลอดการดแลผปวยการดแลสขภาพการดแลสขภาพแผนโบราณ การตงครรภ การบ�าบดรกษาดวยแพทยแผนโบราณการบ�าบดรกษาดวยสมนไพรการบ�าบดรกษาทวไปการบ�าบดรกษาแบบพนบานความรทวไปเกยวกบการบ�าบดรกษา ความรทวไปแพทยพนบาน แพทยทางเลอก แพทย พนบานแพทยศาสตรโภชนาการบ�าบดโรคหมอต�าแยหมอนวดหมอพนบานอาการผดปรกต

6.ความเชอโบราณ เปนเนอหาการยอมรบสงใดสงหนงทเปนความจรงหรอเปนสงทเราไวใจวามอยจรงหรอไมจ�าเปนจะตองเปนความจรงทตรงตามหลกเหตผลหรอหลกวทยาศาสตรทอาจมอ�านาจทจะบนดาลใหเกดผลดหรอผลราย ไดแก แนวปฏบต ขอหาม คตความเชอ ความเชอดานศาสนา ความเชอในการด�ารงชวต ความเชอการปลกบาน ความเชอดานการเกษตรความเชอเรองผความเชอทวๆไปประกอบดวยหมวดยอย7กลมและหมยอย20กลม

หมวดยอย จ�านวน 7 กลม ประกอบดวย แนวปฏบตและขอหามความเชอดานศาสนาความเชอในการด�ารงชวต ความเชอการปลกบาน ความเชอดานการเกษตรความเชอเรองผความเชอทวๆไป

หมยอยประกอบดวยขอหามคตความเชอความเชอการปลกบานความเชอดานการเกษตรความเชอดานศาสนา ความเชอทวๆ ไป ความเชอในการด�ารงชวต ความเชอ เรองผแนวปฏบตผศาลผสถานทเกยวของกบผ

Page 12: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 47

หมวดหมความร ขอบเขตความร

7.เกษตรกรรม เปนเนอหากระบวนการเพาะปลกพช และกระบวนการเลยงสตว ทน�าไปใชในการผลตอาหารและผลตภณฑอนๆ อยางเปนระบบ ไดแก การเกษตร เกษตรกรรม การท�านา การท�าไรการท�าสวนการเพาะเลยงผลผลตทางการเกษตรขาวผลไมผกดอกไมไมใบไมเครองใชในการเกษตรการชลประทานเขอนเหมองฝายดนไฟประกอบดวยหมวดยอย6กลมและหมยอย4กลม

หมวดยอย จ�านวน 6 กลม ประกอบดวย เกษตรกรรม ความรทวไปดานการเกษตรเกษตรกรรมผลผลตทางการเกษตรเครองใชในการเกษตรการชลประทาน

หมยอย ประกอบดวย การเกษตร การชลประทาน การท�านา การท�าไร การท�าสวน การเพาะเลยง เกษตรกรรม ขาว เขอน เครองใชในการเกษตร ชลประทานดอกไมดนตดไมใบไมผลผลตทางการเกษตรผลไมผกฝายพชพนทใชในการเกษตรไฟไมเหมอง

8. โหราศาสตรและดาราศาสตร

เปนเนอหาศาสตรอนลกลบ ซงพยากรณคกบดาราศาสตรมหลกฐานและเหตผล โดยใชหลกวชาค�านวณวถโคจรการเคลอนทของวตถทองฟาของดาวฤกษดาวเคราะหดาวหาง และดาราจกร รวมทงปรากฏการณทางธรรมชาต ทเนองมาจากอ�านาจของดวงดาวนพเคราะหตางๆทโคจรอยรอบจกรราศ ไดแก โหราศาสตร ดาราศาสตร วธโหราศาสตร การท�านายดวงการท�านายฝนปฏทนโหรและปมปฏทนบคคลทเกยวของดานโหราศาสตรและคมภรโหราศาสตรประกอบดวยหมวดยอย5กลมและหมยอย8กลม

