Degirmen - Sabahattin Ali

7/29/2019 Degirmen - Sabahattin Ali

1/424


2/424

SABAHATTN AL

Btn ykleri-

DERMEN, KANI, SES

:::::::::::::::::

NDEKLER

DERMEN

Yazarn nsz

Birinci Baskya Konulan Not

Birinci Ksm

Deirmen

Kurtarlamayan aheser

Krlanglar

Viyolonsel

Birdenbire Snen Kandilin Hikayesi


3/424

kinci Ksm

Bir Delikanlnn Hikayesi

Bir Gemici Hikayesi

Bir Orman Hikayesi

Kazlar

Bir Firar

Kanal

Candarma Bekir

Sarho

nc Ksm

Bir Cinayetin Sebebi

Bir Siyah Fanila in

Komik-i ehir


4/424

KANI

Kan

Kamyon

Kafakad

Gramofon Avrat

Arap Hayri

Bir aka

Duvar

Pazarc

Apartman

Arabalar Be Kurua

Fikir Arkada

Dman

Bir Skandal


5/424

SES

Ses

Kpek

Scak Su

Mehtapl Bir Gece

Kstence Gzellik Kraliesi

:::::::::::::::::

DERMEN

Yazarn nsz

iir ve hikayelerim arasnda, yazm olmaktan utanacam kadar

ktleri olduunu biliyorum. Bunlarn bir ksmnn ocuk denecek bir

yatayazlm olmalar bence bir mazeret deildir; nk bu eit bir

yazy bugn herhangi bir imzann stnde grsem, sahibini slah olmaz

bir zevksizlik ve tam istidatszlkla sulandrmakta tereddt etmem.

Bunlarn, benim san'at hayatmn gelimesini gstermesi bakmndan,

sadece kendim iin bir ehemmiyeti vardr ki, bu da onlar

bakalarna okutmak iin bir sebep olamaz.


6/424

Buna ramen bu yeni baskdan onlar karamadm. nk, bir

kere okuyucu nne sermi olduum taraflarm sonradan rtbas etmeye

hakkm olmad kanaatindeyim; ama bylece belki de eski bir

hatay devam ettirmekten baka bir ey yapmyorum.

yiyi ktden ayrmak klfetini okuyucuya braktm iin zr

dilerim.

S.A.

Sabahattin Ali'nin Deirmen'in 1935'teki basksnn sonuna

koyduu not:

-kinci ve nc ksmdaki Bir Orman, Kazlar, Bir Firar, Candarma Bekir,

Bir Siyah Fanila in, Komik-i ehir adl hikayelerin Osmanl mparatorluu

zamanndaki Anadolu'yu anlatt okunduu zaman anlalmakta ise de, bunu

burda ayrca tavzihe lzum grdm.-

S.A.

:::::::::::::::::

Birinci Ksm

Deirmen


7/424

Hi sen bir su deirmeninin iini dolatn m adam?..

Grlecek eydir o... Yamulmu duvarlar, tavana yakn

ufack pencereler ve kaln kalaslarn stnde simsiyah bir at...

Sonra bir sr arklar, kocaman talar, miller, sraya sraya

dnen tozlu kaylar... Ve bir kede birbiri stne ylm

buday, msr, avdar, her eitten ekin uvallar. Karda beyaz

torbalara doldurulmu unlar...

Talarn yannda, duman halinde, scak ve ince zerreler

uuur. Halbuki demedeki kk kapa kaldrnca aadan

doru sis halinde souk su damlalar insann yzne yaylr...

Ya o seslere ne dersin adam, her keden ayr ayr makamlarda

kp da kulaa hep birlikte kocaman bir dalga halinde

dolan seslere?.. Yukardaki tahta oluktan inen sular, kavak

aalarnda esen k rzgar gibi uuldar, talarn kah ykselen,

kah alalan alamakl sesleri kaylarn tokat gibi aklayna

karr... Ve mtemadiyen dnen tahtadan arklar gcrdar,

gcrdar.

Ben ok eskiden byle bir deirmen grmtm adam,

ama bir daha grmek istemem.

Sen akn ne olduunu bilir misin adam, sen hi sevdin mi?

oook desene! Sevgilin gzel miydi bari? Belki de seni seviyordu...


8/424

Ve onu herhalde ok kucakladn... Geceleri buluur

ve perdin deil mi? Bir kadn pmek ho eydir, hele adam

gen olursa..

Yahut sevgilin seni sevmiyordu... O zaman ne yaptn? Geceleri

aladn m?.. Ona sararm yzn gstermek iin geecei

yolda bekledin, ona uzun ve acndrc mektuplar yazdn

deil mi?..

Fakat herhalde ikinci bir aka atlamak, senin iin o kadar

g olmamtr. nsan evvela kendi kendisinden utanr gibi olur

ama, bilir misin, bizim en byk maharetimiz nefsimizden beraat

karar almaktr. Vicdan azab dedikleri ey, ancak bir hafta

srer. Ondan sonra en aalk katil bile yapt i iin kafi

mazeretler tedarik etmitir.

Ha, sonra bir nc, bir drdncy sevdin ve bu byle

gidiyor.

Peki ama, bu sevmek midir be adam, bir kadn pmek,

onu istemek sevmek midir?..

rplak soyunarak ehrin sokaklarnda koabiliyor musun?

Bir bak alarak kolundaki ve bacandaki adalelere saplamak

ve bylece bir nehre atlarak yzmek elinden geliyor mu?


9/424

Bir ehrin adamlarn ldrmek cesareti sende var m? Bir

minareye karak btn dnyaya iittirecek kadar kuvvetle

barabilir misin?

Ak sana bunlar yaptrabilir mi? te o zaman sana seviyorsun derim...

Sen sevgiline ne verebilirsin sanki? Kalbini mi? Pekala,

ikincisine? Gene mi o? nc ve drdncye de mi o?.. Atma

be adam, ka tane kalbin var senin?.. Hem biliyor musun, bu

aptalca bir laftr. Kalbin olduu yerde duruyor ve sen onu filana

veya falana veriyorsun... Gsn yararak o eti oradan karr

ve sevgilinin nne atarsan o zaman kalbini vermi olursun...

Siz sevemezsiniz adam, siz ehirde yaayanlar ve kyde

yaayanlar; siz, birisine itaat eden ve birisine emredenler; siz,

birisinden korkan ve birisini tehdit edenler... Siz sevemezsiniz.

Sevmeyi yalnz bizler biliriz... Bizler: Bat rzgar kadar serbest

dolaan ve kendimizden baka Allah tanmayan biz ingene'ler.

Dinle adam, sana bir ingene'nin akn anlataym...

..

Bir gn -karlarn erimeye balad mevsimdeydi- btn

ergi, -otuza yakn kadn, erkek ve ocuk, drt beygir ve iki defa

o kadar da eek- Edremit tarafna doru gyorduk.


10/424

Can skan ve bize hi uymayan bir ktan sonra stc gne

ve yeni belirmeye balayan yeillikler hepimize tuhaf bir

oynaklk vermiti. Srtlarnda beyaz ve ksa bir gmlekten baka

bir eyleri olmayan kk ocuklar hi durmadan kouyorlar,

baryorlar ve ose yolunun kenarndaki hendeklerde yuvarlanyorlard.

Delikanllar keman ve klarnet alarak yryorlar, gen kzlar

parlak sesleriyle su gibi trkler sylyorlard.

Ben de etraf gzden geirerek bir ky, bir iftlik, yannda

kalabileceimiz bir yer aratryordum.

kindiye doru siyah zeytin aalarnn arasnda ykselen

ak renkli nar ve kavaklar gzme iliti. Buras kk bir deirmendi.

Suyu bol bir ay kk st aalarnn arasndan

getikten sonra dar ve ta bir mecraya giriyor, oradan da drt

tane tahta olua taksim oluyordu.

htiyar narlar ukura gmlen eski deirmenin siyah kiremitli

atsn rtyorlar ve n tarafndaki geni meydan glgeliyorlard.

Aalarn hrtsn bastran bir grltyle deirmenin altndan

fkrdayp kan kpkl sular iki sra taze kavanortasndan

geip ilerideki sazlkta kayboluyordu.

Burada ergilemek hi de fena deildi. Ykl eeklerle sk


11/424

sk gelip giden kyllerden, deirmenin ilek olduu anlalyordu.

Ve bir kurun atm tede beyaz minaresiyle bir ky grnyordu.

Daha adrlar kurmadan Atmaca, klarnetini alarak, kanatlarnn

biri ak duran kocaman kapya yanat, almaya balad.

eride sesi duyan kyller, oraya birikerek dinliyorlard.

Deirmenci de bunlarn arasndayd, beyaz sakaln kartrarak

lakayt gzlerle bakyordu.

Bilir misin adam, bu kyller tavuk ve olak aldmz

syleyerek bizden ikayet ettikleri halde bizi gene severler.

Aralarnda bir kileye yakn buday toplayarak Atmaca'ya

verdiler. Ve deirmenci buna iki mlek de yourt ilave etti.

Biz bu gzel kabulden cesaret alarak, biraz tedeki zeytin

aalarnn arasnda adrlarmz kurduk.

..

ler iyi gidiyordu. Kadnlar taze stlerden yaptklar sepetleri

yakn kylerde satmakta glk ekmiyorlard. algclarmz

yarm gn uzaktaki kylerden bile dne arlyorlard.

Atmaca tabii en batayd...


12/424

Sen bu Atmaca gibisine daha rastlamamsndr.

Bir kere heybetli delikanlyd: Yaz derisi, yzne delice

dklen simsiyah salar ve koyu gzleri...

Sonra burnu... Uzun, sivri, ucu biraz aa kvrk burnu...

Bunun iin biz ona Atmaca derdik...

Ba, geni omuzlarnn stnde bir arapatndaki gibi dik

dururdu ve bir arapat ondan daha evik deildi...

Btn ergilerde onun cesareti, onun gzellii,onun algs

sylenirdi.

Baka ingene'ler gibi almazd o, adam: Bir kere nota bilirdi.

ehir mektebini okumu, bitirmiti; sonra iliydi... Sanrdn

ki, klarneti alarken, havay cierlerinden deil, dorudan

doruya yreinden veriyor.

Geceleri tek bana bir aacn dibine ekilirdi. Biz de adrlarn

nne kp yzkoyun yatar, enemizi topraa dayayarak onu dinlerdik.

Hibir sevgilisi yoktu. Ne getiimiz Trkmen kylerindeki

al yanakl gzeller, ne de ince dudakl ingene kzlar onun

baklarn bir andan fazla zerlerinde alkoyabilirlerdi...


13/424

Halbuki alg alarken byk gzlerde -oradaki kvlcmlar

sndrmek ister gibi- bir nem belirdiini, esmer yanaklarnda

-bir atee rastgelmi gibi derhal kuruyan- birka ufak

damlacn yuvarlanmak istediini grmtk.

ok konumaz, konutuu zaman da iindekilerden bize

bir ey sezdirmezdi. Neler hisseder, neler dnrd? Onu bu

dnyaya balayan ey neydi? Hibirimiz bilmezdik. Acaba birisini

sevdii iin mi, yoksa hi kimseyi sevemedii iin mi, bu

kadar yank, bu kadar derinden alyordu?..

Ara sra uzun mddet kaybolur, baka ergilerde dolat,

ehirlere inip byk beylerin meclisine girdii sylenirdi.

Kasabadaki efendiler ona akran muamelesi ederlerdi, fakat

o davarlardan bizimle beraber koyun urular, dnlerde bizimle

beraber alg alard.

..

Hemen her akam deirmenin nndeki meydanlkta toplanp

ahenk yapyorduk. imdilik bir ey anaforlamadmz

iin deirmenci de memnundu. Kzyla beraber byk narn

altna bir hasr atyor, bada kurup oturarak bizi dinliyordu.

Deirmencinin kz tam bir ky gzeliydi.


14/424

Yuvarlak bir yz, kaln dudaklar, kalalarna kadar uzanan

ince rgl salar vard.

Ama yz hep soluktu. Etrafndaki eylere, kendisiyle alverii

yokmu gibi, dmdz bir bak ve dudaklarnn kenarndan

dklyormu gibi, isteksiz bir gl vard.

Bu kzcaz sakatt adam, kkken sa kolunu deirmenin

arklarndan birine kaptrmt.

imdi onun yerinde alvarnn beline ilitirilen bo bir yen

sallanyordu.

Ve bu onu insanlardan ayryordu.

Dnebilir misin, gzel bir kzn bir kolu olmazsa bu ne

demektir? Derenin st banda pl pl ykanan gen kzlara

karamyordu. Vcudunu ve ondaki ayb her zaman rtmeye

mecburdu.

Geceleri birbirlerinin evinde toplanp cmb yapan kzlarla

da birleemezdi, nk ne tef almak, ne de parmaklarnn

arasna tahta kaklar alarak oynamak elinden gelirdi...

Belli ki onun btn ocukluu bitmez tkenmez bir hasretle

gemi; belli ki zeytin dallarna sincap gibi trmanan, birbiriyle

alt alta, st ste green, deirmenin nnde erkek ocuklarla


15/424

su fkrtmaca oynayan akranlarna bir duvara yaslanarak

istek dolu gzlerle bakmt.

imdi btn bunlara alm grnyordu. Baka insanlarn

yapt birok eyleri yapmak hakknn kendisinde olmadn

biliyor ve hibir ey istemiyordu.

Deirmenin kaps yanndaki ta sedire saatlerce oturup

meydanda eelenen tavuklara, yahut kocaman narn kprdayan

yapraklarna yar yumuk gzlerle bir bak vard ki, adam

alamakl ederdi.

