ศิลปะและวัฒนธรรมพืน้บา้นของไทยในภาคต่างๆ วิเคราะห์เอกลักษณ์เด่นๆด้านรูปแบบ แนวคิด รวมทั้งวัสดุที่น ามาใช้ ฝึกปฏิบัติการออกแบบและปฏิบัติการท าผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ไทย โดยใช้แนวคิดและวิธกีารออกแบบผลิตภัณฑ์ระบบสากล

การออกแบบผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ไทย3(2-2-5) DESI361

ผู้รับผิดชอบรายวิชา อาจารย์พรชัย ปานทุ่ง

ผู้สอน ผู้ช่วยศาสตราจารย์จุมพฏ พงศ์ศักดิ์ศรีเบอร์โทร 0956-249-149Line ID : beecool2013

การออกแบบผลิตภัณฑ์

วิเคราะห์ผลิตภัณฑ์

วิเคราะห์เอกลักษณ์ไทยศิลปะและวัฒนธรรมพื้นบา้นของไทยในภาคต่างๆ

วิเคราะหเ์อกลักษณ์เด่นๆดา้น –รูปแบบ- แนวคิด -วัสดุที่น ามาใช้

ประเภท/ชนดิ

ใชแ้นวคิดและวธิกีารออกแบบผลิตภัณฑร์ะบบสากล

ออกแบบและปฏบิัตกิารท าผลิตภัณฑ์

ศิลปะ

วัฒนธรรม

การออกแบบผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ไทย

ขั้นที1่

ขั้นที่2

ขั้นที3่

ขั้นที4่

พื้นที่และขอบเขตที่ชุมชน หมู่บ้าน เมือง มีการปะทะสรรค์กันทางด้านสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม จนปรากฏรูปแบบทางวัฒนธรรมที่เหมือนกัน และแตกต่างกันไปจากชุมชน หมู่บ้าน และเมือง ในท้องถิ่นอ่ืน ดังนั้นวัฒนธรรมและประเพณีพื้นบ้านของท้องถิ่นแต่ละแห่งอาจมีรูปแบบแตกตา่งกันไปตามสภาพทางภูมิศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสภาพแวดล้อม

พ้ืนบ้าน

วัฒนธรรมภาคกลางCultural Central

วัฒนธรรมภาคอสีานIsan culture

วัฒนธรรมภาคเหนือHeritage North

วัฒนธรรมไทยภาคใต้Southern Thai tradition

http://0057.blogspot.com/2012/09/4.html

วัฒนธรรม

วัฒนธรรมไทยมีที่มาจากหลายแหล่งก าเนิดด้วยกัน ดังนี้

1) สิ่งแวดล้อมทางภูมิศาสตร์และสังคมเกษตรกรรม เน่ืองจากพื้นที่ของประเทศไทยส่วนใหญ่มีสภาพภูมิศาสตร์เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ า คนไทยจึงมีความผูกพันกับแม่น้ าล าคลอง ท าให้เกิดวิถีชีวิตริมน้ าและประเพณีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับน้ าที่ส าคัญ เช่น ประเพณีลอยกระทง ประเพณสีงกรานต ์ เป็นตน้

2) พิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้ามาในประเทศไทยเป็นเวลานาน โดยคนไทยได้น าหลักค าสอนมาใช้ในการด าเนินชีวิต นอกจากนี้ยังมีประเพณีและพิธีกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับศาสนาอีกเป็นจ านวนมาก เช่น การทอดกฐิน การทอดผ้าป่า การบวชเพ่ือสืบทอดศาสนา เป็นตน้

วัฒนธรรมไทยมีที่มาจากหลายแหล่งก าเนิดด้วยกัน ดังนี้

3) ค่านิยม เป็นแบบอย่างพฤติกรรมของคนในสังคมที่มีความแตกต่างกัน คา่นยิมบางอยา่งกลายเป็นแกนหลักของวัฒนธรรมไทย เช่น ความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ซึ่งคนไทยให้ความเคารพและเชดิชูสถาบันพระมหากษัตรยิ์เป็นอย่างมาก

