ODGOVORI NA LISTU PITANJA EU POGLAVLJE 27 ...aarhus.ba/sarajevo/images/docs/Odgovori na listu pitanja...Na nivou BiH postoji ustavna odredba koja je korištena za definiranje postojećih

BOSNA I HERCEGOVINA

Vijeće ministara

ODGOVORI NA LISTU PITANJA EU – POGLAVLJE 27

OKOLIŠ

Sarajevo, oktobar 2012. godine

2

S A D R Ž A J

I. OPŠTA POLITIKA U OBLASTI OKOLIŠA ..................................................................................... 3

II. SEKTORSKE POLITIKE .............................................................................................................. 130

A. Horizontalno zakonodavstvo ...................................................................................................... 130

B. Kvalitet vazduha ......................................................................................................................... 160

C. Upravljanje otpadom ................................................................................................................. 177

D. Kvalitet vode .............................................................................................................................. 194

E. Zaštita prirode ............................................................................................................................. 231

F. Kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje rizikom ............................................................. 263

G. Hemikalije .................................................................................................................................. 272

H. Klimatske promjene.................................................................................................................... 288

I. Buka ............................................................................................................................................. 304

J. Civilna zaštita .............................................................................................................................. 306

3

I. OPŠTA POLITIKA U OBLASTI OKOLIŠA 1. Postoje li u vašoj zemlji ustavne odredbe o zaštiti životne sredine i/ili održivom

razvoju?

Na nivou BiH postoji ustavna odredba koja je korištena za definiranje postojećih aktivnosti u

oblasti životne sredne, a to je član IV 4.a., a dio odgovora na ovo pitanje dato je i odgovoru na

pitanje 104 (Civilna zaštita). Na nivou entiteta i BD BiH ova oblast ustavno je uređena na

način kako je navedeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Ustav Republike Srpske1 definiše da Republika Srpska uređuje i obezbjeđuje zaštitu životne

sredine (Amandman XXXII, tačka 13), odnosno sistem zaštite i unapređivanja životne sredine

(Amandman 32 stav 1. tačka 13. na član 68), štiti i podstiče racionalno korišćenje prirodnih

bogastava u cilju zaštite i poboljšanja kvaliteta života i zaštite i obnove sredine (član 64), a

čovjek ima pravo na zdravu životnu sredinu i svako je, u skladu sa zakonom, dužan da u

okviru svojih mogućnosti štiti i unapređuje životnu sredinu (član 35). Ustavom je definisano

da se zakonom uređuje zaštita, korišćenje i upravljanje dobrima od opšteg interesa, kao i

plaćanje naknade za korišćenje dobara od opšteg interesa i gradskog građevinskog zemljišta.

Federacija BiH

Prema Ustavu Federacije Bosne i Hercegovine (Federacija BiH), glava III, član 2. alineja c.,

politika zaštite čovjekove okoline je u zajedničkoj nadležnosti između Federacije Bosne i

Hercegovine i kantona. Federacija BiH ima 10 kantona. U Ustavu Federacije BiH ne postoji

eksplicitna odredba koja definiše nadležnost za održivi razvoj, već se kao relevantno u glavi

III, član 1.alineje d. i i., kao isključiva nadležnost FBiH navodi utvrđivanje ekonomske i

energetske politike.

Brčko distrikt BiH

Članom 8. Statuta Brčko distrikta BiH2 definisana je nadležnost Brčko distrikta BiH za oblast

zaštite životne sredine.

2. Postoji li neki okvirni zakon o zaštiti životne sredine, koji služi kao osnova za druge

propise koji se odnose na životnu sredinu?

Ne postoji okvirni zakon o zaštiti okoline na nivou BiH, ali postoji Zakon o ministarstvima i

drugim tijelima BiH3, kojim se:

članom 8. daju nadležnosti Ministarstvu vanjskih poslova BiH za provođenje utvrđene

politike BiH, rad na razvoju međunaradnih odnosa u skladu sa stavovima i

smjernicama Predsjedništva BiH i predlaganju stavova o pitanjima od interesa za

spoljno političke aktivnosti i međunarodni položaj BiH;

članom 9. daju nadležnosti Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH za

definisanje politika, osnovnih principa, koordinaciju djelatnosti i usklađivanje planova

entitetskih tijela, vlasti i institucija na međunarodnom planu u područjima

poljoprivrede, energetike, zaštite životne sredine, razvoja i korišćenja prirodnih

resursa, turizma. U sastavu ovog ministarstva je Kancelarija za veterinarstvo za BiH

kao upravna organizacija, Uprava za zaštitu zdravlja bilja BiH

1 „Službeni glasnik RS“, broj 21/92 – prečišćeni tekst, 28/94, 8/96, 13/96, 15/96,16/96, 21/96, 21/02, 26/02, 30/02, 31/02, 69/02, 31/03,

98/03, 115/05, 117/05) 2 „Službeni glasnik BD BiH“, broj:17/08 i 39/09 3 „Službeni glasnik BiH“, br. 5/03, 42/03, 26/04, 42/04, 45/06, 88/07, 35/09, 59/09 i 103/09

4

Republika Srpska

Zakon o zaštiti životne sredine Republike Srpske4 je osnovni zakon u ovoj oblasti u RS i

osnova je za donošenje drugih propisa koji se odnose na zaštitu životne sredine. Zakon je prvi

put donesen 2002.godine (imao je 4 izmjene i dopune), a u junu 2012.godine donesen je novi.

Ovim zakonom uređuje se zaštita životne sredine radi njenog očuvanja, smanjivanja rizika za

život i zdravlje ljudi, te osiguravanja i poboljšavanja kvaliteta života, zaštita svih elemenata

životne sredine, informisanje i pristup informacijama u oblasti zaštite životne sredine,

planiranje i zaštita životne sredine, strateška procjena uticaja i procjena uticaja na životnu

sredinu, postupak izdavanja ekoloških dozvola i sprečavanja nesreća velikih razmjera, sistem

eko-označavanja i upravljanje zaštitom životne sredine, finansiranje aktivnosti u vezi sa

životnom sredinom, odgovornost za štetu nanesenu životnoj sredini, kao i prava i obaveze

pravnih i fizičkih lica koja obavljaju djelatnosti utvrđene ovim zakonom.

Zakonom o zaštiti životne sredine kao opštim zakonom za oblast zaštite životne sredine u RS,

kao i drugim sistemskim zakonima, npr. Zakonom o republičkoj upravi RS, stvoren je pravni

osnov za donošenje posebnih zakona i podzakonskih akata, kojim se takođe uređuju segmenti

zaštite okoline i prirodnih resursa i pitanja od značaja za zaštitu životne sredine i sistem

upravljanja životnom sredinom, kao što su:

1. Zakon o zaštiti prirode5 koji uređuje obnovu, zaštitu, čuvanje i održivi razvoj pejzaža,

prirodnih područja, biljaka, životinja i njihovih staništa, zemljišta, minerala i fosila i drugih

komponenti prirode, koje čine dio životne sredine;

2. Zakon o zaštiti vazduha6 koji uređuje zaštitu vazduha od zagađivanja radi zaštite zdravlja

ljudi, klime i životne sredine od štetnog uticaja zagađenog vazduha (zaštita vazduha od

zagađivanja prouzrokovanog radioaktivnim materijama, industrijskim nesrećama i

elementarnim nepogodama, uređuje se posebnim zakonom);

3. Zakon o upravljanju otpadom7 koji uređuje kategorije otpada, upravljanje otpadom radi

podsticanja i obezbjeđivanje sprečavanja nastajanja otpada, prerada otpada za ponovnu

upotrebu i reciklažu i sl.;

4. Zakon o Fondu za zaštitu životne sredine8 čiji je zadatak prikupljanje i distribucija

finansijskih sredstava za zaštitu životne sredine na području RS;

5. Zakon o komunalnim djelatnostima9 koji su uređene komunalne djelatnosti od posebnog

javnog interesa, organizacija obavljanja komunalnih djelatnosti i način njihovog finansiranja

u RS;

6. Zakon o nacionalnim parkovima10

kojim su uređena pitanja od značaja za zaštitu, razvoj,

unapređenje, upravljanje, finansiranje i održivo korišćenje nacionalnih parkova na teritoriji

Republike Srpske;

7. Zakon o vodama11

kojim su uređena pitanja integralnog upravljanja vodama unutar

teritorije Republike Srpske;

8. Zakon o poljoprivrednom zemljištu12

koji uređuje planiranje, zaštita, uređenje i korišćenje

poljoprivrednog zemljišta i druga pitanja od značaja za zaštitu, uređenje i korišćenje

poljoprivrednog zemljišta kao dobra od opšteg interesa;

4 „Službeni glasnik RS“, broj 71/12 5 „Službeni glasnik RS“, broj. 50/02, 34/08 6 „Službeni glasnik RS“, broj. 124/11 7 „Službeni glasnik RS“, broj. 53/02, 65/ 08 8 „Službeni glasnik RS“, broj. 51/02, 53/07 9 „Službeni glasnik RS“, broj. 124/11 10 „Službeni glasnik RS“, broj. 75/10 11 „Službeni glasnik RS“, broj. 50/06

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mgr/Servisi/Poslovanje/Documents/zakon%20otpad1.pdf

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mgr/PAO/Documents/zakon%20o%20fondu.pdf

5

9. Zakon o sredstvima za zaštitu bilja13

kojim je uređena oblast zaštite bilja i obavljanje

poslova od javnog interesa u oblasti sredstava za zaštitu bilja;

10. Zakon o mineralnim đubrivima14

kojim se uređuju oblast mineralnih đubriva i njihovog

razvrstavanja, zahtjeva za kvalitet, ispitivanje, fitosanitarna kontrola i sl., ali i u kontekstu

zastite životne sredine;

11. Zakon o šumama15

uređuje politike u oblasti upravljanja i gazdovanja šumama i šumskim

zemljišem u RS i druga pitanja od značaja za šumu i šumsko zemljište.

12. Zakon o reproduktivnom materijalu šumskog drveća16

koji definiše politike polaznog i

reproduktivnog materijala šumskog drveća u kontekstu vrednovanja i priznavanja polaznog

materijala, proizvodnje, kontrole, prometa i upotrebe;

13. Zakon o ribarstvu17

koji uređuje oblast gajenjai zaštite riba, ribilov, promet i korišcenje

ribe, riblje ikre, rakova i drugih životinja u ribolovnim vodama u RS i sl.;

14. Zakon o lovstvu18

uređuje upravljanje lovnim resursima, gazdovanje lovištem, vlasništvo

na divljači, sistematska kategorizacija divljači i njena zaštita, lovišta i sl;

15. Zakon o duvanu19

koji uređuju uslove i način proizvodnje i obrade duvana i obrađenog

duvana, razvrstavanje i obeležavanje duvanskih proizvoda u RS i sl.;

16. Zakon o hemikalijama20

kojim se uređuju klasifikacija, pakovanje i obilježavanje opasnih

hemikalija, razmjena podataka o hemikalijama, ograničenja i zabrane supstanci koje izazivaju

zabrinutost, uslovi za uvoz i izvoz hemikalija i sl.;

17. Zakon o biocidima21

koji uređuju uslove stavljanja na tržište i korišćenja biocida, a koji se

odnose na procjenu rizika i efikasnosti biocida radi donošenja dozvole za stavljanje biocida na

tržšte, istraživanje i razvoj, uslovi za uvoz i bezbjedno korišćenje i sl.;

18. Zakon o uređenju prostora i građenju22

koji uređuju osnove organizacije, planiranja i

uređenja prostora, lokacijske uslove, odobravanje građenja i sl.;

19. Zakon o energetici23

koji uređuje osnovi energetske politike RS i obezbijeđenje

preduslova za sigurno i kvalitetno snabdijevanje kupaca energijom po načelima

konkurentskog energetskog tržišta i održivog razvoja, uz efikasno korišćenje energije i zaštitu

životne sredine;

20. Zakon o rudarstvu Republike Srpske24

koji uređuju uslove i način eksploatacije rudnog

bogatstva u zemlji i na njenoj površini, riječnom i jezerskom dnu ili ispod njega i druga

pitanja koja se odnose na korišćenje mineralnih sirovina na teritoriji RS a uzimajući u obzir

zaštitu životne sredine i održivi razvoj;

21. Zakona o geološkim istraživanjima Republike Srpske25

koji uređuju predmet i cilj

geoloških istraživanja, uslove i način njihovog programiranja, projektovanja i izvođenja i

12 „Službeni glasnik RS“, broj. 93/06, 86/07, 14/10, 5/12 13„Službeni glasnik RS“, broj. 52/10 14„Službeni glasnik RS“, broj. 24/12 15 „Službeni glasnik RS“, broj 66/03, 75/08 i 30/10 16 „Službeni glasnik RS“, broj 60/09 17 „Službeni glasnik RS“, broj 4/02 18 „Službeni glasnik RS“, broj 60/09 19 „Službeni glasnik RS“, broj 72/12 20 „Službeni glasnik RS“, broj 25/09 21 „Službeni glasnik RS“, broj 37/09 22 „Službeni glasnik RS“, broj. 55/10 23 „Službeni glasnik RS“, broj 49/09 24 „Službeni glasnik RS“, broj 59/12 25 „Službeni glasnik RS“, br. 51/04 i 75/10

6

utvrđivanja geoloških karakteristika tla za izgradnju građevinskih objekata, planiranja

prostora, zaštite i unapređivanja životne sredine, na principima trajno uravnoteženog razvoja;

22. Zakon o nafti i derivatima nafte26

i Zakon o cjevovodnom transprotu gasovitih i tečnih

ugljovodonika i distribuciji gasovitih ugljovodonika27

koji uređuju djelatnosti u oblasti nafte i

derivata nafte i transporta i distribucije gasovitih i tečnih ugljovodonika, uslove za sigurno

snabdijevanje i transport, građenje, korišćenje i održavanje energetske objekte u skladu sa

propisima u oblasti zaštite životne sredine;

23. Zakon o gasu28

uređuju djelatnosti u oblasti prirodnog gasa, uslove za sigurno

snabdijevanje, građenje, korišćenje i održavanje energetske objekte u skladu i sa propisima u

oblasti zaštite životne sredine;

24. Zakon o turizmu29

takođe tretira oblast zaštite životne sredine u kontekstu utvrđivanja

politika turizma u RS, održivog razvoja turizma, sprovođenja jedinstvenih standarda za

pružanje usluga u turizmu, uz obezbjeđenje efikasnog korišćenja turističkih prostora i

vrijednosti.

Federacija BiH

U FBiH kao krovni zakon za zaštitu okoliša (lex generalis) donesen je Zakon o zaštiti okoliša

FBiH30

, prema kojem su doneseni sljedeći posebni (lex specialis) zakoni:

Zakon o zaštiti prirode31

Zakon o zaštiti zraka32

Zakon o upravljanju otpadom33

Zakon o Fondu za zaštitu okoliša FBiH34

Zakon o zaštiti od buke (očekuje se objavljivanje u Službenim novinama FBiH)

Pitanje zaštite voda je obuhvaćeno Zakonom o vodama35

, koji je u nadležnosti Federalnog

ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, a Federalno ministarstvo okoliša i

turizma ima odgovarajuće povezane nadležnosti prema ovom Zakonu. Slični zakoni postoje i

u kantonima kojih u FBiH ima deset (10).

Brčko distrikt BiH

Za područje BD BiH na snazi su:

Zakon o zaštiti životne sredine Brčko distrikta BiH36

je osnovni zakon u ovoj oblasti u i

osnova je za donošenje drugih propisa koji se odnose na zaštitu životne sredine. Zakon je prvi

put donesen 2004.godine (imao je 3 izmjene i dopune).

Ovim Zakonom uređuje se zaštita životne sredine radi njenog očuvanja, smanjivanja rizika za

život i zdravlje ljudi, te osiguravanja i poboljšavanja kvaliteta života, zaštita svih elemenata

životne sredine, informisanje i pristup informacijama u oblasti zaštite životne sredine,

planiranje i zaštita životne sredine, strateška procjena uticaja i procjena uticaja na životnu

sredinu, postupak izdavanja ekoloških dozvola i sprečavanja nesreća velikih razmjera, sistem

26 „Službeni glasnik RS“, broj 36/09 27 „Službeni glasnik RS“, broj 52/12 28 „Službeni glasnik RS“, broj 86/07 29 „Službeni glasnik RS“, broj 70/11 30 „Službene novine BiH“ br. 33/ 03 i 38/09 31„ Službene novine FBiH“ br. 33/03 32 „Službene novine FBiH“ br. 33/03 i 04/10 33 „Službene novine FBiH“ br. 33/03 i 72/09 34 „Službene novine FBiH“ br. 33/03 35 „Službeni list BiH“ br. 70/06 36 „Službeni glasnik BD BiH“, broj: 24/04, 19/07,¸1/05 i 9/09

7

eko-označavanja i upravljanje zaštitom životne sredine, finansiranje aktivnosti u vezi sa

životnom sredinom, odgovornost za štetu nanesenu životnoj sredini, kao i prava i obaveze

pravnih i fizičkih lica koja obavljaju djelatnosti utvrđene ovim zakonom.

U Brčko distriktu BiH doneseni i na snazi su zakoni:

Zakon o zaštiti vazduha Brčko distrikta BiH37

Zakon o zaštiti prirode Brčko distrikta BiH38

Zakon o upravljanju otpadom Brčko distrikta BiH39

Zakon o zaštiti voda Brčko distrikta BiH40

Zakon o prostornom uređenju i građenju Brčko distrikta BiH41

Zakon o komunalnim djelatnostima Brčko distrikta BiH42

Zakon o šumama Brčko distrikta BiH43

Zakon o turističkoj djelatnosti Brčko distrikta BiH44

Zakon o poljoprivrednom zemljištu Brčko distrikta BiH45

3. Koji su glavni principi koji su osnova propisa u oblasti životne sredine (npr. načelo

“zagađivač plaća”, princip predostrožnosti, itd.)

Glavni principi koji su osnova propisa u oblasti okoliša definisani su u entitetskim zakonima o

zaštiti okoliša i u zakonima BD BiH, kako slijedi:

a) Načelo održivog razvoja

b) Načelo predostrožnosti i prevencije

c) Načelo zamjene

d) Načelo integracije

e) Načelo saradnje i podjele odgovornosti

f) Učešće javnosti i pristup informacijama

g) Načelo „zagađivač plaća“

Opis načela za sve nivoe vlasti: Načelo održivog razvoja

Održivi razvoj je razvoj koji zadovoljava potrebe sadašnje generacije bez ugrožavanja potreba

budućih generacija za život u okviru kapaciteta životne sredine, što podrazumjeva da je

održivi razvoj usklađeni sistem tehničko-tehnoloških, ekonomskih i društvenih aktivnosti u

ukupnom razvoju u kojem se na principima ekonomičnosti i razumnosti koriste prirodne i

stvorene vrijednosti sa ciljem da se sačuva i unapredi kvalitet životne sredine za sadašnje i

buduće generacije. Održivi razvoj ostvaruje se donošenjem i sprovođenjem odluka kojima se

obezbeđuje usklađenost interesa zaštite životne sredine i interesa ekonomskog razvoja,

dugoročni je koncept i obuhvata i integriše životnu sredinu, ekonomski i društveni/socijalni

razvoj.

37 „Službeni glasnik BD BiH“, broj: 25/04, 19/07, 1/05 i 9/09 38 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 24/04, 19/07,1/05 i 9/09 39 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 25/04, 19/07, 1/05 i 9/09 40 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 25/04, 19/07 41 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 29/08 42 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 30/04, 24/07 43 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 14/10 44 „Službeni glasnik BD BiH“ ,broj: 3/06, 19/07 45 „Službeni glasnik BD BiH“, broj: 32/04, 20/06, 19/07 i 10/07

8

Načelo predostrožnosti i prevencije

Načelo predostrožnosti ostvaruje se procjenom uticaja na životnu sredinu i korišćenjem

najboljih rasploživih i dostupnih tehnologija, tehnika i opreme, promoviše prevenciju

zagađenja životne sredine, promoviše izbjegavanje aktivnosti koje predstavljaju opasnost po

životnu sredinu ili zdravlje ljudi i svaka aktivnost mora biti planirana i sprovedena na način

da: prouzrokuje najmanju moguću promjenu u životnoj sredini; predstavlja najmanji rizik po

životnu sredinu i zdravlje ljudi; smanji opterećenje prostora i potrošnju sirovina i energije u

izgradnji, proizvodnji, distribuciji i upotrebi; uključi mogućnost reciklaže; sprječi ili ograniči

uticaj na životnu sredinu na samom izvoru zagađivanja.

Načelo zamjene

Svaku djelatnost koja bi mogla da ima štetne posljedice po životnu sredinu potrebno je

zamijeniti drugom djelatnošću koja predstavlja znatno manji rizik i opasnost po životnu

sredinu, a zamjena djelatnosti obavlja se i ukoliko su troškovi takve djelatnosti veći od

vrijednosti koje treba zaštititi. Ovo načelo se primjenjuje pri korištenju proizvoda, dijelova

postrojenja, opreme i primjene proizvodnih procesa, uz obavezno ograničavanje zagađivanja

životne sredine na izvoru.

Načelo integracije

Sprečavanje ili svođenje na najmanju moguću mjeru rizika od štete po životnu sredinu u

cijelosti je osnova ovoga načela koji obuhvata:

a) uzimanje u obzir cijelog životnog ciklusa supstanci i proizvoda,

b) predviđanje posljedica u svim elementima životne sredine kao rezultata djelovanja

supstanci i djelatnosti (novih i postojećih),

c) svođenje nastanka otpada i štetnog djelovanja otpada na najmanju moguću mjeru,

d) primjenjivanje opštih metoda za procjenjivanje i poređenje problema u životnoj sredini

e) primjenu mjera u odnosu na posljedice, poput kvalitativnih ciljeva zaštite životne

sredine i mjera usmjerenih ka izvorima kada su u pitanju emisije.

Načelo saradnje i podele odgovornosti

Cilj održivog razvoja može se postići samo kroz usaglašeno zajedničko djelovanje relevantnih

učesnika koji su dužni da kroz zajednički rad sa organima vlasti, fizičkim i pravnim licima i

drugim institucijama, ostvaruju saradnju u cilju zaštite životne sredine na osnovu podjele

odgovornosti. Sprovođenje interesa vezanih za zaštitu životnu sredinu podstiče se

međuentiteskom saradnjom, bilateralnom ili multilateralnim međunarodnim sporazumima o

zađtiti životne sredine i drugim sporazumima o saradnji, kao i pružanjem informacija i

podrške u vezi sa zaštitom životne sredine, a posebno u odnosima sa susjednim zemljama.

Učešće javnosti i pristup informacijama o okolini

U ostvarivanju prava na zdravu životnu sredinu svako ima pravo da bude obavješten o stanju

životne sredine i da učestvuje u postupku donošenja odluka čije bi sprovodjenje moglo da

utiče na životnu sredinu, a podaci o stanju životne sredine su javni.

Načelo „zagađivač plaća“

Zagadjivač plaća naknadu za zagadjivanje životne sredine kada svojim aktivnostima

prouzrokuje ili može prouzrokovati opterećenje životne sredine, odnosno ako proizvodi,

koristi ili stavlja u promet sirovinu, poluproizvod ili proizvod koji sadrži štetne materije po

životnu sredinu. Zagadjivač, u skladu sa propisima, snosi ukupne troškove nastale

ugrožavanjem životne sredine koji uključuju troškove rizika po životnu sredinu i troškove

uklanjanja štete nanete životnoj sredini.

9

Republika Srpska

U Republici Srpskoj Zakonom o zaštiti životne sredine RS definisani su glavni principi i

prethodno navedena načela zaštite životne sredine, Zakonom o vodama RS definisana su

načela upravljanja vodama, Zakonom o hemikalijama RS definisano je načelo

„predostrožnosti“, koji se odnosi na činjenicu da proizvođači, uvoznici ili krajnji korisnici

hemikalija moraju da obezbijede da proizvode, stavljaju na tržište ili koriste supstance koje

nemaju štetno dejstvo na ljudsko zdravlje ili životnu sredinu, a Zakonom o turizmu RS

utvrđeno je načelo „održivog turizma“ kojim se smаtrа svаki vid turizmа koji doprinosi zаštiti

životne sredine, socijаlnom i ekonomskom integritetu i unаpređivаnju prirodnih, stvorenih i

kulturnih vrijednosti nа trаjnom osnovu.

4. Postoji li u vašoj zemlji dugoročna strategija koja uređuje zaštitu životne sredine i/ili

postizanje održivog razvoja? Ukoliko postoji da li se ta strategija sprovodi? Koji su

odgovarajući institucionalni aranžmani (npr. Vijeće za održivi razvoj)?

U BiH ne postoji dokument naziva Strategija koja uređuje zaštitu okoline na nivou države ili

održivog razvoja. Ipak, postoji nekoliko dokumenata kojima se pokušava urediti zaštita

okoline i održivog razvoja. Aktivnosti na postizanju ciljeva održivog razvoja u BiH

predstavljaju stalan zadatak koji prožima sve segmente društva, posebno kroz procese euro-

atlantskih integracija. Shodno resursima, postojećem institucionalnom uređenju BiH, te

ukazanim prilikama i potrebama institucije organa vlasti, kompanije, organizacije te svi drugi

subjekti društva učestvuju u procesu održivog razvoja, svako na svoj način, bilo da je to kroz

donošenje zakona i podzakonskih akata, izradu strategija ili kroz implementaciju preuzetih

domaćih i međunarodnih obaveza, sa različitim uspjehom. BiH je posvećena provedbi

Milenijskih razvojnih ciljeva. Izvještaj o društvenom razvoju/Milenijski razvojni ciljevi BiH

(NHDR/MDG) izrađeno je 2003. godine za razdoblje 2003 – 2015. Dokument sadrži niz

prijedloga politika s ciljem ostvarivanja pomaka prema punom dostizanju relevantnih

Milenijskih razvojnih ciljeva na lokalnoj razini i 18 ciljeva specifičnih za BiH. Definirano je

48 pokazatelja za preciznije praćenje napretka, a periodično se izrađuju i izvještaji o napretku.

Izvještaj o napretku u realizaciji Milenijskih razvojnih ciljeva u BiH za 2010. godinu usvojen

je od strane Vijeća ministara BiH, 29.11.2010. godine.

U BiH je urađeno još nekoliko dokumenata koji su se tiču održivog razvoja:

Procjena održivog razvoja u BiH pripremljena za samit u Johanesburgu 2002,

Dokument pod nazivom BiH u procesu Rio+20, 2012. godine

Srednjoročna strategija borbe protiv siromaštva (PRSP 2004-2007), koja tretira

sljedeće prioritetne okolišne oblasti, i to: Vodeni resursi (otpadne vode), održivi razvoj

i ruralna područja, upravljanje okolinom (kroz informacioni sistem, integralno

planiranje i edukaciju), zaštita biološkog i pejsažnog diverziteta, upravljanje otpadom,

održivi ekonomski razvoj, javno zdravlje i deminiranje).

Kada je riječ o mehanizmima i političkim instrumentima za implementaciju održivog razvoja,

potrebno je konstatirati da je zaključkom Vijeća ministara BiH sa 66 sjednice od 16.05.2002.

godine osnovan je Upravni komitet za održivi razvoj (UKOOR) koji je održao nekoliko

sjednica, a nakon toga se krenulo sa osnivanjem Savjetodavnih tijela za zaštitu okoline i

održivi razvoj na entitetskom nivou. Ministarstvo je nadležno i za obavljanje poslova i

zadataka iz nadležnosti BiH koji se odnose na definisanje politike, osnovnih principa,

koordiniranje djelatnosti i usklađivanje planova entitetskih tijela vlasti i institucija na

međunarodnom planu u područjima: poljoprivrede; energetike; zaštita okoline, razvoja i

korištenja prirodnih resursa.

10

Na nivou BiH, Direkcija za ekonomsko planiranje (DEP BiH) zadužena je za sve aktivnosti

vezane za planiranje, izradu i implementaciju strateških dokumenata, te su u tom smislu

napravili dokument Strategija razvoja BiH u kojoj se četvrto poglavlje odnosi na održivi

razvoj. Zadaci definisani strateškim dokumentima se provede na način da se predlažu za

implementaciju kroz akcione planove i programe, kako na državnom tako i na entitetskom

nivou, u skladu sa postojećim stanjem i mogućnostima u državi. Poseban mehanzam

koordinacije kojim se to postiže jeste participacija na sastancima međuentitetskog tijela za

okoliš. Na entitetskom nivou su urađeni određeni strateški dokumenti koji uređuju zaštitu

okoline i održivi razvoj, što se navodi u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Republika Srpska nema usvojenu Strategiju zaštite životne sredine, ali u RS postoje drugi

strateški okviri u ovoj oblasti koje čine sledeći dokumenti:

1. Strategija zaštite prirode iz 2011.godine koja utvrđuje akcije, planove, metode i čitav

niz mjera kojima će se jačati svijest o potrebi zaštite prirode RS, sa konkretnim

mjerama za unapređenje stanja u oblasti zaštite prirode, predstavlja početni i izuzetno

važan korak u sprovođenju strateških ciljeva, a osnovi cilj je promovisanje integralnog

pristupa u očuvanju, unapređenju i korišćenju prostora RS, u skladu sa raspoloživim

prirodnim kapacitetima, prilagođavanje konceptu održivog razvoja i pridruživanje i

pristupanje BiH Evropskoj uniji.

2. Strategija zaštite vazduha iz 2011.godine predstavlja stratešku osnovu za utvrđivanje

politika i napretka u upravljanju kvalitetom vazduha u RS i utvrđivanja regionalne

politike, uspješnog provođenjs prestruktuiranja sektora zaštite životne sredine,

dugoročno osiguranje razvoja privrede i energetike uz koordinirano praćenje i

upravljanje kvalitetom vazduha, optimalno korišćenje domaćih izvora energije i

upravljanje energijom na ekološki prihvatljiv način, postizanje svjetskog standarda

kvalitete vazduha i sl. Ovaj dokument ujedno je i osnova za izradu izještaja i

efikasnije ispunjavanje drugih obaveza u vezi sa Okvirnom konvencijom Ujedinjenih

nacija o promjeni klime, Kjoto protokolom i post-Kjoto aktivnostima.

3. Strategija razvoja poljoprivrede u RS do 2015 godine iz 2006.godine predstavlja

dokument koji utvrđuje ciljeve i projekciju dugoročnog razvoja poljoprivrede u RS,

optimalno korišćenje agrarnih resursa (zemljišta, voda, šuma, genetskih potencijala i

dr.), povećanje produktivnosti i konkurentnosti uz porast tehničko-tehnološkog nivoa,

zaštitu životne sredine i održivi razvoj.

4. Strategija hemijske bezbjednsoti Republike Srpske od 2012. do 2016. godine46

iz

2012.godine je dokument koji sadrži ciljeve i mjere zaštite životne sredine sa aspekta

osiguranja sveobuhvatne bezbjednosti upravljanja hemikalijama u RS.

5. Strategija razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine iz 2012.godine

utvrđuje politike razvoja energetike RS usmjerene na korišćenje domaćih resursa,

uključivanje obnovljivih izvora, mjera energetske efikasnosti, primjenu savremenih

energetskih tehnologija, uz istovremeno očuvanje životne sredine i smanjenje štetnih

uticaja energetskog sektora i osiguranje održivog razvoja energetskog sektora u

uslovima ograničene emisije gasova sa efektom staklene bašte.

6. Sektorske strategije razvoja industrije Republike Srpske za period 2009 -2013.godina

iz 2009.godine (obuhvata sektore metalne i elektro industrije, drvne industrije i

industrije tekstila, kože i obuće) takođe definiše osnovne ciljeve i pravce razvoja

46 „Službeni glasnik RS“ broj 49/12

11

industrije na putu ka modernom društvu i razvijenoj ekonomiji uz obaveznu zaštitu

životne sredine i održivi razvoj.

7. Strаtegijom rаzvojа turizmа Republike Srpske zа period 2011-2020. godine iz

2011.godine47

, dаti su okviri, nаčini, mjere i rokovi zа postupаnje nаdležnih orgаnа u

oblаsti rаzvojne politike turizmа i ugostiteljstvа u RS, a jedаn od strаteških ciljevа je

obezbjeđenje održivog rаzvoja turizmа, tj. podsticаnje tаkvog rаzvojа kroz аdekvаtаn

odnos premа životnoj sredini i unаpređenje turističkog proizvodа bаzirаnog nа

održivom rаzvojuo.

8. „Ekonomska politika za 2012. godinu“48

je dokument koji u velikoj mjeri prati

principe zaštite životne sredine i na osnovu kojega se realizuju projekati iz oblasti

ekologije, koji doprinose zaštiti životne sredine, unapređenju energetske efikasnosti,

održivom razvoju i uključivanju u evropske integracije, vodeći računa da u kreiranju i

sprovođenju politika zaštite životne sredine budu uključeni, pored nadležnog

Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS i Fonda za zaštitu

životne sredine RS i lokalne zajednice, privredni subjekti i nevladin sektor koji se

bavo zaštitom životne sredine.

Institucionalni aranžmani

Zakonom o zaštiti životne sredine je definisano i uspostavljeno Savjetodavno vijeće za zaštitu

životne sredine Republike Srpske49

( član 41) kao i Međuentitetsko tijelo za životnu sredinu.

Odlukom Vlade RS50

2006.godine osnovano je Međuentitetsko tijelo za zaštitu životne sredine

u cilju saradnje i kordinacije sa FBiH i BD BiH u okvirima zajedničkih ciljeva i interesa

zaštite životne sredine. Međuentitetsko tijelo ima četiri člana iz Republike Srpske, četiri člana

iz FBiH i dva člana iz BD BiH i sastaje se najmanje šest puta godišnje i donosi odluke

koncenzusom. O održavanju sjednica Međuentitetskog tijela, a u cilju kordinacije i saradnje,

redovno se obaviještava Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH.

Međuentitetsko tijelo pruža stručnu pomoć nadležnim entitetskim ministarstvima, prilikom

planiranja projekata u područjima koja presecaju međuentitetske linije razgraničenja

međuentitetsko dužno je da osigura da su interesi oba entiteta i BD BiH uzeti u obzir.

Institucionalni okvir i nadležnosti u oblasti zaštite životne sredine u RS definisani su

Zakonom o zaštiti životne sredine RS i čine ga:

Narodna skupština Republike Srpske

Vlada Republike Srpske

Savjetodavno vijeće za zaštitu životne sredine Republike Srpske

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Republički hidrometeorološki zavod

Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Save

Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Trebišnjice

Organi lokalne samouprave

Gradska odjeljenja za zaštitu životne sredine.

47 ,,Službeni glаsnik RS“, broj 68/11 48„Službeni glasnik RS“, broj 3/12 49 „Službeni glasnik RS“, broj 71/12 50 „Službeni glasnik RS“, broj 116/06

12

Ministarstva u Vladi RS koja provođenjem nadležnih oblasti dijelom imaju nadležnost i u

ovoj oblasti su: Ministartsvo zdravlja i socijalne zaštite, Ministarstvo industrije, energetike i

rudarstva, Ministarstvo saobraćaja i veza, Ministarstvo trgovine i turizma, Republički zavod

za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasleđa.

Narodna skupština Republike Srpske u oblasti zaštite životne sredine nadležna je da sprovodi

interese zaštite životne sredine donošenjem zakona; usvaja strategiju zaštite životne sredine i

druge planove neophodne za očuvanje interesa zaštite životne sredine, i procjenjuje njihovo

izvršavanje svake dvije godine na osnovu izvještaja Vlade RS o stanju životne sredine;

utvrđuje nadležnost vlade i organa lokalne samouprave u oblasti zaštite životne sredine i

odobrava sredstva za ostvarivanje ciljeva vezanih za životnu sredinu i kontroliše korišćenje

tih sredstava.

Vlada Republike Srpske u oblasti zaštite životne sredine nadležna je za izvršavanje zakona,

drugih propisa, sprovodi politiku RS u oblasti zaštite životne sredine, te usmjerava i usklađuje

rad ministarstava nadležnih za zaštitu životne sredine; donosi podzakonske i druge akte za

izvršavanje zakona iz oblasti zaštite životne sredine i stara se za unapređenje sistema organa

državne uprave za zaštitu životne sredine; predlaže Narodnoj skupštini RS prijedlog strategije

zaštite životne sredine i podnosi joj izvještaj o stanju životne sredine; pri izradi drugih

planova i programa i uspostavljanju razvojnih ciljeva, dužna je da primjeni/ugradi standarde

koji se odnose na zaštitu životne sredine, te da promoviše poboljšanje stanja životne sredine;

ostvarivanje prava i izvršavanje obaveza proizašlih iz međunarodnih sporazuma iz oblasti

zaštite životne, kao i za implementaciju odluka nadležnog međuentitetskog tijela;

promovisanje proizvodnje na ekološki prihvatljiv način, te unapređuje primjenu tehnologija i

postrojenja koji su prihvatljivi za životnu sredinu. U slučaju vanrednih događaja koji mogu

izazvati naročito štetne posljedice po životnu sredinu,Vlada RS je nadležna, ukoliko ova

nadležnost nije prenesena na organe lokalne samouprave, da ukloni posljedice štete nastale po

životnu sredinu i nadoknadi troškove prouzrokovane nastankom štete.

Savjetodavno vijeće za zaštitu životne sredine Republike Srpske osnovano je u cilju

ostvarivanja šire društvene, naučne i stručne osnova za zaštitu životne sredine (u daljem

tekstu: Vijeće), pružanja savjeta Vladi RS i ministru nadležnom za pitanja zaštite životne

sredine. Vijeće se sastoji od 15 članova imenovanih iz udruženja za zaštitu životne sredine,

organizacija i ustanova koji zastupaju stručne i ekonomske interese, naučnih krugova

imenovanih od strane predsjednika Akademije nauka RS koji su srazmjerno zastupljeni.

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS nadležno je za definisanje i

sprovođenje politika zaštite životne sredine u RS , sprovodi propise iz ove oblasti i vrši

upravni nadzor nad radom organa jedinica lokalne samouprave nadležnih za zaštitu životne

sredine, analizira i ocjenjuje stanje životne sredine, korišćenja i razvoja životne sredine,

učestvuje u izradi programa i planova koji se odnose na korišćenje prirodnih resursa,

uspostavlja i rukovodi sistemom informisanja o životnoj sredini, izdavanje ekoloških

saglasnosti ekoloških dozvola, sprovodi monitoring i nadzor nad organa uprave na lokalnom

nivou i sl. U skladu sa Strategijom zaštite vazuha u RS ministarstvo je i koordinator

realizacije svih predloženih aktivnosti ove strategije, a Republički hidrometeorološki zavod je

zadužen da prati implementaciju predviđenih aktivnosti. Savjetnik za pitanja zaštite životne

sredine se bira unutar ministarstva, nosilac je aktivnosti zaštite životne sredine, te koordinira

radom savjetnika za pitanja zaštite životne sredine u ostalim ministarstvima u procesu

ujedinjenja interesa zaštite životne sredine.

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS nadležno je za definisanje i

sprovođenje politika razvoja i unapređenja poljoprivrede, ruralnog razvoja, zemljišne politike,

13

zaštite bilja, sjemena i sadnog materiala, sprečavanja unošenja i širenja karantinskih i

ekonomskih štetnih organizama, funkcionisanje protivgradne zaštite, veterinarstva, lijekova i

bioloških sredstava za upotrebu u veterinarstvu, proizvoda, sirovina i otpadaka životinjskog

porijekla, hranu za životinje, bezbjednost hrane, registraciju i rad objekata za proizvodnju

namirnica životinjskog porijekla, proizvodnju i promet lijekova i bioloških sredstava za

upotrebu u veterinarstvu, šumarstva, lova i ribolova, zaštite uređenja i korišćenja

poljoprivrednog i šumskog zemljišta, prehrambene industrije, duvana, integralnog upravljanja

vodama, utvrđivanje i praćenje sprovođenja mjera za sprečavanje derogacija površinskih i

podzemnih voda, definisanje uslove vodosnabdijevanja u RS i sl. U okviru ministartsva

djeluje Republički hidrometeorološki zavod, Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Save i

Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Trebišnjice.

Organi lokalne samouprave u oblasti zaštite životne sredine nadležni su sprovođenje

utvrđenih politika i strategija na republičkom i lokalnom nivou, donošenje jednog dijela

propisa i izdavanje dozvola. Između ostalog, nadležni su za izdavanje ekološke dozvole na

način propisan odredbama zakona kao i odredbama drugih propisa koji se odnose na zaštitu

životne sredine, učestvuju u postupcima izdavanja dozvola za djelatnosti koje imaju direktan

uticaj na životnu sredinu i izvršavaju poslove i zadatake iz svoje nadležnosti propisane

zakonima i podzakonskim aktima donesenim na osnovu njih u oblasti zaštite životne sredine,

učestvuju u monitoringu vazduha i sl.

Federacija BiH

U skladu sa Zakonom o zaštiti okoliša FBiH51

, donesena je Federalna strategija zaštite

okoliša, sa akcionim planom za period 2008-2018 godina (Federalna strategija) koja se sastoji

od:

Federalne strategije zaštite prirode

Federalne strategije zaštite zraka

Federalne startegije upravljanja otpadom

Federalne strategije upravljanja vodama

Federalna strategija zaštite okoliša primarno je bazairana na načelu održivog razvoja i

smjernicama pravnih stečevina Evropske Unije u cilju stabilizacije i pridruživanja BiH

Evropskoj uniji.

Kod izrade ovog strateškog dokumenta osiguran je visok stepen koordinacije i saradnje sa

drugim relevantnim sektorima u FBiH putem inter-sektorskog vijeća, gdje su bili zastupljeni

predstavnici sljedećih sektora: prostorno planiranje, poljoprivreda, vodoprivreda, šumarstvo;

energetika, industrija, rudarstvo, promet i dr. Ostvarena je i vertikalna koordinacija i saradnja

sa deset kantona u FBiH, kao i koordinacija sa entitetom Republika Srpska, Brčko distriktom

BiH i Ministarstvom vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, putem Međuentitetskog

tijela za okoliš.

Federalna strategija se sprovodi otežano zbog nedostatka finansijskih sredstava,

institucionalnih i ljudskih resursa. Glavne instuitucije koje su odgovorne za sprovođenje

Federalne strategije su :

Federalno ministarstvo okoliša i turizma

Federalno ministarstvo vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva

51 „Službene novine BiH“ br. 33/ 03 i 38/09

14

Federalno ministarstvo prostornog uređenja

Federalno ministarstvo zdravlja

Federalno ministarstvo energije, rudarstva i industrije

Federalno ministarstvo prometa i komunikacija

Fond za zaštitu okoliša Federacije BiH

Federalni hidrometeorološki zavod

Federalni zavod za agropedologiju

Agencija za vodno područje rijeke Save

Agencija za vodno područje Jadranskog mora

kantonalna ministarstva nadležna za okoliš i vode u 10 kantona Federacije BiH

Međuentitetsko tijelo za okoliš koje koordinira odgovarajuće aktivnosti na

međuentitetskom nivou, kao i sa Ministarstvom vanjske trgovine i ekonomskih odnosa

BiH i BD BiH

Vlada FBiH je svojom Odlukom osnovala i Fondaciju za održivi razvoj (Fondacija OdRaz)

čiji je osnovni cilj objedinjavanje implementacije različitih projekata i programa obnove,

tranzicije i razvoje koji su od općeg ili zajedničkog interesa. Iz oblasti voda u toku 2011.

godine je, na osnovu odredbi člana 24. Zakona o vodama, donesena Strategija upravljanja

vodama FBiH za period do 2022. godine. Obzirom da je Strategija upravljanja vodama

usvojena u decembru 2011. godine još uvijek se ne može govoriti o njenom intezivnom

sprovođenju. Provode se aktivnosti na izradi planova upravljanja vodama, ocjene usklađenosti

domaćih propisa sa EU legislativom i usklađivanja pojedinačnih propisa i implementacija

institucionalnih projekata i projekata vodne infrastrukture. Još uvijek nisu utvrđeni

intitucionalni aranžmani za provođenje ove strategije, a očekuje se da isti budu definirani kroz

tekući IPA projekat „Jačanje BH okolišnih institucija i priprema za pretpristupne fondove“.

Brčko distrikt BiH

U Brčko distriktu BiH usvojena je Strategija razvoja Brčko distrikta za period 2008-2017

koja predstavlja dokument sa obrađenih pet strateških ciljeva:

1. Strateški cilj ekonomskog razvoja: poljoprivreda, saobraćaj, prehrambena industrija,

znanje, inovativnosti i infrastrukturne pogodnosti

2. Strateški cilj socijalnog razvoja: porast solidarnosti, unapređenja fizičkog i mentalnog

zdravlja stanovništva

3. Strateški cilj ekološkog razvoja: zaštita i unapređenje životne sredine

4. Strateški cilj prostornog razvoja: raznolikost urbane strukture grada Brčko uz

podsticanje razvoja okoline

5. Strateški cilj institucionalnog razvoja: decentralizacija, policentričnost, integrisanje

5. Postoji li konkretan akcioni program za životnu sredinu sa kratkoročnim i

srednjeročnim ciljevima, navodeći raspoloživost budžetskih i drugih resursa za njihovo

postizanje kao i dinamiku? Da li je povezan sa acquis-em EU u oblasti životne sredine i

kako se vrši monitoring njegovog sprovođenja?

Akcioni plan za zaštitu životne sredine i podsticanje održivog razvoja u BiH je Nacionalni

akcioni plan zaštite životne sredine za BiH – NEAP, usvojen 2003. godine. Osnovni cilj

Nacionalnog akcionog plana zaštite životne sredine za BiH je uspostavljanje cjelovitog

sistema zaštite životne sredine u BiH na principima održivog razvoja. Ovaj akcioni plan je

definisao osam prioritetnih područja za upravljanje životnom sredinom sa prijedlogom mjera

za poboljšanje stanja životne sredine. NEAP cjelovito kreira i struktuira procese za zaštitu

15

životne sredine i daje smjernice za početak nove prakse u ukupnom razvoju BiH. Kratkoročni

prioriteti, definisani ovim dokumentom su: izrada Zakona o zaštiti okoline na nivou BiH i

formiranje Agencije za okoliš na nivou BiH. Pored toga su definisane i prioritetne oblasti, i

to: vodeni resursi (otpadne vode), održivi razvoj i ruralna područja, upravljanje okolinom

(kroz informacioni sistem, integralno planiranje i edukaciju), zaštita biološkog i pejzažnog

diverziteta, upravljanje otpadom, održivi ekonomski razvoj, javno zdravlje i deminiranje).

Zakon o okolišu na državnom nivou i formiranje Agencije za okoliš na državnom nivou su

takođe kratkoročni prioriteti Evropskog partnerstva. Godine 2008 vlada RS je donijela

zaključak kojim traži da se formiraju entitetske Agencije za zaštitu okoline. Srednjoročni

prioriteti EP su: nastavak provedbe zakonodavstva sa procjeniom uticaja na okoliš,

ratificiraranje i početak provedbe relevantnih međunarodnih konvencija (uključujući

Aarhusku i Espoo konvenciju), te osigurati da zahtjevi iz oblasti okoliša budu uključeni u

definiranje i provedbu drugih sektorskih politika. Za implementaciju bilo kojih aktivnosti u

oblasti zaštite okoline na nivou BiH ne postoje budžetska sredstva, te se pojedine aktivnosti

finansiraju kroz fondove međunarodnih institucija (Evropska unija, GEF, bilateralno i na

drugi način). Entiteti i BD BiH imaju svoje budžete koji im pomažu da ispune definirane

akcione planove u oblasti okoliša, što se prikazuje u slijedećem tekstu:

Republika Srpska

Uspostavljanje cjelovitog sistema zaštite životne sredine u BiH, na principima održivog

razvoja, je osnovni cilj Nacionalnog akcionog plana zaštite životne sredine za BiH (NEAP).

Obzirom na multisektoralnost problema zaštite, NEAP definiše da je neophodno osigurati

snažnu horizontalnu saradnju i to ne samo na entitetskom nivou nego i unutar entiteta. Za

ostvarenje toga cilja neophodno je uspostaviti novu institucionalnu organizaciju (tijelo ili

direkcija za provedbu NEAP-a, ili slično), na nivou entiteta, a u potrebnoj fazi i na nivou BiH.

To u isto vrijeme znači i kadrovsko osposobljavanje, obezbjeđenje kvalitetnih finansijskih

sredstava (fondovi za zaštitu životne sredine na nivou entiteta i lokalnih organa vlasti),

uključivanje javnosti uz podizanje svijesti stanovništva, počevši od pojedinca kao

«proizvođača» zagađenja životne sredine do najvažnijeg korisnika zdrave i čiste životne

sredine. Uz sve ovo neophodno je provesti zakonske i druge međunarodne ugovorne obaveze

za približavanje i pristup BiH Europskoj uniji.

Kratkoročni i srednjeročni ciljevi i mjere iz oblasti zaštite životne sredine po sektorima u RS,

sa nosiocima aktivnostima i potrebnim sredstvima za njihovu realizaciju sadržani su u

usvojenim strategijama i pratećim usvojenim akcionim planovima, kao što su:

Strategija zaštite prirode Republike Srpske

Strategija zaštite vazduha Republike Srpske

Strategija razvoja poljoprivrede Republike Srpske

Strategija energetike Republike Srpske do 2030. godine

Sektorske strategije razvoja industrije Republike Srpske za period 2009-2013. godina

Strategija zaštite prirode RS utvrđuje strateške ciljeve, ali i akcije, planove, metode i čitav niz

mjera kojima će se jačati svijest o potrebi zaštite prirode RS, sa konkretnim mjerama za

unapređenje stanja u oblasti zaštite prirode i promovisanja integralnog pristupa u očuvanju,

unapređenju i korišćenju prostora RS. U okviru strateških ciljeva definisani su operativni ciljevi,

mjere i konkretne aktivnosti. Monitoring primjene utvrđenih ciljeva i programa vrši

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju i ostale nadležne institucije u

zavisnosti od oblasti na koje se mjere odnose, a Vlada RS Narodnoj skupštini RS podnosi

izvještaj o sprovođenju politike utvrđene strategijom, najmanje jednom u dvije godine. Osim

16

ove strategije obavezni planski dokumenti iz ove oblasti su lokalni (gradski i opštinski)

programi zaštite prirode i prateći obavezni izvještaji o izvršavanju planova i programa koji se

podnose Vladi RS/nadležnom ministartsvu. S obzirom da je Strategija zaštite prirode

definisana za period od 2011. do 2017. godine, potrebna finansijska sredstva iz Budžeta RS,

za realizaciju strateških ciljeva, pravovremeno se planira u skladu sa trogodišnjim ciklusom

planiranja budžetskih sredstava, a kontinuirano se identifikuju i drugi finansijski mehanizmi

(donacije, projekti i sl.), koji će, u skladu sa zakonskom regulativom, omogućiti realizaciju

ciljeva strategije. Za realizaciju nekih strateških ciljeva dio potrebnih sredstava se koristi u

skladu sa Zakon o nacionalnim parkovima (koji uređuje pitanja od značaja za zaštitu, razvoj,

unapređenje, upravljanje, finansiranje i održivo korišćenje nacionalnih parkova na teritoriji

RS), tj. iz budžeta RS, lokalnih zajednica i vlastitih prihoda. Dio finansijskih sredstava se

koristi iz naknada koje se prikupljaju za korišćenje prirodnih resursa, u skladu sa Pravilnikom

o utvrđivanju kriterijuma za određivanje visine koncesione naknade, u kojem su utvrđeni

kriterijumi za: određivanje koncesione naknade i utvrđivanje visine koncesione naknade.

Strategiija zaštite vazduha RS sa Akcionim planom upravljanja kvalitetom vazduha u RS

predstavlja osnovni akt kojim se u okviru RS u BiH utvrđuje politika i planira napredak u

upravljanju kvalitetom vazduha. Monitoring primjene utvrđenih ciljeva i programa vrši

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju i ostale nadležne institucije u

zavisnosti od oblasti na koje se mjere odnose. Okvirna strategija RS za vazduh i prateći

Akcioni plan utvrđuju mjere za zaštitu vazduha po sektorima privrede, konkretne aktivnosti,

odgovorni nosioci aktivnosti i vremenski okviri za implementaciju strateških ciljeva koji su

svrstani u dva perioda: kratkoročni ciljevi za period od 2008. do 2012. godine i srednjoročni

ciljevi za period od 2013. do 2020. godine. Srednjoročni period (2013-2020) će zavisiti od

uspješnosti ostvarivanja ciljeva strategije u kratkoročnom periodu i strategijom su definisana

obilježja sa nekim novim karakteristikama.

Strategija razvoja poljoprivrede RS takođe utvrđuje ciljeve, mjere i aktivnosti dugoročnog

razvoja poljoprivrede u RS, optimalno korišćenje agrarnih resursa (zemljišta, voda, šuma,

genetskih potencijala i dr.), povećanje produktivnosti i konkurentnosti uz porast tehničko-

tehnološkog nivoa, zaštitu životne sredine i održivi razvoj. Monitoring primjene utvrđenih

ciljeva i programa vrši Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS i ostale

nadležne institucije u zavisnosti od oblasti na koje se mjere odnose.

Na osnovu Strategije energetike Republike Srpske do 2030. godine izrađen je i usvojen i

Akcioni plan za realizaciju strategije, kojim je definisan skup mjera i aktivnosti, zatim

institucije ili subjekti koji su odgovorni za sprovođenje tih mjera i aktivnosti te rokovi u

kojima se trebaju provesti navedene mjere/aktivnosti, a sve u cilju implementacije Strategije.

Za oblast zaštite životne sredine navedenom Strategijom i pratecim Akcionim planom

definisane su sljedeće mjere i rokovi realizacije: usklađivanje regulative iz oblasti zaštite

životne sredine (rok 2010.- 2015.), unapređivanje sistema prikupljanja podataka o emisijama

u okolinu iz stacionarnih energetskih izvora (rok 2010.-2013.), osnivanje Agencije za zaštitu

životne sredine (rok 2010.-2013), priprema regulative o implementaciji CDM-a (rok 2011.-

2013.) i priprema regulative o trgovanju emisijama gasova sa efektom staklene bašte i

uspostavljanje registra (rok 2010.-2015. ili do ulaska u EU).

Usvojenim Akcionim planom za implementaciju “Sektorske strategije razvoja industrije

Republike Srpske za period 2009-2013. godina“definisane su aktivnosti za realizaciju

strateškog cilja „Zaštita životne sredine“, a koje odnose na sljedeće podciljeve: uspostavljanje

sistema održivog razvoja industrije i uvođenje najbolje raspoloživih tehnika (BAT); podrška

17

uvođenju najbolje raspoloživih tehnika (BAT) i upravljanje otpadom, navedeni su konkretni

nosioci pojedinih aktivnosti, sa rokovima i potrebnim sredstvima za realizaciju istih.

Akcioni planovi za implementaciju strateških dokumenata u RS povezani su sa relevantnim

acquis-em EU, jer su u toku izrade usaglašavani su acquis-em i strateškim dokumentima EU,

što je obaveza u skladu sa Odlukom o postupku usklađivanja zakonodavstva RS sa pravnom

tekovinom EU i pravnim aktima Savjeta Evrope i Metodologijom usklađivanja zakonodavstva

RS sa pravnom tekovinom EU“52

i Poslovnika o radu Vlade RS i Narodne skupštine RS. O

realizaciji akcionih planova u navedenim rokovima izvještava se Vlada RS i Narodna

skupština RS (ako je tako definisanono strategijom), a za monitoring i praćenje sprovođenja

navedenih Akcionih planova, ako i izvještavanje zadužena su nadležna ministartsva, odnosno

Vlada RS .

Federacija BiH

Akcioni plan Federalne strategije zaštite okoliša koja je urađena za period od deset godina

(2008 – 2018) ima svoje kratkoročne, srednjeročne u dugoročne projekte i aktivnosti, sa

obračunom potrebnih finansijskih sredstava i planiranim izvorom finansiranja (Budžeti FBiH

i kantona; Fond za zaštitu okoliša; EU fondovi; drugi bilateralni izvori; GEF; krediti Svjetske

banke i dr.). Jedna od glavnih osovina svih aktivnosti Akcionog plana Federalne strategije su

„ pravne stečevine EU- acquis communautaire“ .

Glavne instuitucije koje su odgovorne za monitoring sprovođenja acquis communitaire za

okoliš na nivou FBiH su :

Federalno ministarstvo okolliša i turizma;

Federalno ministarstvo vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva;

Federalno ministarstvo zdravlja

Za oblast voda donesena Strategija upravljanja vodama FBiH (SUV) sadrži Plan realizacije

mjera za dostizanje kratkoročnih i srednjoročnih ciljeva upravljanja vodama, kao i procjenu

potrebnih sredstava za njihovu realizaciju gdje su navedeni raspoloživi izvori iz kojih se ta

sredstva trebaju osigurati uključujući budžte općina, kantona i FBiH te sredstva

međunarodnih finansijskih institucija. Navedeni plan sadrži aktivnosti za postizanje ciljeva

koji proizilaze iz zahtjeva EU povezanih sa acquis-em EU za oblast voda. Trenutno se

monitoring vrši kroz realizaciju projekta RENA kojim se vrši ocjena usklađenosti domaćih

propisa sa propisima EU (ocjena izvršena za 9 EU direktiva iz oblasti voda), te kroz izradu

izvještaja o napretku u saradnji sa EC.

U Izvedbenom dijelu Šumarskog programa FBiH biti će postavljeni i razrađeni ciljevi i

određeni načini realizacije, uključujući finansiranje, za njihovo ostvarivanje u određenom

roku (akcioni plan) sa planom monitoringa i evaluacije (završetak Šumarskog programa FBiH

očekuje se sredinom 2013. godine).

Hercegovačko – neretvanska županija

U Hercegovačko – neretvanskoj županiji postoji Kantonalni ekološki akcioni plan – KEAP.

Brčko distrikt BiH

Brčko distrikt BiH nema urađenu Strategiju zaštite životne sredine.

52 „Službeni glasnik RS“, broj 46/11

18

6. Na koji način obezbjeđujete usklađenost propisa i politika vaše zemlje koji se odnose

na životnu sredinu sa propisima EU? Koje su glavne poteškoće sa kojima se suočavate?

Na osnovu člana 18. Zakona o ministarstvima i drugim organima uprave BiH, Direkcija za

evropske integracije obavlja koordinaciju svih aktivnosti u procesu evropskih integracija BiH

u Evropsku uniju. U domenu usklađivanja zakonodavstva nadležna je za koordiniranje

poslova na usklađivanju pravnog sistema BiH sa propisima Evropske unije, obavljanje

provjere usklađenosti, nacrta/prijedloga propisa koje Vijeću ministara dostavljaju ministarstva

i upravne organizacije i učestvuje u aktivnostima izrade propisa koji se usklađuju sa

propisima Evropske unije. Odlukom o Direkciji za evropske integracije, Direkcija je stalno,

samostalno stručno tijelo Vijeća ministara BiH koje obavlja poslove koji se odnose na

usklađivanje aktivnosti organa vlasti u BiH, nadzor nad provođenjem odluka koje donose

nadležne institucije u BiH, a koje se odnose na odgovarajuće aktivnosti potrebne za evropske

integracije.

Ministarstva, drugi organi uprave, službe i institucije dužne su prije dostavljanja na

razmatranje Vijeću ministara BiH propisa i drugih pravnih akata pribaviti mišljenje Direkcije

za evropske integracije, te u skladu sa članom 6. ove Odluke, Direkcija je obavezna dati

mišljenje o usklađenosti nacrta/prijedloga propisa sa propisima Evropske unije u roku od 10

dana. Cjelokupni proces planiranja i koordinacije usklađivanja pravnog sistema BiH sa

pravnim propisima EU je u nadležnosti Sektora za usklađivanje pravnog sistema, u sastavu

Direkcije za evropske integracije BiH. Odlukom o instrumentima za usklađivanje

zakonodavstva BiH sa pravnom tečevinom Evropske unije , utvrđena je obaveza predlagača

da uz nacrt/prijedlog propisa kojim se usklađuje zakonodavstvo BiH sa propisima EU, dostavi

Direkciji za evropske integracije i instrumente za usklađivanje na provjeru i potvrdu

usklađenosti. Sektor za usklađivanje pravnog sistema BiH, putem Odsjeka za poljoprivredu i

ribarstvo analizira usklađenost nacrta/prijedloga propisa iz oblasti okoliša sa propisima EU, te

izrađuje mišljenja o usklađenosti nacrta/prijedloga pravnih propisa. Sektor održava operativne

kontakte sa državnim i entitetskim institucijama u oblasti usklađivanja pravnih propisa koji se

odnose na okoliš, učestvuje u radnim grupama vezano za okolišno zakonodavstvo, kao i pruža

ekspertnu pomoć navedenim institucijama u korištenju TAIEX modaliteta pomoći u oblasti

okoliša. Vijeće ministara BiH imenovalo je radnu grupu za implementaciju okolinskog

acquis-a svojim Rješenjem objavljenim u Sl. glasniku BiH53

. Usklađivanje propisa EU u BiH

vrši se u skladu sa „Odlukom o instrumentima za usklađivanje zakonodavstva BiH sa

pravnom tečevinom EU“, usvojenom od strane Vijeća ministara BiH u 2011. godini.

Monitoring praćenja usklađenosti propisa i politika u BiH sa propisima i politikom EU

implementira se već šestu godinu putem projekata koje je pokrenuo Generalni Direktorat za

životnu sredinu Evropske komisije i RENA projektom, koji se odnosi na praćenje, procjenu i

dokumentovanje napretka ostvarenog u aproksimaciji zakonodavstva u oblasti okoliša.

Kompletnu koordinaciju ove aktivnosti provodi Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih

odnosa BiH. U toku je šesta godina njegove realizacije u BiH, pri čemu su istim obuhvaćena

procjena i praćenje transponovanja i sprovođenja 60 direktiva, propisa i regulativa koje

pokrivaju ukupno deset sektora evropskog zakonodavstva iz oblasti zaštite životne sredine, i

to: horizontalno zakonodavstvo, kvalitet vazduha, upravljanje otpadom, kvalitet voda, zaštitu

prirode, kontrolu industrijskog zagađivanja i hemikalije, buku i klimatske promjene. Takođe,

druge institucije u BiH ovo pitanje uređuju svojim zakonima. Najveći problemi sa kojima se

suočavamo su nedostatak ljudskih resursa, adekvatnih znanja, nepostojanja odgovarajućih

stručnih institucija, nedostatak finansijskih sredstava i drugog. Ipak, najvažnija aktivnost

usklađivanja propisa i politika odvija se na nivoima entiteta i Brčko distrikta BiH, što se

prikazuje u slijedećem tekstu.

53 „Službeni glasnik BiH“ , broj 21/08

19

Republika Srpska

Odlukama Vlade RS i donesenim propisima u vezi s tim, svi organi uprave u RS prilikom

pripreme zakonskih i podzakonskih propisa i strateških dokumenta obavezni su identifikovati

relevantni acquis i iste usklađivati sa njim. Praćenje usklađenosti politika RS koji se odnose

na životnu sredinu sa propisima EU vrši Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu

saradnju RS, koje koordinira planove izrade propisa kojima se vrši usklađivanje

zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom Evropske unije i pravnim aktima Savjeta evrope i

ovjerava Izjavu o usaglašenosti propisa sa acquis-em i prateći uporedni prikaz u skladu

Odluke o postupku usklađivanja zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom Evropske Unije i

pravnim aktima Savjeta evrope. Vlada RS i Narodna skupština RS ne razmatraju nacrte i

prijedloge zakona i propisa ako isti nemaju priloženu i ovjerenu Izjavu o usaglašenosti i

Uporedni prikaz usaglašenosti propisa sa acquis-em EU. Prije skupštinskog razmatranja svi

nacrti i prijedlozi zakona i strategija se u tom smislu razmatraju na Odboru za EU Narodne

skupštine RS. Svake godine Vlada RS na osnovu Programa rada ministarstava i upravnih

organa Vlade RS za nastupajuću godinu, usvaja Akcioni plan preuzimanja pravne tečevine

EU institucija Republike Srpske.

Prilikom usklađivanja RS propisa i politika u oblasti zaštite životne sredine sa propisima EU,

evidentne su poteškoće u kontekstu još uvijek nedovoljnih administrativnih kapaciteta kako

upogledu izrade, tako i implementacije propisa, kao i nepostojanje prevoda acquis-a novijeg

datuma.

U cilju unapređenja postojećih kapaciteta za transponovanje i primjenu acquis-em EU

posebno je prepoznata potreba unapređenja sistema za kontinuirano praćenje efikasnosti

sprovođenja propisa, koji bi u sa dejstvu sa Izvještajem o monitoringu napretka u sektoru

zaštite životne sredine, poslužio kao osnova za uskladjivanje procesa integracija sa nalazima

evaluacije. Kao naročito značajno neophodno je poboljšati poznavanje relevantnih propisa EU

i način njihovog prenošenja u nacionalno zakonodavstvo, integrisan pristup jačanju sistema

upravljanja životnom sredinom, kao i jačanje tehničkih kapaciteta relevantnih izvršnih službi i

nadležnih institucija.

Federacija BiH

U osnovi svih aktivnosti je Federalna strategija zaštite okoliša, iz koje se izvode godišnji i

trogodišnji planovi ministarstva, a pitanje usklađivanja propisa i politika sa politikom i

propisima EU je jedan od glavnih prioriteta. Sve aktivnosti su bazirane na tzv.dobrovoljnom

polučlanstvu („self imposed quasy- membership“). Za propise koji se rade prema urađenim

godišnjim planovima, radi se posebna tabela usklađenosti tog propisa sa odgovarajućim

direktivama ili regulativama EU, koju pregledava i odobrava specijalizirani Ured Vlade

Federacije za zakonodavstvo i usklađenost sa propisima EU.

Glavne poteškoće sa kojiima se suočavamo su nedostatak ljudskih resursa i problemi

nepostojanja odgovarajućih stručnih institucija kao što su Agencija za zaštitu okoliša, Zavod

za zaštitu prirode i dr. Postojeće institucije koje su relevantne za problematiku okoliša

funkcioniraju odvojeno i neefikasno, te je u tom smislu potrebno napraviti odgovarajuću

reformu i racionalizaciju gdje bi se postojeći kapaciteti funkcionalno povezali uz istovremenu

uspostavu institucija koje nedostaju.

Strategijom upravljanja vodama FBiH (SUV), shodno odrebi člana 24. stav 1. Zakona o

vodama, utvrđena je politika upravljanja vodama, koja je bazirana na principima politike voda

EU utvrđenoj Okvirnoj direktivi o vodama (Direktiva 2000/60/EC Evropskog parlamenta i

Vijeća od 23. oktobra 2000. godine). Provedenom ocjenom usklađenosti utvrđeno je da je

Zakona o vodama usklađen sa tom Direktivom 93%. SUV-om je planirana dinamika i način

usklađivanja domaćih propisa sa propisima EU koji se odnose na upravljanje vodama.

Usklađivanje propisa sa propisima EU je prioritet u SUV. U redovnim procedurama izrade i

20

donošenja propisa radi se uporedni pregled (tabela) usklađenosti tog propisa sa

odgovarajućim direktivama ili regulativama EU sa izjavom o usklađenosti, koju pregledava i

odobrava Ured Vlade Federacije za zakonodavstvo i usklađenost sa propisima EU. Glavne

poteškoće sa kojiima se suočavamo su nedostatak ljudskih resursa i nepostojanje utvrđene

politike za usklađivanje domaćih propisa u oblasti voda na nivou BiH. Učešćem u

intersektorskim konsultacijama (komparacija i usaglašavanje s postojećim EU propisima koji

se preuzimaju) obezbjeđuje se usklađenost propisa i politika koji se odnose na životnu sredinu

sa propisima EU.

7. Koliko je uloženo u životnu sredinu i ekološku infrastrukturu (tj. u cilju usklađivanja

sa acquis-em koji se odnosi na životnu sredinu) u posljednje tri godine? Kakvi su planovi

ulaganja za ubuduće?

Realizirana i planirana sredstva iz oblasti zaštite okoliša/životne sredine i komunalne

infrastrukture navedena su u tabelama na osnovu inputa slijedećih institucija: Ministarstva

vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, Ministarstva za ekonomske odnose i regionalnu

saradnju RS i okolinskih ministarstava u FBiH i BD BiH. Investicije u projekte iz oblasti

zaštite životne sredine podrazumijevaju ulaganja u različite oblasti i segmente očuvanja

životne sredine od strane države, entiteta, BD BiH i lokalne samouprave. Pri tome se putem

mehanizama međunarodne saradnje ostvaruje izuzetno značajan izvor ulaganja u oblasti

zaštite životne sredine, kao i kroz programe regionalne saradnje u oblasti životne sredine u

kojima učestvuje BiH.

Projekti u okviru ekološke infrastrukture odnose se na aktivnosti u oblastima:

upravljanje čvrstim otpadom

upravljanje otpadnim vodama

vodosnabdijevanje

Aktivnosti u oblasti zaštite okoliša odnose se na:

vode

kontrolu buke

kvalitet vazduha

hemikalije

klimatske promjene

i ostale aktivnosti značajne za okoliš

Lista odobrenih IPA projekata za BiH u periodu od 2007. do 2011. godine i status

implementacije:

EU IPA 2007 Podrška politici voda u BiH 1. 000.000, EUR završen

EU IPA 2007 Podrška implementaciji IPPC Direktive

u BiH

1,500.000, EUR završen

EU IPA 2007 Izgradnja odvodnih kolektora za

naselje Živinice

1,500.000, EUR završen

EU IPA 2008 Jačanje institucija za zaštitu životne

sredine/okoliša BiH i priprema za

predpristupne fondove

2,000.000, EUR u fazi implementacije

EU IPA 2008 Izrada studija za izbor lokacija i studija

izvodljivosti za buduće sanitarne

deponije

1,000.000, EUR u fazi implementacije

EU IPA -

2008/SIDA

Pomoć u implementaciji Direktive o

divljim pticama i Direktive o staništima

1,600. 000, EUR očekuje se početak realizacije

EU IPA – 2008 Rekonstrukcija WWTP Čitluk i 1,000.000, EUR početak realizacije

21

kanalski kolektor

EU IPA – 2009 Snabdijevanje vodom i izgradnja

kanalizacije u Banja Luci

1,000.000, EUR u realizaciji

EU IPA-2009 Izgradnja sistema za snabdijevanje

vodom i izgradnja kanalizacije u

Bijeljini


EU IPA – 2009 Rehabilitacija i izgradnja sistema

snabdijevanja vodom i sanitacija u

FbiH



snabdijevanja vodom i sanitacija u RS


EU IPA – 2010 Druga faza snabdijevanja vodom

„Dubrave“

4,500. 000, EUR očekuje se početak realizacije

EU IPA – 2010 Izgradnja kanalizacije u Ljubuškom 2,000.000, EUR očekuje se početak realizacije

EU IPA – 2010 Izgradnja uređaja za tretman otpadnih

voda Sarajevo

10,500.000, EUR očekuje se početak realizacije


voda Živinice


EU IPA – 2010 Proširenje regionalne sanitarne

deponije „ Ramići“, Banja Luka

3.000.000, EUR početak realizacije

EU IPA – 2010 Izgradnja postrojenja za reciklažu

„Uborak“ Mostar


EU IPA – 2010 Snabdijevanje vodom i izgradnja

kanalizacije u Banja Luci


EU IPA – 2011 Regulacija korita rijeke Bosne u

Sarajevskom polju



voda Sarajevo



snabdijevanja vodom i sanitacija u RS


EU IPA – 2011 Jačanje kapaciteta u vodenom sektoru 2,000.000, EUR očekuje se početak realizacije

EU IPA – 2011 Rehabilitacija deponije u Neumu 1,2000.000, EUR očekuje se početak realizacije

EU IPA – 2011 Proširenje regionalne sanitarne

deponije u Sarajevu


EU IPA – 2011 Zatvaranje divlje deponije u Bosanskoj

Krupi


IPA – 2011 Zatvaranje divlje deponije u Srebreniku 1,000.000, EUR očekuje se početak realizacije

IPA – 2011 Projekat rehabilitacije divljih deponija

u RS


EU je putem nacionalnog programa IPA (2007 – 2011), dodijelila BiH finansijsku pomoć u

visini od 91.6 mil EUR. za realizaciju institucionalnih i infrastrukturnih projekata. Kompletnu

koordinaciju svih aktivnosti na pripremi, implementaciji i monitoringu projekata vodi

Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH.

Nacionalni projekti u BiH finansirani od strane GEF i MLF:

Održivo upravljanje šumama i napuštenim

područjima

6,133.333 USD + kontribucija Projekat usvojen od strane

GEF-a;očekuje se početak

implementacije u 2013 g.