Geceleri babasyla beraber gelir, onun yannda diz kp

oturarak bize bakard...

..

Sz ksa keselim adam, bizim marur ve insafsz Atmacamz,

deirmencinin bu sakat kzna vuruldu.

Tavuslara, slnlere bakmaya tenezzl etmeyen yabani

ku, kanad krk bir ulluun, ikar (av) oldu.

Eyvah bana ki meselenin ok ge farkna vardm. Ben anladm

zaman alev saa sarmt... Yoksa oktan ergiyi toplar,

baka yere gerdim...


16/424

Atmaca hi kimseyle konumuyor, dnlere gitmiyor,

zeytinlerin altnda tek bana alyordu. Ama geceleri narn

altnda adamakll coar, gzlerini kza diker, fler, flerdi...

Ve biz titrediimizi, barmak, konumak, yahut yerlere

atlp alamak istediimizi hissederdik...

Onun alnda, bir ate yn etrafnda haykran atee tapanlarn,

yahut batmakta olan bir gemiye arpan dalgalarn feryad ve

inleyii vard.

Atmaca'nn kanatlar dmt adam. Sarardka sararyordu.

Deirmencinin kye indii gnler kapnn yanndaki ta

sedirde kzla beraber oturduunu ve trnaklarn, paralamak

ister gibi, iki tarafndaki sert kayada gezdirdiini grnce, bu

iin byle gitmeyeceini anladm...

Bir gece onu ardm, derenin altbana gittik, kavak

fidanlarnn arasna oturduk.

akllarda acele acele seken sulardan ve uzaklardan gelen

bir kurbaa sesinden baka hibir ey duyulmuyordu.

Atmaca nne bakyor, niin ardm, ne syleyeceimi

sormuyordu.

Elimi omuzuna koydum, gzlerini bana kaldrd:


17/424

-Seviyorsun!..- dedim.

-yle...- dedi.

-Ne yapacaksn?..-

Bu sualin cevabn bulmak ister gibi gzlerini yukarya, yldzl

ge evirdi; uzun uzun bakt, birdenbire:

-Sen bizim eribamzsn- dedi, -gezdiin yerler benden

ok, tecrbelerin fazla, akln, dirayetin btn ingene'lerden

stndr. Sana almalym...-

Gzlerini hi indirmeden, sanki yldzlara anlatyormu gibi,

sylemeye balad:

-Onu seviyorum, ne yapacam da hi dnmedim. Sen

benim sevmemin nasl olacan bilirsin... Ben ki, arkamdan

uaklarn koturan konak sahibi hanmlara bam evirmedim;

yedi kye hkmeden eraf bana gelip: 'Kzm senin iin

yataklara dt, ingene olduunu unutup seni evlat gibi sineme

basacam, yalnz gel, gel de kzmz kurtar!..' diye yalvardlar

da, gene cevap vermeden yoluma gittim; ite imdi bu bir

kolu olmayan kz seviyorum.

Onu alamam, onu karamam... Halbuki o da beni seviyor.


18/424

Bunu bana evvelisi gn alayarak syledi. 'Gel; dedim, 'beraber

kaalm.' Ac ac gld, 'Aam,' dedi, 'ben senden noksanm,

bana sadaka m veriyorsun?..' Onu nasl sevdiimi anlattm:

'Bana kolunun yerine kalbini veriyorsun,' dedim, 'bir kalp

bir koldan daha m az deerlidir?'

-Tekrar gzyalar boand: 'Olmaz' dedi, 'dn ki, her

karna ktmda senden utanacam, bam yerde olacak, beni

byle zelil etmek ister misin? Brak beni, ne olduumu bilerek

ihtiyar babamn yannda kalaym, sen de bir daha buralara

urama. Bana sakatlm unutturarak deli deli ryalar grdrdn,

seni mrmn sonuna kadar unutamam, ama olmayacak

eylere beni inandrmaya kalkma, eer sahiden beni seviyorsan

hemen buralardan git!..-

Atmaca burada bir nefes ald ve gzlerini yere indirdi:

-Dnyorum, birleirsek bu ikimiz iin de sahiden azap

olacak. Aramzda anlalmaz, boucu bir havann dolatn

hissedeceiz. Eer o bana alamaz, bana naz edemez, bana

iinden geldii gibi sarlamazsa, gzleri her zaman: 'Ne diye

genliini benim iin nara yaktn, sana yazk deil mi?' demek

isterse, ben ne yaparm? Her szmden, her tavrmdan alnr;

kzsam ona dokunur, sevsem ona acyormu gibi gelir, kucaklasam

bo olan kolunun yerinde bir sz duyar ve bunlar hep

byle srp gider...


19/424

Ne yapacam, bu halin beni nereye gtreceini sorma,

bende artk kuvvet yok, akl yok, dnce yok, yalnz ak var.

Mavzer kurunu gibi arptn yere seren bir ak... Senin Atmacan

artk kanatlarn kmldatacak halde deil!..-

Sustu, son szler yle acnacak bir tavrla azndan dklmt

ki, fazla bir ey sormaya, hatta teselli etmeye kalkmadm;

ona bu halde ne sz sylenebilir, ne de o syleneni duyard.

Koluna girip adra kadar gtrdm.

ler gittike sarpa sarmt adam, Atmaca'nn hali beni

korkutuyordu. Fakat yaplacak hibir ey yoktu. imdilik ii

oluruna brakmaya karar vererek yattm. Btn gece, byk narn

altnda kollarn aarak sabrszca bekleyen Atmaca'y ve

dudaklarnn kenarnda geni bir sevin, soluk yanaklarnda

grlmemi bir pembelikle ona doru koan deirmencinin kzn

grdm. Fakat birbirinin kucana atlacaklar zaman ekli

belli olmayan tuhaf bir cisim ikisinin arasna giriyor, bir ark

gibi frl frl dnerek ve gittike byyerek onlar ayryordu.

..

Gnler, kuvvetli bir rzgarn srkledii beyaz bulut kmecikleri

gibi birbiri arkasna geip gidiyorlard. Ve biz, bunlarn

sonunda muhakkak bir frtna kopacan seziyorduk. Herkes

mthi bir eyden korkuyor gibiydi. Btn ergiyi ar bir


20/424

durgunluk kaplamt.

htiyar ve tecrbeli ingene karlar bildikleri afsunlar

okuyorlar, btn iyi ve fena ruhlar zavall Atmaca'nn imdadna

aryorlard. O, gittike ken yanaklar, nereye bakt

belli olmayan akn gzleriyle geerken delikanllar balarn

yere eiyorlar, gen kzlar l gibi sararan benizleri ve titreyen

dudaklaryla arkasndan bakyorlard.

Kadn, erkek, gen, ihtiyar hibir eye karar veremeyerek

bekliyorduk. Sanki serseri bir rzgar kafalarmzdan her dnceyi

silip spryor, bizi akn ve meyus buralarda brakyordu.

..

Bir gn Atmaca yanma sokuldu.

-Bu akam deirmende ahenk yapacam, ben ihtiyarla konutum!..- dedi.

Hafif yamur iseliyordu. Akama kuvvetli bir yaz saana

gelmesi ok mmknd. Bunu ona da syledim.

-Deirmenin iinde alacam!- dedi.

-Deirmen geceleri de iliyor, o grltde mi?-

Tuhaf tuhaf gld:


21/424

-Korkma!- dedi, -Klarneti o grltde de size duyururum.

Nefesim daha o kadar kuvvetten dmedi.-

Yamur akama doru sahiden artt. Kar tepedeki palamut

ormanna birbiri arkasna yldrmlar dyor, iri damlalar

zeytin aalarnn siyah yapraklarn garip tprtlarla oynatyordu.

..

Hepimiz deirmenin iine dolduk. Tavlada sallanan iki tane

gaz lambas etrafa yarm bir aydnlk serpiyordu ve arklar,

talar, tozlu kaylar dnyorlar, dnyorlard.

Hepsinin birden kard yrtc grlt yamurun alak

tavandaki kesik hkrna karyor, birbirini kovalayan gk

grltleri bu korkun ahengi tamamlyordu.

Deirmenci ve kz duvarn dibindeki sedire oturmulard.

Sallanan lambalar gen kzn yznde acayip glgeler oynatyordu.

Btn grltleri bastran ince bir ses birdenbire ykseldi:

Kendisini deirmenin karanlk bir kesine eken Atmaca almaya

balamt.

Adam, ben o gece dinlediim eyleri ldkten sonra bile

unutamam.


22/424

Darda frtna gittike artyor ve rzgar slak kamsn

kerpi duvarlarda gezdiriyordu. Ykselen sular tahta oluklardan

tayor, haykra haykra yerlere dklyordu.

eride talar nihayetsiz bir cokunlukla homurdanyor; lgn

gibi dnen kaylar aklyor; birbirine geen tahta arklarn

dileri alar gibi gcrdyordu. Ve bunlarn hepsini bastran deli

bir ses kah yalvaryor, kah hiddetle kvranyor, susacak gibi olduktan

sonra tekrar ykseliyordu.

Alacakaranlkta Atmaca'nn siyah ve parlak gzleri hi kprdamadan

gen kza bakyorlard, gen kzn acnacak bir perianlkla

rpnan bym gzlerine...

Ve yle eyler alyordu ki adam, onlar anlatmaya bizim

kullandmz kelimelerin takati yoktur...

Bazan okayan, stan bir sabah gneiydi... Fakat derhal

yzmz yrtan, gzmz kr eden, iindeki ateleri kum

tanesi gibi etrafa saan bir l frtnas oluyor, yahut barmza

ileyen bir bak haline geliyordu.

..

Son ve keskin bir lktan sonra Atmaca'nn ayaa kalktn

grdm. ki adm ilerledi ve klarneti bir keye frlatt.


23/424

Herkes dorulmutu.zntl gzlerle ona bakyorlard.

O, yzne bsbtn dklen kara salarn eliyle geriye att.

Birdenbire ukura gitmi gibi grnen gzlerle etrafn aratrdktan

sonra onlar deirmencinin kzna dikti, uzun uzun bakt...

O dakikay mrmde unutamam adam; darda frtna

arttka artmt, duvarlar sarslyor, tepemizdeki kiremitler

uuyordu. Ve deirmen, azgn bir hayvan gibi homurduyor ve

dnyordu. Ve o, lambann snk nda, olduundan daha

byk, adeta bir glge gibi duruyordu. Gzleri gen kzn zerindeydi.

Tahamml edilmez bir ac yznn eklini tannmayacak

hallere sokmutu. Kah esmer derisini iiren bir kan gzlerinin

kenarna kadar frlyor, kah dilerinin arasnda ezilen

dudaklar bile bembeyaz oluyordu. O dudaklar ki, bir ey sylemek

ister gibi kprdyorlard ve kenarlar alayacak gibi aaya

ekiliyordu.

Bu bak ancak bir an kadar srd. Sonra gzkapaklar yavaa

dtler ve o, yere yklacak gibi salland. Fakat hemen

kendisini toplad. Bir kere daha etrafna baknd. Sanki bir imdat

bekliyor gibiydi: Kendisini bu kahredici; bu paralayc arlardan

kurtaracak bir imdat... Nihayet kafasna bir ey vurulmu

gibi inledi. Gerisingeriye dnerek deirmenin br bana,

arklarn ve kaylarn kudurmuasna dndkleri keye

doru atld.


24/424

Bir nefes alm kadar hepimiz olduumuz yerde kaldk,

sonra delice bararak arkasndan kotuk...

Heyhat adam, ok geti. Atmaca yerinden frlayan ve -i

iten geti- demek isteyen gzlerle bize doru geliyordu.

Sa kolu yerinde deildi ve oradan oluk gibi kan fkryordu.

Birka admdan sonra sendeledi, ayaklarmzn dibine ykld.

..

te adam, sana seven bir ingene'nin hikayesi.

ieklerin at mevsimde,senin kollarna yaslanan ve iekler

kadar gzel kokan bir vcutla uzak su kenarlarnda

oturmak ve pmek, yoruluncaya kadar pmek ho eydir...

Seni grd zaman zalimce ban eviren marur bir dilberin

kaps nnde ve ay altnda sabaha kadar dolamak,

bunu candan arkadalara alayarak anlatmak, -sz aramzda-

gene ho eydir.

Fakat sevgili bir vcutta bulunmayan bir eyi kendisinde

tamaya tahamml etmeyerek onu koparp atabilmek, ite

adam,yalnz bu sevmektir.

1929


25/424

...

Kurtarlamayan aheser

Gen air siyah mein ciltli ufak kitab havaya kaldrarak

bard:

-Bundan daha ykseinin bulunduunu syleyemez, sevgilim

benim eserimden daha gzelini okuduunu iddia edemez ya.-

Gzlerinde, erimi bir madenin oynak parlakl ve yank

yznde bir ekmek kabuunun krmzmtrak donukluu vard.

Yer ayaklarnn altndan itiyormu, yahut gkyz kendisini

ekiyormu gibi yukarya uzanyor; vcudunu insanlktan

ayran bir buu, hareketlerine gkyzndekilere mahsus sarholuu

veriyordu. imenler zerinde uuan beyaz katlar,

ki bunlar elindeki aheserin msveddeleriydi, yzne sisten

yaratlm kk kular gibi dokunup geiyorlar ve sonra bahedeki

beyaz gllerin, kan rengi karanfillerin, bak gibi keskin

kokulu sardunyalarn, yamakl bir kadna benzeyen zambaklarn,

ince saplar zerinde alevli bir mealeyi hatrlatan lalelerin

ve renkli maskeleriyle eski Yunan aktrlerini andran hercaimenekelerin

stne konuyorlard.