หมวดยอยจ�านวน5กลมประกอบดวยโหราศาสตรบคคลทเกยวของดานโหราศาสตรดาราศาสตรคมภร-โหราศาสตร

หมยอย ประกอบดวย อกษรศาสตร การท�านายดวง การท�านายฝน คมภรโหราศาสตรบคคลทเกยวของดานโหราศาสตร ปฏทนโหรและปมปฏทน วธโหราศาสตรโหราศาสตรดาราศาสตร

9. วรรณคดและวรรณกรรม

เปนเนอหางานเขยนทยกยองวาดมสาระและมคณคาโดยมแบบแผนการใชภาษาทไพเราะการใชโวหารภาษาทใหความหมายชดเจนและถกตองตามหลกไวยากรณซงเนอหาของเรองสามารถท�าใหผอานเกดอารมสะเทอนใจ เกดการโนมนาวอารมณผอานใหคลองตามไปดวยไดแกวรรณกรรมค�าสอนวรรณกรรมชาดกวรรณกรรมต�านานวรรณกรรมประวตศาสตร วรรณกรรมนทาน วรรณกรรมพรรณนาอารมณ วรรณกรรมพธกรรมวรรณกรรมไทย วรรณกรรมลานนา วรรณกรรมอสาน วรรณกรรมลาว วรรณกรรมบาลวรรณกรรมสนสกฤตนทานชาดกพนบานกลอนกวกปกาพยคาวโคลงฉนทฉนทลกษณรอยกรองรอยแกวโวหารนราศรวมไปถงบคคลทเกยวของในวรรณกรรมและคมภรดานวรรณกรรมประกอบดวยหมวดยอย26กลม

หมวดยอยจ�านวน26กลมประกอบดวยวรรณกรรมค�าสอนวรรณกรรมชาดกวรรณกรรมต�านาน วรรณกรรมประวตศาสตร วรรณกรรมนทาน วรรณกรรมพรรณนาอารมณวรรณกรรมพธกรรมวรรณกรรมไทยวรรณกรรมลานนาวรรณกรรมอสาน วรรณกรรมลาว วรรณกรรมบาล วรรณกรรมสนสกฤต นทานชาดก พนบานกลอนกวกปกาพยคาวโคลงฉนทฉนทลกษณรอยกรองรอยแกวโวหารนราศบคคลทเกยวของในวรรณกรรมคมภรดานวรรณกรรม

ไมมหมยอย

Page 13: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255748

หมวดหมความร ขอบเขตความร

10.สถาปตยกรรมและส งก อสร า งโบราณ

เปนเนอหาอาคารหรอสงกอสราง รวมถงสงแวดลอมทงภายในและภายนอกสงปลกสรางโบราณทสอความคดและสญลกษณทางวฒนธรรมของสงคมดวยหลกการออกแบบของมนษยดวยศาสตรทางดานศลปะการจดวางทวางทศนศลปและวศวกรรมการกอสรางรวมทงสงของเครองใชในการด�ารงชวตของคนโบราณ เพอประโยชนใชสอย ไดแก การกอสรางการกอสรางศาสนสถานการสรางบานทอยอาศยการบ�ารงรกษาซอมแซมการท�าถนนทดนดนสถาปตยกรรมหตถศลปและสงของเครองใชประกอบดวยหมวดยอย8กลมและหมยอย11กลม

หมวดยอยจ�านวน8กลมประกอบดวยการกอสรางการสรางบานการบ�ารงรกษาซอมแซมสถาปตยกรรมหตถศลป

หมยอย ประกอบดวย การกอสราง การกอสรางศาสนสถาน การบ�ารงรกษาซอมแซม การสรางบานเครองใชดนถนนทดนทอยอาศยสถาปตยกรรมหตถศลป

