Jant Uretimi Ve Toplam Kalite Yonetimi Vipmuhendislik

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KİMYA METALURJİ FAKÜLTESİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ARAÇLARININ HAFİF

ALAŞIMLI JANT ÜRETİMİ ÜZERİNE UYGULANMASI

MET 312 – SUNUM RAPORU

Ahmet Can DENİZ

Emre YILMAZ

Hüseyin SONAR

Üstün Seçkin YILDIZ

Vahti AKÇETİN

MAYIS 2011

Dersin Sorumlusu: Prof.Dr. Yılmaz TAPTIK (İ.T.Ü.)

Doç.Dr. Özgül KELEŞ (İ.T.Ü.)

Program: Metalurji ve Malzeme Mühendisliği

vip kalitesinde ücretsiz mühendislik paylamlar

www.vipmuhendislik.com


ii

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR iv

TABLO LİSTESİ v

ŞEKİL LİSTESİ vi

ÖZET xii

1. GİRİŞ VE ÇALIŞMANIN AMACI 1

2. HAFİF ALAŞIMLI JANT ÜRETİMİ 3

2.1. Jant Anatomisi ve Tasarımı 3

2.2. Jant Üretim Prosesi 4

2.2.1. Hammadde Seçimi ve Kabul Testleri 5

2.2.2. Ergitme 6

2.2.3. Sıcak Tutma 6

2.2.3.1. Gaz Alma 7

2.2.3.2. Alaşımlandırma 7

2.2.3.3. Tane İnceltme 7

2.2.3.4. Filtreleme 8

2.2.4. Kalıp Hazırlama 8

2.2.5. Alçak Basınçlı Döküm 8

2.2.6. Tahribatsız Muayene 8

2.2.7. Isıl İşlem 8

2.2.8. Talaş Kaldırma 9

2.2.9. Sızdırmazlık Testi 9

2.2.10. Boya Ön Hazırlık 9

2.2.11. Toz Boyama 10

2.2.12. Yaş Boyama ve Boya Kontrol 10

2.2.13. Standart Kontroller ve Deneyler 10

2.2.14. Paketleme 10

2.2.15. Sevkiyat 10

3. KALİTE ARAÇLARI VE TEKNİKLERİ 12

3.1. Kalite Araçları 12

3.1.1. Beyin Fırtınası 12

3.1.2. Afinite Diyagramı 12

3.1.3. Anket Çalışması ve Değerlendirme 13

3.1.3.1. Anket Çalışması 13

3.1.3.2. Anket Sonuçları 13

3.1.4. Sebep-Sonuç (Balık Kılçığı) Diyagramı 15

3.1.5. Pareto Analizi 16


iii

3.2. Kalite Teknikleri 17

3.2.1. Olası Hata Türü ve Etkisi Analizi (OHTEA) 17

3.2.1.1. OHTEA 1 17

3.2.1.2. OHTEA 2 17

3.2.1.3. OHTEA 3 18

3.2.1.4. OHTEA 4 18

3.2.2. Kalite Fonksiyonlarını Geliştirme Tekniği (KFG) 19

3.2.2.1. Kalite Evi 1 19

3.2.2.2. Kalite Evi 2 20

3.2.2.3. Kalite Evi 3 22

3.2.2.4. Kalite Evi 4 23

4. GENEL SONUÇLAR VE ÖNERİLER 25

KAYNAKLAR 26


iv

KISALTMALAR

OHTEA : Olası Hata Türü ve Etkisi Analizi

KFG : Kalite Fonksiyonlarını Geliştirme Tekniği

TSE : Türk Standartları Enstitüsü

v

TABLO LİSTESİ

Sayfa No

Tablo 2.1 Alaşımlı alüminyum ingot serilerinden bazıları 6

Tablo 2.2 Örnek ETİAL-177 alaşımlı ingot içeriği 6

Tablo 2.3 AlSi7Mg ve AlSi11Mg serilerinin kimyasal bileşimi 7

Tablo 2.4 Üretim aşamasında dikkate alınan standart deneyler ve

muayeneler 11

Tablo 2.5 Jant üretiminde kullanılan standartlar 11

Tablo 3.1 Beyin fırtınası. Bir jant nasıl olmalıdır? 12

Tablo 3.2 Afinite diyagramı 12

Tablo 3.3 Örnek anket sorusu 13

Tablo 3.4 Hata değerlerine göre kümülatif frekansın hesaplanması 16

Tablo 3.5 OHTEA 1 17




vi

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa No

Şekil 1.1 Hafif alaşımlı jant 1

Şekil 1.2 Çelik jant 1

Şekil 2.1 Jant kesiti 3

Şekil 2.2 Jant üretim prosesi genel akış şeması 5

Şekil 2.3 Sızdırmazlık testi düzeneği 9

Şekil 3.1 Müşterinin önemsediği parametreler 14

Şekil 3.2 Müşterilerin en çok karşılaştıkları sorunlar 14

Şekil 3.3 Balık kılçığı diyagramı 15

Şekil 3.4 Pareto analizi 16

Şekil 3.5 Kalite evlerinde ilişkiler matrisinde kullanılan sembollerin

anlamları 19

Şekil 3.6 1. Kalite evi 20




vii

ÖZET

Jant, Türk Standartlarında(TS) verilmiş olan tanımıyla şişirme lastikle dingil aks

sistemi arasında yer alan, yük taşıyan ve jant çemberi ile göbekten oluşan dönen bir

elemandır[1]. Jantın işlevi; tork transferini sağlamak, yük dengelemek, kullanım

kolaylığı için ek yük sağlamak, yoldan kaynaklanan darbeleri absorblamak ve

potansiyel enerjiyi momentum olarak sağlamak olarak kısaca özetlenebilir[2].

Otomobil sektöründe yapılan performans arttırmaya dönük çalışmalar ve elde edilen

başarılar yalnız mekanik aksamla sınırla kalmayıp jant dizaynı ve üretimi üzerinde de

başarılı ve etkili sonuçlar doğurmuştur. Özellikle jantın ağırlığı, ölçüleri,

konstrüksiyonu ve dizaynında yapılan değişiklikler otomobillerin performansını ve

yol tutuşunu kayda değer bir şekilde arttırmaktadır. Ayrıca araç yol alırken jantın

dönmesiyle dolaşımı sağlanan hava kolların arasından fren diskine iletilmekte ve fren

diskinin daha verimli çalışmasını sağlamaktadır[2].

Özellikle son yıllarda hafif alaşımlı jant ihtiyacının artması ve jant üretim sektöründe

gelişimin gerekliliği dolayısıyla toplam kalite yönetimi araç ve tekniklerinin hafif

alaşımlı jant üretimi üzerine uygulanması ve Al-Si-Mg alaşımı olarak bilinen

AlSi7Mg ve AlSi11Mg alaşımının özellikleri ve bu alaşım ile jant üretimi

incelenmiştir.