Ve gen air glyordu; yznn hibir izgisini deitirmeyen


26/424

fakat bir nehir cokunluuyla dklen bir gl esmer

yanaklarna yaylyordu.

nk o bugn aheserini bitirmiti.

Siyah mein ciltli kitabn sahifelerine bakarak haykrd:

-Artk hi kimse benden yksek deildir; Homeros veya

bakas! Ben bunlara da tepeden bakyorum. Ve sevgilim benden

daha iyi yazanlar gsteremeyecek. Ancak herkesten yksek

eyler yaratrsam beni seveceini sylemiti. te, benden

evvel gelenlerin ve benden sonra gelecek olanlarn yetiemeyecekleri

ykseklie ktm. Ve yalnz kendisi iin yazdm bu

kitab ona verdiim zaman o da benim iin saklad kalbini

verecek...-

Kitabn sahifelerinden gzlerini ayrmayarak yrd. Islak

imenleri ineyerek ve ayann altnda ezilen menekelere

dikkat etmeyerek, iki taraf mermer direkli bir kapdan evine

girdi.

Ve aheserini sevgilisine yollad.

Tam sekiz sene evveldi ve o zaman gen airin akaklarnda

imdiki gibi beyaz teller, gzlerinin kenarlarnda yorgunluk

izgileri yoktu. Yznn derisi beyaz bir gle, dudaklar krmz

bir gle benzerdi. Ve memleketin kadnlar onun iirlerini


27/424

sonsuz bir baygnlk ve ehvetle okurlard. Bu esnada gzlerinin

nnemsralar gibi tatl ve ince endamyla gen air gelirdi.

Fakat gzelliinin derecesi insan gzellii hudutlarn aan

bir gen kz vard ki bunlara istihfafla (alay) dudaklarn bkmek

acayipliinde bulunuyordu.

Ve gen air, yazlar karsnda kendinden gemeyen bu

fevkalade kz seviyordu...

-Sevgilim- dedi, -msralarm ki Hind'in ipeklileri kadar ince

dokunmu ve ran'n kymetli hallar gibi hnerli renklerle

sslenmitir, niin senin kalbini heyecana getiremiyorlar? Geceyi

terennm eden arklarm sana kendi gzlerini; gn douunu

anlatan arklarm sana dudaklarnn rengini hatrlatmyor

mu? Dalgalara ait iirlerimde dank salarnn tellerine rast

gelmiyor musun?-

-Belki byle olabilir...- diye gen kz cevap verirdi, -Belki

byle olabilir, gen air, fakat benim seni sevmem iin daha

baka eyler yazabilmen lazmdr. Bana tanmadm eylerden,

sakl gzellikler ve hakikatlerden bahsedebilir misin? Ve bunlar

herkesten daha gzel olarak yazacak kudreti kendinde buluyor musun?

Gzel yazyorsun ey air, derin ve azametlisin, fakat Fuzuli

daha derin, Goethe daha azametli deil miydi?


28/424

Syle, ihtiras ve lgnlkta Shakespeare'i, istihza (znt,

umutsuzluk) ve strapta Dante'yi geebilir misin?-

Ve gen air anlyordu ki, bu bsbtn baka bir mahluktur.

Kadnlar hayran eden, eken eylerin buna tesiri yok. nk

bu kzn gzleri bakt eyleri gryordu ve sinirlerinde

hissetmek, kafasnda dnmek kabiliyeti vard...

Ve gen air cevap verirdi:

-imdeki ate, herkesin snmak iin bana sokulmasna kafiydi.

Ben de onu fleyip oaltmak, orada bir yangn yapmak

ihtiyacn duymuyordum... Lakin, ey sevgilim, gryorum ki

bu, kvlcmlarn senin kalbine sratamayacak kadar fersizmi.

Fakat bunu yanarda yapacak kudret bile bende var. Sana sylediklerini

aratmayacak eserleri getireceim, sevgilim ve o zaman

kalbini bana vereceksin...-

-Ve o zaman kalbimi sen alacaksn!..-

Ve gen air bir ay ehrin etrafndaki ormanlar dolat, ki

orada yerlere kadar uzanan dallarn pembe dudakl apkn gelinciklerden,

sarn ve hayalci papatyalardan ald grltsz

pcklere, yalnz sinsi sinsi yryen yabankedileriyle, daima

koan rkek karacalar mani oluyorlard.

Ve bir ay geni nehirlerin zerinde kaykla dolat ki, orada,


29/424

boyal teknelerinde alarn temizleyen ihtiyarlar, tatl sesli

su perilerinin toy balklar bataklk sazlarnn iine nasl

ektiklerine dair ackl trkler sylyorlar; ve geceleri kk

balklar, ayn nehre avu avu serptii gm krntlarn toplamak

iin, suyun stnde sryorlard.

Ve bir ay, geceleri ehrin iinde gezerek, birbirinin gsnde

uyuyan iftleri, sokaklarda bir tek glge halinde dolaan

sevdallar grd. Korulardaki sk aalarn altn ve alak duvarl

bahelerde ay nn giremedii karanlk keleri gzetleyerek

sonsuz veda monologlarn veya kskan aklarn yeis

dolu ikayetlerini dinledi.

Ve ay sonra, gm bir kalemle gm ciltli bir deftere

geirdii iirleri sevgilisine yollad.

Fakat bu defter, zehirli dikenlerle yazlm gibi ac satrlar

tayan bir cevapla geri geldi. Gen kz:

-Heyhat, zavall airim- diyordu, -iirlerin ihtiyar ve zengin

iftlik sahibinin kzn alatacak ve valinin marur yeenine

nnde diz ktrecek kadar gzeldir. Sokaktan getiin zaman

kadnlar pencerelerden eskisinden daha ok sarkacaklar,

ihtimal minimini ipek mendillerini de -tabii dalgnlkla- ayaklarnn

dibine dreceklerdir. Fakat btn bunlar beni sana

yaklatrmaya kafi deil..


30/424

Geri grdn ve yazdn eyler fevkaladedir. Lakin ben

de seninle beraber olsaydm onlar ayn ekilde grecek deil

miydim? Hangi ey bana bilmediklerimden bahsetti? Belki iirlerin

bizzat hayat kadar tesirli ve tatl yazlmt, saf ve iyilikle

doluydular; fakat syle, Horatius senden kat kat tesirli ve tatl

deil miydi? Vergilius, ilahi Vergilius kadar temiz ve hayr isteyici

olmak elinden geliyor mu?-

Gen air tkenmez hkrklarla minderlerin stne atld.

Yzkoyun kapanarak alyor, alyordu. Hayatlarnda hi

sevmemi olanlarn tahayyl edemeyecekleri bir ac onu bouyor;

sanki gr alevli bir meale gsnn ierisinde dolaarak

kaburgalarn yalyormu gibi kvranyordu.

Kendisini tutmak isteyerek, beyaz dilerini mor kadife yastklara

geirdi... Gsn saran bir sesle kesik kesik: -Yazacam

sevgilim- dedi, -sana istediklerini yazacam!..-

Ve gen air alt ay memleketin btn byk filozoflarn,

airlerini dolat. ehrin birinde, uzun siyah sakall, tepeleri

plak filozoflar, eskimi cbbelerinin geni kollarn sallayarak

ona Aristoteles'ten, Epikr'den veya bni Rt'ten bahsettiler.

Ve gzlerinde, baka bir aleme bakmaktan doan, hrmete

layk bir mahmurlukla -ki gen air bunu evvela alktan zannetmiti-

ruhun lmezliinden ve deimelerinden; fani olan

eyann ebedi olan hayata ve fani olan hayatn ebedi olan eyaya


31/424

kar vaziyetlerinden ve -kendilerinin bulduklar- ebedi hakikate

varmak felsefesinden; ezeli ve felsefi hayatn lezzet ve

feragatiyle dnya hayatnn ve zevklerinin sfliliinden -ta belediye

reisinin verdii mkellef ziyafete ge kalmamak iin bu

asil konumay kesinceye kadar- cokunca bahsettiler.

Ve dier bir ehirde, gr beyaz kal, damarl elli mehur

biyoloji alimleri gen aire karncalarn leden sonraki yaaylar

hakknda yeni nazariye ve tahminleri ihtiva eden yirmi

muazzam ciltlik kitaplarn hediye ettiler.

Ve almsz bir evde, atafatsz bir masann banda toplanan

beyaz ve nazik elli, ince yzl, parlak ve uzun sal, sihirli

szl airler, -muhayyilenin genilemesine pek ziyade yardm

eden- bir kat oyunuyla megul olurlarken iirden, sanattan

ve bilhassa estetikten bahsettiler. Ve ona daha fazla alaka gstermek

isteyerek nlerindeki kk para kmesini bitiriveren

bu kamil lmezlerden bazlar, eve hlyal bir loluk veren snk

kandilin nda, derin ve binbir renkli iirlerini okudular.

Ve keskin kokulu portakal bahelerinde, erguvan renkli

gller arasnda, ay nn renklerini aksettiren firuze yzkler,

opal tandan kpelerle dolaan va kk bir kua benzeyen

balarn airin ipek harmanisinin arasna saklayan sevgilileri

veya byk bir gece enliine Lahur alndan sarklar, zebercet

sapl asalaryla, gm bilezikli zenci kleler arasnda

gelen ve Firdevsi'yi imrendirecek ilahi cenk kasidelerini glmseyerek


32/424

dinleyen uzun bykl, heybetli sultanlar onun taze

muhayyilesinde yaattlar.

Ve gen air alt ay memleketin velut (Dourgan, ok eser veren)

ve bakir sanatkarlar arasnda seyahat etti. Kyn birinde, geni

yaprakl narlarn altnda, rutubet kokan hasrlara oturarak,

tepelerindeki salar kaznm buruuk yzl ihtiyar saz airlerini

dinledi. Ve onlar buna yle kahramanlar terennm ettiler ki, zrafalar

gibi koan beyaz atlaryla bir akbaba srs halinde ehre iniyorlar ve

korkudan ovalara kaan ahali arasndan ince vcutlu, pembe

topuklu kzlar beygirlerinin stne alarak karyorlard.

Ve yle babayiitlerden bahsettiler ki, ormanlarda bir kaplan

gibi hkm sryorlar ve kendilerine uykuda baskn veren

yirmi tane dmana, hibir silahn ilemedii dev gibi vcutlaryla

saldrarak onlar sansarn nndeki civcivler gibi datyorlard.

Ve baka bir kyde, deniz kenarndaki isli bir kayk kahvesinde

kk boylu, seyrek bykl bir ak, elindeki minimini

kemeneyle binbir trl korkun ve hayret verici deniz maceralarn

haykryordu.

Ve gen airin gznn nnde, tek yelkenli bir taka ile

muazzam kalyonlara hcum eden, sahildeki kasabalar dehet

iinde brakan iri palal, plak kollu kabadaylar; veya alak

kpeteli alamanalar (byk kayk), aykrseren crnklarla ak denizlere

uzanarak mcevher ve esir ykltccar gemilerini soyan gz


33/424

ylmaz korsanlar geit resmi yapyorlard.

Ve o, bu basit alglarn belki crltdan fark edilemeyecek

olan namelerinde herhalde derin bir eyler bulunmas lazm

geldiini hissediyordu.

Ve gen air alt ay memleketin btn ehirlerini dolat ve

orada alayanlar ve glenleri grd.

Byk bir konan geni salonunda raks ve kahkahadan

yorulup terleyenler serin erbetlere, buzlu yemilere koarlarken,

kristal pencerelerden dar szlen kta, souktan donan

ayaklarn avu avu karla ovmaya alan ihtiyarlar grd.

Kucanda tad a ocuu yaatmak iin sarholarn arkasndan

koan kadnlar; ve karnnda tad gnahsz ocuu

ldrmek iin hekimlerin cebine beyaz alevliinci salkmlar

koyan kadnlar grd.

Kardan ve rzgardan koruyan bir dkkan kepengi altnda

ban bir kpein srtna dayayarak uyuyanlar ve gzel snm

odalarda, in ipei rtl yataklarda, nakris (Nikris olmal. Halk

arasnda damla hastal denir. Parmaklarda, topuklarda, eklem

yerlerinde olur. Tpta gut adyla geer.) arlaryla kvranarak

uyuyamayanlar grd.

Aptallarn tahakkmne, gnahszlarn cezalanmasna; faziletin


34/424

susmasna ve ihtiraslarn grltsne, hikmet ehlinin

tahrik edildiine ve nadanlarn alklandna ahit oldu.

Ve tam bir buuk sene sonra, altn bir kalemle altn ciltli bir

deftere geirdii iirleri sevgilisine yollad.

..

Fakat bu defter, bir Arap haneriyle yazlm gibi keskin

satrlar tayan bir cevapla geri geldi.

-Hayret, ey gen air!- diyordu, -yle gzel eyler yazyorsun

ki, yzyllardan beri sahipsiz duran sanatkarlk tac senin

ban sslemek iin herhalde acele edecektir. Ve hkmdarlar,

sana bitip tkenmez ereflerin erguvan renkli malahn

giydirmek iin saraylarnn geni bahelerinde muhteem ziyafetler

hazrlayacaklardr.

Halbuki ben gene senden uzak kalacam...

Felsefelerini, ey air, en ele avuca smaz kafalar balayacak

kadar kuvvetli ve gzel laflarla dolu olan felsefelerini senden

evvel Eflatun ve daha biroklar kandrc bir belagatle ve

fazlasyla tekrar etmediler mi?