11.ประเพณและวฒนธรรม

เปนเนอหาของกจกรรมมนษยและโครงสรางคนในสงคมทเปนเอกลกษณและมความส�าคญตอสงคมกลายเปนประเพณประจ�าชาตและถายทอดปฏบตสบเนองกนมารวมไปถงความสมพนธทางสงคมและแนวการปฏบตทสงคมยดปฏบตมาไดแกวฒนธรรมการด�ารงชวตวถชวตสงคมครอบครวการแตงกายคานยมการครองเรอนอาหารอายบคคลวยเดกบคคลผชาย บคคลผหญง บคคลวยหนมสาวบคคลมครอบครว บคคลสงวย ประเพณการเกดประเพณการบวชประเพณแตงงานสนสอดประเพณการตายประเพณงานศพประเพณปใหมประเพณสงกรานตประเพณทานขาวใหมประเพณทานตงประเพณขวญขาวประกอบดวยหมวดยอย2กลมและหมยอย30กลม

หมวดยอยจ�านวน2กลมประกอบดวยประเพณและวฒนธรรม

หมยอย ประกอบดวย ประเพณ การครองเรอน การด�ารงชวต การตาย การแตงกายครอบครวคานยมบคคลผชายบคคลผหญงบคคลมครอบครวบคคลวยเดกบคคลวยหนมสาวบคคลสงวยประเพณการเกดประเพณ-การตายประเพณการบวช ประเพณขวญขาว ประเพณงานศพประเพณแตงงานประเพณทานขาวใหมประเพณทานตงประเพณปใหมประเพณสงกรานตผชายวฒนธรรม วถชวตสงคมสนสอดอายอาหาร

12. ศลปะดนตรและนาฏศลป

เปนเนอหากจกรรมทเกยวกบศาสตรดนตรและนาฏศลปซงมแบบแผนและกระบวนการอยางมระบบของการเลนดนตรโดยมเครองดนตรโบราณประเภทตางๆไดแกกลองซอซงพณเปนตนรวมทงการแสดงประกอบดนตรเชนการแสดงการฟอนร�าซงจะมการขบรองเพลงบทซอรวมไปถงบคคลทเกยวของดานดนตรไดแกพอครแมครชางฟองชางกลองประกอบดวยหมวดยอย6กลมและหมยอย10กลม

หมวดยอย จ�านวน 6 กลม ประกอบดวย เครองดนตรโบราณประเภทตางๆ การแสดงประกอบดนตรเพลงบทซอบคคลทเกยวของดานดนตร