1

1. GİRİŞ VE AMAÇ

İlk tekerleğin keşfi ile jant kavramı da ortaya çıkmıştır. İlk tekerlek M.Ö. 3000

yıllarında icat edilmiştir. Tekerleğin keşfi tarımda ve savaşta insanlığın işini oldukça

kolaylaştırmıştır. İlk zamanlar taş ve ahşap tekerlekler kullanılırken sonradan etrafına

demir şerit geçirilmiş tekerlekler de kullanılmaya başlanmıştır. M.Ö. 1000

yıllarından sonra telli tekerlekler üretilmiş, araçların hafifliğine büyük oranda katkı

sağlamıştır. Tekerleğin gelişim süreci sürekli olarak iyileştirilmiş, sanayi devrimiyle

birlikte hızlı bir dönüşüm geçirmiştir. 1800’lü yılların sonunda lastik kullanımıyla

asıl jant kavramı da ortaya çıkmıştır[2].

İlk zamanlar çelik jantlar kullanılmış, fakat alüminyumun kitlesel üretimiyle

1960’lardan sonra alüminyum alaşımlı jantlar da üretilmeye ve kullanılmaya

başlanmıştır. Şekil 1.1 ve Şekil 1.2’de günümüzde kullanılan hafif alaşımlı jant ve

çelik jant görülmektedir. İlk alüminyumlu jant üretimlerinde yüksek magnezyum

içeriği sebebiyle düşük mukavemet ve zayıf korozyon direncine sahip olan

alüminyum alaşımlı jantlar gelişen teknolojiyle birlikte, silisyumun alüminyum

alaşımlarında kullanılmasıyla mukavemeti ve korozyon direnci yükseltilmiştir. Bu

gün ise hafif alaşımlı jantların kullanımı gün geçtikçe artmaktadır[2].

Şekil 1.1: Hafif alaşımlı jant[3] Şekil 1.2: Çelik jant[4]

2

Avrupa’da 2001-2006 yılları arasında araba üretimi sayısında kayda değer bir artış

yaşanmamasına rağmen alaşımlı jant ihtiyacında ciddi bir artış gözlemlenmiştir.

2000 yılında 26,1 milyon olan alaşımlı jant kullanımı 2004 yılında 39,7 milyona

çıkmıştır. Bu artışa karşılık Avrupa’daki alaşımlı jant üretimi, ihtiyacı

karşılayamadığından milyonlarca jant Tayvan ve Brezilya’daki üretim tesislerinden

ithal edilmiştir[2].

Böylesine bir gereksinimin varlığının günümüzde devam etmesi dolayısıyla STR

Metal Grubu olarak çalışmamızı hafif alaşımlı jant tasarımı ve üretimi üzerine

yoğunlaştırma kararı tarafımızca alınmıştır. Çalışmamızda otomotiv endüstrisinde

kullanılan Al-Si-Mg alaşım grubunun içerisindeki AlSi7Mg ve AlSi11Mg alaşımları

üzerinde çalışılmıştır. Bu alaşımların özellikleri ve üretim karakteristikleri göz

önünde bulundurularak ve Toplam Kalite Yönetimi(TKY) araç ve teknikleri

kullanılarak müşteri tatminini hedef alan üretim tarafımızca amaçlanmıştır.

3

2. HAFİF ALAŞIMLI JANT ÜRETİMİ

Hafif alaşımlı jant denildiğinde otomobile spor ve şık bir görünüm kazandırması

hedeflenen jantlar akla gelmektedir. Jantların dış görünüşe kazandırdıkları sportif

görünümün yanı sıra otomobilin performansına ve yol tutuşuna önemli katkıda

bulunduğu bilimsel bir gerçektir. Özellikle jant ağırlığı, ölçüleri, konstrüksiyonu ve

dizaynında yapılan değişiklikler ile otomobillerin performansı ve yol tutuşu önemli

ölçüde arttırılabilmektedir. Ayrıca son yıllarda yapılan araştırmalar jantın, fren

sisteminin soğutulmasında etkin rolü olduğunu göstermektedir. Araç yol alırken jant

rotasyonu ile dolaşımı sağlanan hava, kolların arasından geçerek fren diskine iletilir

ve bu durum sayesinde frenlerin daha verimli çalışması sağlanmaktadır[5].

Hafif alaşımlı jant üretiminde anatomi ve tasarımının gerekliliği olarak alçak basınçlı

döküm ve dövme yöntemi kullanılmaktadır. Alçak basınçlı döküm düşük maliyeti

sebebiyle daha çok tercih edilen bir üretim yöntemi olmaktadır[6].

2.1. Jant Anatomisi ve Tasarımı

Şekil 2.1: Jant kesiti[1]

Jant Çemberi: Şişirme lastiğin takıldığı ve desteklendiği elemandır[1].

Jant Tabanı: Lastiğin geçirildiği flânş, topuk yatağı ve kanaldan oluşan profildir[1].

Flânş: Jantın her iki yan tarafında bulunan ve lastik topuğunu yanlamasına tutmaya

yarayan kısımdır[1].

Topuk Yatağı: Jantın şişirme lastiğini radyal olarak taşıyan kısımdır[1].

4

Kanal: Sökme ve takma esnasında şişirme lastiğin flânş veya topuk yatağı üzerinden

geçmesini sağlayan çukur kısmıdır[1].

Supap Deliği: Lastiği şişirmeye yarayan, supabı takmak için jant tabanının uygun

yerinde açılan dairesel biçimdeki kademeli deliktir[1].

Supap Deliği Faturası: Supabın supap deliğine tam olarak oturmasını sağlayan ve

sızdırmazlığın temin edilmesini sağlayan kısımdır[1].

Jant Anma Genişliği: Jant genişliği tarif etmekte kullanılan boyutlardan biri olup

flanşın iki iç yüzeyi arasındaki uzaklıktır[1].

Jant Anma Çapı: Jantın adlandırılmasına yarayan ancak jant üzerinde doğrudan

ölçülemeyen jant ölçme çapını tarif etmekte kullanılan boyutlardan biridir[1].

Jant Ölçme Çapı: Jantın iki tarafında topuk yatağı yüzeyi ile flanş iç yüzeyinin ara

ketsinin meydana getirdiği çemberin çapıdır[1].

Jant Göbeği: Jantı taşıyan ve taşıt aksına bağlanan kısımdır[1].

Jant Göbek Deliği: Montaj işlemi sırasında jantı merkezleme görevi gören

deliktir[1].

Bağlama Deliği: Jantı taşıta bağlamaya yarayan cıvata veya saplamaların geçtiği

deliklerdir[1].

Bağlama Deliği Fatura ve Havşası: Jantı taşıta bağlamaya yarayan cıvata veya

saplamaların jantın üzerine daha iyi oturmasını sağlayan bağlama deliği içindeki

işlenmiş kısımlardır[1].

Jant Göbeği Bağlantı Yüzeyi: Jant göbeğinin poyra ile birleştiği yüzeydir[1].