Implementacija Štokholmske konvencije o

POP-s

258,020, USD očekuje se početak

implementacije

Montrealski protokol

MLF – UNIDO

1,016 900, USD implementira se

22

GEF UNEP – NCSA 200, 000, USD Završen

Second solid waste management project –

Regional sanitary landfills

40,000,000 USD implementira se

Upravljanje Neretvom i Trebišnjicom 21.273.000 implementira se

Zaštita kvalitete voda, GEF, SIDA, IPA 11,000.000, EUR implementira se

Zaštita šuma i šumskih područja 3,400.000, USD (grant

sredstva)

implementira se

Zapošljavanje i sigurno snabdijevanje

energijom korištenjem biomase u regiji

Srebrenica UNDP

2,588,950,USD implementira se

GEF-UNDP Konzervacija kraških tresetišta 2,520, 000, USD Implementira se

MDG-F-Standardizacija upravljanja

okolišem

5,499,862.99 USD Implementira se

Projekti finansirani u BiH od strane drugih donatora:

SIDA – Opštinski program upravljanja otpadom 10 mil EUR Implementira se

Holandska Vlada – Jačanje okolinskih kapaciteta u BiH putem

remidijacije prioritetnih crnih tačaka u BiH

2,200,000, EUR Završen

Vlada Holandije - Obrazovna inicijativa za jačanje svijesti i o

okolišu i razvoju

135.000, EUR završen

Vlada Holandije- Udružene snage za zelenu agendu na Balkanu 290.000, EUR završen

Vlada Holandije – Implementacija programa saradnje u cilju

osnivanja mreže univerziteta u zemljama Zapadnog Balkan

430,000, EUR implementira se

Vlada Finske - Obrazovanje za održivi razvoj u osnovnim

školama za Zapadni Balkan

implementira se

Republika Srpska

Ulaganju u oblast zaštite životne sredine i poboljšanja ekološke infrastrukture značajnijih

privrednih subjekata su sledeća :

a) Projektom za izgradnju sistema odsumporavanja dimnih gasova u TE Ugljevik planirano

je ulaganje sredstava u iznosu od 133,912 miliona evra. Projekat bi trebalo da bude

realizovan do 2014. godine.

b) Ukupna ulaganja „RiTE Gacko“ a.d. u zaštitu životne sredine i ekološku infrastrukturu u

poslednje tri godine su:

2009 godini ....................... 412.704,00 KM

2010 godini ....................... 370.845,16 KM

2011 godini ....................... 5.420.861,72 KM

23

a) U „Rafineriji nafte Brod“ a.d. Brod u skladu sa ekološkom dozvolom, koja je dobijena u

decembru 2011. godine, kontinuirano se provode mjere u cilju zaštite životne sredine kao

što su: mjerenje kvaliteta vazduha, mjerenje dimnih gasova u tehnološkim pećima,

korištenje rezervara sa plivajućim krovom za skladištenje naftnih derivata, korištenje

sistema za prikupljanje i rekuperaciju gasova za rezervare sa nepokretnim krovom,

mjerenje kvalitreta zemlje u rafineriji, korištenje zaštitnih ograda radi sprečavanja

mogućeg dospijevanja naftnih derivata u vodu prilikom punjenja tankera na pristaništu,

uvođenje sistema hermetičkog punjenja naftnih derivata itd.

b) U periodu od 2008 do 2010 godine za obnovu, rekonstrukciju i modernizaciju

Rafineriji nafte Brod“ a.d. Brod uloženo je oko 286 mln.KM, od čega je za rješavanje

ekoloških problema potrošeno oko 112 mln.KM. Rezultat ulaganja je dobijanje goriva

koja odgovaraju zahtjevima savremenih ekoloških standarda.

c) U Akcionarskom društvu za proizvodnju, preradu i promet derivata nafte „Rafineriji ulja

Modriča“ a.d. Modriča u posljednje četiri godine izdvojena su značajna finansijska

sredstva u cilju smanjenja emisije u životnu sredinu i racionalizaciju potrošnje energije za

potrebe proizvodnog procesa.Vršen je remont procesnih i energetskih postrijenja prema

tačno utvrđenom planu i dinamici. Finansirani su projekti kojim treba da se ostvari:

smanjenje isticanja radnog medijuma i zagađenje životne sredine, poboljšanje energetske

efikasnosti (smanjenjena potrošnja energenata i smanjenjen gubitak energije), kvalitetniji

proces sagorijevanja, smanjenje emisije polutanata u atmosferu, potpunije sagorijevanje

goriva (mazut) u ložištu kotla i zaštita životne sredine, smanjenjena potrošnja energije-

povećanje energetske efikasnosti proizvodnog procesa, upravljanje otpadnim materijalom

bezbijednim po čovjekovu životnu i radnu sredinu itd.

Ukupna ulaganja u navedenom periodu su:

2009 godini ....................... 2.743.878,00 KM

2010 godini ....................... 1.517.702,08 KM

2011 godini ....................... 2.427.140,17KM

2012. godini ....................... 2.785.517,62 KM

Investirana sredstva u postojeća postrojenja, projektovanje i izgradnju postrojenja u skladu sa

najbolje raspoloživim tehnologijama, pored podizanja kvaliteta tehnološkog procesa,

doprinijela su i doprinijeće smanjenju emisije u životnu sredinu (vazduh, zemljište,

površinske i podzemne vode) i racionalnom korišćenju, smanjenju potrošnje energije.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku RS od ukupnih invеsticiја u nоvа stаlnа

srеdstvа u tabeli је prikаzаn diо kојi sе оdnоsi nа invеsticiје zа zаštitu živоtnе srеdinе. Оvdје

spаdајu: urеđајi, filtеri, mјеrni sistеmi, kојi služе zа nеutrаlizаciјu, prеčišćаvаnjе i kоntrоlu

gаsоvа, vаzduhа i vоdе; urеđајi zа prеčišćаvаnjе, uklаnjаnjе i rеciklаžu čvrstih оtpаdаkа;

urеđајi zа zаštitu оd bukе, vibrаciја, izgrаdnju dеpоniја, rеkultivirаnjе zеmlјištа,

pоšumlјаvаnjе gоlеti, оbјеkti zа zаštitu оd еrоziје i pоplаvа i sl.

ОSТVАRЕNЕ INVЕSТICIЈЕ U NОVА SТАLNА SRЕDSТVА PRЕМА NАМЈЕNI INVЕSТICIЈА1)

2009 2010 2011

2)

Vriјеdnоst оstvаrеnih invеsticiја, u hilјаdаmа KМ 1 412 393 1 270 724 1 203 670

Оd ukupnih invеsticiја, invеsticiје zа zаštitu živоtnе srеdinе, u

hilјаdаmа KМ 7950 6 168 12 266

NAPOMENA: 1)

Pоdаci prikаzаni u tаbеli prikuplјајu sе nа bаzi „Gоdišnjеg izvјеštаја о invеsticiјаmа pоslоvnih

subјеkаtа“, budući dа zаsеbnо istrаživаnjе о invеsticiјаmа u zаštitu živоtnе srеdinе јоš uviјеk niје pоkrеnutо. 2)

Prеthоdni pоdаci

24

U okviru Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS trenutno se

implementiraju:

1) Projekat: “ Drugi projekat za upravljanje čvrstim otpadom“

Iznos projekta : USD 19.575.000

Iz sredstava projekta do 31.07.2012. potrošeno je USD 2.192.805

Preostalo novčanih sredstava za ulaganje : USD 17.382.195

Projekat se implementira do 28.02.2014. godine.

2) Projekat: FMPAP (Šumska i planinska zaštićena područja)

Odobreno: 1.700.000 USD grant sredstava Svjetske banke i 1.255.000 USD sufinansiranje

Vlade Republike Srpske.

Od početka realizacije projekta do 31.07.2012. godine potrošeno je 395.752 USD grant

sredstava Svjetske banke i 1.255.000 USD sredstava sufinansiranja Vlade RS. Preostalo grant

sredstava: 1.304.248 USD, Vlada RS: uloženo sve.

U skladu sa „Ekonomskom politikom RS za 2012. godinu54

“, Vlada RS je nastavila sa

realizacijom svih započetih projekata koji su u toku u oblasti ekologije, a koji će doprinijeti

zaštiti životne sredine, unapređenju energetske efikasnosti, održivom razvoju i uključivanju u

evropske integracije, vodeći računa da u kreiranju i sporvođenju politika zaštite životne

sredine budu uključeni, pored Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju i

Fond za zaštitu životne sredine, lokalne zajednice, privredni subjekti inevladin sektor koji se

bave zaštitom životne sredine.

Vezano za politiku javnih rashoda, Ekonomskom politikom za 2012. godinu planirani su

tekući grantovi za Nacionalne parkove „Sutjeska“ i „Kozara“ u iznosu od 1,4 miliona KM.

Vezano za aktivnosti u toku 2011. godine, sektor ekologije aktivno se uključio u proces

evropskih integracija, kandidujući prioritetne projekte iz oblasti zaštite životne sredine prema

Evropskoj komisiji za dobijanje sredstava iz IPA programa u saradnji sa Fondom za zaštitu

životne sredine:

Primjena projekta „Šumska i planinska zaštićena područja“ koji ima za cilj jačanje

institucionalnih i tehničkih kapaciteta za upravljanje nacionalnim parkovima

„Sutjeska“ i „Kozara“ i šumskim rezervatima „Lom“ – u sastavu šumskog gazdinstva

„Oštrelj–Drinić“ i „Janj“ – u sastavu šumskog gazdinstva „Gorica–Šipovo“, i

uspostavljanje mreže zaštićenih područja nastavljena je i aktivnosti se odvijaju

predviđenom dinamikom. Vlada Republike Srpske donijela je Odluku o prihvatanju

grant sredstava Globalnog fonda za zaštitu životne sredine – GEF u iznosu od 1,7

miliona USD i oko 1,25 miliona USD sredstava koja je sufinansirala Vlada Republike

Srpske;

nastavljene su aktivnosti u implementaciji drugog projekta „Upravljanje čvrstim

otpadom“ u okviru kojeg je u toku izgradnja regionalnih deponija komunalnog otpada

za regije Banja Luka, Zvornik i Prijedor. Sredstva za finansiranje su obezbijeđena iz

kredita Svjetske banke u iznosu od 18 miliona USD, na osnovu čega se vrši

sufinansiranje Vlade Republike Srpske u iznosu od 1,575 miliona USD;

54

„Službeni glasnik RS“, broj 3/12

25

počela je primjena projekta „Opštinski program za upravljanje čvrstim otpadom u

BiH“, koji ima za cilj da olakša razvoj funkcionalnog sistema upravljanja čvrstim

otpadom u Republici Srpskoj radi smanjenja ekoloških i zdravstvenih problema.

Implementacija se odvija na opštinskom nivou i opštinama se pomaže u poboljšanju

ljudskih i tehničkih kapaciteta. U prvoj fazi projekat je orijentisan na opštine koje su

obuhvaćene sistemom zbrinjavanja otpada na regionalnoj deponiji regije Bijeljina, a u

drugoj fazi će biti pružena podrška i opštinama koje gravitiraju drugim regionalnim

deponijama. Ukupna vrijednost projekta za BiH je 10.000.000 evra, od čega 45% za

RS i 55% za FBiH. Doprinos Vlade RS ogleda se u obezbjeđenju resursa za pripremu i

sprovođenje planova za kampanju jačanja javne svijesti;

u okviru projekta „Studije izvodljivosti za izbor regionalnih sanitarnih deponija u

BiH“, započete su aktivnosti na izradi Studija za izbor lokacija i Studija ekonomske

opravdanosti za regije Foča i Gacko. Projekat se finansira sredstvima EU iz IPA

program 2008;

vođena je aktivnost na sprovođenju regionalnog programa „Obrazovanje za održivi

razvoj u osnovnim školama za Zapadni Balkan“, koji je sproveo Regionalni centar za

zaštitu životne sredine, a finansiralo je Ministarstva inostranih poslova Finske;

vođene su aktivnosti na sprovođenju projekta „Projekat zapošljavanja i sigurnog

snabdijevanja energijom korištenjem biomase u regiji Srebrenica“ u okviru kojeg će, u

cilju smanjenja emisije štetnih gasova, u osnovnim školama u opštinama Bratunac,

Milići i Srebrenica biti instalirani kotlovi na biomasu. Projekat se finansira i realizuje

od strane UNDP-a;

u toku je realizacija IPA projekta 2007 – „Implementacija integrisanog sprječavanja i

kontrola zagađenja – IPCC direktiva“. Opšti cilj projekta je jačanje upravnog

kapaciteta institucija uključenih u aktivnosti zaštite životne sredine i osiguranje

implementacije EU zakonodavstva, a u cilju podrške integrisanom pristupu za održivi

razvoj,

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju imenovano je od strane

Vlade RS da sprovodi Okvirnu konvenciju Ujedinjenih nacija o klimatskim

promjenama u ime BiH, nastavilo je aktivnosti na uspostavljanju Ovlaštenog tijela

(Designated National Authority – DNA) u RS i BiH, a u cilju stvaranja

institucionalnog i zakonskog okvira za realizaciju projekata Mehanizma čistog razvoja

(Clean Development Mechanism – CDM);

Vlada RS donijela je Odluku o utvrđivanju kriterijuma za stručnu ocjenu projekata

mehanizma čistog razvoja Kjoto protokola Okvirne konvencije Ujedinjenih nacija o

promjeni klime i Rješenje o imenovanju Tima za poslove Sekretarijata iz RS u

ovlaštenom tijelu BiH;

Zakonom o administrativnim taksama propisane su i utvrđene administrativne takse za

spise i radnje u postupku izdavanja rješenja za upravljanje opasnim i neopasnim

otpadom, dozvola za uvoz, izvoz i transport otpada, dozvola za uvoz supstanci koje se

koriste za punjenje rashladnih uređaja i rješenja za ekološke dozvole;

Pošto je u 2011. godini provedena procedura za izbor grafičkog prikaza „EKO

oznake“ pod sloganom „eko-proizvod“, u 2012. godini biće nastavljene aktivnosti za

dodjelu EKO oznake za proizvode koji su u skladu sa osnovnim ekološkim uslovima i

kriterijumima radi podsticanja izrade, proizvodnje i upotrebe proizvoda sa smanjenim

negativnim uticajima na životnu sredinu;

Federacija BiH

Putem budžeta FBiH, Fonda za zaštitu okoliša FBiH i drugih izvora finansiranja (EU IPA;

GEF; bilateralni aranžmani, krediti Svjetske banke i dr.) na nivou FBiH, kao i putem različitih

26

izvora finansiranja na nivou 10 kantona u FBiH u protekle tri godine u okolišnu infrastrukturu

je uloženo oko cca 76 miliona KM.

U posljednje tri godine su značajno unaprijeđeni okolišni propisi iz oblasti okoliša, kako kroz

izmjene i dopuna postojećih zakona (Zakon o upravljanju otpadom i Zakon o zaštiti zraka),

tako i izradom novih zakona (novi Zakon o zaštiti okoliša i Zakon o zaštiti prirode; Zakon o

zaštiti od buke) uz izradu odgovarajućih provedbenih propisa, a sve u cilju veće transpozicije

u BiH okolišno zakonodavstvo važnijih EU direktiva i regulativa, kao i odredbi važnijih

okolišnih međunarodnih konvencija i protokola, koje je BiH ratificirala. Vrše se odgovarajuće

pripreme za izradu Državne strategije aproksimacije sa akcionim planom za poglavlje 27.

Okoliš, u okviru aktivnosti na realizaciji IPA 2008 projekta „Jačanje BiH institucija nadležnih

za okoliš i priprema za pretpristupne fondove“.

U oblasti voda i vodne infra strukture u posljedne tri godine (2009, 2010. i 2011. godine) u

cilju usklađivanja sa acquis-em koji se odnosi na okoliš su izvršena ulaganja u podršku

politici voda, podršku implementaciji IPPC direktive, pripremu Strategije upravljanja

vodama, pripremu planova upravljanja vodama, pripremu podzakonskih propisa, monitoring

kvaliteta i kvantiteta voda, informacioni sistem voda, aktivnosti vezane za ispunjavanje

obveza BiH po osnovu međunarodnih konvencija, sporazuma i bilateralnih ugovora, te vodnu

ifrastrukturu. U navedenom perodu ukupno je uloženo 26.220.000 EUR. U nastavku se daje

tabelarni pregled ulaganja po izvorima finansiranja, vrste ulaganja i planovi ulaganja za do

2014. godine.

Financijer Naziv projekta

Utrošena

sredstva (EUR)

2009-2011

Planirano (EUR)

2012-2014

Agencija za vodno

područje rijeke Save

Monitoring kvaliteta i kvantiteta voda,

informacioni sistem voda, upravljanje

vodama, priprema planova upravljanja,

izrada pod-zakonskih akata i ispunjavanje

međunarodnih obaveza BiH

4.000.000 3.500.000

Agencija za vodno

područje rijeke Save Infrastruktura za zaštitu od voda 11.500.00 11.700.000

Agencija za vodno

područja Jadranskog

mora

Monitoring kvaliteta i kvantiteta voda,

informacioni sistem voda, upravljanje

vodama, priprema planova upravljanja,

izrada pod-zakonskih akata i ispunjavanje

međunarodnih obaveza BiH

1.300.000 3.400.000

Agencija za vodno

područja Jadranskog

mora

Infrastruktura za zaštitu od voda 1.700.000 2.600.000

Budžet FBiH Kapitalni grant za vodoprivredu-

infrastruktura za zaštitu od voda 780.000 8.700.000

GEF, SIDA, IPA

2010 i Budžet FbiH GEF projekt „Zaštita kvaliteta voda u BiH“ 5.000.000 11.000.000

GEF, Budžet FBiH,

Općine i Industrija

GEF projekt: „Upravljanje rijekama

Neretvom i Trebišnjicom“ 440.000 4.500.000

EU-IPA 2007 Izgradnja odvodnih kolektora za naselje

Živinice 1.500.000

EU-IPA 2008 /

Općina Čitluk

Rekonstrukcija WWTP Čitluk i kanalski

kolektor do Međugorja 2.000.000

EIB, IPF-MW, IPA

2009/2010, Općine

EIB project:

„Water & Sanitation FBiH“ 40.000.000

EBRD, IPA 2010,

IPA 2011, Kanton

Sarajevo

Sanacija i rekonstrukcija kanalizacije i

WWTP Butila- Sarajevo 40.000.000

27

IPA 2010 Izgradnja kanalizacije Ljubuški 2.000.000

IPA 2010, EBRD,

Općina Čapljina

Izgradnja II faze vodovodnog sistema

Dubravska visoravan 6.000.000

IPA 2011 Regulacija r. Bosne u Sarajevskom polju 3.400.000

WB-IDA kredit, GEF

grant

GEF projekt „Inicijativa za poplave i suše u

slivu r. Drine“ 6.000.000

kfw, Općina, Fond za

okoliš

Izgradnja kanalizacije i WWTP za naselje

Bihać (60.000 PE) 12.000.000

EBRD, SIDA,

Općina

Izgradnja kolektora kanalizacije i WWTP za

naselje Cazin 6.000.000

UKUPNO: EUR 26.220.000 162.800.000

Zapadnohercegovačka županija

U Zapadnohercegovačkoj županiji je tek u 2012.godini otvoren poseban račun za prikupljanje

namjenskih sredstava za zaštitu okoliša.

Zeničko-dobojski kanton

Sredstva koja se prikupljaju na nivou Ministarstva za prostorno uređenje, promet i

komunikacije i zaštitu okoline Zeničko-dobojskog kantona su sredstva koja potiču uglavnom

od sredstava prikupljenih pri registraciji motornih vozila.

Donošenjem Uredbe o posebnim naknadama za okoliš koje se plaćaju pri registaciji motornih

vozila55

, sredstva pri registraciji motornih vozila je počeo da prikuplja Fond za zaštitu okoliša

FBiH, a od avgusta 2011.godine 70% prikupljenih sredstava se počelo vraćati kantonima.

Zeničko-dobojski kanton po tom osnovu na godišnjem nivou prikupi oko 1.100.000,00 KM,

od čega 80% transferiše općinama kantona sa čijeg područja su sredstva prikupljena. Općine

taj novac troše uglavnom za komunalnu infrastrukturu, o čemu na kraju godine dostavljaju

izvještaj.

Sredstva u iznosu od 20% (dakle oko 660.000,00 KM) su utrošena za nabavku mobilne

stanice za mjerenje kvaliteta zraka, za projekte nevladinih organizacija i za podizanje svijesti

svih slojeva stanovništva o značaju i važnosti zaštite okoliša.

Planovi za ulaganja u budućnosti vezani su u najvećoj mjeri za sanaciju i zatvaranje

postojećih nesanitarnih deponija po općinama i zbrinjavanje otpada tipa animalnog,

farmaceutskog, elektroničkog itd.

Tuzlanski kanton

U 2011. godini stupio je na snagu provedbeni propis kojim se reguliše naplata sredstava koje

se plaćaju pri registraciji motornih vozila, čime se sredstva koja se prikupe od naplate pri

registraciji vozila uplaćuju na račun Fonda za zaštitu okoliša FBiH.

Članom 25. Zakona o Fondu za zaštitu okoliša Federacije BiH56

definisano je da će sredstva

prikupljena u Fond biti raspoređena između Federacije i kantona u odnosu 30% spram 70%

(Federacija 30% - kantoni 70%).

Takođe krajem 2011. godine stupio je na snagu i provedbeni propis kojim se propisuju vrste

naknada zagađivačima zraka prema vrsti, količini i porijeklu emisije zagađujućih materija,

obveznici plaćanja naknada, kriteriji za obračun naknade i korektivni podsticajni koeficijenti.

S obzirom da je prikupljanje sredstava po ovom provedbenom propisu direktno povezano sa

uspostavljanjem Registra zagađivača i zagađivanjima u FBiH, koji još nije uspostavljen, to se

očekuje u narednom periodu i značajniji priliv sredstava.

55 „Službene novine F BiH“ broj: 14/11 i 26/11 56 “Službene novine FBiH”, broj: 33/03

28

Sredstva za zaštitu okoliša se planiraju i dalje ulagati za realizaciju projekata iz oblasti zaštite

okoliša i unapređenje stanja u oblasti zaštite okoliša, u segmentima zaštite zraka, tla i voda sa

posebnim akcentom na podršku korištenju obnovljivih izvora energije, te očuvanje i dalji

razvoj zaštićenog područja planine Konjuh.

Herceg-bosanska županija

Ministarstvo graditeljstva, obnove, prostornog uređenja i zaštite okoliša Herceg-bosanska

županije, u smislu ulaganja sredstava u životnu sredinu, izdvaja financijska sredstva za

projekte zaštite okoliša i projekte iz oblasti infrastrukture. U zadnje tri godine u svrhu potpore

navedenim projektima izdvojeno je 400.000,00 KM. U tijeku je i izrada Prostornog plana

Herceg-bosanska županije, za što je u proračunu Herceg-bosanska županija planirano

80.000,00 KM.

Hercegovačko-neretvanska županija

Uloženo cca. 300.000,00 KM u održavanje PP Hutovo blato u zadnje 3 godine, dok se

namjerava uložiti i više u narednom razdoblju.

Bosansko-podrinjski kanton

Podaci o uloženim sredstvima u životnu sredinu i ekološku infrastrukturu u posljednje tri

godine nisu dostupni, jer se ulaganje vrši sa više nivoa vlasti. Privredni subjekti ulažu u

monitoring zraka, vode tla, odnosno u okolinsku dokumentaciju. Nije bilo ulaganja u oblast

zbrinjavanja komunalnog otpada. Buduća ulaganja, shodno raspoloživim finansijskim

sredstvima, biće najvećim dijelom usmjerena na zbrinjavanje komunalnog otpada.

Županija posavska

Prema Izvršenjima proračuna u posljednje tri godine Ministarstvo prometa, veza turizma i

zaštite okoliša Županije Posavske izdvojilo je grant za zaštitu okoliša 20.000,00 KM ali Vlada

županije posavske je u 2012. godini izradila projekte, te planira uređenja površinu oko javnih

objekata te uz prometnice na prostoru Županije u iznosu od oko 900.000,00 KM. Osim toga u

posljednje tri godine Vlada Županije Posavske je, preko resornih ministarstava, konstantno

ulagala u uređenje okoliša, te je za te svrhe izdvojeno oko 300.000,00 KM.

Brčko distrikt BiH

U pripremi je donošenje novog Zakona o zaštiti životne sredine BD BiH a u skladu sa

prijedlogom nedavno završenog projekta iz IPA 2007 „Podrška implementaciji IPPC direktive

u BiH“ gdje su predloženi novi zakon o zaštiti životne sredine BD BiH kao i pripadajući

podzakonski akti.

Ulaganja u oblast zaštite životne sredine i poboljšanje ekološke infrastrukture privrednog

subjekta „Bimal“ d.d. Brčko- fabrika jestivog ulja u 2010. godini:

ulaganje u poboljšanje proizvodnog procesa: 66.000 KM

ulaganje u ekološku infrastrukturu: 176.000 KM

8. Pružite detaljan opis (uz kadrovsku popunjenost) tijela uprave (ministarstava,

agencija, itd.) koja su nadležna za donošenje, primjenu i sprovođenje propisa i politike u

oblasti životne sredine, kako na državnom tako i na nižim (npr. regionalnim) nivoima?

Kako su podijeljene odgovornosti za dostizanje ciljeva u različitim sektorima (voda,

otpad, zaštita prirode, šume, itd.) i kako je obezbijeđena koordinacija aktivnosti?

Navedite ukratko sve planove koji imaju za cilj razvijanje i jačanje administrativnih

kapaciteta. Molimo navedite budžetska sredstva dodijeljena administrativnim tijelima,

uključujući i agencije.

29

Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH (MVTEO BiH) su dodijeljene

određene nadležnosti nad zaštitom okoliša na osnovu Zakona o ministarstvima i drugim

tijelima uprave BiH57

, kao što je navedeno u članu 9: „Ministarstvo je nadležno i za

obavljanje poslova i zadataka iz nadležnosti BiH koji se odnose na definiranje politike,

osnovnih principa, koordiniranje djelatnosti i usklađivanje planova entitetskih tijela vlasti i

institucija na međunarodnom planu u područjima poljoprivrede, energetike, zaštita okoliša,

razvoja i korištenja prirodnih resursa“. Jedan od osam sektora u sklopu Ministarstva je Sektor

za prirodne resurse, energetiku i zaštitu okoliša, kojim rukovodi pomoćnik ministra i ima u

svom kabinetu jednog referenta. Sektor se sastoji od šest odsjeka: Odsjek za vodne resurse (4

državna službenika i 1 referent), Odsjek za turizam (5 državnih službenika), Odsjek za

primarnu energiju i politiku (3 državna službenika i 1 referent), Odsjek za sekundarnu

energiju i projekte (3 državna službenika), Odsjek za implementaciju (projekata 6 državnih

službenika i 1 referent) i Odsjek za zaštitu okoliša (8 državnih službenika i 1 referent) koji je

kompletiran u skladu sa postojećim Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji ministarstva.

Ukupan broj zaposlenih u Sektoru za energetiku prirodne resurse i zaštitu okoline je 34. Inače

u Odsjeku za zaštitu okoline obavljaju se poslovi osnovne djelatnosti i to: normativno-pravni,

studijsko-analitički, stručno-operativni i informaciono-dokumentacioni poslovi koji se odnose

na: predlaganje politike, osnovnih principa, koordiniranje djelatnosti i usklađivanje planova

entitetskih tijela vlasti i institucija na međunarodnom planu u području zaštite okoline, a

posebno poslovi, pripreme, predlaganja i koordinacije provođenja razvojne politike,

međunarodne saradnje i programa BiH, zakona, podzakonskih i drugih propisa na nivou BiH,

analitičkog praćenja i izrade stručnih analiza, informacija i mišljenja u oblasti: okolinske

problematike i međunarodne saradnje u provođenju rezolucija i zaključaka svjetske

konferencije o okolini i razvitku (Rio, 1992.), Svjetskog summita o održivom razvitku

(Johannesburg, 2002.), Agende 21, kao i izrade i provođenja vlastitih – bh. programa i

strateških dokumenata i međunarodnih studija iz ove oblasti; međunarodnu suradnju BiH u

oblasti unapređenja i zaštite okoline; koordinacija međunarodnih aktivnosti BiH i vlastitih

programa u oblasti programa tehnološke budućnosti i regionalne saradnje; koordinaciju izrade

strateških dokumenata BiH u oblasti uređenja i razvitka okolinske politike; pripremu za

pristupanje BiH značajnim novim međunarodnim sporazumima (konvencijama i protokolima)

za zaštitu okoline i praćenje procesa njihovog usvajanja i provođenja u BiH; koordinaciju

provođenja međunarodnih sporazuma i ugovora iz oblasti zaštite okoline i djelovanja

entitetskih tijela nadležnih za okolinu u provođenju ovih akata u BiH; koordinaciju

međunarodnih programa i projekata zaštite globalne okoline u BiH; koordinaciju saradnje, u

ime BiH, s organizacijskim tijelima i forumima ovih programa i njihovih finansijskih

fondova; pripremu i koordinaciju izrade zakonske legislative i regulative iz oblasti zaštite

okoline i prirodnih resursa na nivou BiH; saradnju s međunarodnim multilateralnim i

bilateralnim organizacijama u provođenju međunarodnih sporazuma (konvencija i protokola)

u oblasti zaštite okoline; saradnju sa strukturama Evropske unije (Evropska komisija i

Agencija za okolinu) u oblasti razvitka okolinske politike BiH i usklađivanja bh. zakonske

legislative i propisa te standarda u oblasti zaštite okoline sa standardima i propisima Evropske

unije te njihovog provođenja u praksi.

Uprava Bosne i Hercegovine za zaštitu zdravlja bilja je upravna organizacija u sastavu

ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH odgovorna za zdravlje bilja,

proizvodnju i promet sjemena i sadnog materijala, zaštitu novih sorti, promet i upotrebu

fitofarmaceutskih sredstva (FFS) i mineralna gnojiva. Uprava je Odlukom Vijeća ministara

BiH58

imenovana za koordinaciju provedbe Roterdamske konvencije u BiH. U skladu sa

57 „Službeni glasnik BiH“ , broj 5/03 58 „Službeni glasnik BiH“, broj 15/10

30

Odlukom Uprava je odgovorna za: podnošenje Tajništvu odgovora o budućem uvozu

kemikalija na koje se primjenjuje postupak prethodnog pristanka (»PIC postupak«) u skladu

sa člankom 10. Konvencije, prijenos Obaviještenja o izvozu u skladu sa člankom 12.

Konvencije, podnošenje Tajništvu Roterdamske konvencije obavještenja o poduzetim

konačnim regulatornim mjerama u skladu sa članom 5. Konvencije, podnošenje Tajništvu

prijedloga za uključivanje u Aneks III Konvencije jako opasnih formualcija pesticida u skladu

sa člankom 6. Konvencije. Uprava je u svom radu dužna osigurati diseminaciju informacija

koje se tiču odredbi Konvencije prema nadležnim organima kao i prema drugim

zainteresiranim stranama kao što su uvoznici, izvoznici i nadležne inspekcijske službe i

carinska služba. Uprava je odgovorna za provođenje Zakona o fitofarmaceutskim sredstvima

BiH59

kojim se uređuje registracija, promet i nadzor stavljanja u promet aktivnih tvari i FFS.

Uprava ukupno ima 20 zaposlenih a Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji

Uprave BiH za zaštitu zdravlja bilja predviđeno je ukupno 40 zaposlenih. Budžet Uprave za

2012 godinu iznosi 1.216.000,00 KM.

Odlukom Vijeća ministara 18. decembra 2000. godine utemeljen je Ured za veterinarstvo

Bosne i Hercegovine (UZV BiH). Ovaj državni organ pod direktnom je nadležnošću

Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH. Provedbu zakonom propisanih

nadležnosti Ured za veterinarstvo obavlja harmonizirano i u skladu s operativnim

aktivnostima entitetskih veterinarskih službi.

Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine je samostalna upravna organizacija

osnovana Odlukom Vijeća ministara BiH60

, autoritet za sigurnost i kvalitet hrane, primjenu

međunarodnih konvencija i međunarodnih sporazuma iz područja sigurnosti hrane i hrane za

životinje obavezujućih za BiH. Na osnovu Zakona o hrani61

Agencija je nadležna za analizu

rizika (procjenu, upravljanje i obavještavanje o riziku), iniciranje, pripremu, izradu i

predlaganje propisa o hrani, kao i drugih zadataka iz njenog djelokruga rada. Agencija,

shodno odredbama Zakona, obavlja sljedeće djelatnosti:

1) Pruža naučne savjete, te naučnu i tehničku pomoć zakonodavstvu i politici Bosne i

Hercegovine u svim područjima koja imaju direktan ili indirektan utjecaj na sigurnost hrane i

hrane za životinje. Agencija daje nezavisne podatke o svim pitanjima u okviru tih područja i

prenosi podatke o rizicima.

2) Predstavlja kontakt tačku za aktivnosti u komisiji Codex Alimentarius, RASFF

sistemu i WHO/FAO INFOSAN mreži.

3) Doprinosi visokom nivou zaštite života i zdravlja ljudi, te u tom smislu, vodi računa o

zdravlju i dobrobiti životinja, zdravlju bilja i okoline, na području Bosne i Hercegovine.

4) Prikuplja i analizira podatke kako bi se omogućilo karakteriziranje i praćenje rizika

koji imaju direktan ili indirektan utjecaj na sigurnost hrane i hrane za životinje.

5) Zadaci Agencije obuhvataju i pružanje:

a) Naučnih savjeta, naučne i tehničke pomoći vezano uz ljudsku ishranu u vezi sa

zakonodavstvom Bosne i Hercegovine, kao i pomoći u komunikaciji vezano za pitanja ishrane

u okviru programa zdravstvene zaštite u Bosni i Hercegovini;

b) Naučnih mišljenja o drugim pitanjima vezanim uz zdravlje i dobrobit životinja i

zdravlje bilja;

c) Naučnih mišljenja o proizvodima, uključujući hranu i hranu za životinje, vezano uz

genetski modificirane organizme.

59 „Službeni glasnik BiH” broj 49/04 60 „Službeni glasnik BiH“, broj 22/05 61 „Službeni glasnik BiH“, broj 50/04

31

6) Agencija je dužna pružati naučna mišljenja koja će služiti kao naučna osnova za izradu

i usvajanje mjera Vijeća ministara, koje su u okviru djelatnosti Agencije.

7) Agencija je dužna obavljati svoje zadatke u uslovima koji će joj omogućiti da bude

referentna tačka zahvaljujući svojoj nezavisnosti, naučnom i tehničkom kvalitetu mišljenja

koja daje i informacija koje prosljeđuje, transparentnosti svojih procedura i metoda rada i

pažnji koju posvećuje provođenju povjerenih joj zadataka.

8) Agencija je dužna djelovati u uskoj saradnji sa nadležnim organima, koji su obavezni,

unutar svojih nadležnosti, osigurati ispunjenje zadataka Agencije.

9) Agencija i nadležni organi sarađuju u unapređivanju efektivne povezanosti između

funkcija procjene rizika, upravljanja rizikom i objave rizika.

Pored navedenog, Zakonom su definisani zadaci Agencije, i to:

a) Pruža nadležnim organima najbolja naučna mišljenja u svim predmetima utvrđenim

zakonodavstvom i o svim bitnim pitanjima u okviru svojih djelatnosti;

b) Unapređuje i koordinira razvoj jedinstvenih metodologija ocjenjivanja rizika u

područjima u okviru svoje djelatnosti;

c) Inicira, priprema i organizira izradu provedbenih propisa iz Zakona;

d) Pruža naučnu i tehničku podršku nadležnim organima u područjima u okviru svoje

djelatnosti i kad se to od nje zatraži, u tumačenju i razmatranju mišljenja ocjene rizika;

e) Stavlja na raspolaganje naučne studije u okviru svojih djelatnosti;

f) Traži, prikuplja, uspoređuje, analizira i sumira naučne i tehničke podatke u područjima

u okviru svoje djelatnosti;

g) Preduzima mjere kojima se utvrđuju i karakteriziraju rizici koji se pojavljuju u

područjima u okviru svoje djelatnosti;

h) Uspostavlja sistem i mreže organizacija koje djeluju u okviru njene djelatnosti i

odgovara za njihovo djelovanje;

i) Pruža naučnu i tehničku pomoć u postupcima upravljanja kriznim stanjima koje

provode nadležni organi vezano uz sigurnost hrane i hrane za životinje;

j) Osigurava da javna tijela i zainteresovane strane hitno dobiju pouzdane, objektivne i

opsežne podatke u okviru djelatnosti Agencije;

k) Izražava samostalno vlastite zaključke i usmjerenja u pitanjima u okviru svoje

nadležnosti.

Agencija takođe obavlja i druge poslove utvrđene Zakonom i drugim propisima. Sastoji se od

četiri Sektora: Sektor analize rizika (sa osam Odsjeka: Odsjek za sigurnost hrane, Odsjek za

sigurnost proizvodnje, Odsjek za patogene mikroorganizme, Odsjek za saradnju sa Codex

Alimentarius komisijom, Odsjek za hemijske supstance, Odsjek za vodu i piće, Odsjek za

razvoj i saradnju sa laboratorijama; Odsjek za deklarisanje-etiketiranje), Sektor upravljanja

krizom i hitnim slučajevima (u sastavu je Odsjek za saradnju sa međunarodnim projektnim

organizacijama), Sektor službene kontrole, sljedivosti, upravljanja rizikom i obavještavanja o

riziku i Sektor zajedničkih službi. Ukupan broj zaposlenih: 38 (31 državni službenik, 7

zaposlenika). Struktura kadra: doktori veterine, doktori medicine, inženjeri poljoprivrede i

tehnologije, biolozi, ekonomisti i pravnici, od čega tri doktora nauka iz oblasti veterinarstva,

medicine i poljoprivrede (u naučno-nastavnom zvanju zvanju docenta) i osam magistara

nauka. Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Agencije

predviđeno je ukupno 49 zaposlenih. Agencija je ostvarila dobru saradnju na domaćem

(nadležne institucije, laboratorije za kontrolu hrane, nadležni inspekcijski organi i dr.) i

međunarodnom nivou (European Food Safety Agency; World Health Organization; Food

Agriculture Organization; Codex Alimentarius; DG SANCO) koja se odvija kroz izradu

propisa, prikupljanje i analizu podataka u cilju karakteriziranja i praćenja rizika, koordinira i

unapređuje razvoj jedinstvenih metodologija ocjena rizika, procjenu rizika, pruža naučnu i

32

tehničku pomoć u postupcima upravljanja kriznim stanjima koje provode nadležni organi

vezano za sigurnost hrane.

Budžetska sredstva Agencije za 2012 godinu iznose 1.707.000,00 KM.

Republika Srpska

Poslovi iz oblasti zaštite životne sredine shodno Zakonu o republičkoj upravi62

spadaju u

djelokrug rada više organa uprave Republike Srpske:

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS

U nadležnosti Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, a vezano za

oblast životne sredine nalaze se poslovi koje se obavljaju u okviru: Resora za urbanizam i

prostorno planiranje, Resora za građevinarstvo, Resora za zaštitu životne sredine i Resora za

koordinacuju projekata i razvoj.

a) Resor za urbanizam i prostorno planiranje obavlja poslove u oblasti urbanizma i

prostornog planiranja i druge stručne poslove koji se odnose na integralno

planiranje i uređenje prostora, primjena Prostornog plana RS, upravni nadzor,

revizija i davanje saglasnosti na prostorne planove jedinica lokalne samouprave i

posebnih područja, na urbanističke i regulacione planove, reviziju prostorno-

planske dokumentacije, razvojne programe i investiciono-tehničku dokumentaciju

od posebnog interesa za RS urbanističko planiranje, uspostavljanje jedinstvene

centralne baze podataka o prostoru RS i sl. U okviru resora sistematizovano je 10

radnih mjesta sa 10 izvršioca, trenutno je zaposleno 8 službenika.

b) Resor za građevinarstvo obavljaju poslova ispitivanja i stručnog osposobljavanja,

građenje i poslovi u vezi sa uređenjem građevinskog zemljišta, proizvodnjom

građevinskog materijala, razvojem i uslugama u oblasti građevinarstva,

stambenom izgradnjom i njenim finansiranjem, stambenim odnosima, sticanjem

svojine nad stambenim zgradama i stanovima u zajedničkoj svojini, poslovi vezani

za održavanje i upravljanje zgradama i zajedničkim dijelovima zgrada i drugi

poslovi iz stambeno-komunalne djelatnosti, uspostavljanje i vođenje jedinstvene

centralne baze podataka o izdatim ovlaštenjima za oblast građenja i sl.. U okviru

resora sistematizovano je 10 radnih mjesta sa 10 izvršioca, trenutno je zaposleno

8 službenika.

c) Resor za zaštitu životne sredine koji obavlja poslove integralne zaštite i

unapređenja zaštite životne sredine, istraživanje, planiranje i upravljanje kroz

mjere zaštite životne sredine, zaštita prirodnih resursa, te prirodnog i kulturnog

nasljeđa, učešće u izradi i realizaciji programskih akata na domaćem i

međunarodnom nivou iz oblasti zaštite životne sredine, ostvarivanje i koordinacija

stručne saradnje i razmjena iskustava sameđunarodnim idomaćim organima i

organizacijama i nevladinim organizacijama u oblasti zaštite životne sredine,

učešće u realizaciji projekata finansiranih od strane međunarodnih finansijskih

organizacija u oblasti zaštite životne sredine, i zrada zakonskih i podzakonskih

akata iz oblasti zaštite životne sredine i sl.. U okviru resora sistematizovano je 12

radnih mjesta sa 12 izvršioca, trenutno je zaposleno 10 službenika.

d) Resor za koordinacuju projekata i razvoj ostvaruje učešće u procesima evropskih

integracija kroz projekte i programe finansiranja u oblasti prostornog planiranja,

građevinarstva i ekologije, studijsko-analitički poslovi iz oblasti koordinacije

62 "Službeni glasnik RS", broj: 118/08, 11/09, 74/10 i 24/12

33

projekata i razvoja, poslovi nabavki u toku realizacije projekata, finansijski

poslovi, tehnički poslovi nadzora i kontrole u toku realizacije projekata i sl.. U

okviru resora sistematizovano je 7 izvršioca, od toga je 6 zaposlenih.

Ukupan broj zaposlenih iznosi 32.

Organizaciona shema Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS:

Budžet ministarstva za prostorno uređenje, gradjevinarstvo i ekologiju RS, ne uzimajući u

obzir budžet fonda, za 2012. godinu iznosi 3.936.000 KM.

Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost RS obavlja poslove u vezi sa

prikupljanjem sredstava, kao i finansiranjem pripreme, sprovođenja i razvoja programa,

projekata i sličnih aktivnosti u oblasti očuvanja, održivog korišćenja, zaštite i unapređivanja

životne sredine, te u oblasti energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije, a

naročito, stručne i druge poslove u vezi sa pribavljanjem, upravljanjem i korišćenjem

sredstava Fonda, iniciranje, finansiranje, posredovanje i kontrolu realizacije projekata iz

1.KABINET

MINISTRA

MINISTAR

INTERNI

REVIZOR

1.1.Šef kabineta 1

1.2.Savjetnik

ministra

1

1

1.3. Službenik za

odnose sa

javnošću

1

1.4.Viši str.sar.za

koordin. evropskih

integracija

1

1.5.Sekretar-

Koordinator

ministra

1

1.6. Vozač 1

2. RESOR ZA URBANIZAM

I PROSTORNO

PLANIRANJE

3. RESOR ZA

GRAĐEVINARSTVO

4. RESOR ZA ZAŠTITU

ŽIVOTNE SREDINE

5.RESOR ZA kOORDINACIJU

PROJEKATA I RAZVOJ

6.SEKRETARIJAT

MINISTARSTVA

2.1. Pomoćnik ministra 1

3.1.Pomoćnik ministra 1 4.1. Pomoćnik ministra 1 5.1. Pomoćnik ministra 1

6.1.Sekretar

ministarstva

1

2.2.Stručni savjetnik za

urb. i prostorno planiranje 1

3.2.Stručni savjetnik za

građevinarstvo 1 4.2.Stručni savjetnik za

zaštitu životne sredine 1 5.2.Stručni savjetnik 1 6.2.Viši str. sar. za

pravnei kadrov. posl.

1

2.3.Viši str.sar. za urban. i

prostorno planiranje 2

3.3.Viši str.sar. za

normativno-prav. poslove 1 4.3.Viši str. sar. za

zaštitu prirode 1 5.3.Viši. saradnik. za fin.

praćenje projekata 1 6.3. Viši str. sar. za

rad kom. za stručne

ispite

1


upravno- nadzorne poslove 1

1

3.4.Viši str.sar. za upravno-

nadzorne posl. u

st.kom.dje

1 4.4. Viši str. sar. za klim.

promjene i ozon 1 5.4. Viši.str.sar. za

tehničke poslove 1 6.4.Saradnik za

adminis.tehničke

poslove

2

2.5. Viši str.sara. za

upravno- pravne poslove 1

3.5.Viši str. saradnik za

poslove građenja 1 4.5. Viši str.sar. za normat.

prav. posl. vođ. upr.post. 1 5.5.Viši saradnik za

poslove nabavki 1 6.1.1.ODJELJENJE

ZA EKON. FINANS.

I OPŠTE POSL.

2.6.Viši str.sar. za uspp.

jedinstv. inf. sistema o

prostoru

1


pravne posl.u

obl.građenja

1

1

4.6. Viši str. sar. za ekolo.

dozvole i zaštitu voda

1 5.6. Viši saradn. za

finans.

poslove u projektima

2 6.1.2.Načelnik odjelj.

za ekon. Fin.i opšte

posl

1

2.7.Viši str. saradnik za

GIS sistem

1


nadzor. posl. u

ob.građenja

1 4.7.Viši str. sar. za ekol.

dozvole i zašt. zemljiš.

1 5.7.Viši sar za pripremu i

koordinaciju

projojekata

1 6.1.3.Viši saradnik.

za fin. poslove i javne

nab.

1

2.8. Viši str.sar. za registar

zagađivača u GIS sistemu 1


upotrebne.

Dozvole obj. i građ.

zemljišt.

1 4.8. Viši str. sar. za

zaštitu vazduha 1 6.1.4. Viši str sar. za

norm. pravne i opšte

posl.

1

3.9.Službenik za analitit.

inform.posl. u obl.

građenja

1 4.9. Viši str. sar. za uprav.

komunalnim otpadom 1 6.1.5.Saradnik za

administrat. poslove 1

4.10. Viši str.sar. za uprav.

opasnim i neopa.

otpadom

1 6.1.6.Operater 2

4.11.Viši str.sar. za zašt.

podr. i prirodne resurse

1 6.1.7.Saradnik za

pomoć.tehničke

poslove

1

4.12. Viši str. sar. za

zašt. životne sredine 1 6.1.8.Vozač 2

34

djelokruga rada Fonda, posredovanje u vezi sa finansiranjem zaštite životne sredine,

energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije iz sredstava međunarodnih organizacija,

finansijskih institucija i tijela, kao i stranih pravnih i fizičkih lica, kontinuirano praćenje

programa, projekata i ostalih aktivnosti kroz mjerljive efekte zaštite životne sredine, količinu

ušteđene energije i novca, i smanjenje emisije zagađivača, vođenje odvojenih baza podataka o

programima, projektima i sličnim aktivnostima iz područja zaštite životne sredine, energetske

efikasnosti i obnovljivih izvora energije, te o potrebnim i raspoloživim finansijskim

sredstvima za njihovo ostvarivanje i sl. Fond obezbjeđuje finansijsku podršku za ostvarivanje

ciljeva i načela zaštite životne sredine i unapređenja energetske efikasnosti, definisanih u

republičkim strateškim dokumentima i lokalnim ekološkim akcionim planovima jedinica

lokalne samouprave, radi podizanja kvaliteta sistemskog i cjelovitog očuvanja životne

sredine, očuvanja prirodnih zajednica i racionalnog korišćenja prirodnih dobara i energije, kao

osnovnih uslova održivog razvoja, te ostvarivanja prava čovjeka na zdravu životnu sredinu.

Sredstva Fonda koriste se za finansiranje zaštite životne sredine, energetske efikasnosti i

obnovljivih izvora energije, u skladu sa zakonom, statutom, programom rada Fonda, kao i

strateškim dokumentima RS.

Budžet Fonda iznosi 1 794.000,00 KM za 2012. godinu.

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS

U nadležnosti Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS, poslovi se obavljaju

u okviru: Resora za poljoprivredu i ruralni razvoj, Resora za veterinarstvo, Resora šumarstva

i lovstva Resor za vodoprivredu.

a) Resor za poljoprivredu i ruralni razvoj obavlja aktivnosti iz oblasti zemljišne politike,

zaštite uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta, agroekologije, zaštite i unapređenja

zdravlja bilja od štetnih organizama, sprečavanja unošenja i širenja karantinski i ekonomski

štetnih organizama, izdavanje rješenja i saglasnosti iz oblasti zaštite zdravlja bilja, registracije

sredstava za zaštitu i ishranu bilja, izdavanje dozvola za uvoz, proizvodnju i promet sredstava

za zaštitu bilja, kontrolu proizvodnje bilja, sjemena i sadnog materijala, izdavanje dozvola za

uvoz, proizvodnju i promet bilja, sjemena i sadnog materijala, sortne liste, sredstava za

ishranu bilja kao i druge poslove određene zakonom. U okviru ovog resora nalazi se:

odjeljenje za biljnu proizvodnju i fitosanitanu oblast (4 zaposlena izvršioca od 6

sistematizovanih), odjeljenje za agrarne resurse (4 zaposlena izvršioca od 6 sistematizovanih)

i odjeljenje za ruralni razvoj (1 zaposlen izvršilac od 1 sistematizovan).

b) Resor za veterinarstvo obavlja poslove koji se odnose na: organizovanje zdravstvene

zaštite životinja i obavljanje veterinarske djelatnosti, otklanjanje, sprečavanje pojave,

suzbijanje i iskorjenjivanje zaraznih bolesti životinja, sprečavanje bolesti koje su zajedničke

za ljude i životinje, reprodukcija životinja, primjena zaoohigijenskih i tehnoloških mjera u

uzgoju životinja i stočarskoj proizvodnji i zaštiti čovjekove okoline u oblasti uzgoja i prometa

životinja, proizvodnje i prometa proizvoda, sirovina i otpadaka životinjskog projekla i stočne

hrane. Broj zaposlenih je: 2 izvršioca u veterinarskoj epidemiologiji i 3 zaposlena u okviru

veterinarske legislative. U okviru ovog resora nalazi se i odjeljenje za unos podataka

obilježenih životinja kao unutrašnja organizaciona jedinica u kojem se nalazi 9 zaposlenih.

c) Resor šumarstva i lovstva obavlja poslove koji se odnose na utvrđivanje i sprovođenje

razvojne politiku u oblasti šumarstva i lovstva, upravljanje i gazdovanje šumskim i lovnim

resursima, unaprjeđenje i korišćenje šuma i divljači, sprovođenje mjera zaštite šuma i divljači,

izradu strateških dokumenata, planova i programa za upravljanje i gazdovanje šumama i

lovištima. U reosoru je sistematizovano 8 radnih mjesta, a zaposleno je 6 izvršilaca.

35

d) Resor za vodoprivredu obavlja poslove uspostavljanja i vođenja Informacionog

sistema voda (GIS), vođenje registara, pripremu strategija, programa, kao i praćenje i

koordinaciju rada drugih organizacija uprave iz oblasti voda. U resoru je zaposleno 3

službenika od 7 sistematizovanih.

Ukupan broj zaposlenih iznosi u ministartsvu je 70 izvršilaca.

U okviru ministarstva kao upravne organizacije posluju: Agencija za vode oblasnog riječnog

sliva Save, Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Trebišnjice, Republički

hidrometeorološki zavod Republike Srpske i Agencija za šume RS

Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Save i Agencija za vode oblasnog riječnog sliva

Trebišnjice nadležne su za realizaciju zadataka iz obalsti sektora voda, organizuju

prikupljanje, upravljanje i raspodjelu podataka o vodnim resursima; organizuju praćenje

stanja i korišćenje voda – monitoring, hidrološko stanje, kvalitativno stanje, ekološko stanje,

se stanje podzemnih voda; priprema planove upravljanja riječnim slivovima za svoj oblasni

riječni sliv; pripremaju planove, elaborate i projekte za sprečavanje i smanjenje štetnih uticaja

na vode; preduzimaju hitne mjere na sprečavanju ili smanjenju uticaja štetnih pojava na vode;

izdavanje vodopravnih akata i sl. U Agenciji za vode oblasnog riječnog sliva Save ima 35

sistematizovanih radnih mjesta, a broj izvršilaca jeste 38. U Agenciji oblasnog riječnog sliva

Trebišnjice je sistematizovano 19 radnih mjesta, od kojih je popunjeno 5.

Republički hidrometeorološki zavod RS obavlja poslove koordinacija aktivnosti iz oblasti

zaštite životne sredine sa Ministartvom za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologij u RS

vrši se putem resornog Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Savjetodavnog

vijeća za zaštitu životne sredine RS čiji je član direktor Zavoda. Pravilnikom o unutrašnjoj

organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Republičkom hidrometeorološkom zavodu

osnovna djelatnost je podijeljena u tri sektora: Sektor za meteorologiju, Sektor za hidrologiju i

ekologiju, Sektor za seizmologiju. Ukupan broj sistematizovanih radnih mjesta u Zavodu je

78 od čega je zaposleno 63 izvršioca. Unutar Sektora za hidrologiju i ekologiju, obrazovana je

niža organizaciona jedinica Odjeljenje za ekologiju-životnu sredinu koje ima 5

sistematizovanih radnih mjesta, od kojih je trenutno popunjeno sa 4 izvršioca.

Agencija za šume RS koja obavlja poslove koji se odnose na izradu šumskoprivrednih

osnova, dugoročnog programa gazdovanja područjem krša, programa korišćenja ostalih

šumskih proizvoda, praćenje sprovođenja planskih dokumenata, vođenje njihovog registra,

obezbjeđenje sprovođenja inventure šuma na velikim površinama, vođenje evidencija i

katastra šuma, praćenje zdravstvenog stanja šuma, stručnu koordinaciju poslova koji su u vezi

sa privatnim šumama i mjere podrške vlasnicima šuma u privatnoj svojini, vršenje opštih

regionalnih šumsko-razvojnih i lovnih planiranja, implementacija standarda i transfera znanja

u šumasrstvu, promociju interesnih grupa u procesu planiranja i održivog gazdovanja

šumskim resursima svih oblika svojine i sl. U Agenciji za šume su sistematizovana 33 radna

mjesta, od kojih je popunjeno 13.

36

Organizaciona šema Agencije za šume RS

Direktor

Sektor za upravljanje i gazdovanje šumama

-Pomoćnik direktora -

Sektor za ekonomske, pravne i opšte poslove

-Pomoćnik direktora-

Odjeljenje za planiranje, monitoring i

gazdovanje šumama

-Načelnik odjeljenja Odjeljenje za razvoj i informatiku-

Načelnik odjeljenja-

Odjeljenje za finansijsko –

računovodstvene poslove

-Načelnik odjeljenja-

Odjeljenje za pravne,

kadrovske i opšte poslove

-Načelnik odjeljenja -

Viši stručni saradnik za

šumskoprivredne osnove i

druge dugoročne planove

VSS za šumsku infrastrukturu i

korišćenje šumskih resursa

VSS za uzgoj šuma i lovstvo

VSS za teenski monitoring

šuma

Referent za katastar i

administrativno – tehničke

poslove

Izvještajno

prognozna

služba IPS

-Rukovodilac-

-

VSS IPS –a

za područje

Mrkonjić Grada

VSS IPS –a

za područje

Vlasenice

VSS IPS –a

za područje

Foče

Područna jedinica

Mrkonjić Grad

VSS za terenski

monitoring šuma

Područna jedinica

Vlasenica

VSS za terenski

monitoring šuma

Područna jedinica

Foča

VSS za terenski

monitoring šuma

VSS za normativno

pravne poslove

Referent za prijem i

otpremu pošte (arhivar)

Tehnički sekretar

Direktora

Kurir - Domar

Vozač

Referent za budžet i

likvidaturu

Referent javne nabavke

Glavni knjigovođa

Knigovođa i konter

Blagajnik

VSS za odnose sa

vlasnicima šuma.

razvoj,

preduzetništvo i

propagandni rad

-

VSS za

implementaciju

razvojnih projekata

i razvojni rad

Službenik za

informacione

tehnologije

Referent za

informatiku i

administrativno -

tehničke poslove

37

Budžet ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS, ne uzimajući u obzir

budžete agencija i zavoda, za 2012. godinu iznosi 9.051.000 KM.

Budžet Agencije za vode oblasnog riječnog sliva Save za 2012.godinu iznosi 7.500.000 KM,

a budžet Agencije za vode oblasnog riječnog sliva Trebišnjice 740.000 KM.

Budžet Republički hidrometeorološki zavoda za 2012.godinu iznosi 1.298.550 KM.

Organizaciona šema Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS data je u

nastavku:

38

Jedinica za internu reviziju

1. Rukovodilac jedinice 1 2. Int.revizor za procese i sisteme Minista. 1 3.Int.revizor za procese i sisteme upravnih org. u sastavu Ministarstva 1

RESOR ZA POLJOPRIVREDU I RURALNI RAZVOJ

Pomoćnik ministra 1

RESOR ZA PREHRAM.IND.STOČ. HRANE 1 IND. PIĆA


1. Viši str. sar. za mlinsko.pek.industr. 1 2. Viši str. sar. za ind.prer.voća i povrća 1 3. Viši str. sar. za za ind. alk. i bez. pića sokova, napitaka i flaširane vode 1 4. Viši str. sar. za ind.šećera i konditorskih proizv. 1 5. Viši str. sar. za duvansku ind. i proizv. organske hrane 1

RESOR ZA VETERINARSTVO


1. Viši str. sar. za veterinarsku epidemiologiju 2 2. Viši str. sar. za veterinarsku legislativu 2

Odjeljenje za poljoprivr. politiku i medunarodnu saradnju

1. Nacelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za EU integracije 1 3. Viši str. sar. za prać.i ocj. u poljopriv. 1 4. Viši str. sar. za analizu i planiranje 1 5. Viši str. sar. za fin.procedure i akredit. 1 6. Viši saradnik za inf. sisteme i komunikaciju 1

Odjeljenje za stočarsku proizvodnju

1. Nacelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za planiranje i razvoj stočarske proizvodnje 4

Odjeljenje za biljnu proizvodnju i fitosanitarnu oblast 1. Nacelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za zaštitu zdravlja i ishranu biljaka 2 3. Viši str. sar. za voćarstvo, vinogradarstvo i rasadničarstvo 1 4. Viši str. sar. za ratarstvo, povrtlarstvo i sjemenarstvo 2

RESOR ZA ŠUMARSTVO I LOVSTVO Pomoćnik ministra 1

1. Viši str. sar. za uređivanje i iskorištav. šuma 1 2. Viši str. sar. za privatne šume 1 3. Viši str. sar. za inventuru šuma 1 4.Viši str. sar. za ekonomiku u šumarst. 1 5. Viši str. sar. za uzgoj i zaštitu šume 1 6. Viši str. sar. za prirodna naslijeđa 1 7.Viši str. sar. za lovstvo 1

Odjeljenje za ruralni razvoj 1. Nacelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za konkurentnost i održivi razvoj 1 3. Viši str. sar. za agroekonomiju i agrarni turizam 1 4. Viši str. sar. za infrastrukturu i diverzifikaciju 1 5.Viši str. sar. za savjetodavstvo i zadrugarstvo 1

RESOR ZA VODOPRIVREDU


1. Str. savjetnik za upravljanje i razvoj u oblasti voda 1

Odjeljenje za upravljanje razvoj i planiranje u oblasti voda 1. Načelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za upotr. i korištenje voda 1 3. Viši str. sar. za zaštitu voda 1 4. Viši str. sar. za uređenje vodotoka i zaštitu voda i suše 1 5. Viši saradnik za informacione sisteme 1

Odjeljenje za agrarne resurse

1. Nacelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za upravljanje poljoprivrednim zemljištem 2 3. Viši str. sar. za zaštitu poljoprivrednog zemljišta 1 4. Viši str. sar. za zemljišno-informacioni sistem 1 5. Viši str. sar. za registre u poljoprivredi 1

Ministar 1 Savjetnik Ministra 1

SEKRETARIJAT MINISTARSTVA

Sekretar Ministarstva 1

Odjeljenje za unos podataka obilježenih životinja

1. Načelnik odjeljenja 1 2. Operater 6

Odjeljenje za pravne, kadrovske i opšte poslove

1. Načelnik odjeljenja 1 2. Viši str. sar. za normativno-pravne posl. u oblasti polj.i rur. razv. 2 3. Viši str. sar. za normativno-pravne posl. u oblasti šumarstva i lovstva 1 4. Viši str. sar. za normativno-pravne posl. u oblasti vodoprivrede 1 5. Viši str. sar. za kadrovske i personalne poslove 1 6. Viši str. sar. za pravne poslove 1 7. Službenik za odnose sa javnošću 1 8. Viši saradnik za informatičke poslove 1 9. Saradnik za admin.-tehničke poslove 2 10. Sekretar-koordinator ministra 1 11. Operater 2 12. Vozač 3 13. Kurir 1 14. Saradnik za teh. posl. i arhivu 1

Odjeljenje za financijsko-računovods poslove

1. Načelnik odjeljenja 1 2. Viši saradnik za računovodstvene posl. 1 3. Saradnik za praćenje kreditnih sredstava 1 4. Saradnik za knjig. poslove i fin.ope. 2 5. Saradnik za blagajničke poslove 1

39

Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva RS

Poslovi iz nadležnosti ministarstva obavljaju se u okviru: Resora za elektroenergetiku, Resora

za energente, Resora za industriju, Resora za razvoj malih i srednjih preduzeća i

preduzetništva, Resora za rudarstvo i geologiju i Resora za pravne poslove i EU integracije.

a) Resor za elektroenergetiku i Resor za energente obavljaju poslove koji se odnose na

strateški razvoj i unapređenje oblasti elektroenergetike i energenata, strateško

planiranje i usklađivanje razvoja elektroenergetskih sektora, stvaranje regulatornih i

podsticajnih uslova za proizvodnju i nabavku energenata, proizvodnju i korišćenje

energenata iz obnovljivih izvora energije, racionalnu upotrebu energije i energenata i

energetsku efikasnost i sl.

b) Resor za industriju i Resor za razvoj malih i srednjih preduzeća i preduzetništva

obavljaju poslove koji se odnose na strateško upravljanje industrijskim razvojem i

malih i srednjih preduzeća i preduzetništva; kreiranja i sprovođenja mjera i programa

unapređenja konkurentnosti i održivog industrijskog razvoja i poslovanja malih i

srednjih preduzeća i preduzetništva i sl.

U sastavu ministarstva, kao upravne organizacije posluju Republički zavod za geološka

istraživanja i Republički zavod za standardizaciju i metrologiju.

Republički zavod za geološka istraživanja obavlja poslove koji se odnose na geološka

istraživanja, izradu geoloških karata različitih profila i namjena, izrada srednjoročnih i

dugoročnih prognoza geoloških istraživanja i projekata i studija ekonomske opravdanosti za

davanje koncesija na geološka istraživanja i uspostavljanje geološkog informacionog sistema

u RS. U okviru zavoda nalaze se sledeće organizacione jedinice: Odsjek za geološka

istraživanja, Odsjek za geološki informacioni sistem i Centralni geološki arhiv RS.

U ministarstvu je ukupno zaposleno 66 službenika.

U Republičkom zavodu za geološka istraživanja zaposleno je 11 izvršilaca, a u Republičkom

zavodu za standardizaciju i metrologiju 8 izvršilaca.

Budžet ministarstva, ne uzimajući u obzir budžete zavoda, za 2012. godinu iznosi

23.228.000,00 KM.

Budžet Republičkog zavoda za geološka istraživanja RS za 2012. godinu iznosi 664.000,00

KM.

Budžet Republičkog zavoda za standardizaciju i metrologiju za 2012. godinu iznosi 379.000

KM.

40

Organizaciona šema Ministarstva industrije, energetike i rudarstva RS

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS Poslovi iz nadležnosti ovog ministarstva obavljaju se o okviru: Resora za zdravstvenu zaštitu,

Resora za farmaciju Resora za planiranje i finansiranje, Resora za javno zdravstvo,

međunarodne odnose i evropske integracije i Resora za socijalnu, porodičnu i dječiju zaštitu.

1) Resor za zdravstvenu zaštitu obavlja poslove provođenja zdravstvenih politika, strategija,

programa i projekata, u cilju uspješnog ostvarivanja i provođenja zdravstvene zaštite u RS i

unapređenja zdravlja stanovništva, organizuje stručni nadzor nad radom zdravstvenih

ustanova, unapređuje sistem kvaliteta zdravstvene zaštite, prati zdravstvene tehnologije i

tehnologije upravljanja medicinskim otpadom. Unutrašnje organizacione jedinice su: Odsjek

za primarnu zdravstvenu zaštitu, Odsjek za bolničku zdravstvenu zaštitu i Odsjek za

normativno-pravne poslove.

2) Resor za farmaciju, obavlja poslove iz oblasti farmacije i hemikalija, korištenja lijekova i

medicinskih sredstava u zdravstvenoj zaštiti na svim nivoima, koordinira aktivnosti u vezi

korištenja hemikalija u RS, provođenja međunarodnih sporazuma o saradnji i koordinaciji u

oblasti farmacije i hemikalija, vođenje registra subjekata iz oblasti farmacije i hemikalija,

korištenja lijekova, ostvaruje saradnju sa zdravstvenim ustanovama, organima i institucijama

RS, FBiH, BiH i drugih zemalja. Unutrašnje organizacione jedinice su: Odsjek za hemikalije i

Odsjek za farmaciju, a sistematizovano je 8 izvršilaca. U Odsjeku za hemikalije zaposlena su

2 viša stručna saradnika za hemikalije, od ukupno 3 sistematizovana radna mjesta.

3) Resor za planiranje i finansiranje obavlja poslove u vezi finansiranja zdravstvene zaštite za

Republiku Srpsku, utvrđivanja prioriteta finansiranja zdravstvene zaštite, ukupnih finansijskih

sredstava za sve nivoe zdravstvene zaštite i sl.; Resor za javno zdravstvo, međunarodne

odnose i evropske integracije prati savremena dostignuća u razvoju javnog zdravstva u

Republički zavod za geološka istraživanja

RESOR za elektro-energetiku

MINISTARSTVO INDUSTRIJE,

ENERGETIKE I RUDARSTVA RS

SEKRETARIJAT Funkcija

objedinjavanja

RESOR za

energente

RESOR idustrije

RESOR za razvoj MSP i preduzetništva

RESOR za

rudarstvo i geologiju

RESOR za pravne poslove i

EU integracije.

Republički zavod za standardizaciju i

metrologiju

41

zemljama EU, zemljama u okruženju i drugim zemljama u svijetu u cilju razvoja javnog

zdravstva RS i u skladu sa preporukama Svjetske zdravstvene organizacije i sl., a Resor za

socijalnu, porodičnu i dječiju zaštitu obavlja poslove iz oblasti socijalne, porodično-pravne i

dječije zaštite, poslove stručnog nadzora nad radom ustanova socijalne zaštite, pružanje

stručne pomoći u izradi politika, strategija, programa i projekata koji se odnose na

unapređenje socijalne, porodične i dječije zaštite i sl.

U ministarstvu je zaposleno ukupno 47 izvršilaca.

Budžet ministarstva za 2012.godinu iznosi 28,935,000 KM.

42

Organizaciona šema Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS

Odsjek za bolničku zdravstvenu zaštitu

Odsjek za primarnu, zdravstvenu zaštitu

Ministar

Sekretarijat

Kabinet ministra Interni revizor

Resor za planiranje i finansiranje

Resor za javno zdravstvo,

međunarodne odnose i evropske

integracije

Resor za zdravstvenu zaštitu

Resor za farmaciju Resor za socijalnu, porodičnu i dječiju

zaštitu

Odjeljenje za opšte i kadrovske poslove

Odsjek za finansijsko-planske poslove

Odjeljenje za porodičnu i dječiju

zaštitu

Odjeljenje za socijalnu zaštitu

Odjeljenje za javno zdravstvo

Odsjek za međunarodnu

saradnju i evropske integracije

Odsjek za farmaciju

Odsjek za hemikalije

Odsjek za normativno-pravne poslove

43

Institut za javno zdravstvo RS je javna zdravstvena ustanova za oblast javnog zdravstva koja

obavlja poslove praćenja, procjene i analize zdravstvenog stanja stanovništva u RS, bakteriološke,

virusološke, parazitološke, serološke, hemijske i toksikološke preglede i ispitivanja u vezi sa

proizvodnjom i prometom životnih namirnica, vode, vazduha, predmeta opšte upotrebe, kao i

kontrolu izvora jonizujućih i nejonizujućih zračenja, radionuklida u vazduhu, zemljištu, vodi i

namirnicama. U Institutu se nalaze sljedeće službe: Služba za epidemiologiju, Služba za

mikrobiologiju, Služba za higijenu, Služba za sanitarnu hemiju, Služba za socijalnu medicinu,

organizaciju i ekonomiku zdravstva, Centar za zaštitu od zračenja i Centar za zdravstveni

menadžment.

Institut za javno zdravstvo RS ima svoje područne ispostave tj. regionalne centre u Doboju,

Zvorniku, Istočnom Sarajevu, Foči i Trebinju.

Republička uprava za inspekcijske poslove RS (u daljem tekstu: Inspektorat)

Inspektorat je samostalna republička uprava koja obavlja inspekcijske poslova na teritoriji RS i

osnovan je Zakonom o inspekcijama u Republici Srpskoj63

, počeo je sa radom 01.06.2006. godine.

Inspektorat obavlja poslove putem inspektora organizovanih u sledećim sektorima, tj. inspekcijama:

a) Inspekcija za hranu,

b) Tržišna inspekcija,

v) Poljoprivredna inspekcija,

g) Šumarska inspekcija,

d) Veterinarska inspekcija,

đ) Vodna inspekcija,

e) Tehnička inspekcija,

ž) Saobraćajna inspekcija,

z) Urbanističko-građevinska i ekološka inspekcija,

i) Inspekcija rada,

j) Zdravstvena inspekcija,

k) Prosvjetna inspekcija i

l) Inspekcija za zaštitu od požara.

Inspektorat ima 6 područnih jedinica koje pokrivaju cijelu teritoriju RS: Područna jedinica Banja

Luka, Područna jedinica Prijedor, Područna jedinica Doboj, Područna jedinica Bijeljina, Područna

jedinica Istočno Sarajevo i Područna jedinica Trebinje.

Inspekcijama rukovode glavni inspektori sa položajem pomoćnika direktora Inspektorata, a

područnim odjeljenjem rukovodi Načelnik odjeljenja.

Inspektorat obavlja poslove inspekcijskog nadzora primjene propisa kojim se uređuje zaštita

životne sredine, ali i druge povezane oblasti (segmenti životne sredine): ispravnost vode za piće i

održavanja izvorišta, sredstava za zaštitu bilja, đubriva i oplemenjivača zemljišta, zaštite

poljoprivrednog zemljišta i zaštite zdravlja bilja, šuma i šumarstva, lovstva (zaštita zaštićenih vrsta

divljači), zaštite prirode i nacionalnih parkova u segmentu šumarstva i lovstva, zaštite i dobrobiti

životinja, veterinarskih lijekova i dodataka, klaoničkog otpada, zaštite voda, zaštite prirode u

segmentu voda, lijekova i medicinskih sredstava, hemikalija, biocida, vode za sanitarno-rekreativne

potrebe i ljekovitih voda, skladištenje eksplozivnih materija, promet i postrojenja za punjenje i

uskladištavanje zapaljivih tečnosti i gasova i korištenje zapaljivih tečnosti i gasova.