Kabadaylk ve sava destanlarn o kadar tesirlidir ki,

in'in hi durmadan uyuyan afyonkeleriyle, Hind'in yllardan


35/424

beri kmldamayan fakirlerini, Priyamus'un kahraman milleti

veya Rstem'in korkusuz arkadalar gibi azgn dvlere, anl

yiitliklere srkleyebilir.

Fakat bu yolda Homeros'un senden daha cokun, Firdevsi'nin

daha usta olduunu inkar edebilir misin?

Gezdiin yabanc yerlerin byleyici kokusunu ruhlarmza

benzersiz bir ustalkla flyorsun, fakat phesiz Byron da

seyahatlerini anlatrken gzellik ve ustalkta senden daha aa

deildi.-

Ve gen air ipek minderlere ate gibi gzyalar dkerek

dt. O kadar ok seviyordu ve imdiki strab o kadar bykt

ki artk hibir ey onu yattramaz sanlrd. Evvela iki

yumruunu dileriyle srarak ve ayaklarnn ucuyla kadife sediri

paralayarak hkryordu. Fakat biraz sonra birdenbire frlad;

susmutu. Gzlerinde ya yerine alelacayip bir parlt vard.

Yava yava lo bir karanla dalan odaya alnndan, gerilen

ve birdenbire daha genilemi grnen alnndan, beyazmtrak

bir k yaylyordu. Odann ayn koyu lacivert tlle rtlmeye

balayan renkli eyas ortasnda fildiinden bir Buda heykeline

benzeyen vcudu gittike byyor ve uzuyor gibiydi.

Geriye atlm bandan llelerle salar plak omuzlarna

dklyor, bir eyi kucaklamak ister gibi yumuak bir hareketle

ileri ve biraz yukar uzanan kollar bir mays gecesindeki hilali


36/424

andryordu. Gkyznn en uzak yerindeki birer yldz gibi

krpan gzlerinin nnde kapkaranlk bir saha uzanyordu:

Siyah, gzleri kamatracak kadar siyah bir boluk... Ve bunun

ortasnda ince bir yol vard, kendi gzlerinden kan ve uzak,

grnmez yerleri dolatktan sonra yine oraya dnen ince, adeta

bir bakla izilmi gibi keskin ve beyaz bir yol, bir izgi...

Ve anlad ki, ihtiam ve bykle, gizli hakikatlere ve lmez

gzellie giden yol bu...

Oraya komak ister gibi atlrken, zerlerindeki gzya hala

kurumayan yastklara dt.

..

Ve gen air tam iki sene hibir insann giremedii hudutsuz

kum llerinde dolat.

Ayr, her eyden, herkesten ayr ve uzak kalmak, yalnz

kendisini dinlemek, yalnz kendi dnebilecei gibi dnmek

istiyordu. Sakz gibi inenmi gzelliklerden, bir dua kadar

ok tekrar edilmi yeni fikirlerden eser bulunmayan bu

lde hilik ve... gzellik hkm sryordu: Ne canl kumlar

gnein ve aynbaklarndan saklayan mnasebetsiz bir aa,

ne durmadan szan bir yara gibi etrafn kirleten bir su, ne de

zerinde airlerin zevzeklik edebilecekleri bir iek grlyordu.


37/424

Ve ite buras gzeldi.

nk burada yalnz gne, ay ve kum vard... Bir de rzgar.

Ve bunlar byk, gzel ve sarihtiler (ak, belli, belirgin).

Evet, byklklerine ramen sarih... Ne bir nebattaki karmakark,

anlalmaz deimeler, ne bir hayvandaki iinden klmaz

ve dehetli yaay hareketleri, ne bir dimadakikk

bilinmez hisler ve dnceler... Burada insan ruhunun en ok

susad ve muhta olduu bir vuzuh (aklk) vard ve bunu airin

vcudundan baka hibir ey bozamyordu.

Bu vuzuh, korkun bir karkln grmek kudretinden

mahrum olan gzlerimizdeki tecellisi de olabilirdi, buna ramen

herhangi elimsiz bir mahlukun mtecessis (merakl) kafalarmzda

sralad mzmz sorgular tekrar etmiyorlard.

Ve o, zihni hibir sorgu engeline taklmadan dnebiliyordu.

te bylece bu mutlak gzelliin iinde ykand, ykand...

Geceleri ayn altnda insana kmldyormu gibi gelen

kumlara yzkoyun yatarak ban bu minimini zerrelere gmyor

ve onlar, her nefes alnda azna, burnuna dolmak isterlerken,

o gzlerini iine evirerek kendine bakyordu. Anlyordu

ki yazlacak eyler, gzel ve hakiki eyler yalnz orada

var...


38/424

Fakat o burada maddi elemlerin en aclarn tatt. nk

gndzn l bir maden eritme ocana dnerdi. Birer kvlcm

olam kumlar, derisini yrtarlar, gneten su halinde akan alevler

srtn yalar ve ensesini delerek beynine kadar dklrlerdi.

Ara sra bir hurma aac aramak ve su tulumunu doldurmak

iin ln kimsesizliinden ayrlrken -ki nihayet o da bir

insand ve yaamaya mecburdu- ayaklarnn altnda kmldayan,

kayan ve ken bir zemin hissederdi. Ve bazan dizleri dermanszlktan

krlarak bu dikenli yataa uzanr ve midesinin

dimana kalkp ilerlemek, uzuvlarna bylece uzanp kalmak

iin verdii birbirine zt emirlerin feci mcadelesineahit olurdu.

Fakat o bunlarn barmalarn susturduktan sonra yine le

byklk ve tenhalk lkesine dnmekte acele ederdi.

Hibir zaman susmay bilmeyen kalbi hemen her gn sevgilisini,

evini, btn brakt yerleri yava fakat keskin bir sesle

fsldar ve o, gsnn iinde birbirine muvazi (paralel) birok

baklarn hep beraber hareket ettiklerini hissederdi.

Fakat iki sene sonra, sertleen ve kararan bir deri, gzlerinin

kenarndaderinleen izgilerle buray terk ettii zaman,

byklk ve gzellii, acy ve hasreti yz yze tanyordu.

Ve gen air iki sene engin denizleri ve imalin buz sahralarn

dolat.


39/424

Deniz... te bu da muazzam ve nefis bir eydi... Kendisini

gezdiren geminin gvertesine uzanarak uzaklara, ta uzaklara

bakar ve kesik kesik nefes alan sulardan baka hibir ey grmezdi.

l ve deniz hemen hemen ayn eylerdi: Her ikisinde de

ayn byklk, ayn arbal sessizlik veya ayn heybetli ve

derin barmalar... Ve denizde de, kk, minimini, sinirlendirici

teferruat yoktu. nsan orada yalnz renkten renge giren su

damlalar ve devlere benzeyen bir mahlukun yavrular gibi birbirleriyle

oynaan hoyrat dalgalar grebilirdi... Sonra bitmez

tkenmez bir genilikle karanlk ve sk bir derinlik... Ve btn

bunlar onu manasz bir tecessse deil, dnmeye sevk ederlerdi.

Ve sonra buz sahralar...

Beyaz, temiz, gnlerce uzanan bu yerlerde, gsterisiz bir

kibarlk ve incelik vard. Sade, atafatsz, fakat gzel ve tatl olmann

srrn ancak bu ekilsiz kar tepeleri kefedebilmilerdi.

Her eyi hayattan uzaklatran, hibir zaman yenilmeyen

dehetli bir kudretleri olduu halde, mtevaz ve kibardlar. Ne

gururdan doan bir ss, ne kendini beenmeyi gsteren bir ses...

Ve ite gen air frtnal denizlerden, souk buz sahralarndan

ayrlrken, dnya hudutlarn aan bir genilik ve derinlii,

necip (temiz, soylu) kalplere mahsus olan bir kibarl ve esasl


40/424

kymetlerin bir tek elbisesi olan tevazuu iinde tayordu...

Ve gen air iki sene dnyay rastgele dolat. Bu sefer grd

eyler onu hayretten hayrete dryordu. Halbuki deien

hibir ey deil, sadece kendi gryd.

Evvelce fazilet diye bakt eylerin birer merasim ve gsteriten

ibaret olduunu ve asl iyilie yalnz ahlak mnakaalarnda

veya akll nasihatlarda rastlanabildiini, namuslu olabilmek

iin bakalarnn namusuna dil uzatmann, kirlenmeden

ykselebilmek iin temiz alnlara basarak kmann yeter olduunu

ve daha buna benzer birok eyleri grdke aknl

bsbtn artyordu. Fakat o, bylece ahmaklk ve aciz isimli

mahluklarla, bunlarn ocuklar, kstahlk ve riya adl iki zavally

tanm oldu.

Ve ayrlrken kalbinde yalnz ufuksuz bir merhamet, yeis

veya hiddeti manasz bulan bir rikkat (yufkalk, incelik)

hissetti...

te gen air aheserini bilinmeyen ve bulunmayan kumalardan

dokumak iin yapt bu seyahatten dnnde,

iinde Allahla boy len bir kuvvet kmldyordu. nk

imdiye kadar yazanlarn ancak var olduunu bildirdikleri eye

o bizzat erimiti.

ay uraarak derin manal, renkli kelimelerden bir elbise


41/424

giydirdii aheserinin her sahifesi onun lde kavrulan ve

kutuplarda gerilen muzdarip derisinin bir parasyd ve bir sevinci

barmak, bir elemi alamak veya bulutlardan yksek bir

fikre ulamak iin durmadan kmldayan satrlar cokun sinirlerinden

rlmt. Ve o bu satrlardaki kelimeleri -vakit vakit

bir sabah yldznn belirsiz gibi ince, felaketin gzleri kadar

keskin, yalann dudaklar kadar yumuak ve bir ocuk ryas

kadar tatl sesler veren kelimeleri- gzlerinin kenarndaki

derin izgilerden iledi.

Lazm gelen yksek ve temiz asillii eserine bsbtn verebilmek

iin de, onu yazd mddete insanlarn arasna karmad.

Ve siyah bir kalemle, siyah mein ciltli bir deftere yazd

iirleri sevgilisine yollad...

..

Bu sefer gen kz, gzlerinde gurur ve hayretin parlts,

hareketlerinde hasret ve istein acelesi olduu halde bizzat geldi.

Boynuna atlarak onu ptkten sonra byle haykrd:

-Gen air, gen air, ey benim sevgilim! Artk hi... hi

kimse seni aamayacak; sen peygamberleri gptaya drecek

eyleri yarattn, sen insanlar yaamaya veya ldrmeye srkleyebilecek

eyleri yazdn. Gne senden daha scak, gkyz

daha geni, ilkbahar rzgarlar daha canayakn deildir.


42/424

Ve sen bunlar yalnz benim iin yaptn.

Ey gen air, ey benim sevgilim!

Artk hibir kadnn benimle bir olmadn hissediyorum.

Artk Leyla benim yanmda minimini ve Jlyet pek zavalldr,

ben Beatrice'ye bile gururla bakyorum ve bundan sonra Sleyman'n

sevgilileri de benimle boy lemeyeceklerdir. Ebedilie

senin kollarn arasnda szleceim sevgilim ve yksekte,

en yksekte uacaz.

Ey sevgilim, yalnz benim sevgilim!

imdiye kadar hep sana komak iin rpnd halde yenilmez

bir gururun emirlerini dinlemeye mecbur olan kalbim bak,

iindekileri anlatmak iin acele ediyor. O gururum ki, fanilerden

birine meyli olduu iin gnlm bir srgan demeti gibi

dalamt, imdi sana bunlar sylemekte bir haz buluyor.

-Mademki uzun senelerin hasreti iimizde yaramaz bir ocuk

gibi tepinmektedir, gel, birbirimizin olalm ve sen bana akn

da ebedilik kadar tatl ve gzel olduunu anlat... Gel, beni

kollarnn arasnda sk...-

Fakat gen air onu kollarnn arasnda skmad.. nk

hibir ey iitmemiti.


43/424

Sevgilisinin, sedirlerden birinin zerine brakt aheseri

parmaklaryla kartrrken sihirli satrlar onun gzlerini, elinde

olmayarak, ekmiler ve o, derin bir hayret iinde kendinden

geerek, bunlar okumaya balamt.

Yarattklar o kadar gzeldi ve airi o kadar kuvvetle ekiyorlard

ki, sevgilisinin: -Beni iitmedin mi air!- diye bardn bile duymad.

Ve ancak gen kz onu omuzlarndan yakalaynca kendine

geldi. Kzn gzleri, kafasnn iindeki herhangi bir ateten kaarak

dar frlamak isitiyormu gibi yanyordu. Dudaklar titreyerek

tekrar etti:

-Beni dinlemedin mi air? Sana sylediklerimi iitmedin mi?-

-Ne syledin sevgilim?- diye cevap verdi, -Beni affet, biliyorum

ki tamiri kabil olmayan bir ey yaptm. Ama bunun sebebi

senin iin yazdklarmn yine sana benzeyen gzellikleriydi.

Akn sesinden uzak kalan kalpleri hasretin ne hallere koyduundan

bahseden satrlarm, beni seslerin en canayaknn

dinlemekten alkoydu. Tekrar et sevgilim, sylediklerini benim

iin tekrar et...-

Gen kz biraz dnd. Yz beyaz, bir kuunun tyleri

kadar beyaz olmutu. Ban ar ar kaldrarak sordu:

-Hi, hibir ey duymadn m?-


44/424

-Hibir ey sevgilim, fakat tekrar et-'

O zaman bouk ve yeisini rtmek isteyen bir sesle tekrar

balad:

-Kitabn okudum gen air, yalnz harikuladeliklerle, yalnz

insan saran gzelliklerle doluydu. Ve senin herkes gibi olmadn

haykryordu.