Emniyet Omuzu: İç lastiksiz lastiklere, yastık vazifesi yapan jant tabanındaki

bombelerdir[1].

2.2. Jant Üretim Prosesi

Hafif alüminyum alaşımlı jant üretimi için en çok tercih edilen temel işlem alçak

basınçlı döküm olmaktadır. Alçak basınçlı döküm işlemini kapsayan hafif alaşımlı

jant üretim prosesi Şekil 2.2’de gösterilmiştir.

5

Sevkiyat

Alçak Basınçlı Döküm Kalıp

Filtre

Tane İnceltme

Sıcak Tutma

Gaz Alma

Ergitme

Paketleme

Boya Ön Hazırlık

Talaş Kaldırma

Isıl İşlem

Hammadde

Kabul Testleri

RED

RED

Tahribatsız

Muayene

Sızdırmazlık

Testi

Kontrol

RED

Stok Sahası

Primer Alüminyum Alaşımlı İngot Alüminyum hurda

Hurda Hazırlama

Toz Boyama

Yaş Boyama

Alaşım elementleri

Kalıp Hazırlama

Şekil 2.2: Jant üretim prosesi genel akım şeması[7]

2.2.1. Hammadde Seçimi ve Kabul Testleri

Hammadde olarak primer alaşımlı ingot veya prosese uygun bileşime sahip hurdalar

kullanılabilmektedir. Genellikle tercih edilen, 4xx.x, 5xx.x, 6xx.x serisi alüminyum

alaşımlı ingotlardır. Tablo 2.1’de bazı alüminyum ingotların metal içerikleri

verilmiştir.

6

Tablo 2.1: Alaşımlı alüminyum ingot serilerinden bazıları[8]

İngot Serisi İçerdiği Metal Bileşimi

4xx.x Silisyum

5xx.x Magnezyum

6xx.x Silisyum magnezyum

Tablo 2.2’de Eti Alüminyum işletmelerinden alınmış örnek bir ingot bileşimi

verilmiştir.

Tablo 2.2: Örnek ETİAL-177 alaşımlı ingot içeriği

İngot % Si Mg Ti Sr Fe Zn Mn Cu Sn Pb Sb

ETİAL-

177

Max 7,40 0,45 0,14 0,045 0,20 0,10 0,03 0,02 0,01 0,01 0,005

Min 6,6 0,15 0,08 0,015 0 0 0 0 0 0 0

Proseste kullanılacak ingot seçimi herhangi bir sorun yaratmamasına karşın hurda

seçimi ve hurda hazırlama işlemleri büyük önem arz etmektedir. Kimyasal bileşim

analizi ile element içeriği tespit edilen hurdalardan, element içeriği nihai ürün için

belirlenen standartların çok dışında bir bileşime sahip olan hurdalar kesinlikle

prosese alınmamaktadır. Hurda kullanımında ilk tercih alüminyum hurda jantlardır.

Prosese dahil edilecek olan hurdalara boya kaldırma, yıkama ve kurutma işlemleri

yapılır.

2.2.2. Ergitme

Ergitme işlemi için hazırlanan ingot ve hurda karışımı indüksiyon fırınına alınır.

Fırına yükleme otomatik olarak yapılmaktadır. Ergitme işlemi için uygun görülen

sıcaklık 700 oC civarındadır. Ergitme işleminden sonra sıvı alüminyum sonraki

işlemler için sıcak tutma fırınına alınır.

2.2.3. Sıcak Tutma

Alaşımlama (Al,Si,Mg, oranlarının ayarlanması), gaz alma ve tane inceltme işlemleri

alüminyum sıcak tutma fırınlarında yapılmaktadır. Ayrıca sıvı alüminyumun döküm

hızına göre bu fırında bekletilebilir.

7

2.2.3.1. Gaz Alma

Ergimiş alüminyum içerisindeki istenmeyen gazlar(H2) ortam atmosferi N2, Cl2 ve

Ar gazı ile değiştirilerek sıvı alüminyum içerisinden alınır. N2 ve Ar gazı inert gazlar

olup H2 çözünürlüğünü azaltmakla birlikte Cl2 gazı H2 ile reaksiyona girerek

uzaklaşmaktadır. Gaz alma işleminin ortam atmosferinin değiştirilerek yapılmansın

yeterli gelmediği durumlarda gaz alma tabletleri kullanılır. Bu proseste Cl2 gazının

kanserojen olması sebebiyle kullanımı kısıtlandırılmıştır. Daha çok N2 ve Ar gazları

kullanılmıştır. Gaz alma işleminin müteakibinde flaks eklenir ve sıvı metal

yüzeyindeki curuf alınır[t].

2.2.3.2 Alaşımlandırma

Gaz alma işleminin ardından ergimiş alüminyumdan alınan örneğin kimyasal analizi

sonucu elde edilen verilere göre uygun alaşım elementi(Al, Si, Mg) ilavesi yapılır.

Döküme hazır olan sıvı alüminyumun kimyasal bileşimine karar vermede EN AC

42000 ve EN AC 44000 standardı kullanılır. Tablo 2.3.’de bu iki standarda göre

üretilecek jantların bileşimi gösterilmiştir.

Tablo 2.3: AlSi7Mg ve AlSi11Mg serilerinin kimyasal bileşimi[10,11].

Bileşim Alaşım Si Mg Ti Sr Fe Zn Mn Cu Sn Pb Sb

AlSi11Mg EN AC

42000

11,5 0,20 0,20 0,045 0,12 0,03 0,04 0,03 0,01 0,01 0,005

10,5 0,10 0,08 0,015 0 0 0 0 0 0 0

AlSi7Mg EN AC

44000

7,5 0,50 0,20 0,030 0,10 0,03 0,03 0,03 0,03 0,01 0,003

6,5 0,20 0,10 0,015 0 0 0 0 0 0 0

2.2.3.3. Tane İnceltme

Tane inceltme işlemi daha mukavim yapılar oluşturmak amacıyla yapılmaktadır.

Ergimiş alüminyumdan katı taneciklerinin çekirdeklenebilmesi için sıvıya heterojen

çekirdeklenmeyi sağlayacak ilaveler yapılır. Bu proseste Al3Ti ile tane inceltme

işlemi yapılmıştır.

8

2.2.3.4.Filtre

Dökümden hemen önce sıvı alüminyum seramik köpük filtreden geçirilir. Bu sayede

cüruf kalıntıları ve inklüzyonlar giderilir.

2.2.4. Kalıp Hazırlama

Sıvı metalin döküm işlemine hazırlanırken, yürütülmesi gereken diğer bir işlem kokil

kalıpların döküme hazır hale getirilmesidir. Kalıp hazırlama prosedürü; kalıp

yüzeyinin temizlenmesi, kalıbın kaplama için ısıtılması, kalıbın sıvı metal

akışkanlığını iyileştirmek ve yapışmayı önlemek için kaplanması ve kalıbın tekrar

ısıtılarak döküme hazır hale getirilmesi şeklindedir[2].