U Inspekcijama, pored zvanja inspektora kako su nazivi inspekcije, postoje i zvanja inspektora

relevantna za oblast životne sredine:

- fitosanitarni inspektori i poljoprivredni inspektori u Poljoprivrednoj inspekciji,

63 "Službeni glasnik RS", broj: 113/05

44

- šumarski inspektori u Šumarskoj inspekciji,

- veterinarski inspektori u Veterinarskoj inspekciji,

- vodni inspektori u Vodnoj inspekciji,

- ekološki inspektori u Urbanističko-građevinskoj i ekološkoj inspekciji,

- inspektori za hemikalije i biocide u Zdravstvenoj inspekciji,

Organizaciona šema i dijagram rukovođenja Inspektorata su prikazani u sledećoj tabeli:

45

SEKTOR TRŽIŠNE

INSPEKCIJE

(P. direktora – Gl. inspektor)

SEKTOR

POLjOPRIVREDNE

INSPEKCIJE


SEKTOR ŠUMARSKE

INSPEKCIJE


SEKTOR VETERINARSKE

INSPEKCIJE


SEKTOR VODNE

INSPEKCIJE


SEKTOR SAOBRAĆAJNE

INSPEKCIJE


INSPEKTORAT REPUBLIKE

SRPSKE

(Direktor i zamjenik direktora)

SEKTOR TEHNIČKE

INSPEKCIJE


SEKTOR URBANISTIČKO –

GRAĐEVINSKE I

EKOLOŠKE INSPEKCIJE


SEKTOR INSPEKCIJE

RADA


SEKTOR ZDRAVSTVENE

INSPEKCIJE


SEKTOR PROSVETNE

INSPEKCIJE


ODJELjENjE ZA PRAĆENjE I KOORDINACIJU

UNUTRAŠNjIH POSLOVA INSPEKTORATA

(Načelnik)

JEDINICA ZA INTERNU REVIZIJU

(Rukovodilac jedinice)

ODSJEK ZA UNUTRAŠNjU KONROLU

(Rukovodilac odsjeka)

SEKTOR ZA PRAVNE, FINANSIJSKE I

INFORMATIČKE POSLOVE

(Pomoćnik direktora)

ODJELjENjE ZA PRAVNE I OPŠTE POSLOVE

(Načelnik)

ODJELjENjE ZA FINANSIJE,

RAČUNOVODSTVO, NABAVKE I

PREKRŠAJNU EVIDENCIJU

(Načelnik)

ODJELjENjE ZA INFORMATIKU

I PROJEKTE

(Načelnik)

SEKTOR INSPEKCIJE ZA

HRANU


PODRUČNA ODJELjENjA

BANjA LUKA, PRIJEDOR, DOBOJ, BIJELjINA,

ISTOČNO SARAJEVO, TREBINjE

(Načelnik)

SEKTOR INSPEKCIJE ZA

ZAŠTITU OD POŽARA


46

Inspekcijski sistem RS čine inspekcije Inspektorata i inspekcije u Jedinicama lokalne samouprave.

Jedinice lokalne samouprave obavljaju povjerene poslove inspekcijskog nadzora po principu

funkcionalne povezanosti sa inspekcijama Inspektorata i u okviru administrativne službe imaju

posebnu organizacionu jedinicu za obavljanje inspekcijskih poslova, a kao povjerene poslove, na

teritoriji svoje jedinice lokalne samouprave inspekciju vrše inspektori u zvanjima: inspektor za

hranu, tržišni inspektor, turistički inspektor, poljoprivredni inspektor, veterinarski inspektor, vodni

inspektor, inspektor za drumski saobraćaj, urbanističko-građevinski inspektor, ekološki inspektor,

inspektor za sanitarnu zaštitu i inspektor rada.

Nadzor nad radom, zakonitošću akata i nadzor u pogledu efikasnosti inspekcijskih organa se može

predstaviti sledećom šemom:

Planiranje inspekcijskih kontrola obavezno uključuje usaglašavanje planova različitih inspekcija i

provođenje zajedničkih kontrola od strane više inspekcija.

Koordinacija aktivnosti sa inspekcijama u jedinicama lokalne samouprave je obezbjeđena kroz

vršenje nadzora nad radom inspektora u jedinicama lokalne samouprave. Inspektori u jedinicama

lokalne samuprave dužni su je da Inspektoratu podnose redovne mjesečne izvještaje o vršenju

inspekcijskih poslova, na način koji odredi Inspektorat. Koordinacija aktivnosti između Inspektorata

i resornih ministarstava se odvija kroz dostavljanje redovnih izvještaja (direktno ministarstvima ili

putem Vlade RS) i razmjenu usmenih i pismenih informacija između Inspektorata i resornih

ministarstava (najmanje 1 mjesečno). Koordinacija aktivnosti sa drugim organima na nivou BiH

Vlada RS

Resorno ministarstvo

RS

Inspektorat RS Ministarstvo uprave i

lokalne samouprave

Inspektori

Inspektorata RS Upravna

inspekcija

Jedinica lokalne samouprave – Odjeljenje za

inspekcijske poslove

Inspektor jedinice lokalne

samouprave

Upravni nadzor nad radom

Upravni nadzor nad zakonitošću akata

Inspekcijski nadzor efikasnosti u odlučivanju

47

(uprave, agencije i sl.) obezbjeđena je kroz niz potpisanih protokola o saradnji i razmjeni

informacija.

Inspektorat ima ukupno 318 zaposlenih, a od čega je 265 inspektora.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Inspektoratu64

planirano je

da Inspektorat ima ukupno 370 zaposlenih, a od čega 252 inspektora, a za 2012.godinu Vlada RS je

odobrila Inspektoratu prijem 9 novih inspektora.

Ukupan broj inspektora zaduženih za sve oblasti koji se tiču životne sredine po područnim

jedinicama Inspektorata dat je sledećoj tabeli:

INSPEKTORAT

REPUBLIKE

SRPSKE

Po

ljo

pri

vre

dn

i i

fito

san

ita

rni

insp

ek

tori

Šu

ma

rsk

i in

spek

tori

Vet

erin

ars

ki

insp

ek

tori

Vo

dn

i in

spek

tori

Ek

olo

ški

insp

ek

tori

Insp

ekto

ri

za

hem

ika

lije

Insp

ekci

ja z

a z

ašt

itu

od

po

žara

Odjeljenje Banja Luka 4 6 2 1 1 1 2

Odjeljenje Prijedor 0 1 1 1 - - 1

Odjeljenje Doboj 3 2 1 1 - 1 1

Odjeljenje Bijeljina 7 2 2 1 1 - 2

Odjeljenje I. Sarajevo 2 4 1 1 1 1 1

Odjeljenje Trebinje 3 1 1 1 1 1 1

Uprava Inspektorata -

Glavni inspektori

1 1 1 1 - - 1

UKUPNO

INSPEKTORI

20 17 9 7 4 4 9

Ukupan broj opštinskih/gradskih inspektora zaduženih za oblasti koji se tiču životne sredine po

oblastima nadzora i po teritorijalnom ustrojstvu RS u 62 opštine i grada u RS iznosi:

Inspektorat svake godine donosi Kadrovski plan kojim se kratkoročno za period od jedne godine

uređuje kadrovska problematika Inspektorata.

Obuka kadrova je značajna aktivnost za Inspektorat i krajem 2010. godine Inspektorat je stavio u

funkciju (u sklopu novog poslovnog prostora područnog odjeljenja Inspektorata Banja Luka)

moderno opremljen trening centar. Inspektorat u budžetu nema sredstva namjenjena isključivo

edukacijama kadrova. Zbog nedostatka sredstava nakon 2010. godine Inspektorat nije pravio nove

planove edukacija. Edukacije se vrše po potrebi i kada se za to ukaže prilika, odnosno, prevashodno

kada se za to obezbjede finansijska sredstva. Inspektori Inspektorata u svom radu koriste

Inspekcijski informacioni sistem Republike Srpske - IMS65

.

Budžet Inspektorata za 2012. godinu iznosi 10.403.000 KM.

64 "Službeni glasnik RS", broj: 24/12 65 Inspection Management System

BROJ OPŠTINSKIH / GRADSKIH INSPEKTORA

Broj područnih jedinica/

gradova i opština Poljoprivredna Veterinarska

Urban.građe

vinska Vodna

Zdravstv

ena

Dodatna

ovlašćenja zdr.

inspektori

UKUPNO

inspektora

62 38 45 84 7 22 28 224

48

Planovi za razvijanje i jačanje kadrovskih kapaciteta

Nadležne institucije RS generalno imaju potrebu popunjavanja radnih mjesta i jačanje stručne

sposobnosti kadrova, u skladu sa važećom sistematizacijom, ali to je uslovljeno sa raspoloživim

budžetskim sredstvima. Stručno usavršavanje postojećih kadrova trenutno i uglavnom se vrši

realizacijom projekata i seminara u okviru projekata finansiranih od strane EU (IPA, TAIEX) kao i

drugih bilateralnih donora.

Federacija BiH

Na nivou FBiH sljedeće institucije su nadležne za donošenje, primjenu i provođenje propisa i

politika u oblasti životne sredine:

Federalno ministarstvo okoliša i turizma

U Federalnom ministarstvu okoliša i turizma, od ukupno 48 za sektor okoliša i okolišnih dozvola

sistematiziranih radnih mjesta popunjeno je samo 16 tj. 33%.

Godišnji budžet za zaposlene u ova dva sektora, kao i za odgovarajuće transfere za projekte u 2011.

iznosio je 3,7 miliona KM.

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva

U Federalnom ministarstvu, poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva od ukupno 98 zaposlenih, 12

radi na poslovima vodoprivrede (upravljanje vodama). Budžet za 2011. godinu koji se odnosi samo

na plaće uposlenih za sektor vodoprivrede iznosi oko 0,6 miliona KM.

Federalni hidrometeorološki zavod (ukupan broj zaposlenih 96, od čega na okolišnim pitanjima

rade 3 uposlenika; budžet za 2011. godinu 2,6 mil. KM)

Federalni zavod za agropedologiju (ukupan broj zaposlenih 31, od čega na okolišnim pitanjima

rade 2 uposlenika; budžet za 2011. godinu 1,6 mil. KM)

Agencija za vodno područje rijeke Save (broj zaposlenih 63; budžet za 2011. godinu 13 mil. KM)

Agencija za vodno područje Jadranskog mora (broj zaposlenih 30; budžet za 2011. godinu 4 mil.

KM)

Fond za zaštitu okoliša Federacije BiH (broj zaposlenih 15; budžet za 2011. godinu 10 mil. KM)

Javno preduzeće Nacionalni park „Una“ (broj zaposlenih 15; budžet za 2011.godinu 0,75 mil.

KM)

Federalna uprava za inspekcijske poslove (u inspektoratima urbanističko ekološke i

vodoprivredne inspekcije ima ukupno 15 inspektora za čiji je angažman budžet za 2011.godinu bio

0,8 miliona KM).

Na nivou kantona sljedeće institucije su nadležne za donošenje, primjenu i provođenje propisa i

politika u oblasti životne sredine:

Unsko – sanski kanton

Ministarstvo prostornog uređenja, obnove, razvitka i zaštite okoline

(6 uposlenih, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011.godinu su: 0,2 mil.KM)

Posavski kanton

Ministarstvo prometa, veza, turizma i zaštite okoliša

(2 uposlena)

Tuzlanski kanton

Ministarstvo prostornog uređenja i zaštite okolice

(9 uposlenih, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011. godinu su: 3, 8 miliona KM)

49

Zeničko – dobojski kanton

Ministarstvo za prostorno uređenje, promet, komunikacije i zaštitu okoline

(7 uposlenih, budžetska sredstva koja su izdvojena u 2011. godini su: 1,0 milion KM )

Bosansko – podrinjski kanton

Ministarstvo za urbanizam, prostorno uređenje i zaštitu okoline

(2 uposlena, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011. godinu su: 0,1 milion KM)

Srednje – bosanski kanton

Ministarstvo prostornog uređenja, obnove i povratka

(5 uposlenih, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011.godinu su: 420.000KM)

Hercegovačko – naretvanski kanton

Ministarstvo trgovine, turizma i zaštite okoline, JP“Park prirode Hutovo blato“ i JP „Park prirode

Blidinje“

(44 uposlena, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011.godinu su: 0,5 mil.KM)

Zapadno – hercegovački kanton

Ministarstvo prostornog uređenja, graditeljstva i zaštite okoliša

(3 uposlena, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011.godinu su: 0,2 mil. KM)

Kanton Sarajevo

Ministarstvo prostornog uređenja i zaštite okoliša i JU“ Zaštićena prirodna područja“

(27 uposlenih, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011 godinu su: 13,5 miliona KM )

Hercegbosanska županija

Ministarstvo graditeljstva, obnove, prostornog uređenja i zaštite okoliša

(2 uposlena, budžetska sredstva koja su izdvojena za 2011.godine su: 0,1 mil.KM)

U oblasti voda u FBiH tijela uprave za donošenje, primjenu i sprovođenje propisa i politike su:

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva

U Sektoru za vodoprivredu, koji je nadležan za oblast voda, zaposleno je 12 lica od

sistematizacijom predviđenih 19, što čini popunjenost od 63%. Od navedenih 12 uposlenika 11 su

državni službenici sa VSS i jedan namještenik sa SSS. U Sektoru egzistiraju tri odsjeka i to: Odsjek

za upravljanje vodama, Odsjek za razvoj i međunarodne obaveze i Odsjek za upravljanje projektima

(PMU). Godišnji budžet za troškove rada Sektora iznosi 0.6 miliona KM;

Agencija za vodno područje rijeke Save Sarajevo

U Agenciji je zaposleno 70 zaposlenika, od čega 51 zaposlenik je sa VSS, 2 VŠS, 14 SSS, 1 KV i

2 NK zaposlenika i 5 pripravnika zaposlenih na određeno vrijeme. U okviru Agencije onovani su

područni uredi: rijeke Bosne u Zenici, rijeke Vrbas u Jajcu, rijeke Une u Bihaću, dok planirani ured

rijeke Drine u Goraždu nije uspostavljen. U okviru Agencije formirana je laboratorija za vode koja

je stručno, kadrovski i opremom osposobljena za monitoring i analize voda za potrebe sektora voda.

Godišnji budžet Agencije iznosi 13.700.000,00 KM, koji čine prihodi 40% sredstava od vodnih

naknada po Zakonu o vodama prikupljenih na pripadajućem vodnom području. Preostalih 60% tih

prihoda raspoređuju se kantonalnim budžetima u iznosu od 45% i Federalnom fondu za zaštitu

okoliša 15%;

Agencija za vodno područje Jadranskog mora Mostar

U Agenciji je zaposleno 22 uposlenika, od čega 16 sa VSS, dva VŠS i četiri SSS. U okviru

Agencije onovani su područni uredi: rijeke Cetine i Krke u Livnui i gornjeg toka rijeke Neretve u

Konjicu. Prema trenutno važećem Pravilniku o unutarnjoj organizaciji Agencije i sistematizaciji

radnih mjesta, predviđeno je 44 uposlenih. Godišnji budžet Agencije iznosi 3 300 000,00 KM, koji

50

čine prihodi 40% sredstava od vodnih naknada po Zakonu o vodama prikupljenih na pripadajućem

vodnom području. Preostalih 60% tih prihoda raspoređuju se kantonalnim budžetima u iznosu od

45% i Federalnom fondu za zaštitu okoliša 15%;

10 kantonalnih ministarstava nadležnih za vode, čiji rad se finansira iz kantonalnih budžeta. U 10

kantonalnih ministarstava ukupno je zaposleno 30 uposlenika na poslovima voda od planiranih 57,

što čini popunjenost u iznosu od 53%;

Općinski organi uprave nadležni za vode, za koje se ne raspolaže sa brojem uposlenika i nihovom

kadrovskom strukturom;

Federalna uprava za inspecijske poslove – Inspektorat vodoprivredene inspekcije

Osam kantonalnih uprava za inspekcijske poslove i dva kantonalna ministarstva u kojim su

smješteni i inspektorati.

U oblasti voda u FBiH odgovornisti za postizanje ciljeva u različitim sektorima su uređene

Zakonom o vodama i drugim zakonima. Pri tome se posebno ističe uloga i zadaci Savjetodavnih

vijeća vodnih područja i učešće javnosti (vidi odgovor na pitanje br. 38. u poglavlju D). Razvijanje i

jačanje administrativnih kapaciteta predviđeno je Strategijom upravljanja vodama FBiH.

Šumarski sektor postoji unutar Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, kroz

organizacionu strukturu prikazanu na slijedeći način:

Šema organizacije šumarstva FBiH

Federalni nivo

Kantonalni nivo, Kantoni 1 do 10

Federalni nivo

Na Federalnom nivou u Sektoru za šumarstvo vrše se slijedeći poslovi:

1) pripremanje zakona i drugih propisa iz oblasti šumarstva i lovstva;

2) pripremanje akata, analiza i informacija vezanih za oblast šumarstva i lovstva;

3) praćenje stanja u okviru nadležnosti i iniciranje rješavanja pojedinih pitanja sa

odgovornošću za stanje u okviru nadležnosti;

4) davanje stručnih mišljenja, tumačenja i uputa iz djelokruga rada Sektora;

5) učestvovanje u izradi prijedloga budžeta Ministarstva iz nadležnosti Sektora;

FEDERALNO MINISTARSTVO

POLJOPRIVREDE, VODOPRIVREDE I

ŠUMARSTVA

Federalna uprava za šumarstvo

KANTONALNO

MINISTARSTVO NADLEŽNO

ZA POSLOVE

ŠUMARSTVA

Sektor šumarstva

KANTONALNO MINISTARSTVO

NADLEŽNO ZA POSLOVE

ŠUMARSTVA

Sektor šumarstva

Kantonalna uprava za šumarstvo

Sektor šumarstva

Kantonalna uprava za šumarstvo

51

6) provođenje međunarodne saradnje, praćenje provedbe ugovora, konvencija i projekata;

7) praćenje rada i djelovanja kantonalnih ministarstava nadležnih za poslove šumarstva i

lovstva;

8) praćenje poslovanja šumsko-privrednih društava;

9) praćenje i evidentiranje promjene šumskih površina;

10) praćenje razvoja i unaprjeđenja lovne privrede;

11) proglašavanje šuma sa posebnom namjenom;

12) pripremanje stručne podloge i rješenja za izradu razvojnog programa šumarstva;

13) pružanje stručne pomoći nadležnim organima uprave, kantonalnim upravama za šumarstvo

kao i šumsko-privrednim društvima;

14) pripremanje potrebnih izvještaja Vladi Federacije kao i drugim nadležnim institucijama;

15) izvršavanje i drugih poslova iz nadležnosti Sektora.

U Sektoru za šumarstvo trenutno ima 5 uposlenih (4 VSS i 1 SSS) dok je sistematizacijom radnih

mjesta planirano 11 (10 VSS i 1 SSS).

Federalna uprava za šumarstvo

Federalna uprava za šumarstvo samostalno i u saradnji sa kantonalnim upravama za šumarstvo

(kantoni od 1 – 10) utvrđuje stanje šuma u državnom vlasništvu; priprema nacrta politika i strategije

šumarstva; prati dinamku izrade i realizacije srednjoročnih planova gospodarenja šumama,

integralne i protivpožarne zaštite šuma; izrađuje podloge za programe razvoja šumarstva i lovstva i

obezbjeđenje podataka za potrebe prostornih planova; prati ekonomsko stanja šumarstva i cijene

šumskih proizvoda i upoznavanje javnosti o stanju šuma i razvoja šumarstva; organizovanje

savjetovanja i pruža stručnu pomoći kantonalnim upravama i kantonalnim šumsko privrednim

društvima; razvija međuentitetske saradnje; te brine o sprovođenju i primjeni međunarodnih akata i

drugo.

U Federalnoj upravi za šumarstvo trenutno ima 6 uposlenih a u kantonalnim upravama za šumarstvo

ukupno 484 uposlena. Nema direktne nadređenosti federalnih nad kantonalnim organima.

Kantonalni nivo

Poslovi sektora za šumarstvo i kantonalnih uprava za šumarstvo koji se nalaze u okviru kantonalnih

ministarstava nadležnih za poslove šumarstva navedeni su unutar Pravilnika o unutrašnjoj

organizaciji kantonalnih ministarstava kao i potreban broj uposlenih.

Također i poslovi kantonalnih uprava za šumarstvo navedeni su unutar Pravilnika o unutrašnjoj

organizaciji kantonalnih ministarstava a u skladu sa ranije važećim Zakonom o šumama, kao i

potreban broj uposlenih.

NAPOMENA: Na nivou Federacije u oblasti javnog zdravstva postoje zavodi za javno zdravstvo na

federalnom i kantonalnom nivou. Saglasno članu 43. Zakona o zdravstvenoj zaštiti djelatnost

federalnih zdravstvenih zavoda podrazumijeva obavljanje stručnih i naučno-istraživačkih

zdravstvenih funkcija iz okvira prava i dužnosti Federacije u oblasti javno-zdravstvene djelatnosti.

Federalni zavod za javno zdravstvo je zdravstvena ustanova za obavljanje javno-zdravstvene

djelatnosti na teritoriji Federacije. Federalni zavod za javno zdravstvo između ostalog obavlja

sljedeće poslove :

- predlaže i provodi zdravstveno-statistička istraživanja u svrhu praćenja, procjene i

analize zdravstvenog stanja stanovništva, kao i organizacije zdravstvene zaštite,

- predlaže i provodi populaciona istraživanja u svrhu praćenja, analize i ocjene

zdravstvenog ponašanja, prisutnosti populacionih faktora rizika i faktor rizika iz životne

okoline, kao i drugih faktora čiji su rizici po zdravlje prepoznati,

52

- predlaže razvoj politika za zdravlje i planira, predlaže i učestvuje u provođenju mjera za

očuvanje i unapređenje zdravlja stanovništva,

- predlaže program mjera zdravstvene zaštite,

- prati i analizira epidemiološko stanje, predlaže, organizira, provodi i evaluira

preventivne i protivepidemijske mjere u skladu sa propisima o zaštiti stanovništva od

zaraznih bolesti,

- planira i nadzire provedbu preventivnih i protivepidemijskih mjera dezinfekcije,

dezinsekcije i deratizacije,

- prati i ocjenjuje zdravstveno stanje uposlenika na izvorima jonizirajućeg zračenja, prati i

ocjenjuje radiološku ispravnost vode, namirnica i građevinskog materijala, te vrši

monitoring radioaktivnosti biosfere,

- obavlja poslove radiološko-hemijsko-biološke zaštite u slučaju akcidenta,

- vrši kontrolu, demontažu i skladištenje zatvorenih izvora zračenja,

- obavlja mikrobiološku djelatnost od interesa za Federaciju,

- prati, analizira, proučava i ocjenjuje zdravstvenu ispravnost vode za piće, vode za

dijalizu, vode za rekreaciju, površinske i otpadne vode, stanje vodosnabdijevanja na

terenu, zdravstvene ispravnosti životnih namirnica i predmeta opće upotrebe, kao i onih

namijenjenih međunarodnom prometu,

- predlaže i provodi aktivnosti na unapređenju sistema zdravstvene sigurnosti proizvodnje

i prometa životnih namirnica, vode i predmeta opće upotrebe u cilju smanjenja rizika od

obolijevanja i drugih štetnih posljedica po zdravlje,

- ispituje, prati, analizira i ocjenjuje uticaj faktora okoline na zdravlje ljudi, te predlaže i

učestvuje u provođenju mjera za sprečavanje njihovih štetnih djelovanja,

- provodi stručna i naučna istraživanja iz oblasti javnog zdravstva,

- obavlja i druge poslove na zahtjev Federalnog ministarstva i kantonalnih ministarstava

zdravstva, zavoda zdravstvenog osiguranja Federacije i kantona, te drugih pravnih i

fizičkih lica,

- sarađuje sa svim drugim učesnicima u sistemu javnog zdravlja, naročito sa zdravstvenim

ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe kao i sa nevladinim organizacijama.

Bitno je istaći također da Federalni zavod za javno zdravstvo pored naprijed navedenih poslova

obavlja i poslove ispitivanja materija opasnih po zdravlje i život ljudi u vodi, rijekama, moru,

biljnom i životinjskom svijetu, hrani za ljude i životinje, u redovnim uvjetima, u vanrednim

događajima ili pri sumnji na vanredni događaj i predlaže mjere zaštite.

Zavod za javno zdravstvo kantona je zdravstvena ustanova koja obavlja javno-zdravstvenu

djelatnost za područje kantona, kao i:

- prati, analizira i ocjenjuje uticaj okoline i hrane na zdravstveno stanje stanovništva na

području kantona, te predlaže mjere za unapređenje stanja u oblasti,

- kontinuirano provodi mjere higijensko-epidemiološke zaštite i nadzora sa

epidemiološkom analizom stanja na području kantona i provodi protivepidemijske

mjere, te nadzire provođenje obaveznih imunizacija,

- nadzire provedbu mjera dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije, te provodi preventivne i

protivepidemijske postupke dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije za područje

kantona,

- obavlja sanitarnu hemijsku i sanitarnu mikrobiološku dijagnostičku djelatnost,

- učestvuje u izradi i provedbi pojedinih programa zdravstvene zaštite u vanrednim

prilikama,

53

- stručno-metodološki nadzire i usmjerava rad higijensko-epidemioloških službi na

području kantona,

- sarađuje sa drugim zdravstvenim ustanovama na području kantona, kao i sa nadležnim

organima lokalne samouprave i drugim ustanovama i organizacijama od značaja za

unapređenje javnog zdravlja.

- provodi obuku zaposlenih za sticanje osnovnih znanja o higijeni životnih namirnica i

predmeta opće upotrebe, kao i osobnoj higijeni osoba koje rade u proizvodnji i prometu

životnih namirnica i predmeta opće upotrebe,

- vrši hemijske, bakteriološke, serološke, toksikološke i virusološke preglede i ispitivanja

u vezi sa proizvodnjom i prometom životnih namirnica, vode, zraka i predmeta opće

upotrebe, kao i preglede u vezi sa dijagnostikom zaraznih i nezaraznih bolesti,

- ispituje zdravstvenu ispravnost vode za piće, vode za dijalizu, vode za rekreaciju,

površinske i otpadne vode, stanje vodosnabdijevanje, te zdravstvenu ispravnost životnih

namirnica i predmeta opće upotrebe,

- provodi mjere dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije,

- predlaže i provodi aktivnosti na unapređenju sistema zdravstvene sigurnosti proizvodnje

i prometa životnih namirnica, vode i predmeta opće upotrebe u cilju smanjenja rizika od

obolijevanja i drugih štetnih posljedica po zdravlje,

- vrši sanitarne preglede uposlenih koji se obavezno provode radi zaštite stanovništva od

zaraznih bolesti, zaštite potrošača, odnosno korisnika.

Saradnja sa Ministarstvom okoliša u dijelu nadzora nad vodom, otpadom i zaštitom prirode se

ostvaruje po relevantnim pitanjima, a na poziv Ministarstva okoliša ili obratno na poziv

Ministarstva zdravstva, ovisno koji sektor/ministarstvo ima koordinirajuću ulogu u određenoj

aktivnosti i uključuje učešće: u radu radnih grupa, ekspertne konsultacije, davanje mišljenja na

materijale, kao i druge zahtijevane aktivnosti. Najčešće se saradnja ostvaruje u vezi sa donošenjem

legislative, te ispunjavanjem međunarodnih obaveza vezanih za izvještavanje i dostavu podataka.

Prema Zakonu o federalnim ministarstvima i drugim tijelima federalne uprave66

, Zakonu o

izmjenama i dopunama Zakona o federalnim ministarstvima i drugim tijelima federalne uprave67

,

Federalni hidrometeorološki zavod je «samostalna federalna upravna organizacija» (Član 24), za

poslove uprave iz okvira nadležnosti Federacije BiH, sa utvrđenim djelokrugom u Članu 26.

Zakona:

“Federalni hidrometeorološki zavod vrši stručne i druge poslove iz nadležnosti Federacije koji se

odnose na: razvoj i funkcionisanje meteorološke, vazduhoplovno-meteorološke, hidrološke i

seizmološke djelatnosti i kvaliteta životne sredine; istraživanje atmosfere, vodenih resursa; kvaliteta

životne sredine (zraka, vode i tla) i seizmoloških procesa; prikupljanje, obrađivanje i objavljivanje

podataka iz djelokruga od interesa za Federaciju i vršenje drugih poslova u oblasti meteorologije,

vazduhoplovne meteorologije, hidrologije, kvaliteta životne sredine i seizmologije.”

Obavljanje inspekcijskog nadzora u FBiH radi osiguranja izvršavanja zakona i drugih propisa i

opštih akata uređeno je Zakonom o inspekcijama u FBiH68

), na osnovu kojeg zakona inspekcijski

nadzor u Federaciji obavljaju federalne inspekcije organizovane u sastavu Federalne uprave za

inspekcijske poslove (u daljem tekstu: Federalna uprava) i kantonalne inspekcije organizovane u

kantonalnim upravama za inspekcijske poslove (u daljem tekstu: Kantonalna uprava).

U sastavu Federalne uprave nalaze se sljedeće federalne inspekcije:

1. Tržno-turistička inspekcija (od utvrđenog broja od 35, popunjeno 30 izvršilaca)

66 „Službene novine FBiH“, broj 19/03 67 „Sužbene novine FBiH”, broj 61/06 68 “Službene novine FBIH”, broj 69/05

54

2. Sanitarno-zdravstveno-farmaceutska inspekcija (od utvrđenog broja od 30, popunjeno 22

izvršioca)

3. Inspekcija rada (od utvrđenog broja od 15 popunjeno 10 izvršilaca)

4. Urbanističko-ekološka inspekcija (od utvrđenog broja od 9, popunjeno 5 izvršilaca)

5. Saobraćajna inspekcija (od utvrđenog broja od 14, popunjeno 8 izvršilaca)

6. Poljoprivredna inspekcija (od utvrđenog broja od 25, popunjeno 18 izvršilaca)

7. Šumarska inspekcija (od utvrđenog broja od 8, popunjeno 5 izvršilaca)

8. Vodna inspekcija (od utvrđenog broja od 9, popunjeno 4 izvršioca)

9. Veterinarska inspekcija (od utvrđenog broja od 8, popunjeno 5 izvršilaca) i

10. Tehnička inspekcija (od utvrđenog broja od 16, popunjeno13 izvršilaca)

U vezi sa kadrovskom popunom federalnih inspekcija u sastavu Federalne uprave, treba istaći da je

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji ukupno planirano 219 izvršilaca, a da je Federalna uprava

trenutno popunjena sa 149 izvršilaca ili 70%.

Sve pobrojane federalne inspekcije, pored ostalog, u većoj ili manjoj mjeri imaju propisane

nadležnosti u pogledu obavljanja inspekcijskog nadzora u vezi sa zaštitom prirode/okoliša, a što se

vidi iz njihovog djelokruga utvrđenog u čl. 31 do 40. Zakona o inspekcijama u FBiH, kako slijedi:

1. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: zaštitu okoline i

prirodnih resursa; zaštitu voda; kontrolu iskorišćenih i otpadnih voda i provođenje planova

zaštite od onečišćavanja voda; zaštitu okoline; obnovu i poboljšanje ekološkog kvaliteta;

čuvanje, upravljanje i korištenje prirodnih resursa vrši Inspektorat urbanističko-ekološke

inspekcije.

2. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: opskrbu vodom

(zdravstvena ispravnost vode za piće, sanitarno-higijenske potrebe i kupanje) i

odstranjivanje otpadnih voda i tvari; zbrinjavanje i uništavanje farmaceutskog otpada vrši

Inspektorat sanitarno-zdravstveno-farmaceutske inspekcije.

3. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na korištenje, zaštitu i

uređenje poljoprivrednog zemljišta vrši Inspektorat poljoprivrene inspekcije.

4. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: zaštitu i očuvanje

šuma; zaštitu šuma od bolesti i štetočina; zaštitu i uzgoj divljači vrši Inspektorat

Poljoprivredne inspekcije.

5. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: vode, kvalitet voda

i korišćenje voda; kao i zaštitu od voda vrši Inspektorat vodne inspekcije.

6. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: zdravstvenu

zaštitu životinja, kretanje i transport; suzbijanje i otklanjanje zaraznih bolesti životinja vrši

Inspektorat veterinarske inspekcije.

7. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na zaštitu od požara i

eksplozija pri istraživanju i iskorištavanju mineralnih sirovina vrši Inspektorat tehničke

inspekcije.

8. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na: javne ceste,

njihovu gradnju, rekonstrukciju, korištenje i održavanje; upravljanje i zaštitu javnih cesta i

njezine infrastrukture vrši Inspektorat saobraćajne inspekcije.

9. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na zaštitu na radu,

zabranu upotrebe duhanskih proizvoda, te propisanih mjera zaštite na radu u projektnoj

dokumentaciji tehničko-tehnoloških procesa vrši Inspektorat inspekcije rada.

10. Inspekcijski nadzor nad provođenjem zakona i propisa koji se odnose na zaštitu dobara od

posebnog značaja za turizam (prirodne rijetkosti, kulturno-historijski spomenici, etnografske

znamenitosti i dr.) vrši Inspektorat tržno-turističke inspekcije.

55

Nadzor nad radom Federalne uprave vrši Vlada Federacije, a kantonalna vlada nadzor nad radom

kantonalne uprave. Stručni nadzor nad radom federalne inspekcije i kantonalne inspekcije vrše

nadležna federalna i kantonalna ministarstva, putem godišnjeg i mjesečnog planiranja i

izvještavanja.

Budžet Federalne uprave prosječno iznosi oko 8 miliona KM na godišnjem nivou (trenutno za 149

zaposlenih, od toga 120 inspektora).

Županija zapadnohercegovačka

Za donošenje propisa nadležna je Vlada Županije Zapadnohercegovačke odnosno Skupština

Županija zapadnohercegovačka. Tijela državne uprave nadležna za predlaganje primjenu i

provođenje propisa u Županiji zapadnohercegovačka su: Ministarstvo prostornog uređenja,

graditeljstva i zaštite okoliša i Uprava za inspekcijske poslove. Županijsko ministarstvo zapošljava

dva djelatnika i to pomoćnika ministra za zaštitu okoliša ( rukovodeći državni službenik- VSS) i

višeg samostalnog referenta za zaštitu okoliša ( državni namještenik –VŠS). Uprava za inspekcijske

poslove Županija zapadnohercegovačka nema popunjeno radno mjesto inspektora za zaštitu okoliša,

nego je za taj sektor ovlašten stambeno komunalni inspektor. Sektor voda i šuma je u nadležnosti

Agencija za vode odnosno Uprave za šume, a koordinacija aktivnosti je nedovoljna. Nemamo

planove za jačanje administrativnih kapaciteta na županijskoj razini.

Kanton Sarajevo

Poslove zaštite okoliša u Ministarstvu prostornog uređenja i zaštite okoliša obavlja Sektor zaštite

okoliša, koji ima 6 uposlenika, i to: pomoćnik ministra za zaštitu okoliša, stručni savjetnik za

okolinske dozvole, stručni saradnik za okolinske dozvole, stručni savjetnik za zaštitu zraka, stručni

savjetnik za upravljanje otpadom i stručni savjetnik za pravne poslove. Sistematizacijom je

planirano 10 radnih mjesta, dakle 4 radna mjesta nisu popunjena i to: stručni savjetnik za planiranje

politike održivog razvoja i opća pitanja zaštite okoliša, dva stručna savjetnika za zaštitu prirode i

referent za operativno-tehničke poslove.

Srednje-bosanski kanton

Na nivou Srednjebosanski kanton nadležni za primjenu i sprovođenje propisa i politika u oblasti

životne sredine su: Ministarstvo prostornog uređenja, obnove i povratka (koje ima pet uposlenika

nadležnih za životnu), Ministarstvo šumarstva, poljoprivrede i vodoprivrede (ukupno 30

zaposlenih), Kantonalna uprava za civilnu zaštitu (ima ukupno 9 uposlenika), Ministarstvo

zdravstva i socijalne politike (medicinski otpad) te Kantonalna uprava za šumarstvo (ima 101

uposlenika).

Zaštita vode je u nadležnosti Kantonalnog vodoprivrednog inspektora, zaštita šume u nadležnosti je

Kantonalne uprave za šumarstvo i Kantonalnog šumarskog inspektora, zaštita prirode u nadležnosti

je Kantonalnog inspektora za okoliš, praćenje upravljanja medicinskim otpadom vrši Kantonalni

sanitarni inspekektor.

Koordinacija je obezbjeđena Zakonom o nadležnostima kantonalnih organa69

Srednjebosanski

kanton u oblasti zaštite i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća.

Prema budžetu Srednjebosanskog kantona za 2012.godinu Ministarstvo šumarstva, poljoprivrede i

vodoprivrede raspolaže sa 50.000 KM namjenjenih poboljšanju kvaliteta i kvantiteta šuma,

Kantonalna uprava za šumarstvo ima 2.446.600 KM za svoju djelatnost, dok Kantonalna uprava za

civilnu zaštitu ima 2.602.300 KM dodjeljenih sredstava.

69 „Službene novine Srednjebosanski kanton“, broj: 2/06 i 2/12

56


Prema Ustavu FBiH politika zaštite okoliša je u podjeljenoj nadležnosti Federacije i kantona. U

Ministarstvu za prostorno uređenje, promet i komunikacije i zaštitu okoline Zeničko-dobojskog

kantona za primjenu i sprovođenje oko 50 propisa u oblasti zaštite okoliša zadužena su dva

izvršioca. U općinama Zeničko-dobojskog kantona nema izvršilaca zaduženih za oblast zaštite

okoliša, osim u Općini Zenica dva uposlena i Općini Kakanj dva uposlena. Za oblast voda i šuma

zaduženo je Ministarstvo za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu. Koordinacija aktivnosti

obezbjeđena je provođenjem postojećih zakonskih propisa. Razvijanje i jačanje administrativnih

kapaciteta je neophodno kroz vertikalno sinhronizovanu organizaciju u oblasti okoliša, a nakon toga

upošljavanje odgovarajućih kadrova. Sredstva za oblast okoliša su namjenska sredstva koja kantonu

transferiše Fond za zaštitu okoliša FBiH.

Tuzlanski kanton

Zakonom o ministarstvima i drugim organima uprave Tuzlanskog kantona70

osnovano je

Ministarstvo prostornog uređenja i zaštite okolice Tuzlanskog kantona. Odredbama člana 9.

navedenog Zakona, kao nadležnosti Ministarstva iz oblasti zaštite okolice, propisane su:

- provođenje zaštite okolice i prirode radi očuvanja okolice i prirode, smanjenje rizika za život

i zdravlje ljudi, obezbjeđenje i poboljšanje kvaliteta življenja;

- zaštitu zraka, tla, voda, biljnog i životinjskog svijeta od zagađenja i njihovog nepovoljnog

uticaja;

- zaštitu od buke, vibracija i drugih štetnih uticaja na okolicu i prirodu;

- vođenje registra zagađenja okolice i zagađivača okolice;

- izradu kantonalnih planova zaštite okolice i njihovo usklađivanje sa aktima višeg nivoa;

- informisanje javnosti o kvalitetu okolice, posebno o nesrećama većih razmjera kao i o

slučajevima i pojavama koje mogu uzrokovati nesreće većih razmjera;

- izradu osnova praćenja stanja okolice (monitoringa);

- praćenje stanja i utvrđivanja kvaliteta okolice (monitoringa);

- vođenje poslova prikupljanja, evidencije i utroška sredstava prikupljenih po osnovu propisa

donesenih iz oblasti zaštite okolice;

- izrada projektnih zadataka za koncepcijska rješenja, studije, investicione programe i slično;

- vođenje postupaka vezanih za izdavanje ekološke saglasnosti;

- vođenje aktivnosti oko sprečavanja i uklanjanja šteta po okolicu u slučaju akcidentnih

situacija;

- vođenje i održavanje instaliranih monitoringa u oblasti zaštite okolice;

- finansiranje pripreme, izrade, provedbe i razvoja programskih dokumenata i sličnih

aktivnosti na područjima očuvanja održivog korištenja, zaštite i unapređenja stanja okolice.

Za dostizanje ciljeva u oblastima zaštite prirode i upravljanja otpadom je nadležno ovo

Ministarstvo, a za dostizanje ciljeva u oblasti šuma i voda nadležno je Ministarstvo poljoprivrede,

vodoprivrede i šumarstva Tuzlanskog kantona.

Administrativne kapacitete planiramo jačati stručnim usavršavanjem već zaposlenih državnih

službenika i namještenika.

Budžetska sredstva dodijeljena ovom Ministarstvu za redovne aktivnosti za 2009. godinu su

841.599,00 KM, za 2010. godinu 821.884,00 KM, za 2011. godinu 823.997,00 KM, a prikupljena

namjenska sredstva za zaštitu okoliša (koja su i utrošena isključivo za zaštitu okoliša) su: za 2009.

godinu 3.215.800,00 KM, za 2010. godinu 3.032.301,00 KM i za 2011. godinu 4.559.000,00 KM.

70 “Službene novine Tuzlanskog kantona”, broj: 17/00, 3/01, 12/03, 10/05, 3/08 i 8/11

57


Za donošenje zakonske regulative u oblasti životne sredine je nadležna Skupština Herceg-bosanske

županije.

Ministarstvo graditeljstva, obnove, prostornog uređenja i zaštite okoliša je nadležno za provođenje

donesenih propisa iz oblasti zaštite okoliša. Ministarstvo djeluje kroz tri sektora:

- prostornog uređenja i zaštite okoliša

- za graditeljstvo, stambeno-komunalnu djelatnost i obnovu

- upravno-pravne poslove i normativu

U sektoru prostornog uređenja i zaštite okoliša popunjene su svega tri pozicije:

- Stručni savjetnik za prostorno uređenje i korištenje prostora

- Viši stručni suradnik za zaštitu prirode i okoliša

- Viši referent za ekologiju

Radna mjesta vezana za zaštitu okoliša, predviđena Pravilnikom o unutarnjem ustrojstvu, nisu

popunjena, ali u planu je raspisivanje natječaja za ista.

Proračunska sredstva Ministarstva za ovu godinu iznose 610,000 KM.


Sektor prirode i zaštite okoliša i inspekcija za zaštitu prirode i okoliša. U Sektoru za zaštitu prirode i

okoliša uposleno je 7 djelatnika (voditelj sektora, 2 savjetnika za zaštitu okoliša, 1 savjetnik za

zaštitu prirod, 1 pravnik, 1 namještenik i 1administrativni djelatnik. U Sektoru inspekcije se nalaze

2 inspektora za zaštitu okoliša i 1 za zaštitu prirode.


U Bosansko-podrinjskom kantonu postoji nekoliko tijela državne uprave koja su nadležna za

donošenje, primjenu i sprovođenje propisa i politike u oblasti životne sredine, kako na nacionalnom

tako i na nižim nivoima. Prije svega na kantonalnom nivou imamo Ministarstvo za urbanizam,

prostorno uređenje i zaštitu okoline u okviru kojeg po sistematizaciji imamo predviđena dva

Stručna saradnika za zaštitu okoline. Zatim kao kantonalni organ imamo Kantonalnu upravu za

inspekcijske poslove u okviru kojeg je raspoređeno nekoliko inspektora koji imaju za zadatak

zaštitu okoliša a to su: Inspektor zaštite okoliša, Poljoprivredni inspektor, Vodoprivredni inspektor.

Njihov zadatak je vršenje nadzora nad primjenom zakona i drugih propisa iz oblasti zaštite okoline.

U okviru Ministarstva za privredu imamo kao kantonalnu ustanovu Kantonalnu upravu za šume, te

u okviru ministarstva organizacionu jedinicu koja se bavi zaštitom voda.

U okviru općina postoje službe koje u okviru svojih nadležnosti obavljaju pojedine poslove iz

oblasti zaštite okoline. U okviru resorne službe općine Goražde raspoređen je Komunalni inspektor.

Resorni inspektori vrše nadzor nad primjenom propisa iz oblasti za koju su nadležni, a tiču se

velikim dijelom zaštite okoline, a Kantonalno ministarstvo koordinira rad svih institucija te kao

drugostepeni organ kontroliše rješenja Inspektora zaštite okoliša i Komunalnog inspektora.

Na kraju neophodno je spomenuti da, kao i u ostalim segmentima, realizacija velikog broja

projekata iz oblasti zaštite okoline zavisi od raspoloživosti finansijskih sredstava.

Županija posavska

U Županiji Posavskoj oblast voda i šuma je u resoru Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i

šumarstva Županije Posavske te je na tim poslovima uposleno 7 djelatnika. U sektoru za zaštitu

okoliša uposlen je jedan djelatnik. Trenutno stanje u proračunu županije posavske ne dopušta

dodatno upošljavanje u tim sektorima.

58

Unsko-sanski kanton

U Unsko – sanskom kantonu Ministarstvo za građenje, prostorno uređenje i zaštitu okoline

nadležno je za donošenje, primjenu i sprovođenje propisa i politike u oblasti životne sredine.

Odgovornosti su podjeljene na slijedeći način:

Okoliš, zaštita prirode, zaštita zraka i upravljanje otpadom su nadležnosti Ministarstva za građenje,

prostorno uređenje i zaštitu okoline.

Voda, šume i zemljište su u nadležnosti Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva.

Postoji saradnja i koordinacija drugim kantonalnim ministarstvima i upravama poput inspekcije,

civilne zaštite, zavoda i slično kod izrade i sprovođenja zakonskih i podzakonskih akata, te drugih

programskih dokumenata u onom dijelu koji se odnose na zaštitu okoliša. Na primjer u dijelu

primjene i sprovođenja podijeljena je nadležnost sa Kantonalnom inspekcijom koja unutar svoje

organizacije ima inspektora za zaštitu okoliša, a na lokalnom nivou sa komunalnim redarima.

Posebno se ističe dobra saradnja sa nižim nivoima vlasti, odnosno općinama i njihovim

odjeljenjima koji se bave zaštitom okoliša i komunalnim djelatnostima. Ova saradnja se posebno

kvaltetno odvija na praćenju implementacije Zakona o komunalnim djelatnostima71

i Zakona o

upravljanju otpadom72

, odnosno u sprovođenju obaveza utvrđenih ovim Zakonima.

Ministarstvo je 2012. godine po prvi put dodijelilo namjenska sredstva iz okolišnih naknada prema

općinama, javnim preduzećima i ustanovama te nevladinim organizacijama iz Unsko - sanskog

kantona, za projekte koje doprinose zaštiti okoliša. Iznos dodijeljenih sredstava je 880.000 KM.

Primjena i sprovođenje istog definirana je Programom raspodjele namjenskih sredstava Ministarstva

za građenje, prostorno uređenje i zaštitu okoline za 2012. godinu, Odlukom o utvrđivanju uslova,

kriterija i postupka za raspodjelu namjenskih sredstava iz ekoloških naknada i Pravilnikom o

procedurama za vršenje nadzora nad korištenjem namjenskih prihoda Ministarstva za građenje,

prostorno uređenje i zaštitu okoline Unsko – sanskog kantona.

U organizaciji Ministarstva za građenje, prostorno uređenje i zaštitu okoline postoji Odjeljenje za

zaštitu okoliša i komunalne djelatnosti. U istom radi šest uposlenih i jedan volonter. Svi imaju

visoku stručnu spremu.

Ministarstvo za građenje, prostorno uređenje i zaštitu okoline u svom Strateškom planu za 2012. –

2014. godinu kao specifični cilj 3 definiralo je: Jačanje kapaciteta Ministarstva kao glavne

institucije za građenje, prostorno planiranje i održiv razvoj okoliša. Svrha ovog cilja je nastavak

izgradnje apsorbcionih kapaciteta uposlenih u Ministarstvu, radi profesionalnog ispunjavanja

zadataka i uloge kako bi se svim zainteresiranim stranama pružila što kvalitetnija podrška i usluga.

Izgradnja ljudskih i institucionalnih kapaciteta uposlenih u Ministarstvu će se provoditi kroz

kontinuirano osiguranje obuke za osoblje.

Brčko distrikt BiH

Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade BD BiH ima upravnu

nadležnost za oblast zaštite životne sredine.

Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu Vlade BD BiH nadležno je za oblast

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede a administrativni kapaciteti su definisani organizacionim

planom Vlade BD BiH.

Otpad je u nadležnosti Odjeljenja za komunalne djelatnosti.

U Odjeljenju za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade BD BiH zaposlena su tri

viša stručna saradnika za zaštitu okoline i jedan stručni saradnik za oblast zaštite životne sredine.

71 Službeni glasnik Unsko-sanski kanton br.4/11, 11/11 i 13/12 72 Službeni glasnik Unsko-sanski kanton br. 4/12

59

Inspektorat – jedan inspektor za zaštitu životne sredine. To je organizaciona jedinica koja obavlja

poslove inspekcijske, upravne, stručne i druge poslove, podstiče društvenu disciplinu u izvršavanju

zakona i drugih propisa. Organizacijski je smješten u Ured gradonačelnika. Inspektoratom rukovodi

šef Inspektorata,a glavni isnpektori rukovode odsjecima inspektorata.

Inspektorat se sastoji od tri Odsjeka i to:

Odsjek inspekcije poslovanja sastoji se od tri inspekcije:

1. Tržišna inspekcija,

2. Inspekcija za rad i radne odnose i

3. Inspekcija za obrazovanje.

Odsjek inspekcije zaštite zdravlja i okoline sastoji se od osam inspekcija:

1. Fitosanitarne,

2. Zdravstvene,

3. Sanitarne,

4. Veterinarske,

5. Zaštite životne sredine,

6. Vodoprivredne,

7. Poljoprivredne i

8. Šumarske.

Odsjek inspekcije djelatnosti sastoji se od osam inspekcija:

1. Komunalna inspekcija,

2. Saobraćajna inspekcija,

3. Urbanističko-građevinska inspekcija,

4. Inspekcija zaštite na radu,

5. Inspekcija zaštite od požara,

6. Elektroenergetska inspekcija,

7. Termoenergetska inspekcija i

8. Inspekcija za puteve.

Vlada Brčko distrikta je prikazana slijedećom šemom:

VLADA BRČKO DISTRIKTA

VLADU BRČKO DISTRIKTA BIH SAČINJAVAJU

GRADONAČELNIK DOGRADONAČELNIK GLAVNI KORDINATOR ŠEFOVI ODJELJENJA

Šema organa javne uprave u Brčko distriktu BiH

KANCELARIJA – URED GRADONAČELNIKA

ODJELJENJE ZA STRUČNE I ADMINISTRATIVNE POSLOVE

ODJELJENJE ZA JAVNI REGISTAR

ODJELJENJE ZA ZDRAVSTVO I OSTALE USLUGE

ODJELJENJE ZA POLJOPRIVREDU, ŠUMARSTVO I VODOPRIVREDU

ODJELJENJE ZA PROSTORNO PLANIRANJE

60

ODJELJENJE ZA PRIVREDNI RAZVOJ, SPORT I KULTURU

ODJELJENJE ZA JAVNE POSLOVE

ODJELJENJE ZA OBRAZOVANJE

ODJELJENJE ZA KOMUNALNE POSLOVE

ODJELJENJE ZA RASELJENA LICA

ODJELJENJE ZA JAVNU SIGURNOST

DIREKCIJA ZA FINANSIJE BRČKO DISTRIKTA BiH

KANCELARIJA ZA UPRAVLJANJE JAVNOM IMOVINOM

KANCELARIJA KOORDINATORA ZA DISTRIKT PRI VJEĆU MINISTARA

Šematski prikaz Kancelarije gradonačelnika Brčko distrikta

ORGANIZACIONI DIJELOVI KANCELARIJE-UREDA GRADONAČELNIKA

KABINET GRADONAČELNIKA

SEKRETARIJAT VLADE

INSPEKTORAT

APELACIONA KOMISIJA

ODBOR ZA ZAPOŠLJAVANJE

UPRAVNA INSPEKCIJA

INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

Organizaciona šema i dijagram rukovođenja Inspektorata su prikazani u sledećoj tabeli.

INSPEKTORAT

ODSIJEK INSPEKCIJE ZAŠTITE

ZDRAVLJA I OKOLINE

ODSIJEK INSPEKCIJE

POSLOVANJA

ODSIJEK INSPEKCIJE

DIJELATNOSTI

FITOSANITARNA TRŽIŠNA INSPEKCIJA URBANISTIČKO-GRAĐEVINSKA

POLJOPRIVREDNA INSP. ZA OBRAZOVANJE PUTNA INSPEKCIJA

VETERINARSKA INSP. ZA RAD I RADNE ODNOSE SAOBRAĆAJNA INSPEKCIJA

SANITARNA ELEKTROENERGETSKA

ZDRAVSTVENA STRUČNI SAVJETNIK ZA PRAVNE

POSLOVE

STRUČNI SAVJETNIK- SISTEM

ADMINISTRATOR

STRUNI REFERENT ZA VOĐENJE BAZE PODATAKA I OBRADU

TEHNIČKI SEKRETAR KURIR-

SKLADIŠTAR

TERMOENERGETSKA

INSP.ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE INSP.ZAŠTITE OD POŽARA I

EKSPLOZIJA

INSP.ZA ŠUMARSTVO INSP.ZAŠTITE NA RADU

VODOPRIVREDNA INSP. KOMUNALNA

61

9. Kako su podijeljene odgovornosti za različite sektore (voda, otpad, zaštita prirode, itd.) i

kako se predviđa koordinacija aktivnosti? Navedite ukratko vaše planove za razvoj i jačanje

vaših administrativnih kapaciteta.

U Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH postoji osam sektora, a u sastavu

Sektora za prirodne resurse, energetiku i zaštitu okoline postoji više odsjeka koji koordiniraju

pojedine okolinske i vodne aktivnosti. Odsjek za zaštitu okoline koordinira ovu oblast, dok odsjek

za vode koordinira aktivnosti vezane za vode. Postoji još i odsjek za turizam, te za implementaciju

GEF projekata, koji koordiniraju te poslove na nivou BIH. Entitetska ministarstva koordiniraju

horizontalnu i vertikalnu koordinaciju sa nadležnim institucijama nižeg nivoa, o čemu slijedi

pojašnjenje. U narednom periodu predviđene su aktivnosti na izmjeni pravilnika o unutrašnjoj

organizaciji Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, kojom bi se formirao Sektor

za zaštitu okoline koji bi imao najmanje 4 odsjeka od kojih bi se jedan bavio pitanjima prikupljanja

okolinskih podataka i izvještavanja prema EEA, štou ovom trenutku ne postoji.

Oblast vode za piće u dijelu koji se odnosi na iniciranje, pripremu i izradu propisa, prikupljanje i

obradu podataka o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće, procjenu rizika po zdravlje ljudi i

doedukaciju zainteresiranih strana, u nadležnosti je Agencije za sigurnost hrane BiH, a prema

odredbama Zakona o hrani73

, u saradnji sa nadležnim organima entiteta i Brčko distrikt BiH, kao i u

saradnji sa laboratorijama za kontrolu hrane, nadležnim inspekcijskim organima i institucijama

javnog zdravstva u BiH. Unapređenje i sprovođenje procesa procjene rizika, jačanje kapaciteta

laboratorija za kontrolu hrane, kontinuirano praćenje i usklađivanje propisa u BiH sa propisima EU,

sprovođenje Totalne dijetarne studije za područje BiH, nastavak saradnje sa domaćim i

međunarodnim institucijama iz oblasti sigurnosti hrane, unapređenje naučno-istraživačkog rada, su

dalji planovi za razvoj.

Uprava za zaštitu zdravlja bilja u suradnji sa nadležnim organima entiteta i Brčko distrikt BiH

obavlja poslove vezane za:

- zaštitu bilja od zaraznih bolesti i štetočina,

- kontrolu FFS i mineralnih gnojiva u proizvodnji, unutrašnjem i vanjskom prometu

- kontrolu primjene FFS,

- registraciju i stavljanje u promet FFS, kao i druge poslove određene zakonom.

Poslovi i zadaci Uprave su propisani sljedećim zakonima: Zakon o zaštiti zdravlja bilja74

, Zakon o

sjemenu i sadnom materijalu poljoprivrednih biljaka u BiH75

, Zakon o zaštiti novih sorti u BiH76

,

Zakon o mineralnim gnojivima77

i Zakon o fitofarmaceutskim sredstvima Bosne i Hercegovine78

.

Pored navedenih nadležnosti, Uprava je prema Zakonu o genetski modificiranim organizmima79

nadležna za GMO u slučaju kada se reprodukcijski materijal u poljoprivredi i šumarstvu i sredstva

za zaštitu bilja koji sadrže i/ili se sastoje i/ili potiču od GMO-a stavljaju na tržište.

Prema Zakonu o GMO, nadležnosti Agencije za sigurnost hrane BiH su: u slučaju kada se GMO

i/ili proizvodi koji sadrže i/ili se sastoje i/ili potiču od GMO- ta stavljaju na tržište kao hrana ili

hrana za životinje (nadležna je Agencija uz prethodno pribavljeno mišljenje nadležnih organa);

Agencija je centralno i koordinaciono tijelo za obavljanje stručnih poslova u vezi sa GMO-om;

Jedinstveni kodirani registar GMO-a vodi Agencija, a posebne registre nadležni organi u okviru

svog djelokruga.

73 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04 74 „Službeni glasnik BiH“, broj 23/03 75 „Službeni glasnik BiH“ ,broj 03/05 76 „Službeni glasnik BiH“ ,broj 14/10 77 „Službeni glasnik BiH“, br. 46/04 i 76/11 78 „Službeni glasnik BiH“, broj 49/04 79 „Službeni glasnik BiH” ,broj 23/09

62

Republika Srpska

Upravljanjem vodama

Nadležnost nad upravljanjem vodama u RS imaju: Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede RS, odnosno, agencije u njegovom sastavu i Republički hidrometeorološkog zavod;

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i

ekologiju, Ministarstva industrije, energetike i rudarstva i Ministartsvo saobraćaja i veza RS, kao i

lokalne zajednice.

U Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS ovim poslovima bavi se Resor za

vodoprivredu, a prema Zakonu o vodama ovaj resor nadležan je za poslove u vezi površinskih i

podzemnih voda, rijeka i vodotoka, odnosno:vođenje studijsko-analitičkih, upravnih, nadzornih, te

poslova uspostavljanja i vođenja Informacionog sistema voda (GIS), vođenje registara, pripremu

strategija, programa, kao i praćenje i koordinaciju rada drugih organizacija uprave iz oblasti voda.

U resoru je zaposleno 3 službenika od 7 sistematizovanih

U okviru ministarstva kao upravna organizacija djeluje: Agencija za vode oblasnog riječnog sliva

Save i Agencije za vode oblasnog riječnog sliva Trebišnjice, koje su nadležne za upravljanjem

vodama i donošenje planova i politika u tom smislu, realizaciju zadataka iz domena sektora voda,

organizuju prikupljanje, upravljanje i raspodjelu podataka o vodnim resursima; organizuju praćenje

stanja i korišćenje voda – monitoring, hidrološko stanje, kvalitativno stanje, ekološko stanje, se

stanje podzemnih voda; priprema planove upravljanja riječnim slivovima za svoj oblasni riječni

sliv; pripremaju planove, elaborate i projekte za sprečavanje i smanjenje štetnih uticaja na vode;

preduzimaju hitne mjere na sprečavanju ili smanjenju uticaja štetnih pojava na vode; izdaju

vodopravne akte i sl. Agencije za vode imaju i svoje područne kancelarije: Područna kancelarija

sliva rijeke Vrbas i Područna kancelarija sliva rijeke Bosne.

U Agenciji za vode oblasnog riječnog sliva Save definisano je ukupno 35 sistematizovanih radnih

mjesta, a broj izvršilaca jeste 38. U Agenciji oblasnog riječnog sliva Trebišnjice je sistematizovano

19 radnih mjesta, od kojih je popunjeno 5.

Poslovi i zadaci Republičkog hidrometeorološkog zavoda RS, koji je takođe u sastavu ovoga

ministarstva, u oblasti voda su definisani Zakonom o meteorološkoj i hidrološkoj djelatnosti80

.

Zavod vrši poslove koji se odnose na razvoj i funkcionisanje hidrološke, meteorološke i

seizmološke djelatnosti, istraživanje atmosfere, vodenih resursa, kvaliteta vazduha i voda,

prikupljanje, obradu i objavljivanje podataka od javnog interesa i sl. Zavod vrši monitoring voda,

odnosno količine vode (vodostaj i proticaj) kao i izradu redovnih i vanrednih hidroloških biltena o

visini vodostaja na vodomjernim stanicama rijeka u RS, izdavanje upozorenja i najava poplava i

Plana za jačanje je uspostavljanje mreže hidroloških stanica i definisanje Q-H krive za sve

hidrološke stanice u RS. Ostale aktivnosti Zavoda definisane su Planom aktivnosti i mjera zaštite i

spašavalja od poplava81

i Planom aktivnosti u pripremi i sprovođenju mjera zaštite i spašavanja od

poplava82

.

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS ima nadležnost u okviru javno zdravstvene ispravnosti

vode koja služi ili je namenjena za piće ili proizvodnju ili preradu životnih namirnica i vode za

sanitarno-higijenske i rekreativne potrebe. Uzorkovanje i analizu vode za piće vrši JZU Institut za

javno zdravstvo Republike Srpske, u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti83

. U saradnji sa

lokalnom zajednicom, ovaj Institut učestvuje i obavlja poslove vezane za ispitivanje potencijalnih

izvorišta vode za piće. Pravilnikom o uslovima ispuštanju otpadnih voda u površinske vode84

definisani su uslovi ispuštanja otpadnih voda ili efluenata u površinske vode koji uključuju dva

80 „Službeni glasnik RS“, broj 20/2000 81 „Službeni glasnik RS“, broj 14/2012

82 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 14/2012

83 „Službeni glasnik RS“, broj:106/09 84 „Službeni glasnik RS“, broj 44/01“

63

kriterijuma, kvalitet efluenta i kvalitet prijemnog vodotoka. Za supstance koje nisu normirane ovim

pravilnikom, Ministarstvo za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo donosi zajedno sa

ministarstvima nadležnim za zdravstvo i za zaštitu životne sredine propisuje uslove ispuštanja

otpadnih voda. Za industrijske i druge otpadne vode koje sadrže opasne i vrlo rizične supstance,

koje su navedene u Pravilniku o uslovima ispuštanju otpadnih voda u javnu kanalizaciju85

uslovi

ispuštanja određuje se prema posebnoj proceduri koje donosi ministarstvo nadležno za poslove

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u saradnji sa ministarstvom nadležnim za poslove

zdravstva. U okviru ovog ministarstva, navedenom tematikom i praćenjem izvještaja Instituta za

javno zdravstvo RS bavi se Resor za javno zdravstvo, međunarodne odnose i evropske integracije.

U ministarstvu je zaposleno ukupno 47 izvršilaca.

U Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS poslove iz oblasti zaštite voda

obavlja Resor za zaštitu životne sredine, gdje se obavljaju poslovi integralne zaštite i unapređenja

zaštite životne sredine, istraživanje, planiranje i upravljanje kroz mjere zaštite životne sredine,

zaštita prirodnih resursa, pribavljanje potrebnih dokumenata za prethodnu procjenu i procjenu

uticaja na životnu sredinu u postupku izdavanja ekološke dozvole, izdavanje ekoloških dozvola,

praćenje stanja i usklađivanje standarda iz oblasti zaštite voda, koordinacija i učešće u izradi

studija, izvještaja i akcionih planova u oblasti zaštite voda. Unutar resora poslovima zaštite voda

bavi se: Stručni savjetnik za zaštitu životne sredine, Viši stručni saradnik za ekološke dozvole i

zaštitu voda , Viši stručni saradnik za zaštićena područja i prirodne resurse i Viši stručni saradnik za zaštitu

životne sredine (4 izvršioca). U resoru je zaposleno 11 izvršilaca na poslovima zaštite životne sredine,

a sistematizovano je: 54 radna mjesta sa ukupno 62 i zvršilaca.

Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva RS nadležno je za učešće u aktivnostima u oblasti

korištenja prirodnih resursa, geološka istraživanja i eksploataciju prirodnih i tehnogenih mineralnih

sirovina, podzemnih voda (pitka, industrijska, mineralna, termalna, termomineralna) i geotermalne

resurse i poslovima koncesija. Poslovima iz oblasti geoloških istraživanja i eksploatacije podzemnih

voda bavi se Resor za rudarstvo i geologiju, odnosno Odsjek za geologiju koji ima sistematizovana

4 rada mjesta, a zaposlenog 1 izvršioca. U sastavu ministarstva je i Republički zavod za geološka

istraživanja u kojem se obavljaju stručni poslovi koji se odnose na geološka istraživanja, izradu

geoloških karata različitih profila i namjena, izrada srednjoročnih i dugoročnih prognoza geoloških

istraživanja i projekata i studija ekonomske opravdanosti za davanje koncesija na geološka

istraživanja i uspostavljanje geološkog informacionog sistema u RS. Zavod ima zaposleno 11

izvršilaca.

Ministartsvo saobraćaja i veza RS nadležno je za oblast vodnog saobraćaja i bezbednosti plovidbe

u RS u skladu sa Zakonom o unutrašljoj plovidbi RS86

Ovim poslovima bavi se Resor željeznički,

vodni i vazdušni saobraćaj, unutar kojeg su za poslove unutrašnje plovidbe i kapetanije

sistematizovana 3 radna mjesta.

Jedinice lokalne samouprave RS nadležne su za poslove vodosnabdijevanja i kanalisanja naselja na

sopstvenom području i obavljanje drugih poslova sektora voda, u skladu sa Zakonom o lakalnoj

samoupravi RS87

, Zakonom o komunalnim djelatnostima88

i Zakonom o prenosu prava svojine na

kapitalu Republike Srpske u preduzećima koja obavljaju komunalne djelatnosti na jedinice lokalne

samouprave89

. V odoprivredna preduzeća- preduzeća nadležna za vodovod i za kanalizaciju

operativno sprovode poslove vodne delatnosti i spadaju u komunalan preduzeća koja su u

nadležnosti lokalnih zajednica i obezbjeđuju organizovano snabdevanje stanovništva i drugih

85 „Službeni glasnik RS“, broj 44/01“ 86 „Službeni glasnik RS“, broj 58/03, 33/06 i 1/08 87 „Službeni glasnik RS“, broj 101/04, 42/05, 118/05 88 „Službeni glasnik RS“, broj 11/95, 18/95 i 51/02 89 „Službeni glasnik RS“, broj 50/10

64

korisnika vodom za piće i sprovode prikupljanje otpadnih voda, njihovo prečišćavanje i odvođenje

do recipijenta.

Unutar Republičke uprave za inspekcijske poslove RS, Vodna inspekcija obavlja poslove koji se

odnose na: vršenje neposrednog nadzora i preduzimanje mera za obezbeđivanje izvršenja zakona,

drugih propisa i opštih akata koji se odnose na izgradnju novih i rekonstrukciju postojećih objekata

i izvođenje drugih radova koji mogu uticati na promene u vodnom režimu; zaštitu voda od

zagađivanja; kontrolu kvaliteta površinskih i podzemnih voda; nadzor nad zakonitošću akata javnih

vodoprivrednih preduzeća; nadzor nad radom preduzeća i drugih pravnih lica kojima je povereno

vršenje javnih ovlašćenja i sl. Detaljniji podaci dati u odgovoru na prethodno pitanje broj 8.

Upravljanje otpadom

Upravljanje otpadom u RS u nadležnosti je Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i

ekologiju.

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS nadležno je za upravljanje

komunalnim, opasnim i neopasnim otpadom u RS definisanih Zakonom o upravljanju otpadom u

RS i ove poslove obavlja Resor za zaštitu životne sredine. U okviru resora obavljaju se poslovi

praćenja stanja i usklađivanja standarda u oblasti upravljanja komunalnim otpadom, opasnim i

neopasnim otpadom, koordinacija i učešće u izradi studija, izvještaja, propisa i akcionih planova u

oblasti upravljanja otpadom, izdavanje dozvola za upravljanje komunalnim otpadom, opasnim i

neopasnim otpadom u skladu sa zakonom i Bazelskom konvencijom o prekograničnom kretanju

opasnog i neopasnog otpada, istraživanje, praćenje, proučavanje i evidentiranjue dokumentacije iz

ove oblasti, odobravanje planova prilagođavanja za upravljanje komunalnim otpadom. Resor nema

nižih organizacionih jedinica i poslovima upravljanja otpadom bavi se: Stručni savjetnik za zaštitu

životne sredine, Viši stručni saradnik za poslove upravljanja komunalnim otpadom i Viši stručni

saradnik za poslove upravljanja opasnim i neopasnim otpadom (3 izvršioca). Resor za zaštitu

životne sredine ima 11 izvršilaca na poslovima zaštite životne sredine, a sistematizovano je: 54

radna mjesta sa ukupno 62 i zvršilaca.

Buka

Nadležnost nad poslovima koji se tiču buke u RS, kao jednom od elemenata životne sredine, ima

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, unutar koga ove poslove takođe

obavlja Resor za zaštitu životne sredine, odnosno Stručni savjetnik za zaštitu životne sredine i Viši

stručni saradnik za zaštitu životne sredine (2 izvršioca).

Zaštita prirode

Nadležnost nad zaštitom prirode u RS povjerena je najvećim dijelom Ministarstvu za prostorno

uređenje, građevinarstvo i ekologiju, ali i dijelom Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva,

Ministartsvu prosvjete i kulture, odnosno Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i

prirodnog nasljeđa Republike Srpske .

U Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS poslove iz oblasti zaštite

priode obavlja Resor za zaštitu životne sredine. U skadu sa Zakonom o zaštiti prirode i pratećih

podzakonskih akata, resor u ovoj oblasti obavlja i koordinira aktivnosti na zaštiti pejzaža, prirodnih

područja, biljaka, životinja i njihovih staništa, zemljišta i drugih komponenata prirode, prati stanje u

oblasti korištenja zemljišta i komponenata prirode u sferi zaštite zemljišta i komponenata prirode,

prati katastar zagađivanja, devastaciju dezertifikaciju zemljišta, te katastar flore, faune i degradacije

šumskih zajednica i priprema mjere za njegovo noveliranje, učestvuje u izradi stručnih mišljenja i

saglasnosti, te na procjeni uticaja urbanog, ruralnog i biotehnološkog razvoja na kvaliteti strukturu

zemljišta i šumskih zajednica, aktivnosti na pripremi projekata i strategija iz ove oblasti.

65

U oblasti zaštite zemljišta resor obavlja sledeće poslove: praćenje stanja i usklađivanje standarda iz

oblasti zaštite zemljišta, koordinacija i učešće u izradi studija, izvještaja i akcionih planova u oblasti

zaštite zemljišta i oblja istraživanje, praćenje, proučavanju i evidentiranju dokumentacije iz ove

oblasti.

U oblasti zaštite područja i prirodnih resursa resor obavlja sledeće poslove: analizira stanje u

oblasti korištenja prirodnih resursa sa posebnim osvrtom na biološke i ekološke resurse, učestvuje u

izradi propisa iz oblasti zaštite i održavanja biološke raznolikosti i svih komponenti prirodnih

ekosistema, prati korištenje prirode i propisuje mjere koje osiguravaju uravnotežen razvoj uz što

manja oštećenja i narušavanja,radiiorganizuje aktivnosti na očuvanju i aštiti biološke raznolikosti,

prati katastar flore, faune, osobito endemskih, rijetkih i ugroženih vrsta, njihovih zajednica i

ekosistema, učestvuje u izradi stručnih mišljenja pri davanju saglasnosti za eksploataciju prirodnih

resursa, za lokaciju, projektovanje, izgradnju i puštanje u rad objekata, naselja, tehničko-tehnoloških

postrojenja koja mogu da ugroze prirodne ekosisteme.

Unutar Resora za zaštitu životne sredine nema posebnih organizacionih jedinica i navedene

poslove obavljaju: Stručni savjetnik za zaštitu životne sredine, Viši stručni saradnik za ekološke

dozvole i zaštitu zemljišta, Viši stručni saradnik za zaštićena područja i prirodne resurse (3

izvršioca).

Ministarstvo industrije, energetike i rudarstva RS nadležno je za učešće u aktivnostima u oblasti

korištenja i zaštite prirodnih resursa, geološka istraživanja i eksploataciju prirodnih i tehnogenih

mineralnih sirovina, podzemnih voda (pitka, industrijska, mineralna, termalna, termomineralna) i

geotermalne resurse. Unutar ministarstva poslovima iz oblasti geoloških istraživanja i u tom smislu

zaštite prirodnih resursa bavi se Resor za rudarstvo i geologiju, odnosno Odsjek za geologiju koji

ima sistematizovana 4 radna mjesta, a zaposlenog 1 izvršioca.

Ministarstvo prosvjete i kulture RS je naležno za poslove koji se odnose na nepokretna i pokretna

kulturna dobra, prirodu i ekologiju i nacionalne parkove, proglašene zaštićene zone u skladu

Zakona o zaštiti prirode. Unutar ministarstva postoje 2 resora od kojih se ovim poslovima bavi

Resor kulture, a za poslove koji se odnose na zaštitu prirodnog nasljeđa, nacionalne parkove i

zaštićene ekološke zone, zaštitu kulturno-istorijskog i nepokretnog nasljeđa sistematizovana su 3

radna mjesta. Unutar ministartsva posluje Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i

prirodnog nasljeđa Republike Srpske koji kao upravna organizacija obavlja poslove koji se odnose

na određivanje, evidenciju, istraživanje i vrednovanje stvari i dijelova prirode koji uživaju

prethodnu zaštitu, proglašavanje dobra zaštićenim, izradu projekata za restauraciju, rekonstrukciju i

konzervaciju kulturno - istorijskog i prirodnog nasljeđa, korišćenje zaštićenih dobara, ovlašćivanje i

nadzor nad radom organizacija za zaštitu, vođenje Registra zaštićenih prirodnih dobara. Zavod ima

3 odjeljnja od kojih se Odjeljenje za zaštitu prirodnog nasljeđa sa 2 odsjeka bavi poslovima

biološko-tehničke zaštite prirodnog nasljeđa, a u Zavodu je ukupno zaposleno 25 radnika.