Senden daha fazla uzak kalmak istemem ey air!..-

Burada dudaklarn yakc bir glle srd; gzleri, donuk

ve karanlk, aire dikildiler, dimdik baktlar. O bir kadn, batan

aa bir kadnd... Dilerini skt, onlarn arasndan, keskin,

ar bir sesle:

-Yalnz...- dedi, -Yalnz bukitap dehan ve kudretini bana

gsterdikten sonra aramzda lzumsuz olmaya balyor... Ve

gryorum ki o seni hemen hemen benim kadar alakadar edecek...

Hi buna imkan var m air? Senin kafanda, ruhunda, hatta

en ufak bir hceyrende (hcrende) bile benden bakasnn yer almasna

tahamml edebilir miyim?

u halde bsbtn senin olmam iin bu engelin ortadan

kalkmas lazm. Ve sen benim iin yazdn bu kitab yine benim


45/424

iin yok etmekte eminim ki tereddt etmeyeceksin, hatta

bunu ben yapacam.-

Ve gen airin elinden ekip ald aheseri, orada, mercan

alevlerle yanan ocaa frlatt.

Ve bir feryat, duvarlar sarsan, havay kartran, yzyllk

aalarn frtnada devrildikleri zaman yaptklar grltye, ormana

bir yldrm dt zaman vahi hayvanlarn kopardklar

lklara, ate saan bir yanardan geni atlaklarndan

frlayan bouk ve yrtc slklara benzeyen bir feryat gen airin

gsnden frlad...

Ve o, kendisini oraya, minimini alevlerin kitabn mein cildini

alayl bir trtyla bktkleri ocaa doru att.

Fakat gen kz daha evvel koarak ocan nn vcuduyla

kapatmt. Vahi bir glle: -ekil!- dedi.

Erkek, ki o zamana kadar gzlerinde sonsuz bir tatllk ve

ilahilikten baka bir ey bulunmazd ve hareketleri devaml bir

ekingenliin arln tard, birdenbire buulanan baklar,

pene haline giren kollarla oraya hcum etti ve her iki azdan

birden frlad: -ekil!..- ve hibirisi ekilmedi...

O zaman aralarnda yle korkun bir mcadele balad ki,

kpren azlardan feci soluklar ve hrltlar kyor, duvarlara


46/424

iddetle arpan kafalar orada kanl sa demetleri brakyordu.

Birdenbire erkek, gen kz -gittike artan dermanszlna ve

erkein yzn paralarken dklen trnaklarna ramen vcudunu

ocan nnden ayrmayan gen kz- boazndan yakalad;

kendininkilere korkun bir sebatla bakan byk ve kanl

gzler hareketsiz kalncaya kadar skt.

Sonra, kollarnn arasnda yava yava geveyen, kanla bulak

olmayan yerleri ezik bir sarlk alan vcudu yere brakarak

ocaa eildi, gittike hafifleyen alevlerin arasndan mein

kitab ald.

Kavrulan, eklini kaybeden bu ateten cildi at zaman

yere ancak bir avu mavimtrak kl dkld... Ve bunu gren

air oraya, boylu boyunca yatan lnn stne -bir kadnn

elinden kurtaramad aheseriyle beraber- cansz yklverdi...

1929

(Atsz Mecmua, s. 17, 25.09.1932)

...

Krlanglar

ehrin kysnda, ufack bir dereninkenarnda, dallar suya

sarkan ihtiyar bir st aac vardr. lkbaharn balanglarnda


47/424

bu sdn dallarna bir dii krlang gelip kondu; derenin

bir bandan bir bana yldrm gibi uan, beyaz gslerini

suya dokundurarak effaf kanatl kk bcekleri yakalayan

dier krlanglara bakmaya balad. Ban hafif hafif sallyordu.

Derin dncelere dald belliydi.

Sdn dallar hrdad. Bir erkek krlang geldi, diinin

karsndaki dala kondu.

Krlanglar arasnda pek teklif yoktur. Uzun uzadya takdim

filan edilmeden konumaya baladlar ve pek az sonra da

ahbap oldular.

Evvela havadan, sudan bahsedildi. (ki kii birbirlerini yeni

tandklar zaman havadan sudan bahsetmek adettir.) Fakat biraz

sonra erkek bir iki dal ileri geldi, dii daha az ekingen bir

hal ald.

Muhabbeti kaynattlar.

-Olur ya!- demeyin, iki krlangcn ilkbaharda, herkes drt

tarafa koup alrken bir st dalnda oturup yarenlik etmeleri

gndelik ilerden deildir.

Bizim krlanglarn ikisi de antika mahluklard, yani teki

krlanglara benzemiyorlard. (Bakalarna benzemeyenlere

antika derler.) Evvela dii krlang laf derin tarafndan at:


48/424

-Siz hi almyorsunuz?-

Baka bir krlang olsayd hemen: -Ya siz neden burada

oturuyorsunuz?- diye ikinci bir sorguya kalkrd. Fakat bizimki

derin derin iini ekti ve sustu.

Ve dii onun syledii eyleri anlyormu gibi ban sallad

ve gzlerini aada prtyla akan suya dikti.

Bir mddet daha sustular. Erkek birdenbire gzlerini diiye

dikerek sze balad:

-Baknz unlara...- Ve aada birbirini aprazlayarak

uan ve dokuma tezgahnn mekiklerine benzeyen krlanglar

gsterdi. -Baknz unlara... Sabah akam demeden, yaz k demeden

alyorlar. Ben bunlara ok kere sordum: Neden byle

durmadan urayorsunuz, dedim, cevap vermediler. Omuzlarn

silkip yanmdan uzaklatlar.-

Dii:

-Birbirimize sen diye hitap etsek nasl olur?- dedi. Erkek

okkal szlerine cevap olmayan bu laf beklememekle beraber,

bu tekliften holand ve tekrar balad:

-Adeta utanyorum...- dedi, -Btn kular sraya dizseler


49/424

biz herhalde sonuncu gelmeyiz. Klmz, kyafetimiz dzgndr.

Aklmz, u sabahtan akama kadar avaz avaz baran blblden

herhalde stndr. Kanadmz bir vursak en hzl gvercinden

daha ok yol alrz. Halbuki btn kularn en zavalls

bizmiiz gibi hi durmadan didiniyoruz. u budala sere bile

gnlk mrn keyifle geiriyor da, biz, arasndan utuumuz

aalar bile fark etmiyoruz.

Biraz durdu, diiye doru yandan bir gz att:

-Yarn ldmz zaman birisi bize sorsa: 'Dnyada neler

grdnz?' dese herhalde verecek cevap bulamayz. Komaktan

grmeye vaktimiz olmuyor ki...-

Dii, gzlerinin ii buulanarak:

-Ah- dedi, -tpk benim gibi dnyorsun.-

Erkek cevap verdi:

-Zaten seni burada tek bana grnce benim gibi dndn

anlamtm. Doru deil mi ama? u dnyay adamakll

grmeden, dnyann ne olduunu adamakll anlamadan

buradan gidecek olduktan sonra ne diye buraya geldik sanki?

Yaadmzn farkna varmayacak olduktan sonra ne diye yayoruz?-

Dii tasdik eder gibi ban sallad:


50/424

-Etrafmza gz gezdirince- dedi, -ben de senin gibi, drt

tarafa koan krlanglardan baka bir ey grmyorum. Ben de

bunlardan mym, diyorum, sonra da bunlardan deilim galiba,

diyorum. Onlar da beni pek istemiyorlar. Ne yapaym, burada

oturup etrafa bakyorum. Siz de, ey, sen de gelmesen byle yapayalnz

bu yazgeirecektim.-

Akama doru laflar daha derinletirdiler... Sonra ayrldlar.

Ve her gn bulumaya baladlar.

Aman yarabbi, neler konumuyorlard!.. Eer krlanglarda

kitap yazmak adet olsayd, bunlarn yazacaklar kitaplar

muhakkak ki niversitelerde okutulurdu.

Gitgide birbirlerine daha ok altlar. ok kere dii daha

evvel gelir, gzlerini suya dikerek erkei beklerdi.

Bir gn ieklerden, bir gn yldzlardan, bir gn teki

krlanglardan bahsederlerdi. Hep dnceleri birbirine uygundu.

Yalnz her ikisinin de iinde gizliden gizliye byyen bir

korku vard: Bir gn gelip ayrlmak korkusu.

Hibirisi bu korkusunu tekine sylemeye cesaret edemiyordu.

Kim bilir, belki brnn yanl anlayacandan ekiniyordu.

(nk iten duyulan eyler hep yanl anlalr.)


51/424

lerinde bu ayrlk korkusu bydke bunu mnasip bir

ekilde dierine sylemek iin dnmeye baladlar.

Mesela:

-Hi ayrlmayalm, olmaz m?- demek vard, fakat bu pek

geni manal ve mphemdi. Nasl ayrlmayalm?.

-Bir yuva kuralm!- deseler, bu da pek baya kaacakt.

Hem o zaman baka krlanglara benzeyeceklerini sanyorlard.

Dnyann geiciliinden, gkyznn sonsuzluundan,

sulardan ve dier kularn yaaylarndan bahsederlerken,

gzleri birbirine hasretle bakar ve: -Birbirimizden nasl

ayrlacaz?- demek isterlerdi.

Tesadfn pek merhametli olmadn ve birbirine byle

yakn olanlar bir ikinci defa kar karya getirmediini biliyorlard.

Fakat konutuklar dil, dier krlanglarn diliydi ve bu

dilde, sylemek istedikleri eyleri sylemekten utanyorlard.

Bu dil, onlarn iindeki eylere uygun deildi.

Yava yava gzlerine ve baklarna bir gamllk kt.

Dostluktan filan bahsederken, sesleri titriyor gibiydi; yahut onlar

byle zannediyorlard. Fakat byle zamanlarda hemen birinden

biri, bir kahkaha atar ve ii alaya bozard: i burkulduu halde...


52/424

Nihayet gnn birinde ikisi de bunun byle srp gidemeyeceini

anladlar. kisi de birbirlerine almaya karar verdiler.

Sabahleyin kar karya gelince dii sylemek istedii eyleri

gzleriyle anlatmak istedi. Tam bu srada, zerinde oturduklar

stten sar bir yaprak koptu, iki tarafa sallanarak aralarndan

geti ve diinin en manal bakt zamanda gzlerinin

nn kapatt.

Erkek bu bak gremedi.

Fakat her ikisi de sar yapra grdler.

Erkek azn at:

-Senden hi ayrlmak istemiyorum...- demek zereydi ki,

buvvv diye souk bir rzgar esti...

Dii, erkein szlerini iitemedi.

Fakat her ikisi souk rzgarn sesini duydular.

Birbirlerinin gzlerine baktlar; artk yuva kurmak zamannn

getiini, sonbaharn geldiini, ayrlacaklarn anladlar.

kisi de iini ekti.


53/424

Tepelerinden birok krlanglar geti: Scak yerlere dnyorlard.

Ayrldlar... Ve bir daha birbirlerini grmediler.

Fakat ikisi de kk derenin kenarndaki sd ve orada

geirdikleri gzel ilkbahar ve yaz unutmadlar.

Ve ikisi de, byle bir yaz geirmemi olan dier krlanglara

tepeden baktlar... (nk azlkta kalanlar ok olanlara nedense

tepeden bakarlar.)

1933

(Varlk, s. 40, 01.03.1935)

...

Viyolonsel

Gne, yzne yeil yelpaze tutan mahup bir kadn gibi

iri yaprakl aalarn arkasna saklanrken, muhtelif milletlere

mensup bir seyyah kafilesi -sar otlardan yaplm evleri ar kovanna

benzeyen- bir zenci kyne girdiler.

Kabile reisi, yirmi seneden beri Afrika'nn bu sapa kesine


54/424

uramayan beyazlar gzel karlayabilmek iin btn boncuklarn,

fildiiriden yaplm ziynetlerini takt, eline, zerine ilemeli

byk yayn alarak maiyetiyle beraber kyn ortasndaki

meydanda bekledi.

Birtakm atafatl merasimden sonra seyyahlar, reisin kulbesinde

istirahat etmekteydiler ki, ky dolamaya km olan

melez tercman koarak geldi, elli adm kadar tede bir Avrupal

tarafndan yaplm olmas pek muhtemel olan tahta bir

kulbe grdn syledi.

Golf pantolonlarnn altna oraplarn tekrar giymeye vakit

bulamayarak hep birden oraya kotular. Tercman doru

sylyordu. Bu, intizamsz kerestelerden yaplm bir yerdi ve

nnde vahi orman ieklerinden vcuda getirilmi bahemsi

bir meydanlk vard.

Yanlarna gelen reis, binann iki seneden beri aralarnda yaayan

bir beyaza ait olduunu syledi.

Tercmana sordular:

-Neredeymi kendisi?-

-Belli olmaz- dedi reis, -o, buradan algsn alr kar ve

ne zaman isterse o zaman gelir!-


55/424

-Ne algs?-

-Byk... adeta bir timsah yavrusuna benzeyen bir alg..-

Seyyahlar birbirlerine sordular:

-Belki bir harp?..-

Reis:

-Bir denee gerilen at kllaryla alnyor!- dedi.

