Námsmat: Álitamál og hugtök

Hvað er námsmat og hver er tilgangur

þess?• Höfum við sameiginlegan skilning á því hvað

felst í námsmati?

• Hver eru helstu „námsmatsverkin“?

• Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati?

Námsmatshugtakið

Samofið allri kennslu. Kennari fylgist með nemanda í dagsins önn. Allt mat sem ekki er formgert með e-m hætti.

Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður.

Óformlegt námsmat – formlegt námsmat

Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til

nemenda eða annarra

Ákvæði Aðalnámskrár 2004Tilgangur námsmats er að kanna að hve

miklu leyti nemendur hafa tileinkað sér markmið aðalnámskrár (skólanámskrár) í viðkomandi grein. Námsmat getur farið fram með mismunandi hætti eftir ákvörðun skóla. Umfang þess skal þó að jafnaði vera í samræmi við umfang kennslu í viðkomandi grein. Kennarar bera ábyrgð á námsmati og þeir meta úrlausnir nemenda.  

Námsmat hefur margþættan tilgang

Námshvatning – aðhald

Upplýsingar til nemenda, foreldra, annarra

Vísbendingar til kennara

Greina og meta nám eða kennslu

Gæðaeftirlit

Gera tilgang námsins ljósari

Val og flokkun á fólki

Önnur sjónarmið um tilgang námsmats

(hin dulda námskrá)

Búa nemendur undir lífsbaráttuna

Halda aga

Umbuna eða refsa?

Styrkja vald kennarans?

Ógnun?

Eyða tíma!?

... er flókið það er afdrifaríkt

fyrir þróun sjálfsmyndar fyrir starfsval og starfsframa

... reynir mjög á sanngirni og réttlætiskennd ... tengist ólíkum viðhorfum ... tengist fordómum okkar ... manneskjan er ótraust mælitæki!

Hvers vegna vefst námsmat svo mikið fyrir okkur ?

Námsmatsumræðan Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (sjá grein IS)

England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat

Hér á landi Próf (samræmd próf) og / eða aðrar námsmatsaðferðir; símat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), einstaklingsmiðað námsmat

Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur

Gagnrýni á ofnotkun skriflegra prófa• Einhæfni – reyna á fáa færniþætti – prófa fá

markmið• Henta ekki jafnt öllum nemendum • Firring – skrifleg próf eru einangrað

skólafyrirbæri • Prófgerð er vandi: Mikið af óvönduðum prófum

í umferð

Þessi umræða er oft tengt gagnrýni á einkunnir!

Vönduð próf hljóta að eiga fullan rétt á sér!

Ótal heiti og hugtök Leiðsagnarmat (Formative Assessment)

„Rauntengt“ námsmat (Authentic Assessment) námsmat Óhefðbundið námsmat (Alternative Assessment) Frammistöðumat (Performance-based Assessment eða Performance Assessment) Portfolio Assessment: Námsmöppur, verkmöppur, sýnismöppur

Sjá góða lýsingu á emTech-vefsetrinu

• Önnur hugtök sem oft eru notuð: Differentiated Assessment (einstaklingsmiðað námsmat), Multidimensional eða Multiple Assessment (margþætt námsmat), Holistic Assessment (heildstætt námsmat), Informative Assessment, Classroom Assessment

Hugtök tengd tilgangi námsmats

Greinandi mat: Til að greina námserfiðleika

(Diagnostic Assessment) Stöðumat: Hvar stendur nemandinn?

(Placement Assessment)Leiðsagnarmat: Til að bæta námið

(Formative Assessment)

Heildarmat (yfirlitsmat): Til að meta námsárangur þegar

kennslu er lokið (Summative Evaluation)

Í brennidepli nú: Leiðsagnarmat

• Kjarninn í leiðsagnarmati er að nemandinn fái (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn)

• Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna sýni fram á þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur

• Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati

• Sjálfsmat er mikilvægur þáttur í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilja markmiðin)

(Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

Vandi• Vandi að ræða námsmat í framhaldsskólum

• Lítið sem ekkert er vitað (örugg vitneskja) um hvernig námsmati er háttað í framhaldsskólum hér á landi!

• Raunar er sáralítið vitað um kennsluhætti í framhaldsskólann yfirleitt!!!

• Þó þetta: – Athugun Rósu M. Grétarsdóttur og Sigurbjargar Einarsdóttur

á námsmati í þremur framhaldsskólum (MH, MA og FG)

– Rannsókn Rósu á viðhorfum íslenskukennara til námsmats

– Rannsókn Ragnheiðar Hermannsdóttur á viðhorfum nemenda til námsmats

Mikilvægar spurningar?• Hvernig er námsmati í framhaldsskólum yfirleitt

háttað?• Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri?• Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á?• Er vel staðið að námsmati? Hvað þarf helst að

bæta eða þróa? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat?

• Hvernig ber að skilja ákvæði aðalnámskrár? Á hvaða námsmatsaðferðir ber að leggja áherslu samkvæmt námskránni?

• Á hverju á að byggja þróun námsmats?

Helstu

námsmatsaðferðir

Skipulegar athuganir

Mat á frammistöðu

Greining og mat á verkefnum / úrlausnum

Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“)

Dagbækur, leiðarbækur

Sjálfstæð verkefni

Sjálfsmat nemenda

Jafningjamat

Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir

Óhefðbundin próf

Námshátíðir, upp-skeruhátíðir (Celebration of Learning)

Heimild

ir um

námsmat á

Netinu

• Kennsluaðferðavefurinn

• Námsmatsvefur Guðrúnar Pétursdóttur

• Ástralski PEEL vefurinn:

• Best Practices