Upravljanje i zaštita vazduha

Oblast upravljanje i zaštita vazduha u nadležnosti je Ministarstva za prostorno uređenje,

građevinarstvo i ekologiju RS i ministarstvo se stara o sprovođenju propisa o kontroli kvaliteta

vazduha u Republici Srpskoj, obavlja koordinaciju aktivnosti republičke mreže monitoringa

vazduha i sarađuje sa drugim organima republičke uprave koji na osnovu posebnih propisa

učestvuju u praćenju kvaliteta vazduha, posebno sa organima nadležnim za zaštitu zdravlja ljudi,

zaštitu prirode, praćenje meteoroloških uslova i drugo, kao i sa organima jedinica lokalne

samouprave. Poslove iz oblasti zaštite vazduha unutar ministartsva obavlja Resor za zaštitu životne

sredine koji nema posebnih organizacionih jedinica, tako da ove poslove obavljaju: Stručni

savjetnik za zaštitu životne sredine, Viši stručni saradnik za zaštitu vazduha (2 izvršioca), dok je u

resoru zaposleno 11 izvršilaca na poslovima zaštite životne sredine.

66

Prema Zakonu o zaštiti vazduha i Pravilniku o monitoringu vazduha 90

, ovlaštena institucija za

uspostavljanje i izvođenje monitoringa vazduha u RS je Republički hidrometeorološki zavod

Republike Srpske, koji oblasti zaštite vazduha obavlja poslove spostavljanja, organizovanja i

upravljanja sistemom monitoringa kvaliteta vazduha u RS i uspostavljanja informacionog sistema

za praćenje kvaliteta vazduha u cilju izvještavanja o rezultatima monitoringa u propisanim

formatima. Praćenje kvaliteta vazduha u republičkoj mreži, vrši Zavod i ovlašćena pravna lica u

jedinicama lokalne samouprave. Zavod i nadležni organ jedinice lokalne samouprave podatke o

kvalitetu vazduha čine dostupnim javnosti putem objave u sredstvima javnog informisanja,

elektronskim medijima, kao i na svojim veb-stranicama. Zavod vodi Inventar emisije gasova sa

efektom staklene bašte, Inventar o nenamjerno ispuštenim dugotrajnim organskim zagađujućim

supstancama, priprema i objavljuje godišnji izvještaj o stanju kvaliteta vazduha u RS, jednom

mjesečno objavljuje izvještaje o stanju kvaliteta vazduha (na osnovu podataka iz lokalnih mreža),

razmjenjuje podatke sa Evropskom agencijom za zaštitu životne sredine i Evropskom mrežom za

informacije i posmatranje i vodi Informacioni sistem kvaliteta vazduha za RS. Jedinica lokalne

samouprave na svojoj teritoriji uspostavlja lokalnu mrežu mjernih stanica i/ili mjernih mjesta za

praćenje kvaliteta vazduha.

Upravljanje i gazdovanje šumama i lovnim resursima

Nadležnost nad upravljanjem i gazdovanjem šumama i lovnim resursima u RS ima Ministarstvo

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS putem Resora šumarstva i lovstva i Agencije za šume

RS.

Resor šumarstva i lovstva obavlja poslove koji se odnose na utvrđivanje i sprovođenje razvojne

politiku u oblasti šumarstva i lovstva, upravljanje i gazdovanje šumskim i lovnim resursima,

unaprjeđenje i korišćenje šuma i divljači, sprovođenje mjera zaštite šuma i divljači, izradu

strateških dokumenata, planova i programa za upravljanje i gazdovanje šumama i lovištima. U

reosoru je sistematizovano 8 radnih mjesta, a zaposleno je 6 izvršilaca. Polazeći od potrebe da se

obezbijedi efikasnija institucionalna organizacija u kontekstu upravljanja i gazdovanja šumama i

lovnim resursima, Resor za šumarstvo i lovstvo u narednom periodu planira aktivnosti koje će imati

za cilj jačanje kapaciteta

Agencija za šume RS obavlja stručno-tehničke polove koje se odnose na: izradu šumskoprivrednih

osnova, dugoročnog programa gazdovanja područjem krša, programa korišćenja ostalih šumskih

proizvoda, praćenje sprovođenja planskih dokumenata, vođenje njihovog registra, obezbjeđenje

sprovođenja inventure šuma na velikim površinama, vođenje evidencija i katastra šuma, praćenje

zdravstvenog stanja šuma, praćenje utroška sredstav posebnih namjena za šume, stručnu

koordinaciju poslova koji su u vezi sa privatnim šumama i mjere podrške vlasnicima šuma u

privatnoj svojini, vršenje opštih regionalnih šumsko-razvojnih i lovnih planiranja, obezbjeđenje

informacija o stanju na tržištu drvnih i ostalih šumskih proizvoda, saradnju u primjenjenim

istraživanjima, implementacija standarda i transfera znanja u šumasrstvu, promociju interesnih

grupa u procesu planiranja i održivog gazdovanja šumskim resursima svih oblika svojine.

Hemikalije i biocidi

Nadležnost u oblasti hemikalija i biocida u RS ima Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS, dok

je u oblasti sredstava za zaštitu bilja nadležno za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje ovih

sredstava, kao i za utvrđivanje uslova za njihovo skladištenje u proizvodnji i prometu na veliko. U

oblasti hemikalija ministarstvo obavlja poslove: regulisanje, izdavanje dozvola i upravnu kontrolu i

praćenje klasifikacije, pakovanja i obilježavanja opasnih hemikalija u RS, razmjenu podataka o

hemikalijama kroz bezbjednosno-tehnički list (safety data sheet – SDS), integralni inventar

proizvedenih i uvezenih hemikalija, dobra laboratorijska praksa, ograničenja i zabrane supstanci

koje izazivaju zabrinutost, uslovi za uvoz i izvoz hemikalija za koje je propisan postupak prethodne

90„ Službeni glasnik RS“ , broj 39/05

67

saglasnosti, odobrenja za vršenje djelatnosti proizvodnje, prometa i korišćenja opasnih hemikalija,

sistematsko praćenje hemikalija, stavljanje na tržište detergenata, nadzor i druga pitanja od značaja

za bezbjedno upravljanje hemikalijama i sl.. Saradnja između Ministarstva zdravlja i socijalne

zaštite i Ministarstva poljoprirede, šumarstva i vodoprivrede u oblasti klasifikacije i obilježavanja

sredstava za zaštitu bilja propisana je Instrukcijom za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje

sredstava za zaštitu bilja potpisanom od strane dva ministarstva dana 23.03.2011. godine.

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite ostvaruje saradnju i sa drugim ministarstvima i institucijama

RS u nadležnoj oblasti, kao i sa organima na nivou BiH, posebno u sprovođenju međunarodnih

konvencija (Roterdamska, Stokholmska, CWC). Unutar ministarstva navedenim poslovima bavi se

Odsjek za hemikalije u okviru Resora za farmaciju (planirana 3 izvršioca).

Poslove inspekcijskog nadzora ove oblasti obavljaju inspektori za hemikalije i biocide u

Zdravstvenoj inspekciji u okviru Republičke uprave za inspekcijske poslove RS . Dio

inspekcijskog nadzora na teritoriji svoje jedinice lokalne samouprave vrše i ekološki inspektori koji

su zaposleni u jedinicama lokalne samouprave. Detaljniji podaci dati u odgovoru na prethodno

pitanje broj 8.

Civilna zaštita

Poslovima iz oblasti civilne zaštite u RS bavi se Ministarstvo unutrašnjih poslova RS, odnosno

Republička uprava civilne zaštite koja obavlja poslove koji se odnose na praćenje, usklađivanje i

sprovođenje utvrđene politike i smjernica i obezbjeđenje izvršenja zakona i drugih propisa u oblasti

civilne zaštite, izradu programa civilne zaštite RS, izradu procjene ugroženosti na cijeloj teritoriji

RS, predlaganje plana civilne zaštite, prikupljanje podataka o svim vrstama pojava i opasnosti koje

mogu dovesti do prirodne i druge nesreće po ljude i materijalna dobra na ugroženom području,

osmatranje, obavještavanje i uzbunjivanje, organizovanje, pripremu i obučavanje službe civilne

zaštite u skladu sa programima i planovima obuke, organizovanje i opremanje jedinica civilne

zaštite, vršenje izbora i vođenje naučno-istraživačkih projekata u oblasti civilne zaštite, pružanje

stručne pomoći, donošenje uputstava i instrukcija za rad službe civilne zaštite jedinica lokalne

samouprave, inspekcijski nadzor u oblasti civilne zaštite, uklanjanje NUS-a, deminiranje,

međunarodnu saradnju iz oblasti civilne zaštite, spašavanje od prirodnih i drugih nesreća,

preduzimanje preventivnih, operativnih i postoperativnih mjera u slučaju nastanka prirodnih i

drugih nesreća, vođenje evidencija u oblasti civilne zaštite i druge poslove u skladu sa zakonom.

Jačanje administrativnih kapaciteta

Jačanje administrativnih kapaciteta prethodno navedenih nadležnih institucija je prepoznata kao

potreba svih, pogotovo u kontekstu obaveza EU integracija koje nas očekuju u narednom periodu.

Usvojenim pravilnicima o organizaciji i sistematizaciji navedenih institucija planirano je povećanje

broja izvršilaca, a popunjavanje radnih mjesta vrši se skladu sa Kadrovskim planom Vlade RS i

planiranim finansijskim sredstavima u Budžetu RS za svaku godinu.

Saradnja između organa državne uprave

Saradnja između organa državne uprave je utvrđena Zakonom o republičkoj upravi RS kao obaveza

da organi republičke uprave sarađuju u svim zajedničkim pitanjima i razmenjuju informacije, kao i

da osnivaju zajednička tela i projektne grupe radi izvršavanja poslova koji zahtevaju učešće više

organa državne uprave. Zakonom je definisano da poslom iz delokruga dva ili više organa državne

uprave upravlja i koordinira onaj organ republičke uprave u čijem djelokrugu je pretežni dio posla.

Federacija BiH

Federalno ministarstvo okoliša i turizma ima direktnu nadležnost za zaštitu prirode i biodiverziteta,

upravljanje otpadom, zaštitu od buke, zaštitu zraka, kao i, uz Federalno ministarstvo vodoprivrede,

šumarstva i poljoprivrede, određene nadležnosti upravljanja vodama, odnosno zaštite voda. Ova dva

68

ministarstva, uz Federalno ministarstvo prostornog uređenja imaju glavne nadležnosti nad

upravljanjem zemljištem, odnosno zemljišnim prostorom što uključuje i zaštitu zemljišta i tla.

Federalno ministarstvo zdravstva ima nadležnosti za donošenje propisa iz oblasti kvaliteta voda i

hemikalija, s napomenom da propisi za hemikalije još uvijek nisu doneseni.

Potrebno je uspostaviti Agenciju za okoliš (i vode) na nivou FBiH, uz odgovarajuće opremanje i

obučavanje postojećih kapaciteta, kao i zapošljavanje novih stručnih kadrova. Struktura uspostave

ovih institucija će biti prema strukturi EIONET-a (Evropske okolišne informacione i opservacione

mreže), u cilju unaprijeđenja dalje saradnje BiH sa Evropskom agencijom za okioliš, i drugim

međunarodnim za okoliš relevantnim institucijama (UNEP; sekretarijati okolišnih Konvencija i dr.).

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva (FMPVŠ) je resorno ministarstvo

za oblast upravljanja vodama, uz određene nadležnosti Federalnog ministarstva okoliša i turizma

(FMOT). Pitanje koordinacije između FMPVŠ i kantona je uređeno Zakonom o vodama (član 164,

181. idr.), kao i godišnjim planovima rada FMPVŠ kojim se redovno planira održavanje zajedničkih

sastanaka sa kantonalnim ministarstvima.

Sektor javnog zdravstva preko laboratorija zavoda za javno zdravstvo vrši nadzor vode za piće,

površinske, podzemne i otpadne vode na zdravstvenu ispravnost i kvalitetu prema zahtjevima

Pravilnika o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće91

, a koji je usklađen sa zahtjevima Direktive EU.

Planovi za razvoj i jačanje naših tehničkih kapacitetau javnom zdravstvu uključuju:

- Jačanje kapaciteta laboratorija za kontrolu voda i namirnica – osiguranje i kontrola kvaliteta

laboratorija kroz akreditaciju (ISO 17025)

- Jačanje kapaciteta osoblja Zavoda (dalji razvoj djelatnosti, edukacije, treninzi, itd)

- Jačanje segmenta promocije zdravlja i edukacije stanovništva vezanu za sigurnost hrane i

vode

- Jačanje kapaciteta laboratorija za ispitivanje radioaktivnosti životne sredine- osiguranje i

kontrola kvaliteta laboratorija kroz akreditaciju (ISO 17025)

Odgovornosti vezano za monitoring voda dijele Agencije za vode i Federalni hidrometeorološki

zavod. Agencije organiziraju, finansiraju i održavaju sistem mreže hidroloških stanica, a Federalni

hidrometeorološki zavod vrši kontrolu, obradu i arhiviranje podataka, izradu bilansa voda i

pripremu hidroloških godišnjaka.


Jedan djelatnik pokriva prirodu a 2 pokrivaju okoliš.

Županija posavska

U Županiji Posavskoj oblast voda i šuma je u resoru Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i

šumarstva Županije Posavske dok je zaštita okoliša u resoru Ministarstva prometa, veza, turizma i

zaštite okoliša Županije Posavske.

Brčko distrikt BiH

Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu Vlade BD BiH ima nadležnost za oblast

poljoprivrede i šuma.

Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove je nadležno za oblast zaštite prirode i

biodiverziteta, upravljanje otpadom, zaštitom vazduha i prostorno-urbanističkim planiranjem.

91 Službeni glasnik BiH“, broj 40/10

69

Odjeljenje za javno zdravstvo je nadležno vrši nadzor vode za piće, površinske, podzemne i otpadne

vode na zdravstvenu ispravnost i kvalitet prema zahtjevima Pravilnika o zdravstvenoj ispravnosti

vode za piće92

a koji je usklađen sa zahtjevima direktive EU.

Programom rada Organa javne uprave u realizaciji obaveza u procesu evropskih integracija za

period 2010-2014 je planirano jačanje administrativnih kapaciteta po svim oblastima

.

Jačanje administrativnih kapaciteta moguće je jedino kroz učešće na seminarima u oblasti zaštite

životne sredine, u toku je projekat Jačanje institucija za zaštitu životne sredine BiH i priprema za

korištenje pretpristupnih fondova.

10. Postoje li zakonodavne ili budžetske odredbe koje se odnose na obuku državnih

službenika u oblasti zaštite životne sredine? Koliko je teško naći osoblje odgovarajućih

kvalifikacija? Koliko je teško naći osoblje kvalifikovano da pruži obuku?

Ne postoje zakonske pretpostavke kojima se reguliše obaveza obuke državnih službenika posebno

za oblast životne sredine. Ali Zakonom o državnoj službi BiH, članom 49 definisano je pitanje

stručnog obrazovanja i usavršavanja. Također, kroz obuke uposlenika, koje su dijelom podržane od

međunardnih naučnih i stručnih institucija, se otvara mogućnost obuka i usavršavanja za različite

oblasti zaštite okoline (JICA, SIDA, razni programi drugih zamalja, bilateralno i multilateralno

TAIEX seminara, MTEC treninzima, ReSPA seminarima, UNDP seminarima, WBIF

seminarima,IPA Twinning seminari i sl. Značajan dio obuka službenika obavljen je kroz IPA

projekte EU). U posljednje vrijeme (zadnjih desetak godina) se obrazuju osobe specifičnog

(okolinskog) obrazovnog profila koji u perspektivi mogu dati pravi odgovor na okolinska pitanja, te

kroz razne vidove obuka i značajno doprinjeti promjene ukupne okolinske slike u BiH. Zbog malog

prostora za njihovo upošljavanje u organima uprave u BiH, trenutno stanje je takvo da se oslanjamo

na već postojeće uposlenike. Po pitanju pružanja usluga za organiziranje obuka u BiH, nije teško

pronaći adekvatne kadrove, a za to nam uvijek stoje na raspolaganju i predstavnici EU ali i sve

druge evropske, ali i vanevropske razvijene i ekonomski jake zemlje. Većina obavijesti o mogućim

obukama dobiva se putem interneta odnosno, preko Agencije za državnu službu BiH.

Prema Zakonu o hrani93

Agencija za sigurnost hrane BiH je dužna da pruži naučnu, stručnu i

tehničku podršku zakonodavstvu i politici BiH u oblasti sigurnosti hrane. Unapređenje nivoa znanja

svih učesnika u sistemu sigurnosti hrane odvija se organizacijom raznih oblika obuka (radionica,

seminara, workshopova i dr.) i sporovodi se kontinuirano uz podršku EC i međunarodnih institucija

i organizacija. Tako je u periodu 2008-2011 godine organizovano ukupno 50 obuka na kojima je

učestvovalo preko 2000 predstavnika nadležnih organa u BiH. Predavanja na ovim obukama

obavljali su eksperti iz određenih oblasti iz zemalja EU. Naučni i stručni kadar Agencije je u

znatnoj mjeri osposobljen za predavanja iz raznih oblasti sigurnosti hrane, uz kadar na

Univerzitetima u BiH sa kojima Agencija ima uspostavljenu saradnju. Prema Zakonu o hrani94

Agencija za sigurnost hrane BiH je dužna da pruži naučnu, stručnu i tehničku podršku

zakonodavstvu i politici BiH u oblasti sigurnosti hrane. Unapređenje nivoa znanja svih učesnika u

sistemu sigurnosti hrane odvija se organizacijom raznih oblika obuka (radionica, seminara,

workshopova i dr.) i sporovodi se kontinuirano uz podršku EC i međunarodnih institucija i

organizacija. Tokom perioda 2006-2012 (I-VI) Agencija je uz pomoć međunarodnih organizacija

organizovala ukupno 50 obuka, na kojima je učestvovalo ukupno 2179 predstavnika nadležnih

institucija i zainteresiranih strana. Predavanja na ovim obukama obavljali su eksperti iz zemalja EU

iz određenih oblasti. Obuke se organiziraju od strane domaćih i stranih NGO dok se na stranicamai

92 „Službeni glasnik BiH“ ,broj:40/10 93 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04 94 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04

70

Agencije za državnu službu BiH, mogu naći ponude za učešćeu obukama iz oblasti okoliša kako u

BiH tako i u inostranstvu.

U BiH u oblasti veterinarstva u članu 70. Zakona o veterinarstvu u BiH95

propisano je da se

službeni veterinari moraju periodično obrazovati i obaviti propisane provjere znanja prema

programu, koji pripremaju nadležni organi entiteta i Brčko distrikt BiH. Obuka se odnosi i na

oblasti zaštite životne sredine, odnosno veterinarsku zaštitu okoline - postupke, uvjete i mjere koje

je potrebno preduzimati tokom uzgoja, držanja, postupanja i zaštite zdravlja životinja; tokom

obrade, prerade, skladištenja i prometa proizvoda životinjskog porijekla i utilizacije lešina,

konfiskata, nejestivih nusproizvoda klanja, te otpadnih životinjskih materija čija je svrha

sprječavanje zagađivanja okoline.

Republika Srpska

U Zakonu o državnim službenicima RS 96

(čl. 58, 59 i 60) definisano je da državni službenik ima

pravo i dužnost da pohađa obuku za stručno usavršavanje i osposobljavanje prema potrebama

organa uprave, a sredstva za obuku obezbjeđuju se u budžetu oragan uprave. Vlada RS, na prijedlog

Agencije za državnu upravu RS nadležne za obuku državnih službenika u RS, donosi Strategiju za

obuku i razvoj državnih službenika za period od najmanje tri godine. Agencija u skladu sa

strategijom donosi Godišnji program za obuku državnih službenika i odgovorna je za njegovu

primjenu, a organi uprave svoje godišnje programe obuke donose u skladu sa njom i raspoloživim

budžetskim iznosima. Za vrijeme trajanja stručnog usavršavanja i osposobljavanja u inostranstvu

službenik ima pravo na plaćeno odsustvo, a stručno usavršavanje službenika, pored planiranja

kadrova, njihove selekcije i odabira, kao i praćenja, ocjenjivanja njihovog rada i napredovanja,

jedna je od važnih karika u lancu upravljanja ljudskim resursima i za to se republički organi uprave

u RS zalažu.

Agencije za državnu upravu RS na svome sajtu www.adu.vladars.net redovno objavljuje podatke o

obukama koje se planiraju i koje su se obavile, sa javnim pozivima za prijavu i dostupnim prijavnim

obrascem. U proteklom period Agencija je obezbijedila vezu između organa državne uprave i

Agencije kroz uspostavljanje reformskih timova, kontakt lica i mreže za upravljanje ljudskim

potencijalima u republičkoj upravi RS, pripremila i donijela Strategiju za obuku, edukaciju i razvoj

državnih službenika 2003-2006. godine i Akcioni plan Vlade RS, u periodu 2003-2006. godine

zajedno sa Nacionalnom školom za upravu, Tempus projektom i UNDP organizovala i izvršila

obuku za rukovodeće i ostale državne službenike, pripremila novu strategiju za period 2012-2013

godine i razradila aplikaciju za Centralni registar zaposlenih i omogućila povezivanje organa

državne uprave sa Centralnom bazom podataka;

Za prоvоđеnje i kооrdinisаnje оbukа iz оblаsti еvrоpskih intеgrаciја u RS nadležno je Мinistаrstvо

zа еkоnоmskе оdnоsе i rеgiоnаlnu sаrаdnju. U toku 2011.godine zaposleni u organima uprave RS

uzeli su učešće na nizu TAIEX seminara, MTEC treninzima, ReSPA seminarima, UNDP

seminarima, WBIF seminarima,IPA Twinning seminari i sl. Značajan dio obuka službenika

obavljen je kroz IPA projekte EU.

U grafikonu je dat pregled obuka iz oblasti evropskih integracija za državne službenike RS u toku

2011.godine:

95 „Službeni glasnik BiH“, broj 34/02 96 „Službeni glasnik RS“, broj 118/08

http://www.adu.vladars.net/

71

Obuka službenika zaposlenim u jedinicama lokalne uprave obavlja se u skladu usvojene Strategije

obuke za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave za period 2011. – 2015. , čiji je cilj

omogućavanje stalnog unapređivanja postojećih i usvajanje novih znanja, vještina i stavova

zaposlenih i izabranih zvaničnika u jedinicama lokalne samouprave u RS. Utvrđene ciljne grupe za

obuku su: Administrativni službenici koji se bave poslovima iz osnovne nadležnosti i izabrani

zvaničnici. Prioritetne oblasti obuke definisane su prema odabranim prioritetnim grupama, te prema

osnovnoj podjeli na oblast osnovnih nadležnosti i oblast zajedničkih sadržaja i okvirnih tema koje ih

čine. Jedna od prioritetnih pet tema iz osnovnog sadržaja strategije je „Zaštita životne sredine“, tj.

sprovođenje i praćenje zaštite životne sredine (uključujući energetsku efikasnost), a ciljne grupe

obuke su: sekretari skupštine jedinice lokalne samouprave, načelnici odjeljenja, šefovi odsjeka,

stručni savjetnici, samostalni i viši stručni saradnici.

Vezano za obuke Zakonom o zaštiti životne sredine definisana je neophodnost edukacije u oblasti

zaštite životne sredine („Poglavlje III, član 28, 29, 30 ). U tom smislu, Ministarstvo za prostorno

uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS u saradnji sa Ministarstvom prosvjete i kulture i

Ministarstvom nauke i tehnologije izrađuje i realizuje Godišnje obrazovne planove u oblasti zaštite

životne sredine, kojima se unapređuje obrazovanje i svijest javnosti o zaštiti životne sredine u

nastavnom i vannastavnom programu. Obrazovni planovi sadrže:

a) podatke o pristupu informacijama iz oblasti zaštite životne sredine,

b) učestvovanje u odlučivanju i ostvarivanju prava o pitanju zaštite životne sredine i

c) obrazovne i promotivne aktivnosti, akcije i programe sa ciljem jačanja brige i svijesti o

potrebi zaštite i održivog upravljanja životnom sredinom.

Ministarstva obezbjeđuju redovnu obuku i za razna udruženja i fondacija i koordinišu podršku i

procjenu naučnih istraživanja i tehničkog razvoja kojim se omogućava istraživanje stanja životne

sredine. Republički organi uprave i organi jedinica lokalne samouprave u RS dužni su da

izvršavaju navedene obaveze posredstvom institucija za obrazovanje, u saradnji sa udruženjima i

fondacijama i drugim stručnim institucijama koje promovišu zdravu životnu sredinu i dužni su da

pružaju podršku obrazovnim i naučnim institucijama, vjerskim zajednicama, stručnim

organizacijama i udruženjima da bi mogli djelotvornije sprovoditi svoje obrazovne djelatnosti.

72

Unapređivanje saradnje i komunikacije zainteresovanih strana, te ostvarivanje šire društvene,

naučne i stručne osnove za zaštitu životne sredine, vrši Savjetodavno vijeće za zaštitu životne

sredine, koje je osnovala Vlada RS, a u cilju pružanja savjeta Vladi i ministru nadležnom za pitanja

zaštite životne sredine. Vijeće ima konsultativnu i savjetodavnu ulogu i sastoji osed devet članova.

Vlada RS imenuje predsjedavajućeg Vijeća iz reda članova Vijeća na godinu dana, a organizovanje

rada Vijeća koordiniše nadležno ministarstvo.

Obuka državnih službenika iz oblasti zaštite životne sredine u Republičkom hidrometeorološkom

zavodu RS u glavnom je bila u okviru projekata putem različitih institucija, ustanova i organizacija

(UNDP,GIZ, REC,IAEA, Fond za zaštitu životne sredine i energetsku efikasnost RS, Ministarstvo

za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, Ministarstvo nauke i tehnologije RS).

Sredstva za projekte iz ove oblasti nisu dovoljna za uspostavljanje efikasnog sistema u skladu sa

propisima i metodologijama EU. U narednom periodu neophodna je obuka državnih službenika u

ovoj oblasti kao i veći broj izvršilaca kako bi se mogle isvršavati zakonske obaveze.

Federacija BiH

U zakonodavstvu FBiH nema posebnih odredbi koje se odnose na obuku samo za državne

službenike u oblasti okoliša, već se određena obuka organizira povremeno preko Agencije za

državnu službu Federacije BiH za sve državne službenike u FBiH. Postoje određene obuke na

državnom nivou vezano za sveukupnu problematiku Evropskih integracija, putem Direkcije za EI

BiH, gdje se pojavljuju obuke vezane za okolišne teme.

Posebne zakonodavne ili budžetske odredbe koje se odnose na obuku državnih službenika u oblasti

okoliša (voda) ne postoje, nego je to uređeno preko Agencije za državnu službu Federacije BiH za

sve državne službenike u FBiH. Na tržištu rada u Federaciji BiH nije problem naći osoblje sa

odgovarajućim kvalifikacijama, nego su problem ograničenja vezano za nova zaposlenja. Postoji

dovoljno osoblja koje može pružiti obuku, samo je problem osigurati sredstva za njihov angažman.

U FBiH se obuka službenih veterinara financira iz budžeta FBiH (Federalno ministarstvo

poljoprivrede,vodoprivrede i šumarstva). Za obuku državnih službenika nadležna je Agencija za

državnu službu FBiH.

Brčko distrikt BiH

Zakonske i budžetske odredbe koje se odnose na obuku državnih službenika definisane su Zakonom

o radu Brčko distrikta BiH – prečišćeni tekst i Zakonom o državnoj službi u organima uprave Brčko

distrikta BiH.

U BiH postoji više visokoškolskih institucija koje obrazuju osobe odgovarajućih kvalifikacija tako

da nije teško naći kvalifikovano osoblje, teško je naći kvalifikovano osoblje iz BiH da pruži obuku,

te se za te potreba često angažuju eksperti EU.

Prilikom kreiranja budžeta za narednu godinu planiraju se sredstva za obuku državnih službenika u

oblasti zaštite životne sredine.

11. Koji su mehanizmi za monitoring poštovanja propisa iz oblasti životne sredine i stanja

životne sredine? Molimo detaljno opišite, ukoliko postoji, sistem inspekcije u segmentu

životne sredine, učestalost inspekcija, pravni osnos za planiranje, provedbu, praćenje i

izvještavanje o provedenim inspekcijama, itd.

Na nivou BiH ne postoji aktivan sistem monitoringa za provjeru poštivanja propisa iz oblasti

životne sredine i stanja životne sredine, kao ni inspekcijski nadzor jer se te aktivnosti uređuju

propisima entiteta i BD na način kako je to opisano u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Glavni mehanizam za monitoring poštovanja propisa iz oblasti zaštite životne sredine je

inspekcijska kontrola koji u RS vrši Republička uprava za inspekcijeske poslove RS- Inspektorat i

73

nadležni inspektori u jedinicama lokalne samouprave. Zakonom o inspekcijama u RS uređeno je

obavljanje inspekcijskog nadzora u okviru inspekcijskog sistema, nadležnost i djelokrug svih

inspekcija (između ostalih i onih koji se bave pitanjima životne sredine), ovlašćenja i obaveze

inspektora, prava i obaveze subjekta nadzora, način i postupak vršenja inspekcijskog nadzora,

odlučivanje po žalbama izjavljenim na rješenje inspekotra, izvršenje rješenja inspektora, posebni

postupci u inspekcijskom nadzoru i druga pitanja značajna za obavljanje inspekcijskog nadzora

prema važećim propisima na području RS. Upravni nadzor nad primjenom odredaba iz Zakona o

zaštiti životne sredine i propisa vrši Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju

RS (čl. 130 zakona).

U sprovođenju inspekcijskog nadzora nadležni inspektori ovlašteni su da nalože:

a) otklanjanje u određenom roku utvrđenih nedostataka i nepravilnosti u radu postrojenja, zbog

kojih je došlo ili može doći do zagađenja životne sredine,

b) privremenu zabranu obavljanja rada postrojenja ili obavljanje djelatnosti u proizvodnom

postupku, korištenja uređaja i/ili pogona i opreme zbog kojih je došlo ili može doći do znatnijeg

zagađenja životne sredine,

v) zabranu obavljanja djelatnosti u proizvodnom postupku, korištenje uređaja i/ili pogona i opreme

zbog kojih je došlo ili može doći do zagađenja većih razmjera životne sredine, dok se nedostaci ili

nepravilnosti u radu ne otklone,

g) obustavljanje radova, ako se radovi sprovode suprotno utvrđenim mjerama iz procjene uticaja na

životnu sredinu, dok se nepravilnosti ne otklone,

d) obustavljanje radova ako se ne obavljaju u skladu sa ovim zakonom i uslovima propisanim u

ekološkoj dozvoli i

đ) zabranu rada ovlaštenom pravnom licu koje ne ispunjava uslove za obavljanje djelatnosti iz


Vršenje poslova inspekcijskog nadzora u oblasti zaštite životne sredine i drugim povezanim

oblastima predstavlja osnovni mehanizam za monitoring poštovanja propisa iz oblasti životne

sredine. Za teže oblike narušavanja ili ugrožavanja životne sredine obezbjeđena je i krivično-pravna

zaštita. S obzirom da zaštita životne sredine zahtijeva multidisciplinaran pristup, to je i sam pristup

inspekcijskih kontrola, koje se obavljaju u pogledu zaštite životne sredine, sadržan kroz

prevashodno ekološku inspekciju ali i druge sektore inspekcija, koje imaju nadležnosti u pogledu

zaštite pojedinih segmenata životne sredine. Detaljniji podaci o organizaciji inspektora koji

obavljaju poslove inspekcijskog nadzora u oblasti zaštite životne sredine i drugim povezanim

oblastima dati su u odgovoru na pitanje broj 8.

Inspekcije u oblasti zaštite životne sredine svoje ciljeve dostižu kroz kontrolu Planova aktivnosti za

postepeno smanjenje emisije, odnosno zagađenja, kontrolu vršenja provjera ili praćenja emisije

zagađujućih materija iz prostorija u vazduh i uspostavljanja i monitoringa vazduha, kontrolu

zamjene tehnologija i korišćenih supstanci prema državnom programu i planu za postepeno

isključivanje iz upotrebe supstanci koje oštećuju ozonski omotač, kontrolu primjene mjera

naloženih ekološkom dozvolom i dozvolom za upravljanje otpadom, kontrolu ispunjenosti uslova

za obavljanje djelatnosti iz oblasti zaštite životne sredine, kontrolu ostalih aktivnosti koje negativno

utiču na životnu sredinu.

Na osnovu moderno razvijenog informacionog sistema Inspektorata, svi problemi i ustanovljena

stanja vezani za zaštitu životne sredine evidentiraju se na nivou uprave Inspektorata. Na osnovu

ličnih zapažanja, monitoringa izdatih pravnih akata od strane nadležnih institucija za izdavanje

ekoloških dozvola kao i zaprimljenih prijava i predstavki građana, preduzeća, sredstava

informisanja itd, glavni inspektori iz raznih sektora, zaduženi za zaštitu životne sredine, jasno

određuju strukturu i kompleksnost date problematike, planiraju i organizuju inspekcijske kontrole te

74

iste raspoređuju postupajućim inspektorima (republičkim, gradskim/opštinskim). Propisi koji

uređuju postupke inspektora (procesni propisi), a koji primjenjuju inspektori Inspektorata i

inspektori u jedinicama lokalne samouprave u svom radu su:

a) Za upravni postupak – postupak inspekcijskog nadzora (gdje je inspektor službeno lice sa

posebnim ovlašćenjima):

1. Zakon o inspekcijama u RS i njegovi podzakonski akti koji regulišu posebne postupke u

postupku inspekcijskog nadzora kao što su: Uredba o načinu uskladištenja, čuvanja i

raspolaganja robom oduzetom u postupku inspekcijskog nadzora97, Pravilnik o postupku

uzimanja uzoraka, njihovog čuvanja, načinu dostavljanja ovlašćenim laboratorijama i

troškovima postupka uzorkovanja98 i Pravilnik o načinu obilježavanja zabrana izrečenih u

postupku inspekcijskog nadzora99 i

1. Zakon o opštem upravnom postupku100

b) Za prekršajni postupak (gdje je inspektor ovlašćeni pokretač prekršajnog postupka):

1. Zakon o prekršajima u RS,101 i

2. Zakon o krivičnom postupku RS102, koji se u prekršajnom postupku primjenjuje shodno

članu 8. Zakona o prekršajima RS103

Prema procesnim ovlašćenjima (ovlašćenjima u provođenju upravnog postupka – postupka

inspekcijskog nadzora) inspektor može da:

a) zatraži i pregleda isprave na osnovu kojih se može utvrditi identitet lica (lična karta i sl.),

b) saslušava i uzme izjave od odgovornih i zainteresovanih lica i svjedoka,

v) pregleda zemljište, objekte, stambene i poslovne prostorije, postrojenja, uređaje, sredstva rada i

druge predmete, predmete koji se stavljaju u promet, robu u prometu, obavljanje djelatnosti,

poslovne knjige i registre, opšte i pojedinačne akte, evidencije, ugovore, javne isprave i drugu

dokumentaciju koja omogućava uvid u postupanje subjekta nadzora u pogledu pridržavanja propisa,

g) uzima uzorke robe, drugih predmeta i materija koji su potrebni za utvrđivanje činjeničnog stanja,

d) nalaže mjerenja i ispitivanja koje obavlja stručna organizacija,

đ) nalaže preduzimanje odgovarajućih mjera i radnji, odnosno zabrani vršenje određenih radnji, s

ciljem potpunijeg utvrđivanja činjeničnog stanja,

e) privremeno ili trajno oduzme dokumentaciju, predmete, robu ili druge stvari i

ž) preduzme druge mjere i radnje za koje je ovlašćen zakonom ili drugim propisom.

Sa druge strane u vršenju inspekcijskog nadzora inspektor je obavezan da:

a) najavi kod subjekta nadzora obavljanje inspekcijskog pregleda, osim ako bi najava umanjila

uspješnost inspekcijskog nadzora,

b) legitimiše se subjektu nadzora, odnosno odgovornom ili drugom ovlašćenom licu subjekta

nadzora,

v) ukaže subjektu nadzora na prava koja može koristiti u postupku inspekcijskog pregleda,

g) o izvršenom inspekcijskom pregledu sačini zapisnik,

d) za privremeno ili trajno oduzetu dokumentaciju, predmete i druge stvari izda potvrdu o

oduzimanju.

97 "Službeni glasnik RS", broj125/10 98 "Službeni glasnik RS", broj 125/10 99 "Službeni glasnik RS", broj 132/10 100 "Službeni glasnik RS", broj 13/02, 78/07 i 50/10 101 "Službeni glasnik RS", broj 34/06, 1/09 i 29/10 102 "Službeni glasnik RS", broj 53/12 103 "Službeni glasnik RS", broj 34/06, 1/09 i 29/10

75

Inspektor je ovlašćeni pokretač prekršajnog postupka i na inspektora u prekršajnom postupku se

primjenjuje sve što se primjenjuje na tužioca u krivičnom postupku. Inspektor je ovlašćen podnijeti

krivičnu prijavu nadležnom tužilaštvu ukoliko u inspekcijskom nadzoru utvrdi da je počinjeno

krivično djelo (u krivičnom postupku inspektor nema položaj stranke i eventualno jedino može biti

saslušan u svojstvu svjedoka). Opšta ovlašćenja inspektora za preduzimanje mjera regulisana su

članom 57. i 58. Zakona o inspekcijama. Opšta ovlašćenja inspektora meritornog karaktera su da:

nalaže otklanjanje nepravilnosti i određuje način i rok za njihovo otklanjanje i zabranjuje vršenje ili

preduzimanje radnji koje su u suprotnosti sa propisima, do otklanjanja nepravilnosti. Opšta

ovlašćenja inspektora inicijalnog karaktera su da: izdaje prekršajni nalog za učinjeni prekršaj,

podnosi zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka, podnosi prijavu za učinjeno krivično djelo,

obavještava drugi organ o potrebi preduzimanja mjera iz nadležnosti tog organa, podnosi inicijativu

ovlašćenom organu za obustavljanje od izvršenja propisa i drugih opštih akata, odnosno podnosi

inicijativu ovlašćenom organu za podnošenje prijedloga za ocjenu ustavnosti i zakonitosti propisa i

drugih opštih akata, u slučaju njihove nesaglasnosti sa Ustavom i zakonom.

Inspektor može upravne mjere i radnje izreći u zapisniku o inspekcijskom pregledu, kada utvrdi da

subjekat nadzora ne posjeduje odobrenje za rad ili nije registrovan za obavljanje djelatnosti,

odnosno usmenim rješenjem kada ocijeni da se na taj način otklanja neposredna opasnost po život i

zdravlje ljudi, imovinu veće vrijednosti ili kada je u pitanju zaštita drugog važnog javnog interesa.

U oblasti zaštite životne sredine nadležne inspekcije vrše nadzor nad poštovanjem sledećih

materijalnih zakona i podzakonskih akata koji su doneseni za sprovođenje zakona:

Poljoprivredna inspekcija: Zakon o sredstvima za zaštitu bilja104 , Zakon o zaštiti zdravlja bilja105,

Zakon o đubrivima i oplemenjivačima zemljišta106, Zakon o ribarstvu107, Zakon o poljoprivrednom

zemljištu108.

Šumarska inspekcija: Zakon o nacionalnim parkovima109, Zakon o zaštiti zdravlja bilja, Zakon o

zaštiti prirode110 , Zakon o šumama111, Zakon o lovstvu112.

Veterinarska inspekcija: Zakon o veterinarstvu u RS113

, Zakon o veterinarsko-medicinskim

proizvodima114

, Zakona o zaštiti i dobrobiti životinja115

.

Vodna inspekcija: Zakon o vodama, Zakon o zaštiti životne sredine, Zakon o nacionalnim

parkovima.

Urbanističko-građevinska i ekološka inspekcija: Zakon o zaštiti životne sredine, Zakon o

nacionalnim parkovima, Zakon o zaštiti vazduha, Zakon o upravljanju otpadom116

, Zakon o zaštiti

prirode.

Zdravstvena inspekcija: Zakon o zaštiti od nejonizujućih zračenja117

, Zakon o hemikalijama,

Zakon o biocidima, Zakon o prevozu opasnih materija118

.

Inspekcija za zaštitu od požara. Zakon o prevozu opasnih materija, Zakon o zaštiti od požara

(Prečišćeni tekst)119

.

104 “Službeni glasnik RS“, broj 50/06 i 92/09 105 “Službeni glasnik R S“, broj 25/09 106 “Službeni glasnik RS“, broj 35/04 107 “Službeni glasnik RS“, broj 4/02, 58/09 108 “Službeni glasnik R S“, broj 93/06, 86/07, 14/10 109 “Službeni glasnik RS“, broj 75/10 110 “Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 50/2 i 34/08 111 “Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 75/08 112 “Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 60/09 113 “Službeni glasnik RS“, broj 42/08 i 6/12 114 „Službeni glasnik RS“, broj 71/12 115 “Službeni glasnik RS“, broj 111/08 116 “Službeni glasnik RS“, broj 53/02 i 65/08 117 “Službeni glasnik RS“, broj 2/05 118 “Službeni glasnik RS“, broj 1/08 119 “Službeni glasnik RS”, broj 6/09ž

76

Inspekcijski pregledi se vrše kao redovni (planirani) i vanredni (po prijavama i drugim saznanjima).

Internim Pravilima planiranja i izvještavanja u Inspektoratu određene su osnovne aktivnosti i

učesnici u procesu planiranja i izvještavanja u Inspektoratu, vrste planova i izvještaja, njihov

sadržaj i način izrade, kao i druga pitanja u vezi sa planiranjem i izvještavanjem. Inspektorat za sve

inspekcije primjenjuje ista pravila planiranja uz posebno uvažavanje prioriteta vršenja inspekcijskog

nadzora u pojedinim oblastima gdje se na osnovu izvršene analize i procjene rizika utvrdi da postoji

povećana opasnost da će biti ugroženi životi i zdravlje ljudi, imovina veće vrijednosti ili životna

sredina. Učesnici u procesu planiranja i izvještavanja koriste, između ostalog i IMS (počevši od

01.01.2010. godine). Nadležna organizaciona jedinica Inspektorata vodi elektronski registar svih

vrsta planova i izvještaja u Inspektoratu prema hronologiji i vrsti planova. Kod planiranja

inspekcijskog nadzora, aktivnost koja prethodi izradi plana inspekcijskog nadzora jeste analiza rada

iz prethodnog perioda. Plan inspekcijskog nadzora sastoji se od kvalitativnih i kvantitativnih

elemenata. U Inspektoratu se sačinjavaju sljedeći planovi inspekcijskog nadzora: godišnji plan rada

Inspektorata i inspekcija (plan za narednu godinu i program za sljedeće tri godine), kvartalni

operativni planovi inspekcija, a po potrebi inspekcije izrađuju i ostale operativne planove za kraće

planske periode.

U Inspektoratu se redovno sačinjavaju i Izvještaji o radu, gdje posebno mjesto imaju izvještaji o

inspekcijskom nadzoru: godišnji izvještaj Inspektorata i inspekcija, polugodišnji izvještaji –

informacije o radu inspekcija, a po potrebi inspekcije izrađuju i ostale periodične izvještaje za kraće

vremenske intervale. Izvještaj o inspekcijskom nadzoru sastoji se od kvalitativnih i kvantitativnih

elemenata. Svake godine u Inspektoratu se izrađuju Godišnji izvještaj Inspektorata/ inspekcija, kao i

polugodišnji izvještaji inspekcija.

Svi planovi i izvještaji u Inspektoratu, u tehničkom smislu, pripremaju se u skladu sa Poslovnikom

Vlade Republike Srpske120

.

Informacije usvojene od strane Vlade Republike Srpske i Narodne skupštine Republike Srpske

objavljuju se na veb stranici Inspektorata (www.inspektorat.vladars.net) čime su uvijek dostupne

široj javnosti.

Tabelarno su date aktivnosti, akteri i odgovornosti u procesu planiranja i izvještavanja u Inspektoratu:

Red.

br.

Organizaciona jedinica/

vrsta dokumenta

Aktivnost/ nosilac aktivnosti/ rokovi

Izrada Revizija Usvajanje

Izrađuje Rok Revidira Rok Usvaja Rok

A PLANIRANjE

I Inspektorat

1

Godišnji plan rada (plan za

narednu godinu i program za

sljedeće tri godine)

Odj. za pr.

i kord. 15.XI

Kolegijum

direktora 1.XII Direktor 15.XII

II Sektori inspekcija

1




Glavni

inspektor 1.XI

Kolegijum


2 Kvartalni operativni plan

(I, II, III, IV kvartal)

Glavni

inspektor i

Inspektor –

koordinator

i Načelnik

područnog

15. u

mjesecu

za

naredni

kvartal

Glavni

inspektor

Druga

polovina

mjeseca

za

naredni

kvartal

Glavni

inspektor

Posljedni

dan u

mjesecu

za

naredni

kvartal

120 "Službeni glasnik RS", broj 10/09

http://www.inspektorat.vladars.net/

77

odjeljenja

III Administrativna odjeljenja

1




Načelnik

odjeljenja 15.XI

Kolegijum


B IZVJEŠTAVANjE

I Inspektorat

1 Godišnji izvještaj Odj. za pr.

i kord. 1.III

Kolegijum

direktora 15.III Direktor 31.III

II Sektori inspekcija

1 Godišnji izvještaj Glavni

inspektor 15.II

Kolegijum


2 Polugodišnji izvještaj Glavni

inspektor 15.VIII

Kolegijum

direktora 1.IX Direktor 15.IX

III Administrativna odjeljenja

1 Godišnji izvještaj Načelnik

odjeljenja 1.III

Kolegijum


IV Područna odjeljenja

1 Kvartalni izvještaj o

korišćenju resursa

Načelnik

odjeljenja

Poslednji

dan u

mjesecu

za

prethodni

kvartal

Federacija BiH

Nadzor nad provođenjem poštivanja Zakona o vodama i propisa donesenih na osnovu tog zakona

regulisan je odredbama čl. 182. do 202, Zakona o vodama, te odredbama Zakona o organizaciji

organa uprave u Federaciji BiH121

koje se odnose na inspekcijski nadzor. Vodni inspektor

zapisnički konstatuje stanje i rješenjem nalaže mjere. Na rješenje federalnog vodnog inspektora

žalba se izjavljuje Federalnom ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, dok se na

rješenje kantonalnog vodnog inspektora žalba izjavljuje Federalnoj upravi za inspekcijske poslove.

U oblasti veterinarstva u FBiH Zakonom o veterinarstvu122

propisano je da federalni veterinarski

inspektor obavlja inspekcijski nadzor nad provođenjem mjera zaštite okoline od negativnih utjecaja

vezanih za zaštitu zdravlja životinja, uzgoj životinja i obradu, preradu i promet proizvoda

životinjskog porijekla; neškodljivim uklanjanjem i iskorištavanjem životinjskih lešina, nejestivih

nusproizvoda klanja i konfiskata i radom dijagnostičkih i analitičkih laboratorija u veterinarskoj

zaštiti okoline. Kantonalni veterinarski inspektor obavlja nadzor nad radom objekata za utilizaciju i

neškodljivo uništavanje lešina i otpadne životinjske materije, provođenjem mjera veterinarske

zaštite okoline, kao i nadzor nad čišćenjem i dezinfekcijom objekata i prijevoznih sredstava za

životinje i proizvode životinjskog porijekla.

Pravni osnov za učestalost i planiranje inspekcija, provedbu, praćenje i izvještavanje o provedenim

inspekcijama u FBiH je u odredbama Zakona o inspekcijama u FBiH123

. Na području

FBiH postoji Federalna uprava za inspekcijske poslove koja obuhvata sanitarni tržišni,

vodoprivredni, fitosanitarn nadzor i dr., a u skladu sa Zakonom o inspekcijama u FBiH124

.

Mehanizmi za monitoring poštivanja propisa iz oblasti zaštite okoliša su:

121

„Službene novine FBiH“, broj 35/05 122 „Službene novine FBiH“, broj 46/00 123 ”Službene novine FBiH”, broj 69/05 124 „Službene novine FBiH“, broj 69/05

78

Zakon o inspekcijama u FBiH, Zakon o zaštiti okoliša125

, Zakon o vodama126

, Zakon o upravljanju

otpadom127

, Zakon o zaštiti zraka128

Inspekcijski nadzor vrši se na temelju i u granicama ovlasti propisanih Zakonom o inspekcijama u

FBiH i propisima na koje se odnosi inspekcijski nadzor. U inspekcijskom pregledu inspektor je

obavezan provesti sve potrebne inspekcijske radnje na utvrđivanju činjeničnog stanja.

Pri obavljanju inspekcijskog nadzora inspektor ima sljedeće ovlasti:129

- utvrditi ispunjavanje uvjeta za obavljanje djelatnosti, narediti subjektu nadzora da obavi

radnju koja je potrebna u predmetu inspekcijskog nadzora, pregledati poslovne prostorije i

objekte, postrojenja, uređaje, instalacije, proces rada;

- pregledati način obavljanja djelatnosti, pregledati poslovnu dokumentaciju, uzeti besplatno

uzorke proizvoda radi laboratorijske i druge stručne analize i poduzeti druge radnje radi

utvrđivanja dokaza (fotografirati ili snimiti objekte, predmete i sl.);

- saslušati stranke, svjedoke i druge osobe, narediti subjektu nadzora da se izjasni o

činjenicama i drugim pitanjim a koja se tiču predmeta inspekcijskog nadzora.

O svakom pregledu inspektor je obavezan sastaviti zapisnik i u njemu navesti činjenično stanje

utvrđeno inspekcijskim pregledom. Od 2011. godine u Federalnoj upravi uvedeno je elektronsko

vođenje podataka o inspekcijama i inspekcijskim nadzorima.

Inspektor može poduzeti sljedeće upravne mjere nakon što utvrdi nepravilnosti od strane subjekta

nadzora130

:

- narediti da se utvrđeni nedostaci otklone na način i u roku kako je određeno ovim Zakonom

ili propisima na koje se odnosi inspekcijski nadzor;

- zabraniti ili privremeno zabraniti djelatnost kad je to određeno ovim zakonom ili posebnim

propisom čije provođenje nadzire inspekcija;

- narediti poduzimanje odgovarajućih upravnih radnji koje je gospodarski subjekt i druga

pravna osoba, institucija koja ima javne ovlasti, odnosno organ uprave obavezan poduzeti;

- prisilno provesti izvršenje upravne mjere kad je subjekt nadzora sam ne izvrši;

- izreći novčanu kaznu kad je izričito ovlašten propisom na koji se odnosi inspekcijski nadzor;

- podnijeti prijavu protiv subjekta nadzora i odgovorne osobe za počinjen prekršaj ili kazneno

djelo;

- odrediti i druge mjere i obaviti radnje koje su određene ovim Zakonom i posebnim

propisima.

- Zakonom o zaštiti okoliša131

propisano je da inspekcijski nadzor vrše federalni i kantonalni

inspektor zaštite okoliša, svako iz svoje nadležnosti. Nakon obavljenog inspekcijskog

nadzora inspektor zaštite okoliša donosi rješenje kojim nalaže:

- rok za otklanjanje nepravilnosti;

- provođenje neophodnih mjera, uključujući zatvaranje pogona i postrojenja ukoliko

nepravilnosti nisu otklonjene u ostavljenom roku i preduzimanje sanacionih mjera.

U slučaju ponovljenog kršenja propisa ili u slučaju ozbiljne opasnosti po ljudsko zdravlje i okoliš

koja se ne može riješiti drugim mjerama, inspektor zaštite okoliša će zatražiti od nadležnog

ministarstva da poništi izdatu okolinski dozvolu. Inspektori za zaštitu okoliša prilikom inspekcijskih

125 „Službene novine FBiH“ broj 3/03 i 38/09 126 „Službene novine FBiH“, broj 70/06 127 „Službene novine FBiH“, broj.33/03 i 72/09 128 „Službene novine FBiH“, br.33/03 i 4/10 129 čl. 67. i 68. Zakona 130 čl.108 Zakona 131 čl.90 Zakona

79

nadzora pored Zakona o zaštiti okoliša i Zakona o inspekcijama postupaju i u skladu sa Zakonom o


, Zakonom o zaštiti zraka133

, Zakonom o Fondu za zaštitu okoliša FBiH134

,

te brojnim podzakonskim propisima kojima se regulišu pojedina pitanja od značaja za zaštitu

okoliša.

U pogledu planiranja i izvještavanja o inspekcijskom pregledu, Federalna uprava i Kantonalne

uprave donose godišnje programe rada i mjesečne planove obavljanja inspekcijskog nadzora. Pri

izradi godišnjih planova mora se tražiti mišljenje federalnih odnosno kantonalnih ministarstava iz

odgovarajućih upravnih područja. Kod izrade programa i planova posebno se mora voditi računa da

inspekcije, gdje je to moguće, inspekcijski nadzor obavljaju putem mješovitih inspekcijskih timova.

O izvršenim inspekcijskim nadzorima Federalna uprava podnosi izvještaj Vladi Federacije, a

Kantonalna uprava Vladi Kantona dva puta godišnje.

Kantonalna uprava obavezna je svoj godišnji program i plan rada u provedbi federalnih propisa

dostaviti Federalnoj upravi na prosudbu i mjesečno je izvještavati o izvršenju tog programa i plana,

a što se u praksi ne čini. Glavni federalni inspektor odnosno glavni kantonalni inspektor podnosi

mjesečni izvještaj o obavljenim inspekcijskim nadzorima federalnom odnosno kantonalnom

ministarstvu iz odgovarajućeg upravnog područja.


U Županiji zapadnohercegovačkoj se kontinuirano vrši kontrola subjekata zagađivača koji trebaju

imati okolišnu dozvolu, i tu je posao pri kraju, jer su skoro svi subjekti u procesu da imaju okolišnu

dozvolu ili su u fazi dobivanja. Pravni temelj planiranja, provedbe, praćenja izvještavanja o

provedenim inspekcijskim pregledima su Zakon o zaštiti okoliša135

i Zakon o zaštiti okoliša136

. Kod

subjekata koji imaju okolišnu dozvolu vrši se monitoring prema planu aktivnosti u kojem je

propisano kako i kada vršiti inspekciju, a također se traže i izvješća o izvršenim inspekcijskim

pregledima iz ove oblasti iz Ministarstava i Fonda zaštite okoliša.

Kanton Sarajevo

Inspekciju u oblasti zaštite okoliša u Kantonu Sarajevo vrši Kantonalna uprava za inspekcijske

poslove. Inspekcijski nadzor se vrši u skladu sa okolinskim zakonima, kao i u skladu sa Zakonom o

inspekcijama FBiH137

.

Srednjebosanski kanton

Zakonska regulativa je na federalnom i kantonalnom nivou i sastoji se od: Zakona o zaštiti

okoliša138

, Zakona o upravljanju otpadom139

, Zakona o zaštiti od buke140

, Zakona o kvaliteti

zraka141

, Zakona o zaštiti prirode142

, Zakona o šumama143

, Zakon o vodama FBiH144

, Zakon o

poljoprivrednom zemljištu FBiH145

, Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom146

.

132 “Službene novine FBiH”, br.33/03 i 72/09 133 “Službene novine FBiH”, br.33/03 i 4/10 134 “Službene novine FBiH”, broj 33/03 135 „Narodne novine Županije Zapadnohercegovačke“, br: 5/00 136 „Službene novine FBiH“, br: 33/03 137 „Službene novine FBiH“ broj 69/05 138 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“, broj 4/05 139 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“, broj 4/05 140 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“, broj 11/00 141 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“, broj 11/00 142 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“, broj 4/05 143 „Službene novine Srednjebosanskog kantona“ broj 14/02, 02/05 i 08/11 144 “Službene novine FBiH“, broj 70/06 145 “Službene novine FBiH“ broj 52/09 146 “Službene novine FBiH“ broj 77/08

80

Monitoring se vrši inspekcijskim nadzorom (Kantonalni inspektor za zaštitu okoliša, Kantonalni

vodoprivredni inspektor, Kantonalni šumarski inspektor, Kantonalni poljoprivredni inspektor,

Kantonalni sanitarni inspektor), te čuvari šume (lugari) u sastavu Kantonalne uprave za šumarstvo.

Za inspekcijski nadzor prave se godišnji/polugodišnji program inspekcije koji se uspostavlja

sistemski okvir za inspekcije. Čuvari šume kontinuirano se nalaze na terenu.


S obzirom da je oblast okoliša u podjeljenoj nadležnosti Federacije i kantona, propisi iz oblasti

okoliša su jasno definisali pogone, postrojenja i djelatnosti za koje su nadležni inspekcijski organi

FBiH i kantonalni inspektori zaštite okoline. Nadležnost je regulisana Pravilnikom o pogonima i

postrojenjima za koje je obavezna procjena uticaja na okoliš i pogonima i postrojenjima koji mogu

biti izgrađeni i pušteni u rad samo ako imaju okolinsku dozvolu147

i Pravilnikom o pogonima i

postrojenjima koji mogu biti izgrađeni i pušteni u rad samo ako imaju okolinsku dozvolu148

. Iz

navedenih propisa je vidljivo da su svi pogoni, postrojenja i djelatnosti koji utiču na kvalitet životne

sredine u nadležnosti federalnih inspekcija, a da su kantonalne inspekcije okoliša zadužene za

pogone, postrojenja i djelatnosti koji imaju minimalan uticaj na okoliš (benzinske pumpe, male

farme, betonare, kamenolomi do 2,5ha, skladišta sekundarnih sirovina itd.).

Zakonom o vodama149

, kao ni Zakonom o vodama Zeničko-dobojskog kantona150

nije propisan

sistem inspekcija, tj. pravni osnov za planiranje, provedbu i praćenje i izvještavanje o provedenim

inspekcijama u oblasti voda. Osnov za dosadašnje planiranje inspekcija u oblasti voda proizilazi iz

članova 27.– 29. Zakona o inspekcijama u Federaciji Bosne i Hercegovine151

, kao i članova 31.– 34.

Zakona o inspekcijama Zeničko-dobojskog kantona152

, a na bazi statističkih pokazatelja iz

prethodnih godina.

Mehanizmi za monitoring poštovanja propisa iz oblasti životne sredine/okoliša na području

Zeničko-dobojskog kantona trenutno se svode isključivo na inspekcijski nadzor kantonalne

inspekcije zaštite okoliša i to za pogone, postrojenja i aktivnosti koji ugrožavaju ili mogu da

ugrožavaju okoliš, a nad kojima ova inspekcija ima nadležnost (svi objekti i aktivnosti ispod

propisanih pragova za nadležnost federalne inspekcije zaštite okoliša).

Pravni osnov za planiranje, provedbu, praćenje i izvještavanje o provedenim inspekcijama proizilazi

iz seta okolinskih propisa FBiH153

i drugih zakonskih i podzakonskih akata donesenih na federalnom

ili kantonalnom nivou. Osim navedenog, pravni osnov je i godišnji program rada kantonalne

inspekcije zaštite okoliša, mjesečni planovi rada, kao i obavezno izvještavanje na dnevnom,

mjesečnom, kvartalnom i godišnjem nivou, kao i povremeni akcioni planovi.

Kada govorimo o sistemu inspekcije, valja istaknuti da kantonalna inspekcija zaštite okoliša vrši

nadzor samo nad određenim segmentima zaštite okoliša (zrak, otpad, buka...). Kontrolu u oblasti

zaštite voda vrši kantonalna vodna inspekcija, a kontrolu zaštite prirode kantonalna inspekcija

zaštite prirode, koja trenutno u ovom Kantonu nije popunjena, odnosno nema ni jednog izvršioca.

Tuzlanski kanton

Prema Zakonu o inspekcijama Tuzlanskog kantona154

, Kantonalna uprava za inspekcijske

poslove Tuzlanskog kantona je samostalni kantonalni organ uprave, koji vrši inspekcijske poslove

iz nadležnosti kantonalnih inspekcija, koje su organizovane u njenom sastavu te preduzima

147 „Službene novine FBiH“ broj 19/04 148 „Službene novine zeničko-dobojskog kantona“ broj 12/05 149 „Službene novine FBiH“, br.70/06 150 „Službene novine Zeničko-dobojski kanton“, br.17/07 151 „Službene novine FBiH“, br.69/05 152 „Službene novine Zeničko-dobojski kanton“, br.6/11 153 Zakon o zaštiti okoliša, Zakon o zaštiti zraka, Zakon o upravljanju otpadom objavljeni u „Službenim novinama FBiH“ broj 33/03 154 „Službene novine Tuzlanski kanton“ broj: 8/08, 13/11 i 8/12

81

upravne, prekršajne i druge mjere u vršenju inspekcijskog nadzora. U sastavu Uprave, egzistira i

djeluje 19 inspekcija, koje nadziru 28 upravnih područja među kojima su i inspekcija zaštite

okolice kao i vodna inspekcija, koje obavljaju poslove iz svoje nadležnosti, putem kantonalnog

inspektora zaštite okolice i kantonalnog vodnog inspektora. Poslove iz nadležnosti navedenih

inspekcija, inspektori obavljaju na osnovu redovnih kontrola koje se planiraju godišnjim

Programom rada Kantonalne uprave za inspekcijske poslove Tuzlanskog kantona, koji je

sastavni dio godišnjeg Programa rada Vlade Tuzlanskog kantona, kao i mjesečnim i sedmičnim

planovima rada o obavljanju inspekcijskih nadzora, putem naloga za vršenje inspekcijskog

nadzora. Osim redovnih, planiranih kontrola, obavljaju se i kontrole na osnovu predstavki i zahtjeva

fizičkih i pravnih lica, kao i organa i institucija svih nivoa vlasti u BiH, a takođe se vrše i kontrolni

pregledi, kojom prilikom inspektori kontrolišu izvršenje naloženih mjera.

Pri izradi godišnjeg programa i planova za narednu godinu, traži se mišljenje kantonalnih

ministarstava iz odgovarajućih upravnih oblasti, a kada je riječ o navedenim inspekcijama to

su Ministarstvo prostornog uređenja i zaštite okoliša i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede Tuzlanski kanton. O stanju u oblastima iz svoje nadležnosti, Kantonalna uprava

podnosi izvještaje Vladi Tuzlanskog kantona najmanje dva puta godišnje. Svi Glavni kantonalni

inspektori, koji rukovode Inspektoratima, kao organizacionim jedinicama ove Uprave, podnose

mjesečni izvještaj o radu Inspektorata direktoru ove Uprave, a direktor resornom kantonalnom

ministarstvu iz odgovarajuće upravne oblasti. Takođe, kantonalni inspektor je dužan dostaviti

izvještaj o svom radu Glavnom kantonalnom inspektoru, koji služi za izradu godišnjeg

izvještaja, što trenutno znači da inspektor zaštite okolice izvještaj podnosi Glavnom kantonalnom

inspektoru za urbanizam, građevinarstvo, ekologiju i industriju a vodni inspektor Glavnom

kantonalnom inspektoru za poljoprivredu, vode, šumarstvo i veterinarstvo. Navedene obaveze su

propisane članovima 26. i 27. Zakona o inspekcijama Tuzlanskog kantona.

Što se tiče godišnjeg izvještaja o radu ove Uprave, na osnovu člana 132. Zakona o

organizaciji organa uprave u FBiH155

, Kantonalna uprava podnosi godišnji izvještaj o radu za

prethodnu godinu Skupštini i Vladi Tuzlanskog kantona, sa prijedlogom mjera za otklanjanje

nepravilnosti uočenih u radu njenih inspekcija, kao i prijedlogom za mijenjanje pojedinih zakonskih

rješenja, kako i nalaže navedena odredba. Po pitanju godišnjeg izvještaja o provođenju

federalnih zakona i drugih federalnih propisa, Kantonalna uprava je dužna isti dostaviti

Federalnoj upravi za inspekcijske poslove Sarajevo. Dakle, iz naprijed navedenog proizilazi da u

segmentu okoliša i voda postoji sistem inspekcija koji je dobro organizovan i pod nadzorom

pomenutih organa federalnog i kantonalnog nivoa, a takođe i mehanizmi za monitoring

poštivanja propisa iz oblasti životne sredine.


U županijskoj Upravi za inspekcijske poslove, još uvijek nije uposlen inspektor zaštite okoliša.

Stanje je takvo da poljoprivredni inspektor u Upravi djelomice obavlja posao inspektora zaštite

okoliša.


U Hercegovačno-neretvanskoj županiji okolišnim dopuštenjem/dozvolom propisan je monitoring

dok inspekcija vrši nadzor nad istim a nadalje i sprovedbu mjera propisanih u navedenim

dopuštenjima za različite pogone i postrojenja u okviru svoje nadležnosti.


Mehanizmi za monitoring poštivanja propisa iz oblasti životne sredine i stanja životne sredine su

inspekcijski nadzor, kao i nadzor od strane nadležnog ministarstva. Kantonalna ekološka inspekcija

155 „Službene novine FBiH“, broj: 35/05

82

je u sastavu Kantonalne uprave za inspekcijske poslove Bosansko-podrinjskog kantona Goražde.

Sam rad inspekcije reguliran je zakonskom regulativom iz ove oblasti, učestalost je do dva puta na

godišnjem nivou, odnosno više inspekcijskih nadzora zavisno od potrebe. Pravni osnov se temelji

na federalnim i kantonalnim propisima iz oblasti zaštite okoliša kao i provedbenim propisima koji

pobliže uređuju ovu oblast.

Unsko-sanski kanton

Monitoring poštivanja propisa iz oblasti i stanja životne sredine shodno Zakonu o zaštiti okoliša156

na kantonalnom nivou vrši kantonalna inspekcija za zaštitu okoliša posebno u dijelu koji se odnosi

na okolinske dozvole157

. Zakonom o upravljanju otpadom158

nadzor nad provođenjem ovog zakona

vrši kantonalna i općinska inspekcija, dok upravni nadzor vrši Ministarstvo za građenje, prostorno

uređenje i zaštitu okoline.

Brčko distrikt BiH

Mehanizmi za kontrolu i monitoring poštovanja propisa iz oblasti životne sredine u BD BiH su:

- izdavanje ekoloških dozvola sukladno važećoj prostorno-planskoj dokumentaciji, sa

propisanim uvjetima za svaku pojedinu lokaciju, djelatnost i kapacitet (GVE-granične

vrijednosti emisija u zrak, vodu i zemljište, monitoring emisija i učestalost kontrolnih

mjerenja od strane ovlaštenih institucija iz BiH, način zbrinjavanja otpada, rok važenja

ekološke dozvole itd.) postrojenja koja podliježu propisanoj proceduri od strane

mjerodavnog Odjela za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove – Pododjela za

urbanizam i zaštitu životne sredine Vlade BD BiH.

- inspekcijski nadzor poštovanja propisanih uvjeta za svaki pojedinačan slučaj po izdatoj

ekološkoj dozvoli, kao i postupanje u okviru svojih mjerodavnosti sukladno usvojenim

zakonima i podzakonskim propisima po pismenim i usmenim zahtjevima-inicijativama

stranaka (pravne i fizičke osobe, nevladine organizacije, skupine građana, organi uprave,

itd.), a koji se odnose na oblast zaštite bilo koje sastavnice životnog okoliša od strane

inspekcije za zaštitu životne sredine.

- stalni monitoring kvalitete zraka na pojedinim mikrolokacijama u BD BiH pomoću

postojeće mobilne stanice sa analizatorima i meteorološkim senzorima za mjerenje

zagađujućih materija u zraku (sumpor dioksid, azotni oksidi, ugljen monoksid i lebdeće

čestice LČ10), kao i mjerenje meteoroloških parametara (temperatura zraka, vlažnost zraka,

globalno sunčevo zračenje, pravac i smjer vjetra) u mjerodavnosti Odjela za prostorno

planiranje i imovinsko pravne poslove – Pododjela za urbanizam i zaštitu životne sredine

Vlade Brčko distrikta BiH. Izvješća sa rezultatima mjerenja redovito se dostavljaju

inspekciji za zaštitu životne sredine i evaluiraju po važećem ''Pravilniku o graničnim i

ciljanim vrijednostima kvaliteta zraka, pragovima informiranja i uzbune''159

.

Što se tiče drugog dijela ovog pitanja u svezi planiranja, provođenja, praćenja, evidencije i

izvještavanja iz oblasti zaštite životne sredine, važno je napomenuti da ta pitanja nisu u

mjerodavnosti inspekcije za zaštitu životne sredine.

12. Postoje li krivične kazne za kršenje zakona iz oblasti zaštite životne sredine? Ako postoje,

molimo opišite kazneni sistem. Da li zakonodavstvo BiH predviđa administrativnu ili krivičnu

odgovornost za pravna lica ukoliko prekrše propise iz oblasti životne sredine? Ako je to slučaj

molimo opišite taj zakon. Koje vrste krivičnih kazni postoje za kršenje zakona iz oblasti

zaštite životne sredine, osim zatvorske ili novčane kazne? U kojoj mjeri postoje odredbe

156 “Službene novine FBiH“, broj 33/03 i 38/09) 157 član 90-92 158 Službeni glasnik Unsko-sanskog kantona br. 4/12 član 47 - 53 159 „Službeni glasnik BD BiH“, broj 18/11

83

kojima se već kažnjavaju prekršaji iz oblasti životne sredine navedeni u Direktivi

2008/99/EZ?

a) Krivična odgovornost

Krivični zakoni

Krivična djela i krivične sankcije u BiH propisuju se isključivo zakonom. Krivičnopravno

zakonodavstvo sačinjavaju krivičnopravne odredbe sadržane u krivičnim zakonima BiH, FBiH, RS

i BD BiH, te u manjoj mjeri i odredbe o krivičnoj odgovornosti propisane i u drugim zakonima.

Krivična djela protiv životne sredine su propisana krivičnim zakonima FBiH, RS i Brčko distrikta

BiH:

Krivični zakon Republike Srpske160

– Glava XV: član 160. Glava XXXIII, 415-420, 423-

424, 427-432, 434-435 - Krivična djela protiv životne sredine;

Krivični zakon Federacije Bosne i Hercegovine161

- Glava XXVI, članovi 303-306, 313-317

- Krivična djela protiv okoliša, poljoprivrede i prirodnih dobara; i

Krivični zakon Brčko distrikt BiH Bosne i Hercegovine162

- Glava XXVI, članovi 297-300,

307-311, - Krivična djela protiv okoliša, poljoprivrede i prirodnih dobara.

Krivičnim zakonom BiH nisu propisana krivična djela protiv životne sredine.

Krivični zakoni FBiH, RS i BD BiH su propisali ista krivična djela protiv životne sredine, s tim da

je Krivičnim zakonom RS propisano i nekoliko krivičnih djela protiv životne sredine koja nisu

ugrađena u Krivični zakon FBiH i Krivični zakon BD BiH. U sva tri krivična zakona predviđena su

slijedeća krivična djela protiv životne sredine u užem smislu te odrednice: zagađivanje životne

sredine, zagađivanje životne sredine otpadnim materijama, ugrožavanje okoliša napravama,

ugrožavanje životne sredine bukom, uništenje zasada, nesavjesno postupanje u prometu pesticida,

šumska krađa, pustošenje šuma i izazivanje šumskog požara.

Pored navedenih krivičnih djela, Krivičnim zakonom RS propisana su i druga krivična djela protiv

životne sredine: oštećenje objekata i uređaja za zaštitu životne sredine, uništenje ili oštećenje

zaštićenog prirodnog dobra, protivpravna izgradnja i stavljanje u pogon objekata i postrojenja i

neizvršenje odluke o mjerama zaštite životne sredine.

Krivičnim zakonima su predviđena i krivična djela koja su u širem smislu vezana za narušavanje

životne sredine: unošenje opasnih materija, iznošenje u inostranstvo posebno zaštićenih biljaka ili

životinja, nezakonit lov i ribolov, nesavjesno ili neovlašteno pružanje veterinarske pomoći itd.

Slijedeće vrste krivičnopravnih sankcija su propisane krivičnim zakonodavstvom: kazne, mjere

upozorenja/upozoravajuće sankcije, mjere sigurnosti i odgojne mjere.