2.2.5. Alçak Basınçlı Döküm

Sıvı metalin basınç altında metal kalıba doldurulması işlemi, basınçlı döküm olarak

tanımlanmaktadır. Basınçlı dökümlerde metalin kalıba doluş hızının yüksek oluşu

karmaşık şekilli parçaların hatasız bir şekilde dökülmesine imkân sağlamaktadır. Jant

üretimlerinde yüzey hassaslığının ve şeklin önemiyle birlikte alçak basınçlı döküm

işleminin tercih edilmesindeki en önemli sebeptir.

2.2.6. Tahribatsız Muayene

Alçak basınçlı döküm hattından alınan jantların radyoskopik inceleme yöntemiyle

içerisindeki gaz boşluğu, porozite ve yabancı madde içeriği incelenir. Kullanıma

uygun görülmeyen jantlar ergitme fırınına geri gönderilir.

2.2.7. Isıl İşlem

Sadece sıcak işleme amacıyla yapılan ısıtmalar haricindeki yüksek sıcaklıkta tutma

ve soğutma işlemleridir. Ön-ısıtma, homojenleştirme, temperleme ve yaşlandırma

işlemlerini kapsar. Bu işlem ile janta istenilen fiziksel ve mekanik özelliklerin

kazandırılması amaçlanmaktadır. Alüminyum jantlara uygulanan ısıl işlemler EN

12258-1 standardına uygun olarak yapılmaktadır.

9

2.2.8. Talaş Kaldırma

Talaş kaldırma işlemi; göbek deliği açma, supap deliği açma ve bijon deliği açma

işlemlerini ve jantın lastiğe gelen yüzeyini temizleme işlemlerini kapsamaktadır.

Kullanılan alaşım ile kesiciler arasında uyum sağlanmalıdır. Düzgün yüzey ve küçük

talaş alımı önemlidir.

2.2.9. Sızdırmazlık Testi

Bu test ile jantın lastiğe gelen yüzeyinden hava kaçıp kaçmadığı kontrol edilir.

Deney cihazı, jantın içine basınçlı hava verebilecek ve jantın flanşlarına sızdırmazlık

sağlayarak sıkıştırabilecek düzeneğe sahiptir. Jant deney cihazına bağlanarak su içine

daldırılır ve 2 dakika boyunca (300 ± 5) kPa değerlerindeki basınçlı hava verilir.

Cihaza bağlanan jantın supap deliğinin delinmemiş olmasına dikkat edilmelidir. Elde

edilen sonuçlara göre jantın standartlara uygun olup olmadığına bakılır[1].

Şekil 2.3: Sızdırmazlık testi düzeneği[1]

2.2.10. Boya Ön Hazırlık

Talaşlı imalattan çıktıktan sonra jant yüzeyinde kalan ve boyanın janta yapışmasını

engelleyecek olan bor yağı ve diğer kalıntıların giderilmesi için jantlara sırasıyla

yıkama, durulama ve kurutma işlemleri yapılır. Yüzey temizliği sağlanan jantlar

pasivasyon işlemine gönderilir. Pasivasyon işleminde sudan gelen ve boyama

işlemini olumsuz yönde etkileyen Mg2+

ve Ca2+

gibi iyonlar elimine edilir. Bu

şekilde pasivasyon işlemi boyanın jant üzerinde daha iyi tutunmasına imkân tanır.

Pasivasyon sonrası jantlar tekrar kurutulur[2][12].

10

2.2.11. Toz Boyama

Pasivasyon işlemi tamamlanan jantlar toz boyama ünitesine gönderilir. Toz boyama

işleminde 2000C’de pişirilen elektro toz boya üst ve yan yüzeylerine uygulanır.

Jantın korozyona karşı direnci açısından bu boya katmanı büyük önem taşımaktadır.

Toz boya işlemi sonrası jantlar tekrar fırına gönderilir. Fırından alınan jantların

yüzeyleri pürüzlü olanlarına zımparalama işlemi yapılır.

2.2.12. Yaş Boyama ve Boya Kontrol

Estetik ve görselliğin amaçlandığı bir boyama işlemidir. Uygulama kuru boyamayla

benzerlik göstermekle beraber sadece jantın üst yüzeyine uygulanır. Boyanın

kuruması için ayrı bir işlem gerekmez, hareketli bant sistemi üzerinde kuruyan

jantlar son kontrol ünitesine taşınır. Vernik akıntısı, boya çizgisi, darbe, vernik azlığı

portakallanma, zımparalama hatası, boya üzerinde pislik ve açıklık hatalarının

kontrolü yapılır.

2.2.13. Son Kontroller

TS-8987 Standardına göre son muayene ve deneyler uygulanır. Standartlarda

belirlenen muayeneler her janta, deneyler ise alınan örneklerin %20’sine uygulanır.

Testi geçemeyen jantlar hurdaya ayrılır. Ayrıca müşterilerin özel istekleri olursa

burada değerlendirilir

2.2.14. Paketleme

Sevkiyat yöntemine ve koşullarına uygun paketleme işlemi yapılır. Jantlar birli, ikili,

veya takım halinde ambalajlanabilir. Jantın paketlendiği kutunun korozyona,

sarsıntıya ve darbeye karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Paketlerin üzerine TS

8987 standardında belirlenen jant bilgileri okunaklı ve kolay silinmeyecek bir şekilde

yazılmalıdır. Jantların gideceği yere göre paketleme prosedürü uygulanmalıdır.

Gerektiğinde paketlere nem absorblayıcı silika jel içeren torbalardan konulur.

11

2.2.15. Sevkiyat

Hazırlanan siparişler müşterinin isteklerine göre sevk edilir. Sevkiyattan önce

paketleme prosedürlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Gideceği yere bağlı

olarak uygun sevkiyat araçları kullanılır.

Tablo 2.4: Üretim aşamasında dikkate alınan standart deneyler ve muayeneler[1].

Uygulanacak Numune Oranı %

Uygulanma Amacı Uygulanan Muayene veya Deney

%100 Muayene Tipi

Tahribatsız

Yüzeyler Gözle Muayene

Boyut ve Tolarenslar Boyut Muayenesi

Yalpa Yalpa Deneyi

Salgı Salgı Deneyi

Statik Dengesizlik Statik Dengesizlik Deneyi

Hava Sızdırmazlığı Hava Sızdırmazlık Deneyi

Lastik Montajı Lastik Montaj Deneyi

Gizli Çatlak Gizli Çatlak Deneyi

% 20

Muayene Tipi Tahribatlı

Virajda Dinamik Yorulma

Virajda Dinamik Yorulma Deneyi

Dinamik Radyal Yorulma

Dinamik Radyal Yorulma Deneyi

Darbe Mukavemeti Darbe Mukavemeti Deneyi

Flanş Çarpılması Fanş Çarpılma Deneyi

Korozyon Mukavemeti Korozyona Mukavemet Deneyi

Tablo 2.5: Jant üretiminde kullanılan standartlar[13]

Jant Standartları

TS 8987 JANT

TS EN 577 SIVI METAL

TS EN 12258-2 KİMYASAL ANALİZ

TS EN 12258-4 ALÜMİNYUM ENDÜSTRİSİNİN ATIKLARI

TS EN 576 ALÜMİNYUM İNGOTLAR

TS EN 12258-1 ALÜMİNYUM MALZEMELER DÖKÜM

TS EN 12258-3 HURDA

TSE ECE R 124 JANTIN ONAYLANMASI

TS ISO TS 16949

12

3. KALİTE ARAÇ VE TEKNİKLERİ

Üretim prosesinin kontrol altına alınabilmesi, müşterinin sesinin fabrikaya

aktarılabilmesi, üretim hatalarının minimum seviyelere indirilebilmesi, maliyetlerin

düşürülebilmesi ve fabrika kârlılığının artırılabilmesi amacıyla kalite araç ve

teknikleri uygulanmıştır. Jant üretim prosesinde uygulanan bu araç ve teknikler

başlıklar altında açıklanacaktır.