หมยอย ประกอบดวยกลองซอซงพณการแสดงการฟอนร�าการขบรองพอครแมครชางฟองชางกลอง

Page 14: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 49

หมวดหมความร ขอบเขตความร

13. ภาษาศาสตร

และอกษรศาสตร

เปนเนอหาภาษากจกรรมทางสงคมทมนษยมรวมกนโดยมสญญาลกษณหรอเครองหมาย

ซงอาจเปนการอาน เสยงสระ หรอหนวยเสยงปลกยอยอนๆ รวมทงกระบวนการเขยน

พยญชนะ ตวสะกด การใชวรรณยกต การใชสระ การประสมอกษร และการใชอกษร

ไวยากรณอยางถกตองไดแกอกษรไทยนเทศรวมไปจนถงเนอหาอนๆไดแกพจนานกรม

ศพท การใชสรรพนามค�าอทาน การปรวรรต การแปลคมภรดานอกษรและภาษา และ

บคคลเกยวของดานภาษาและอกษรประกอบดวยหมวดยอย11กลมและหมยอย7กลม

หมวดยอยจ�านวน11กลมประกอบดวยการเขยนการอานการใชสรรพนามค�าอทาน

การปรวรรต การแปล พจนานกรม คมภรอกษรและภาษา ภาษาศาสตร

ไวยากรณอกษรศาสตรบคคลทเกยวของในภาษา

หมยอยประกอบดวยการใชพยญชนะการใชวรรณยกตการใชสระตวสะกดศพทอกษร

ไทยนเทศ

14.เวทยมนตและ

ไสยศาสตร

เปนเนอหาความรคาถาอาคมค�าศกดสทธการศกษาเวทค�าสวดมนตและพธกรรมการ

ภาวนาและการปลกเสกทศาสตรททางวทยาศาสตรไมอาจจะพสจนได ไดแก อาถรรพณ

การท�าคณไสย คาถาบทสวดมนต พธกรรมหมอพธกรรม รวมไปถงเครองสกการะและ

บายศรทประกอบพธกรรมตางๆประกอบดวยหมวดยอย5กลมและหมยอย3กลม

หมวดยอยจ�านวน5กลมประกอบดวยอาถรรพณการท�าคณไสยคาถาเครองสกการะ

และบายศรพธกรรม

หมยอยประกอบดวยบทสวดมนตหมอพธกรรมพธกรรมสงฆ

15. สตวศาสตร

และการเลยงสตว

เปนเนอหาการเรยนรเกยวกบชวตสตวทกชนดตงแตโครงสรางภายในและภายนอกรวม

ถงกระบวนการส�าคญในการด�ารงชวตของสตวนนๆไดแกสตวศาสตรสตวยงการเลยง

สตวการไลตอนสตวเลยงสตวเลยงลงมากนของในไรนาประกอบดวยหมวดยอย2กลม

และหมยอย4กลม

หมวดยอยจ�านวน2กลมประกอบดวยสตวศาสตรการเลยงสตว

หมยอยประกอบดวยสตวยงการไลตอนสตวเลยงสตวเลยงลงมากนของในไรนา

16.วทยาศาสตร เปนเนอหาความรเกยวกบสงตางๆในธรรมชาตทงทมชวตและไมมชวตรวมทงกระบวนการ

ทางวทยาศาสตรไดแกตนไมแหลงน�าปารวมจ�านวนหมวดยอย10กลมและหมยอย

2,636กลมประกอบดวยหมวดยอย4กลม

หมวดยอย จ�านวน4กลมประกอบดวยตนไม แหลงน�าปา โลกศาสตรและทรรศนะ

เกยวกบจกรวาล

ไมมหมยอย

Page 15: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255750

หมวดหมความร ขอบเขตความร

17.การศกษา เปนเนอหากระบวนการเรยนรและกระบวนการเรยนรนนเกดกบบคคลและสงคมไดแก

การถายทอดความรการศกษาการสอนค�าสอนปรชญาการวจยบทความขาวสารคมภร

เครองเขยนและการทองเทยวประกอบดวยหมวดยอย5กลมและหมยอย6กลม

หมวดยอยจ�านวน6กลมประกอบดวยการถายทอดความรปรชญาการวจยบทความ

คมภร

หมยอยประกอบดวยการศกษาการสอนค�าสอนโอวาทค�าสอนขาวสาร เครองเขยน

การทองเทยว

18.พาณชย เปนเนอหากระบวนการตกลงแลกเปลยนสนคาหรอบรการและเรองราวหรอพฤตกรรมทาง

เศรษฐกจการเงนไดแกตลาดการคาขายพอคาอาชพรายไดคาตอบแทนทรพยสน

เรอประกอบดวยหมวดยอย3กลมและหมยอย5กลม

หมวดยอย จ�านวน 3 กลม ประกอบดวย การคา รายไดและคาตอบแทนความรทวไป

ดานพาณชย