Za krivična djela krivično odgovornim učiniocima mogu se izreći ove kazne:

1. zatvor

2. dugotrajni zatvor i

3. novčana kazna.

160 “Službeni glasnik RS”, br. 49/03, 108/04, 37/06, 70/06, 73/10, 1/12 161 “Službene novine FBiH”, br. 36/03, 37/03, 21/04, 69/04, 18/05, 42/10, 42/11 162 “Službeni glasnik BD BiH” br. 47/11 – prečišćen tekst

84

Kazna zatvora može se izreći samo kao glavna kazna. Kazna zatvora ne može biti kraća od trideset

dana niti duža od dvadeset godina. Za najteže oblike teških krivičnih djela izvršenih s umišljajem,

može se propisati kazna dugotrajnog zatvora do četrdeset i pet godina. Novčana kazna može se

izreći i kao glavna i kao sporedna kazna. Novčana kazna izriče se u dnevnim iznosima, a ako to nije

moguće može se izreći u određenom iznosu. Ako se novčana kazna izriče u dnevnim iznosima

može iznositi najmanje pet a najviše tri stotine šezdeset dnevnih iznosa, a za krivična djela učinjena

iz koristoljublja najviše hiljadu pet stotina dnevnih iznosa, osim u slučajevima propisanim ovim

zakonom. Ako se novčana kazna izriče u određenom iznosu najniži iznos ne može biti manji od 150

KM (500 KM prema Krivičnom zakonu Brčko distrikta BiH), a najviši iznos ne može biti veći od

50.000 KM (100.000 KM prema Krivičnom zakonu Brčko distrikta BiH), a za krivična djela

učinjena iz koristoljublja iznos ne može biti veći od 1.000.000 KM, osim u slučajevima propisanim

ovim zakonom. Prilikom izricanja novčane kazne za krivična djela učinjena iz koristoljublja sud

može izreći novčanu kaznu u iznosu većem od najvišeg gore navedenog iznosa ukoliko vrijednost

protupravne imovinske koristi koju je učinitelj pribavio učinjenjem krivičnog djela prelazi iznos od

1.000.000 KM. U tom se slučaju učinitelju može izreći novčana kazna u iznosu koji ne može biti

veći od dvostrukog iznosa vrijednosti protupravne imovinske koristi koju je pribavio učinjenjem

krivičnog djela zbog kojeg mu se izriče novčana kazna.

Upozoravajuće sankcije su uslovna osuda i sudska opomena.

Uslovnom osudom sud učinitelju krivičnog djela utvrđuje kaznu zatvora ili novčanu kaznu i

istovremeno određuje da se ona neće izvršiti ako osuđeni za vrijeme koje odredi sud, a koje ne

može biti kraće od jedne niti duže od pet godina (vrijeme provjeravanja), ne učini novo krivično

djelo. Pri odlučivanju hoće li izreći uslovnu osudu sud će, vodeći računa o svrsi uslovne osude,

posebno uzeti u obzir ličnost učinitelja, njegov raniji život, njegovo ponašanje poslije učinjenog

krivičnog djela, stepen krivične odgovornosti i druge okolnosti pod kojima je krivično djelo

učinjeno. Uslovna osuda može se izreći kad je učinitelju utvrđena kazna zatvora do dvije godine ili

novčana kazna. Za krivična djela za koja se može izreći kazna zatvora od deset godina ili teža

kazna, uslovna osuda se može izreći samo ako je kazna zatvora do dvije godine utvrđena

ublažavanjem zakonom propisane kazne. Uslovna se osuda ne može izreći za krivična djela za koja

se ni ublažavanjem kazne ne može izreći kazna zatvora lakša od jedne godine.

Sudska opomena može se izreći za krivična djela za koja je propisan zatvor do jedne godine ili

novčana kazna, a učinjena su pod takvim olakšavajucim okolnostima koje ih čine osobito lakim. Za

neka krivična djela i pod uslovima predviđenim zakonom sudska opomena može se izreći i kad je

propisan zatvor do tri godine. Krivični zakon BD BiH ne predviđa mogućnost izricanja sudske

opomene.

Učiniocima krivičnih djela mogu se izreći slijedeće mjere sigurnosti:

a) obavezno psihijatrijsko liječenje,

b) obavezno liječenje od zavisnosti,

c) zabrana vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti,

d) zabrana upravljanja motornim vozilom,

e) oduzimanje predmeta.

Kad su u pitanju krivična djela protiv životne sredine najznačajnija je mjera sigurnosti zabrane

vršenja određenog poziva, djelatnosti ili dužnosti. Ova mjera sigurnosti može se izreći učiniocu koji

je izvršio krivično djelo u vezi imovine koja mu je bila povjerena ili kojoj je imao pristup

zahvaljujući svom pozivu, djelatnosti ili dužnosti, ako postoji opasnost da bi takvo obavljanje

moglo podsticajno uticati da učini novo krivično djelo zloupotrebom svog poziva, djelatnosti ili

85

dužnosti u vezi imovine koja mu je povjerena ili kojoj ima pristup. Sud određuje trajanje mjere,

koje ne može biti kraće od jedne ni duže od deset godina, računajući od dana pravnosnažnosti

odluke.

Odgojne mjere se izriču maloljetnim učiniocima krivičnih djela.

Imovinska korist pribavljena bilo kojim krivičnim djelom oduzet će se sudskom odlukom kojom je

utvrđeno da je krivično djelo učinjeno, pod uslovima propisanim krivičnim zakonom.

Obzirom na propisane kazne za krivična djela protiv životne sredine, Krivični zakoni FBiH, RS i

BD BiH ova krivična djela klasficiraju kao lakša krivična djela. Ipak, ovi zakoni nisu u potpunosti

usaglašeni u pogledu vrste i mjere propisane kazne za krivična djela protiv životne sredine. Krivični

zakon FBiH i Krivični zakon BD BiH sadrže identične odredbe o kaznama za izvršenje krivičnih

djela protiv životne sredine. Međutim, Krivičnim zakonom RS je napravljena razlika pa je za

osnovni oblik krivičnih djela protiv životne sredine (zagađivanje životne sredine, uništenje zasada,

puštošenje šuma i šumska krađa) previđeno alternativno izricanje novčane ili kazne zatvora, dok

Krivični zakon FBiH i Krivični zakon BD BiH predviđaju samo kaznu zatvora za osnovni oblik

pomenutih krivičnih djela. Takođe, Krivični zakon RS za krivična djela zagađivanje životne

sredine otpadnim materijama i ugrožavanje životne sredine bukom predviđa nešto niže ili više

maksimalne mjere kazne zatvora u poređenju sa Krivičnim zakonom FBiH i Krivičnim zakonom

BD BiH.

Krivičnopravne odredbe u posebnim zakonima

Zakonom o vodama RS163

i Zakonom o upravljanju otpadom u FBiH164

je regulisana krivična

odgovornost i kažnjavanje za počinjena krivična djela u odnosu na kršenje odredaba pomenutih

zakona.

Zakonom o vodama RS u članu 209. propisano je da će se „kaznom zatvora kazniti ko ošteti

regulacione građevine, druge vodne objekte, sisteme ili opremu koja sa njima čini tehničku,

odnosno tehnološku cjelinu, ili ko vađenjem materijala iz vodotoka, vodnog zemljišta, kao javnog

vodnog dobra, vrši radnje koje dovode do oštećenja korita ili obale, te time pričini štetu”.

Zakonom o upravljanju otpadom u FBiH u članu 52. je propisano da “ko prikuplja, tretira,

pohranjuje, prijevozi i odlaže otpad bez dopuštenja i time uzrokuje opasnost po život i zdravlje

ljudi, ili zagađenje zraka, vode ili tla, ili rizik za biljni i životinjski svijet čini krivično djelo i kaznit

će se zatvorom”. Takođe, “ko odlaže eksploziv, zapaljivi, toksičan ili zarazan otpad bez odobrenja i

time uzrokuje opasnost po život i zdravlje ljudi, ili zagađenje zraka, vode ili tla, ili rizik za biljni i

životinjski svijet čini krivično djelo i kaznit će se zatvorom”.

b) Prekršajna odgovornost

Pored krivičnopravne odgovornosti predviđene krivičnopravnim zakonodavstvom u BiH,

zakonodavstvom koje reguliše prekršaje propisana je i prekršajna odgovornost fizičkih i pravnih

lica za kršenja javnog poretka ili propisa o ekonomskom i finansijskom poslovanju utvrđena

zakonom ili drugim propisom, za koje su određena obilježja i za koje su propisane sankcije.

163 “Službeni glasnik RS” broj 50/06 164 “Službene novine FBiH” broj 33/03 i 72/09

86

Zakonima o prekršajima ustanovljeni su principi prekršajnog prava i postupak za utvrđivanje

prekršajne odgovornosti. Prekršaji i prekršajne sankcije se mogu propisati zakonom, uredbom,

odlukom i drugim propisima BiH, entiteta, kantona, gradova i opština. Prekršajnu sankciju može

izreći sud u prekršajnom postupku koji je pokrenut i sproveden u skladu sa ovim zakonom.

U BiHu primjeni su slijedeći zakoni o prekršajima:

Zakon o prekršajima BiH165

;

Zakon o prekršajima FBiH166

;

Zakon o prekršajima RS167

;

Zakon o prekršajima BDBiH168

.

Zakonima o prekršajima propisano je da se počinitelju prekršaja mogu izreći sljedeće sankcije:

a) novčana kazna,

b) ukor,

c) uslovna osuda, i

d) zaštitne mjere (oduzimanje predmeta, zabrana vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti, potpuna ili

djelimična zabrana upravljanja motornim vozilom i izvanbolničko liječenje od zavisnosti).

Pored navedenih sankcija za prekršaj se mogu izreći i sljedeće mjere:

a) oduzimanje imovinske koristi,

b) obaveza naknade štete,

c) kazneni poeni, i

d) lišenje slobode radi naplate novčane kazne.

U svim zakonima iz oblasti zaštite životne sredine propisane su prekršajne odredbe, kojima je

predviđena prekršajna odgovornost za kršenje ovih zakona. Dole su navedene prekršajne odredbe

tih zakona, kojima su opisani prekršaji iz oblasti zaštite životne sredine i utvrđene u rasponima

novčane kazne za takve prekršaje.

Republika Srpska:

Zakon o vodama RS169

;

Zakon o zaštiti životne sredine RS170

;

Zakon o zaštiti prirode RS171

;

Zakon o zaštiti vazduha RS172

;

Zakon o upravljanju otpadom RS173

.

Federacija Bosne i Hercegovine

Zakon o vodoma FBiH174

;

Zakon o zaštiti okoliša FBiH175

;

Zakon o zaštiti prirode FBiH176

;

165 “Sl. glasnik BiH” br. 41/07, 18/12 166 “Sl. novine FBiH” br. 31/06 167 “Sl. glasnik RS” br.34/06,1/09,29/10,109/11 168 “Sl. glasnik BDBiH” br. 24/07, 6/12,11/12 169 “Sl. glasnik RS” br. 50/06 – čl. 210 do 213 170 “Sl. glasnik RS” br.28/07, 41/08, 29/10 – čl.126 171 “Sl. glasnik RS” br.113/08 - čl.46 172 “Sl. glasnik RS” br.124/11 – čl. 75. do 78 173 “Sl. glasnik RS” br. 53/02, 65/08 – čl. 56 174 “Sl. novine FBiH” br. 70/06 – čl. 204 do 206 175 “Sl. novine FBiH” br. 33/03, 38/09 – čl. 116 176 “Sl. novine FBiH” br. 33/03 – čl. 49

87

Zakon o zaštiti zraka FBiH177

;

Zakon o upravljanju otpadom FBiH178

.

Brčko dostrikt Bosne i Hercegovine

Zakon o zastiti voda BDBiH179

;

Zakon o zaštiti životnog okoliša BDBiH180

;

Zakon o zaštiti prirode BDBiH181

;

Zakon o zaštiti zraka BDBiH182

;

Zakon o upravljanju otpadom BDBiH183

.

Da li zakonodavstvo BiH predviđa administrativnu ili krivičnu odgovornost za pravna lica ukoliko prekrše

propise iz oblasti životne sredine?

a) Krivična odgovornost pravnih lica

Krivičnim zakonima FBiH, RS i BD BiH predviđeno je da domaća i strana pravna lica mogu biti

krivično odgovorna za krivična djela iz ovih zakona, što uključuje i krivična djela protiv životne

sredine, kao i za druga krivična djela propisana zakonom, ukoliko ih je učinitelj učinio u ime, za

račun ili u korist pravnog lica. Odgovornost pravnog lica za krivično djelo koje je učinitelj učinio u

ime, za račun ili u korist pravnog lica postoji u slijedećim okolnostima:

a) kada smisao učinjenog krivičnog djela proizlazi iz zaključka, naloga ili odobrenja rukovodećih ili

nadzornih organa pravne osobe;

b) kad su rukovodeći ili nadzorni organi pravnog lica uticali na učinitelja ili mu omogućili da učini

krivično djelo;

c) kad pravna osoba raspolaže protupravno ostvarenom imovinskom koristi ili koristi predmete

nastale krivičnim djelom;

d) kad su rukovodeći ili nadzorni organi pravnog lica propustili dužni nadzor nad zakonitošću rada

zaposlenika.

Pravnim licima se za krivična djela mogu izreći slijedeće kazne:

a) novčana kazna,

b) kazna oduzimanja imovine,

c) kazna prestanka pravnog lica.

Krivični zakon FBiH, Krivični zakon RS i Krivični zakon BD BiH predviđaju da se pri

odmjeravanju kazne pravnom licu uzima u obzir, pored općih pravila iz krivičnih zakona za

odmjeravanje kazne, i ekonomska moć pravnog lica. Takođe, pri odmjeravanju novčane kazne za

krivična djela za koja se uz novčanu kaznu izriče i kazna oduzimanja imovine, izrečena kazna ne

smije preći polovinu imovine pravnog lica. Krivičnim zakonom FBiH i Krivičnim zakonom BD

BiH određeni su rasponi za odmjeravanje kazni za pravna lica. Za krivična djela s propisanom

novčanom kaznom ili kaznom zatvora do tri godine, pravno lice će se kazniti novčanom kaznom do

850.000 KM ili do deseterostrukog iznosa štete prouzrokovane ili imovinske koristi pribavljene

krivičnim djelom. Za krivična djela s propisanom kaznom zatvora preko tri godine, pravno lice će

se kazniti novčanom kaznom najmanje 2.500.000 KM ili do dvadeseterostrukog iznosa štete

177 “Sl. novine FBiH” br. 33/03, 4/10 – čl. 35 i 36 178 “Sl. novine FBiH” br.33/03, 72/09 – čl. 53 179 “Sl. glasnik BDBiH” br. 25/04,1/05, 19/07 – čl. 63 180 “Sl. glasnik BDBiH” br. 24/04, 19/07, 1/05, 9/09 – čl. 112 181 “Sl. glasnik BDBiH” br. 25/04, 1/05, 19/07 – čl. 46 182 “Sl. glasnik BDBiH” br.24/04, 19/07, 1/05, 9/09 – čl. 45 183 “Sl. glasnik BDBiH” br. 24/04, 19/07, 1/05, 2/08, 9/09 – čl. 56

88

prouzrokovane ili imovinske koristi pribavljene krivičnim djelom. Za krivična djela s propisanom

kaznom zatvora od pet godina ili težom kaznom, pravnom licu se umjesto novčane kazne može

izreći kazna oduzimanja imovine. Za krivična djela s propisanom novčanom kaznom ili kaznom

zatvora do tri godine, pravnom licu se umjesto novčane kazne može izreći kazna prestanka pravnog

lica, pod uslovima propisanim krivičnim zakonom.

Novčana kazna izrečena pravnom licu ne može biti manja od 5.000 KM niti veća od 5.000.000 KM.

Ako je krivičnim djelom pravnog lica prouzrokovana drugome imovinska šteta ili pribavljena

protivpravna imovinska korist, najveća mjera izrečene novčane kazne može iznositi dvostruki iznos

te štete, odnosno koristi. Uslovnu osudu pravnom licu za krivično djelo sud može izreći umjesto

novčane kazne. Uslovnom osudom sud može utvrditi pravnom licu novčanu kaznu do 1.500.000

KM i ujedno odlučiti da se ta kazna neće izvšiti ako pravno lice u roku koji odredi sud, a koji ne

može biti kraći od jedne ni duži od pet godina, ne bude odgovorno za novo krivično djelo.

Kazna oduzimanja imovine se može izreći za krivična djela s propisanom kaznom zatvora od pet

godina ili težom kaznom. Pravnom licu se može oduzeti najmanje polovina imovine ili veći dio

imovine ili cjelokupna imovina, ako je djelatnost pravnog lica u cjelosti ili u pretežnoj mjeri

korišćena za izvršenje krivčnog djela. U slučaju stečajnog postupka kao posljedice izrečene kazne

oduzimanja imovine, povjerioci se mogu namiriti iz oduzete stečajne mase.

Kazna prestanka pravnog lica može se izreći ako je djelatnost pravnog lica u cjelosti ili u pretežnoj

mjeri korištena za izvršenje krivičnog djela. Uz kaznu prestanka pravnog lica, sud može izreći

kaznu oduzimanja imovine. Uz izrečenu kaznu prestanka pravnog lica, sud će predložiti otvaranje

postupka likvidacije. Iz imovine pravnog lica kojem je izrečena kazna prestanka pravnog lica, mogu

se isplatiti povjerioci.

Osim kazni pravnom licu se za krivično djelo mogu izreći i mjere sigurnosti. Pored mjere sigurnosti

oduzimanja predmeta koja se može izreći i fizičkim i pravnim licima, objavljivanje presude i

zabrana obavljanja odredene privredne djelatnosti su mjere bezbednosti koje se mogu izreći

isključivo pravnim licima.

Mjera sigurnosti objavljivanja presude izriče se kada bi bilo korisno da javnost sazna za osudu,

posebno ako bi objavljivanje bilo od koristi da se otkloni opasnost za život ili zdravlje ljudi ili da se

osigura bezbjednost saobraćaja ili kakva korist privredi. S obzirom na značaj krivičnog djela i

potrebu da javnost sazna za osudu, sud cijeni da li da se osuda objavi u štampi, radiju ili televiziji ili

u više sredstava informisanja i ujedno da li da se objavi njeno obrazloženje u cijelosti ili u izvodu,

uzimajući u obzir da se načinom objavljivanja omogući obaviještenost svih u čijem interesu je

objavljivanje presude

Mjerom sigurnosti zabrane obavljanja određene privredne djelatnosti sud može pravnom licu

zabraniti proizvodnju određenih proizvoda ili obavljanje određenih poslova ili mu zabraniti da se

bavi određenim poslovima prometa robe ili drugim privrednim poslom. Mjera bezbjednosti izriče se

pravnom licu ako bi njegovo dalje bavljenje određenom privrednom djelatnošću bilo opasno za

život i zdravlje ljudi ili štetno za privredno ili finansijsko poslovanje drugih pravnih lica ili za

privredu ili ako je pravno lice u posljednje dvije godine prije izvšrenja krivičnog djela bilo već

kažnjeno za isto ili slično krivično djelo. Mjera bezbjednosti može se izreći u trajanju od šest

mjeseci do pet godina, računajući od pravnosnažnosti osude.

Takođe, ukoliko pravno lice pribavi imovinsku korist učinjenim krivičnim djelom, imovinska korist

pribavljena krivičnim djelom će se oduzeti od pravnog lica.

89

Pravne posljedice osude pravnog lica za krivično djelo su:

a) zabrana rada na osnovu dozvole, ovlašćenja ili koncesije, izdatih od organa strane države,

b) zabrana rada na osnovu dozvole, ovlašćenja ili koncesije, izdatih od nadležnih domaćih

institucija.

Navedene pravne posljedice osude pravnog lica za krivično djelo mogu nastupiti i kada je pravnom

licu za učinjeno krivično djelo izrečena novčana kazna.

b) Prekršajna odgovornost pravnih lica

Pomenutim zakonima o prekršajima propisano je da prekršaje mogu počiniti fizička i pravna lica,

uključujući i odgovorna lica u pravnom licu. Takođe, ovi zakoni propisuju da će se, osim ako

zakoni o prekršajima propisuju drugačije, na pravna lica okrivljena da su počinila prekršaj mutatis

mutandis primjenjivati odredbe pomenutih krivičnih zakona o odgovornosti pravnih lica za krivično

djelo.

Kao što je prethodno navedeno, zakoni o prekršajima predviđaju slijedeće sankcije za počinitelje

prekršaja:

a) novčana kazna,

b) ukor,

c) uslovna osuda, i

d) zaštitne mjere (oduzimanje predmeta, zabrana vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti, potpuna ili


Sljedeće mjere mogu biti izrečene pravnim licima kao posljedica odgovornosti za počinjeni

prekršaj:


b) obaveza naknade štete.

Zakonima o prekršajima određeni su minimalni i maksimalni iznosi novčane kazne koji se mogu

propisati drugim zakonima odnosno drugim propisima. Ovi iznosi su postavljeni strožije u odnosu

na pravna lica u poređenju sa minimalnim i maksimalnim iznosima novčanih kazni za fizička lica.

U okviru tih iznosa gore pomenutim zakonima o zaštiti životne sredine propisane su u rasponima

novčane kazne za pravna lica koja prekrše te propise.

U pogledu zaštitne mjere zabrane vršenje poziva, djelatnosti ili dužnosti, zakonima o prekršajima

propisano je da sud može izreći okrivljenom pravnom licu zabranu vršenja određene djelatnosti ili

nametnuti druga ograničenja u vršenju djelatnosti pravnom licu u periodu do šest mjeseci, koja se

ukažu odgovarajućim u sprečavanju budućeg činjenja prekršaja.

Koje vrste krivičnih kazni postoje za kršenje zakona iz oblasti zaštite životne sredine, osim zatvorske ili

novčane kazne?

Pod navedenim uslovima propisanim u krivičnim zakonima učiniteljima svih krivičnih djela,

uključujući i krivična djela protiv životne sredine, uz kaznu zatvora ili novčanu kaznu, mogu se

izreći i druge krivičnopravne sankcije:

a) mjere upozorenja (sudska opomena i uslovna osuda); i

b) sigurnosne mjere (napomena: obzirom na prirodu krivičnih djela protiv životne sredine prije svih

dolaze u obzir mjera zabrane vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti i mjera oduzimanja predmeta)

90

c) rad za opšte dobro na slobodi (kad sud izrekne kaznu zatvora najviše do šest mjeseci,

istovremeno može odrediti da se izrečena kazna zamijeni radom za opšte dobro na slobodi, ako

optuženi na to pristine.)

Krivičnim zakonima je specifično propisano da se pravnim licima za krivična djela, uključujući i

krivična djela protiv životne sredine, pored novčane kazne, mogu izreći ove kazne:

a) kazna oduzimanja imovine,

b) kazna prestanka pravnog lica.

Osim kazni pravnom licu se za krivično djelo mogu izreći i mjere sigurnosti i to:

a) objavljivanje presude,

b) oduzimanja predmeta,

c) zabrana obavljanja određene privredne djelatnosti.

Ukoliko fizičko ili pravno lice pribavi imovinsku korist učinjenim bilo kojim krivičnim djelom,

imovinska korist pribavljena krivičnim djelom će mu se oduzeti sudskom odlukom u skladu sa

uslovima propisanim zakonom.

Kako je opisano u odgovorima o prekršajnoj odgovornosti, zakoni o prekršajima predviđaju da se

učiniocima prekršaja, uključujući i prekršioce propisa o zaštiti životne sredine, pored novčane

kazne, mogu izreći slijedeće sankcije:

a) ukor,

b) uslovna osuda,

c) zaštitne mjere (oduzimanje predmeta, zabrana vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti, potpuna ili


Pored navedenih sankcija za prekršaj se mogu izreći i sljedeće mjere:


b) obaveza naknade štete,

c) kazneni poeni i

d) lišenje slobode radi naplate novčane kazne (samo fizičkim licima).

Republika Srpska

Krivičnim zаkоnоm RS184

u glаvi 33. prеdviđеnа su krivičnа dјеlа prоtiv živоtnе srеdinе (člаnovi

od 115. dо 437.)

Krivičnо dјеlо je prоtivprаvnо dјеlо kојim sе pоtvrđuје ili ugrоžаvајu zаštićеnе vriјеdnоsti kоје је,

zbоg svоје оpаsnоsti, u zаkоnu оdrеđеnо kао krivičnо dјеlо i zа njеgа prоpisаnа krivičnа sаnkciја,

a Zаkоnom о prеkršајimа RS, prеkršајi prеdstаvlјајu kršеnjе јаvnоg pоrеtkа ili prоpisа о

еkоnоmskоm i finаnsiјskоm pоslоvаnju utvrđеnim zаkоnоm i drugim prоpisimа zа kоје su

оdrеđеnа оbilјеžја i zа kоје su prоpisаnе sаnkciје. Prеkršајi i prеkršајnе sаnkciје sе prоpisuјu

zаkоnоm, urеdbаmа, оdlukаmа Vlаdе, оdlukоm skupštinе grаdа, оdnоsnо skupštinе оpštinе i

pеkršајi spаdајu u lаkšа dеliktnа pоnаšаnjа, јеr sе njimе nаpаdајu društvеnа dоbrа mаnjе

vriјеdnоsti. Društvеnа оpаsnоst је bitаn еlеmеnt krivičnоg dјеlа, а nаglаšеnа štеtnоst је bitаn

еlеmеnt prеkršаја. Zа krivičnа dјеlа krivičnо оdgоvоrnоm učiniоcu - fizičkom licu mоžе sе izrеći

kаznа zаtvоrа i nоvčаnа kаznа.

Kаznа zаtvоrа nе mоžе biti krаćа оd 30 dаnа niti dužа оd 20 gоdinа, a zа nајtеžе оblikе krivičnih

dјеlа mоžе sе prоpisаti kаznа zаtvоrа u trајаnju оd 25 dо 45 gоdinа (dugоtrајni zаtvоr). Nоvčаnа

184 „Službеni glаsnik RS“, br.49/03, 108/04, 37/06, 70/06

91

kаznа sе izričе u dnеvnim iznоsimа (nајmаnjе 5, а nајvišе 360 dnеvnih iznоsа, а zа krivičnа dјеlа

učinjеnа iz kоristоlјublја nајvišе 1500 dnеvnih iznоsа), а аkо tо niје mоgućе, mоžе sе izrеći u

оdrеđеnоm iznоsu, pri čemu nајmаnji iznоs nе mоžе biti mаnji оd 50 KМ, а nајviši nе mоžе biti

vеći оd 50.000 KМ (zа krivičnа dјеlа učinjеnа iz kоristоlјublја nе mоžе biti vеćа оd 1.000.000

KМ).

Krivični zаkоn uvоdi i krivičnu оdgоvоrnоst prаvnih licа zа krivičnа dјеlа, s tim dа sе оd оdrеdbа

krivičnе оdgоvоrnоsti prаvnih licа izuzimа BiH, RS i FBiH, BD BiH, kаntоni, grаdоvi, оpštinе i

mјеsnе zајеdnicе zа krivičnа dјеlа kоје је učinilаc učiniо u imе i zа rаčun ili u kоrist prаvnоg licа.

Kаznа оduzimаnjа imоvinе ćе sе izrеći zа krivičnа dјеlа s prоpisаnоm kаznоm zаtvоrа оd 5 gоdinа

ili tеžоm kаznоm ili dа sе prаvnоm licu mоžе оduzеti nајmаnjе pоlоvinа imоvinе ili vеći diо

imоvinе ili cјеlоkupnа imоvinа, аkо је dјеlаtnоst prаvnоg licа u cјеlоsti ili u prеtеžnој mјеri

kоrištеnа zа izvršеnjе krivičnоg dјеlа. Kаznа prеstаnkа prvnоg licа mоžе sе izrеći аkо је dјеlаtnоst

prаvnоg licа u cјеlоsti ili u prеtеžnој mјеri kоrištеnа zа izvršеnjе krivičnоg dјеlа. Uz kаznu

prеstаnkа prаvnоg licа sud mоžе izrеći kаznu оduzimаnjа imоvinе.U krivičnој оdgоvоrnоsti

prаvnih licа, sud mоžе izrеći i mјеru bеzbјеdnоsti: оbјаvlјivаnjе prеsudе i zаbrаnu оbаvlјаnjа

оdrеđеnе privrеdnе dјеlаtnоsti.

Оbјavlјivаnjе prеsudе, kао mјеrе bеzbјеdnоsti, izričе sе kаdа bi bilо kоrisnо dа јаvnоst sаznа zа

оsudu, pоsеbnо аkо bi оbјаvlјivаnjе bilо оd kоristi dа sе оtklоni оpаsnоst zа živоt ili zdrаvlје lјudi

ili dа sе оsigurа bеzbјеdnоst sаоbrаćаја ili kаkvа kоrist privrеdi.

Prеmа оdrеdbаmа Zаkоnа о inspеkciјаmа u RS inspеktоri u vršеnju inspеkciјskоg nаdzоrа, аkо

utvrdе pоvrеdu оdgоvаrајućih prоpisа, mоgu:

a) izdаti prеkršајni nаlоg zа učinjеni prеkršај,

b) pоdniјеti zаhtјеv zа pоkrеtаnjе prеkršајnоg pоstupkа,

c) pоdniјеti priјаvu zа učinjеnо krivičnо dјеlо,

d) оbаviјеstiti drugi оrgаn о pоtrеbi prеduzimаnjа mјеrа iz nаdlеžnоsti tоg оrgаnа,

e) pоdniјеti iniciјаtivu оvlаštеnоm оrgаnu zа оbustаvlјаnjе оd izvršеnjа prоpisа i drugih оpštih

аkаtа.

U оblаsti zаštitе živоtnе srеdinе pоsеbnu ulоgu imа Urbаnističkо-grаđеvinskа i Ekоlоškа

inspеkciја, Pоlјоprivrеdnа inspеkciја, Šumаrskа inspеkciја, Vоdnа inspеkciја.

Propisana krivičnа dјеlа prоtiv živоtnе srеdinе185

:

1. Zаgаđivаnjе živоtnе srеdinе (člаn 415.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 2 gоdinе,

а аkо је uslјеd оvоg dјеlа dоšlо dо uništеnjа ili znаtnоg оštеćеnjа šumа, bilјаkа i drugоg rаstinjа

nа širеm prоstоru ili је živоtnа srеdinа zаgаđеnа u tој mјеri dа је ugrоžеnо zdrаvlје lјudi ili

živоtinjа, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 1 dо 5 gоdinа.

2. Zаgаđivаnjе živоtnе srеdinе оtpаdnim mаtеriјаmа (člаn 416.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili

kаznа zаtvоrа dо 2 gоdinе, а аkо је оvо dјеlо učinjеnо zlоupоtrеbоm pоlоžаја ili оvlаštеnjа,

učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 6 mјеsеci dо 3 gоdinе.

3. Ugrоžаvаnjе živоtnе srеdinе bukоm (člаn 417.) - Učinilаc ćе sе kаzniti nоvčаnоm kаnоm ili

zаtvorоm dо 1 gоdinе.

4. Prоtiprаvnа izgrаdnjа i stаvlјаnjе u pоgоn оbјеkаtа i pоstrојеnjа (člаn 418.) – Zаpriјеčеnа kаznа

оd 3 mјеsеcа dо 3 gоdinе, а аkо је uslјеd оvоg dјеlа dоšlо dо uništеnjа živоtnjskоg ili bilјnоg

185 Nаpоmеnа: Krivičnа dјеlа iz glаvе 33. Krivičnоg zаkоnа (krivičnа dјеlа prоtiv živоtnе srеdinе) su u sаglаsnоsti sа Dirеktivоm Еvrоpskе uniје о

zаštiti živоtnе srеdinе krоz krivičnо prаvо (Directive 2008/99/EC).

92

sviјеtа vеlikih rаzmјеrа ili dо zаgаđеnjа živоtnе srеdinе u tој mјеri dа је timе stvоrеnа оpаsnоst

zа živоt ili zdrаvlје lјudi, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 1 dо 5 gоdinа.

5. Оštеćеnjе оbјеktа i urеđаја zа zаštitu živоtnе srеdinе (člаn 419.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili

zаtvоr dо 2 gоdinе, а аkо је uslјеd оvоg dјеlа dоšlо dо uništеnjа živоtinjskоg ili bilјnоg sviјеtа

vеlikih rаzmјеrа, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 1 dо 5 gоdinа.

6. Uništеnjе ili оštеćеnjе zаštićеnоg prirоdnоg dоbrа (člаn 420.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili

zаtvоr dо 3 gоdinе, а аkо је uništеnо ili оštеćеnо prirоdnо dоbrо оd izuzеtnоg znаčаја, učinilаc

ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 1 dо 8 gоdinа.

7. Prоizvоdnjа štеtnih srеdstаvа zа liјеčеnjе živоtinjа (člаn 421.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili

zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо је uslјеd оvоg dјеlа prоuzrоkоvаnо uginućе živоtinjа ili drugа znаtnа

štеtа, učinilаc ćе sе kаzniti nоvčаnоm kаznоm ili zаtvоrоm оd 3 mјеsеcа dо 3 gоdinе.

8. Zаgаđivаnjе hrаnе i vоdе zа ishrаnu, оdnоsnо nаpајаnjе živоtinjа (člаn 422.) - Zаpriјеčеnа

nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо је оvim dјеlоm škоdlјivоm mаtеriјоm učinilаc

zаgаdiо vоdu u ribnjlјаku, јеzеru, riјеci ili kаnаlu ili pоriblјаvаnjеm prоuzrоkоvао оpаsnоst zа

оpstаnаk ribа i drugih vоdеnih živоtinjа, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 3 mјеsеcа dо 3

gоdinе.

9. Nеpоstupаnjе pо prоpisimа zа suzbiјаnjе bоlеsti živоtinjа i bilја (člаn 423.) - Zаpriјеčеnа

nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо је uslјеd оvоg dјеlа nаstаlа znаtnа štеtа, učinilаc ćе

sе kаzniti zаtvоrоm dо 3 gоdinе.

10. Nеsаvјеsnо pоstupаnjе u prоmеtu pеsticidа (člаn 424.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr

dо 2 gоdinе.

11. Nеsаvјеsnо pružаnjе vеtеrinаrskе pоmоći (člаn 425.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо

2 gоdinе.

12. Nеоvlаštеnо оbаvlјаnjе vеtеrinаrskih uslugа (člаn 426.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr

dо 1 gоdinе.

13. Uništеnjе zаsаdа (člаn 427.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 2 gоdinе.

14. Nеizvršеnjе оdlukе о mјеrаmа zаštitе živоtnе srеdinе (člаn 428.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа

ili zаtvоr dо 2 gоdinе. Ukоlikо је sud izrеkао uslоvnu оsudu, sud mоžе оdrеditi оbаvеzu

učiniоcu dа u оdrеđеnоm rоku prеduzmе mјеrе kоје је nаdlеžni оrgаn оdrеdiо.

15. Unоšеnjе оpаsnih mаtеriја u Rеpubliku Srpsku (člаn 429.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili

zаtvоr dо 2 gоdinе, а аkо је dјеlо izvršеnо zlоupоtrеbоm pоlоžаја ili оvlаštеnjа, učinilаc ćе sе

kаzniti zаtvоrоm оd 6 mјеsеci dо 5 gоdinа. Pоkušај оvоg dјеlа је kаžnjiv.

16. Šumskа krаđа (člаn 430.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 2 gоdinе, а аkо је оvо dјеlо

učinjеnо dа sе оbоrеnо drvо prоdа pо kоličini vеćој оd 8 m3 ili је učinjеnо u zаštitnој zоni,

nаciоnаlnоm pаrku, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 6 mјеsеci dо 5 gоdinа i nоvčаnоm

kаznоm.

17. Pustоšеnjе šumа (člаn 431.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо је dјеlо

učinjеnо u zаštitnој šumi, nаciоnаlnоm pаrku ili drugim šumаmа s pоsеbnоm nаmјеnоm,

učinilаc ćе sе kаzniti оd 3 mјеsеcа dо 3 gоdinе.

18. Izаzivаnjе pоžаrа (člаn 432.) - Zаpriјеčаnа kаznа zаtvоrа оd 1 dо 8 gоdinа.

19. Мučеnjе i ubiјаnjе živоtinjа (člаn 433.) Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо

је uslјеd оvоg dјеlа dоšlо dо uginućа vеćеg brоја živоtinjа kоје pripаdајu pоsеbnо zаštićеnim

vrstаmа, učinilаc ćе sе kаzniti zаtvоrоm оd 3 mјеsеcа dо 3 gоdinе.

20. Iznоšеnjе u inоstrаnstvо pоsеbnо zаštićеnih bilјаkа i živоtinjа (člаn 434.) -Zаpriјеčеnа nоvčаnа

kаznа ili zаtvоr dо 3 gоdinе.

21. Uzurpаciја nеkrеtninа (člаn 435.)- Zаpriјеčеnа kаznа zаtvоrа dо 3 gоdinе i nоvčаnа kаznа.

22. Nеzаkоnit lоv (člаn 436.) - Zаpriјеčеnа kаznа zаtvоrа dо 6 mјеsеci, а аkо је dјеlо učinjеnо

prеmа visоkој divlјаči, učinilаc ćе sе kаzniti nоvčаnоm kаznоm ili zаtvоrоm dо 2 gоdinе.

93

23. Nеzаkоnit ribоlоv (člаn 437.) - Zаpriјеčеnа nоvčаnа kаznа ili zаtvоr dо 1 gоdinе, а аkо је оvim

dјеlоm prоuzrоkоvаnо uginućе ribе i drugih slаtkоvоdnih živоtinjа u vеćim rаzmјеrаmа,

učinilаc ćе sе kаzniti nоvčаnоm kаznоm ili zаtоrоm dо 2 gоdinе.

Zakon o zaštiti životne sredine (čl. 132) definiše da se novčanom kaznom od 2.000 KM do 20.000

KM za prekršaj kažnjava pravno lice koje:

a) izradi studiju uticaja suprotno uslovima propisanim zakonom,

b) izgradi ili rukovodi radom postrojenja ili obavlja aktivnosti bez pribavljene ekološke

dozvole iz navedenog zakona,

c) prekrši opšte obaveze,

d) ne ispunjava mjere utvrđene ekološkom dozvolom,

e) ne vrši monitoring i praćenje drugih uticaja na stanje životne sredine,

f) ne dostavlja nadležnom organu za izdavanje ekološke dozvole i nadležnoj inspekciji

rezultate monitoringa,

g) ne vrši monitoring suprotno zakonu,

h) ne obavještava organ nadležan za izdavanje ekološke dozvole o svakoj promjeni u radu,

odnosno funkcionisanju postrojenja,

i) ne izvrši sve mjere koje je utvrdio organ nadležan za izdavanje ekološke dozvole poslije

prestanka važenja dozvole,

j) ne dostavlja izvještaj i ne preduzme sve mjere neophodne za sprečavanje nesreća velikih

razmjera i ne podnosi nadležnim organima dokaz o preduzetim mjerama,

k) ne sačini plan sprečavanja nesreća velikih razmjera,

l) ne pripremi Izvještaj o bezbjednosti i ne podnese nadležnim organima propisane podatke,

m) upotrebljava eko-oznaku suprotno odredbama zakona,

n) ne izvrši mjere radi smanjenja štete ili uklanjanja daljih rizika, opasnosti ili sanacije štete u

životnoj sredini i ne osigura sredstva za naknadu štete.

Novčanom kaznom od 1.000 KM do 3.000 KM za navedene prekršaje kazniće se i odgovorno lice u

pravnom licu.

Novčanom kaznom od 1.000 KM do 10.000 KM za prekršaj se može kazniti preduzetnik ako:

a) izgradi ili rukovodi radom postrojenja ili obavlja aktivnosti bez pribavljene ekološke

dozvole,

b) prekrši opšte obaveze iz zakona i ne ispunjava uslove utvrđene ekološkom dozvolom,

c) ne vrši monitoring i praćenje drugih uticaja na stanje životne sredine,

d) ne dostavlja nadležnom organu za izdavanje ekološke dozvole i nadležnoj inspekciji

rezultate monitoringa ili vrši monitoring suprotno zakonu,

e) ne obavještava organ nadležan za izdavanje ekološke dozvole o svakoj promjeni u radu,

odnosno funkcionisanju postrojenja,

f) ne izvrši sve mjere koje je utvrdio organ nadležan za izdavanje ekološke dozvole poslije

njenog prestanka važenja i ne dostavlja izvještaj,

g) ne podnosi nadležnim organima podatke ili dokumenta i upotrebljava eko-oznaku suprotno

propisima.

Za kršenje odredbi Zakona o hemikalijama i Zakona o biocidima propisane su kazne prema članu

220. Krivičnog zakona RS, a pored krivične odgovornosti, propisane su i kazne za prekršaje koji su

predviđeni navedenim zakonima, a koje izriče sud za prekršaje u skladu sa Zakonom o prekršajima.

Pored zatvorske ili novčane kazne, propisana je i zaštitna mjera zabrane obavljanja djelatnosti u

trajanju do šest mjeseci, koju takođe izriče sud za prekršaje.

Krivičnim zakonom RS i ostalim zakonima iz oblasti zaštite životne sredine propisane su kaznene

odredbe koje su u značajnoj mjeri usaglašene sa kaznenim djelima navedenim u Direktivi

94

2008/99/EC o zaštiti životne sredine putem kaznenog prava. Naime, glavom 33.– „Krivična djela

protiv životne sredine“ Krivičnog zakona RS, od čl. 415 do čl.437 definisana su kaznena djela koja

su usaglašena sa čl. 3 –„Kaznena djela i članovima 4, 5, 6 i 7 Direktive 2008/99/EC, a prekršajne

odredbe definisane posebnim zakonima koji tretiraju zaštitu životne sredine (u kontekstu Anexa

direktive) sadrže prekršajne odredbe za kaznena djela iz Direktive 2008/99/EC:

Zakon o zaštiti životne sredine RS – čl.132;

Zakon o zaštiti prirode RS – čl.46;

Zakon o zaštiti vazduha RS – čl. 75. do 78;

Zakon o upravljanju otpadom RS – čl. 56.

Zakon o vodama RS– član 64 i čl. 210 do 213,

kao i sledeći RS zakoni: Zakon o poljoprivrednom zemljištu, Zakon o sredstvima za zaštitu bilja,

Zakon o mineralnim đubrivima, Zakon o šumama, Zakon o reproduktivnom materijalu šumskog

zemljišta, Zakon o ribarstvu, Zakon o lovstvu, Zakon o hemikalijama, Zakon o biocidima, Zakon o

genetski-modifikovanim organizmima, Zakon o uređenju prostora i građenju, Zakon o prevozu

opasnih materija RS, Zakon o bezbjednosti saobraćaj u, Zakon o prometu eksplozivnih materija i

zapaljivih tečnosti, Zakon o energetici i sl.

Kaznene i prekršajne odredbe u navedenim zakonima RS propisuju kazne za fizičko lice i pravno

lice koje su u skladu su sa odredbama člana 6. i člana 7. Direktive 2008/99/EC. Zakonima je

propisano da odgоvоrnоst prаvnоg licа zа učinjеnо krivičnо dјеlо iz oblasti zaštite životne sredine

nе isklјučuје krivičnu оdgоvоrnоst fizičkih lica, оdnоsnо оdgоvоrnih licа u pravnom licu, a za

učinjene prekršaje pravnog lica propisane su kazne i za odgovorno lice u pravnom licu. Za

odgovornosti za štetu nanesenu životnoj sredini koje nisu posebno uređene navedenim zakonima,

primjenjuju se opšta pravila Zakona o obligacionim odnosima RS.

Federacija BiH

U kaznenom zakonu FBiH186

, glava XXVI propisana su kaznena djela protiv okoliša kao i sankcije,

čl. 303. KZ FBiH - onečišćenje okoliša, čl. 304. - ugrožavanje okoliša napravama, čl. 305. –

ugrožavanje okoliša otpadom, čl. 306. – ugrožavanje okoliša bukom. Vrste sankcija po navedenom

Kaznenom zakonu FBiH osim novčana kazne i kazne zatvora su mjere upozorenja (sudska

opomena i uvjetna osuda), te sigurnosne mjere (zabrana obavljanja zvanja, djelatnosti ili dužnosti).


je predvidio krivične kazne, pored prekršajnih, to jest zatvorske i

novčane kazne u slučaju zagađenja okoliša otpadom. Krvični zakon FBiH predviđa krivične kazne

za onečišćenje svih segmenata okoliša: zrak, tlo, vode, šume, biljni i životinjski svijet itd., kao i za

ugrožavanje okoliša otpadom i bukom. Direktiva 2008/99/EZ nije prenesena u okolinske zakone

FBiH. Aktivnosti po ovim pitanjima na nivou kantona u FBiH uglavnom su vezani za federalno

zakonodavstvo. Zakonom o vodama regulirane su isključivo kazne za prekršaje, odnosno kazne za

pravna i fizička lica i fizička lica u pravnim licima za nepoštivanje odredbi Zakona o vodama (čl.

204. do 206.), dok su krivične kazne za krivična djela regulisane drugim sistemskim zakonima (npr.

Krivični zakon FBiH).

13. Molimo da detaljno navedete broj sudskih gonjenja zbog kršenja zakona o zaštiti životne

sredine i visinu kazne za takve prekršaje u zadnjih 5 godina. Molimo vas da navedete

informacije o stepenu naplate kazni i statistici za prekršaje u oblasti vazduha, vode i otpada u

posljednje 3 godine i, ukoliko su dostupni, i za ostale sektore životne sredine.

186 „Sl. novine FBiH“, br: 36/03, 37/03, 21/04 i 18/05 187 “Službene novine FBiH” br. 33/03 i 72/09

95

KRIVIČNI PREDMETI PROCESUIRANI PO VAŽEĆIM KRIVIČNIM ZAKONIMA

Sudovi u BiH su u petogodišnjem periodu od 2007. do 2011. godine rješili ukupno 3.646 krivična

predmeta iz oblasti zaštite životne sredine od čega je se 97% ili 3.570 predmeta odnosilo na

krivična djela šumske krađe188

.

Postupak je obustavljen, optužnica odbijena ili donesena oslobađajuća presuda u 13% ili 459

predmeta. Uslovne kazne su izrečene u 72% ili 2.618 predmeta, novčane kazne u 9% ili 311

predmeta a zatvorske kazne u 7% ili 253 predmeta, dok je u četiri predmeta izrečena sudska

opomena i u jednom predmeta vaspitna mjera.

Prosječna izrečena novčana kazna je iznosila 628 KM, a u navedenom periodu je naplaćena u 46%

predmeta. Prosječna izrečena zatvorska kazna je bila u trajanju 4,6 mjeseci.

Prosječni troškovi postupka su iznosili 89 KM.

Prosječno vrijeme od iniciranja predmeta do donošenja prvostepene presude je 10 mjeseci. U

slučaju žalbe na prvostepenu presudu, drugostepena presuda je donesena u prosjeku za 6 mjeseci.

KRIVIČNI PREDMETI PROCESUIRANI PO ZAKONU O VODAMA RS I ZAKONU O UPRAVLJANJU

OTPADOM FBiH

U petogodišnjem periodu od 2007. do 2011. godine nije procesuiran niti jedan predmet.

PREKRŠAJNI PREDMETI

Sudovi su u petogodišnjem periodu od 2007. do 2011. godine rješili 423 prekršajna predmeta u

kojima je izdano 167 novčanih kazni, 92 uslovne kazne, 39 ukora i 125 rješenja o obustavljanju

postupka.

Troškovi prekršajnog postupka su u prosjeku iznosili 68 KM. Prosječna novčana kazna je iznosila

1.800 KM i naplaćena je u 41% predmeta. Prosječno vrijeme za donošenje rješenja u prekršajnom

predmetu iznosi 8 mjeseci, a odlučivanje po žalbi 5 mjeseci.

Republika Srpska

Sudоvi u RS vоdе stаtističkе pоdаtkе о krеtаnjimа prеdmеtа pо rеfеrаtimа (pаrnični, krivični,

izvršni, vаnpаrnični, prеkršајni i sl.) i stаtistički sе prikаzuје brој zаоstаlih prеdmеtа, pо rеfеrаtimа,

po prilivu prеdmеtа zа pоsmаtrаni prеriоd, po ukupnom brојu prеdmеtа u rаdu, brојu riјеšеnih i

brојu nеriјеšеnih prеdmеtа zа pоsmаtrаni pеriоd, ali statistički se nе vоdе pоsеbne еvidеnciјe iz

оblаsti kršеnjа Zаkоnа о zаštiti živоtnе srеdinе.

Međutim, Inspektorat RS vodi evidenciju o izvršenim kontrolama i preduzetim mjerama za sve

inspekcije koje u svome radu tretiraju pojedine segmente zaštite životne sredine od početka svog

rada tj. od 01.03.2006. godine pa do danas.

Izvještaji za period od 01.01.2010.godine (od početka rada sa IMS) pa nadalje (do 31.06.2012.

godine), odnose se na inspekcijski nadzor u pojedinim segmentima životne sredine (podoblastima

nadzora), s obzirom da od tada postoji realna mogućnost da se vodi detaljna izvještajna aktivnost,

između ostalog, i po inspekcijskim listama provjera (koje tretiraju pojedine izdvojene segmente

životne sredine). Podaci za relevantne inspekcije, po svim listama provjera u okviru jedne

inspekcije, o izvršenim kontrolama i preduzetim mjerama za period 2007, 2008. i 2009. godina su

prikazani u tabelama, uz napomenu da se podaci o izvršenim kontrolama i preduzetim mjerama, za

period od 01.01.2007. godine do 31.12.2009. godine, odnose se na rad cjelokupnog pojedinog

sektora inspekcije.

188 (2.618 predmeta, član 316. Krivičnog zakona FBiH; 952 predmeta, član 430. Krivičnog zakona RS)

96

Podaci za zadužene inspekcije, po relevantnim listama provjera (onim koji se odnose na pojedine

aspekte životne sredine), o izvršenim kontrolama i preduzetim mjerama za period od 01.01.2010.

godine do 31.06.2012. godine su prikazani u sledećim tablema:

Poljoprivredna inspekcija

Poljoprivredna inspekcija

Kontrole Upravna mjera Prekršajna mjera Žalb.

Izvršene Neuredne Upravna mjera Prekršajni nalog Prekršajna prijava Broj

Izvršen

je kontro

le

Kontro

la izvršen

ja

Dokaz o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redna k

ontro

la

Neu

redna

kontro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je

nep

raviln

osti

Oduzim

anje

Zab

rana

Uništav

anje

Uk

up

no

PN

- prav

no lice

PN

-

odgovo

rno

lice

PN

- fizičko lice

Uk

up

no

PP

- prav

no lice

PP

-

odgovo

rno

lice

PP

- fizičko lice

Uk

up

no

Podnesen

e žalbe

Promet sredstava za

zaštitu bilja 189 16 3 208 30 30 19 9 28 1 1 2 4 4 3 11

redovna 185 15 3 203 28 28 19 7 26 1 1 2 3 3 3 9

vanredna 4 1 5 2 2 2 2 1 1 2

Trajna promjena namjene

poljoprivrednog zemljišta 142 24 9 175 43 4 47 40 2 42 3 3 7 13 1 1 2 4

redovna 138 23 9 170 40 3 43 39 39 3 3 7 13 1 1 2 2

vanredna 4 1 5 3 1 4 1 2 3 2

Korištenje

poljoprivrednog zemljišta 4 4

vanredna 4 4

Privremena promjena

namjenepoljoprivrednog

zemljišta

4 1 5 2 2 1 1 1

redovna 2 2 1 1 1

vanredna 2 1 3 1 1 1 1

Distribucija đubr. i

oplemenj.zemljišta 11 11

redovna 11 11

Korištenje ribarskog

područja 41 6 1 48 7 2 9 7 7 2 2 4

redovna 37 6 1 44 7 2 9 7 7 2 2 4

vanredna 4 4

Proizvodnja ribe,

oplođene ikre i mlađi -

poljoprivredna

9 2 11 3 3 3 3

redovna 9 2 11 3 3 3 3

Ribolov i zaštita ribe 9 9

redovna 9 9

Zaštita zdravlja bilja 7 3 10 3 3 1 2 3 1 1 2

redovna 2 2

vanredna 5 3 8 3 3 1 2 3 1 1 2

Zdravstvena kontrola

bilja u proizvodnji i

prometu

90 90

redovna 88 88

vanredna 2 2

97

Šumarska inspekcija

Šumarska

inspekcija

Kontrole Upravna mjera Prekršajna mjera Kazna Žalb.

Izvršen

je kontro

le

Kontro

la izvršen

ja

Dokaz o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redna k

ontro

la

Neu

redna

kontro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je

nep

raviln

osti

Oduzim

anje

Zab

rana

Zah

tjev/in

icijativa

Uk

up

no

PN

- prav

no lice

PN

- odgovo

rno lice

PN

- fizičko lice

Uk

up

no

PP

- prav

no lice

PP

- odgovo

rno lice

PP

- fizičko lice

Uk

up

no

Prijav

a

za učin

jeno

kriv

ično d

jelo

Podnesen

e žalbe

Sječa i promet

novogodišnjeg

drveća

1 1 2 1 1 1 1

redovna 1 1 2 1 1 1 1

Doznaka

stabala za sječu 69 10 79 13 13 5 8 13 2 2 4

redovna 67 10 77 13 13 5 8 13 2 2 4

vanredna 2 2

Promet šumskih

drvnih

sortimenata

285 6 11 302 61 1 62 6 41 47 15 15 45 75 3

redovna 215 1 216 8 8 7 7 3 3 5 11 1

vanredna 70 6 10 86 53 1 54 6 34 40 12 12 40 64 2

Realizacija

izvođačkog

projekta

294 123 1 418 181 11 192 125 38 163 100 100 200 5 4 9 1 6

redovna 232 102 1 335 130 9 139 108 17 125 62 62 124 1 1 4

vanredna 62 21 83 51 2 53 17 21 38 38 38 76 4 4 8 1 2

Izvršenje etata 5 5 1 1 1 1 1 1 2 1

redovna 4 4 1 1 1 1 1 1 2 1

vanredna 1 1

Izvođački

projekat 68 11 2 81 12 12 8 5 13 4 4 8 3

redovna 68 11 2 81 12 12 8 5 13 4 4 8 3

Doznaka

stabala sa

izvođačkim

projektom

52 17 1 70 18 18 9 9 18 1 1 2 6

redovna 49 16 1 66 17 17 9 8 17 5

vanredna 3 1 4 1 1 1 1 1 1 2 1

Iskaz sječa i

izvršenje etata 111 42 153 53 4 57 40 12 52 23 23 46 1 1 2 7

redovna 110 42 152 53 4 57 40 12 52 23 23 46 1 1 2 7

vanredna 1 1

Tehnički prijem

radova na

iskorišćavanju

šuma

63 15 78 20 1 21 19 19 6 6 12 1

redovna 59 15 74 18 1 19 17 17 4 4 8 1

vanredna 4 4 2 2 2 2 2 2 4

Gazdovanj zastite.

šumama 4 4

vanredna 4 4

Izvršenje

šumsko-

uzgojnih radova

83 25 108 30 30 26 26 7 7 14 9

98

redovna 83 25 108 30 30 26 26 7 7 14 9

Tehnički prijem

šumsko-

uzgojnih radova

118 43 4 165 53 4 57 50 50 8 8 16 1

redovna 117 43 4 164 53 4 57 50 50 8 8 16 1

vanredna 1 1

Zaštita i razvoj

nac. parka 1 1 2 1 1 1 1

redovna 1 1 2 1 1 1 1

Krčenje šuma 2 2

vanredna 2 2

Zaštita šuma od

biljnih bolesti i

štetočina

45 19 64 21 21 19 19 6 6 12

redovna 44 19 63 20 20 19 19 5 5 10

vanredna 1 1 1 1 1 1 2

Zaštita šuma od

požara 60 15 75 18 18 18 18 2 2 4

redovna 59 15 74 17 17 17 17 1 1 2

vanredna 1 1 1 1 1 1 1 1 2

Čuvanje šuma 271 79 2 352 100 11 111 95 95 53 52 1 106 1 1 1 13

redovna 211 50 2 263 66 5 71 64 64 22 21 43 1 1 1 2

vanredna 60 29 89 34 6 40 31 31 31 31 1 63 11

Zaštita divljači 13 1 2 16 8 8 1 5 6 4 4 2 2 1

redovna 1 1 1 1 1 1

vanredna 12 1 2 15 7 7 1 4 5 4 4 2 2 1

Upravljanje

lovištem 4 2 6 2 2 2 2

vanredna 4 2 6 2 2 2 2

Katastar lovišta 27 15 42 15 15 12 1 13 2 2 4

redovna 27 15 42 15 15 12 1 13 2 2 4

Lovna osnova i

plan u lovištu 41 13 54 13 13 5 8 13 6 6 12 3

redovna 40 13 53 13 13 5 8 13 6 6 12 3

vanredna 1 1

Izvršenje lova i

korišćenje divljači 169 73 5 247 90 7 97 69 4 14 87 25 26 6 57 2 10

redovna 139 63 5 207 72 6 78 59 12 71 19 20 39 8

vanredna 30 10 40 18 1 19 10 4 2 16 6 6 6 18 2 2

Lovočuvarska

služba 118 50 3 171 63 4 67 60 2 62 5 5 10 12

redovna 113 46 3 162 59 3 62 57 2 59 4 4 8 11

vanredna 5 4 9 4 1 5 3 3 1 1 2 1

99

Šumarska inspekcija raspolaže i specifičnim izvještajima za pojedine aspekte životne sredine,

pa tako u oblasti krijumčarenja rijetkih i zaštićenih vrsta divljih životinja, podaci o preduzetim

mjerama po godinama su sledeći:

Broj izdatih prekršajnih naloga

2009. 2010. 2011.

34 40 38

Broj podnesenih zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka:

2009. 2010. 2011.

1 - -

Broj podnesenih izvještaja o počinjenom krivičnom djelu:

2009. 2010. 2011.

- 2 -

Broj oduzimanja ulovljene divljači:

2009. 2010. 2011.

1 2 2

Vrsta i količina oduzete divljači:

2009. 2010. 2011.

Prepelica 10 jedinki

(Coturnix coturnix)

Alauda arvensis L. 9 jedinki

(Poljska ševa)

Antahus pratensis L. 30 jedi.

(Livadska trepetaljka)

Carduelis cannabina L. 2 jed.

(Konopljarka)

Miliaria calandra L. 8 jedinka

(Močvarna strnadica)

Prepelica 76 jedinki

(Coturnix coturnix)

Broj slučajeva oduzimanja nedozvoljenih sredstava korišćenih u lovstvu:

2009. 2010. 2011.

1 5 4

Broj i vrsta preduzetih represivnih upravnih mjera prema subjektima koji se bave trgovinom

kućnim ljubimcima:

2009. 2010. 2011.

- - -

Broj i struktura državljanstva lica obuhvaćenih prethodnim mjerama:

2009. 2010. 2011.

5 državljana Italije

1 državljanin BiH

2 državljana Italije

2 državljanina BiH

100

Vodna inspekcija

Vodna inspekcija

Kontrole Upravna mjera Prekršajna mjera Žal

b.

Izvršene Neuredne Upravna mjera Prekršajni nalog Prekršajna

prijava

Br

oj Izvršen

je kontro

le

Kontro

la izvršen

ja

Dokaz o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redna k

ontro

la

Neu

rednak

ontro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je

nep

raviln

osti

Zab

rana

Rušen

je/uklan

janje

Uk

up

no

PN

- prav

no lice

PN

- odgovo

rno lice

PN

- fizičko lice

Uk

up

no

PP

- prav

no lice

PP

- odgovo

rno lice

Uk

up

no

Podnesen

e žalbe

Vodna inspekcija 1,671 598 20

3 2,472 971 80 1,051 905 25 14

94

4 61 62 9 132 2 1 3 17

Ispuštanje otpadnih

voda 1,051 417

16

7 1,635 660 57 717 649

64

9 29 30 5 64 1 1 2 4

redovna 1,011 402 16

4 1,577 636 56 692 627

62

7 29 30 4 63 1 1 2 4

vanredna 40 15 3 58 24 1 25 22 22 1 1

Incidentno zagađenje 7 2 9 2 2 1 1

vanredna 7 2 9 2 2 1 1

Čuvanje, odlaganje,

rukovanje i prevoz

otpada i otpadnih

materija na vodama i

vodnom zemljištu

6 1 7 2 2 1 1

redovna 3 1 4 2 2 1 1

vanredna 3 3

Funkcionalnost

uređaja za zaštitu

voda od zagađivanja

3 2 5 2 2 2 2

redovna 3 2 5 2 2 2 2

Uslovi koje moraju

ispunjavati

vodoprivredne

laboratorije

17 2 19 4 4 3 1 4

redovna 16 2 18 3 3 3 3

vanredna 1 1 1 1 1 1

Odvodnja drenažnih

i oborinskih voda 11 8 2 21 8 3 11 5 5 1 1 2 1

redovna 5 5 2 12 5 3 8 3 3 1 1 2 1

vanredna 6 3 9 3 3 2 2

Funkcionalnost

objekata za zaštitu od

erozija i bujica

2 2

vanredna 2 2

Funkcionalnost

zaštitnih vodnih

objekata

72 14 2 88 18 5 23 18 18 3 3 6 4

redovna 58 9 2 69 12 4 16 12 12 2 2 4 4

vanredna 14 5 19 6 1 7 6 6 1 1 2

Zabranjene

aktivnosti na

erozionom području

1 1 1 1 1 1

vanredna 1 1 1 1 1 1

Zabranjene

aktivnosti na

vodoplavnom

području

42 19 61 34 3 37 11 6 14 31 5 5 2 12 4

redovna 4 1 5 3 3 1 2 3 2 2 4

vanredna 38 18 56 31 3 34 10 4 14 28 3 3 2 8 4

Odvodnja drenažnih

i oborinskih voda. 2 2

vanredna 2 2

Održavanje riječnih

korita i vodnog

zemljišta

170 46 11 227 83 1 84 66 16 82 14 14 1 29 1

redovna 138 40 8 186 69 1 70 59 8 67 8 8 1 17 1

vanredna 32 6 3 41 14 14 7 8 15 6 6 12

101

Obavještavanje o

pojavi podzemnih

voda kod rudarskih

iskopa i bušenja tla

1 1 2 1 1 1 1

redovna 1 1 2 1 1 1 1

Funkcionalnost

objekata za

korišćenje i

iskorišćavanje voda

126 45 11 182 79 5 84 75 1 76 5 5 1 11 1 1 3

redovna 95 37 10 142 58 5 63 56 56 5 5 10 1 1 2

vanredna 31 8 1 40 21 21 19 1 20 1 1 1

Funkcionalnost

sistema za

vodosnabdijevanje

75 11 4 90 36 5 41 33 33 3 3 6

redovna 61 9 4 74 24 4 28 22 22 3 3 6

vanredna 14 2 16 12 1 13 11 11

Priključci na

vodovodne i

kanalizacione sisteme

3 3

redovna 3 3

Dozvoljeni radovi na

vodnom dobru 17 6 1 24 10 1 11 8 1 9 1 1 2

redovna 7 2 1 10 4 1 5 3 3 1 1 2

vanredna 10 4 14 6 6 5 1 6

Obračunavanje i

plaćanje vodnih

naknada

65 24 5 94 31 31 31 31

redovna 65 24 5 94 31 31 31 31

Urbanističko-građevinska i ekološka inspekcija

Urbanističko-

građevinska i

ekološka

inspekcija

Kontrole Upravna mjera Prekršajna mjera Kazn

a Žalb.

Izvršene Neuredne Upravna mjera Prekršajni nalog Prekršajna

prijava Broj Broj

Izvršen

je

ko

ntro

le

Ko

ntro

la

izvršen

ja

Do

kaz

o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redn

a

ko

ntro

la

Neu

redn

a

ko

ntro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je

nep

raviln

osti

Zab

rana

Ru

šenje/u

klan

j

anje

Uk

up

no

PN

-

prav

no

lice

PN

-

od

go

vo

rno

lice

PN

-

fizičko

lice

Uk

up

no

PP

-

prav

no

lice

Uk

up

no

Prijav

a za

učin

jeno

kriv

ično

djelo

Po

dn

esene

žalbe

Licenca za

obavljanje

stručnih poslova

u oblasti zaštite

životne sredine

25 6 31 6 6 6 6

redovna 21 3 24 3 3 3 3

vanredna 4 3 7 3 3 3 3

Zagađivač

životne sredine 484 209 11

70

4 258 5 263 243 1 244 13 11 24

redovna 440 191 10 64

1 230 5 235 216 1 217 11 9 20

vanredna 44 18 1 63 28 28 27 27 2 2 4

Ispunjenost

uslova za

upravljanje

otpadom

48 11 59 17 1 18 16 1 17 2 2 4

redovna 41 8 49 12 1 13 12 12

vanredna 7 3 10 5 5 4 1 5 2 2 4

Ispunjenost

uslova za

prekogranično

kretanje otpada

32 1 33 1 1 1 1

redovna 32 1 33 1 1 1 1

Sistem praćenja

namjernog

držanja i

ubijanja

zaštićenih

životinja

2 2

vanredna 2 2

102

U periodu od 2009. godine zaključno sa 2011. godinom Inspektorat je izvršio 1037

inspekcijskih kontrola u oblasti zaštite životne sredine (četri republička ekološka inspektora-

izvršioca), pri čemu je utvrdila nepravilnosti u 381 slučaju odnosno 36,7%. Nakon utvrđenih

nepravilnosti ova inspekcija je prvenstveno djelovala preventivno te naređivala mjere za

otklanjanje istih. Prilikom kontrola izvršenja rješenja kojima su naređene mjere otklanjanja

nepravilnosti, subjektima koji nisu otklonili nepravilnosti u ostavljenim rokovima izrečene su

prekršajne mjere odnosno izdata su 54 prekršajna naloga u visini 55.000 KM.

U istom promatranom periodu, gradski/opštinski ekološki inspektori koji obavljaju

inspekcijski nadzor u jedinicama lokalnih samouprava, na osnovu povjerenih poslova

inspekcijskog nadzora, po principu funkcionalne povezanosti sa inspekcijama Inspektorata,

obavili su 6572 kontrole, nepravilnosti utvrdili u 2575 slučajeva, odnosno 39,2 %. Prilikom

kontrola izvršenja rješenja, kojima su naređene mjere otklanjanja nepravilnosti, subjektima

koji nisu otklonili nepravilnosti u ostavljenim rokovima gradska/opštinska inspekcija izrekla

je prekršajne mjere odnosno izdala ukupno 39 prekršajnih naloga. U promatranom periodu

nije bilo podnesenih krivičnih prijava, a na rješenja ekoloških inspektora nisu izjavljivane

žalbe drugostepenom organu, što ukazuje na realno i kvalitetno utvrđivanje činjeničnog

stanja, te doslovno poštovanje zakonskih odredbi od strane inspektora.

U prvom polugodištu 2012.godine, nepravilnosti prilikom obavljanja inspekcijskih kontrola u

oblasti zaštite životne sredine su utvrđene samo u 25 % slučajeva na republičkom nivou i 22,9

% slučajeva na gradskom/opštinskom nivou, a što ukazuje da se u ovoj oblasti kod subjekata

kontrole povećava svijest o zaštiti životne sredine i poštovanju propisa.

103

Zdravstvena inspekcija

Zdravstvena

inspekcija


Izvršene Neuredne Upravna mjera Prekršajni nalog Prekršajna prijava Broj

Izvršen

je

kontro

le

Kontro

la

izvršen

ja

Dokaz

o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redna

kontro

la

Neu

redna

kontro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je

nep

raviln

osti

Oduzim

anje

Zab

rana

Uništav

anje

Uk

up

no

PN

- prav

no lice

PN

-

od

govorn

o

lice

PN

- fizičko lice

Uk

up

no

PP

- prav

no lice

PP

-

od

govorn

o

lice

PP

- fizičko lice

Uk

up

no

Podnesen

e žalbe

Promet medicinskih

sredstava i

herbalnih ljekovitih

proizvoda

1 1

Redovna 1 1

Proizvodnja i

promet lijekova i

medicinskih

sredstava

650 280 25 955 315 10 325 157 1 151 6 315 33 32 6 71

Redovna 566 246 20 832 276 8 284 144 1 128 3 276 24 23 4 51

Vanredna 84 34 5 123 39 2 41 13 23 3 39 9 9 2 20

Promet medicinskih

sredstava i

herbalnih

lijekovitih

proizvoda

56 23 1 80 26 2 28 21 4 25 4 4

Redovna 48 20 1 69 21 2 23 19 2 21 3 3

Vanredna 8 3 11 5 5 2 2 4 1 1

Uslovi za mjerenje

nejonizujućeg

zračenja

5 2 2 9 4 4 4 4

Redovna 5 2 2 9 4 4 4 4

Uslovi za obavljanje

DDD poslova 1 1

Redovna 1 1

Ispravnost izvora

nejonizujućeg

zračenja

102 45 8 155 76 76 76 76

Redovna 98 43 8 149 74 74 74 74

Vanredna 4 2 6 2 2 2 2

Proizvodnja

hemikalija/biocida 7 7

Redovna 6 6

Vanredna 1 1

Promet

hemikalija/biocida 58 14 72 23 23 18 5 23 3 3 6

Redovna 52 13 65 22 22 18 4 22 3 3 6

Vanredna 6 1 7 1 1 1 1

Primjena

hemikalija/biocida 81 11 11 103 48 1 49 47 1 48 1 1 1 3 1

Redovna 78 9 11 98 46 1 47 46 46 1 1 1

Vanredna 3 2 5 2 2 1 1 2 1 1 2

Proizvodnja

flaširanih voda 6 1 7 1 1 1 1

Redovna 6 1 7 1 1 1 1

Snabdjevanje

vodom 24 4 1 29 7 2 9 6 1 7 2 2 4 3

Redovna 20 2 22 4 1 5 4 4 1 1 2 2

Vanredna 4 2 1 7 3 1 4 2 1 3 1 1 2 1

104

Inspekcija za zaštitu od požara

Inspekcija za zaštitu od požara


Izvršene Neuredne Upravna mjera Prekršajni nalog Broj

Izvršen

je kontro

le

Kontro

la izvršen

ja

Dokaz o

izvršen

ju

Uk

up

no

Neu

redna k

ontro

la

Neu

redna

kontro

la

izvršen

ja

Uk

up

no

Otk

lanjan

je nep

raviln

osti

Zab

rana

Uk

up

no

PN

- prav

no lice

PN

- odgovo

rno lice

PN

- fizičko lice

Uk

up

no

Podnesen

e žalbe

Šumarstvo i poljoprivreda - Zaštita

od požara otvorenih kompleksa 46 20 66 27 27 26 1 27

Redovna 43 20 63 27 27 26 1 27

Vanredna 3 3

Proizvodni objekti 153 98 251 124 8 132 120 120 7 7 14 1

Redovna 149 96 245 121 8 129 117 117 6 6 12 1

Vanredna 4 2 6 3 3 3 3 1 1 2

Skladišta eksplozivnih materija 4 2 6 2 2 2 2

Vanredna 4 2 6 2 2 2 2

Trgovinski promet i postrojenja

za punjenje i uskladištavanje

zapaljivih tečnosti i gasova

129 80 209 93 2 95 87 4 91 1 1 2 2

Redovna 117 77 194 87 2 89 82 3 85 1 1 2 1

Vanredna 12 3 15 6 6 5 1 6 1

Korištenje zapaljivih tečnosti i

gasova 37 15 52 23 4 27 18 4 22 1 1 3 5

Redovna 31 12 43 18 2 20 16 1 17 1 1 2

Vanredna 6 3 9 5 2 7 2 3 5 3 3

105

Veterinarska inspekcija

Vеtеrinаr

skа

inspеkciја

Kоntrоlе Uprаvnа mјеrа Prеkršајnа mјеrа Žаlb.