3.1. Kalite Araçları

3.1.1. Beyin Fırtınası

Jantta olması gereken özellikler nasıl olmalıdır sorusunun cevabı grup üyeleri

arasında aranmış ve Tablo 3.1’deki sonuçlar elde edilmiştir.

Tablo 3.1: Beyin fırtınası. Bir jant nasıl olmalıdır?

Yakıt tasarrufu yapsın Titreşim yapmasın Ucuz olsun

Estetik olsun Kolay temizlensin Kırılmasın

Kir tutmasın Hafif olsun Sağlam olsun

Rengi güzel olsun Ses çıkarmasın Çizilmesin

Arabayla uyumlu olsun Uzun ömürlü olsun Paslanmasın

3.1.2. Afinite Diyagramı

Beyin fırtınasından çıkan sonuçlar gruplandırılmış ve tablo 3.2’de afinite diyagramı

oluşturulmuştur.

Tablo 3.2: Afinite diyagramı

Performans Malzeme Dizayn

Titreşim yapmasın Paslanmasın Arabayla uyumlu olsun

Yakıt tasarrufu yapsın Çizilmesin Estetik olsun

Kir tutmasın Uzun ömürlü olsun Rengi güzel olsun

Ucuz olsun Hafif olsun Ses çıkarmasın

13

3.1.3. Anket Çalışması ve Değerlendirme

3.1.3.1. Anket çalışması

Müşteri beklentilerinin öğrenilebilmesi için anket çalışması yapılmıştır. Anket, çeşitli

müşteri gruplarındaki 50 farklı kişiye uygulanmıştır.

Tablo 3.3’de örnek bir anket sorusu verilmiştir. Soruda, müşterilerden jantla ilgili

özellikleri 1’den 5’e kadar puanlandırmaları istenmiştir.

Tablo 3.3: Örnek anket sorusu

Özellik-Puanlandırma 1 2 3 4 5

Fiyat

Görünüş

Marka

Yol tutuşu

Yakıt Tasarrufu

Sağlamlık

Titreşim

Ses

Boyut

Ağırlık

3.1.3.2. Anket Sonuçları

Yapılan çalışmada; müşterilerin %80’inin uyuma, %94’ünün ise renge dikkat ettiği

sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte müşterilerin büyük çoğunluğunun jantlardan

beklediği en önemli performansın sağlamlık olduğu görülmüştür. Şekil 3.1’de

müşterilerin jantla ilgili en çok önemsediği parametreler sıralanmıştır. Şekil 3.2’de

ise müşterilerin en çok karşılaştıkları sorunlar verilmiştir.

14

Şekil 3.1: Müşterilerin önemsediği parametreler

Şekil 3.2: Müşterilerin en çok karşılaştıkları sorunlar

15

3.1.4. Sebep-Sonuç(Balık Kılçığı) Diyagramı

Balık kılçığı diyagramında amaçlanan, tüm prosesin tek bir şema altında incelenerek

tüm değişkenlerin göz önünde bulundurulmasıdır. Şekil 3.3’de jant üretimine ait

balık kılçığı diyagramı verilmiştir.

Ma

kin

a

Çe

vre

Me

tod

İns

an

Kal

itel

i Ü

reti

m

Eğ

itim

Eğ

itim

Pe

rso

ne

li

Eğ

itim

Pro

gra

mla

rı

Eğ

itim

Dü

zey

i

Ye

ten

ek

Bilg

ile

nd

irm

e

Be

de

ns

el Y

ete

rlilik

Mo

tiv

as

yo

n

Te

crü

be

Ça

lış

ma

Ort

am

ı

Atı

kla

r

Çe

vre

Dü

zen

lem

es

iIş

ıkla

nd

ırm

aT

em

izlik

Bo

ya

Atı

kla

rıC

üru

f

Su

Erg

itm

e

Erg

itm

e

Erg

itm

e F

ırın

ı

Sıc

ak

Tu

tma

Fır

ını

CN

C T

ezg

ah

ı

Dö

kü

m

Alç

ak

Ba

sın

çlı D

ök

üm

Ha

ttı

Ka

lıp

Ün

ite

si

Ta

hri

ba

tsız

Mu

ay

en

e

Bo

ya

Ha

ttı

Pa

ke

tle

me

Ko

nv

ey

örü

CM

M

Alç

ak

Ba

sın

nç

lı D

ök

üm

Ka

lıp

lam

a

Ko

ntr

ol

bo

ya

ma

Pa

ke

tle

me

Se

vk

iya

t

Erg

itm

e

Sıc

ak

Tu

tma

Ya

ş b

oy

a

Ka

lıp

öm

rü

Gö

zle

Ko

ntr

ol

Filtr

eli T

oz

Bo

ya

ma

Ka

bin

i

Tü

ne

l T

ipi P

işir

me

Fır

ını

Ya

ş B

oy

a K

ab

ini

Ta

hri

ba

tsız

Mu

ay

en

e

To

z b

oy

a

Filtr

ele

me

Ka

lite

Ara

çla

rı

Bra

inw

riti

ng

Bra

ins

torm

ing

Pro

se

s T

an

ımla

ma

An

ke

t

Ma

lze

me

Al-

Si İn

go

t(%

99

,5)