-yleyse bir kontrbas...-

-Yahut bir viyolonsel...-

-Evet, evet... Herhalde bir viyolonsel.-

Seyyahlar, reise tekrar sordular:

-O, bu algy nerede alyor?-

Elini uzatarak gsterdi:

-Ormanda!-

-Peki, bizi oraya gtrr msnz?-


56/424

-Olmaz, o algsn alarken hi kimseyi istemez...-

Seyyahlar:

-Biz uzakta dururuz, kendisinin haberi olmaz!- dediler ve

srar ettiler.

Reis raz oldu. Alacakaranlkta kyden karak ormana

doru yrdler. Yaklatklar zaman, kulaklarna tok bir viyolonsel

sesi geldi. Alman seyyah biraz dinledikten sonra:

-Sonbahar arks!..- dedi.

Rus ilave etti:

-aykovski'nin.-

Ormana girince reis durdu ve on adm kadar ileride, geni

gvdeli baobap aalarnn altndaki karalty gsterdi: -te!..-

Dikkatle baktlar ve dinlediler. Glge hi kmldamadan,

byk bir maharetle ayn paray alyordu.

Sesler, birbirine giren yapraklar titreterek dalrken ngiliz

seyyah:


57/424

-Bu adamn ne olmas mmkndr?- diye sylendi.

Fransz seyyah: -Bir sanatkar...- dedi, -midi krlm bir

sanatkar... Hakiki sanatn takdir edilmediini grerek insanlardan

kaan bir talihsiz.-

Rus: -Hayr, bu belki cemiyetin hakszlklarndan kurtulmak

iin buraya gelen birisi ki, sanat kendisine teselli vastas

yapm...- diye, mtalaasn yrtt.

Alman: -Bana kalrsa- diye fikrini syledi, -bu geni arazide

rahat ve dertsiz yaamay, bu basit refah, medeniyet dnyasnn

didimelerine tercih eden bir akll.-

-Zannediyorum ki- dedi ngiliz, -vahilerin hkmdarln

eline geirmek iin kendisine gre bir plan yapan onu sabrla

tatbik eden bir akgzdr bu ve belki de tehlikelidir.-

Gece olmu ve ay kmt. Ay ormann iindeki ufak

bir meydanl aydnlatnca, etrafna talar dizilen bir toprak

ynna dayad viyolonseli gzlerini kapayarak alan adam

daha iyi grdler... Siyah, kvrck sakallarnn ereveledii

yznde, nerede balayp nerede bittii belli olmayan izgiler

vard. Alnna doru dklen dank salar soluk yanaklarn

glgeliyordu.

Seyyahlar sordular:


58/424

-Hep burada m alar?-

-Ve o toprak yn nedir?-

-Burada alar- dedi reis, -karsnn baucunda...-

-Kars da var myd?-

-Vard ve ld.-

Sustular. -Gidelim!- dediler. -Kye dnd zaman anlarz...-

Fakat ertesi sabah geri dnen adam, onlara kendi hayat

hakknda hemen hemen hibir ey sylemedi.

-Bir vapur kazasndan sonra buraya dtm, karm da burada

ld... Ve ben baka yere gitmek istemem- dedi.

Seyyahlar yollarna devam etmek iin bu garip mnzeviyi

terk ettiler. Her biri jurnalna baka baka eyler yazd, fakat

hibirisi o adamn asl hikayesine temas etmedi.

te o adamn hikayesi:


59/424

Akdeniz'in yal ehirlerinden birinde yle bir gen vard ki

kendisine rast geldikleri zaman, mahcubiyetle balarn een

kadnlar, onu ok kere ryalarnda grrlerdi.

Ve zerdeva (aa sansar) tyleri gibi yumuak olan kumral byklar

gen kzlarnminimini kalplerini gcklamaktan geri kalmazd.

Fakat bu gencin, dalgal salarndan, lacivert gzlerinden

ve bir ark kams gibi kvrlan vcudundan daha kymetli bir

eyi vard:

Gzel nianls...

Bir zamanlar btn ehir delikanllarnn hayalini dolduran

bu gen kzn, daima dnyormu gibi gergin duran aln

artk bir karde busesi iin en mnasip yerdi. nk o delikanllar

biliyorlard ki, dounun donuk pembeliini tayan dudaklar

bakasna nasip olmutur. Ve menevilerindeki manay

kimsenin okuyamad kahverengi gzler yalnz bir kiinin

nnde kvlcmlanacaktr.

Bu kz ayn zamanda ehrin en iyi viyolonsel alanyd.

Oturduu iskemlede bir ayan geri uzatp dolgun gsn

algsna dayad zaman, yle sesler karrd ki, memleketin

ihtiyar ve stat musikiinaslar bile balarn arkaya evirerek

gzlerini kurulamaya mecbur olurlard.


60/424

Gen kz, nianlsyla beraber olmad zamanlar yalnz viyolonseliyle

konuurdu; ve ona, nianlsndan dinlemek istedii eyleri syletirdi.

Lakin gafil gen bunu bilmiyor, onun, algsn kendisi kadar

ok sevmesini kskanyordu.

Ve bir gn:

-Ey sevgilim- dedi, -ey narin vcudunun, ipek salarnn,

donuk pembe dudaklarnn deil, btn ihtiras ve iptilalarnn

da bana ait olmasn istediim sevgilim, artk viyolonseli brak,

yalnz beni dinle, yalnz benim kalbimin tellerinde nameler

bulmaya al.-

-Ak ne kadar hodbindir!-

Gen kz:

-Mademki sen istemiyorsun sevgilim- dedi, -ben artk viyolonsel

almayacam... Namelerimi yalnz senin szlerinde

arayacam.-

Gzlerinde, sahibi iin, yaad orman brakan bir ceylann

garip mahzunluu vard. Sanat, ilahi sanat aka yenilmiti.

-Ve ak ne kadar kudretlidir!-


61/424

-Lakin sevgilim!- dedi gen kz ve bunu sylerken elleri

delikanlnn avularndayd. -Elbet bir gn ihtiyarlayacaz ve

lm bizi alacak. Eer o, bana senden evvel gelirse, bil ki tek isteim,

gzlerim hayata kapanrken baucumda bir viyolonsel

dinlemektir; bunu bana vaat ediyor musun?-

-Evet- diye cevap verdi, -senden sonra yaamak gibi bir

ceza bana mukadderse, kahverengi gzlerinin stne yemin

ederim ki, baucunda en yksek sanatkara, en gzel besteyi

aldracam.-

Bunun zerine balar geriye doru uzand. Sylediklerini

tekit etmek (pekitirmek) isteyen dudaklar birleti.

-Ve ak ne kadar atelidir!-

..

Heyhat, saadet dedikleri el, insanlar okamakta pek hasistir.

Yalnz glmsemek ve sevimek iin yaratldklarn sanan

bu genler de o elin mukadder tokadn yemekte ge kalmadlar.

Evlenmiler; birbirlerinin olmulard. Bahtiyardlar. Bahtiyarlklarn

bulunduklar yerde hapsetmek istemediler. Onu

her tarafa gsterebilmekiin, bir gn, ehrin rhtmnda duran

gemilerden birine binerek seyahate ktlar.


62/424

Gezdikleri yerde her grdkleri eyin kendilerini sevindirmek

iin yaratldn sanyorlard. Deniz onlara bir ak masal,

ormanlar bir vefakarlk hikayesi anlatyordu.

Bilhassa engini ok seviyorlard. Baz yerlerde erkein gzleri

gibi lacivertleen sular, baz yerlerde her ikisinin kalpleri

kadar berrak ve effaf oluyordu... Ve dalgalarn kvrmlarndaki

kpkler, sulara srnerek uan beyaz kular gibiydi.

Lakin bir gn, ufuklar karard. Bir frtna balad. yle bir

frtna ki, tasvirini ancak herkesin kendi muhayyilesi yapabilir.

Geminin kaburgalar atrdamaya balad zaman, birbirlerine

sarldlar. Gzlerini kapadlar...

..

Ancak ertesi gn -kendilerini sahilin kumlarna uzanm

bularak yabani otlarla tedaviye alan zencilerin arasnda-

gzlerini atlar.

Ve uzak kayalarda paralanan enkazdan baka canl bir ey

gremediler.

Zencilerin sahilden epey ieride olan kylerinde birka ay

oturup, onlarn dillerini renmeye balaynca anladlar ki, buras


63/424

Afrika'nn en kimsesiz yerlerindendir ve on sekiz seneden

beri hibir beyaz adam uramamtr.

Ara sra sahilde balk tutmaya giden kafileler tekrar sylediler

ki, o denizde imdiye kadar uzaktan geen bir gemi bile

gzlerine ilimemitir. Ve artk hissettiler ki -frtna kendilerini

baygn olarak kyya att zaman- vahileri orada bulunduran

tesadfe minnettar olmaktan baka yaplacak ey yoktur.

Erkek: -Mademki beraberiz- dedi, -ve birbirimizi seviyoruz,

yaaymzn herhangi bir yerde olmas bizim saadetimizi

bozmamal!-

Fakat kadn hastayd...

Evet, kadn hastayd. Gnden gne eriyor, sararyordu.

Nasl baz aalar yerleri deitirildii zaman -usta bir bahvan

elinde bile olsalar- yaayamazlarsa, gen kadn da burada

yaayamayacakt. Erkek btn kudretiyle alt, vastaszlk

iinde btn arelere bavurduu halde, bunun nne geemeyeceini

anlyordu.

Onu, sert kokular datan aalar arasnda, berrak sulu nehirlerin

kenarnda gezdiriyor; geceleri, yalnz Afrika'ya mahsus

olan parlak ay altnda onun, mavimtrak damarlaryla bir


64/424

istiridye kabuuna benzeyen kulaklarna, yaamay tatl gsterecek,

arklar sylyordu. Fakat hepsi neticesizdi ve kadnn

bir sene daha mr olmad muhakkakt.

O zaman, bu ksa mddette kadna saadet verebilmek iin

areler dnd, aklna viyolonsel geldi. Belki algs olsayd o,

bu kadar zlmeyecekti.

Ve bir gn, maun aacndanhaftalarca uraarak yapt

viyolonselle geldi. -Sevgilim- dedi, -hayatmz ok yalnz geiyor.

Bak, sana bir arkada daha getirdim. Seni bir zamanlar bunu

almaktan menettiim iin ne kadar bedbaht olduumu bilsen...-

Sonra sklarak ilave etti: -Hem bana da retmeni rica

edeceim.-

Gen kadnn soluk yznde, batan gnete grlen bir

krmzlk belirdi. Titreyen dudaklaryla:

-Ben leceim- dedi, -ve sen, baucumda viyolonsel alarak

vaadini yerine getireceksin...-

..

renmeye baladktan pek az sonra, ufak paralar alabiliyordu.

Kadn, hayvan derileri zerine yazd notalar buna

mek ettiriyor, bu da onlar alarak yabani ormanda saatlerce alyordu.


65/424

rendii paray akam zerleri latif stadna tekrar

ederken onun azndan kacak bir takdir sayhas (haykr)

kendisine en byk i geniliini verirdi.

Kadn da ara sra alyordu. Ve o zaman bu ekilsiz alet, bu

at kllarndan yaplan yay, baka bir dyann seslerini gen erkein

kulaklarna, oradan ruhuna gtrrd. Bir gn kadn:

-Bak, bu 'Sonbahar arks'dr- dedi.

Ve nameleri insann iine grnmez mayiler halinde akan

bir besteyi bitirdikten sonra:

-te- dedi, -lrken senden bunu isteyeceim.-

Erkek:

-Ver- dedi, -alaym...-

-Hayr, bunu son gnmn yaklatn hissettiim zaman

vereceim...-

Ve baka bir notay uzatt.

Bazan zntlerin uzatt, bazan yalanc bir sevincin ksaltt

gnler ok abuk geti. Ve kadn artk ayakta duramayacak

kadar eridi. Gzlerinin esmerleen kenarlarnda, beyaz


66/424

dudaklarnda lmn tayf halinde dolatn gen erkek gryordu.

Belki, evet, belki iki gnlk mr vard. Fakat hala

-Sonbahar arks-n vermemiti.

Birka defa, zerlerinde nota yazl olan derileri kartrrken,

eline geen bu arky bir trl retmiyordu. lmn bu

kadar yaknnda dolatndan ihtimal ki haberi yoktu.

Gen adam onun son istediini yerine getirememekten

korkuyordu: Ya kadn birdenbire lverirse?

O zaman bu arky alamayacakt.

Ve gsnn st tarafnda przl bir cismin ar ar gezindiini

hissediyordu.

Notay istemek imkanszd. Bu, hastaya mrnn sonuna

geldiini belli etmek olacakt.

Bir tek istei, onun son gnlerinin msterih gemesi olduu

halde, bu nasl yaplabilirdi?

Nihayet bir gn, gene baka bir besteyi uzatrken, kadnn

ba kucana sessizce dverdi: Baylmt... Erkek etrafa

kotu. Bir toprak anaktan yzne sular serpti. O, gzlerini

aar amaz kuru otlardan ibaret olan yastnn altndan -Sonbahar


67/424

arks-n ekerek:

-Al- dedi, -ve abuk ren. Korkuyorum ki, vakit az kald!-

Erkek yabani ormana kotu, deriyi bir baobap aacnn

gvdesine ilitirerek almaya balad.

Saatler geti. Akam oldu. Elinde viyolonsel ve nota ile kulbeye

koan erkek, alyordu. inde snmez bir ac vard. Ya

ldyse, diyordu, ya yetiemediysem!