Izvršеnе Nеurеdnе Uprаvnа mјеrа Prеkršајni nаlоg Prеkršајnа

priјаvа

Brој

Izvršеnjе

kоntrо

lе

Kоntrоlа

izvršе

njа

Dоkаz о

izvršе

nju

Ukup

nо

Nеurеdnа

kоntrо

lа

Nеurеdnа

kоntrо

lа izvršе

njа

Ukup

nо

Оtklаnjаnjе

nеprаviln

оsti

Zabrana

Rušenje/ukljanjanje

Uništavanje

Ukup

no

PN-prav

no

lice

PN-odgovo

rno lice

PN-fizič

ko

lice

Ukup

no

PP-fizič

ko

lice

Ukup

no

Podnesene

žalbe

Klаnjе

živоtinjа

iz uvоzа

6 1 7 1 1 1 1

rеdоvnа 5 1 6 1 1 1 1

vаnrеdnа 1 1

Hrаnа

živоtinjsk

оg

pоrјеklа

kоја nе

udоvоlјаv

а

prоpisаni

m

uslоvimа

12 4 1 17 5 5 4 4

rеdоvnа 5 4 1 10 5 5 4 4

vаnrеdnа 7 7

Prоizvоdi

živоtinjsk

оg

pоriјеklа

u

prоmеtu

400 29 2 431 47 1 48 27 2 8 37 2 2 29 33 1 1

rеdоvnа 392 29 1 422 44 1 45 26 2 8 36 2 2 26 30 1 1

vаnrеdnа 8 1 9 3 3 1 1 3 3

Klаnjе i

оbrаdа

krupnе i

sitnе

stоkе

70 15 2 87 21 1 22 18 3 21 1 1 2 4 1 1

rеdоvnа 65 12 2 79 18 1 19 17 17 1 1

vаnrеdnа 5 3 8 3 3 1 3 4 1 1 1 3 1 1

Prеrаdа

hrаnе

živоtinjsk

оg

pоriјеklа

23 4 27 5 5 3 1 4

rеdоvnа 23 4 27 5 5 3 1 4

Оtkup i

prеrаdа

mliјеkа

18 2 20 4 4 3 3 1 1 2

rеdоvnа 17 2 19 4 4 3 3 1 1 2

vаnrеdnа 1 1

Prоizvоdi

živоtinjsk

оg

pоriјеklа

iz uvоzа

137 4 141 4 1 5 5 5

rеdоvnа 132 4 136 4 1 5 5 5

106

vаnrеdnа 5 5

Оznаčаvа

njе i

dеklаrisа

njе hrаnе

živоtinjsk

оg

pоriјеklа

5 1 6 4 4 2 2 1 1

rеdоvnа 5 1 6 4 4 2 2 1 1

Zdrаvstvе

nа

isprаvnоs

t i

higiјеnа

hrаnе

živоtinjsk

оg

pоriјеklа

190 8 198 10 1 11 8 8 2 2 4

rеdоvnа 189 8 197 10 1 11 8 8 2 2 4

vаnrеdnа 1 1

Sklаdištе

njе hrаnе

živоtinjsk

оg

pоrјеklа

44 3 2 49 8 8 7 1 8

rеdоvnа 44 3 2 49 8 8 7 1 8

Prоmеt

vеtеrinаrs

kim

liјеkоvim

а i

vеtеrinаrs

kо-

mеdicinsk

im

prоizvоdi

mа

218 36 5 259 74 74 62 1 3 66 5 5 10 1

rеdоvnа 218 36 5 259 74 74 62 1 3 66 5 5 10 1

Prоizvоd

njа

vеtеrinаrs

kih

liјеkоvа i

vеtеrinаrs

kо-

mеdicinsk

ih

prоizvоdа

2 2

rеdоvnа 2 2

Pоšilјkе

vеtеrinаrs

kih

liјеkоvа iz

uvоzа

34 1 35 1 1

rеdоvnа 25 1 26 1 1

vаnrеdnа 9 9

Оbаvlјаnj

е

vеtеrinаrs

kе

dјеlаtnоst

i

144 9 1 154 15 15 10 2 12 2 3 1 6

rеdоvnа 137 7 1 145 11 11 6 2 8 1 2 1 4

vаnrеdnа 7 2 9 4 4 4 4 1 1 2

107

Prоvоđеn

jе mјеrа

zа

kоntrоlu i

suzbiјаnj

е

zаrаznih

bоlеsti

400 42 1 443 53 2 55 44 44 1 8 9

rеdоvnа 368 19 1 388 30 1 31 23 23 4 4

vаnrеdnа 32 23 55 23 1 24 21 21 1 4 5

Nеškоdlјi

vо

uništаvаn

jе

uginulih

živоtinjа i

nus

prоizvоdа

6 2 8 2 2 2 2

rеdоvnа 1 1

vаnrеdnа 5 2 7 2 2 2 2

Držаnjе i

uzgој

živоtinjа

120 15 1 136 26 1 27 22 22 7 7 1 1 1

rеdоvnа 113 15 1 129 22 1 23 22 22 3 3 1 1

vаnrеdnа 7 7 4 4 4 4 1

Zаštitа i

dоbrоbit

živоtinjа

100 28 2 130 38 2 40 37 37 1 1 3 5

rеdоvnа 55 27 1 83 37 1 38 36 36 1 1 1 3

vаnrеdnа 45 1 1 47 1 1 2 1 1 2 2

Prihvаtili

štе i

higiјеničа

rskе

službе

4 1 5 2 2 2 2

rеdоvnа 4 1 5 2 2 2 2

108

Informacije Inspektorata koje su usvojene od strane Vlade RS i Narodne skupštine RS

objavljuju se na veb stranici Inspektorata, gdje se mogu naći i detaljnijiji podaci o svim

izvršenim kontrolama i predzetim mjerama po oblastima nadzora. Od početka 2011. godine

putem veb stranice Inspektorata, vrši se objavljivanje redovnih mjesečnih saopštenja u

kojima su prikazani najvažniji podaci o radu svih inspekcija Inspektorata.

Federacija BiH

Broj prekršaja u posljednje 3 godine u oblasti vazduha i otpada kojom prilikom su nadležni

federalni inspektori izdali prekršajni nalog iznosi 186. Visina novčane kazne kreće se u

rasponu od 1000+200 do 3000+300 KM. Od toga, kontrolisani subjekti nadzora platili su

kaznu u 124 slučaja, u 37 slučajeva to je učinjeno nakon donošenja pravosnažne presude, dok

je neplaćeno u 25 slučajeva.

Broj podnesenih i presuđenih prijava iz oblasti zaštite šuma za period od 2007. do 2011.

godine u FBiH prema podacima iz Informacija o gospodarenju šumama Federalnog

ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva koja je rađena na bazi podataka

dobivenih od kantona (bespravne sječe, bespravni promet, uzurpacije i drugo)

Podn. Pres. Podn. Pres. Podn. Pres. Podn. Pres. Podn. Pres.

Godina 2007. 2008. 2009. 2010. 2011.

Prekršajne 3.631 873 1.872 895 3.142 1.122 4.227 1.252 4.841 1.395

Krivične 1.296 248 1.088 205 1.149 268 1.150 276 1.101 118

Ukupno 4.927 1.121 2.960 1.100 4.291 1.390 5.377 1.528 5.942 1.513

Podaci o količini i vrijednosti otuđenog drveta

Godina 2007. 2008. 2009. 2010. 2011.

Iznos štete (KM) 1.455.955,40 1.057.106,00 1.087.365,00 960.158,90 1.437.408,10

Iznos kazni (KM) 326.769,98 94.843,00 348.478,00 317.815,50 360.639,00

Naplaćen iznos (KM) 60.291,79 36.649,00 28.718,00 22.907,70 21.064,60

Količina (m3) 17.681,73 10.397,00 27.495,00 51.006,00 26.973,00

Vrijednost (KM) 1.533.497,76 960.161,00 1.731.666,00 995.053,80 1.751.250,50


U zadnjih 5 godina vođen je 1 kazneni postupak zbog kršenja odredbi Zakona o zaštiti

okoliša, te je mjerenjem od ovlaštene institucije ustanovljeno da je kod tog subjekta sve u

granicama dozvoljenih normi, te je Javno tužiteljstvo Županije zapadnohercegovačke odustalo

od kaznenog gonjenja tog subjekta.

Kanton Sarajevo

Kantonalna uprava za inspekcijske poslove je nadležna za nadzor nad okolinskim zakonima,

te posjeduje i statistiku o kaznama i prekršajima.


Informacije o sudskim gonjenjima i stepenu naplate kazni za prekršaje u oblasti okoliša

posjeduje Kantonalna uprava za inspekcijske poslove. Potrebno je istaći da su kantonalne

109

inspekcije nadležne za „male“ zagađivače pa su srazmjerno toj činjenici i propisane visine

kazni.

Kantonalna vodna inspekcija u traženom periodu od pet godina (od 2007.godine do

2011.godine) nije podnosila krivične prijave, ali s obzirom da je bila uključena u zajedničke

inspekcijske nadzore i vodila upravne postupke, upoznata je sa nekoliko istražnih radnji zbog

kršenja zaštite životne sredine – sektor voda koju je pokretao MUP Zeničko-dobojskog

kantona PU Zenica odnosno PU Olovo u saradnji sa Kantonalnim Tužilaštvom Zenica. U

navedenim slučajevima radi se o akcidentnim situacijama (incidenti na rijeci Bosni

23.08.209.godine i 12.09.2009.godine, incident u rijeci Stupčanici 03.02.2009. godine i

incident na rijeci Stupčanici 05.09.2009.godine), ali kantonalna vodna inspekcija nije

upoznata o konačnim rezultatima istražnih radnji niti o okončanju sudskih postupaka.

U prilogu se daje „statistički pregled za prekršaje“ u oblasti životne sredine – sektor voda:

Red.

Br. Godina

Broj

podnijetih

Krivičnih

prijava

Broj

podnijetih

Prekršajnih

prijava

Broj izdatih

Prekršajnih

naloga

Iznos

izrečenih

novčanih

kazni (KM)

Iznos

naplaćenih

novčanih

kazni (KM)

Stepen naplate

novčanih kazni

(%)

1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2007. 0 7 11 2.100,00 2.100,00 100,00

2. 2008. 0 0 15 11.300,00 11.300,00 100,00

3. 2009. 0 0 12 3.000,00 1.300,00 43,33

4. 2010. 0 0 7 2.500,00 1.400,00 56,00

5. 2011. 0 0 6 1.500,00 1.400,00 93,33

Σ 0 7 51 20.400,00 17.500,00 85,78

Prezentirani zbirni podaci, kada se analiziraju po segmetnima, iz sektora voda dobije se slijedeće stanje:

a) Akcidenti i otpadne vode

Red.

Br. Godina

Broj

podnijetih

Krivičnih

prijava

Broj

podnijetih

Prekršajnih

prijava

Broj izdatih

Prekršajnih

naloga

Iznos

izrečenih

novčanih

kazni(KM)

Iznos

naplaćenih

novčanih

kazni (KM)

Stepen naplate

novčanih kazni

(%)

1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2007. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

2. 2008. 0 0 4 6.600,00 6.600,00 100,00

3. 2009. 0 0 4 2.200,00 1.100,00 50,00

4. 2010. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

5. 2011. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

Σ 0 0 8 8.800,00 7.700,00 87,50

b) Vađenje materijala

Red.

Br. Godina

Broj

podnijetih

Krivičnih

prijava

Broj

podnijetih

Prekršajnih

prijava

Broj izdatih

Prekršajnih

naloga

Iznos

izrečenih

novčanih

kazni (KM)

Iznos

naplaćenih

novčanih

kazni (KM)

Stepen naplate

novčanih kazni

(%)

1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2007. 0 6 11 2.100,00 2.100,00 100,00

2. 2008. 0 0 11 4.700,00 4.700,00 100,00

3. 2009. 0 0 1 100,00 100,00 100,00

4. 2010. 0 0 3 300,00 300,00 100,00

5. 2011. 0 0 2 1.100,00 1.100,00 100,00

Σ 0 6 28 8.300,00 8.300,00 100,00

110

c) Javno vodno dobro

Red.

br. Godina

Broj

podnijetih

Krivičnih

prijava

Broj

podnijetih

Prekršajnih

prijava

Broj izdatih

Prekršajnih

naloga

Iznos

izrečenih

novčanih

kazni

(KM)

Iznos

naplaćenih

novčanih

kazni

(KM)

Stepen

naplate

novčanih

kazni

(%)

1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2007. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

2. 2008. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

3. 2009. 0 0 2 200,00 100,00 50,00

4. 2010. 0 0 4 2.200,00 1.100,00 50,00

5. 2011. 0 0 1 100,00 100,00 100,00

Σ 0 0 7 2.500,00 1.300,00 52,00

d) Ostalo (Korištenje voda, Izgradnja objekata)

Red.

br. Godina

Broj

podnijetih

Krivičnih

prijava

Broj

podnijetih

Prekršajnih

prijava

Broj izdatih

Prekršajnih

naloga

Iznos

izrečenih

novčanih

kazni

(KM)

Iznos

naplaćenih

novčanih

kazni

(KM)

Stepen

naplate

novčanih

kazni

(%)

1 2 3 4 5 6 7 8

1. 2007. 0 1 0 0,00 0,00 0,00

2. 2008. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

3. 2009. 0 0 5 500,00 0,00 0,00

4. 2010. 0 0 0 0,00 0,00 0,00

5. 2011. 0 0 3 300,00 200,00 66,67

Σ 0 1 8 800,00 200,00 25,00

U periodu od 2007.-2012. godine, Kantonalna inspekcija zaštite okoline je izdala 45

prekršajnih naloga, od kojih je:

10 na osnovu Zakona o zaštiti okoliša,

15 na osnovu Zakona o zaštiti zraka,

20 na osnovu Zakona o upravljanju otpadom.

Od navedenog broja izdatih prekršajnih naloga u 14 slučajeva je zatraženo sudsko

odlučivanje. Realizacija izvršenja novčanih kazni izrečenih od strane kantonalne inspekcije

zaštite okoline, odnosno stepen naplate je 97,03 %.

Pored navedenog podnesena su:

2 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka i

ponuđeno 6 sporazuma o sankciji, koji su realizovani putem nadležnih sudova.

Tuzlanski kanton

U postupku inspekcijskog nadzora, u periodu od 2007. do 2012. godine ukupno je izvršeno

1.351 kontrola, kojom prilikom su u 554 slučaja subjekti nadzora bili u prekršaju, u 544

slučaja su imali uredne nalaze, a u 253 slučaja nije istekao rok za kontrolu naloženih mjera.

Prilikom kontrola u navedenom periodu inspektor zaštite okolice je subjektima nadzora izdao

545 rješenja o upravnim mjerama, koje se odnose na otklanjanje uočenih nedostataka u

primjeni propisa kao i na zabrane obavljanja određenih djelatnosti i aktivnosti. Zbog

učinjenih prekršaja, inspektor zaštite okolice je prekršiocima u 42 slučaja izrekao

novčane kazne, putem instituta prekršajnog naloga, u ukupnoj novčanoj vrijednosti od 32.001

KM. Od ukupne sume izrečenih novčanih kazni, za oblast okoliša izrečene su kazne u iznosu

111

od 7.500 KM, od čega su plaćene kazne u iznosu od 3.500 KM, nisu plaćene kazne u iznosu

od 500 KM, a za ostale je podnesen zahtjev za sudsko odlučivanje. Za oblast otpada izrečene

su kazne u iznosu od 26.501 KM, od čega su plaćene kazne u iznosu od 10.500 KM, nisu

plaćene kazne u iznosu od 3.001 KM, a za ostale je podnesen zahtjev za sudsko odlučivanje.

Za oblast zraka izrečene su kazne u iznosu od 3.000 KM, od čega su plaćene kazne u iznosu

od 1.500 KM, nisu plaćene kazne u iznosu od 1.500 KM. Ni u jednom slučaju navedeni

inspektor nije utvrdio da postoje osnove sumnje da je počinjeno krivično djelo, iz kojih

razloga nije ni imao potrebe za podnošenjem krivične prijave protiv nekog lica. Kada je riječ

o periodu koji obuhvata zadnjih pet godina, u oblasti zaštite voda, ukupno je izvršeno 1.020

kontrola, kojom prilikom su u 275 slučajeva subjekti nadzora bili u prekršaju, a u 745

slučajeva su imali uredne nalaze. Prilikom kontrola u navedenom periodu, vodni inspektor je

subjektima nadzora izdao 246 rješenja o upravnim mjerama, koje se odnose na otklanjanje

uočenih nedostataka u primjeni propisa. Zbog učinjenih prekršaja, inspektor zaštite okolice je

prekršiocima u 87 slučajeva izrekao novčane kazne putem instituta prekršajnog naloga, u

ukupnoj novčanoj vrijednosti od 71.000 KM. Od ukupne sume izrečenih novčanih kazni,

plaćene su u iznosu od 41.500 KM, nisu plaćene u iznosu od 5.400 KM, a za ostale je

podnesen zahtjev za sudsko odlučivanje. Ni u jednom slučaju navedeni inspektor nije utvrdio

da postoje osnove sumnje da je počinjeno krivično djelo, iz kojih razloga nije ni imao potrebe

za podnošenjem krivične prijave protiv nekog lica.


Od strane ekološke inspekcije za traženi period izdato je devetnaest prekršajnih naloga, a

njihova struktura je slijedeća. U 2007. godini izdato je šest prekršajnih naloga, od kojih su se

dva odnosila na povredu propisa iz upravljanja otpadom sa kaznom od 300 i 100 KM, dok su

četiri prekršajna naloga iz oblasti zaštite zraka sa izrečenom kaznom od po 200 KM. Od ovog

broja prekršajnih naloga dva su plaćena, za jedan je prekoračen rok plaćanja, dok su za tri

zatražena sudska odlučivanja. U 2008. godini izrečeno je osam prekršajnih naloga, od kojih su

se dva odnosila na povredu materijalnih propisa iz oblasti zraka sa izrečenom kaznom od po

200 KM, četiri iz oblasti voda sa izrečenom kaznom dva puta po 1000 KM i dva puta po 200

KM i dva iz oblasti upravljanja otpadom sa izrečenom kaznom od 1000 KM i 500 KM. Status

postupka kod ovih izdatih prekršajnih naloga je da je kod dva prekoračen rok za plaćanje dok

je kod ostalih zatraženo sudsko odlučivanje. Tokom 2009. godine nije izrečena niti jedna

novčana kazna. Broj izrečenih prekršajnih naloga u 2010. godini je četiri, dva iz oblasti

upravljanja otpadom sa novčanim kaznama od po 1000 KM i 500 KM i dva iz oblasti zaštite

zraka sa izrečenim novčanim kaznama od 1000 KM i 200 KM. Od ovog broja jedan

prekršajni nalog je plaćen dok je za ostale zatraženo sudsko odlučivanje. U 2011. godini

izrečen je jedan prekršajni nalog iz oblasti zaštite zraka u iznosu od 50 KM i za isti je

prekoračen rok za plaćanje.

Unsko-sanski kanton

U periodu 01.01.2007. do 01.08.2012. godine od strane Kantonalne inspekcije zaštite okoliša

izdata su 52 prekršajna naloga u ukupnom iznosu 50.900 KM. Naplaćeno ih je 27 u

vrijednosti 23.400 KM. Za 18 ih je zatraženo sudsko odlučivanje. Sud je riješio 12 predmeta,

a preostalih 6 je u postupku. Po dobijenim podacima ne može se vidjeti na koji se segment

zaštite okoliša isti odnose. Nije bilo zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka, kao ni

zahtjeva za sudskim gonjenjem, tj. krivičnom odgovornošću.

Brčko distrikt BiH

Broj prekršajnih i kaznenih postupaka zbog kršenja zakona o zaštiti životne sredine po

vrsti i godini pokretanja prikazani su u tabeli:

112

Vrsta pokrenutog postupka dio 2008 god. 2009 god. 2010 god. 2011 god. dio 2012 god.

Prekršajni nalog 2 - 6 2 -

Prekršajni postupak - - - - 1

Krivični postupak 1 - - - 1

Stepen realizacije kaznenih odredbi :

Izdati prekršajni nalozi ...................... realizovano i naplaćeno 72,24 %

Prekršajni postupak ...................... u toku

Krivični postupak 1. Obustavljen zbog smrti odgovornog lica 2.Obustavljen, jer je od

strane Javnog tužilaštva BD BiH utvrđeno da ne postoje elementi krivičnog djela

Pregled podnesenih prijava u oblasti zastite šuma u zadnjih 5 godina dat je u narednoj tabeli:

Godina Broj podnesenih prijava

Prekršajne Krivične Svega

2007 15 1 16

2008 18 5 23

2009 28 1 29

2010 27 4 31

2011 26 3 29

UKUPNO 114 14 128

Izvještaj o radu za period od 01.01.2007. – 31.12.2011. godine (ukupno)

Insp

ek

cij

e

Bro

j iz

vrše

nih

ko

ntr

ola

Pregled

MTU

Sa

gla

snst

i F

ito c

ert

Preg

l. g

ran

ica

Donešena upravna rješenja

Žalb

a n

a R

ješe

nja

Prekršaj Podnesene prijave

Preg

led

vozil

a

ost

ale

ko

ntr

ole

Rje

š. o

otk

lan

j. n

ed

ost

.

Od

uzeta

ro

ba

Ro

ba

va

n

pro

meta

Za

bra

na

ra

da

Za

bra

na

gra

dn

je

Ru

šen

je

Zaht.za

prekršajni

postupak

Zahtijev

stranaka

Zahtijev

za

prekršajnu

prijavu

Kri

vič

na

prij

ava

Preg

led

posu

da

po

d p

riti

sko

m

Za

br.u

po

tmje

rila

Za

bra

na

pro

meta

Za

tvar. o

bje

kta

Uk

aln

jan

je

ob

jek

ta

Sru

šen

o

Prekršajni

nalog Odgovor

Prekršajni

nalog

Vete

rin

ar

ska

8467

-

4294 935

- 17 2 - -

-

26

- - - - - -

10

- 37

Zd

rav

stv

en

a

1118

-

- 173

- 1 3 - -

4

-

- - 1 - - -

0

- 2

Za

štit

a o

d

po

žara

969

-

108 309

- - - -

-

-

- - - 1 -

-

- 1

Po

ljo

pri

vred

na

985

-

- 68

- 2 13 -

-

61 8

- -

- 18 - - 59 9

-

113

14. Koje vrste ekonomskih instrumenata (porezi, carine, sistem prenosivih dozvola, itd.)

se koriste u politici životne sredine? Molimo navedite udio ekoloških taksi u ukupnim

poreskim prihodima i BDP-u. Molimo izračunajte procenat BDP-a koji se potroši na

zaštitu životne sredine.

Saradnjom Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH i Uprave za indirektno

oporezivanje BiH razrađena je procedura oslobađanja od PDV-a i carinskih dažbina za uvoz

potrebnih roba u okviru implementacije projekata kojima se provode odredbe ratificiranih

okolinskih konvencija na osnovu člana 176. stav 6. Zakona o carinskoj politici Bosne i

Hercegovine189

, člana 28.stav (5) Priloga roba oslobođenih od plaćanja uvoznih dažbina

Zakona o carinskoj politici BiH, te na osnovu člana 2. tačka 22. Odluke o postupku

ostvarivanja prava na oslobađanje od plaćanja carine pod posebnim uslovima190

, te na osnovu

ratificiranog međunarodnog okolinskog sporazuma.

Na osnovu člana 15. Zakona o Upravi za indirektno oporezivanje191

i člana 61. stav 2. Zakona

o upravi192

, a uz suglasnost Delegacije Evropske komisije u BiH, od 03. aprila 2009. godine,

direktor Uprave za indirektno oporezivanje je donijeo Instrukciju o postupku ostvarivanja

carinskih i poreznih oslobađanja u skladu s Okvirnim sporazumom između BiH i Komisije

Evropske zajednice o pravilima suradnje koja se odnosi na finansijsku pomoć Bosni i

Hercegovini u okviru pružanja pomoći putem instrumenata pretpristupne pomoći (IPA).

Pored ovoga, postoji i naknada koja se odnosi na izdavanje dozvola za uvoz i izvoz supstanci

koje oštećuju ozonski omotač, što su veoma simbolična sredstva.

Ne postoje statistički podaci o investicijama u zaštitu okoliša u toku i na kraju proizvodnog

procesa, statistički podaci o internim i eksternim rashodima, kao i prihodima od djelatnosti

povezanih sa zaštitom okoliša u područjima ekonomske djelatnosti Klasifikacije djelatnosti

BiH. Takođe ne postoje statistički podaci o izdacima za zaštitu okoliša za različita područja

okoliša prema Jedinstvenoj europskoj statističkoj klasifikaciji djelatnosti povezanih sa

zaštitom okoliša (the Single European Statistical Classification of Environmental Protection

Activities (CEPA)). To se posebno pojašnjava na primjerima entiteta i DB u nastavku

odgovora.

Republika Srpska

Zakon o vodama RS uređuje način integralnog upravljanja vodama unutar teritorije RS i to:

zaštitu voda, korišćenje voda, zaštitu od štetnog djelovanja voda, uređenje vodotoka i drugih

vodnih tijela i javnog dobra. Ovim zakonom se uređuje i finansiranje obavljanja djelatnosti, a

sredstva za obavljanje poslova i zadataka u skladu sa ovim zakonom, funkcionisanje i

održavanje nekretnina i vodnih objekata od opšteg značaja, očuvanje vrijednosti izgrađenih

vodnih objekata i sistema, preduzimanje mjera javnog investiranja i kapitalna izgradnja

vodnih objekata obezbjeđuju se iz:

a) posebnih vodnih naknada,

b) prihoda po osnovu zakupa javnog vodnog dobra,

c) opšteg dijela budžeta RS i jedinica lokalne samouprave i

d) donacija.

Navedenim zakonom i podzakonskim propisima (uredbe, odluke, pravilnici) su definisani

obveznici posebne vodne naknade, i osnovica za obračun posebne vodne naknade, način

189 „Službeni glasnik BiH“,broj 57/04,51/06,93/08 i 54/10 190 „Službeni glasnik BiH“, broj 19/05 i 52/05 191 ''Službeni glasnik BiH'', broj 89/05 192 ''Službeni glasnik BiH'', broj 32/02

114

obračuna, postupak i rokovi za obračunavanje i plaćanje, način usmjeravanja uplaćenih

vodnih naknada na određene račune, kao i kontrolu izmirenja obaveza u propisanom roku i

obračun kamata na zakašnjela plaćanja. Naredbom o uplaćanju određenih prihoda budžeta

republike, opština, gradova i fondova određeni su računi javnih prihoda (a naknada je prihod

RS) na koje se uplaćuju posebne vodne naknade kao prihod koji se dijeli između budžeta

Repulike, budžeta opština/gradova i drugih korisnika javnih prihoda.

Raspodjela navedenih vrsta prihoda između budžeta RS, jedinica lokalna samouprave

(gradovi/opštine) i eko fonda je određena Zakonom o vodama član 194 i omjer je 70:30 ili

55:15:30. U okviru budžeta RS otvoren je račun posebne namjene za vode na koji se dnevno

raspoređuju prikupljena sredstva po osnovu posebnih vodnih naknada od 70% ili 55% u

zavisnosti od vrste naknade.

Na nivou RS je formirana Matična evidencija obveznika vodnih naknada koja je promjenjljiva

i koja sadrži propisane podatke o obvezniku. Postojećim softverom je omogućeno stalno

(dnevno) praćenje zaduženja i plaćanja obveznika i obračun kamata na zakašnjela plaćanja u

skladu sa poreskim propisima. Baza podataka ima oko 20.000 pravnih i fizičkih lica.

Na gore navedeni način su u periodu u 2006. godini prikupljena ukupna sredstva od

13.601.779 KM a u budžet RS je doznačeno 8.177.247, jedinicama lokalne samouprave

4.080.533 i na račun Eko fonda 1.343.998 KM. U 2011. godini je prikupljeno 17.374.615

KM a u budžet RS na račun posebne namjene za vode je doznačeno 10.415.448, na račune

jedinica lokalne samouprave 5.212.385 i na račun Eko fonda 1.746.782 KM

Fond za zaštitu životne sredine RS193

prema odrebama člana 194. stav 2. Zakona o vodama,

putem računa posebne namjene za zaštitu životne sredine u RS prima 15% sredstava, od

ukupnih prihoda koji se prikupe u entitetu na ime naknada za zaštitu vode (član 189. stav 1.,

tačka v) podt. 1) , 2) i 3)), što je prema Izvještaju o radu Fonda u 2011. godini iznosilo

ukupno 1.742.957,56 KM (odnosno, ukupno prikupljeni prihodi po tom osnovu u 2011.

godini iznose 11.619.717,07 KM).

Rashodi ovog Fonda u 2011. godini, koji se direktno odnose na zaštitu životne sredine, su

iznosili 487.312 KM i to kroz projekte i programske aktivnosti iz oblasti zaštite životne

sredine.

U 2011. godini, u odnosu na BDP je važilo sljedeće:

ukupno prikupljeni prihodi po osnove naknade za vode 0,13%,

prihodi koji su pripali Fondu za zaštitu životne sredine 0,02% i

rashodi Fonda za zaštitu životne sredine 0,01%.

U skladu sa Zakonom o hemikalijama i Zakonom o biocidima, te Pravilnikom o visini

naknada koje se odnose na opasne hemikalije i proizvode194

propisane su naknade koje

plaćaju pravna lica koja vrše proizvodnju, promet i skladištenje hemikalija i biocida, i koje su

prihod budžeta RS. Iznos naknada za izdavanje rješenja kojim se odobrava djelatnost

proizvodnje, prometa i korišćenja hemikalija i proizvoda koji ih sadrže, upis hemikalije u

Inventar hemikalija, izdavanje dozvola za stavljanje biocida na tržište i slično, kreće se u

opsegu od 50 do 500 KM.

193, „Službeni glasnik RS“, broj 51/02 i 53/07 194 „Službeni glasnik RS“, broj 125/11

115

Rеpublički zаvоd zа stаtistiku RS rаspоlаžе pоdаtkоm о ukupnоm BDP-u u RS, аli nеmа

pоdаtаk о BDP-u kојi sе utrоši zа zаštitu živоtnе srеdinе, zbоg čеgа nе izrаčunаvа prоcеnаt

BDP-а kојi sе pоtrоši nа zаštitu živоtnе srеdinе.

Federacija BiH

U skladu sa Zakonom o Fondu za zaštitu okoliša FBiH glavni prihodi Fonda se osiguravaju

putem sljedećih ekonomskih instrumenta, odnosno naknada:

posebna naknada koja se plaća pri registraciji motornih vozila,

naknada koju zagađivači zraka plaćaju po količini emisija: oksida sumpora, oksida

azota i čvrstih čestica (prašine),

dijela od ukupnih vodnih naknada koje se prikupljaju po Zakonu o vodama FBiH, u

iznosu od 15%.

Odredbama Zakona o vodama su kao ekonomski instrumenti utvrđene vodne naknade (opća i

posebne vodne naknade). Opća vodna naknada plaća se u iznosu od 0,5% na neto plaću

uposlenika u pravnim licima koja su registrovana za obavljanje djelatnosti195

. Posebne vodne

naknade plaćaju se za zahvatanje površinskih voda za sve namjene, za korištenje vode za

proizvodnju električne energije u hidroelektranama, za zaštitu voda, za vađenje nanosa iz

vodotoka i za zaštitu od poplava196

. Iznosi pojedinih vrsta posebnih vodnih naknada utvrđeni

su Odlukom Vlade Federacije BiH197

. Za primjer iznosa posebnih vodnih naknada navodi se

iznos za zaštiu voda od 2,00 KM po ekvivalentnom stanovniku, za zahvatanje vode za javno

vodosnabdijevanje 0,01 KM/m³.

Jedan od bitnih izvora finansiranja obnove šuma trebalo je da se ostvaruje prikupljanjem i

pravilnim usmjeravanjem sredstava za korištenje općekorisnih funkcija šuma koja su u skladu

sa odredbama člana 60. Zakona o šumama, odnosno člana 46. Uredbe o šumama, prikupljana

u budžetu FBiH i budžetima kantona.

Potrebno je napomenuti da je oblast šumarstva u FBiH trenutno zakonski neuređena. Naime,

po osnovu Presude Ustavnog sud FBiH broj U-26/08198

primjena Zakona o šumama199

prestala je sa 27.11.2009. godine, a sa danom 06.12.2011. godine po osnovu Presude

Ustavnog suda FBiH broj: U-28/10 od 23.03.2011. godine200

prestala je primjena Uredbe o

šumama201

. Imajući u vidu navedeno trenutno se ne vrši uplata gore navedenih sredstava za

općekorisne funkcije šuma kao i drugih sredstava za korištenje, zaštitu i unapređenje šuma, u

budžet FBiH i kantonalne budžete.

Pregled prikupljenih sredstava po godinama

Godina Budžet FBiH Budžeti kantona UKUPNO

KM KM KM

2003. 1.513.966 4.923.967 6.437.933

2004. 2.160.884 6.792.919 8.953.803

2005. 2.742.106 9.887.124 12.629.230

2006. 2.981.033 11.221.427 14.202.460

2007. 2.961.093 12.303.176 15.264.269

195 član 169. Zakona o vodama 196 član 170. Zakona o vodama 197 „Službene novine Federacije BiH“, broj 46/07 198 „Službene novine Federacije BiH“, broj 36/09 199 „Službene novine Federacije BiH“, br. 20/02, 29/03 i 37/04 200 „Službene novine Federacije BiH“, broj: 34/11 201 „Službene novine Federacije BiH“, br. 83/09, 26/10, 33/10, 38/10 i 60/11

116

2008. 4.072.995 14.700.756 18.773.751

2009. 3.835.604 15.940.961 19.776.565

2010. 4.989.820 19.732.972 24.722.792

I - IX 2011 3.017.945 11.691.565 14.709.510

UKUPNO 28.275.446 107.194.867 135.470.313

Iz budžeta FBiH od prikupljenih 28.275.476 KM do sada je u periodu od 2004. do 2008.

godine namjenski utrošeno 10.053.312 KM ili 36 % od ukupno prikupljenih sredstava. Ova

sredstva su se usmjeravala na temelju “Programa poticaja za šumarstvo”, ali ne u punom

prikupljenom iznosu. U 2009., 2010. i 2011. godini u rashodovnoj strani budžeta Federacije

nije bilo transfera za šumarstvo.

Pregled planiranih i utrošenih sredstava iz budžeta Federacije BiH

Godina Odobreni budžet Utrošeno %

KM KM

2.004 1.300.000 1.070.189 82,32

2.005 1.250.000 1.215.575 97,25

2.006 1.750.000 1.732.175 98,98

2.007 3.210.000 2.979.975 92,83

2.008 3.210.000 3.055.398 95,18

UKUPNO 10.720.000 10.053.312 93,78

Kada bi se sva namjenska sredstva trošila transparentno značajno bi se poboljšalo stanje

šuma, izgradila i rekonstruirala šumska infrastruktura i ostali zahvati na unapređenju oblasti

šumarstva. Također bi se dio ovih sredstava mogao iskoristiti za realizaciju prioritetnih

aktivnosti zajedničkih za sektor šumarstva FBiH, provedbu šumarske legislative, formiranje i

rad kantonalnih uprava i ostale bitne aktivnosti.

Brčko distrikt BiH

U politici životne sredine ne koriste se posebni ekonomski instrumenti, s obzirom na

činjenicu da ekološka taksa kao takva ne postoji, dok se svi porezi, takse i ostale dadžbine

koje se naplaćuju prikupljaju na depozitne račune Distrikta u sistemu Jedinstvenog računa

Trezora. Iz prihoda prikupljenih na JRT finansiraju se rashodi koji proizilaze iz aktivnosti

budžetskih korisnika, te tako i rashodi vezani za aktivnosti iz oblasti zaštite životne sredine.

Iz naprijed navedenog proizilazi da se udio ekoloških taksi u ukupnim poreskim prihodima i

BDP ne može ni iskazati.

15. Postoje li mehanizmi koji omogućavaju da se zaštita životne sredine uzima u obzir u

drugim politikama, posebno u poljoprivrednoj, industrijskoj, energetskoj i saobraćajnoj

politici, u skladu sa članom 11. Ugovora o funkcioniranju EU?

Na nivou BiH, ne postoje mehanizmi koji omogućavaju da se zaštita životne sredine uzima u

obzir u drugim politikama. Postoji razvijena svijest u svim institucijama na nivou BiH o

potrebi uključivanja pitanja zaštite okoline u druge sektore, dok su na nivou entiteta i BD BiH

ti mehanizmi ugrađeni u strateške dokumente te legislativu, što se vidi iz nastavka odgovora.

Republika Srpska

Mehanizmi zaštite životne sredine u RS definisani su prije svega, Ekonomskom politikom RS

gdje je navedeno da je zaštita životne sredine prioritetna oblast za utvrđivanje politika i

117

pravaca razvoja RS u svim sektorskim oblastima. Takođe, Zakonom o republičkoj upravi u

RS definisane su nadležnosti ministarstava Vlade RS, koje u utvrđivanju svojih politika i

strateških djelovanja moraju uključiti principe i mehanizme zaštite životne sredine (prostorno

uređenje, građevinarstvo, energetika, zdravstvo, poljoprivreda, šumartsvo, vodoprivreda,

veterinarstvo, rudarstvo, geologija, tehnološki razvoj, industrija i sl.). Zaštita životne sredine

sadržana je dakle u politikama u RS, kao što su poljoprivredna, industrijska, energetska i

saobraćajna i sl. Strateški ciljevi i programi za oblast zaštite životne sredine sadržani su u

sledećim strategijama RS: Strategija zaštite prirode iz 2011.godine, Strategija zaštite vazduha

iz 2011.godine, Strategija razvoja poljoprivrede u RS do 2015. godine iz 2006.godine,

Strategija hemijske bezbjednosti RS od 2012. do 2016. godine iz 2012.godine, Strategija

razvoja energetike RS do 2030. godine iz 2012.godine, Sektorske strategije razvoja industrije

RS za period 2009 -2013.godina i Strаtegija rаzvojа turizmа RS zа period 2011-2020. godine

iz 2011. godine čija pojašnjenja su data u odgovoru na pitanje broj 4. Pored navedenih

strategija ova oblast sadržana je i u Strategiji razvoja lokalne samouprave u RS, za period

2009-2015. godina, koja je u primjeni od marta 2010. godine i koja sadrži ključna rješenja i

mjere za proces decentralizacije i reforme lokalne samouprave na principima Evropske

povelje o lokalnoj samoupravi, te jačanje pozicije i uloge jedinica lokalne samouprave. Uz

konstatovanje stanja i ključnih problema, vizija dugoročnog razvoja iskazana je kroz pet

strateških ciljeva, a prema Okvirnom akcionom planu Strategije razvoja lokalne samouprave u

RS, jedan od strateških ciljeva je: „Odgovorno i proaktivno upravljanje javnim poslovima i

lokalnim razvojem“. Program upravljanja lokalnim razvojem sadrži sljedeće operativne

ciljeve: Osposobiti „kritičnu masu“ lokalnih stručnjaka i organizacija za pripremu i realizaciju

projekata iz IPA fondova, Osigurati djelotvorno planiranje i efikasnu realizaciju razvojnih

strategija, na principu održivosti u svim lokalnim jedinicama i Ažurirati prostorne planove u

svim lokalnim jedinicama. Princip održivosti integriše najvažnije ekonomske, društvene i

aspekte životne sredine: ekonomske zahtjeve za dinamičnom, okolišno efikasnom i održivom

ekonomijom, koja osigurava prosperitet i prilike za sve, u kojoj socijalne troškove i troškove

zaštite okoline snose oni koji ih prouzrokuju; socijalne zahtjeve za osiguranjem boljih

socijalnih uslova, ekonomskih, socijalnih i kulturnih prava za sve slojeve i grupe; zahtjeve

životne sredine kroz osiguranje da su životno važni prirodni resursi korišteni tako da

zadovoljavanje sadašnjih potreba ne ugrožava mogućnosti budućih generacija da zadovolje

svoje potrebe.

Federacija BiH

U skladu sa Zakonom o zaštiti okoliša FBiH organi nadležni za izradu dokumenata

prostornog uređenja i organi nadležni za izradu planova, programa i strategija iz oblasti:

poljoprivrede, ribarstva, šumarstva, energije, rudarstva i industrije, transporta, upravljanja

otpadom, upravljanje vodama i dokumenata čiji sadržaji mogu imati negativan uticaj na

okoliš, dužni su izraditi Stratešku procjenu utjecaja na okoliš (SEA). Strateška procjena

utjecaja na okoliš je sistematski proces vrednovanja okolišnih posljedica predloženih planova,

programa ili strategija kako bi se još u ranoj fazi donošenja odluka uz ekonomska i društvena,

uključila i okolišna razmatranja.

Prilikom izrade Strateške procjene utjecaja okoliša uzimaju se u obzir sve komponente

okoliša, kvalitet okoliša i uticaj na ljudsko zdravlje.

Nadalje prema Federalnoj strategiji zaštite okoliša, koju je usvojio Parlament FBiH,

uspostavljena je obaveza integriranja okoliša s politikama ostalih sektora (poljoprivreda;

šumarstvo; industrija; energetika; šumarstvo; promet i dr.), kao i obaveza ostvarivanja

neophodne međusektorske koordinacije prilikom izrade legislative. Mehanizmi koji

omogućavaju da se zaštita voda uzima u obzir u politikama drugih sektora regulisani su

118

članom 42., zabranama i ograničenjima iz čl. 56, 57, 58, 59, 60, 95, 96. i 97. Zakona o

vodama, kao i odredbama o savjetodavnim vijećima vodnih područja (član 164. i 165.

Zakona o vodama).

Kod izrade Šumarskog programa FBiH, koji treba da definiše dugoročnu politiku i

petogodišnje strategije za oblast šumarstva, od 23 studije koje su rađene 6 studija se direktno

odnosi na životnu sredinu i kod njihove izrade vršena je analiza međunarodnih akata i domaće

legislative, te kroz akcioni plan dat prijedlog mjera za njihovo usklađivanje:

1. Očuvanje stabilnosti i unapređenje šumskih ekosistema;

2. Gospodarenje kršem;

3. Socijalni aspekt gospodarenja šumskim resursima;

4. Diverzitet šumskih ekosistema i zaštićena područja;

5. Usklađivanje gospodarenja šumama i vodama i

6. Šuma i klimatske promjene

Također kod izrade ostalih studija vodilo se računa da šumarska djelatnost ne utiče negativno

na životnu sredinu, odnosno da se šumarskom djelatnošću i tehnologijama gospodarenja

šumama pozitivno utiče na životnu sredinu.

Brčko distrikt BiH

Postoji ekološla dozvola i dozvola za uvoz-izvoz opasnog i neopasnog otpada kao novi pravni

obavezujući dokument.

16. Koje je međunarodne sporazume o zaštiti životne sredine vaša zemlja potpisala, a

koje ratifikovala?

Naziv konvencije Originalni naziv Datum

potpisivanja

Mjesto

potpisivanja Status

Službeni

glasnik

1.

Konvencija o pristupu

informacijama, učešću

javnosti u procesu odlučivanja

i pristupu pravosudnim

organima iz oblasti životne

sredine

Convention on Public Participation, Access to

Information and Access to

Justice in Environmental Matters (AARHUS)

25.04.1998 Aarhus

Danska

Ratifikacija

15.09.2008. BiH-MU 8/08

2.

Konvencija o procjeni prekograničnog uticaja na

životnu sredinu

The Convention on

Environmental Impact

Assessment (EIA) in Trans-boundary Context (ESPOO)

25.02.1991 Espoo

Finska

Ratifikacija

14.03.2010. BiH-MU 8/09

3.

Konvencija o prekograničnim

uticajima

industrijskih incidenata

Convention on the Trans-

boundary Effects of

Industrial Accidents

17.03.1992. Helsinki Švedska

Ratifikacija u toku

-

4. Okvirna konvencija UN o klimatskim promjenama

United Nations Framework

Convention on Climate

Change (UNFCCC)

13.06.1992 Rio de Janeiro Brazil

Ratifikacija 20.07.2000.

BiH 19/00

a. Kjoto protokol Kyoto Protocol (KP) 01.12.1997. Kyoto Japan


BiH-MU 3/08

5.

Konvencija o dalekosežnom prekograničnom zagađenju

vazduha

Convention on Long-Range Trans-boundary Air

Pollution (CLRTAP)

13.11.1979. Ženeva

Švajcarska

Preuzeto sukcesijom

06.03.1992.

Sl. list SFRJ-

MU 11/86 i R BiH 13/94

(izvor: NEAP

BiH)

a.

Protokol Konvenciji o

dugoročnom prekograničnom

zagaćenju zraka na velike razdaljine 1979 o dugoročnom

finansiranju programa

saradnje za monitoring i procjenu dugoročne

transmisije zagaćivača zraka u Evropi

Protocol to the 1979 Convention on Long-Range

Trans-boundary Air

Pollution on Long-Term Financing of the Co-

operative Program for

Monitoring and Evaluation of the Long Range

Transmission of Air Pollutants in Europe

(EMEP)

28.09.1984. Ženeva Švajcarska

Ratifikacija

Sl. list SFRJ-MU 2/87 i

R BiH 13/94

(izvor: NEAP BiH)

6. Bečka konvencija o zaštiti Vienna Convention for the 22.03.1985. Beč Preuzeto Sl. list SFRJ-

http://www.gov.si/mop/zakonodaja/konvenc/kiot1.pdf

119

ozonskog omotača Protection of the Ozone

Layer

Austrija sukcesijom MU 1/90 i

R BiH 13/94

(izvor: NEAP

BiH)

a.

Montrealski protokol o

supstancama koje oštećuju ozonski omotač

Montreal Protocol on

Substances that Deplete Ozone Layer

16.09.1987. Montreal

Kanada

Preuzeto

sukcesijom

Sl. list SFRJ-MU 16/90

(izvor: NEAP

BiH)

b.

Londonski amandmani i izmjene Montrealskog

protokola o supstancama koje

štetno djeluju na ozonski omotač

London Amendments and

Adjustments to the Montreal Protocol on Substances that

Deplete the Ozone Layer

29.06.1990.

London

Velika

Britanija

Ratifikacija Avgust 2003.

BiH-MU 8/03

c.

Kopenhagenški amandmani

na Montrealski protokol o supstancama koje oštećuju

ozonski omotač

Copenhagen Amendments to

the Montreal Protocol on Substances that Deplete the

Ozone Layer

25.11.1992. Kopenhagen Danska


BiH-MU 8/03

d.

Bečki amandmani na

Montrealski protokol o supstancama koje oštećuju

ozonski omotač

Vienn amendments to the

Montreal Protocol on Substances that damage the

ozone layer

1985. Beč Austrija


BiH- MU 8/03

e.

Pekinški amandmani na

Montrealski protokol o

supstancama koje oštećuju

ozonski omotač

Beijing amendments to the

Montreal Protocol on

Substances that damage the

ozone layer

1999. Peking

Kina

Ratifikacija

Avgust 2011.

BiH- MU

8/03

f.

Montrealski amandman na Montrealski protokol o

substancama koje oštećuju ozonski omotač

Montreal Amendment to the Montreal Protocol on

Substances that Deplete the Ozone Layer

17.09.1997. Montreal

Kanada

Ratifikacija

Avgust 2003. BiH-MU 8/03

7.

Konvencija UN o borbi protiv

dezertifikacije u zemljama sa

velikim sušama i/ili dezertifikacijom, posebno u

africi

United Nations Convention

to Combat Desertification (UNCCD)

17.06.1994. Pariz

Francuska

Ratifikacija

26.08.2002.

BiH-MU

12/02

8. Konvencija o biološkoj raznovrsnosti

Convention on Biological Diversity (CBD)

13.06.1992. Rio de Janeiro Brazil


BiH-MU 12/02

a. Protokol iz Kartagene o

biološkoj sigurnosti

Cartagena Protocol on Bio-

safety 15.05.2000.

Najrobi

Kenija

Ratifikacija

24.12.2008.

BiH-MU

12/08

9.

Konvencija o barskim i močvarnim područjima od

međunarodnog značaja,

posebno staništima vodotokova

Convention on Wetlands of

International Importance Especially as Waterfowl

Habitat (RAMSAR)

02.02.1971. Ramsar Iran

Preuzeto

sukcesijom

2001.

Notifikacija o sukcesiji

2001.

(izvor: NEAP BiH)

10.

Konvencija o očuvanju evropskih prirodnih vrsta

i prirodnih staništa

Convention on the

Conservation of European

Wildlife and Natural Habitats

19.09.1979. Bern

Švajcarska

Ratifikacija

15.09.2008. BiH-MU 8/08

11.

Konvencija o međunarodnoj

trgovini ugroženim vrstama

divlje flore i faune

Convention on International

Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna

(CITES)

03.03.1973. Vašington USA


BiH-MU 11/08

12.

Konvencija o zaštiti i korišćenju prekograničnih

vodotoka i međunarodnih

jezera

Convention on the Protection and Use of Trans-

boundary Watercourses and

International Lakes

17.03.1992. Helsinki

Finska

Ratifikacija

03.09.2009. BiH-MU 8/09

13.

Konvencija o saradnji radi zaštite i održivog korišćenja

rijeke Dunav

Convention on Protection and Sustainable Use of

Danube River

29.06.1994. Sofija

Bugarska

Ratifikacija

11.07.2005. BiH 65/05

14.

Bazelska konvencija o kontroli prekograničnog

kretanja opasnog otpada i

njegovog odlaganja

Basel Convention on the Control of Trans-boundary

Movements of Hazardous

Wastes and Their Disposal

22.03.1989. Bazel

Švajcarska

Ratifikacija

Decembar 2000.

BiH 31/00

(izvor: NEAP BiH)

15.

Roterdamska konvencija o

prethodno informisanoj

saglasnosti procedura za

određene opasne hemikalije i pesticide u međunarodnom

prometu

The Rotterdam Convention

on the Prior Informed

Consent Procedure for

Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in

International Trade

10.09.1998. Roterdam

Holandija

Ratifikacija

20.11.2006.

BiH-MU

14/06

16.

Stokholmska konvencija o persistentnim organskim

polutantima

Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants

(POPs)

22.05.2001. Štokholm

Švedska

Ratifikacija

02.03.2010. BiH-MU 1/10

17. Međunarodna konvencija za

zaštitu biljaka

International Plant

Protection Convention (IPPC)

12.06.1951. Rim

Italija

Ratifikacija

30.06.2003. BiH-MU 8/03

120

18. Konvencija Ujedinjenih

naroda o moru

United Nations Convention

on the Law of the Sea

(UNCLOS)

1982. Zaliv Montego

Jamajka Ratifikacija R BiH 15/95

19.

Konvencija o zaštiti svjetskog

kulturnog i prirodnog

naslijeđa

Convention for the

Protection of the World Cultural and Natural

Heritage

17.10.1972. Pariz Francuska

Ratifikacija R BiH 25/93

20.

Konvencija za zaštitu Sredozemnog mora od

zagađenja

Convention for the

Protection Of The Mediterranean Sea Against

Pollution (Barcelona

Convention)

16.02.1976. Barselona

Španija

Preuzeto

sukcesijom

Sl. list SFRJ-

MU 12/77

(izvor: NEAP BiH)

21.

Protokol za zaštitu

Sredozemnog mora od

zagađenja iz kopnenih izvora

Protocol for the Protection of the Mediterranean Sea

against Pollution from Land-

Based Sources (LBS Protocol)

17.05.1980 Atina Grčka

Preuzeto sukcesijom

Sl. list SFRJ-

MU 1/90

i R BIH 13/94

(izvor: NEAP

BiH)

22.

Protokol o posebno zaštićenim

područjima i biološkoj

raznovrsnosti Sredozemnog mora

The Protocol Concerning

Mediterranean Specially

Protected Areas (SPA Protocol)

02.04.1982. Ženeva

Švajcarska

Preuzeto

sukcesijom

Sl. list SFRJ-MU 9/85

i R BIH

13/94 (izvor: NEAP

BiH)

23.

Međunarodna konvencija o sprječavanju zagađivanja

Sredozemnog mora naftom

International Convention for the Prevention of Pollution

from Ships

1954. London Velika

Britanija

Preuzeto

sukcesijom

Sl. list SFRJ-MU 60/73,

53/74

i RBIH 13/94 (izvor: NEAP

BiH)

BiH je potpisala samo tri protokola 2003. godine na skupu Okoliš za Europu održanom u

Kijevu i to su: Protokol o strateškoj procjeni uticaja na okoliš, Protokol o ispuštanju

zagađujućih materija i vođenje registra prema Arhuskoj konvenciji te Protokol o građanskoj

odgovornosti i nadoknadi šteta uzrokovanim prekograničnim učincima industrijskih nesreća

na prekograničnim vodama, Helsinške konvencije o zaštiti i korištenju prekograničnih tokova

i jezera.

17. Da li je vaša zemlja podnijela izvještaj Komisiji UN za održivi razvoj o sprovođenju

Agende 21?

BiH nije podnijela izvještaj Komisiji UN za održivi razvoj o sprovođenju Agende 21.

18. Molimo vas da opišete aktivnosti vaše zemlje u oblasti istraživanja i razvoja zaštite

životne sredine (npr. nivo finansiranja državnih instituta, itd.)

Na nivou BIH nema predviđenih budžetskih sredstava za finansiranje istraživanja i razvoja

zaštite životne sredine, osim za pojedine agencije koje su formirane na nivou BiH (Agencija

za sigurnost hrane, Državna agencija za radijacijsku i nuklearnu sigurnost)

Republika Srpska

U skladu sa usvojenom „Strategijom naučnog i tehnološkog razvoja RS 2012-2016 godine“

identifikovano je sedam prioritetnih područja u domenu naučnog i tehnološkog razvoja RS.

Predložena tematska područja, premda dosta uopštena, visoko korespondiraju sa tematskim

oblastima Sedmog okvirnog programa EU, sa istraživačkim ciljevima zemalja u neposrednom

okruženju i sa usvojenim strategijama u prethodnom periodu u RS. U svim prioritetnim

oblastima za razvoj nauke u RS od izuzetnog značaja je uspostvaljanje jače saradnje između

naučnoistraživačkih organizacija i korisnika rezultata istraživanja.

Među sedam definisanih prioritetnih tematska područja u domenu naučnog i tehnološkog

razvoja RS nalazi se i oblast zaštite životne sredine i klimatske promjene. Oblast zaštite

životne sredine je kompleksan problem koji obuhvata gotovo sve segmente našeg društva i

upravo iz tih razloga je neophodno angažovanje svih, kako istraživača (multidisciplinarni

121

pristup istraživanjima), tako i nadležnih ministarstava, privrednih društava, lokalne uprave i

dr.

U skladu sa Strategijom naučnog i tehnološkog razvoja RS 2012-2016. godine202

, koju je u

julu 2012. godine usvojila Narodna Skupština RS, istraživanja u zaštiti životne sredine i

klimatskih promjena bi trebalo da obuhvate sljedeće tematske okvire:

a) Integrisano upravljanje u oblasti zaštite životne sredine (kvalitet vode, vazduha,

zemljišta),

b) Primjena postojećih i razvoja novih tehnologija zaštite životne sredine,

c) Monitoring ekosistema i zaštita biodiverziteta,

d) Održivo upravljanje prirodnim resursima,

e) Uticaj globalnih promjena na sadašnje i buduće stanje životne sredine,

f) Opasnosti po životnu sredinu i ekosistemska procjena rizika.

Ministarstvo nauke i tehnologije RS u skladu sa Zakonom o naučno istraživačkoj djelatnosti i

tehnološkom razvoju203

sve svoje programske aktivnosti sprovodi putem javno objavljenog

konkursa. Kada je riječ o projektnom finansiranju ministarstvo ne finansira posebno

istraživačke projekte nacionalnih instituta već finansiranje/sufinansiranje obavlja kroz

realizaciju projekata i drugih programskih aktivnosti koje se sprovode putem javno

objavljenog konkursa.

Budžet ministarstva namjenjen za programske aktivnosti u naučnoistraživačkoj djelatnosti

(NID), tj. budžet Resora za nauku, u 2011. godini je iznosio 3 miliona KM. Za Program

osnovnih, primjenjenih i razvojnih istraživanja raspisan je javni konkurs za sufinansiranje

tematskih naučnoistraživačkih projekata (za te potrebe je izdvojeno oko 37% budžeta za

NID), a pri tome je jedna od prioritetnih tematskih oblasti bila oblast „Životna sredina“. Za

projekte koji su vezani za oblast zaštite životne sredine je izdvojeno oko 125.000 KM, a tog

iznosa 80% su dobili univerziteti u RS, dok su preostali iznos od 20% dobili

naučnoistraživački instituti.

U tabeli 1. su navedeni svi naučnoistraživački projekti koje je ministartsvo sufinansiralo u

periodu 2006 – 2011- godina, a koji se odnose na zaštitu životne sredine. U tom periodu od

ukupnog budžeta Ministarstva nauke i tehnologije namjenjenih za sufinansiranje aktivnosti u

oblasti NID za ukupan Program osnovnih, primjenjenih i razvojnih istraživanja je izdvojeno u

prosjeku oko 38,5%, odnosno prosječno oko 7,5% za sufinansiranje projekata iz oblasti

životne sredine.

Lista realizovanih naučnoistraživačkih projekata koji su sufinansirani od strane Ministarstva

nauke i tehnologije u periodu 2006 – 2011. godina

Naziv projekta Godina NOSILAC PROJEKTA Odobreno

(KM)

Vode RS i podizanje svijesti o životnoj sredini 2006 Poljoprivredni fakultet,

Bulevar Petra Bojovića 1,

78000 Banja Luka

23.000,00

Biološka ravnoteža šumskog ekosistema u funkciji

poboljšanja kvaliteta životne sredine

2006 Institut zaštite, ekologije i

informatike, Vidovdanska 43,

78000 Banja Luka

20.000,00

Strategija smanjena buke kao faktor zaštite zdravlja

stanovništva i unapređenja životne sredine gradova


informatike, Banja Luka

10.000,00

Razvoj orošivača za zaštitu voćnjaka u sklopu 2008 Poljoprivredni fakultet, 14.000,00


122

integralne proizvodnje zaštite životne sredine Bulevar Petra Bojovića 1,

78000 Banja Luka

Očuvanje kvaliteta vazduha u cilju razvoja zdravih

gradova i zaštite zdravalja stanovništva


informatike, Banja Luka

28.000,00

Primjena biostimulatora kod uzgoja cvijeća u svrhu

zaštite životne sredine

2008 Poljoprivredni fakultet,

Bulevar Petra Bojovića 1,

78000 Banja Luka

14.000,00

Uticaj klimatskih promjena na životnu sredinu i

održivi razvoj RS

2008 Prirodno matematički fakultet,

Mladena Stojanovića 2, 78000

Banja Luka

100.000,00

Određivanje koncentracije olova i dejstvo

elektromagnetnih zračenja na populaciju životinja

2009 Prirodno matematički fakultet

/Banja Luka 13.000,00

Prirodni potencijali i degradirane površine sliva

Turjanice 2009

Prirodno matematički fakultet


Neogene jezerske sredine u karstnim regionima

Dinarida, njihov odnos prema pratećim magmatskim

tvorevinama i sedimentima Paratetisa

2009 Tehnički institut Bijeljina 11.000,00

Uticaj suše na planiranje agrarnog prostora u RS 2009

Prirodno matematički fakultet


Reproduktivne odlike i mogućnosti održavanja

genofonda populacija endemičnih predstavnika

Republike Srpske

2009 Prirodno matematički fakultet/

Banja Luka 13.500,00

Procjena sastava ribljih populacija kao indikatora

kvaliteta vodotoka sliva Vrbas na području

Banjaluke



Ekosistemske, cenotičke i populacione osnove

korištenja hidropotencijala krenonskih područja

Republike Srpske



Uređivanje koncentradije olova u hidrološkom

području Manjače i rijeci Krupi



Određivanje koncentracije olova i dejstvo

elektromagnetnih zračenja na populaciju životinja



Analiza zasutosti akumulacije drenova i njena

ugroženost erozionim procesima

2010 Prirodno-matematički

fakultet/Banja Luka

12.000,00

Životna sredina i održivi ruralni razvoj Republike

Srpske

2010 Prirodno matematički

fakultet/Banja Luka 12.000,00

Ekstremene klimatske pojave u Republici Srpskoj 2010 Prirodno-matematički fakultet/


Uticajhemije na površini alumosilikatnih i oksidnih

materijala na adsorpciju kiselih i baznih organskih i

neorganskih komponenti iz vodene sredine

2010 Institut prirodnih i

matematičkih nauka/Banja

luka

10.000,00

Sliv rijeke Turjanice-valorizacija i zaštita vodnih

resursa sliva

2010 Prirodno matematički fakultet /


Klimatske promjene u Republici Srpskoj i

mogućnosti adaptacije

2011 Prirodno-matematički fakultet


Sadržaj teških metala u šumskim zemljištima na

ultramafitima – vegetacija kao bioremedijator

2011 Institut za genetičke resurse

25.000,00

Monitoring životne sredine i biodiverzitet

2011 Prirodno-matematički fakultet


UKUPNO 495.000,00

U Resoru tehnologije, Ministarstva nauke i tehnologije na osnovu raspisanih javnih konkursa

u periodu 2008-2011. godine, sufinansirano je ukupno 268 projekata iz oblasti razvoja

tehnologije, nabavke opreme i učešća na stručnim skupovima o razvoju tehnologije. Od tog

broja 32 projekta se direktno odnose na oblast istraživanja i razvoja zaštite životne sredine.

Ukupno izdvojena sredstva za ove oblasti u periodu 2008-2011. godine iznose 2.316.431 KM

123

od čega je za projekte iz oblasti zaštite životne sredine izdvojeno 145.150 KM ili 6,3 % od

ukupno izdvojenih sredstava. Navedeni podaci su prikazani u tabeli:

Red.

br.

Godina Ukupan broj

projekata

Projekti iz

oblasti

ekologije

Ukupna

sredstva KM

Sredstva za

ekologiju

KM

Finansijski udio za

ekologiju

%

1 2008 80 8 1.157.000,00 84.250.,00 7,2

2 2009 50 4 603.571,00 40.000.,00 6,6

3 2010 118 0 440.000,00 ------- 0

4 2011 20 2 115,860,00 20.900.,00 18

UKUPNO 268 14 2.316.431,00 145.150,00 6,3

19. Navedite detaljne informacije o svim inicijativama ili programima regionalne

saradnje u oblasti životne sredine u kojima učestvuje vaša zemlja. Posebno navedite

planove vaše zemlje u smislu daljeg rada na prioritetnim projektima koje ste naveli u

okviru Regionalnog programa obnove životne sredine (REReP) i Podrške

infrastrukturnim projektima (IPF). Koje su vaše prioritetne teme u Regionalnoj mreži

za pristupanje u oblasti zaštite životne sredine (RENA) i koje ste aktivnosti predvidjeli

za promovisanje istih?

Bosna i Hercegovina je ostvarila saradnju na na regionalnom i subregionalnom nivou u

oblasti zaštite okoliša:

Mediteranskim akcionim planom u okviru UNEP-a (UNEP/MAP) i MEDPOL

Programa,

Mediteranskom komisijom za održivi razvoj (MCSD),

Regionalnim centrom za održivi razvoj (REC).

Takođe, ostvarena je saradnja u okviru brojnih regionalnih inicijativa:

- Unije za Mediteran,

- Savjeta za regionalnu saradnju (RCC),

- Jadransko-jonske inicijative (JJI),

- Centralno-evropske inicijative (CEI),

- Inicijative za zaštitu životne sredine i bezbjednost (ENV SEC inicijativa),

- Komisije za zaštitu rijeke Save (Savska komisija),

- Međunarodne komisje za zaštitu rijeke Dunav.

Saradnje sa UNEP/MAP-om

Konvencija o zaštiti morske sredine i priobalnog područja Sredozemlja (Barcelonska

konvencija) predstavlja zakonski okvir za djelovanje Mediteranskog akcionog plana u okviru

Programa za životnu sredinu Ujedinjenih Nacija – UNEP.

Unija za Mediteran

U okviru aktivnosti Unije za Mediteran (UzM) za Bosnu i Hercegovinu posebno su značajne

aktivnosti koje se odnose na implementaciju inicijative »HORIZON 2020« za depoluciju

Sredozemnog mora. U tom kontekstu posebno je značajno sprovodjenje odluka UzM koje se

donose na sastancima ministara zaduženih za pitanja zaštite životne sredine i upravljama

vodama (kao npr. odluka o izradi Mediteranske strategije o vodama).

Saradnja sa Regionalnim centrom za životnu sredinu REC-om

REC pruža značajnu podršku subjektima na nacionalnom nivou u oblasti okoliša kroz

promociju i jačanje saradnje najznačajnijih zainteresovanih strana/učesnika u zemlji, zatim

124

kroz podršku učešću javnosti u donošenju odluka vezanih za zaštitu životne sredine, kao i

slobodnu razmjenu informacija. U sprovođenju REC aktivnosti u BiH značajnu podršku

obezbjeđuje REC kancelarija za BiH.

Regionalna saradnja u regionu Jadrana

Uspostavljanjem Jadransko-jonske inicijative 2000. godine, regionalna saradnja među

državama jadranskog regiona značajno je unaprijeđena. Aktivnosti realizovane u okviru šest

okruglih stolova Jadransko-jonske inicijative pružile su izuzetan doprinos u prepoznavanju

prioriteta i potreba regiona u cjelosti, kao i jačanju političke stabilnosti i povjerenja u regionu.

Pod okriljem ove inicijatve zemlje južnog dijela regiona, uključujući i BiH, dobile su

mogućnost za integrisanje nacionalnih prioriteta u sub-regionalne i regionalne okvire,

odnosno pružen je značajan doprinos jačanju nacionalnih kapaciteta kroz njihovo

usklađivanje sa relevantnim zahtjevima na medjunarodnom nivou. U 2008. godini donijete su

odluke o reformi ove inicijative. Na osnovu konsultacija na nacionalnom nivou sprovedenih

tokom 2008. godine, ocijenjeno je da Jadransko-jonska inicijativa omogućava subjektima

relevatnim za pitanja zaštite životne sredine i održivog razvoja usaglašavanje stavova na

političkom nivou, jačanje saradnje i političke stabilnosti u regionu. Međutim, za dostizanje

značajnijih benefita za životnu sredinu, neophodno je uspostaviti ekspertsko-stručni

organizacioni nivo ukupnog djelovanja.

Saradnja sa Savjetom za regionalnu saradnju (RCC)

U kontekstu pružanja doprinosa BiH jačanju regionalne saradnje i zaštite životne sredine,

određeno je da sjedište RCC-a bude u Sarajevu, jer je prepoznato da je aktivnost RCC-a ima

značajnu ulogu, kao sljedbenik Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu. Ovo naročito u

pogledu jačanja mehanizama regionalne saradnje između država na jednoj strani, i država i

relevantnih međunarodnih organizacija na drugoj strani, prije svega u odnosu na prepoznate

prioritete u procesu evropskih integracija. U pogledu stvaranja uslova za odgovor regiona na

izazove klimatskih promjena, smatramo posebno značajnim održavanje Prve tematske

konferencije o klimatskim promjenama u zajedničkoj oraganizaciji RCC-a i Regionalnog

centra za životnu sredinu, u oktobru 2008. godine, u Sarajevu, kada je usvojen Regionalni

program za klimatske promjene.

Inicijativa „Životna sredina i bezbjednost“ ENV SEC

Značaj učešća BiH u Inicijativi ”Životna sredina i bezbjednost” prepoznat je polazeći od

rezultata dosadašnje saradnje, i brojnih mogućnosti u okviru saradnje sa organizacijama koje

na principima partnerstva djeluju u okviru ove inicijative: OEBS, UNDP, UNEP, UNECE,

REC i NATO. Kao prioritetna pitanja u okviru djelovanja ove inicijative prepoznata je

aktivnost koja se odnosi na remedijaciju i otklanjanje rizika po životnu sredinu i zdravlje

čovjeka zbog korišćenja tehnologija koje ne ispunjavaju potrebne standarde ili koji su

posljedica prethodnih industrijskih i rudničkih zagadjenja.

Inicijativa „Dinarski luk“ (DAI)

U rad Inicijative Dinarskog luka uključene su medjunarodne organizacije (WWF, UNESCO,

IUCN, UNDP, FAO, UNEP, SNV, Savjet Evrope i Euronatur) koje su aktivne u regionu u

kontekstu realizacije različitih projekata i inicijativa koje imaju za cilj osiguravanje

dugoročnog očuvanja prirodnih vrijednosti i obezbjeđivanje održivog razvoja ovog dijela

Evrope. U organizaciji Svjetskog fonda za divlji svijet (WWF), i ostalih DAI partnera, a u

okviru Konfrencije Strana potpisnica Konvencije o biološkoj raznovrsnosti (COP 9, u Bonu, u

maju 2008. godine), održan je poseban dogadjaj posvećen učešću regiona u sprovođenju

Programa rada za zaštićena područja Konvencije o biološkoj raznovrsnosti.

125

Saradnja sa Svjetskim fondom za divljinu (WWF)

Projekat ''Dinarska eko regija'' zasniva se na odredbama Konvencije o biološkoj raznovrsnosti

koje se odnose na uspostavljanje reprezentativne nacionalne mreže zaštićenih područja i

razvijanje i primjenu mehanizama za održivo finansiranje zaštićenih područja. Svrha projekta

je da se pomogne zemljama Dinarske ekoregije da ispune ove obaveze i to putem:

prikupljanja i organizovanja podataka o biodiverzitetu i zaštićenim područjima, utvrdjivanja

praznina i jačanja kapaciteta struktura koje su odgovorne za implementaciju Konvencije o

biodiverzitetu, izrade menadžement planova za zaštićena područja, itd.

Centralno-evropska inicijativa, Savska komisija i Komisija za Dunav

Zančajno je učešće BiH u Centralno- evropskoj inicijativi, Komisiji za zaštitu rijeke Save

(Savska komisija) i Međunarodnoj komisji za zaštitu rijeke Dunav (ICPDR).

Regionalna mreža za pristupanje u oblasti zaštite životne sredine (RENA) i Regionalni

program za rekonstrukciju životne sredine (REReP)

Regionalni program za rekonstrukciju zaštite okoliša (REReP) je mehanizam regionalne

saradnje u periodu stabilizacije i rekonstrukcije u regionu Jugoistočne Evrope. Uspostavljen je

kao prvi mehanizam regionalne saradnje. Doprinijeo je uspostavljanju povjerenja i izgradnji

regionalne saradnje, posebno u oblastima planiranja investicija u zaštitu okoliša (PEIP

projekata), unapređenju legislative u oblasti zaštite okoliša, jačanju mehanizama za njihovu

implementaciju kao i zaštitu i upravljanje prirodnim resursima.

BiH je bila član REReP-a i aktivno je učestvovala u realizaciji brojnih aktivnost u okviru

ovog programa, kao i u radu Task force REReP-a. Posebne aktivnosti ostvarila je putem

ECENA projekata koji je pružio podršku za jačanje kapaciteta za usaglašavanje i sprovođenje

zakonodavstva iz oblasti zaštite okoliša. Izvršene su obuke, treninzi osoblja koje se bavi

izdavanjem dozvola, kontrolom sprovođenja propisa – ekološka inspekcija, kao i razmjenom

informacija između balkanskih i evropskih zemalja putem saradnje sa Evropskom mrežom za

usaglašavanje i sprovođenje regulative iz oblasti životne Regionalni program za

rekonstrukciju životne sredine (REReP) sredine (IMPEL). Za Bosnu i Hercegovinu REReP

Program je bio veoma koristan, pa je podržala prijedlog Evropske komisije o uspostavljanju

Regionalne mreže za pristupanje u zaštiti okoliša (Regional Environmental Network for

Accession - RENA), koji je instrument kojim se omogućava kontinuitet djelovanja u tom

pravcu. Ovo posebno sa aspekta činjenice da će realizacija određenog broja značajnih

aktivnosti realizovanih u okviru REReP-a biti nastavljena i u okviru RENA mreže. U tom

kontekstu pored ECENA projekta, značajno je ukazati i na značaj realizacije Programa za

prioritetne investicije u životnoj sredini i Programa pomoći za infrastrukturu (IPF). Programa

djelovanja (Road Map) za RENA mrežu razmotren je u novembru 2008. godine, na sastanku

REReP Task Force grupe, koji je održan u Budvi. Bosna i Hercegovina je iskazala podršku

prijedlogu oblasti za djelovanje u okviru RENA mreže: strateško planiranje i investicije,

klimatske promjene, prekogranična saradnja i multilateralni sporazumi u životnoj sredini, kao

i nastavku realizacije Progres monitoringa i ECENA projekta. Pokrenut je prijedlog za

osnivanje Regionalnog foruma za klimatske promjene za region Jugoistočne Evrope

(Albanija, Bosna i Hercegovina, Makedonija, Crna Gora i Srbija, uz učešće Hrvatske kao

posmatrača). Forum je uspostavljen na sastanku održanom na ministarskom nivou, 1. avgusta

2009. godine u Kotoru. Djelovanje ovog Foruma odvija se kroz Radne grupu za klimatske

promjena koja je uspostavljena u okviru RENA mreže. Takođe je pripremljen regionalni

program za klimatske promjene. Ovaj program koji se zasniva na realiazaciji mjera adapatcije

u sektoru turizma, obalnih područja i sektoru poljoprivrede, kao i prijedlogu aktivnosti u

pogledu realizacije mjera mitigacije.