Al H

urd

a

Bo

ya

Ga

z G

ide

ric

i

Ala

şım

lan

dır

ıcıla

r

Ja

nt

Hu

rda

sı

N2

Mg

Si

Ele

ktr

os

tati

k T

oz

Bo

ya

Ta

ne

İn

ce

ltic

i Ya

ş B

oy

a

Al 3

Ti

X-R

ay

Fik

ir Ü

reti

mi

Nit

eliğ

i

Öd

ül

Sa

ğlık

Ko

ntr

olü

He

diy

e

İns

an

i İh

tiy

aç

lar

Ma

aş

Ye

me

k

Ça

lış

ma

Sa

atl

eri

So

sy

al F

aa

liy

etl

er

Me

sa

i

Din

len

me

Ara

lık

ları

Kiş

ise

l T

em

izlik

Piş

irm

e

Bo

ya

Ön

İş

lem

leri

Yık

am

a

Ku

rutm

a

Pa

siv

as

yo

n

Cl2

Ar

Atı

k H

urd

a

Mo

dif

iye

Ed

iciS

r

Se

ram

ik K

öp

ük

Filtr

e

Ko

kil K

alıp

Isıt

ma

Te

kn

iği

Ka

pa

sit

es

i

Fır

ın S

ıca

klığ

ı

Fır

ın S

ıca

klığ

ıK

ap

as

ite

si

Isıt

ma

Te

kn

iği

Ka

pa

sit

e

Üre

tim

Ka

pa

sit

es

i

Bo

yu

t K

ap

as

ite

si

Gü

rült

ü

Re

fra

kte

r

Re

fra

kte

r

Ka

pa

sit

es

i

Ka

pa

sit

es

i Ka

pa

sit

es

i

Ka

pa

sit

es

i

Ka

pa

sit

es

i

Pa

siv

as

yo

n

Ph

ory

l P

as

17

Ka

pa

sit

es

i

Isıt

ma

Te

kn

iği

CN

C K

es

ici U

ç

Se

min

er

Se

vk

ed

ile

ce

ği o

rta

m ö

zellik

leri

Pa

ke

t n

ite

liğ

i

Pa

ke

tle

me

Ah

şa

p p

ale

t

na

ylo

n

mu

ka

vv

a

ka

rto

n

Ha

va

lan

dır

ma

Ort

am

sıc

ak

lığ

ı

Dö

kü

m s

ıca

klığ

ı

Dö

kü

m z

am

an

ı

Ka

lib

ras

yo

nu

Fla

ks

Ko

ruy

uc

u f

lak

s

Te

miz

lem

e f

lak

sı

Ka

lıp

ça

lış

ma

sıc

ak

lığ

ı

En

erj

i

Isı k

on

tro

lü

De

po

lam

aA

rıtm

a

Ta

vla

ma

Fır

ını

Şekil 3.3: Balık kılçığı diyagramı

16

3.1.5. Pareto Analizi

Müşteri anketi sonucunda olası hatalar ve ağırlıkları tespit edilmiştir. Tablo 3.3’de

kümülatif frekans hesaplanmıştır. Şekil 3.2’de ise pareto analizi yapılmıştır.

Tablo 3.4: 4. Hata değerlerine göre kümülatif frekansın hesaplanması

Hata Türü Frekans Kümülatif Frekans %

Lastik-Jant Temas Yüzeyi 21 42

Araç Performansı 15 72

Bağlantı Noktaları 7 86

Fren Sistemi 7 100

Şekil 3.4: Pareto analizi

17

3.2. Kalite Teknikleri

3.2.1. Olası Hata Türü Etkisi ve Analizi

3.2.1.1. OHTEA 1

Pareto analizinden çıkan sonuçlara göre lastik-jant temas yüzeyi hatası, karşılaşılan

ve çözümlenmesi gereken önemli bir hatadır. Yapılan OHTEA sonucunda olası hata

olarak lastiğin hava kaçırması tespit edilmiştir. Hatanın ortaya çıkma olasılığı çok

düşüktür ve uzun zamanın geçmesine bağlıdır. Bu yüzden 8 puan verilmiştir. Hata

ortaya çıktığında ise müşteri bu durumdan hiç hoşnut olmayacaktır. Anketler de bunu

doğrular niteliktedir. Hatta müşteriye belli bir süre korozyon garantisi verilmişse

müşteri yasal haklarını kullanabilecektir. Bu yüzden 9 puan verilmiştir. Hatanın

tespit edilmesi ancak korozyon testi ile mümkün olabilmektedir. Yine de

aşılamayacak bir sorun değildir. Boyahanede yapılacak iyileştirme ile jantın

korozyon direnci büyük oranda artırılabilir.

Tablo 3.5: OHTEA 1

R Ö S RÖS

8 9 1 72

Gözle

Kontrol

Kullanıcı

Bilgilendirme

Müşteri

Hizmetleri

Müşteri

Katalogları

Oluşturuldu.

Sorumlu Alınan Önlem Son Durum

Lastik - Jant Temas Yüzeyi

Lastiğin Hava

Kaçırması

Jant

Kenarlarının

Korozyona

Uğraması

Gözle

Kontrol ve

Korozyon

Testi

Yüzey

Özelliklerinin

Geliştirimesi

Boyahane

Yüzey

Geliştirme

Sistemlerinin

Araştırılması

Lastik ya da Jant

Seçiminde

Uyumsuzluk

Uygun

Olmayan

Lastik - jant

Genişliği

2 8 1 16

Tanımı Olası Hatalar Nedenleri Kontrol Alınacak

STR⃝ Sistem

OHTEA FORMU⃝ Tasarım

⃝ Proses

3.2.1.2. OHTEA 2

Yine pareto analizinden alınan bilgiye göre ikinci hata olarak jantın araç

performansını olumsuz yönde etkileyebileceği ortaya çıkmıştır. OHTEA’ya göre bu

hataya yol açabilecek en büyük neden, uygun olmayan jant ağırlığı olarak ortaya

çıkmaktadır. Aslında büyük bir problem değildir. Müşteriler için hazırlanacak bir

bilgilendirme broşürü ile bu hata kolayca çözülebilir.

18

Tablo 3.6: OHTEA 2

R Ö S RÖS

2 7 1 14

2 7 1 14

2 7 8 112

Müşteri

Katalogları

Oluşturuldu


Jant - Araç Performansı Fazla Yakıt

Tüketimi

Uygun

Olmayan Jant

genişliği

Kumpasla

Genişlik

Kontrolü ve

Karşılaştırma

Kullanıcı

Bilgilendirme

Müşteri

Hizmetleri

Müşteri

Katalogları

Oluşturuldu

Uygun

Olmayan Jant

Çapı

Kumpasla

Çap

Kontrolü ve

Karşılaştırma

Kullanıcı

Bilgilendirme

Müşteri

Hizmetleri

Müşteri

Katalogları

Oluşturuldu

Uygun

Olmayan Jant

Ağırlığı

Tanımı Olası Hatalar NedenleriKontrol

Yöntemi

Alınacak

Önlem

Ağırlık

Kontrolü ve

Karşılaştırma

Kullanıcı

Bilgilendirme

Müşteri

Hizmetleri

STR⃝ Sistem

⃝ Tasarım

⃝ ProsesOHTEA FORMU

3.2.1.3. OHTEA 3

Pareto analizinden alınan 3. hata ise bağlantı noktaları hatalarıdır. Burada da

karşılaşılabilecek en büyük sorun bijon kırılması olabilir. Bijonun kırılması riskli bir

hatadır. Yine de jantın üretiminden ziyade bijon üretiminden kaynaklanan bir

problem yaşanma olasılığı daha yüksektir. Bu hatanın çözümü için tedarikçi firmaya

ciddi yaptırımlar uygulanabilir. Gerekirse firma değiştirilir.