หมยอยประกอบดวยตลาดการคาขายพอคาคาตอบแทนรายไดอาชพทรพยสนเรอ

19.การปกครอง เปนเนอหาการบรหารวางระเบยบกฎเกณฑส�าหรบสงคม โดยการใชอ�านาจตามระเบยบ

ขอบงคมของกฎหมายในการบรหารและจดการระบบสงคมเพอใหสงคมมความสงบสข

หรอเพอใหเกดการบ�าบดทกขบ�ารงสขไดแกการปกครองกฎขอบงคบการปฏบตธรรม

การปฏบต การรองเรยน ผมยศ และรวมถงการละทงหนาท ประกอบดวยหมวดยอย

2กลมและหมยอย5กลม

หมวดยอยจ�านวน2กลมประกอบดวยการปกครองการปฏบต

หมยอยประกอบดวยกฎขอบงคบละทงหนาทผมยศการปฏบตการปฏบตธรรมการ

รองเรยน

20.มนษย

กายวภาค

เนอหาการศกษาโครงสรางทางกายวภาคเกยวกบหนาทของอวยวะและโครงสรางตางๆของ

รางกายประกอบดวยหมวดยอย1กลม

หมวดยอยจ�านวน1กลมคอสวนตางๆของรางกาย

ไมมหมยอย

21.คณตศาสตร เปนเนอหาของสจพจนซงมการใหเหตผลทแนนอนโดยใชตรรกศาสตรสญลกษณ และ

สญกรณคณตศาสตรไดแกคณตศาสตรการค�านวณปรมาณเครองหมายประกอบดวย

หมวดยอย2กลมและหมยอย2กลม

หมวดยอยจ�านวน2กลมประกอบดวยคณตศาสตรเครองหมาย

หมยอยประกอบดวยการค�านวณปรมาณ

Page 16: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 51

หมวดหมความร ขอบเขตความร

22.ศลปะการตอส

และยทธศาสตร

เปนเนอหาแผนการปฏบตเพอวางกลยทธหรอยทธศาสตรในทางทหารสงครามการตอส

อาวธและศลปะการตอสในโบราณประกอบดวยหมวดยอย2กลมและหมยอย2กลม

หมวดยอยจ�านวน2กลมประกอบดวยศลปะการตอสบคคลเกยวของดานศลปะการตอส

หมยอยประกอบดวยสงครามอาวธ

23.การแปรธาต เปนเนอหาของแรธาต การแปรธาต และอญมณ เพอน�าไปใชการด�าเนนชวตในโบราณ

ประกอบดวยหมวดยอย3กลมหมยอย3กลม

หมวดยอยจ�านวน3กลมประกอบดวยการแปรธาตแรและอญมณ

หมยอยประกอบดวยแรอญมณ

24.ศลปะและ

ภาพวาด

เปนเนอหาผลงานของสงทมนษยสรางสรรคขนในสมยโบราณไดแกงานศลปะภาพวาด

ประกอบดวยหมวดยอย1กลมหมยอย1กลม

หมวดยอยจ�านวน1กลมประกอบดวยศลปะ

หมยอยประกอบดวยรปภาพ

สรปผลและอภปรายผล ในการวเคราะหสงเคราะหเนอหาความรใน

เอกสารใบลานทปรวรรตแลวอาจสรปและอภปรายผล

การวจยทส�าคญไดดงน

1.ผลการวเคราะหเนอหาความร(Content

Analysis) ในเอกสารใบลานทปรวรรตแลว จ�านวน

126รายการสามารถวเคราะหเนอหาความรทเปนค�า

ศพทและแนวคดไดทงสน16,845รายการน�าเนอหา

ความร มาตรวจสอบความซ�าซอนของเนอหา และ

จดกลมเนอหาตามเรอง (Subject) โดยจดศพททม

เนอหาเดยวกนเขาไวดวยกน และความรทมเนอหา

คลายคลงกนไวใกลกน ซงสามารถจดกลมเนอหา

ความรในเอกสารทมการปรวรรตแลวไดจ�านวนทงสน

19 กลม ทงนกลมเนอหาทมจ�านวนมากทสด คอ

1)ศาสนา3,181รายการ2)ยาพนเมองและยาแผน

โบราณ2,072รายการ3) วรรณคดและวรรณกรรม

1,721 รายการ 4) กฎหมายโบราณ 1,175 รายการ

5)เวทยมนตและไสยศาสตร730รายการ6)ดนตร

วทยา 721 รายการ 7) สตวแพทยศาสตรและการ

เลยงสตว645รายการ8)พงศาวดารและประวตศาสตร

583 รายการ 9) ประเพณดงเดม 564 รายการ

10) ศลปะดงเดมและสถาปตยกรรม 469 รายการ

11) เกษตรกรรม 469 รายการ 12) โหราศาสตร

และดาราศาสตร453รายการ13)มนษยกายวภาค

197 รายการ 14) คณตศาสตร 184 รายการ 15)