126

Program za prioritetne investicije u zaštiti okoline

Program za prioritetne investicije u zaštiti okoliša (PEIP) zasniva se na pružanju podrške

nadležnim subjektima u razvoju i implementaciji infrastrukturnih projekata u oblasti životne

sredine i usmjeravanju finansijskih tokova za realizaciju prioritetnih projekata, kao i pružanju

podrške nacionalnom investicionom planiranju u zemljama Jugoistočne Evrope kroz

institucionalno jačanje i izgradnju kapaciteta. Pružio je značajnu podršku nacionalnim

subjektima u identifikaciji prioritetnih projekata, posebno u oblasti upravljanja otpadom i

otpadnim vodama i izgradnji sistema snabdijevanja vodom. Planiranje programskih aktivnosti

u oblasti zaštite okoliša usklađuje se sa rangiranjem projekata koji su uvršteni na listu

prioritetnih projekata u regionalnom kontekstu.

Instrument podrške infrastrukturnim projektima (IPF)

Instrument podrške infrastrukturnim projektima (Infrastructure Project Facility – IPF), u

okviru Višekorisničke IPA-e, ima za cilj kroz program Tehničke podrške da pruži podršku

izradi projektne dokumentacije tj. studija izvodljivosti, elaborata procjene uticaja itd,

neophodnih za realizaciju infrastrukturnih projekata, kao i podršku realizaciji konkretnih

aktivnosti za infrastrukturne projekte kroz program Municipal Window. Isti je prepoznat kao

značajan instrument podrške nacionalnim subjektima u oblasti životne sredine.

U BiH slijedeći projekti okolišnog sektora finansiraju se putem ovog instrumenta:

Br. Naziv projekta Odobreni grant (EUR)

1. Plava voda – Regionalni projekat snabdijevanja vodom 600.000

2. Rekonstrukcija distributivne mreže nastavljene na Plavu vodu,

regionalni sistem snabdijevanja vodom

300.000

3. Izgradnja uređaja za tretman otpadnih voda u Bijeljini 400.000

4. Snabdijevanje vodom i sanitacija u FBiH 1.250.000

5. Snabdijevanje vodom i sanitacija u RS 1.250.000

6. Snabdijevanje vodom i sanitacija u FBiH 5.000.000

7. Bijeljina, uređaj za tretman otpadnih voda, faza II 3.000.000

8. Sistetem za snabdijevanje vodom i kanalizacija u Banja Luci 3.000.000

9. Izgradnja kanalizacionih kolektora, tretman otpadnih voda u

Cazinu

700.000

10. Upravljanje poplavnim rizicima u RS 2.500.000

11. Redukcija curenja vode u Tuzli 400.000

12. Voda i kanalizacija u Mostaru 2.500.000

Potrebno je nastaviti planirane projekte koji su započeti u okviru RERePa i usmjeravati

kandidiranje onih regionalnih projekata koji se planiraju u okviru programa RENA i

ECRAN.

Federacija BiH

Kao najvažnije aktivnosti u kontekstu regionalne saradnje u oblasti okoliša mogu se navesti

sljedeći aktuelni projekti:

o Projekat parkova Dinarskog luka (WWF), u koji su uključeni Albanija, BiH,

Hrvatska, Srbija , Crna Gora; Kosovo, Makedonija i Slovenija,

o Upravljanje slivovima rijeka Neretve i Trebišnjice (GEF), regionalni projekat

za Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku;

o Rad Međunarodne komisije za slivno područje rijeke Save (BiH; Hrvatska;

Srbija; Slovenija i Crna Gora)

U programu RERePa glavne aktivnosti su vezane za sljedeće tematske grupe:

127

1) institucionalno jačanje;

2) podrška nevladinom sektoru za oblast okoliša;

3) podrška uspostavi mehanizama regionalne saradnji i prekograničnim projektima za

oblast okoliša;

4) smanjenje prijetnji okolišu i gubitka diverziteta;

Potrebno je nastaviti planirane projekte koji su započeti u okviru RERePa i usmjeravati

kandidiranje onih regionalnih projekata koji se planiraju u okvru programa RENA i ECRAN.

20. Molimo objasnite koje su mjere u vašoj zemlji poduzete u cilju smanjenja bolesti

prouzrokovanih ekološkim faktorima.

U cilju smanjenja bolesti uzrokovanih ekološkim faktorima (vodom za piće) Agencija za

sigurnost hrane BiH kontiunirano vrši procjenu rizika po zdravlje ljudi kroz procese

identifikacije i karakterizacije hazarda, procjenu ekspozicije i karakterizaciju rizika. U toku je

priprema projekta Totalna dijetarna studija u cilju dobijanja neophodnih podataka za

kvantitativnu procjenu rizika. Osim toga, prikupljanje i obrada epidemioloških podataka o

oboljenjima koja se prenose hranom, kao i učešće Agencije u kriznim stanjima uzrokovanih

hazardima porijeklom iz hrane je kontinuiran proces koji se odvija u saradnji sa nadležnim

institucijama.

Republika Srpska

Na osnovu studije Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) bazirane na izloženosti faktorima

iz životne sredine i nacionalnim statističkim podacima koja je objavljena 2007. godine,

procjenjena ukupna opterećenost populacije bolestima pruzrokovanim faktorima iz životne

sredine je 24% u svijetu.

Vlada RS je u decembru 2002. godine usvojila „Nacionalni akcioni plan za zdravlje i životnu

sredinu“ (Nation Environmental Health Action Plan of the Republic of Srpska - NEHAP).

Prateći ove aktivnosti, u RS rađeni su i „Lokalni akcioni planovi za zdravlje i životnu

okolinu“ (Local Environmental Health Action Plan – LEHAP) kao npr. u Banjaluci, Doboju,

Brodu i drugim gradovima.

S obzirom da su djeca najvulnerabilniji dio populacije na negativne uticaje po zdravlje iz

životne sredine, a u skladu sa obavezama iz Ministarske deklaracije usvojene na četvrtoj

Ministarskoj konferenciji o životnoj sredini i zdravlju održanoj 2004. godine u Budimpešti,

Vlada RS je usvojila i „Regionalni plan akcije za životnu sredinu i zdravlje dece za Evropu“

(Children’s Environment and Health Action Plan - CEHAP). U ovom planu određena su četiri

glavna prioritetna srednjoročna i kratkoročni ciljevi, kao i aktivnosti koje vode ostvarivanju

ovih ciljeva u oblasti zaštite zdravlja djece od negativnih uticaja iz životne sredine. Glavni

proriteti odnose se na: dostupnost čistoj vodi kao neophodnom uslovu života, biti mobilan i

aktivan ali biti siguran, čist vazduh za zdravlje i eliminacija hazarda iz dječije okoline.

Institut za javno zdravstvo Republike Srpske, je javna zdravstvena ustanova koja u RS obavlja

monitoring faktora zdravstvenih rizika u životnoj sredini kao i praćenje zdravstvenog stanja

populacije u vezi sa rizicima iz životne sredine, kontrolu i prevenciju hroničnih nezaraznih i

zaraznih bolesti i unapređenje odgovora u vanrednim situacijama, kontrolu kvaliteta hrane i

vode za piće, sanitarni nadzor, mikrobiološke analize u javnozdravstvenom kontekstu,

sakupljanje podataka iz zdravstvenog sistema kako o opremljenosti i korišćenju zdravstvenog

sistema, tako i o oboljevanju. Institut je u saradnji sa Ministarstvom prosvjete i kulture RS,

2008/2009. godine u okviru projekta „Zdrave škole“, proveo snimanje higijensko-sanitarnog

stanja osnovnih škola u ruralnim krajevima RS i izvršio uzorkovanje i laboratorijsko

ispitivanje higijenske ispravnosti vode za piće kojom se snabdjevaju školski objekti. Na

128

osnovu ovih aktivnosti, Institut je predložio Mjere za smanjivanje rizika po zdravlje korisnika

i prijedlog sanacije vodoopskrbnih objekata koji su bili u vlasništvu škola, a uz podršku

lokalne zajednice.

Takođe, Institut je u koordinaciji sa Regionalnim centrom za zaštitu životne sredine iz

Budimpešte učestvovao u regionalnom projektu koji se izvodio u okviru 3. prioritetnog cilja

CEHAP-a u tri osnovne škole u Republici Srpskoj kroz mjerenja i ocjenjivanje kvaliteta

vazduha unutrašnjih prostora u školi i neposrednoj okolini škole, uz anketiranje roditelja o

znanju vezanom za respiratorna oboljenja.

Od septembra 2011. godine Institut učestvuje i u izradi sveobuhvatnog Izvještaja o stanju

životne sredine-ISO 2012 (eng. State of Environment Report - SOER) u BiH koji će služiti

kao preporuka u donošenju odluka za upravljanje životnom sredinom na održiv način, te koji

će obezbijediti opcije za izradu politike i odluka, temeljenih na naučnim metodama i

održivom upravljanju zaštite životne sredine, u BiH. Očekuje se da će ovaj dokument olakšati

saradnju između različitih organa vlasti i značajno poboljšati buduće provođenje politika u

ovoj oblasti.

ISO će uključivati procjene stanja životne sredine i trendove, ljudske uticaje i svrsishodnost

upravljanja kao i diskusije između pokretača promjena u zaštiti životne sredine, rizike i

projekcije u ovoj oblasti. Usvojeni izvještaj takođe predviđa aktivnosti zaštite životne sredine

radi zdravlja stanovništva, a koje će biti realizovane kroz dodatne planove i programe u ovoj

oblasti. Prevashodno se ističu bolesti koje se prenose vodom i hranom, bolesti koje prenose

vektori, bolesti uzrokovane klimatskim promjenama, tuberkuloza i bolesti koje su uzrokovane

radijacijom ilio bilo kojim drugim riziko faktorom iz životne sredine.

U saradnji sa Ministarstvom za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS

predstavnici iz oblasti javnog zdravstva učestvovali su u izradi seta zakona iz oblasti zaštite

životne sredine, i poslednjeg koji je usvojen u ovoj oblasti 2012. godine, te se tako učestvuje

u približavanju propisima EU uređujući i uticaj potencijalnih rizičnih faktora na zdravlje ljudi

i zaštite životne sredine.

Institut za javno zdravstvo RS kontinuirano sarađuje i sa predstavnikom RS u Komisiji za

sprovođenje međunarodne zdravstvene regulative (International Health Regulations – IHR) u

BiH, prije svega vezano za nadzor nad zaraznim bolestima, a potom i na aktivnostima

vezanim za druge rizične faktore iz životne sredine o kojima govori IHR.

Federacija BiH

Zavod za javno zdravstvo predlaže program mjera zaštite od štetnih faktora okoliša koji

odobrava odnosno donosi federalni ministar uz mišljenje federalnog ministra nadležnog za

zaštitu okoliša. Predloženi program mjera zaštite od štetnih faktora okoliša uključuje:

- Laboratorijsku kontrolu zdravstvene ispravnosti vode za piće i namirnica,

- Laboratorijsku kontrolu površinskih i otpadnih voda,

- Monitoring nivoa kontaminanata u vodi, namirnicama i predmetima opšte upotrebe i

ocjenu ugroženosti zdravlja stanovništva,

- Edukaciju osoblja zaposlenog u proizvodnji i prometu namirnicama (sanitarni

minimum),

- Pružanje stručno-metodološke pomoći i usluga u donošenju i provođenju mjera

vezanih za sigurnost hrane, vode i predmeta opšte upotrebe,

129

- Prikupljanje, obradu i analizu podataka, te izrada izvještaja o zdravstvenoj ispravnosti

vode, namirnica i predmeta opšte upotrebe i ocjena uticaja na zdravlje stanovništva,

- Informiranje i upozoravanje javnosti, promociju zdravlja i edukaciju stanovništva,

zdravstvenih radnika i saradnika vezano za sigurnost hrane i vode,

- Učešće u donošenju i provođenju legislative, politika i strategija iz oblasti sigurnosti

hrane i vode,

- Monitoring sadržaja radionuklida u zraku,

- Monitoring nivoa spoljašnjeg jonizirajućeg zračenja,

- Monitoring sadžaja radionuklida u tlu,

- Monitoring radioaktivnosti životne sredine – ispitivanje doze jonizirajućeg zračenja u

okolini i procjena doze zračenja za stanovništvo,

- Nadzor nad licima uposlenim na izvorima jonizirajućeg zračenja - personalna

dozimetrijska kontrola i ljekarska kontrola,

- Kontrolu izvora jonizujućeg zračenja,

- Monitoring prostora i skladišta radioaktivnog materijala,

- Ispitivanje građevinskog materijala na sadržaj radionuklida,

- Jačanje kapaciteta laboratorija za kontrolu voda i namirnica – osiguranje i kontrola

kvaliteta laboratorija kroz akreditaciju (ISO 17025)

- Jačanje kapaciteta laboratorija za ispitivanje radioaktivnosti životne sredine -

osiguranje i kontrola kvaliteta laboratorija kroz akreditaciju (ISO 17025)

Epidemiološka situacija vezana za oboljenja čiji se uzročnici mogu nalaziti u zagađenoj vodi,

a prvenstveno za crijevne zarazne bolesti je slijedeća: u 2011. godini stopa obolijevanja od

crijevnih zaraznih bolesti (235,30/100.000 stanovnika) bila je nešto viša u odnosu na 2009.

(207,32/100.000 stanovnika) i 2010. godinu (194,47/100.000 stanovnika).

Mjere u cilju smanjenja bolesti prouzrokovanih ekološkim faktorima određene su Zakonom o

zdravstvenoj zaštiti FBiH204

i Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti205

.

Brčko distrikt BiH

Pododjeljenje za javno zdravstvo BD BiH vrši monitoring faktora zdravstvenih rizika u

životnoj sredini kao i praćenje zdravstvenog stanja populacije u vezi sa rizicima iz životne

sredine, kontrolu i prevenciju hroničnih nezaraznih i zaraznih bolesti, kontrolu kvaliteta hrane

i vode za piće, sanitarni nadzor, mikrobiološke analize u javno zdravstvenom kontekstu,

sakupljanje podataka iz zdravstvenog sistema, kako o opremljenosti i korišćenju zdravstvenog

sistema tako i o obolijevanju.

204

“Službene novine“ FBiH 46/10 205 “Službene novine! FBiH 29/05

130

II. SEKTORSKE POLITIKE

A. Horizontalno zakonodavstvo

1. Da li postoje mjere koje predviđaju pristup javnosti informacijama o životnoj sredini

na zahtjev, kao i na inicijativu javnih organa (takozvana “aktivna diseminacija”)? Da li

postoje odredbe o administrativnim i/ili sudskim postupcima provjere u slučaju da

pristup informacijama nije odobren? Da li zakoni Bosne i Hercegovine obuhvataju

informacije koje se „čuvaju za državni organ“ tj. informacije o životnoj sredini u

fizičkom vlasništvu fizičkog ili pravnog lica u korist nekog državnog organa (član 2.

tačka 4. Direktive 2003/4/EZ)?

Na nivou BiH propisane su neke mjere koje predviđaju pristup javnosti informacijama o

životnoj sredini na zahtjev, kao i na inicijativu javnih organa Zakonom o slobodi pristupa

informacijama u BiH206

koji je usvojen od strane Parlamentarne skupštine BiH u listopadu

2000. godine. Zakon o slobodi pristupa informacijama predstavlja značajan doprinos u

procesu demokratizacije društva. Zakonom je reguliran postupak pristupa informacijama

kojim raspolažu javni organi, što će se odraziti na njihovu transparentnost, javnost i

odgovornost. Potrebno je naglasiti da je Zakon obuhvatio sve informacije, dakle nije se

fokusirao samo na informacije vezane za pitanja okoliša. Prema tome, Zakonom je

zagarantirano pravo na slobodan pristup informacijama, što predstavlja potpuno novo pravo u

domaćem zakonodavstvu. Zakon sadrži definiciju “informacije”. To je “svaki materijal kojim

se prenose činjenice, mišljenja, podaci ili bilo koji drugi sadržaj, uključujući svaku kopiju ili

njen dio, bez obzira na oblik ili karakteristike, kao i na to kada je sačinjena i kako je

klasificirana”. Također, Zakon precizno definira “javne organe”. To su izvršni, zakonodavni,

sudski i upravni organi, kao i organ koji obavlja javnu funkciju ako je imenovan ili

ustanovljen u skladu sa Zakonom. Zakon regulira postupak pristupa informacijama kojima

raspolažu organi administracije kao i njihove obveze u svezi s tim. Članak 4. propisuje da: “

Svako fizičko i pravno lice ima pravo pristupa informacijama koje su pod kontrolom javnog

organa, a svaki javni organ ima odgovarajuću obvezu da objavi takve informacije. Ovo pravo

pristupa podliježe samo formalnim radnjama i ograničenjima kako je utvrđeno u ovom

Zakonu”. Prema tome, pravo pristupa informacijama kojima raspolaže javni organ nije

neograničeno. U Zakonu su taksativno nabrojani izuzeci zbog kojih javni organ može uskratiti

pružanje informacije. Ovi izuzeci se odnose na informacije javnih organa koje se odnose na

neke posebne funkcije javnih organa, povjerljive komercijalne funkcije i zaštite privatnosti

trećih lica. Svaki pojedinačni slučaj se razmatra posebno. Svaki podnosilac zahtjeva za pristup

informacijama, koji je nezadovoljan odlukom nadležnog organa ima pravo da podnese žalbu u

upravnom postupku. Žalba se podnosi rukovodiocu organa koji je donio odluku. Članak 25.

propisao je odgovornost Vijeća ministara BiH za primjenu ovog Zakona, koji je u najvećoj

mjeri u suglasnosti sa odgovarajućim odredbama iz Aarhuske Konvencije. Također, u radu

Agencije za sigurnost hrane u BiH, jedan od osnovnih principa u oblasti sigurnosti hrane, koji

je definisan Zakonom o hrani207

, je princip transparentnosti (otvorenost u radu i izvještavanje

javnosti) koji se u BiH ogledaju kroz otvorene i transparentne javne konsultacije za svim

zainteresiranim stranama, stalnu komunikaciju sa javnosti i svim zainteresiranim stranama,

njihovim učešćem u javnim raspravama u procesu izrade propisa, stalnim saopćenjima za

javnost pružanjem pravovremenih i tačnih informacija u slučajevima uočenih rizika po

206 “Službeni glasnik BiH”, br. 28/00 207 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04

131

zdravlje ljudi, učešćem u procjenama rizika po zdravlje ljudi, kao i davanjem odgovora i

dostavom informacija na zahtjeve zainteresiranih strana.

Mjere koje predviđaju pristup javnosti informacijama posebno se uređuju entitetskim

zakonodavstvom i to na način kako je to opisano u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Mjere koje predviđaju pristup javnosti informacijama koje su pod kontrolom javnih organa u

RS definisane su Zakonom o slobodi pristupa informacijama208

.

Zakonom o zaštiti životne sredine RS (od člana 33 do člana 38) regulisano je pitanje učešća

javnosti i pristup informacijama koje se odnose na životnu sredinu, a koji između ostalog

propisuju obavezu nadležnih organa da na zahtjev (svih lica, uključujući i državne organe) za

pristup informacijama o životnoj sredini iste učine dostupnim javnosti. Zakon propisuje pravo

svakog lica na pokretanje postupaka za zaštitu svojih prava, ukoliko smatra da njegov zahtjev

za pristup informacijama nije razmatran, da je neosnovano odbijen, da na njega nije u

potpunosti ili pravilno odgovoreno (član 41.) i predviđena je zaštita pojedinih informacija.

Zahtjev za pristup informacijama o životnoj sredini može biti odbijen ukoliko bi davanje

informacija imalo štetan uticaj na:

a) međunarodne odnose, odbranu ili opštu bezbjednost,

b) tok postupka, pravo lica na pravedno suđenje i mogućnost organa uprave da sprovede

krivični ili disciplinski postupak,

c) povjerljivost informacija koje se tiču trgovine i industrije i informacije o emisijama koje

su bitne za zaštitu životne sredine, ukoliko je to utvrđeno posebnim propisom s ciljem

zaštite ekonomskih interesa,

d) prava intelektualne svojine,

e) povjerljivost ličnih podataka i/ili dokumenta koji se odnose na fizička lica u slučaju da ta

lica nisu dala saglasnost za otkrivanje datih informacija javnosti, ukoliko je to utvrđeno

zakonom,

f) interese trećeg lica koje je obezbijedilo tražene informacije a da na to nije bilo obavezno i

ukoliko to lice ne da saglasnost za otkrivanje datog materijala i

g) životnu sredinu na koju se informacije odnose, kao što su mjesta uzgoja rijetkih vrsta.

Razlog za odbijanje zahjeva za pristup informacijama mora biti obrazložen. Ukoliko organ

uprave ne posjeduje tražene informacije dužan je da u najkraćem mogućem roku proslijedi

zahtjev organu uprave koji bi mogao imati tražene informacije i o tome obavijesti podnosioca

zahtjeva.

Zakonom o hemikalijama RS u članu 93. je definisan pristup javnosti određenim podacima o

hemikalijama dobijenim prilikom upisa hemikalije u Inventar hemikalija. U članu 94. istog

zakona definisano je koji podaci ne smiju biti dostupni javnosti, dok se u članu 95. definišu

uslovi pod kojim određeni javni podaci mogu biti označeni određenim stepenom

povjerljivosti. Član 96. definiše obavezu lica zaposlenih u Ministarstvu zdravlja i socijalne

zaštite RS, kao i drugih službenih lica koja imaju pristup određenim tajnim podacima da iste

čuvaju u skladu sa važećim propisima.

Zakonom o biocidima RS u članu 57. je definisano da su podaci koji se dostavljaju

ministarstvu u postupku stavljanja biocida na tržište i njegovo korišćenje dostupni javnosti. U

208 „Službeni glasnik RS“, broj 20 /01

132

istom članu definisani su uslovi pod kojim određeni podaci mogu biti označeni određenim

stepenom povjerljivosti, a članom 58. definisani su podaci koji se ne mogu označiti

poslovnom tajnom.

Zakonom o vodama209

, definisano je osiguranje učešća javnosti u donošenju odluka koje se

odnose na vode, uključujući i pristup javnosti potpunim, tačnim i pravovremenim

informacijama o stanju voda, o aktivnostima koje su preuduzele osobe koje koriste ili

zagađuju vodu i o aktivnostima koje su preduzeli nadležni organi i institucije.

Federacija BiH

Zakonom o zaštiti okoliša u FBiH210

regulisano je pitanje učešća javnosti i pristup

informacijama koje se odnose na okoliš, a koji između ostalog propisuje obavezu nadležnih

organa da na zahtjev (svih lica, uključujući i državne organe) za pristup informacijama o

okolišu iste učine dostupnim javnosti. Zakon propisuje pravo svakog lica na pokretanje

postupaka za zaštitu svojih prava, ukoliko smatra da njegov zahtjev za pristup informacijama

nije razmatran, da je neosnovano odbijen, da na njega nije u potpunosti ili pravilno

odgovoreno(član 38.) i predviđena je zaštita pojedinih informacija.

Zahtjev za pristup informacijama o životnoj sredini može biti odbijen ukoliko bi davanje

informacija imalo štetan uticaj na:

a) međunarodne odnose, odbranu ili opštu bezbjednost,

b) tok postupka, pravo lica na pravedno suđenje i mogućnost organa uprave da sprovede

krivični ili disciplinski postupak,

v) povjerljivost informacija koje se tiču trgovine i industrije i informacije o emisijama koje su

bitne za zaštitu životne sredine, ukoliko je to utvrđeno posebnim propisom s ciljem zaštite

ekonomskih interesa,

g) prava intelektualne svojine,

d) povjerljivost ličnih podataka i/ili dokumenta koji se odnose na fizička lica u slučaju da ta

lica nisu dala saglasnost za otkrivanje datih informacija javnosti, ukoliko je to utvrđeno

zakonom,

đ) interese trećeg lica koje je obezbijedilo tražene informacije a da na to nije bilo obavezno i

ukoliko to lice ne da saglasnost za otkrivanje datog materijala i

e) životnu sredinu na koju se informacije odnose, kao što su mjesta uzgoja rijetkih vrsta.

Razlog za odbijanje zahjeva za pristup informacijama mora biti obrazložen. Ukoliko organ

uprave ne posjeduje tražene informacije dužan je da u najkraćem mogućem roku proslijedi

zahtjev organu uprave koji bi mogao imati tražene informacije i o tome obavijesti podnosioca

zahtjeva. Zakonom o vodama (član 38.) regulisano je konsultovanje javnosti prilikom izrade

planova upravljanja vodama, dok je članom 124. Zakona o vodama regulisano pitanje

obavještavanja zainteresiranih strana i javnosti o podnesenom zahtjevu za izdavanje vodnog

akta.

2. Kakve su odredbe u pogledu pristupa sudovima i upravnim žalbama kada je riječ o

organizacijama (uključujući i nevladine organizacije) i pojedincima? Da li nevladine

organizacije koje ispunjavaju određene uslove, ako oni postoje, određene

nacionalnim/međunarodnim pravom (ako postoje, koji su to uslovi) imaju pristup

administrativnim ili sudskim postupcima radi preispitivanja akata i propusta privatnih

lica i državnih organa koji nisu u skladu sa odredbama zakona koje se odnose na

209 “Službeni glasnik RS“ br. 50/06 210 "Službene novine FBiH", broj 33/03

133

životnu sredinu? Ako je tako, u kojim oblastima u vezi sa životnom sredinom se to

primjenjuje? Možete li navesti primjere slučajeva da su sudovi/uprave odobrili poseban

položaj nevladinim organizacijama koje se bave ekološkim pitanjima? Koliko u

prosjeku traju administrativni slučajevi vezani za životnu sredinu? Postoje li

proceduralne mjere koje mogu biti od pomoći nevladinim organizacijama kada iznose

slučaj na sud? Da li nevladine organizacije imaju privilegovan položaj da mogu da se

žale na odluke vezane za Procjene uticaja na životnu sredinu (EIA) i Integrisano

sprečavanje i kontrolu zagađenja (IPPS) na sudskom i administrativnom nivou? Da li

se primjenjuju pravna pomoć, sudski nalog, suspenzivno dejstvo žalbe, i ako da, kako?

Koliki su (prosječni) troškovi i koliko u prosjeku traju slučajevi koji se odnose na

životnu sredinu, uključujući i slučajeve žalbe, za učesnike administrativnog/sudskog

postupka (honorari vještaka, sudski troškovi, pravno zastupanje, depoziti koje je

potrebno uplatiti za određene postupke)? Da li postoje posebne odredbe koje garantuju

da ovi procesi neće trajati duže od razumnog vremenskog perioda?

Pravo na pristup sudu nevladine organizacije i pojedinci koji promovišu zaštitu životne

sredine mogu ostvariti u upravnom sporu. Upravni sporovi se pokreću radi ostvarivanja

sudske zaštite i zakonitosti, odnosno radi preispitivanja zakonitosti upravnih akata kojima se

rješava o pravima i obavezama u pojedinačnim upravnim stvarima.

Kada je riječ o sudskoj zaštiti u slučajevima narušavanja životne sredine, nevladine

organizacije i pojedinci ostvaruju pravo na pristup sudu putem upravnog spora na dva načina,

i to:

pokretanjem upravnog spora,

stupanjem u pokrenuti upravni spor.

Pored navedenog, prema općim pravilima o naknadi štete svako može u parničnom postupku

zahtijevati od suda da mu se dosudi naknada štete koju je pretrpio uslijed narušavanja životne

sredine od strane drugog fizičkog ili pravnog lica.

1. Pokretanje upravnog spora

Pravo nevladinih organizacija i pojedinaca da pokrenu upravni spor pred nadleženim sudom

izričito je propisano zakonima o zaštiti životne sredine i to:

Čl. 39 Zakona o zaštiti okoliša FBiH211

,

Čl. 38 Zakona o zaštiti životne sredine RS212

.

Navedenim zakonskim odredbama predviđeno je da predstavnici zainteresirane javnosti imaju

pravo da ospore pred sudom zakonitost upravnih akata organa ili ponašanja koja su suprotna

odredbama okolišnih zakona tako što će pokrenuti postupak zaštite svojih prava pred

nadležnim sudom.

Zainteresirana javnost, u smislu ovih zakona, znači javnost koja ima interes u odlučivanju o

okolišu, bilo zbog lokacije projekta ili prirode danog zahvata u okolišu, javnost koja je pod

utjecajem ili je vjerojatno biti pod utjecajem namjeravanoga zahvata u okolišu, te nevladine

organizacije koje promiču zaštitu okoliša.

Zakon o zaštiti životnog okoliša BD BiH ne sadrži odredbe o pravu članova zainteresovane

javnosti da pokrenu sudski postupak ukoliko smatraju da su prekršene odredbe tog zakona.

211 „Službene novine FBiH“, broj 33/03, 38/09 212 “Službeni glasnik RS”, broj 28/07, 41/08, 29/10

134

2. Stupanje u pokrenuti upravni spor

Pravo na pridruživanje upravnim sporovima pokrenutim u vezi sa narušavanjem životne

sredine, nevladine organizacije koje se bave zaštitom životne sredine i zainteresovani

pojedinci mogu ostvariti pravo na pristup sudu na osnovu na općih zakonskih odredbi iz

slijedećih zakona koji regulišu upravni spor:

Čl. 15 Zakona o upravnim sporovima BiH213

Čl. 15 Zakona o upravnim sporovima FBiH214

;

Čl. 12 Zakona o upravnim sporovima RS215

;

Čl. 13 Zakona o upravnim sporovima BD BiH 216

;

Navedenim zakonskim odredbama propisano je da ako je građaninu koji je učlanjen u neku

društvenu organizaciju ili udruženje građana koja prema svojim pravilima (statutu) ima

zadatak da štiti određena prava i interese svojih članova, upravnim aktom povrijeđeno koje

takvo pravo ili interes, ta društvena organizacija odnosno udruženje građana može, po

pismenom pristanku svog člana, u njegovo ime podnijeti tužbu i voditi upravni spor protiv

takvog upravnog akta. Organizacija, odnosno udruženje može u svakoj fazi postupka stupiti u

već pokrenuti spor na strani takvog građanina i u njegovu korist preduzimati sve radnje i

upotrebljavati sva pravna sredstva.

Kako je u odgovoru na prethodno pitanje objašnjeno, Zakon o zaštiti okoliša FBiH i Zakon o

zaštiti životne sredine RS predviđaju pravo pristupa sudu za zainteresovanu javnost kojoj,

prema zakonskoj definiciji, pripadaju i nevladine organizacije koje promovišu životnu

sredinu.

Zakon o zaštiti okoliša FBiH predviđa da predstavnik zainteresovane javnosti može pokrenuti

postupak radi zaštite svojih prava pred nadležnim sudom, ukoliko se neko ponaša oprečno

okolišnim principima iz okolišnih zakona. Ovaj zakon je izričito propisao da u okviru ovog

postupka sud može:

a) naložiti pravnim i fizičkim osobama poduzimanje svih neophodnih sanacijskih

mjera, uključujući obustavu određenih djelatnosti i/ili plaćanje šteta;

b) obvezati pravne i fizičke osobe da uplate naknade u Federalni fond za zaštitu

okoliša;

c) naložiti privremene mjere.

Zakon o zaštiti životne sredine RS sadrži odredbe o pristupu pravdi zainteresovane javnosti, a

samim tim i nevladinih organizacija koje promovišu životnu sredinu. Suština ovih odredbi je

da predstavnici zainteresovane javnosti koji su učestvovali u upravnom postupku imaju pravo

da pokrenu postupak pred sudom radi ocjene zakonitosti upravnog akta. Nadalje, pored ocjene

zakonitosti upravnih akata, zainteresovana javnost ima pravo pokretanja sudskog postupka

kako bi osporila određeno činjenje ili nečinjenje koje vrši fizičko lice ili organ uprave, koje je

suprotno odredbama propisa vezanih za zaštitu životne sredine.

213 „Službeni glasnik BiH“ broj 19/02, 88/07, 83/07, 74/10 214 “Službene novine FBiH ”, broj 09/05 215 “Službeni glasnik RS ”, broj 109/05 216 “Službeni glasnik BD BiH ”, broj 4/00, 1/01

135

U pogledu uslova koje nevladine organizacije moraju ispuniti da bi ostvarili gore navedena

prava, članom 4. Zakona o zaštiti životne sredine RS je propisano da takve organizacije

moraju biti na listi resornog ministarstva nadležnog za zaštitu životne sredine. Nevladine

organizacije stiču pravo da se nađu na ovoj listi ukoliko se bave zaštitom životne sredine i ako

su se svojim statutima opredjelile da promovišu zaštitu životne sredine i najmanje dvije

godine su aktivne u oblasti zaštite životne sredine, dok je članom 4 Zakona o žaštiti životnog

okoliša BD BiH jedino propisao da takve organizacije moraju biti registrovane na području

BD BiH. Zakon o zaštiti životne sredine FBiH nije propisao posebne uslove za nevladine

organizacije koje promovišu zaštitu životne sredine.

Oblasti životne sredine u kojima dolaze do primjene navedene zakonske odredbe, precizirane

su zakonima217

, a odnose se na sve oblike okoliša, i to zrak, vodu, tlo, biljni i životinjski

svijet, krajolike te izgrađeni okoliš itd.

Visoko sudsko i tužilačko vijeće BiH je od nadležnih sudova u BiH zatražilo informaciju o

broju predmeta upravnog spora u kojima je sud dozvolio nevladinim organizacijama koje

promovišu zaštitu životne sredine da dobiju takozvani posebni položaj, odnosno o

predmetima u kojima je dozvoljeno takvoj nevladinoj organizaciji da u svojstvu trećeg lica

(zainteresovano lice, umješač itd.) učestvuje u postupku prethodno pokrenutom od strane

tužioca u upravnom sporu radi preispitivanja zakonitosti upravnih akata kojima se rješava o

pravima i obavezama u pojedinačnim pravnim upravnim stvarima u vezi sa pitanjima od

značaja za zaštitu životne sredine.

Prema podacima koji su dostavljeni od strane sudova, u BiH nije bilo slučajeva u kojima su

sudovi odobrili poseban položaj nevladinim organizacijama koje promovišu zaštitu životne

sredine.

Visoko sudsko i tužilačko vijeće BiH ne prikuplja podatke o dužini trajanja upravnih

postupaka koji se vode pred nadležnim državnim organima u vezi sa pitanjima od značaja za

zaštitu životne sredine.

Zakonima o upravnim sporovima u FBiH, RS i BD BiH predviđene su slijedeće procesne

mjere koje mogu biti od pomoći nevladinim organizacijama kada pred nadležnim sudom

podnošenjem tužbe pokrenu upravni spor:

a) Čl. 23 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 26 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.

25 Zakona o upravnim sporovima BD BiH;

Navedene zakonske odredbe predviđaju mogućnost da nadležni upravni organ za vrijeme

sudskog postupka donese drugi upravni akt kojim se mijenja ili stavlja van snage upravni akt

protiv koga je upravni spor pokrenut.

Organ uprave je u tom slučaju dužan, da pored tužioca, blagovremeno pismeno obavijestiti i

sud pred kojim je spor pokrenut, s tim da sudu dostavi i novi upravni akt. Sud će u tom

slučaju pozvati tužioca da u roku propisanom zakonom pismeno izjavi da li je naknadno

donesenim upravnim aktom zadovoljan ili ostaje pri tužbi i u kom obliku, odnosno da li tužbu

proširuje i na novi upravni akt. Ako tužilac izjavi da je naknadno donesenim upravnim aktom

zadovoljan ili ako ne da izjavu u roku propisanom zakonom, nadležni sud će donijeti rješenje

217 (čl. 2 Zakona o zaštiti okoliša Federacije Bosne i Hercegovine, čl. 2 Zakona o zaštiti životne sredine Republike Srpske, čl. 2 Zakona o zaštiti životnog okoliša Brčko distrikt BiH Bosne i Hercegovine)

136

o obustavljanju postupka. Ako tužilac izjavi da novim upravnim aktom nije zadovoljan, sud

će protiv tog akta nastaviti postupak. Na ovaj način, moguće je izbjeći vođenje sudskog

postupka ukoliko upravni organ u međuvremenu donese drugi upravni akt koji bi bio u skladu

sa principima iz okolišnih zakona.

b) Čl. 24 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 27 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


Odgovor na tužbu daje se u roku koji sud odredi u svakom pojedinom slučaju, a najduže u

roku propisanom zakonom. U tom roku tužena strana (upravni organ) je dužna da dostavi

sudu sve spise koji se odnose na predmet. Ako tužena strana u tom roku ne dostavi spise

predmeta ili ako izjavi da ih ne može poslati, sud može riješiti upravnu stvar i bez spisa, ako

se tužbom pobija osporeni upravni akt iz razloga pogrešne primjene materijalnog prava.

Dakle, tužena strana, tj. upravni organ koji je donio upravni akt, je dužna sudu dostaviti sve

spise koje se odnose na konkretan upravni akt što omogućuje sudu da ostvari potpuni uvid u

predmet spora.

c) Čl. 25 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 28 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


Sud, u pravilu, odluku donosi na zatvorenoj sjednici bez prisustva stranaka. Međutim, sud

može u upravnim sporovima zbog složenosti sporne stvari ili ako nađe da je to potrebno radi

boljeg razjašnjenja stvari, riješiti da se održi usmena rasprava. Sud može održati usmenu

raspravu i u slučaju kad je neka od stranaka u tužbi, odnosno blagovremenom odgovoru na

tužbu, predložila da se rasprava održi.

d) Čl. 29 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 33 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


Sud rješava spor, po pravilu, na podlozi činjenica koje su utvrđene u upravnom postupku.

Međutim, kada sud na raspravi utvrdi drugačije činjenično stanje u odnosu na činjenično

stanje utvrđeno u upravnom postupku i otkloni povrede pravila upravnog postupka, poništiće

osporeni upravni akt i prvostepeni upravni akt ako je i on sadržavao iste nedostatke, te sam

rješiti upravnu stvar.

Na taj način, neće se provoditi novi postupak donošenja upravnog akta ukoliko sud odluči da

je osporeni upravni akt u suprotnosti za zakonom, nego sud upravni spor rješava neposredno

presudom koja zamjenjuje poništeni upravni akt.

e) Čl. 30 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 34 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


Treba napomenuti da, prema navedenim zakonskim odredbama, zakonitost osporenog

upravnog akta sud ispituje u granicama zahtjeva iz tužbe, ali da pri tome nije vezan razlozima

tužbe, te da sud na ništavost upravnog akta pazi po službenoj dužnosti.

f) Čl. 31 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 36 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


137

Sud rješava spor presudom. Ako se tužba uvažava, presudom se upravni akt poništava i

rješava upravna stvar te takva presuda u svemu zamjenjuje poništeni upravni akt.

Ukoliko je odloženo izvršenja osporenog upravnog akta, a sud nađe da je tužba opravdana,

sud će presudom uvažiti tužbu i naložiti nadležnom organu da donese odgovarajuću odluku u

roku propisanom zakonom. Ako sud poništi upravni akt, a ako priroda stvari to dozvoljava i

ako rezultati postupka pružaju pouzdan osnov za to, može presudom riješiti upravnu stvar.

Takva presuda u svemu zamjenjuje poništeni upravni akt.

g) Čl. 32 Zakona o upravnim sporovima RS; Čl. 37 Zakona o upravnim sporovima FBiH; Čl.


Ako je održana rasprava, sud je dužan donijeti odluku i izraditi pismeni otpravak u roku

propisanom zakonom od dana zaključenja rasprave.

U skladu sa opštim pravilima koja su propisana posebnim zakonima o zaštiti životne sredine

(čl. 39 Zakona o zaštiti okoliša FBiH, čl. 38 Zakona o zaštiti životne sredine RS), nevladine

organizacije imaju pravo pokrenuti postupak zaštite svojih prava pred nadležnim sudom na

odluke vezane za Procjene uticaja na životnu sredinu (EIA) i Integrisano sprečavanje i

kontrolu zagađenja (IPPS).

1. Pravna pomoć

U Bosni i Hercegovini je na snazi slijedeće zakonodavstvo o besplatnoj pravnoj pomoći:

Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći Republike Srpske218

Zakon o kantonalnom zavodu za pravnu pomoć Zeničko-dobojskog kantona219

Zakon o kantonalnom zavodu za pravnu pomoć Zapadno-hercegovačkog kantona220

Zakon o pružanju pravne pomoći Tuzlanskog kantona221

Zakon o pružanju besplatne pravne pomoći Sarajevskog kantona222

Zakon o pružanju besplatne pravne pomoći Unsko-sanskog kantona223

Zakon o Kancelariji za pravnu pomoć Brčko distrikt BiH Bosne i Hercegovine224

Korisnici besplatne pravne pomoći su isključivo fizička lica slabog imovnog stanja. Pravna

pomoć pruža se korisnicima u postupcima u kojima se ostvaruju i štite njihova prava i na

zakonu zasnovani interesi. Oblici besplatne pravne pomoći su: pružanje opštih informacija o

pravima i obavezama, davanje pravnih savjeta i pomoći u popunjavanju obrazaca, davanje

pravne pomoći u sastavljanju svih vrsta pismena, zastupanje na sudu itd. Besplatna pravna

pomoć se pruža, između ostalih, u parničnom postupku i postupku upravnog spora.

2. Sudske mjere

Kada je riječ o sudskim mjerama (nalozima), stavom 3. člana 39. Zakona o zaštiti okoliša

FBiH predviđeno je da sud nakon sporovedene rasprave pokrenute na osnovu stava 2. istog

člana može:

218 „Službeni glasnik RS“ broj 120/08 219 „Službene novine Zeničko-dobojskog kantona broj 5/05 220 "Narodne novine Županije Zapadnohercegovačke”, broj 5/08 221 „Službene novine Zeničko-dobojskog kantona broj 10/08 222 „Službene novine Kantona Sarajevo“, broj: 1/12 223 „Službeni glasnik Unsko-sanskog kantona“ broj: 4/12 224 “Službeni glasnik BD BiH” broj:19/07

138

a) naložiti pravnim i fizičkim osobama poduzimanje svih neophodnih sanacijskih mjera,

uključujući obustavu određenih djelatnosti i/ili plaćanje šteta;

b) obvezati pravne i fizičke osobe da uplate naknade u Federalni fond za zaštitu okoliša;

c) naložiti privremene mjere.

Zakoni o zaštiti životne sredine RS i BD BiH ne propisuju izričito ovlaštenja suda da donosi

odgovarajuće mjere kao što je to predviđeno stavom 3. člana 39. Zakona o zaštiti okoliša

FBiH.

Međutim, važeći zakoni o upravnim sporovima u BiH propisuju da ukoliko zakoni o

upravnim sporovima ne sadrže odredbe o postupku u upravnim sporovima, tada se shodno

primjenju odgovarajuće odredbe zakona kojim je uređen parnični postupak. U vezi sa tim,

zakoni koji regulišu parnični postupak predviđaju da se pod uslovima predviđenim tim

zakonima od suda u toku postupka može zatražiti donošenje privremenih mjera osiguranja.

3. Žalbe

U skladu sa čl. 17. Zakona o upravnim sporovima FBiH, čl. 14 Zakona o upravnim sporovima

RS te čl. 16. Zakona o upravnim sporovima BD BiH pokretanje upravnog spora, po pravilu,

ne spriječava izvršenje upravnog akta.

Međutim, po zahtjevu pokretača postupka (tužioca), organ nadležan za provođenje izvršenja

osporenog upravnog akta odložit će izvršenje do donošenja sudske odluke, ako bi izvršenje

nanijelo tužiocu štetu koja bi se teško mogla popraviti, a odlaganje nije protivno javnom

interesu, niti bi se odlaganjem nanijela veća nenadoknadiva šteta protivnoj stranci. Uz zahtjev

za odlaganje mora se priložiti dokaz o podnesenoj tužbi. Nadležni organ može i iz drugih

razloga odložiti izvršenje osporenog upravnog akta do donošenja sudske odluke, ako to javni

interes dozvoljava.

Protiv odluke suda koje je donijeta u upravnom sporu, u skladu sa čl. 40 Zakona o upravnim

sporovima FBiH, čl. 34. Zakona o upravnim sporovima RS, ne može se izjaviti žalba.

Međutim, moguće je vrhovnim sudovima u entitetima podnijeti zahtjev za vanredno

preispitivanje sudske odluke donesene u upravnom sporu stranka zbog povrede zakona,

drugog propisa ili opšteg akta ili zbog povrede propisa o postupku koja je mogla biti od

uticaja na rješenje stvari.

Druga mogućnost jeste da se vrhovnim sudovima entiteta podnese zahtjev za ponavljanje

postupka:

- ako stranka sazna za nove činjenice ili nađe ili stekne mogućnost da upotrijebi nove

dokaze na osnovu kojih bi spor bio povoljnije riješen za nju da su te činjenice,

odnosno dokazi bili izneseni ili upotrijebljeni na raspravi u ranijem sudskom

postupku;

- ako je do odluke suda došlo usljed krivičnog djela sudije ili zaposlenika u sudu, ili je

odluka isposlovana prevarnom radnjom zastupnika ili punomoćnika stranke, njegovog

protivnika ili protivnikovog zastupnika ili punomoćnika, a takva radnja predstavlja

krivično djelo;

139

- ako je odluka zasnovana na presudi donesenoj u krivičnoj ili građanskoj stvari, a ta

presuda je kasnije ukinuta drugom pravomoćnom sudskom odlukom;

- ako je isprava na kojoj se zasniva sudska odluka lažna ili lažno preinačena, ili ako je

svjedok, vještak ili stranka prilikom saslušanja pred sudom dao lažan iskaz, a odluka

suda se zasniva na tom iskazu;

- ako stranka nađe ili stekne mogućnost da upotrijebi raniju sudsku odluku donesenu u

istom upravnom sporu;

- ako stranci odnosno zainteresiranom licu nije bila data mogućnost da učestvuje u

upravnom sporu.

Odluke vrhovnih sudova su konačne.

Treba istaći da se prema čl. 32 Zakona o upravnim sporovima BD BiH može podnijeti žalba

Apelacionom sudu BD BiH na odluku u upravnom sporu koji je donio Osnovni sud BD BiH.

Visoko sudsko i tužilačko vijeće BiH prikupilo je podatke o troškovima i dužini trajanja

krivičnih i prekršajnih predmeta pred sudovima u BiH koji su u vezi sa životnom sredinom.

Kao što je navedeno u odgovoru na pitanje 13. (I. Opšta politika u oblasti životne sredine):

- Prosječno vrijeme od iniciranja krivičnog predmeta do donošenja prvostepene presude

je 10 mjeseci. U slučaju žalbe na prvostepenu presudu, drugostepena presuda je

donesena u prosjeku za 6 mjeseci. Prosjecni troskovi postupka iznose 89 KM

- Prosječno vrijeme za donošenje rješenja u prekršajnom predmetu iznosi 8 mjeseci, a

odlučivanje po žalbi 5 mjeseci. Prosjecni troškovi prekršajnog postupka iznose 68

KM.

Kada su u pitanju upravni sporovi pokrenuti od zainterosovane javnosti u skladu sa zakonima

o zaštiti životne sredine, takvi predmeti su tokom petogodišnjeg perioda od 2007. do 2011.

godine evidentirani samo u jednom sudu (ukupno 11 predmeta).

U pogledu sudskih taksi (depozita) u BiH su relevatni slijedeći zakonski propisi:

- Zakon o sudskim taksama u postupku pred Sudom BiH225

;

- Zakon o sudskim taksama u postupku pred Vrhovnim sudom FBiH226

;

- Zakon o sudskim taksama227

;

- kantonalni zakoni o sudskim taksama.

Takseni obveznik je fizičko ili pravno lice po čijem prijedlogu ili u čijem interesu je pokrenut

sudski postupak, odnosno po čijem prijedlogu ili u čijem interesu se preduzimaju radnje u

postupku. Visina sudskih sudskih taksi u sudskim postupcima se određuje u skladu sa

tarifama koje su sastavni dio zakona o sudskim taksama.

U BiH ne postoje posebne zakonske odredbe koje određuju da postupci pred sudovima u vezi

sa zaštitom životne sredine neće trajati duže od razumnog vremenskog perioda.

Republika Srpska

Sva zainteresovana lica, uključujući i organizacije odnosno nevladine organizacije u RS imaju

pravo na zaštitu u upravnim i sudskim postupcima (pristup administrativnim i sudskim

225 „Službeni glasnik BiH”, broj 39/03 226 „Službene novine FBiH“, broj 48/99 227 „Službeni glasnik RS“, broj 73/08, 49/09

140

postupcima) i to u svim oblastima životne sredine odnosno postupcima koji se vode u ovoj

oblasti.

Zаkоnоm о pаrničnоm pоstupku su urеđеnа prаvilа pоstupkа nа оsnоvu kојih sudоvi u RS

rаsprаvlјајu i оdlučuјu о grаđаnskо-prаvnim spоrоvimа аkо pоsеbnim zаkоnоm niје drugаčiје

оdrеđеnо. Strаnkа u pоstupku mоžе biti svаkо fizičkо i prаvnо licе, s tim dа sе pоsеbnim

prоpisimа mоžе оdrеditi kо оsim fizičkih i prаvnih licа mоžе biti strаnkа u pоstupku. Pаrnični

sud mоžе, izuzеtnо, priznаti svојstvо strаnkе i оnim оblicimа udruživаnjа kојi nеmајu

strаnаčku spоsоbnоst u smislu оdrеdаbа Zаkоnа о pаrničnоm pоstupku.

Nеvlаdinе оrgаnizаciје sе rеgistruјu pо оdrеdbаmа Zаkоnа о udružеnju grаđаnа i fоndаciјаmа

i mоmеntоm upisа u sudski rеgistаr, stiču svојstvо prаvnоg licа, а sаmim tim i strаnаčku

spоsоbnоst u smislu оdrеdаbа Zаkоnа о pаrničnоm pоstupku.

Prеmа оdrеdbi člаnа 4. stаv 2. pоd е) Zаkоnа о Ustаvnоm sudu RS228

, iniciјаtivu zа

pоkrеtаnjе pоstupkа zа оcјеnjivаnjе ustаvnоsti i zаkоnitоsti mоgu, pоrеd оstаlih, pоkrеnuti

оpštinа, grаd, prеduzеćе, pоlitičkа оrgаnizаciја оdnоsnо udružеnjе grаđаnа i drugа

оrgаnizаciја, аkо је pоvriјеđеnо njihоvо prаvо utvrđеnо Ustаvоm ili zаkоnоm. U sklаdu sа

nаvеdеnоm оdrеdbоm nеvlаdinе оrgаnizаciје mоgu pоkrеtаti pоstupаk u svојstvu strаnkе

prеd nаdlеžnim оrgаnimа (sudоvimа i uprаvnim оrgаnimа), а prеd Ustаvnim sudоm,

iniciјаtivu zа pоkrеtаnjе pоstupkа zа оcјеnu ustаvnоsti i zаkоnitоsti. Budući dа је člаnоm 16.

Ustаvа RS prоpisаnо dа svаkо imа prаvо nа јеdnаku zаštitu svојih prаvа u pоstupku prеd

sudоm i drugim držаvnim оrgаnоm i оrgаnizаciјоm, sudоvi nеvlаdinе оrgаnizаciје stаvlјајu u

isti pоlоžај sа drugim strаnkаmа kоје sе pојаvlјuјu prеd sudskim i drugim аdministrаtivnim

оrgаnimа.

Prеmа оdrеdbаmа Zаkоnа о uprаvnim spоrоvimа229

, u uprаvnim spоrоvimа sudоvi оdlučuјu о

zаkоnitоsti аkаtа kојimа rеpublički оrgаni uprаvе i rеpubličkе uprаvе оrgаnizаciје i оrgаni

lоkаlnе јеdinicе u оpštini i grаdu, privrеdnа društvа, ustаnоvе i drugа prаvnа licа, kоја vršе

јаvnа оvlаštеnjа, rјеšаvајu о prаvimа i оbаvеzаmа fizičkih i prаvnih licа i drugih strаnаkа u

pојеdinаčnim uprаvnim stvаrimа. Uprаvni spоr mоžе pоkrеnuti svаkо fizičkо i prаvnо licе

аkо smаtrа dа mu је uprаvnim аktоm pоvriјеđеnо nеkо prаvо ili nеpоsrеdni lični intеrеs

zаsnоvаn nа zаkоnu.

Prеmа оdrеdbаmа člаn 213. Zаkоnа о krivičnоm pоstupku230

, službеnа i оdgоvоrnа licа u

svim оrgаnimа vlаsti u RS, јаvnim prеduzеćimа i ustаnоvаmа, dužni su dа priјаvе krivičnа

dјеlа о kојimа su оbаviјеštеni ili zа kоја sаznајu nа kојi drugi nаčin. Grаđаnin imа prаvо

priјаviti izvršеnjе krivičnоg dјеlа, а svаkо је dužаn priјаviti izvršеnjе krivičnоg dјеlа kаdа nе

priјаvlјivаnjе krivičnоg dјеlа prеdstаvlја krivičnо dјеlо (člаn 214). Priјаvа sе pоdnоsi

nаdlеžnоm tužiоcu pismеnо ili usmеnо (člаn 215).

U sudskoj praksi RS postoje slučajevi gdje su donesene odluke na inicijativu nevladinih

organizacija (udruženja i fondacija) koje se bave zaštitom životne sredine. Npr. slučaj

izgradnje minihidroelektrane - nakon što je nadležno ministarstvo donijelo Rješenje o

odobravanju studije uticaja na životnu sredinu, jedna nevladina organizacija koja se bavi

zaštitom životne sredine uložila je tužbu i pokrenula upravni spor po kojoj je sud postupao.

Postupak prethodne procjene uticaja na životnu sredinu traje 60 dana od dana prijema

zahtjeva (član 66. stav 4. Zakonao zaštiti životne sredine RS). Postupak odobravanja studije

228 „Službеni glаsnik RS“, brој 104/11 229 „Službеni glаsnik RS“, brој 109/05 230 „Službеni glаsnik RS“, brој 120/08

141

uticaja na životnu sredinu traje 60 dana od dana prijema studije u konačnom obliku (član 73.

stav 1.), - cjelokupan proces odobravanja studije uticaja traje 7 mjeseci, koji uključuje učešće

javnosti i institucija nadležnih za zaštitu pojedinih elemenata životne sredine. Postupak

izdavanja ekološke dozvole traje 60 dana od dana urednog prijema zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole. (član 89. stav 1.)

U pаrničnоm pоstupku prvоstеpеni pоstupаk sе zаvršаvа u prаvilu nа dvа rоčištа (priprеmnо

rоčištе i rоčištе zа glаvnu rаsprаvu). Тužbа sа prilоzimа sе dоstаvlја tužеnоm nа оdgоvоr u

rоku оd 30 dаnа оd dаnа priјеmа tužbе, а tužеni је dužаn dа nајkаsniје u rоku оd 30 dаnа

dоstаvi pismеni оdgоvоr nа tužbu. Priprеmnо rоčištе sе оdrеđuје, u prаvilu, u rоku оd 30

dаnа оd dаnа priјеmа pismеnоg оdgоvоrа nа tužbu, а glаvnа rаsprаvа sе, u prаvilu, оdržаvа

nајkаsniје u rоku оd 30 dаnа оd dаnа оdržаvаnjа priprеmnоg rоčištа. Sud је dužаn dоniјеti

prеsudu i izrаditi pismеni оtprаvаk prеsudе nајkаsniје u rоku оd 30 dаnа оd zаklјučеnjа

glаvnе rаsprаvе. Pо priјеmu žаlbе, drugоstеpеni sud је dužаn u rоku оd 45 dаnа, оdržаti

sјеdnicu viјеćа оdnоsnо rаsprаvu, а u dаlјеm rоku оd 30 dаnа dоniјеti оdluku о žаlbi. Žаlbа

ulоžеnа nа prеsudu ili rјеšеnjе imа suspеnzivnо dејstvо i prеsudа оdnоsnо rјеšеnjе pоstаје

izvršnо tеk pо prаvоsnаžnоsti. Prеsudа оdnоsnо rјеšеnjе pоstајu prаvоsnаžni nаkоn istеkа

rоkа zа žаlbu, ukоlikо istа niје ulоžеnа ili оdlukоm drugоstеpеnоg оrgаnа kојоm је

prvоstеpеnа оdlukа prеinаčеnа ili pоtvrđеnа.

Ustav Republike Srpske231

obezbjeđuje svima, pa i nevladinim organizacijama, pravnu zaštitu

svojih prava u postupku pred sudom i drugim državnim organima i organizacijama. Svako

ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava u postupku pred sudom i drugim državnim

organom i organizacijom i svakome je zajamčeno pravo na žalbu ili drugo pravno sredstvo

protiv odluke kojom se rješava o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu.

Zајаmčеnо je takođe i da prаvа i slоbоdе urеđеnе Ustаvоm RS nе mоgu sе оduzimаti ni

оgrаničаvаti.

Zakonom o zaštiti životne sredine i Zakonom o opštem upravnom postupku, regulisan je

postupak preispitivanja odluka organa nadležnih za zaštitu životne sredine. Protiv odluka

donesenih u postupcima koji se vode u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine javnosti

i/ili zainteresovane javnosti mogu izjaviti žalbu ili pokrenuti upravni spor ili drugi postupak

pred sudom (Zakon o opštem upravnom postupku). Članom 42. Zakona o zaštiti životne

sredine propisano je da predstavnici zainteresovane javnosti, zainteresovane strane ili organa

koji su učestvovali u postupku odlučivanja mogu da koriste pravna sredstva protiv donesene

odluke.

Zakonom o opštem upravnom postupku232

članom 15. propisana je obaveza primjene načela

“pružanja pomoći neukoj stranci” organa koji vodi upravni postupak. U RS je obezbijeđena i

besplatna pravna pomoć koja je regulisana Zakonom o besplatnoj pravnoj pomoći233

koji

propisuje osnove prava i načela za ostvarivanje besplatne pravne pomoći, korisnike pravne

pomoći, uslove i način njihovog ostvarivanja, subjekte za pružanje pravne pomoći, koju

obezbjeđuje RS. Prаvnа pоmоć sе оstvаruје u оbliku prаvnih sаvјеtа, sаstаvlјаnju svih vrstа

pismеnа, zаstupаnjе nа sudu, sаčinjаvаnjа аpеlаciја i prаvnu pоmоć u pоstupcimа mirnоg

rјеšаvаnjа spоrоvа – mеdiјаciја. Besplatna pravna pomoć obezbijeđena je i u jedinicama

lokalne samouprave. U sklаdu sа zаkоnоm uspоstаvlјеn је Cеntаr zа bеsplаtnu prаvnu pоmоć

sа sјеdištеm u Bаnjаluci i оrgаnizаciоnim јеdinicimа sа sјеdištеm u оkružnim sudоvimа

231 „Službeni glasnik RS“, broj 21/92 – prečišćeni tekst, 28/94, 8/96, 13/96, 15/96,16/96, 21/96, 21/02, 26/02, 30/02, 31/02, 69/02, 31/03,

98/03, 115/05, 117/05 232 „Službeni glasnik RS“, broj 13/02 233 „Službeni glasnik RS“, broj 120/08

142

(Dоbој, Biјеlјinа, Istоčnо Sаrајеvо i Тrеbinjе). U sklаdu sа оdrеdbаmа Zаkоnа о lоkаlnој

sаmоuprаvi, pri аdministrаtivnim službаmа, grаdоvа, оdnоsnо оpštinа, pоstојi službа zа

pružаnjе bеsplаtnе prаvnе pоmоći.

Zakonom o opštem upravnom postupku propisano je suspenzivno dejstvo žalbe, gdje se kaže

da u toku roka za žalbu rešenje se ne može izvršiti. Kad je žalba propisno izjavljena, rešenje

se ne može izvršiti sve dok se rešenje koje je doneseno po žalbi ne dostavi stranci. Izuzetno,

rešenje se može izvršiti u žalbenom roku kao i kad je žalba izjavljena, ako je to zakonom

predviđeno, ako je reč o preduzimanju hitnih mera (član 129. stav 1. tačka 4.) ili ako bi usljed

odlaganja izvršenja bila nanesena stranci šteta koja se ne bi mogla nadoknaditi. U poslednjem

slučaju može se tražiti odgovarajuće obezbeđenje od stranke u čijem se interesu sprovodi

izvršenje i tim obezbeđenjem usloviti izvršenje.

Prеmа оdrеdbаmа Zаkоnа о krivičnоm pоstupku оkrivlјеni imа prаvо nа brаniоcа, а kаd

pоstоје uslоvi zа оbаvеznu оdbrаnu, а pоstupаk sе vоdi zа krivičnо dјеlо zа kоје sе mоžе

izrеći kаznа zаtvоrа tri gоdinе ili tеžа kаznа i u drugim slučајеvimа prеdviđеnim zаkоnоm,

оkrivlјеnоm ćе sе nа njеgоv zаhtјеv pоstаviti brаnilаc, аkо prеmа svоm imоvnоm stаnju nе

mоžе snоsiti trоškоvе оdbrаnе.

Тrоškоvi pоstupkа (pаrnični, krivični, uprаvni) su urеđеni prоcеsnim zаkоnimа. Тrоškоvi

pоstupkа sаčinjаvајu izdаci u tоku ili pоvоdоm pоstupkа. Тrоškоvi sаčinjаvајu uglаvnоm

sudsku i аdministrаtivnu tаksu u sklаdu sа zаkоnоm, trоškоvе аdvоkаtа i drugih licа kојimа

zаkоn priznаје prаvо nа nаgrаdu, kао štо su vјеštаci, svјеdоci, sudski tumаči i dr. U

оdrеđеnim slučајеvimа sud ćе оslоbоditi strаnku trоškоvа pоstupkа, kоја prеmа svоm оpštеm

imоvnоm stаnju, niје u mоgućnоsti dа snоsi trоškоvе bеz štеtе pо nužnо izdržаvаnjе sеbе i

svоје pоrоdicе. U pаrničnоm pоstupku оdluku о оslоbаđаnju pоstupkа dоnоsi sud, pо

zаhtјеvu strаnkе, kоја је dužnа dа uz zаhtјеv zа оslоbаđаnjе trоškоvа dоstаvi i dоkаz о

imоvnоm stаnju.

Strаnkа prеthоdnо sаmа snоsi trоškоvе pоstupkа kоје је pruzrоkоvаlа svојоm rаdnjоm, а zа

pоtrеbе izvоđеnjа оdrеđеnih dоkаzа sud ćе nаlоžiti strаnci dа nа dеpоzit sudа, uplаti

оdgоvаrајući iznоs, pоtrеbаn zа pоdmirеnjе trоškоvа izvоđеnjеm оdrеđеnih dоkаzа.

Za postupke koji se vode pred upravnim organima u skladu sa Zakonom o zaštiti životne

sredine plaćaju se takse propisane Zakonom o administrativnim taksama234

, i to:

EKOLOŠKE TAKSE, Tarifni broj 68.

a) Za izdavnje rješenja po zahtjevu za prethodnu procjenu uticaja na životnu sredinu 50 KM,

b) za izdavanje rješenja za odobravanje studije uticaja 1.000 KM,

v) za izdavanje ekološke dozvole 150 KM,

g) za reviziju ekološke dozvole 150 KM,

U sudskim postupcima troškovi su propisani Zakonom o sudskim taksama, a taksa na tužbu u

upravnom sporu iznosi 200 KM. Naknade za rad vještaka propisane su Zakonom o

vještacima235

, Cjenovnikom o nagradi i naknadi za rad vještaka236

. Naknade za rad advokata

za pravno zastupanje u upravnim i sudskim postupcima propisane su Tarifom o nagradama i

naknadama troškova za rad advokata237

. Visina troškova određuje se prema vrijednosti spora

a u skladu sa navedenim propisima.

234 Službeni glasnik RS“, broj 100/11 235 Službeni glasnik RS“, broj 16/05 236 Službeni glasnik RS“, broj 27/1998 237 Službeni glasnik RS“, broj 68/05

143

Rokovi za provođenje upravnih postupaka koji se vode u skladu sa Zakonom o zaštiti životne

sredine navedeni su ranije u istom odgovoru.

Načelo „ekonomičnosti postupka“ prema Zakonu o opštem upravnom postupku RS propisuje

brzo vođenje upravnih postupaka i što manje troškova za stranku i druge učesnike postupka.

Istovremeno članom 206. Zakona o opštem upravnom postupku propisana je obaveza organa

koji vodi upravni postupak da u roku od mjesec dana od dana podnošenja zahtjeva donese

rješenje i dostavi ga stranci, ukoliko nije potrebno sprovoditi poseban ispitni postupak,

odnosno 2 mjeseca u svim ostalim slučajevima.

Vezano za oblast hemikalija i biocida, u pogledu pristupa sudovima i upravnim žalbama,

stranke u postupku (uključujući i nevladine organizacije) imaju pravo žalbe na prvostepeno

rješenje u opštem roku od 15 dana, odnosno imaju pravo podnošenja tužbe okružnom sudu u

roku od 30 dana za pokretanje upravnog spora protiv rješenja koji je donio organ protiv čijeg

rješenja nema prava žalbe. Za sporna pitanja u vezi sa životnom sredinom nevladine

organizacije mogu pokrenuti i postupak kod Republičke uprave za inspekcijske poslove. U

ovom slučaju inspekcija može naložiti odlaganje izvršenja pojedinog akta.

Federacija BiH

Članom 126. Zakona o vodama propisano je da rješenje o izdatom vodnom aktu mora biti

dostupno zainteresiranim stranama i javnosti na njihov zahtjev. Na izdati vodni akt podnosilac

zahtjeva i zainteresirana strana imaju pravo žalbe. Zainteresirana strana označava lice na čije

pravo, interes ili obavezu može uticati aktivnost drugog lica (član 4. tačka 40. Zakona o

vodama). Prema odredbama člana 107. stav 3. Zakona o vodama izdavanje vodnih akata

provodi se prema pravilima utvrđenim tim zakonom, uz supsidijarnu primjenu Zakona o

upravnom postupku238

. Zakonom o upravnom postupku je propisana procedura, strane u

postupku i rokovi za podnošenje žalbe na izdate akte, odnosno za pokretanje upravnog spora.


Postoji suradnja sa nevladinim sektorom, tako da su pojedine organizacije u Županiji izravno

uključene u proces javnih rasprava odnosno sa svojim primjedbama i sugestijama često

doprinose kvalitetnom rješavanju okolišnih problema što u konačnici doprinosi sadržajnijem

okolišnom dopuštenju/dozvoli sa svim mjerama koje su propisane istom.

3. Postoje li standardizovani sistemi ili metode prikupljanja, prenosa podataka i

izvještavanja o podacima i statistici u oblasti životne sredine?

Na nivou BiH ne postoji standardizovani sistem prenosa podataka i izvještavanja o podacima

i statistici okoliša u skladu sa relevantnim zakonodavstvom EU (ne postoji nacionalni

informacioni sistem zaštite okoliša). Postoje pojedinačni sistemi prikupljanja i izvještavanja o

podacima u oblasti okoliša. Statističke institucije BiH prikupljaju podatke o stanju okoliša

putem realizacije godišnjih Programa statističkih istraživanja, što podrazumijeva detaljno

regulisanu strukturu koja se odnosi na koordinaciju, usklađivanje, planiranje, sakupljanje,

izradu i distribuciju statističkih podataka BiH. Detaljni pokazatelji statistike okoliša dostupni

su stručnoj i široj javnosti prema datumu objave koji je naznačen u Programu publikovanja i

Kalendaru objavljivanja statističkih podataka i publikacija Agencije za statistiku BiH, i to u

elektronskom i printanom obliku slijedeći Kodeks prakse Europske statistike koji nalaže

pravodobnu diseminaciju podataka. Prema Zakonu o statistici BiH 239

, Agencija za statistiku

238 “Službene novine FBiH”, br. 2/98 i 48/99 239 „Službeni glasnik BiH“, br. 26/04, član 8

144

BiH vrši međunarodno predstavljanje i izvršava međunarodne obaveze BiH po pitanju

statistike. U skladu s tim, Agencija za statistiku BiH vrši međunarodno izvještavanje i

izvještavanje prema Eurostat-u sa dostupnim podacima statistike voda, statistike otpada i

drugih dostupnih podataka. Također, nadležnost Agencije za statistiku BiH je da utvrđuje

statističke standarde za realizaciju Programa statističkih istraživanja, što obuhvata mjere

potrebne za usklađivanje statistike na nivou BiH da bi se postigao najbolji kvalitet i

uporedivost rezultata uključujući i one koje se odnose na statističke tehnike, klasifikacije,

nomenklature, definicije i ostale primijenjene standarde i praksu. Pored AS BiH, Agencija za

sigurnost hrane BiH je uspostavila sistem prikupljanja, obrade i analize podataka iz oblasti

sigurnosti hrane na osnovu nadležnosti definisanih članom 53. Zakona o hrani240

prema kojem

je Agencija nadležna da traži, prikuplja, upoređuje, analizira i sumira naučne i tehničke

podatke u područjima u okviru svoje djelatnosti, u saradnji sa nadležnim organima u BiH.

Navedeni podaci se odnose na rezultate laboratorijske kontrole hrane u BiH, oboljenja koje se

prenose hranom, registar subjekata u poslovanju s hranom, informacije iz sistema brzog

uzbunjivanja za hranu i hranu za životinje (RASFF, INFOSAN WHO/FAO), procjene rizika,

a koje se redovno prikupljaju, obrađuju i analiziraju, te dostavljaju svim nadležnim organima

u BiH na polugodišnjem i godišnjem nivou, a nakon toga se dostavljaju u obliku Informacije

Vijeću ministara na razmatranje i usvajanje.

Republika Srpska

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS nadležno je za

uspostavljanje, vođenje i razvijanje informacionog sistema zaštite životne sredine i ono

prikuplja i objedinjuje podatke o životnoj sredini. Sistem za prikupljanje podataka o izvorima

zagađenja životne sredine propisan je Pravilnikom o metodologiji i načinu vođenja registra

postrojenja i zagađivača-PRTR241

. Do sada su unijeti podaci od 2007-2010. godine, a unos

podataka za 2011 je u toku.

Prikupljanje i obrada podataka o kvalitetu vazduha u vrši se u Republičkom

hidrometeorološkom zavodu zavodu RS u skladu sa „Pravilnikom o monitoringu kvaliteta

vazduha“242

, dok se podaci o emisijama od strane zagađivača vrše putem PRTR upitnika kao

i upitnika LU-DM, PI-SVA, PI-VAN,PP-TP, TI-SA, TI-SVA, a prema Pravilniku o

metodologiji i načinu vođenja registra postrojenja i zagađivača243

. Inventar gasova se efektom

staklene bašte radi se prema IPCC metodologiji, ali još uvijek nije urađen pravilnik o načinu

prikupljanja podataka te se podaci prikupljaju periodično i povremeno putem dopisa.

Odjeljenje hidrologije je zaduženo za prikupljanje podataka je o vodostaju i proticaju na

vodomjernim stanicama rijeka u RS i slanjem hidrološkog biltena korisnicima putem fax-a ili

elektronske pošte. Prikupljeni podaci se prema ustaljenoj proceduri objavljuju putem redovnih

i vanrednih hidroloških biltena. Objavljivanje se vrši putem interneta na internet prezentaciji

Zavoda: www.rhmzrs.com vodostaja i proticaja ide u međunarodnu razmjenu preko

Hidrometeorološkog zavoda Republike Srbije i Dunavske komisije (ICPDR). Prikupljanje

podataka vodostaja se vrši preko automatskih hidroloških stanica koje mjere nivo vode ili

očitavanjem vodostaja sa vodomjerne letve. Mjerenje proticaja se vrši hidrometrijskim krilom

prema propisanoj metodologiji vršenja mjerenja a kod većih vodotoka mjerenje se vrši ADCP

(acoustic doppler current profiler) uređajem za mjerenjem protoka. Svi prikupljeni podaci se

arhiviraju u bazu podataka Zavoda i vrše se statističke analize i obrade pomenutih podataka.

Ovi podaci se prema zahtjevu isporučuju korisnicima.

240 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04 241 „Službeni glasnik RS“, br. 92/07 242 „Sl.glasnik RS, br. 39/2005“ 243 „Službeni glasnik RS“, br. 92/07

http://www.rhmzrs.com/

145

Istovremeno, Rеpublički zаvоd zа stаtistiku RS nadležan je zа prikuplјаnjе, prоizvоdnju i

disеminаciјu stаtističkih pоdаtаkа о stаnju u pојеdinim оblаstimа, mеđu kојimа је i zаštitа

živоtnе srеdinе (Zаkоn о stаtistici RS244

i Stаtističkim prоgrаmоm rаdа kојi sе dоnоsi zа

pеriоd оd čеtiri gоdinе Оdlukоm Nаrоdnе skupštinе RS). Zаvоd istоvrеmеnо dоstаvlја

pоdаtkе Аgеnciјi zа stаtistiku BiH, оdnоsnо оbеzbјеđuје pоdаtkе zа prоizvоdnju i

disеminаciјu pоdаtаkа zа BiH u sklаdu sа Zаkоnоm о stаtistici BiH245

. U оkviru stаtistikе

zаštitе živоtnе srеdinе Zаvоd prоvоdi gоdišnjа istrаživаnjа о stаtistici vоdа i stаtistici оtpаdа.