วัฒนธรรมไทยมีที่ ม าจากหลายแหล่งก าเนิดด้วยกัน ดังน้ี

4 ) ก า ร เ ผยแพร่ แล ะกา รยอมรั บวัฒนธรรมจากต่างชาติ ในอดีตประเทศไทยได้รับวัฒนธรรมจากจีนและอินเดียเข้ามาผสมผสานกับวัฒนธรรมดั้งเดิม แต่ในปัจจุบันจากกระแสโลกาภิวัฒน์ท าให้ เกิดการหลั่ ง ไหลของวัฒนธรรมต่างชาติมาในประเทศไทย โดยเฉพาะวัฒนธรรมท่ีมาจากชาติตะวันตกที่เห็นได้อย่างชัดเจน เช่น การแต่งกายตามแบบสากล การผูกเนคไท การสวมเสื้อนอก การสร้างบา้นเรือนรูปทรงต่าง ๆ เป็นต้น

ประเภทของวัฒนธรรมไทยกุมภาพันธ ์15, 2015ตามพระราชบัญญัติวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2485แบง่ได้ 4 ประเภท

1. คติธรรม คือ วัฒนธรรมที่เกี่ยวกับหลักในการด าเนินชีวิต ส่วนใหญ่เป็นเร่ืองของจิตใจซึ่งได้เรียนรู้จากศาสนา เป็นวัฒนธรรมทางด้านศีลธรรม เป็นจารีตประเพณีซึ่งถือเป็นหลักของการด าเนินชีวิต ส่วนใหญ่ได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนาซึ่งสอนในเร่ืองของกรรม โดยสอนให้เช่ือในเหตุและผลความเป็นไปในธรรมชาติ มากกวา่ความศรัทธา

ประเภทของวัฒนธรรมไทยกุมภาพันธ ์15, 2015ตามพระราชบัญญัติวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2485 แบ่งได้ 4 ประเภท

2. เนติธรรม คือ วัฒนธรรมทางกฎหมาย รวมทั้งระเบียบประเพณีที่ยอมรับนับถือกันว่ามีความส าคัญ ป็นวัฒนธรรมทางด้านกฎหมาย หรือขนบธรรมเนียมประเพณีที่มีความส าคัญเสมอด้วยกฎหมายหรือการกระท าบางอย่างที่ไม่มีกฎหมายห้ามไว้ แต่ถ้าใครท าเข้าก็เป็นที่รังเกียจของสังคม เช่นพ่อแมม่หีน้าที่เลี้ยงดูบุตรถ้าพ่อแม่เพิกเฉยละทิ้งหน้าที่ ก็จะถูกกฎหมายลงโทษ แต่เม่ือลูกโตขึ้นไม่เลี้ยงดูพ่อแม่ ไม่ถือว่าผิดกฎหมาย บ้านเมืองจะลงโทษไม่ได้ แต่จะเป็นที่ครหานินทาของสังคม ทั้งนีเ้พราะพุทธศาสนาสอนในเร่ืองของความกตัญญูต่อบุพการี

ประเภทของวัฒนธรรมไทยกุมภาพันธ ์15, 2015ตามพระราชบัญญัติวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2485 แบ่งได้ 4 ประเภท

3. สหธรรม คือ วัฒนธรรมทางสังคมที่เกี่ยวกับหลักการปฏบิัตทิางสังคม เชน่ มารยาทในงานสังคมตา่งๆ

4. วัตถุธรรม คือ วัฒนธรรมทางวัตถุ ที่สามารถจับต้องได้สัมผัสได้ เช่น บ้านเ รือน อาหาร เค ร่ืองแต่งกาย เคร่ืองมือ เคร่ืองใช้ และเคร่ืองอ านวยความสะดวก เป็นตน้

วัฒนธรรม

รูปแบบของกิจกรรมมนุษย์และโครงสร้างเชิงสัญลักษณ์ท่ีท าให้กิจกรรมนั้นเด่นชัดและมีความส าคัญ วิถีการด าเนินชีวิต ซึ่งเป็นพฤติกรรมและสิ่งท่ีคนในหมู่ผลิตสร้างขึ้น ด้วยการเรียนรู้จากกันและกัน และร่วมใช้อยู่ในหมู่พวกของตน