Kulbeden ieri girince, yatakta, gzlerini kapya dikerek

kendisini bekleyen gen kadnn yznde bir glmseme dolat,

elini uzatt...

Elini uzatt ve erkek o eli yakalayp sakallarndan szlen

yalara srerek perken, kadnn gzleri tekrar kapand.

Kadn lmt.

Ve erkek bunu hissetti.

O zaman deli gibi viyolonsele sarlarak almaya balad.

-Sonbahar arks-n ona duyurmak istiyordu.

Dikkatle bakt, kadnn gzleri alacak m diye bakt. Hayr,

almyordu.


68/424

Sevgilisinin son isteini yerine getirememekten doan bir

yeisle yayna daha iddetle bast ve parmaklar daha iten oynad.

Onun kulbenin civarndan uzaklamadn zannettii

ruhuna bu sesi yetitirebilmek iin hrsla alyordu.

Gzleri, yatakta glmseyerek yatan lye dikilmiti. -itmiyor

musun, bak, ne kadar aklaalyorum, ne kadar gzel

alyorum, iitmiyor musun?- demek istiyordu.

O zamana kadar bu kulbede alnan viyolonsel, vahileri

alakadar etmezdi. Fakat imdi bu ark, gen adamn kalbinden

strap ve hkrk halinde viyolonselin tellerine dklen bu

beste, onlar da artt, donuk hassasiyetlerine kadar iledi ve

hepsi koarak kulbenin etrafna toplandlar.

imdi kapda birbirinin stne karak algy dinleyen

zenciler, siyah bir zm salkmn andryordu. Annelerinin

yapraktan eteklerine sarlan kk ocuklar bile susmulard.

Ve kulbenin n alayan zencilerle -evet bu bir mucizeydi ve

hepsi birden alyorlard- bir ar kovannn azna benziyordu.

Gen adam, algsyla beraber topran stne baygn yuvarlanncaya

kadar ald.

ki gn sonra aylnca, vahiler, kendisini ormana, her zaman

viyolonsel ald bir aacn altna gtrdler.


69/424

Burada taze bir mezar vard.

..

te bu gen adam, salnda dinletemedii paray karsnn

ruhuna duyurabilmek iin, bu mezarn banda, senelerden

beri viyolonselini alar.

1928

(Meale, s. 7, 01.10.1928)

...

Birdenbire Snen Kandilin Hikayesi

Hasta sinirlerim iin tavsiye ettikleri bu kimsesiz ve grltsz

yerlerde, uzun bir akam gezintisinden dnyordum.

Scak bir sonbahar gnnn sonuydu. Gecenin yaklatn

gren tabiat, serin bir nefes almak iin kmldanyordu.

Biilmi tarlalarn ortasnda slak bir halat gibi parlayarak

uzanan patikaya giderken, kar tepelerin birinde yksek bir

ta bina gzme iliti.


70/424

Perdesiz pencerelerine vuran gne, ona krmz gzl bir

canavar ekli veriyordu. Ve ykk duvarl bir bahenin ortasnda,

harap bir kaleyi veya bo braklm bir kona andran hazin

bir ihtiam vard.

Vaktin daha erken olduunu dnerek bu binay yakndan

grmek isteine kapldm.

Kurumu tarlalarn zerinde yrdkten, hafif bir srt trmandktan

sonra, yarsna kadar ak duran pasl bir demir kapy

getim, aralarndan otlar fkran akl deli bir yoldan

yrmeye baladm. ki tarafmda vahilemi aalar ve artk

tmsek halini alm eski iek tarhlar vard... Kuru bir havuzun

kenarnda devrilmi mermer sakslar duruyordu. Ve onlarn

arasnda naslsa kalm olan beyaz bir kasmpat, buralar

rten siyah perdenin zerinde gemii grmek iin braklm

bir delik gibiydi.

Yanna yaklatka insana sebepsiz bir rkeklik veren binann

hibir mimariye uymayan acayip bir tarz vard: ap on iki

metreyi gemeyen bir silindir eklinde epeyce ykseldikten

sonra birdenbire daralyor ve bylece kule gibi bir para daha

uzanarak zeri camekanl bir kubbeyle bitiyordu. Alt tarafn

kaln bir ta ember kuak gibi sarmaktayd ve btn bina bu

haliyle eski bir ya kandilini andryordu. Tam kapnn stndeki

odann darya doru cumba eklinde yapt bir knt

da bu kandilin kulpuydu.


71/424

Binann niin bu ekilde yapldn ve sonra hangi cehennem

nefesinin buralarda estiini kestirmek imkanszd. Keskin

bir bakla alm hissini veren ince uzun pencereler korkutucu

bir karanlktan baka hibir eyi aa vurmuyorlard.

Ta emberin zerinde oyulmu birka ayak merdiveni karak

pasl ivili, byk kapya geldim. Senelerden beri insan

eli dokunmam gibi duran, rmeye yz tutmu tahtalara

yaslandm. Yaryerine kadar batan gnein sararm ayrlara,

kk bulut kmelerine, bir ylan dili gibi kvrarak uzatt

son krmz klar uzun uzun seyrettim.

Etrafmda hibir hareket yoktu. Kertenkeleler bile, yosunlu

talarn zerinde, akamn alacakaranlna bakarak, yavaa

ilerliyorlard. Yalnz slak tahtalarn gnete kardklar sese

benzeyen baz trtlar vakit vakit duyulmaktayd.

Gittike koyulaan sessizliin iinde, derin bir kuyuya

muntazam aralklarla talar atlyormu gibi bouk sesler iittim.

Evvela istikametini kestiremediim bu grltnn, biraz

sonra, evin iinden geldiini anladm. Sesler, ayn muntazam

aralklarla durmadan yaklamaktayd. En sonra bsbtn alarak

ta merdivenlerden ar ar inen admlar haline girdiler

ve dayanmakta olduum kapnn arkasnda durdular. Dorulmu,

korku, merak ve hayretten ibaret bir halita (karm) halinde kaskat

kesilmitim. Bam arkaya eviremiyordum, fakat -ufak


72/424

bir gcrt bile yapmad halde- kapnn yavaa aldn ve

souk,buz gibi bir nefesin ensemi yalayarak daldn hissettim.

iddetle dndm; ve o zaman, akamn abucak artan karanl

arasnda, bu ta kulenin esrarl adamyla karlatm:

Bu, byk bir batan -iskelet halinde bir vcudun stne

konmu- byk ve krmz bir kafadan ibaretti. Bir cehennem

nebatnn liflerine benzeyen kpkzl sa ve sakallarnn arasnda

beyaz, fakat salarn renginde illerle kapl bir deri grnyordu.

Ve bunlarn hepsini, rm bir meyvenin donuk rengi,

bir toz tabakas halinde, rtmekteydi.

Ve sonra gzleri... Krmz illi kapaklar arasnda, bir granit

yosununa benzeyen soluk yeil gzleri vard. Derin ve karanlk

ukurlarn sonunda birer mahzen kapan hatrlatan bu

gzler hi, ama hibir ey ifade etmiyorlard.

Srtnda siyah, harap olmu bir elbise, ayanda eskimi rugan

potinler vard. nsan onu, bir cenaze dnnden sonra hi

soyunmayarak senelerce ayn halde kalm sanabilirdi. Ve imdi

kuru vcuduna bol gelen bu siyah elbiseler ona bir korkuluk

kl veriyorlard.

Elini bana doru uzatt. -Ah, bu, dnyada grdm eylerin

belki en korkuncudur-. Bu da ayn krmz illi, rk beyaz

deriyle kaplyd ve bir insannkinden ziyade ince bir eldiven


73/424

giydirilmi bir iskeletin eline benziyordu. O kadar zayf, o

kadar hayattan uzakt. Ve gecenin karanlndan pek fark edilmeyen

siyah bir ceketin kolundan frlad iin, zerime bolukta

aslym gibi geliyordu.

Omuzuma bir gece kuu gibi konduu zaman korkuyla bardm

ve silkindim:

-Ah... Ne istiyorsunuz?-

Fakat bu el, bu kemik el oraya bir yenge kskac gibi yapmt.

Ve o, skunetle eildi, gsnden deil, yalnz aznn

iinden gelen hafif bir sesle bana sordu:

-Siz birdenbire snen kandilin hikayesini biliyor musunuz?-

-Hayr!- dedim. -Oh... Hayr...-

-ylese geliniz!-

Dediini yapmamak mmkn deildi, parmaklarn omuzuma

batrarak ekiyor ve actyor, actyordu...

Ayaklarmzn altndan kayan bir zemini getik, minarelerin

esrarl merdivenlerini andran dar ve ta bir merdivene trmanmaya

baladk. Korkuyu imdiye kadar iimde byle madde

halinde hissetmemitim. Karanlk, bir gecekuu kanad gibi


74/424

yzme srnen, kokusu beynime kadar ileyen bir karanlk

vard. Etrafmdaki duvarlardan biz yrdke dklen svalarn

grlts, admlarmzn bouk sesine karyordu.

Ve ben, btn korkuma ramen, nerede ve nasl biteceini

bilmediim bu merdiveni kvrla kvrla kyordum. Sanki onun

parmaklarndan benim omuzuma geen bir irade, beni yediyor,

ayaklarm darack basamaklar zerinde, ona yetitirmek iin,

abuk abuk hareket ettiriyordu.

Her kata yaklatmzda, beni srkleyen adamn, evvela

kark sal ba belli oluyor, sonra hafif bir aydnlk yava yava

btn vcuduna yaylyordu. Eyvah... Gece bu merdivenlerden

ok aydnlkt...

Her katta, yarsna kadar alm oda kaplar vard. Bombo

odalara alan kaplar... Ve dar pencerelerden nur halinde

giren gece bu kaplardan bize kadar uzanyordu. Ve pencerelerin

dnda siluet halinde aalar, kark ekilli dalar, hayat ve

k dnyas vard... Ben bu yarm aydnln verdii cesaretle

ona soruyordum:

-Nereye gidiyoruz? Niin gidiyoruz?-

Eiliyor, buz gibi nefesi yzmde dolaarak yavaa tekrar

ediyordu:


75/424

-Siz, birdenbire snen kandilin hikayesini okudunuz mu?-

-Hayr!-

-Pekala, yrsenize!-

Parmaklar etlerime bsbtn geiyordu; bir kle halinde

tekrar srkleniyordum.

Bu sefer de merdivende evvela ba kayboluyor, nmde,

siyah ve geni pantolonun iinde kuru bir dal gibi duran ve basamaklar

abuk abuk atlayan iki ayak kalyordu. Sonra gene

o mayi halindeki karanlk, gene kopup den svalarn haykr...

Ayak seslerimiz ve hepsinin birden, toprak altndan gelen

bir bar halinde yaptklar korkun uultu...

Sonra ikinci ve nc bir kat geliyor, kaplar yar ak bo

odalar, bak yaras gibi ince uzun pencereleri ve artk tepelerindeki

birka yapra fark edilen siyah aalar tekrar gryordum.

Her katta, daha kuvvetsiz olarak, dudaklarm kmldard:

-Nereye gidiyoruz, niin gidiyoruz?-

Fakat cevap hep aynyd:

-Siz, birdenbire snen kandilin ne olduunu biliyor musunuz?

O halde yrynz!-


76/424

Ve korkun k tekrar balyordu.

Nihayet, nerede olduumu, ne kadar zamandr bu ykseliin

srdn, hatta kendimi bile bsbtn unuttuum bir zamanda

birdenbire durduk. nmdeki adam eliyle bir kapa

kaldrd. Oradan girdik. Kapa tekrar kapamak iin omuzumu

brakt zaman, derin bir ryadan uyanyormu gibi oldum ve

etrafma baktm.

Buras yuvarlak bir odayd. Kulenin en tepesinde olduunu

tavandaki camekanl, kk kubbeden anlyordum. Oda,

tekilerin bsbtn aksine olarak, ok gzel denmiti. Karanlk

duvar kenarlarnda muhteem koltuklarn glgeleri belli

oluyordu.

Tam camekanl kubbenin altnda, yani odann ortasnda,

yuvarlak bir masa zerinde hareket etmeyen bir alevle hafif hafif

yanan bir ya kandili vard: Aynen iinde bulunduumuz

binann eklinde bir kandil...

Uzaktaki kede, ierisinde biri yatyormu gibi kabark

duran bir yatak vard, bana nazaran eri olduu iin, kimin

yattn gremiyordum. Dayanlmaz bir merakn drtmesiyle

yaklatm ve orada yatan grdm. Grdm... Ve boaznailer

sokulan bir hayvan gibi ac bir lk kopardm: Orada bir

iskelet yatyordu. Kurumu ve siyahlam etleri yanak kemiklerine


77/424

yapm ve sar salar rk bir yast kme kme ylm

bir kadn iskeleti..

Bu anda, krlan bir camn angrtsn andran bir kahkaha

kulaklarmn dibinde patlad, siyah elbiseli adam:

-Pek mi korktun?- diyordu. -Niin, niin korkuyorsun?

Senden, yani hayattan bsbtn ayr bir ey diye mi? Fakat bu

aptallktr. Onun bizden fark, bizim ondan farkmz nedir ki?

Hi... Bak, eil de bak... Bu diler yok mu, bu muntazam diler,

onlarn arasndan, imdi bizim konutuumuz eylere benzemeyen

ne tatl szler kard bilsen... Dnyor musun ki,

bakmaya tiksindiin bu dileri grebilmek iin onun tebessm

etmesi nasl sabrszlkla beklenirdi!.. Tahmin edebilir misin ki,

boazna dolanarak seni boacakm gibi korktuun bu salarn

gne altnda ne hayat dolu parlaylar vard.