ภาษาศาสตรและอกษรศาสตร272รายการ16)โยคะ

และการบ�าบดรกษา59รายการ17)ศลปะการตอส

56รายการ18)ศลปะภาพวาดภาพจ�าลอง32รายการ

19)การแปรธาต14รายการ

2.ผลการวเคราะหและจดกลมเนอหาความ

รในเอกสารใบลานขางตนพบวาในบางกลมมเนอหา

ความรเรองเดยวกนหรอเนอหาความรใกลเคยงกน

จ�านวนมาก เชน ในกลมศาสนากลมยาพนเมองและ

ยาแผนโบราณเปนตน ดงนนในขนนผวจยจงไดน�า

กลมเนอหาทไดจากการวเคราะหทงหมด วเคราะห

และจดหมวดหมอกครงหนง โดยใชแนวทางการจด

หมวดหมความร (Knowledge Classification

Approach)ทมแนวคดในการพจารณาดงน1)หมวด

เนอหาทสามารถจดกลมเขาดวยกนไดผวจยพจารณา

จดหมวดเนอหาโดยบรณาการเนอหาความรทเหมอน

กนหรอเรองเดยวกนไวดวยกน 2) หมวดเนอหา

ทไมเหมอนกน หรอไมสามารถจดกลมเขาดวยกนได

Page 17: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255752

ผวจยจะพจารณาเนอหาเขาไปในกลมความรทมเนอหา

ใกลเคยงกนแตถาไมสามารถรวมกนไดกจะพจารณา

ตงเปนกลมเนอหาใหม 3) ในหมวดทมเนอหาเปน

จ�านวนมากจะมการวเคราะหเพอแยกยอยอกได ซง

เมอจดหม แลวพบวา สามารถจดกล มความร ได

24กลม(Class)ไดแก1)ศาสนา(2,636รายการ)

2) ยาแผนโบราณ (872 รายการ) 3) พงศาวดาร

และประวตศาสตร (687 รายการ) 4) กฎหมาย

โบราณ (631 รายการ) 5) การบ�าบดรกษาโบราณ

(487รายการ)6)ความเชอโบราณ(443รายการ)

7) เกษตรกรรม (425 รายการ) 8) โหราศาสตร

และดาราศาสตร (362 รายการ) 9) วรรณคดและ

วรรณกรรม(340รายการ)10)สถาปตยกรรมและ

สงกอสรางโบราณ(297รายการ)11)ประเพณและ

วฒนธรรม (262 รายการ) 12)ดนตรและนาฏศลป

(218 รายการ) 13) ภาษาศาสตรและอกษรศาสตร

(201รายการ)14)เวทยมนตและไสยศาสตร(145

รายการ) 15) สตวศาสตรและการเลยงสตว (142

รายการ)16)วทยาศาสตร(121รายการ)17)การ

ศกษา(101รายการ)18)การพาณชย(66รายการ)

19)การปกครอง(48รายการ)20)มนษยกายวภาค

(28 รายการ) 21)คณตศาสตร (24 รายการ) 22)

ศลปะการตอสและยทธศาสตร(21รายการ)23)การ

แปรธาต(16รายการ)และ24)ศลปะและภาพวาด

อยางไรกตามเมอพจารณาเปรยบเทยบ

เนอหาความรทวเคราะหดงกลาวกบกลมเนอหาความร

ในเอกสารใบลานทไดจากระบบการจดระบบหมวด

หมความรในเอกสารใบลานทมอยในทงตางประเทศ

และในประเทศ 5 ระบบ คอ ระบบ UNESCO

(UNESCO’sMemory of theWord : UN-

ESCO) ระบบหมวดหมความรของG-Lao (The

German-LaoCooperationPreservationofLao

Manuscript Programme) ระบบหมวดหม

ความรของ Thai-PLM (National Library of

Tha i l a n d ) ร ะ บบหม วดหม ค ว า ม ร ข อ ง

Northeastern-PLM (Palm Leaf Manu-

script Preservation inNortheastern) และ

ระบบหมวดหมความรของ CMU-PLM (การจด

ระบบของสถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม)