Tablo 3.7: OHTEA 3

R Ö S RÖS

5 9 1 45

2 7 3 42

2 9 9 162

Yorulma

Deneyi

(Tedarikçi

Firma

Tarafından)

Tedarikçi

Firmanın

Uyarılması

Satın Alma

Departmanı

Bijon

Karakteristikleri

Değiştirildi


Bağlantı Noktaları Bijon Kırılması

Jantın Aksa

OturmamasıYalpa Deneyi

Montaj

Prosesinin

Gözden

Geçirilmesi

Anlaşmalı

Kuruluş

Anlaşmalı

Kuruluş

Tarafından

Belirlendi

Fazla/Az

Sıkıştırılmış

Bijon

Salgı Deneyi

Montaj

Prosesinin

Gözden

Geçirilmesi

Anlaşmalı

Kuruluş

Anlaşmalı

Kuruluş

Tarafından

Belirlendi

Bijon Hatası

Tanımı Olası Hatalar NedenleriKontrol

Yöntemi

Alınacak

Önlem

STR⃝ Sistem


⃝ Proses

3.2.1.4. OHTEA 4

Pareto analizinden çıkan son olası hata ise verimsiz fren sistemi hatasıdır. Jantın

havayı düzgün bir şekilde fren sistemine iletememesi, fren yapıldığında fren

balatalarının aşırı ısınmasına ve hidrolik kısımlarının zarar görmesine neden olabilir.

Bu durumdan müşteri pek hoşnut kalmayacaktır. Bu hatanın çözümü için dizayn

19

departmanında bilgisayar ortamında gerekli testlerin yapılması ve ona göre jant-kol

tasarımının yapılması gerekir.

Tablo 3.8: OHTEA 4

R Ö S RÖS

Bilgisayar

Destekli

Programların

Prosese

Alınması

1 56

Fren

Sıcaklığının

Ölçme

Dizayn

Geliştirme

Dizayn

DepartmanıFren Sistemi

Verimsiz Fren

Sistemi

Jantın Hava

Sirkülasyonunu

Sağlayamaması

8 7

Sorumlu Alınan Önlem Son DurumTanımı Olası Hatalar NedenleriKontrol

Yöntemi

Alınacak

Önlem

STR⃝ Sistem


⃝ Proses

3.2.2. Kalite Fonksiyonlarını Geliştirme Tekniği

Müşteri beklentileri anketinden çıkan sonuçlar doğrultusunda kalite evleri

oluşturulmuştur.

Şekil 3.5: Kalite evlerinde ilişkiler matrisinde kullanılan sembollerin anlamları.

3.2.2.1. Kalite Evi 1

Yapılan ilk kalite evinde müşteri ve kalite karakteristikleri arasında bağlantı

kurulmaya çalışıldı. Kalite evinin düşey sütunu müşteri istekleri, yatay sütunu kalite

karakteristikleri olarak seçildi. Müşteri önceliği göz önüne alınarak 1’den 5’e kadar

en önemlisi 5 olmak üzere değer verildi. Sonraki aşamada müşteri istekleri ile kalite

karakteristikleri arasında ilişki derecelendirilmesi yapıldı. Bu aşama ilişkili 1, çok

ilişkili 3 ve kesinlikle ilişkili 9 olmak üzere değerler verildi. Gerekli kalite evi

işlemleri yapıldıktan sonra öne çıkan dört kalite karakteristiği oldu. Bunlar önem

sırasına göre; boyutsal tasarım, hammadde, nihai ürün içeriği ve tokluk olarak

sıralandı.

= 1

= 3

= 9

20

3 9 3 9 112 36 12 36 4

9 3 936 12 36

9 9 9 1 327 27 36 3 9

9 9 9 945 45 45 45

9 9 9 9 945 45 45 45 45

9 9 136 36 4

3 915 45

3 912 36

1 14 4

48

6,154

Yol Tutuşuna Katkı

Sağlaması

Arabaya Uygun

Boyutta Olmalı

Titreşim

ANLAMI

Puan

%

5

4

5

4

4

Yakıt Tasarrufu

Sağlamalı

Uzun Ömürlü Olmalı

Ucuz Olmalı

Estetik Görülmeli

Hafif Olmalı

Dayanıklı Olmalı

4

4

3

5

90 90 153

11,54 11,54 19,62 100

169 93 137 103 780

21,67 11,92 17,56 13,21

Gö

rse

lTas

arım

Mu

kave

met

Tokl

uk

Nih

ai Ü

rün

İçer

iği

Ağı

rlık

Ham

mad

de

Bo

yuts

alTa

sarı

m

Yüze

yK

alit

esi

Müşteri İstekleri

Kal

ite

K

arak

teri

stik

leri

Şekil 3.6: 1. Kalite evi


Kalite evi 2’de ilk adımda, 1. evden alınan kalite karakteristikleri düşey sütuna

yerleştirildi. Kalite karakteristikleri ile ilişkilendirilen tasarım karakteristikleri ise

yatay sütuna yerleştirildi. Yapılan bu ikinci çalışmada müşteri isteklerine göre

şekillenmiş kalite karakteristikleri ile tasarım arasında ilişki kuruldu. Böylece

müşterinin sesi tüm çalışma sistemi içerisinde yerini aldı. Bu aşamada ise öne çıkan

21

dört tasarım karakteristiği önem sırasına göre; jant çapı, jant genişliği, off set

yüzeyi(ET) ve jantın göbek ölçüsü oldu.

9 9 9 9 3 9 9 9 918 18 18 18 6 18 18 18 18

9 9 3 9 1 9 1 3 927 27 9 27 3 27 3 9 27

3 99 27

15

9 3 9 9 9 9 945 15 45 45 45 45 45

3 9 99 27 27

3 3 3 1 1 9 99 9 9 3 3 27 45

10025,27

162 641

5

3

4

3

5499

8,42415,44

81

2

3

3

5

Görsel Tasarım

Mukavemet

Ağırlık

Hammadde

Boyutsal Tasarım

ANLAMI

Puan

%

Yüzey Kalitesi

Nihai Ürün İçeriği

Tokluk

69 81 18

12,64 10,76 12,64 2,808

75 56 108

11,7 8,736 16,85

Jan

t Ta

ban

ı

PC

D D

eğe

ri

Jan

t Y

üze

yi

Jan

tın

Gö

be

k Ö

lçü

sü

Bij

on

De

liği

Şe

kli

Off

-Set

Yü

zeyi

(E

T)

Flan

ş Şe

kli

Kalite Karakteristikleri

Tasa

rım

K

arak

teri

stik

leri

Bo

ya

Jan

t G

en

işli

ği

Jan

tÇ

apı


22


Tasarım karakteristiklerinin üretim prosesleriyle ilişkilendirildiği 3. kalite evinde sol

düşey sütunda 2.kalite evinde elde edilen yüzde değerlerine göre puanlandırılmış

olan tasarım karakteristikleri, yatay sütunda ise proses karakteristikleri yer almıştır.