Hem bu kadn benimdi. u ellerim, u sana laf syleyen azm

nasl benimse, o da yle benimdi. Fakat biliyor musun, kollarmn

arasndan syrlvermesi ne kolay oldu... Onunla aramzda

hibir mesafe yoktur. Bizim onun haline geivermemiz

iin bir sebep bile lazm deil; ve bu iskelet bize o kadar yakndr

ki, ondan korkmak iin ancak bir insan kadar kr ve dncesiz

olmaldr.-

imdi sesi pirin bir havan gibi tyordu. Sanki bu adamn

boaznda bir perde vard ve bazan iinden gelen iddetli sesler


78/424

bunu kaldrarak kulaklar nlatyor, sonra iddet azalnca

perde tekrar derek sesler, bir duvar arkasndan syleniyormu

gibi, kslyordu.

Verecek cevap bulamamaktan doan bir rkeklikle sordum:

-Sizi bu kadar sarsan, fakat hakikate yaklatran bu lmn

sebebi neydi?- dedim. -Nesi vard?-

-Hi!- diye cevap verdi. -Hibir eyi yoktu. Senin kadar

hayata bal, bu ta bina kadar salam -eliyle camekan kubbeyi

iaret etti- ve u yldzlar kadar nurlu ve zarifti.

Saadeti aramzda bir alev gibi hissediyor, bu alevden snyor

ve aydnlanyorduk... Fakat...-

Ses yine uzaktan geliyormu gibi yavalad:

-Fakat biliyor musun, o kuvvet ki, hibir eyi eksik olmayan

ya kandillerinin alevini gelip alarak onlar birdenbire karartr!-

Ne demek istediini anlamayarak yzne baktm.

-Gel- dedi, -seninle birdenbire snen kandilin hikayesini

okuyalm. O zaman bu kadn hangi lnn gtrdn anlayacaksn.-

Orta yerdeki masaya doru yryerek orada, kandilin


79/424

nnde ak duran siyah kadife kapl ince bir kitab ald.

-Bunu, yanmzdaki kadnn yzlerce sene evvelki cetlerinden

biri yazm- dedi.

Geni bir kanapeyi masann kenarna srkledi. zerine

yan yana oturduk. Ve ben, kurumu yapraklar rengindeki sar

ve kaln sahifelerde eski, fakat keskin bir el yazsn, gzlerimi

ara sra uzaktaki iskelete evirerek ve yanmda, bana vuran

krmz kla, akam seyreden bir sfenks gibi duran adama bakarak

merak ve sonra hayretle okudum:

-Yzlerce eser yazdm. Her eserime kalbimin veya dimamn

bir parasn koyuyordum. Ve bunlar, hakikate ok yakn

eylerdi. Fakat hibir yazmda bizzat hakikatin bulunmadn

biliyordum. Her gzel yazan gibiydim: Konutuum

eyler benden evvel yzlercedefa tekrar edilen laflarn deitirilmi

ekliydi. Halbuki ben, kulaklara bilmedikleri eyleri

sylemek, gz hudutlarnn arkasna gemek istiyordum. Ve

bunun iin enemi avularma ve kollarm dizlerime dayar,

gzm yere veya ufka evirerek grdklerimin daha tesindeki

eyleri de bilmek isterdim. Fakat topran alayc bir susuu,

ufkun lakayt bir ka vard. Bana, 'Senin gzlerin,' diyorlard,

'ak braktmz eyleri grmek iin bile ok kk

ve zayftrlar. Sakladmz hakikatleri nasl bir cesaretle anlatmak

istiyorsun?..' Fakat ben aryor, mtemadiyen aryordum.


80/424

Yine bir gn odamda, masamn banda enemi defterlerime

dayamtm, beyaz kadn zerine yaylan sakallarmn kvrcklarna

bakyordum. stiyordum ki, bu beyaz tellerin her

biri ince bir kalem olup bu yapraklar btn bilmediim eylerle

doldursunlar ve ben onlar hi durmadan okuyaym, okuyaym.

Fakat birdenbire katlar ve sakallarm grnmez oldu.

Odam anszn kararvermiti. Bam kaldrnca, nmde senelerden

beri ayn intizamla yanan kandilimin snm olduunu

grdm. Hibir rzgar veya hareket olmadna gre, yann

bitmi olmas lazmd. Lakin elime alp baknca, yann dolu,

fitilinin kusursuz olduunu grdm; haznesinde bir delik, boaznda

bir sakatlk yoktu.

Benim farkna varamadm bir rzgara hamlederek (yorarak) tekrar

yakmak istedim... Fakat hayret: Yanmyordu. Yaklatrdm

ateler yalnz fitili kzartyor ve oradan ho olmayan kokular

karyordu. Alev, senelerden beri devam eden krmzmtrak

alev artk yoktu.

Hangi sebebin bu ihtiyar amdan kararttn dnrken,

kaybolan aleve benzeyen bir n kafamn iinde parlamaya

baladn hissettim. Ve karmdaki kandilin arkasnda, ona

benzeyen says bellisiz kandiller sralandn grdm. Kimisi

benimki gibi snmt ve kimisi hala krmz ve deimez bir

alevle parlyordu. Fakat ara sra bunlardan biri, hibir rzgar,

hibir fleyen olmad halde, yavaa kararveriyordu. Ve bu


81/424

snk kandillerin bir daha aydnlanmas da mmkn deildi.

-Silkindim, bunu kendime bir ihtar telakki ettim. Artk bulmak

istediim hakikati burada arayacaktm:

Yalar ok, fitilleri kusursuz ve her eyleri tamam olan

kandillerin sebepsiz yere niin sndklerini ve kaybolan alevlerin

nereye ekilip gittiklerini bulmalydm.

Bunun iin, aynen kandilimin eklinde bir bina yaptrarak

oraya yerletim. Etrafmda dolatn hissettiim byk hakikate

burada kavuacam biliyordum. imdi, en yaknlarm

bile sokmadm bu odada, gzlerimi tepedeki camlardan geirerek

yukarlara bakyor, orada birdenbire snen kandillerin

alevlerini aryorum...-

Kitabn intizamsz aralklarla yazlan dier ksmlar, bir

kazana hapsedilen buhar gibi kenarlarn sktran bir kafann,

grnmeyen, iitilmeyen ve dokunulmayan bir hayaleti takip

ediyormu gibi etrafna nasl hamleler yaptn gsteriyordu.

Bataklk kenarlarndaki rk sazlarn rutubetli ve eki kokusunu

datan kaln yapraklar parmaklarnn altndan bahtiyar

bir gnnsaatleri gibi abucak geiyorlard.

Ve sebepsiz yere snen ya kandillerinin hazin hikayelerini,

bir brani peygamber gibi, iim sarslarak okuyordum:


82/424

-Beraber yanmak iin yaplm iki tane kandil vard. Alevlerini,

birlemek istiyor gibi, birbirlerine eerlerdi ve birisinin

yetiemedii yeri teki aydnlatrd..

Aralarnda ipek kumalar gibi kvrlan ve parlayan k

huzmeleri gidip gelirdi... O kadar benzer klarla yanarlard

ki, etrafa dattklar aydnln ayr yerlerden geldiine ihtimal

vermek mmkn deildi... Fakat bir gn, ya ok, fitili yolunda,

haznesi salam olan bu kandillerin biri, en beklenmedik zamanda,

yavaa kararverdi. Titrek bir kla yas tutmak isteyen

dieri ise, onun arkasnda gitmekte gecikmedi.

Ve ben, drt be tanesi bir arada birok kandiller daha grdm.

lerinde savatan km bir kl gibi parlayan yenileri

olduu gibi, mahzenlerdeki yosunlu kplere benzeyen eskileri

de vard. Ve byk kandillerin yannda civciv gibi duran kkler,

oynak alevlerle kprdyorlard. Ve bunlar, adeta ses karan

bir etaretle (sevinle) beraberce yanarlarken ayn hissedilmeyen

rzgar, hibir benzerlik srasna bakmayarak, hepsini birer birer

sndrverdi.

Yalar daha bitmemiti yarabbi, daha uzun mddet yanabilirlerdi.

Ben, artk anlamak istiyorum, bu alevleri alp gtren

hangi sarslmaz kudret, hangi dayanlmaz sebep, hangi yaradl

mantdr?..


83/424

Ve ben, altndan yaplm yeni ve ok gzel bir kandil grdm.

Degirmen - Sabahattin Ali

Text of Degirmen - Sabahattin Ali

Document1images.ykykultur.com.tr/upload/document/48a429ec-9...Nihal Ats.z, aralanmn bozulmaya bir dö- nemde "Sabahattin Ali Almanya'ya gitmeden önce ... Sabahattin Ali 1945'te, AtSIZ

SABAHATTİN KAYMAKOĞLU

Sabahattin Ali -- Kuyucakli Yusuf - Esgiciesgici.net/021_004/Sabahattin Ali Kuyucakli Yusuf.pdf · şuna, dokuma tezgâhından koltuk meyhanesine, konak ve apartman yaşamından bireysel

Alper AKÇAM SABAHATTİN ALİ ÜZERİNEalperakcam.com.tr/deneme/sabahattin.pdf · tutan çoğulcu yaklaşımları, Sabahattin Ali romantizmi için hem büyük bir karşıtlık oluşturur,

A’dan Z’ye SABAHATTİN ALİ - images.ykykultur.com.trimages.ykykultur.com.tr/upload/document/4d516f8e-1b88-4dc9-b94c-6b3778... · möyküsü etrafında deyim yerindeyse bir efsane

Kolloquium / Konferans TÜRKEIALMANYA · 2012. 10. 31. · Literatur Rezitationen aus Sabahattin Ali „Die Madonna im Pelz-mantel“ und Dehen Altıner „Geliebte Universtität“,

SABAHATTİN ALİ...Sabahattin Ali’nin Öyküleri Edebiyatın farklı pek çok türünde eser verse de öykücü olarak anılan Sabahattin Ali’nin beş öykü kitabı vardır: Değirmen,

7 Sabahattin Ali - Kürk Mantolu Madonna

BASINDA SABAHATTİN ALİ-NİHAL ATSIZ DAVASI › en › system › files › dergiler › ...Anahtar Kelimeler: Sabahattin Ali, Nihal Atsız, Turancılık, Komünizm, Türk Basını

Sabahattin Ali - Kuyucaklı Yusuf

Sertel'lerin Anılarında; "Sabahattin Ali"

Icimizdeki Seytan - Sabahattin Ali

Sabahattin Ali - İçimizdeki Şeytany2015-11-20 · 2 Sabahattin Ali Yapı Kredi Yayınları - 968 Edebiyat - 249 İçimizdeki Şeytan / Sabahattin Ali Düzelti: İncilay Yılmazyurt

SABAHATTİN ALİ- Bütün öyküleri

SABAHATTİN ALİ Bütün Öyküleri İİ YENİ DÜNYA SIRÇA KÖŞK …esgici.net/021_004/Sabahattin Ali hikayeleri 2.pdf · 2017-02-05 · var ki, bunu kendime iş edindim ve aylardır

Sabahattin Ali - İçimizdeki Şeytan

Sabahattin Ali - İçimizdeki Şeytany - Kitabı Karandaşla Oxuyanlar …kkoworld.com/kitablar/sabahattin-ali-icimizdeki-seytan... · 2015-11-20 · Varlık Yayınları önce Kuyucaklı

Bütün Öyküleri - Sabahattin Ali

Sabahattin Ali - Kuyucakli Yusuf.pdf

Sabahattin Ali - İçimizdeki Şeytanybeylagan.cls.az/front/files/libraries/421/books/...Sabahattin Ali'nin t ıpkı Nâzım Hikmet gibi memlekete zararlı bir insan olduğunu söylediler

Sabahattin Ali

Yrd. Dr. Ali BAYKAN - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/G00075/2018_16/2018_16_BAYKANA.pdf · 2018. 4. 19. · Eserleri din olgusu açısından incelenecek olan Sabahattin Ali ve Gerhart

Sabahattin Ali Hikayeleri 2

Kolloquium / Konferans TÜRKEIALMANYA · Literatur Rezitationen aus Sabahattin Ali „Die Madonna im Pelz-mantel“ und Dehen Altıner „Geliebte Universtität“, Recai Halla

SABAHATTİN ALİ - remzi.com.tr · 2 SABAHATTİN ALİ (25 Şubat 1907, Gümülcine – 2 Nisan 1948, Kırklareli). İstanbul İlköğretmen Okulu’nu bitirdi. Kısa bir süre öğretmenlikten

SABAHATTİN ALİ'NİN ROMANLARINDAnek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET000532.pdf · Kemal Sülker, Sabahattin Ali Dosyası, Ant Yayınları, İstanbul 1968. İbrahim Tatarlı, Sabahattin

SABAHATTİN ALİ - radyogecesefasi.comradyogecesefasi.com/E-KITAP/Sabahattin Ali - Kurk Mantolu Madonna.pdf · KURK MANTOLU MADONNA Sabahattin Ali 25 Şubat 1907'de Gümülcine'de

SABAHATTIN ALI MADONA COM CASACO DE PELE

Kürk Mantolu Madonna / Sabahattin Ali

TÜRK İNKİLAP TARİHİ - Prof.Dr. Ali İhsan Gencer, Prof.Dr. Sabahattin Özel - 14.Basım - 2010

Documents

Degirmen - Sabahattin Ali

Text of Degirmen - Sabahattin Ali