พบวา จ�าแนกและจดกล มเนอหา 22 กล ม ซงม

กลมเนอหาความรทหายไปจ�านวน 3 กลม คอ กลม

โหงวเฮง กล มหมายรบสง และกล มความร ทวไป

เนองจาก1)โหวงเฮงเปนกลมเนอหาทจดอยในระบบ

หมวดหมความรของ UNESCO ไมปรากฏระบบ

หมวดหมหมวดหมความรของไทยทง 3 ระบบ คอ

ระบบหมวดหมความรของThai-PLMระบบหมวด

หมความรของ Northeastern-PLM และระบบ

หมวดหม ความร ของ CMU-PLM ดงนนจงไม

พบเนอหาโหวงเฮงปรากฏในเอกสารใบลานทใช

คดเลอกมาว เคราะห เนอหาจาก 3 หน วยงาน

2) หมายรบสงเปนเนอหาทมการจารหรอบนทกเกบ

ไวในเอกสารประเภทจารก พบสา และสมดไทย ซง

จดอยในระบบหมวดหมความรของ Thai-PLMท

พจารณาจดกลมเนอหาตามสาขาวชาและตามประเภท

ของทรพยากรสารสนเทศทมการลงทะเบยนใน

หอสมดแหงชาต ดงนนจงไมพบเนอหาหมายรบสง

ทปรากฏอย ในเอกสารใบลานทปรวรรตแลว และ

3) ความรทวไป เมอวเคราะหเนอหาแลวพบวากลม

เนอหาความรทวไปถกจดอยตามกลมเนอหาทเกยวของ

จงไมปรากฏกลมเนอหาความรทวไปกลมเฉพาะ

3. การวเคราะห และจดระบบหมวดหม

เนอหาความร ในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรต

แลวใชแนวคดการจดหมวดหมความร(Knowledge

Classification) เพอจ�าแนกและจดกลมเนอหาท

เหมอนกนไวดวยกนและเนอหาทใกลเคยงกนไวดวย

กน ซงประกอบดวยโครงสรางความร (Knowledge

Structure)ทแสดงใหเหนกลมความร(Knowledge

Domain)หรอจ�าแนกเนอหาทเกยวของกนไวดวยกน

โดยแบงตามล�าดบเนอหาของความรออกเปนหมวด

(Class) กอน จากนนจงแบงออกเปนหมวดยอย

(Su-bclass)และหมยอย(Division)พบวาขอบเขต

เนอหาความรในเอกสารใบลานของไทยทปรวรรตแลว

ประกอบดวย24กลมเนอหาคอ1)ศาสนา2)ยาแผน

โบราณ3)พงศาวดารและประวตศาสตร4)กฎหมาย

Page 18: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

KKU Res J (GS) 14 (1) : January - March 2014 53

โบราณ5)การบ�าบดรกษาโบราณ6)ความเชอโบราณ

7) เกษตรกรรม 8) โหราศาสตรและดาราศาสตร

9) วรรณคดและวรรณกรรม 10) สถาปตยกรรม

และสงกอสรางโบราณ11)ประเพณและวฒนธรรม

12)ดนตรและนาฏศลป13)ภาษาศาสตรและอกษร

ศาสตร14)เวทยมนตและไสยศาสตร15)สตวศาสตร

และการเลยงสตว16)วทยาศาสตร17)การศกษา18)