ซึ่งสามารถเปล่ียนแปลงได้ตามยุคสมัย และ ความเหมาะสม

ศิลปะไทย สามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ได้ดังนี้

จิตรกรรมไทย Thai Painting

ภาพเขียนที่มีลักษณะเป็นแบบอย่างของไทยที่แตกต่างจากศิลปะของชนชาติอ่ืนอย่างชัดเจน เป็นส่วนประกอบของภาพเขียนไทยใช้ตกแต่งอาคารสิ่งของเคร่ืองใช้ต่าง ๆ เคร่ืองประดับ ฯลฯ เป็นลวดลายท่ีมช่ืีอเรียกต่าง ๆ กันซึ่งน าเอารูปร่างจากธรรมชาติมาประกอบ เช่น ลายกนก ลายกระจัง ลายประจ ายาม ลายเครือเถา เป็นต้นหรือเป็นรูปที่มาจากความเช่ือและคตินิยม เช่น รูปคน รูปเทวดา รูปสัตว์ รูปยักษ์ เป็นต้น

ประติมากรรมไทย Thai Sculpture

หมายถึง ผลงานศิลปะที่แสดงออกโดยกรรมวิธีการปั้น การแกะสลัก การหล่อ หรือการประกอบเข้าเป็นรูปทรง 3 มิติ ซ่ึงมีแบบอย่างเป็นของไทยโดยเฉพาะ วัสดุที่ใช้ในการสร้างมักจะเป็น ดิน ปูน หิน อิฐ โลหะ ไม้ งาช้าง เขาสัตว์ กระดูก ฯลฯ ผลงานประติมากรรมไทย มีทั้งแบบนูนต่ า นูนสูง และลอยตัว

สถาปัตยกรรมไทย Thai Architecture

สถาปัตยกรรมไทย หมายถึงศิลปะการก่อสร้างของไทย อันได้แก่ อาคาร บ้านเรือน โบสถ ์วิหาร วัง สถูป และสิ่งก่อสร้างอ่ืน ๆ ที่มีมูลเหตุที่มาของการก่อสร้าง การก่อสร้างอาคารบ้านเรือนในแต่ละท้องถิ่น จะมีลักษณะผิดแผกแตกต่างกันไปบ้าง ตามสภาพทางภูมิศาสตร ์และคตินิยมของแต่ละท้องถิ่น แต่สิ่งก่อสร้างทางศาสนา พุทธมักจะ มีลักษณะที่ไม่แตกต่างกันมากนัก เพราะมีความเช่ือความศรัทธาและแบบแผนพิธกีรรมที่เหมือน ๆ กัน

กระบวนการ ออกแบบผลิตภัณฑ์ 8 ขั้นตอน

การวางแผนการท างานร่วมกัน

• ผู้เรียนแบ่งกลุ่มท างาน กลุ่มละ 3 คน • ผู้เรียนก าหนดผลิตภัณฑ์ที่สนใจ• ผู้เรียนก าหนด ศิลปะและวัฒนธรรมพื้นบ้านของไทยที่สนใจ• ก าหนดโจทย์การออกแบบผลิตภัณฑ์ พร้อมอธิบายที่มา

ศิลปะและวัฒนธรรมพืน้บา้นของไทยในภาคต่างๆ วิเคราะห์เอกลักษณ์เด่นๆด้านรูปแบบ แนวคิด รวมทั้งวัสดุที่น ามาใช้ ฝึกปฏิบัติการออกแบบและปฏิบัติการท าผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ไทย โดยใช้แนวคิดและวิธกีารออกแบบผลิตภัณฑ์ระบบสากล

การออกแบบผลิตภัณฑ์เอกลักษณ์ไทย3(2-2-5) DESI361

ผู้รับผิดชอบรายวิชา อาจารย์พรชัย ปานทุ่ง

ผู้สอน ผู้ช่วยศาสตราจารย์จุมพฏ พงศ์ศักดิ์ศรีเบอร์โทร 0956-249-149Line ID : beecool2013