Tasarım karakteristikleri ve üretim karakteristikleri arasındaki etkileşimler üzerinde

yapılan inceleme ve hesaplamaların sonucunda elden edilen verilere göre, jant

tasarımı, talaşlı imalat, alçak basınçlı döküm ve boyama diğer proseslere nazaran

önem kazanmaktadır.

3 3 1 3 9 36 6 2 6 18 6

3 1 1 36 2 2 6

3 1 36 2 6

9 1 99 2 9

9 127 2

3 16 2

9 918 18

3 9 9 3 9 1 9 96 18 18 6 18 2 18 18

1 3 13 9 3

1 3 15 9 5

3

2

3

2

5

2

2

Flanş Şekli

Jant Çapı

Boya

77

26,83

24

8,362

ANLAMI

Puan

%

Jant Yüzeyi

Jant Genişliği

2

Jant Tabanı

PCD Değeri

Jantın Göbek

Ölçüsü

Bjon Deliği Şekli

Off Set Yüzeyi (ET)

2

1

22

7,666

6

2,091

52

18,12

287

100

2

0,697

62

21,6

42

14,63

Jan

tTa

sarı

mı

Bo

yam

a

Kal

ıpH

azır

lam

a

Alç

ak B

asın

çlı

Dö

küm

Tala

şlıİ

mal

at

Ala

şım

lan

dır

ma

TasarımKarakteristikleri

Pro

ses

Kar

akte

rist

ikle

ri

Isıl

İşle

m

Tan

eİn

celt

me


23


Kalite evi 4, müşteri beklentilerinin fabrikaya dönüştürülmesindeki son adımdır. Sol

dikey sütunda 3.kalite evinden elde edilen verilerle puanlandırılmış olan proses

karakteristikleri, yatay sütunda ise standart prosedürler ve talimatlar yer almaktadır.

Yapılan işlemler ve karşılaştırmalar sonucunda en önemli standart prosedürler ve

talimatların standart deneyler ve muayeneler, sıcaklık kontrolü, tasarım bölümü

talimatları ve korozyon direnci olduğu tespit edilmiştir

1 3 95 15 45

9 9 9 9 918 18 18 18 18

9 9 3 1 9 19 9 3 1 9 1

9 9 3 99 9 3 9

9 9 9 9 1 327 27 27 27 3 9

9 9 9 19 9 9 1

9 3 3 336 12 12 12

9 9 1 9 9 927 27 3 27 27 27

Jant Tasarımı

Alaşımlandırma

Kalıp Hazırlama

Tane İnceltme

Alçak Basınçlı

Döküm

5

2

1

1

3

1

4

3

ANLAMI

Puan

%

Isıl İşlem

Talaşlı İmalat

Boyama

140 84 66 51 70 27 81 27 29

5,0434,69614,094,69612,178,8711,4814,6124,35

575

100

Stan

dar

t D

en

eyl

er

ve M

uay

en

ele

r

Bo

yah

ane

Tasa

rım

Bö

lüm

ü

Talim

atla

rı

Ka

lıpla

ma

Sıc

ak

lık

Ko

ntr

olü

Ko

rozy

on

Dir

enci

Isıl

İşle

m

Talim

atla

rı

Proses Karakteristikleri

Stan

dar

t P

rose

dü

rler

ve

Tal

imat

lar

Ala

şım

lan

dır

ma

T

ali

ma

tla

rı

Dö

küm

Ta

limat

ları


24

Sonuç olarak müşteri beklentilerine göre özellikle standart deneyler ve muayeneler,

sıcaklık kontrolü, tasarım bölümü talimatları ve korozyon direnci üretim planlamada

büyük önem taşımaktadır. Bu kriterler, jant üretilirken her zaman en ön palanda

tutulmalıdır. Ancak bu şekilde müşterilerin beklediği, beğendiği ve almak isteyeceği

jantlar üretilebilecektir. Unutulmamalıdır ki önemli olan üreticinin beğendiği değil

tüketicinin beğendiği bir ürün ortaya koymak gerekir.

25

4. GENEL SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Yapılan değerlendirmeler sonucunda jantla alakalı karşılaşılan genel problemler

performansa dayalı olup jant ile araç motor gücünün uyumsuzluğundan

kaynaklanmaktadır. Motordan aldığı torku lastiğe ileten jantın büyüklüğü ve

genişliği performansı belirleyen en önemli etkendir. Müşterilerin arabalarına uyumlu

boyutlarda jant tercih etmeleriyle bu problem ortadan kaldırılabilir. Müşterilerin

kataloglarla bilgilendirilmesi yapılması gereken en önemli uygulamadır.

Bir diğer önemli konu ise jantın korozyona uğramasıyla müşterilerin yaşadığı

sorunlardır. Bu sorun korozyona karşı dirençli daha gelişmiş elektrostatik toz

boyaların prosese alınmasıyla ortadan kaldırılabilir.

26

KAYNAKLAR

[1] TS 8987, Jant Standardı

[2] Alpyıldız, A. S., Artugal, S. M., Kefli, Y. Z. , Çağlar, Ö, “Hafif Alaşımlı Jant

Üretimi” , İ.T.Ü. Kimya Metalurji Fakültesi, Mart 2006

[3] Alıntılandı Mayıs 11, 2011, http://www.janthome.com/index.php?option=com_

content&task= view&id=1763 &Itemid=81

[4] Alıntılandı Mayıs 9, 2011, http://www.tekford.com.tr/connect-sac-jant-siyah-

20022010-pid-12693.html

[5] Alıntılandı Mayıs 11, 2011, http://www.kormetal.com/km.aspx?KID=23&CID

=98&Title=neden-hafifalasiml I-jant

[6] Oytaç M.,”Türkiye Jant Sanayi Ve Jant Sanayinde Kullanılan Kalıp Çelikleri

Üzerine Bir Araştırma”, Osmangazi Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Haziran 2006

[7] Çed Başvuru Dosyası, “Alüminyum Külçe, Billet, Piramt, Alüminyum Levha,

Jant Ve Enjeksiyon Parça Üretim Tesisi Projesi”, Arslan Alüminyum, 2010

[8] Alıntılandı Mayıs 10, 2011, http://www.aluminyumsanayi.com/alüminyum

profilgenel.htm

[9] Ertan S., Kavaklıoğlu B., Büyükakkaş F., “Alüminyum Sıvı Metal Temizliğinde

Kullanılan Flakslar”, Teknik Alüminyum

[10] AlSi11Mg, EN AC 42000

[11] AlSi7Mg, EN AC 44000

[12] Alıntılandı Mayıs 11, 2011, http://www.eksenkimya.com/urunler.asp?d

=TRK&u=4&ua=12

[13] Türk Standartları Enstitüsü

Documents

Jant Uretimi Ve Toplam Kalite Yonetimi Vipmuhendislik