การพาณชย 19)การปกครอง20)มนษยกายวภาค

21)คณตศาสตร22)ศลปะการตอสและยทธศาสตร

23)การแปรธาตและ24)ศลปะและภาพวาด

อยางไรกตามแมวาผ วจยสามารถก�าหนด

หมวดหมความรทมอยในเอกสารใบลานออกเปน 24

หมวด โดยสามารถจดเนอหาเปนหมวด หมวดยอย

และหมยอยเพอก�าหนดขอบเขตของความรทมอยใน

เอกสารใบลานแตทวาในระบบการจดระบบหมวดหม

ความรทมอยในเอกสารใบลานยงจ�าเปนตองก�าหนด

รายละเอยดของของความร เพอทจะแสดงขอบเขต

เนอหาความรในแตละหมวดหมวดยอยและหมยอย

รวมไปถงคณลกษณะความรในแตละหมวดใหมความ

ชดเจนและแสดงถงคณลกษณะความรทเฉพาะของ

เนอหาดวย ดงนนผลการจดระบบหมวดหมความร

ในเอกสารใบลานในบทนควรน�าผลการวจยไปศกษา

เพอสงเคราะหและจดระบบหมวดหมความรทปรากฏ

ในเอกสารใบลานตอไป โดยการน�าผลการจดกลม

ระบบการจดระบบหมวดหมความรในเอกสารใบลาน

ทมอยในปจจบน 22 กลม และผลการจดกลมระบบ

การจดระบบหมวดหม ความร ในเอกสารใบลานท

ปรวรรตแลว 24 กลม มาสงเคราะหรวมกน โดยใช

หลกการพนฐานการจดหมวดหมความร(Knowledge

Classification) เพอจ�าแนกและจดกล มเนอหา

ความรทมเนอหาเดยวกนเขาไวดวยกน และความร

ทมเนอหาคลายคลงกนไวใกลกน เพอทจะแสดง

ขอบเขตเนอหาความรในแตละหมวดใหมความชดเจน

และวเคราะหคณลกษณะของความร แต ละกล ม

ความรมรายละเอยดทเฉพาะเจาะจง(Enumeration)

รวมทงสามารถจดโครงสรางของระบบการจดระบบ

หมวดหมความรทมอยในเอกสารใบลานทสามารถ

อธบายของเขตเนอหาความรจากกวางไปแคบไดดวย

(General to Specific) และท�าใหเหนคณลกษณะ

ความร ทเชอมโยงกน อกทงยงจ�าเปนตองก�าหนด

รายละเอยดของความร เพอทจะแสดงขอบเขต

เนอหาความรทมในแตละหมวด(Class)หมวดยอย

(Sub-class) และหม ย อย (Division) ใหม

ความชดเจน และแสดงถงคณลกษณะความร

ทเฉพาะของเนอหาแตละหมวด

เอกสารอางอง1.Coedès,Georges.CataloguedesManuscrits

enPali,LaotienetSiamoisprovenantde

la Thaïlande. Copenhagen: The Royal

Library;[1966].

2.NarongsakRavarin. Wisdom east from

Palm LeafManuscrip.Mahasarakhom:

Palm LeafManuscript Preservation in

NortheasternMahasarakhamUniversity;

2008.

3.National library of Thailand. Guide to

exploresourcingandcollectinginformation

resources,TypeofPalmLeafManuscript.

Bankkok :National library of Thailand;

[2009]

4.Office of the National Economic and

SovialDivelopmentBoard.TheNational

EconomicandSocialDevelopmentPlan10.

[internet].[2006].Availablefromhttp://

www.nesdb.go.th/plan10/index.homl.

5.Palm LeafManuscript Preservation in

NortheasternMahasarakhamUniversity.

[internet].[2547].Availablefrom:http://

www.msu.ac.th/BL/bailan/PAG2.ASP.

6.Social Research Institute, ChiangMai

University. Bible study Palm Leaf

Manuscript in northern. ChiangMai:

SuriwongBookCenter;2003.

Page 19: การวิเคราะห์ และจัดหมวดหมู่เนื้อหาความรู้ในเอกสารใบลาน ของ ... · จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

วารสารวจย มข. (บศ.) 14 (1) : ม.ค. - ม.ค. 255754

7.UNESCO.Memory of theworld register.

[internet]. [2004]. Available: http//www.

unesco.org/webworld/mdm/regi.

8.Volker Grabowsky. Research Group

Manuscrip Cutures in Asia and Africa.

“TaiManuscripts intheDhammaScript

Domain : Surverying, Preservation and

Document,Part1.Autumn/Winter. 2008;

[2008].