U оkviru stаtistikе vоdа prаti sе sistеm јаvnih vоdоvоdа, јаvnе kаnаlizаciје i kоrišćеnjе vоdа

u industriјi, dоk sе krоz stаtistiku оtpаdа prikuplјајu pоdаci о kоmunаlnоm i industriјskоm

оtpаdu u RS. Pоdаci sе prikuplјајu putеm gоdišnjih izvјеštаја kоје dоstаvlјајu prеduzеćа,

оdnоsnо izvјеštајnе јеdinicе kаkо је tо dеfinisаnо mеtоdоlоgiјоm svаkоg pојеdinоg

istrаživаnjа. Pri prоizvоdnji stаtistikе zаštitе živоtnе srеdinе Zаvоd uzimа u оbzir јеdinstvеnе

mеtоdоlоgiје i јеdinstvеnе stаtističkе stаndаrdе usklаđеnе sа usvојеnim stаndаrdimа BiH i

Еvrоpskе kоmisiје UN-а zа Еvrоpu, kао i prаvnе аktе Еvrоpskе Uniје sаdržаnе u stаtističkоm

kоmpеndiјumu. Prikuplјеni i оbrаđеni pоdаci rеdоvnо sе оbјаvlјuјu u fоrmi stаtističkih

sаоpštеnjа nа Intеrnеt stаrnici Zаvоdа i dоstаvlјајu nа zаhtјеv kоrisnikа. Zаvоd gоdišnjе

izvјеštаvа Vlаdu RS о rеаlizаciјi Plаnа rаdа pri čеmu izvјеštај sаdrži infоrmаciје о

rеzultаtimа stаtističkih аktivnоsti i prоblеmimа vеzаnim zа Plаn rаdа.

Federacija BiH

Federalni zavod za statistiku je nadležan za prikupljanje, izradu i distribuciju statističkih

podataka o stanju okoliša koje je regulisano Zakonom o statistici FBiH246

i Programom

provođenja statističkih istraživanja od interesa za Federaciju Bosne i Hercegovine za period

2009. – 2012. godine247

.

Federalni zavod za statistiku dostavlja podatke Agenciji za statistiku BiH u skladu sa

Zakonom o statistici BiH248

.

U okviru statistike okoliša Federalni zavod za statistiku redovno provodi godišnja istraživanja

o statistici voda i statistici otpada. U okviru statistike voda prati sistem javnih vodovoda,

javne kanalizacije i snabdijevanja i korišćenja voda u industriji. U okviru statistike otpada

prikupljaju se podaci o komunalnom i industrijskom otpadu u Federaciji Bosne i

Hercegovine. Podaci se prikupljaju od izvještajnih jedinica putem redovnih godišnjih

izvještaja kako je to definisano metodologijom statistike voda i statistike otpada.

U primjeni su korištene metodologije i jedinstveni statistički standardi usklađeni sa usvojenim

standardima BiH i Evropske komisije UN-a za Evropu i EUROSTATA. Statistički podaci se

redovno objavljuju u formi saopćenja na Internet stranici Federalnog zavoda za statistiku i u

Statističkom godišnjaku/ljetopisu FBIH.

Brčko distrikt BiH

Agencija za statistiku BiH-Podružnica/Ekspozitura Brčko distrikta je sastavni dio Agencije za

statistiku BiH od 2006. godine, na osnovu Vladine odluke. Agencija za statistiku BiH

Podružnica/Ekspozitura Brčko redovno publicira „Bilten-Statistički podaci“ s namjerom da

upozna nadležne organe i institucuje BD BiH i druge korisnike sa osnovnim statističkim

podacima i pokazateljima u BDBiH. Publikacije su urađene na osnovu raspoloživih

statističkih podataka a prema Programu statističkih istraživanja od interesa za BD BiH.

244 „Službeni glаsnik RS“, br. 85/03 245 „Službeni glаsnik BiH“, br. 42/04 i 26/04 246

„Službene novine FBiH“, broj 63/03 i 9/09“ 247

„ Službene novine FBiH“, broj 80/09“ 248

„Službeni glasnik BiH“, broj 42/04 i 26/04“

146

4. Kakve su odredbe koje se odnose na učešće javnosti (informisanje i konsultovanje) u

postupku donošenja odluka u vezi sa životnom sredinom? Postoje li zahtjevi koji se

odnose na učešće javnosti prije donošenja administrativnih odluka kojima se

dozvoljavaju aktivnosti koje će vjerovatno imati značajan uticaj na životnu sredinu? Da

li postoje zahtjevi koji se odnose na učešće javnosti u pogledu planova i programa i/ili

politika i/ili propisa koji se odnose na životnu sredinu? Koji su državni administrativni

organi (ministarstva, agencije, itd.) i na kojem nivou (državnom, regionalnom,

lokalnom) odgovorni za izdavanje saglasnosti za realizaciju razvojnih projekata? Da li

organi nadležni za životnu sredinu učestvuju u procedurama izdavanja saglasnosti za

realizaciju razvojnih projekata? Postoje li postupci preispitivanja koji omogućavaju

javnosti i/ili zainteresovanoj javnosti da dovedu u pitanje suštinsku i proceduralnu

zakonitost odluka, postupaka i propusta u vezi sa donošenjem odluka u oblasti životne

sredine u kojima je dozvoljeno učešće javnosti? Postoji li definicija za „javnost“ ili

„zainteresovanu javnost“ koja se koristi u ovom kontekstu? Koji se određeni vremenski

rokovi primjenjuju u slučajevima kada se javnost konsultuje u proceduri donošenja

odluka u oblasti životne sredine?

Ova pitanja, koja uključuje odredbe Aarhuske konvencije kao i Zakona o slobodi pristupa

informacijama u BiH, definišu se entitetskim i BD BiH legislativom. Pored ovoga, neke

institucije na nivou BiH ova pitanja se definišu relevantnim zakonima, kako je to uradila

Agencija za sigurnost hrane. Prema članu 3. Zakona o hrani249

jedan od općih principa u

oblasti sigurnosti hrane je princip transparentnosti koji se ogleda kroz otvorenost u radu i

izvještavanje javnosti. Entiteti i BD BiH su ovo definisali u skladu sa opisom kako slijedi u

nastavku odgovora:

Republika Srpska

Članom 39. Zakona o zaštiti životne sredine RS propisana je obaveza nadležnih organa u

kojim postupcima i na koji način moraju osigurati učešće javnosti u postupcima koji su u vezi

sa životnom sredinom, gdje je navedeno da će nadležni organi osigurati učešće javnosti u

postupcima procjene uticaja projekata na životnu sredinu i postupcima izdavanja ekoloških

dozvola. Navedeno se primjenjuje i na odluke o predloženim djelatnostima koje nisu

navedene u stavu 1. ovog člana koje mogu da imaju značajan uticaj na životnu sredinu.

Nakon pokretanja postupaka zainteresovana javnost se obavještava putem sredstava javnog

informisanja o predloženim djelatnostima i podnesenom zahtjevu i predviđenom postupku,

uključujući dostupne informacije o:

a) pokretanju postupka,

b) mogućnosti za učešće javnosti,

c) vremenu i mjestu javne rasprave ako je predviđena,

d) nadležnim organima od kojih se mogu dobiti bitne informacije i kod kojih javnost može

izvršiti pristup bitnim informacijama,

e) nadležnim organima ili drugom zvaničnom organu kojima se mogu podnijeti primjedbe

i pitanja kao i vremenski rok za podnošenje primjedaba ili pitanja,

f) stanju životne sredine i

g) činjenici da je data djelatnost podložna entitetskom ili prekograničnom postupku

procjene uticaja na životnu sredinu.

Zainteresovana javnost se obavještava o vremenu postupka izvođenja dokaza, kao i o tome da

se u roku od 30 dana od dana pokretanja postupka mogu podnijeti dokazi i činjenice koje su

od uticaja na predloženu djelatnost.

249 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04

147

U navedenom zakonu propisano je i učešće javnosti u postupku strateške procjene uticaja na

životnu sredinu, koja se vrši za planove, programe i osnove u oblasti prostornog i

urbanističkog planiranja ili korištenja zemljišta, poljoprivrede, šumarstva, ribarstva, lovstva,

energetike, industrije, saobraćaja, upravljanja otpadom, upravljanja vodama,

telekomunikacija, turizma, očuvanja prirodnih staništa i biljnog i životinjskog svijeta, kojima

se uspostavlja okvir za odobravanje budućih razvojnih projekata određenih propisima kojima

se uređuje procjena uticaja na životnu sredinu. U poglavlju VI Zakona - Strateška procjena

uticaja na životnu sredinu od članova 48.-59. detaljno je propisan postupak provođenja

strateške procjene u kojem je razrađeno i učešće javnosti u istom.

Ne postoje nikakvi posebni zahtjevi koji se odnose na učešće javnosti prije donošenja

navedenih administrativnih odluka osim gore navedenih.

Izdavanje saglasnosti za realizaciju razvojnih projekata je u nadležnosti Ministarstva za

prostorno urđenje, građevinarstvo i ekologiju RS - republički nivo i u nadležnosti jedinica

lokalne samouprave. Procedura izdavanja ovih saglasnosti propisana je Zakonom o uređenju

prostora.

U toku izdavanja pomenutih saglasnosti vode se i postupci iz oblasti zaštite životne sredine –

Procjena uticaja na životnu sredinu i izdavanje ekoloških dozvola koji u zavisnosti od

projekta vodi Ministarstvo za prostorno urđenje, građevinarstvo i ekologiju RS ili organ

jedinice lokalne samouprave.

Protiv odluka donesenim u postupcima koji se vode u skladu sa Zakonom o zaštiti životne

sredine javnosti i/ili zainteresovane javnosti može izjaviti žalbu ili pokrenuti upravni spor ili

drugi postupak pred sudom (Zakon o opštem upravnom postupku). Članom 42. Zakona o

zaštiti životne sredine propisano je da predstavnici zainteresovane javnosti, zainteresovane

strane ili organa koji su učestvovali u postupku odlučivanja mogu da koriste pravna sredstva

protiv donesene odluke.

U članu 14. Zakona o zaštiti životne sredine definisani su pojmovi zainteresovane javnosti i

javnosti na sljedeci način:

a) zainteresovana strana ili organ je fizičko lice sa prebivalištem ili pravno lice sa sjedištem

ili vlasnik, odnosno posjednik nepokretnosti sa sjedištem u području uticaja ili području

koje će vjerovatno biti pod uticajem, odnosno organ uprave ili drugi republički organ ili

organ jedinice lokalne samouprave koji može biti zainteresovan za planirani projekat,

odnosno procjenu njegovog uticaja na životnu sredinu, s obzirom na svoje specifične

nadležnosti i odgovornosti, koje se odnose na zaštitu životne sredine,

b) zainteresovana javnost je javnost na koju utiče ili bi moglo uticati donošenje odluka o

izdavanju ili reviziji i obnavljanju dozvola ili uslova iz dozvola ili koja ima interes u

donošenju takvih odluka, u smislu ove definicije će se smatrati da interes imaju

udruženja i fondacije koja promovišu zaštitu životne sredine.

c) javnost je jedno ili više fizičkih ili pravnih lica i njihova udruženja, organizacije ili grupe.

Procjena uticaja na životnu sredinu:

1. Prethodna procjena uticaja na životnu sredinu: Ministarstvo za prostorno uređenje,

građevinarstvo i ekologiju RS nakon sprovedenog postupka i donošenja rješenja o obavezi

sprovođenja procjene uticaja i obimu procjene uticaja postavlja rješenje na njeb stranicu

Ministarstva ili Vlade RS za period od 30 dana (član 66. stav 5 Zakona)

2. Procjena uticaja na životnu sredinu: Odobrenje Studije uticaja na životnu sredinu - U

roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva za odobrenje Studije uticaja na životnu sredinu

148

nosilac projekta je obavezan da obavijesti javnost i zainteresovanu javnost o podnesenom

zahtjevu u jednom od dnevnih listova u RS i da od tad obezbijedi istim besplatan uvid u

zahtjev za odobravanje Studije i Studiju uticaja na životnu sredinu u jedinici lokalne

samouprave na čijoj teritoriji se nalazi lokacija datog projekta u roku od 60 dana, odnosno do

dana održavanja javne rasprave o projektu. Sva zainteresovana javnost može da učestvuje na

javnoj raspravi, i da u roku od 30 dana od dana održane javne rasprave iznese svoje

primjedbe i mišljenja na projekat. Nakon donošenja rješenja o odobravanju Studije, rješenje

se objavljuje na web stranici Ministarstva ili Vlade RS na period od 30 dana. (čl. 69.-73.

Zakona). Čl. 75.-79 Zakona obuhvaćen je postupak procjene uticaja na životnu sredinu kada

se radi o projektu sa mogućim uticajem na životnu sredinu drugog entiteta, BD BiH ili druge

države – obavještavaju se nadležni organi o postupku i održavanju javne rasprave.

Ekološka dozvola

Ministarstvo obavještava javnost i zainteresovanu javnost o sadržaju zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole u jednom od dnevnih listova u RS, o trošku podnosioca zahtjeva. Jedinica

lokalne samouprave obavještava javnost i zainteresovanu javnost o sadržaju zahtjeva putem

oglasne ploče. Jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalazi lokacija postrojenja, u

svojim prostorijama, stavlja na besplatan uvid zainteresovanoj javnosti zahtjev za ekološku

dozvolu i priloženu dokumentaciju, od dana objavljivanja obavještenja do isteka.

Zainteresovana javnost može u roku 30 dana od dana objavljivanja obavještenja podnijeti

nadležnom organu mišljenje o zahtjevu i priloženoj dokumentaciji, u pisanoj formi.

Kada Ministartsvo donese rješenje onda obavještava zainteresovanu javnost o donesenom

rješenju o ekološkoj dozvoli u jednom od dnevnih listova u RS (o trošku podnosioca zahtjeva)

i na svojoj internet stranici. Jedinica lokalne samouprave obavještava zainteresovanu javnost

o donesenom rješenju o ekološkoj dozvoli putem oglasne ploče i na svojoj internet stranici.

Obavještenja objavljuju u roku od 8 dana od dana uručenja rješenja o ekološkoj dozvoli

podnosiocu zahtjeva i sadrži sadržaj odluke i osnovne razloge na kojima je odluka

zasnovana.

Radi osiguranja upravljanja vodama i osiguranja pravičnog pristupa vodi svim pravnim i

fizičkim licima, članom 29. Zakona o vodama je osigurano konsultovanje javnosti prilikom

donošenja strategija i planova, a čl. od 120. do 164. propisani su uslovi za korištenje voda i

način ostvarivanja prava na vodu izdavanjem vodnih akata.

Federacija BiH

Učešće javnosti (informisanje i konsultovanje) definirano je Zakonom o zaštiti okoliša

FBiH250

Postupci koji omogućuju javnosti i/ili zainteresiranoj javnost da se preispitaju zakonitosti,

postupci i propusti u vezi sa donošenjem odluka u oblasti životne sredine u kojima je

dozvoljeno učešće javnosti definirani su u članovima 38. i 39. Zakona o zaštiti okoliša

Federacije BiH.

a) Definicija za "javnost":

Zakon o zaštiti okoliša FBiH – član 4. (u kome su date definicije); definicija glasi: "jedno ili

više fizičkih lica, njihova udruženje, organizacije ili grupacije"; definicija nije u potpunosti

transponirana iz Direktive 2001/4/EC (SEA Direktiva)

b) Definicija za "zainteresirana javnost":

U članu 4. Zakona o zaštiti okoliša FBiH, umjesto 'zainteresirana javnost' data je definicija za

'zainteresirana strana/organ koja glasi: "fizičko ili pravno lice ili organizacija koja živi ili radi

u području uticaja, ili području koje će vjerovatno biti pod uticajem". Federalno ministarstvo

okoliša i turizma, kroz svoju nadležnost da izdaje okolinske dozvole, učestvuje u

250 "Službene novine FBiH", br. 33/03 – član 36., 37. i 61.

149

procedurama izdavanja saglasnosti za realizaciju projekata, jer je uz zahtjev za izdavanje

urbanističke saglasnosti (koju izdaje Federalno ministarstvo prostornog uređenja) obavezno

priložiti okolinsku dozvolu.

Da, organi nadležni za životnu sredinu učestvuju u procedurama izdavanja saglasnosti za

realizaciju razvojnih projekata.

Na federalnom nivou to su Federalno ministarstvo okoliša i turizma koje izdaje okolinske

dozvole, te tako učestvuje u procedurama izdavanja saglasnosti za realizaciju projekata i

Federalno ministarstvo prostornog uređenja koje daje urbanističku saglasnost.

Izdavanje okolinske dozvole je regulirano Zakonom o zaštiti okoliša FBiH članovi 68-72, a

urbanistička saglasnost članom 54. kao i Zakonom o prostornom planiranju i korištenju

zemljišta na nivou FBiH251

(članovi 40-45).

Na nivou kantona nadležna ministarstva izdaju okolinske dozvolu u slučajevima kada nije

potrebna okolinska dozvola Federalnog ministarstva okoliša i turizma. Ove okolinske dozvole

izdaju se u skladu sa kantonalnim pravilnicima.

Na primjer u Kantonu Sarajevo Kantonalno ministarstvo prostornog uređenja i zaštite okoliša

izdaje okolinsku dozvolu u skladu sa Pravilnikom o pogonima i postrojenjima koji mogu biti

izgrađeni i pušteni u rad samo ako imaju okolinsku dozvolu252

. Kantonalno ministarstvo

prostornog uređenja i zaštite okoliša izdaje okolinsku dozvolu u slučajevima navedenim u

članu 2. ovog Pravilnika.

Na nivou općina investitor se obraća nadležnom općinskom organu sa zahtjevom za dobivanje

informacija o mogućnosti i potrebnim dozvolama za realizaciju svoje investicije.

Nadležni općinski organ provjerava prostorno-plansku dokumentaciju. Općinski organ

upućuje investitora koje su mu dozvole potrebne za realizaciju investicije. Ukoliko

namjeravana investicija nije u skladu sa prostorno-planskom dokumentacijom, investitor se

informira da realizacija investicije nije moguća na predmetnoj lokaciji. Nadležni općinski

organi izdaju građevinske dozvole.

Radi osiguranja upravljanja vodama i osiguranja pravičnog pristupa vodi svim pravnim i

fizičkim licima Zakonom o vodama (čl. 107. do 139.) propisani su uslovi za korištenje voda i

način ostvarivanja prava na vodu izdavanjem vodnih akata.

Članom 124. Zakona o vodama regulisano pitanje obavještavanja zainteresiranih strana i

javnosti o podnesenom zahtjevu za izdavanje vodnog akta. Učešće zainteresiranih strana i

javnosti u postupku izdavanja vodnih akata preciznije je uređeno Pravilnikom o sadržaju,

obliku, uvjetima i načinu izdavanja i čuvanja vodnih akata253

Kako realizacija razvojnih projekata u pravilu ima uticaja na životnu sredinu (vode) isti

podliježu obavezi pribavljanja vodnog akta (aktivnosti za koje se obavezno pribavljaju vodni

akti utvrđene su članom 109. Zakona o vodama). Nadležnost za izdavanje vodnih akata

propisana je članom 139. Zakona o vodama. Izdavanje vodnih akata u nadležnosti je Agencija

za vode i kantonalnih ministarstava nadležnih za vode. Aktivnosti za koje je nadležna

Agencija za vode propisane su članom 139. stav 1. Zakona o vodama, dok su aktivnosti za

koje je nadležno kantonalno ministarstvo propisane članom 139. stav 2. Zakona o vodama.

Članom 38. Zakona o vodama uređeno je pitanje konsultovanja javnosti prilikom izrade Plana

upravljanja vodama vodnog područja (obavještavanje javnosti o početku pripreme Plana,

rokovi za dostavljanje prijedloga pravnih i fizičkih lica o pitanjima koja se odnose na Plan,

rok za prezentaciju periodičnih izvještaja o toku pripreme Plana, obaveza i rok javnog

objavljivanja nacrta Plana, rok za dostavljanje primjedbi na nacrt Plana, obaveza i rok za

251 „Službene novine FBiH“, br. 2/06, 72/07 252 “Službene novine Kantona Sarajevo”, broj 8/11 253 „Službene novine FBiH“, br. 6/08,57/09,72/09, čl. 8. do 10.

150

pripremu izvještaja koji sadrži usvojene odnosno odbijene primjedbe sa obrazloženjem. Na

osnovu odrebi člana 164. Zakona o vodama osnovana su:

- Savjetodavno vijeće Vodnog područja rijeke Save (Rješenje o osnivanju254

) i

- Savjetodavno vijeće Vodnog područja Jadranskog mora (Rješenje o osnivanju,

„Službene Novine Federacije BiH“, broj 80/09).

Savjetodavna vijeća formirana su prema sljedećim kriterijim: Vladu Federacije predstavlja pet

članova preme nadležnostima i interesima za pitanje voda, svaki kanton sa vodnog poručja

predstavlja jedan član s tim da, predstavnici korisnika voda čine najmanje jednu trećinu

članova vijeća, nevladine organizacije sa Vodnog područja predstavljaju najmanje tri člana i

naučne intitucije sa Vodnog područja koje se bave problematikom voda, okoliša i drugih

sličnih oblasti najmanje tri člana.

Brčko distrikt BiH

Članom 30 Zakona o zaštiti životne sredine Brčko distrikta BiH su navedene odredbe koje se

odnose na učešće javnosti u postupku donošenja odluka iz ovog Zakona. Javnost se uključuje

prilikom donošenja odluka iz oblasti životne sredine u procesu izdavanja ekoloških dozvola,

kao i planova, programa i drugih važnih strateških dokumenata koji se tiču oblasti životne

sredine.

5. Da li je vaša zemlja ratifikovala Arhušku konvenciju o pristupu informacijama,

učešću javnosti i dostupnosti pravosuđa u pitanjima koja se odnose na životnu sredinu?

Ako nije, koji je planirani vremenski rok za njenu ratifikaciju?

Bosna i Hercegovina je u rujnu 2008. godine ratificirala Aarhusku Konvenciju o pristupu

informacijiama, učešću javnosti u donošenju odluka i pristupu pravosuđu u pitanjima koja se

tiču okoliša255

.

6. Da li je vaša zemlja ratifikovala ESPOO Konvenciju o procjeni uticaja na životnu

sredinu u prekograničnom kontekstu (ESPOO Konvencija) i ako jeste, na koji način se

obezbjeđuje realizacija prekograničnih konsultacija? Koji je vremenski rok predviđen

za prekogranične konsultacije? Ukoliko vaša zemlja nije članica ESPOO Konvencije,

koji je planirani vremenski period za njenu ratifikaciju? Koje mjere postoje na

državnom nivou za procjenu uticaja određenih projekata na životnu sredinu? U kojoj

fazi projekata treba izvršiti tu procjenu? Koliko često su projekti odbijeni ili izmjenjeni,

kao rezultat ovih procjena?

BiH je ratificirala Konvenciju o procjeni uticaja na okoliš u prekograničnom kontekstu

(Espoo konvenciju) 03.09.2009. godine256

. Prekogranične konsultacije se uređuju u direktnoj

komunikaciji sa zainteresiranom stranom (u 8 slučajeva smo to radili sa Republikom

Hrvatskom i do sada smo riješili tri predmeta, ostali predmeti su u postupku), a vremenski

okviri u kojima se vrši realizacija ovih aktivnosti definirana je entitetskim i DB

zakonodavstvom, te zakonodavstvom zainteresirane strane. Na državnom nivou ne postoje

definirane mjere za procjenu određenih projekata na životnu sredinu.

Republika Srpska

Realizacija prekograničnih konsultacija na osnovu dokumentacije o procjeni uticaja na

životnu sredinu, se vrši u skladu sa važećim zakonima o zaštiti životne sredine entiteta RS i

FBiH i BD BiH.

254 „Službene novine FBiH“, broj 77/09 255 „Službeni glasnik BiH“, broj 8/08 256

„Službeni glasnik BiH“, broj: 08/09

151

Međunarodna saradnja u slučajevima prekograničnog uticaja projekta na životnu sredinu

druge države se vrši kada za to postoji obaveza po osnovu ratifikacije međunarodnih ugovora

ili sporazuma, po principu reciprociteta ili na osnovu zvaničnih međudržavnih dogovora.

Rokovi predviđeni za prekogranične konsultacije u skladu su sa rokovima Espoo konvencije.

Postupak konsultacija vodi entitetsko ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne

sredine. Nosilac projekta dužan je obavijestiti nadležno ministarstvo o potencijalno

značajnom prekograničnom uticaju projekta na životnu sredinu. Kada nadležno ministarstvo

ocijeni da projekat može imati značajan uticaj na životnu sredinu susjedne države, ili po

njihovom zahtjevu, određuje rješenjem obavezu izrade posebnog dijela studije o mogućim

uticajima na životnu sredinu.

7. Da li je vaša zemlja ratifikovala Protokol o Strateškoj procjeni uticaja na životnu

sredinu uz ESPOO Konvenciju? Ukoliko nije, koji je planirani vremenski period za

njegovu ratifikaciju? Koji se koraci preduzimaju da bi se uvela procjena uticaja planova

i programa na životnu sredinu, i da li se oni odnose i na politike i propise?

Protokol o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu uz ESPOO Konvenciju nije

ratificiran, a planirano je da proces ratifikacije započne u idućoj godini. Koraci koji se

preduzimaju definisani su entitetskom i DB legislativom, na način kako je to npr. opisano u

Federaciji BiH u nastavku odgovora:

Federacija BiH

Prema Zakonu o zaštiti okoliša FBiH i Zakonu o prostornom planiranju i korištenju zemljišta

na nivou FBiH organi nadležni za izradu dokumenata prostornog uređenja i organi nadležni

za izradu planova, programa i strategija iz oblasti: poljoprivrede, ribarstva, šumarstva,

energije, rudarstva i industrije, transporta, upravljanja otpadom, upravljanje vodama i

dokumenata čiji sadržaji mogu imati negativan uticaj na okoliš, dužni su izraditi strategijsku

procjenu okoliša.

Prilikom izrade Strateške procjene okoliša uzimaju se u obzir komponente okoliša, kvalitet

okoliša i uticaj na ljudsko zdravlje. Strateška procjena okoliša izrađuje se i kod donošenja

ekonomskih propisa koji mogu imati uticaj na okoliš (propisi o carini, porezima, obavezama

itd.).

U FBiH, strateška procjena okoliša (SEA) je obavezna za prostorne e u praksi primjenjuje

kroz planove i programe iz domena prostornog planiranja (Prostorni planovi), i propisana je

sljedećim pravnim aktima:

- Zakon o zaštiti okoliša FBiH257

- Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o zaštiti okoliša FBiH258

- Novi zakon o zaštiti okoliša Federacije BiH (u fazi izrade) – član 4., 51. i 52.

- Uredba o jedinstvenoj metodologiji za izradu planskih dokumenata259

8. Molimo ukratko opišite aktivnosti u kojima vaša zemlja učestvuje u okviru Evropske

agencije za životnu sredinu i Eionet-a?

BiH je zemlja koja nije članica, ali surađuje sa Evropskom agencijom za okoliš (EEA)/

Evropskom mrežom za informacije i opservacije okoliša (EIONET). BiH je poboljšala

izvještavanje podataka prema EEA, i trenutno dostavlja oko 65 % traženih podataka. BiH

učestvuje u Radnoj grupi UNECE za monitoring i procjenu okoliša koja pomaže zemljama u

tranziciji da ojačaju svoje kapacitete za monitoring i procjenu. Za potrebe regionalnog

257 "Službene novine FBiH", broj 33/03 – član 51. i 52. 258 "Službene novine FBiH", broj 38/09 – član 1., 14. i 15. 259 "Službene novine FBiH", broj 63/04 i 50/07 – član 13. stav 1. alineja 10.

http://www.eionet.europa.eu/

152

projekta „Building Shared Environmental Information System elements in the West Balkan

countries based on the EEA Core Set of Indicators", Agencija za statistiku BiH je koordinirala

aktivnosti među relevantnim institucijama u zemlji u prikupljanju podataka za izračunavanje

EEA core set 37 indikatora, također vrši i ažuriranje već razvijenih indikatora. Aktivno učešće

Agencije za statistiku BiH ogleda se i u izradi EEA regionalne publikacije za zemlje

zapadnog Balkana (West Balkan Environmental core set of indicators, 2012). Aktivnosti po

ovim pitanjima koordiniraju se i vode od strane Fokal puointa za EEA, koji je institucionalno

i personalno smješten u FBiH.

Federacija BiH

Fokal Point za BiH (NFP – National Focal Point) vezano za aktivnosti u okviru Eionet-a i

saradnje sa Evropskom agencijom za okoliš (EEA) je Federalno ministarstvo okoliša i

turizma. Federalno mnistarstvo koordinira sve institucije (Nacionalni Referentne Centre-

NRC) za pojedine tematske oblasti i experte (Primary Contac Person). Jedna od najvažnijih

aktivnosti sistemu EIONET-a je godišnje slanje prioritetnih podataka (Priority Data Flow),

gdje je BiH u proteklom periodu saradnje (od 1998. godine) ima određene rezultate.

Institucije koje su privremeno i nezvanično, do uspostave formalnog sistema i odgovarajuće

Agencije za okoliš, uključene u odgovarajuće tematske aktivnosti Eioneta su sljedeće:

za vode:

- Federalni hidrometeorološki zavod,

- Agencija za vodno područje rijeke Save

- Agencija za vodno područje Jadranskog mora

za kvalitet zraka:

- Federalni hidrometeorološki zavod,

za zemljište:

- Federalni agropedološki zavod i Poljoprivredno-prehrambeni fakultet Sarajevo,

za otpad:

- Federalni zavod za statistiku,

za prirodu i biodiverzitet:

-Prirodno-matematički fakultet-CEPRES

Federalni hidrometeorološki zavod redovno, na godišnjem nivou, obrađuje i šalje podatke o

kvaliteti zraka sa svih stanica u BiH sa kojih uspije prikupiti validne podatke. Podaci se šalju

putem računalnog programa DEM. Izvještaji o koncentracijama ozona se šalju i mjesečno, u

periodu od aprila do septembra svake godine.

Od 2001. godine Federalni hidrometeorološki zavod igra ulogu Nacionalnog referentnog

centra (National Reference Center - NRC) za vode za BiH, u EIONET sistemu izvještavanja

Evropske agencije za okoliš (European Environmental Agency - EEA). U saradnji sa

agencijama za vodna područja iz FBiH i Agencijama za vode oblasnog sliva iz RS (Agencije

za vode u BA Eionet strukturi predstavljaju „Main Component Elements“), prikupljaju se

podaci i rade redovni godišnji izvještaji za:

kvalitet površinskih vodotoka - River quality (EWN-1),

Podaci o rijekama prikupljaju se redovno na godišnjoj bazi kroz proces EEA WISE-

SoE. Ovaj proces ranije je bio poznat kao EUROWATERNET (EWN) and EIONET-

Water. Prikupljaju se i šalju sljedeći podaci:

fizičke karakteristike monitoring stanica;

kemijski parametri – nutienti i organske materije;

opasne materijeu rijekama.

kvalitet jezera - Lake quality (QWN-2)

153

Podaci o rijekama prikupljaju se redovno na godišnjoj bazi kroz proces EEA WISE-

SoE. Ovaj proces ranije je bio poznat kao EUROWATERNET (EWN) and EIONET-

Water. Prikupljaju se i šalju sljedeći podaci:



opasne materijeu jezerima.

kvalitet podzemnih voda - Groundwater quality (EWN-3)

Podaci o podzemnim vodama prikupljaju se redovno na godišnjoj bazi kroz proces

EEA WISE-SoE. Ovaj proces ranije je bio poznat kao EUROWATERNET (EWN)

and EIONET-Water. Prikupljaju se i šalju sljedeći podaci:



opasne materije u jezerima.

kvalitet morske vode - Marine data (ME-1)

Podaci o moru prikupljaju se redovno na godišnjoj bazi kroz proces EEA WISE-SoE.

Ovaj proces ranije je bio poznat kao EUROWATERNET (EWN) and EIONET-Water.

Prikupljaju se i šalju sljedeći podaci:

kvalitet vode za kupanje na tri plaže u Neumu, tokom ljetne sezone za kupanje;

pronosi tereta nutrienata i opasnih materija rijeke Neretve u profilu Žitomislići.

Svi izvještaji rade se po EEA Uputstvu i u zahtijevanoj Excel formi, te u roku dostavljaju na

web portal EEA. Isti su dostupni za javnost na CDR portalu EEA.

9. Na koji način se uzima u obzir uticaj na stanište/vrste u postupcima procjene uticaja

na životnu sredinu?

Ovo pitanje reguliše se entitetskim i BD BiH zakonodavstvom, na način kako slijedi u

nastavku odgovora:

Republika Srpska

Zakon o zaštiti životne sredine RS je definisao proceduru procjene o uticaju nekog projekta

na životnu sredinu. Sadržaj dokumenata u proceduri procjene o uticaju na životnu sredinu je

definisan i Uredbom o sadržaju studije o uticaju na životnu sredinu, pored napred navedenog

zakona koji pored ostalih aspekata razmatra i aspekt utvrđivanja staništa određenih vrsta,

mogućih uticaja sa prijedlogom mjera i aktivnosti koje mora investitor projekta preduzeti u

fazi projektovanja, izgradnje, tokom rada postrojenja kao i nakon zatvaranja.

Federacija BiH

Zaštita i očuvanje staništa/vrsta u postupcima procjene uticaja na okoliš propisano je u

poglavlju IX. Zakona o zaštiti okoliša Federacije BiH260

i Zakon o izmjenama i dopunama

Zakona o zaštiti okoliša FBiH261

.

Brčko distrikt BiH

U postupku izdavanja ekološke dozvole, nadležni organ propisuje mjere kako bi se zaštitila

određena staništa i vrste. Takođe u postupku izrade Studije o procjeni uticaja na životnu

sredinu detaljno se obrađuje ta oblast od strane angažovanih experata, gdje se tačno moraju

definisati uticaji i zaštita određenih staništa i vrsta.

260 "Službene novine FBiH", broj 33/03 261 "Službene novine FBiH", broj 38/09

154

10. Da li vaša zemlja ima Sistem procjene regulatornog uticaja ili uticaja na održivost,

koja daje procjenu ekonomskih, socijalnih i ekoloških uticaja važnijih javnih politika u

jedinstvenom integrisanom procesu?

Postoji osnova za institucionalizovanu procjenu uticaja propisa na nivou države koja se

zasniva na Jedinstvenim pravilima za izradu pravnih propisa u institucijama BiH, koji su

usvojeni od Parlamenta BiH, u januaru 2005. godine. Prema članu 65. (Procjena finansijskih

sredstava i dobiti) od predlagača se traži da predstavi uticaj očekivanih troškova i koristi od

uvođenja propisa kao i potencijalne alternative datom propisu. Takođe, ukoliko je potrebno

procjena treba obuhvatiti i sve ekonomske troškove koje snose preduzeća, građani i drugi

nivoi vlasti ovlašteni za provođenje propisa, troškove odabira politike i administrativnih

formalnosti, te administrativne i fiskalne troškove uvođenja propisa kao i vanregulativne

alternative koje uključuju troškove provođenja propisa. To se uređuje i entiteskim i DB

propisima, kako je objašnjeno u daljem tekstu odgovora.

Republika Srpska

Strategijom regulatorne reforme i uvođenja procesa procjene uticaja propisa u RS za period

od 2012. do 2015. godine iz 2012.godine utvrđeno je uvođenje obaveznog procesa procjene

uticaja propisa RS tj. obavezne primjene kratke metodologije procesa procjene uticaja propisa

prilikom izrade propisa i primjena proširene metodologije, za one zakone za koje Vlada RS

donese odluku, kao i jačanje institucionalnih kapaciteta za provođenje regulatorne reforme

(jačanje tijela za procjenu uticaja propisa u Vladi RS, obuke državnih službenika i ostalih

zainteresovanih učesnika o procjeni uticaja propisa i koordinacija na uspostavljanju

institucionalne saradnje za provođenje. U skladu sa Odlukom o postupku i kriterijumima

kontrole i procjene uticaja zakona, drugih propisa i opštih akata na uvođenje novih, izmjenu

ili ukidanje postojećih formalnosti koje opterećuju privredno poslovanje262

i Poslovnikom o

radu Vlade RS, Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu saradnju daje obavezno

mišljenje o uticaju zakona, drugih propisa i opštih akata kojima se uvode nove, mijenjaju ili

ukidaju postojeće formalnosti, a kontrola se vrši s ciljem da se identifikuju administrativna

opterećenja koja utiču na otpočinjanje i obavljanje privrednih aktivnosti.

Zakonom o zaštiti životne sredine RS propisana je obaveznost procjene uticaju na životnu

sredinu, tj. razmatranje održivosti nekog projekta s obzirom na definisane aspekte životne

sredine sa prijedlogom ekonomskih, socijalnih i ekoloških mjera za održivost projekta. U

proceduri procjene nekog praojekta na životnu sredinu, pored navedenih uticaja razmatraju se

i svi drugi relevanti pozitivni i negativni uticaji, kao integralni deo procjene u svojstvu

održivosti nekog projekta. Zakon definiše i uključivanje i drugih nadležnih institucija u

sagledavanju uticaja nekog projekta na životnu sredinu.U postupku razmatranja i odlučivanja

o zahtjevu za prethodnu procjenu uticaja, ministarstvo je obavezno da dostavi kopiju zahtjeva

i obezbijedi uvid u priložena dokumenta radi pribavljanja mišljenja organu uprave nadležnom

za poslove građenja u jedinici lokalne samouprave na čijem području bi se projekat izvodio, u

slučajevima kada je ministarstvo nadležno za izdavanje lokacijskih uslova i organima uprave i

organizacijama nadležnim za zaštitu elemenata životne sredine, koji izvođenjem projekta

mogu biti izloženi njegovom značajnom uticaju, i to:

1) organima nadležnim za zaštitu prirode,

2) organima nadležnim za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa,

3) organima nadležnim za poljoprivredu, šumarstvo, vodoprivredu,

4) organima nadležnim za zaštitu zdravlja,

5) drugim zainteresovanim organimai


155

v) organu nadležnom za zaštitu životne sredine drugog entiteta i Brčko distrikt BiH, ako je

riječ o projektu sa značajnim uticajem na životnu sredinu drugog entiteta ili Brčko distrikt

BiH, ili druge države.

Mišljenje se ministarstvu daje u roku od 30 dana od dana prijema kopije zahtjeva u pisanoj

formi, u vezi sa zahtjevom i o priloženoj dokumentaciji, posebno o obimu procjene uticaja i

sadržaju studije u vezi sa uticajem na elemente životne sredine za čiju zaštitu su nadležni,

ukoliko smatraju da je sprovođenje procjene uticaja potrebno.

Federacija BiH

U FBiH ne postoji Sistem procjene regulatornog uticaja ili uticaja na održivost, koji daje

procjenu ekonomskih, socijalnih i ekoloških uticaja važnijih javnih politika u jedinstvenom

integrisanom procesu.

11. Na koji način su koncepti održivosti životne sredine uključujući zaštitu staništa i

vrsta integrisani u politike energetskih sektora, uključujući poljoprivredu, rudarstvo,

turizam, ribarstvo i akvakulturu?

Pored zakonske legislative koja je na entitetskom i DB nivou, ovi koncepti se definiraju i kroz

strateške dokumente entiteta i DB na način kako je opisano u nastavku odgovora:

Republika Srpska

Koncept održivosti životne sredine sadržan je u politikama i usvojenim strateškim

dokumentima RS, kao što su: Strategija zaštite prirode iz 2011.godine, Strategija zaštite

vazduha iz 2011.godine, Strategija razvoja poljoprivrede u RS do 2015 godine iz

2006.godine, Strategija hemijske bezbjednosti RS od 2012. do 2016., Strategija razvoja

energetike RS do 2030. godine iz 2012.godine, Sektorske strategije razvoja industrije RS za

period 2009 -2013.godina, Strаtegija rаzvojа turizmа RS zа period 2011-2020. godine i

Strategija razvoja lokalne samouprave u RS za period 2009-2015. godina.

Strategijom razvoja energetike RS do 2030. godine razvoj energetike zasniva se na korišćenje

domaćih resursa, uključivanje obnovljivih izvora u podmirivanje potreba za energijom,

uvođenje i podsticanje mjera energetske efikasnosti, te primjenu savremenih energetskih

tehnologija, pritom uz obavezno očuvanje životne sredine, kao i smanjenje štetnih uticaja

energetskog sektora na okolinu u najmanjoj mogućoj mjeri. Jedan od strateških ciljeva

energetske strategije je osiguranje održivog razvoja energetskog sektora u uslovima

ograničene emisije gasova sa efektom staklene bašte. U cilju realizacije ciljevi strategije, pa i

navedenog, predviđeno je ubrzanje realizacije zakonskih, institucionalnih, organizacionih i

finansijskih mjera.

Strategija razvoja poljoprivrede u RS do 2015 godine iz 2006.godine definisane su politike

koje treba da proizvedu mjere kojima se stvara jednak ambijent za sve subjekte privređivanja

u sektoru poljoprivrede, ali prije svega ciljevi i mjere za optimalno korišćenje agrarnih resursa

(zemljišta, voda, šuma, genetskih potencijala i dr.), povećanje produktivnosti i

konkurentnosti uz porast tehničko-tehnološkog nivoa i obaveznu zaštitu životne sredine –

održivi razvoj.

Zakonom o rudarstvu RS i Zakonom o geološkim istraživanjima RS definisane su mjere

obaveznog očuvanja životne sredine u sektoru rudarstva i postupcima geoloških istraživanja u

RS, kao i obaveza donošenja Strategije upravljanja mineralnim sirovinama, koja mora

sadržati i obezbijeđenje zaštite životne sredine u svim područjima rudarske djelatnosti i

upravljanja mineralnim sirovinama.

Zаkon o turizmu RS propisuje dа se plаnirаnje u oblаsti turizmа zаsnivа nа principimа

integrаlnog rаzvojа turizmа, nаčelimа održivog rаzvojа turizmа, obezbjeđenjа jedinstvenih

156

stаndаrdа zа pružаnje uslugа u turizmu i obezbjeđenje jedinstvenog registrа svih turističkih

subjekаtа i drugo. Održivim turizmom smаtrа se svаki vid turizmа koji doprinosi zаštiti

životne sredine, socijаlnom i ekonomskom integritetu i unаpređivаnju prirodnih, stvorenih i

kulturnih vrijednosti nа trаjnom osnovu. Nаrodnа Skupštinа RS je Odlukom od

23.06.2011.godine263

usvojilа Strаtegiju rаzvojа turizmа Republike Srpske zа period 2011-

2020. godine u kojoj je je jedan od strаteških ciljevа i održivi rаzvoj turizmа, pri čemu je

nаglаšeno dа: „Zdrаvа životnа sredinа podrаzumijevа održivi rаzvoj i u okviru njegа

održivost turizmа, а podsticаnje tаkvog rаzvojа znаči аdekvаtаn odnos premа životnoj

sredini.“Tаkođe, Strаteškim ciljem: „Unаprjeđenje turističkog proizvodа bаzirаnog nа

održivom rаzvoju“, određeni su sljedeći operаtivni ciljevi koji se tiču zаštite životne sredine:

Zаštitа turističkih resursа i njihovа optimаlnа vаlorizаcijа pri čemu je kаo mjerа određeno

prikupljаnje podаtаkа i uspostаvljаnje bаze turističkih resursа; Rаzvoj turizmа u zаštićenim

područjimа pri čemu je kаo mjerа određeno izrаđivаnje plаnovа i progrаmа rаzvojа.

Zakonom o ribarstvu RS dijelom su definisane mjere o očuvanju prirodnih staništa i divlje

flore i faune, odnosno zaštita za posebna staništa, kao i zabrana aktivnosti hvatanja (lova) i

ubijanja vrsta koje bi mogle uzorkovati ozbiljan poremećaj ili nestanak određenih vrsta.

Federacija BiH

Koncept održivosti životne sredine uključujući zaštitu staništa i vrsta se na odgovarajući način

integrira u sektore energetike, poljoprivrede, turizma, ribarstva i akvakultura i dr. a što je na

odgovarajući način definirano Zakonom o zaštiti okoliša FBiH; Zakonom o zaštiti prirode

FBiH i u zakonima o postojećim zaštićenim područjima na području FBiH, kao i u Federalnoj

strategiji zaštite okoliša čiji je sastavni dio i Federalna strategija zaštite prirode. Za izradu

navedenih strategija na nivou FBiH, kao odgovarajuća osnova korištena je Nacionalna

strategija biološke i pejsažne raznolikosti, sa akcionim planom (2008-2015).

Koncepti održivosti životne sredine uključujući zaštitu staništa i vrsta integrisani su u politiku

sektora rudarstva na način da u Zakonu o geološkim istraživanjima FBiH i Zakonu o

rudarstvu FBiH postoje jasne i precizne odredbe kojima je propisana obaveza zašite životne

sredine u fazi projektovanja, geoloških istraživanja, eksploatacije i nakon završene

eksploatacije obaveze tehničkih i bioloških rekultivacija eksploatisanih površina.

Također, zaštita staništa i vrsta integrisani su u politiku energetskog sektora na način da

zakonski okvir Federacije propisuje izradu studije izvodljivosti u kojoj je obavezna procjena

uticaja na okoliš, prilikom izgradnje, rekonstrukcije i zatvaranja energetskih objekata.

Brčko distrikt BiH

Zakon o zaštiti životne sredine, Zakon o zaštiti prirode Brčko distrikta je definisao odredbe

održivog razvoja a koncepte održivog razvoja sadrži i Strategija razvoja Brčko distrikta u

kojoj je obrađeno pet strateških ciljeva.

12. Koji je uobičajeni standard odgovornosti kada dođe do štete pričinjene životnoj

sredini (objektivna odgovornost ili odgovornost zasnovana na principu krivice)? Kakvo

je trenutno shvatanje naknade štete u ovoj oblasti i kako ono funkcioniše: postoje li

pravila o šteti pričinjenoj licima (fizička povreda, materijalna šteta, ekonomski gubitak,

itd.) „putem uticaja životne sredine“, pravila o „čistoj ekološkoj šteti“ ili pravila koja se

odnose na oba slučaja, ili uopšte ne postoje nikakva pravila u ovoj oblasti? Kako se

trenutno postupa u slučaju „čiste ekološke štete“, posebno u slučaju štete pričinjene

zaštićenim vrstama i njihovim prirodnim staništima, štete nanijete vodi i zemljištu, i

kako se to riješava? U slučaju da postoje pravila o „čistoj ekološkoj šteti“: da li postoje

mjere zasnovane na ekološkoj odgovornosti kojima je cilj sprječavanje i naknada

263 ,,Službeni glаsnik RS,, broj 68/11

157

ekološke štete? Ukoliko ne postoje, da li se planira usvajanje takvih mjera u skoroj

budućnosti? U kojoj mjeri postoje zakonske obaveze koje se odnose na odgovorne

operatore koji vrše određene opasne aktivnosti (kao i na ostale strane u procesu i

nadležne organe vlasti) u cilju saniranja ekološke štete nanijete zaštićenim vrstama i

prirodnim staništima, vodi ili zemljištu, neovisno od privatnih potraživanja naknada?

Republika Srpska

U skladu Zakona o zaštiti životne sredine RS zagađivač koji prouzrokuje zagađenje životne

sredine odgovara za nastalu štetu po načelu objektivne odgovornosti. Za zagađivanje životne

sredine odgovorno je i pravno i fizičko lice koje je nezakonitim ili nepravilnim djelovanjem

omogućilo ili dopustilo zagađivanje životne sredine.

Kakvo je trenutno shvatanje naknade štete u ovoj oblasti i kako ono funkcioniše: postoje li

pravila o šteti pričinjenoj licima (fizička povreda, materijalna šteta, ekonomski gubitak, itd.)

„putem uticaja životne sredine“, pravila o „čistoj ekološkoj šteti“ ili pravila koja se odnose

na oba slučaja, ili uopšte ne postoje nikakva pravila u ovoj oblasti?

Poglavljem 11 Zakona o zaštiti životne sredine RS regulisana je građanska odgovrnost za

štetu nanesenu životnoj sredini. Članovima 118-120. propisana je obaveza pravnih i fizičkih

lica da u obavljanju svoje aktivnosti osiguraju zaštitu životne sredine, te odgovornosti i

obaveze zagađivača.

Naročito su značajne odredbe čl. 121-124. koje propisuju obavezu zagađivača odgovornog za

štetu nanesenu životnoj sredini i prostoru da snosi troškove procjene štete i njenog uklanjanja,

kao i odgovornost pravnog lica, koje se bavi djelatnošću opasnom po životnu sredinu, za štetu

nanesenu tom djelatnošću ljudima, imovini i životnoj sredini, finansijske garancije i izuzeci

od odgovornosti. Pod djelatnostima opasnim po životnu sredinu podrazumijevaju se:

upravljanje lokacijama koje su opasne za životnu sredinu (rudnici, nalazišta nafte ili rafinerije,

postrojenja za snabdijevanje plinom i taljenje, termoelektrane, koksne peći, postrojenja za

proizvodnju i obradu metala i minerala, hemijska postrojenja, postrojenja za tretman,

spaljivanje i skladištenje otpada, postrojenja za tretman otpadnih voda, klaonice, bojare i

kožare, postrojenja za proizvodnju papira, brane i gasovodi ili naftovodi),oslobađanje

genetički modifikovanih organizama ioslobađanje mikroorganizama.

Svako lice koje pretrpi štetu ima pravo na naknadu štete, a zahtjev za naknadu štete može se

podnijeti neposredno odgovornom licupostrojenja ili osiguravačuodgovornog lica kod koga je

nastalašteta.

Ako je više zagađivača odgovorno za štetu nanesenu životnoj sredini, a udio pojedinih

zagađivača nije moguće odrediti, troškove snose solidarno. Postupak pred sudom za naknadu

štete je hitan, a RS zadržava pravo na naknadu štete ako nema drugih lica koja imaju to pravo,

a na sva pitanja o odgovornosti za štetu nanesenu životnoj sredini koja nisu posebno uređena

ovim zakonom shodno se primjenjuju odredbe propisa kojim se regulišu obligacioni odnosi.

Na pitanja o odgovornosti za štetu nanesenu životnoj sredini koja nisu posebno uređena ovim

zakonom primjenjuju se opšta pravila Zakona o obligacionim odnosima RS.

Kako se trenutno postupa u slučaju „čiste ekološke štete“, posebno u slučaju štete pričinjene

zaštićenim vrstama i njihovim prirodnim staništima, štete nanijete vodi i zemljištu, i kako se to

riješava? U slučaju da postoje pravila o „čistoj ekološkoj šteti“: da li postoje mjere

zasnovane na ekološkoj odgovornosti kojima je cilj sprječavanje i naknada ekološke štete?

Ukoliko ne postoje, da li se planira usvajanje takvih mjera u skoroj budućnosti?

Zakon o zaštiti životne sredine je definisao obaveze odgovornog lica u slučaju pričinjene

ekološke štete. U članu 122 se navodi da pravno lice koje se bavi djelatnošću opasnom po

158

životnu sredinu, odgovorno je za štetu nanesenu tom djelatnošću ljudima, imovini i životnoj

sredini. Djelatnosti opasne po životnu sredinu su one djelatnosti koje predstavljaju značajan

rizik za ljude, imovinu ili životnu sredinu, i to:

a) upravljanje lokacijama koje su opasne za životnu sredinu,

b) oslobađanje genetički modifikovanih organizama i

v) oslobađanje mikroorganizama.

Ukoliko više lica na istoj lokaciji obavlja opasnu djelatnost, onda snose

zajedničkuodgovornost za štetu.

Krivičnim zakonom RS propisane su sankcije za izvršenje krivičnih djela protiv životne

sredine, i to između ostalog za: zagađivanje životne sredine, zagađivanje životne sredine

otpadom, uništenje ili oštećenje zaštićenog prirodnog dobra, neizvršenje odluke o mjerama

zaštite životne sredine.

Zakon o zaštiti životne sredine ne sadrži odredbe koje se odnose na „čistu ekološku štetu“, ali

reguliše pitanje odgovornosti kojima je cilj sprečavanje i naknada ekološke štete kao što je

navedeno u članu 122.ovoga zakona.

Zakonom o vodama propisane su odgovornosti prilikom zagađenja voda. Članom 64. Zakona

o vodama propisane su obaveze i odgovornosti operatera u slučaju akcidenata. Ako je

nastupila opasnost od zagađenja vode operator odmah mora preduzeti sve potrebne mjere za

sprečavanje ili ublažavanje uticaja prouzrokovanih akcindentom, te spriječiti ponovni

nastanak akcidenta, a zatim bez odlaganja obavijestiti najbližu policijsku stanicu, vodnu

inspekciju ili Agenciju za vode. Nadležna Agencija za vode neposredno po saznanju o

zagađenju vode ili nastanku opasnosti od zagađenja preduzima mjere za otklanjanje ili

sprječevanje zagađenja (stav 4.). Troškove preduzetih mjera snosi pravno lice i fizičko lice

čija je radnja ili propuštanje radnje izazvalo zagađenje ili opasnost od zagađivanja (stav 8.).

Članom 76. Zakona o vodama predviđena je zaštita područja vodnih tijela namijenjenih zaštiti

za prirodu važnih vodnih vrsta, dok su članom 84. Zakona o vodama propisana ograničenja

koji se moraju propisati vodnim aktom u svrhu zaštite akvatičnih i poluakvatičnih

organizama.

Odredbama čl. od 161. do 164. Zakona o vodama propisani su uslovi i postupci za privremeno

i trajno oduzimanje vodnog akta, ako korisnik akta u roku određenom vodnim aktom ne obavi

radnju usljed koje nastupi neposredna opasnost po život i zdravlje ljudi, odnosno ako su

uslovi iz vodnog akta bitno prekršeni ili ako aktivnost uzrokuje uticaje koji su zabranjeni

Zakonom o vodama.

Federacija BiH

Zakon o zaštiti okoliša Federacije BiH u Poglavlju XV "Odgovornost za štetu u okolišu"

detaljno obrađuje sljedeće segmente:

Odgovornost za aktivnosti opasne po okoliš; odredbe propisuju direktnu (potpunu)

odgovornost za djelatnosti opasne za okoliš. Odgovoran je operator, tj. lice koje

preuzima rizik radi svog interesa i koji ima mogućnost da utiče na štetnu djelatnost.

Pretpostavka uzročnosti; pretpostavka uzročnosti važi jedino za aktivnosti opasne po

okoliš. Za sve ostale zagađivače teret dokazivanja treba ostati u okviru općeg

građanskog zakona. Što se tiče problema vezanih za dokazivanje uzročnosti, operator

se može suočiti sa teškoćama da pronađe dokaz kojim dokazuje da zapravo nije

prouzrokovao štetu. Iz tog razloga teret dokazivanja u svrhu oslobađanja od

odgovornosti potencijalnog počinitelja, treba biti smanjen na podnošenje dokaza.

Nadoknada za izazvanu štetu po okoliš; odredba obezbjeđuje postojanje odgovornosti

u slučaju da dobro iz okoliša ne može da se sanira. Pri procjeni vrijednosti tog dobra

159

ne treba samo uzeti u obzir njegovu ekonomsku vrijednost (slobodnu tržišnu

vrijednost) nego i ekološku vrijednost.

Finansijske garancije operatora koji se bavi djelatnostima opasnim po okoliš; Svaki

operator koji obavlja djelatnost opasnu po okoliš dužan je da preduzme mjere opreza

putem osiguranja ili da na neki drugi način obezbijedi sredstva, tako da može

nadoknaditi štetu za koju je odgovoran.

Pravo na informiranje od strane operatora; Pravo na informacije služi sakupljanju

podataka potrebnih za podnošenje tužbe radi utvrđivanja odgovornosti.

Izuzeci od odgovornosti, odredbama se navode razlike koje obično predviđaju zakoni

o direktnoj odgovornosti. Sličnost je u tome da operator ne može odgovarati za štetu

jer nije u mogućnosti da kontrolira rizik. U svim slučajevima, međutim, se zahtijeva

od operatora, da čak i u takvim specijalnim situacijama, on poduzme sve prikladne

mjere bezbjednosti.

Zakonom o vodama propisane su odgovornosti nastanka štete okišu (vodama). Tako su

članom 61. Zakona o vodama propisane obaveze i odgovornosti operatora u slučaju

akcidenata. Ako je nastupila opasnost od zagađenja vode operator odmah mora preduzeti sve

potrebne mjere za sprječavanje ili ublažavanje uticaja prouzrokovanih akcidentom, te

spriječiti ponovni nastanak akcidenta, a zatim bez odlaganja obavijestiti najbližu policijsku

upravu, vodnu inspekciju, federalnu inspekciju nadležnu za okoliš, Agenciju za vode ili

operativni centar civilne zaštite (stav 1.). Nadležna Agencija za vode neposredno po saznanju

o zagađenju vode ili nastanku opasnosti od zagađenja preduzima mjere za otklanjanje ili

sprječavanje zagađenja (stav 4.). Troškove preduzetih mjera snosi pravno lice i fizičko lice

čija je radnja ili propuštanje radnje izazvalo zagađenje ili opasnost od zagađenja (stav 8.).

Članom 79. Zakona o vodama propisana su ograničenja koji se moraju propisati vodnim

aktom u svrhu zaštite akvatičnih i poluakvatičnih organizama i to:

održavanje uvjeta za njihovu reprodukciju,

održavanje odgovarajućih uvjeta u njihovim zimskim skloništima,

održavanje ostalih uvjeta vezanih za njihovo održanje i razvoj, uključujući njihovu

zamjenu i obogaćivanje,

očuvanje postignutih ciljeva kvaliteta vode

Odredbama čl. od 135. do 138. Zakona o vodama propisani su uvjeti i postupci za privremeno

i trajno oduzimanje vodnog akta, ako korisnik akta u roku određenom vodnim aktom ne obavi

radnju usljed koje nastupi neposredna opasnost po život i zdravlje ljudi, odnosno ako su uvjeti

iz vodnog akta bitno prekršeni ili ako aktivnost uzrokuje uticaje koji su zabranjeni Zakonom o

vodama.

U 2011. godini broj podnesenih (prekršajnih i krivičnih) prijava za bespravne radnje

pričinjene u šumama iznosio je 5.942 a presuđeno je 1.513 što iznosi 26,00%.

Od ukupne štete po prijavama u iznosu od 360.639,00 KM u 2011. godini naplaćen je iznos

od 21.064,60 KM ili 6,00%, dok je iznos kazni po prijavama za FBiH zabilježen u visini od

1.437.408,10 KM.

Broj podnesenih i presuđenih prijava za period od 2007. do 2011. godine (bespravne sječe,

bespravni promet, uzurpacije i drugo) naveden je u odgovoru na pitanje broj 13 iz poglavlja

opšta politika u oblasti životne sredine.

160

Brčko distrikt BiH

U skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine Brčko distrikta BiH (Poglavlje XVI-

Građanska odgovornost za štetu nanesenu životnoj sredini) definisana je odgovornost i

obaveza fizičkih i pravnih lica za štetu koju nanesu životnoj sredini (članovima 99-107).

B. Kvalitet vazduha

13. Da li postoje granične vrijednosti ili ciljne vrijednosti kvaliteta vazduha za

konkretne atmosferske zagađujuće materije? Ako postoje, koje su to vrijednosti?

Na nivou entiteta i BD BiH postoje definisane vrijednosti kvaliteta vazduha koje se mjere. Te

vrijednosti su definisane entitetskim i BD BiH zakonodavstvom i prikazane su na način kako

je predstavljeno u nastavku odgovora:

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine264

donesen je „Pravilnik o graničnim

vrijednostima kvaliteta vazduha“265

kojim su propisane granične vrijednosti kvaliteta vazduha

i ciljne vrijednosti kvaliteta vazduha, kao indikatori planiranja kvaliteta vazduha u prostoru, te

pragovi upozorenja i pragovi/granice uzbune za pravovremeno djelovanje u slučaju

kratkotrajnih pojava nedozvoljeno zagađenog vazduha. Ovim pravilnikom se reguliše sadržaj

sljedećih materija u atmosferskom vazduhu: SO2, NO2, NOX, LČ10, ULČ, DIM, O3, CO,

Pb, Cd, Zn.

a) Granične vrijednosti vazduha - GVV Zagađujuća

materija

Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

SO2 1 čas 90 500 (napomena 1)

SO2 24 časa 90 240 (napomena 2)

NO2 1 čas 60 300 (napomena 3)

NO2 24 časa 60 140 (napomena 2)

LČ 10 24 časa 50 100 (napomena 2)

ULČ 24 časa 150 350 (napomena 2)

Dim 24 časa 30 60 (napomena 2)

CO 8 časa 10.000

O3 8 časa 150 (napomena 4)

Napomena 1: ne bi trebalo da bude prekoračena više od 24 puta u kalendarskoj godini

Napomena 2: ne bi trebalo da bude prekoračena više od 7 puta u kalendarskoj godini (98-i percentil)

Napomena 3: ne bi trebalo da bude prekoračena više od 18 puta u kalendarskoj godini

Napomena 4: ne bi trebalo da bude prekoračena više od 21 put u kalendarskoj godini (98-i percentil)

Granične vrijednosti – GV sastojaka lebdećih čestica iznose:

Sastojak Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

Olovo – Pb 24 časa 2 -

Kadmij – Cd 24 časa 0,04 -

Mangan – Mn 24 časa 2 -

Sulfati – SO4- 24 časa 50 100

Natrij-fluorid 24 časa 100 200

264 ''Službeni glasnik RS'', broj 53/02 265 ''Službeni glasnik RS'', broj: 39/05

161

Granične vrijednosti vazduha- GVV za sediment (taložni prah) su:

Zagađujuća materija Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (mg/m2d)

Visoka vrijednost

(mg/m2d)

Taložni prah - ukupno jedan mjesec 200 350 (napomena 1)

Pb u taložnom prahu jedan mjesec 0,1 -

Cd u taložnom prahu jedan mjesec 0,002 -

Zn u taložnom prahu jedan mjesec 0,4 -

Tl u taložnom prahu jedan mjesec 0,002 -

Napomena 1: odnosi se na mjesec u godini sa najvišim vrijednostima depozicije / taloga.

Granične vrijednosti vazduha- GVV u cilju zaštite ekosistema su:

Zagađujuća materija Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

SO2 kalendarska godina i

zima

20 (napomena 1) -

Nox kalendarska godina 30 -

O3 pet godina 18000 (napomena 2) -

Napomena 1: period od 1. oktobra do 31. martaNapomena 2: Odnosi se na zbir časovnih prekoračenja

vrijednosti od 80 mikrograma/m3 x h (g/m

3 x h) u periodu maj – juli u toku pet godina

b) Ciljne vrijednosti vazduha– CVV

Zagađujuća

materija


vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

SO2 1 čas 60 350 (Napomena 1)

SO2 24 časa 60 160 (Napomena 2)

NO2 1 čas 40 200 (Napomena 3)

NO2 24 časa 40 90 (Napomena 2)

LČ10 24 časa 40 60 (Napomena 3)

ULČ 24 časa 75 120 (Napomena 2)

O3 8 časova - 120 (Napomena 3)

Napomena 1: Ne bi trebalo da bude prekoračeno više od 24 puta u kalendarskoj godini

Napomena 2: Ne bi trebalo da bude prekoračeno više od 7 puta u kalendarskoj godini (98-i percentil)

Napomena 3: Ne bi trebalo da budu prekoračene više od 25 dana u toku godine u prosjeku u tri godine

Ciljne vrijednosti vazduha – CVV sastojaka lebdećih čestica su: Sastojak Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

Olovo – Pb 24 časa 1 -

Kadmij – Cd 24 časa 0,01 -

Mangan – Mn 24 časa 1 -

Sulfati – SO4- 24 časa - -

c) Pragovi upozorenja

Pragovi upozorenja su vrijednosti za 20 % niže od vrijednosti pragova uzbune iz člana

16. ovog Pravilnika Zagađujuća

Materija


Vrijednost (µg/m3)

Visoka vrijednost

(µg/m3)

SO2 1 čas - 500 (Napomena)

Nox 1 čas - 400 (Napomena)

O3 1 čas - 240 (Napomena)

d) Pragovi uzbune

Napomena: ako su vrijednosti prekoračene u najmanje tri uzastopna časa.

162

U skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha266

za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju

priprema „Uredbu o uslovima za monitoring kvaliteta vazduha na teritoriji RS“ i „Uredbu o

kontroli i vrijednosti kvaliteta vazduha“. Do donošenja navedenih uredbi na snazi su

prethodno navedene.

Federacija BiH

U FBiH je po osnovu Zakona o zaštiti zraka267

donesen novi Pravilnik o načinu vršenja

monitoringa kvaliteta zraka i definiranju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i

drugih standarda kvaliteta zraka268

kojim su utvrđene granične vrijednosti zagađujućih

materija u zraku, definisane gornja i donja granica ocjenjivanja kvaliteta zraka, privremene

granice tolerancije, odnosno tolerantne vrijednosti, pragovi upozorenja i ciljne vrijednosti za

određene zagađujuće materije, kriteriji za uspostavljanje mjernih mjesta, metodologija

mjerenja, mjerni postupci, način provjere kvaliteta mjerenja i tačnosti podataka, način obrade

i prikaz rezultata mjerenja i njihove usklađenosti sa propisanim normativima, sadržaj

izvještaja o izvršenim mjerenjima i rokovi dostavljanja podataka, način ocjenjivanja nivoa

zagađenosti, kao i rokovi za postepeno smanjivanje granica tolerancije, odnosno tolerantne

vrijednost.

Granične vrijednosti kvaliteta zraka utvrđene su za sumpor dioksid, azot dioksid,

suspendovane čestice (PM10 i PM2,5), olovo, benzen i ugljenmonoksid. Ciljne vrijednosti

kvaliteta zraka utvrđene su za suspendirane čestice PM2,5, prizemni ozon, arsen, kadmijum,

nikal i benzo(a)piren. Granične i ciljne vrijednosti su usklađene sa vrijednostima propisanih

Direktivom 2008/50 o kvalitetu zraka i čistijem zraku u Evropu i Direktivom 2004/107 o

arsenu, kadmiju, živi, niklu i policikličnim aromatičnim ugljikovodicima u zraku. Takođe,

pravilnik propisuje granične vrijednosti emisije i za druge zagađujuće materije koje nisu

regulirane navedenim direktivama, a koje zbog određenih industrijskih aktivnosti mogu biti

specifični parametri kvaliteta zraka u FBiH.

Granične i ciljne vrijednosti pojedinih zagađujućih materija koje su sastavni dio navedenog

Pravilnika, prikazane su dalje u tabelama:

Parametar Period usrednjavanja Granična vrijednost Rok za dostizanje

granične vrijednosti

Sumpor dioksid SO2 Jedan sat 350 µg/m3, ne

smije se prekoračiti

više od 24 puta u

jednoj kalendarskoj

godini

1.januar 2021.godine

Jedan dan 125 µg/m3, ne smije

se prekoračiti više od

3 puta u jednoj

kalendarskoj godini


Kalendarska godina 50 µg/m3 1.januar 2021.godine

Azot dioksid NO2 Jedan sat 200 µg/m3, ne

smije se prekoračiti

više od 18 puta u

jednoj kalendarskoj

godini


Jedan dan 85 µg/m3 1.januar 2021.godine


266 ''Službeni glasnik RS'', broj 124/11 267 „Sl. novine FBiH“, br. 33/03 i 04/10 268 „Sl. novine FBiH“, broj 01/12

163

PM10

Jedan dan 50 µg/m3, ne smije se

prekoračiti više od 35

puta u jednoj

kalendarskoj godini



Suspendovane čestice PM2,5

Stadijum1


Suspenovane čestice PM2,5

Stadijum 2


Olovo Jedan dan 1 µg/m3 1.januar 2016.godine

Kalendarska godina 0,5 µg/m3 1.januar 2016.godine

Benzen Kalendarska godina 5 µg/m3 1.januar 2016.godine

Ugljenmonoksid (CO) Maksimalna dnevna

osmočasovna srednja

vrijednost

10 mg/m3 1.januar 2016.godine

Jedan dan 5mg/m3 1.januar 2016.godine

Kalendarska godina 3mg/m3 1.januar 2016.godine

Sulfati u PM10 Jedan dan 30 µg/m3

Kalendarska godina 20 µg/m3

Hidrogen sulfid H2S Jedan sat 7 µg/m3

ne smije biti

prekoračena više od 7

puta tokom

kalendarske godine

Jedan dan 5 µg/m3 ne smije biti


puta tokom

kalendarske godine


Merkaptani Jedan dan 3 µg/m3

ne smije biti


puta tokom

kalendarske godine


Amonijak Jedan dan 100 µg/m3

ne smije

biti prekoračena više

od 7 puta tokom

kalendarske godine


Fenoli Jedan dan 100 µg/m3

ne smije


od 7 puta tokom

kalendarske godine


Hlorovodonik HCl izraženo kao

Cl-

Jedan dan 200 µg/m3

ne smije


od 7 puta tokom

kalendarske godine


Gasoviti fluoridi izraženo kao F - Jedan dan 3 µg/m

3 ne smije biti


puta tokom

kalendarske godine


164

Namjenska mjerenja

Hlor, akrilonitril, azbest i ukupne lebdeće čestice Vrsta zagađujuće materije Period usrednjavanja Maksimalna dozvoljena

koncentracija

Hlor Cl2 tri sata

jedan dan

100µg/m3

30µg/m3

Akrilonitril kalendarska godina 0,5 µg/m3

Azbest kalendarska godina 200vl/m3

Ukupne lebdeće čestice jedan dan

kalendarska godina

250µg/m3

90 µg/m3

Ukupne taložne materije Zagađujuća materija Period uzorkovanja Prosječna godišnja

vrijednost (mg/m2d)

Visoka vrijednost

(mg/m2d)

Taložni prah-ukupna Jedan mjesec 200 350

Pb u taložnom prahu Jedan mjesec 0,1 -

Cd u taložnom prahu Jedan mjesec 0,002 -

Zn u taložnom prahu Jedan mjesec 0,4 -

Tl u taložnom prahu Jedan mjesec 0,02 -

As u taložnom prahu Jedan mjesec 0,004

Ni u taložnom prahu Jedan mjesec 0,015

Hg u taložnom prahu Jedan mjesec 0,001

Čađ Period usrednjavanja Granična vrijednost

jedan dan 125 µg/m3

kalendarska godina 50 µg/m3

Ciljne vrijednosti za PM2,5, prizemni ozon, arsen, kadmijum, nikl i benzo(a)piren

Ciljna vrijednost za suspendovane čestice PM2,5

Period usrednjavanja Ciljna vrijednost Rok za postizanje ciljne vrijednosti

Kalendarska godina

25µg/m3


Ciljna vrijednost za prizemni ozon Cilj Period računanja

prosječne vrijednosti

Ciljna vrijednost Rok za postizanje ciljne

vrijednosti (1)

Zaštita zdravlja

ljudi

Maksimalna dnevna

osmočasovna srednja

vrijednost (2)

120µg/m3

se ne smije

prekoračiti u više od 25 dana

po kalendarskoj godini u toku

tri godine mjerenja (3)


Zaštita vegetacije

Od maja do jula

Vrijednost AOT40 (izračunata

iz jednočasovnih vrijednosti)

18000µg/m3 ·h u toku pet

godina mjerenja (3)

1.januar 2018. godine

(1) Od tog datuma će se ocjenjivati usaglašenost sa ciljnim vrijednostima, odnosno,

podaci iz 2018. godine biće prvi podaci koji će se koristiti za određivanje

usaglađenosti u narednih tri do pet godina, u zavisnosti od potrebe.

165

(2) Izbor maksimalne dnevne osmočasovne srednje vrijednosti zasniva se na proučavanju

osmočasovnih uzastopnih prosjeka, izračunatih na osnovu jednočasovnih podataka i

ažuriranih svakog sata. Svaki tako izračunat osmočasovni prosjek pripisuje se danu u

kojem se utvrđivanje prosjeka završava, tj. prvi period računanja za svaki pojedinačni

dan je period od 17:00 h prethodnog dana do 01:00 h tog dana; posljednji period

računanja za svaki pojedinačni dan je period od 16:00 h do 24:00 h tog dana

(3) Ako trogodišnji ili petogodišnji prosjek ne može da se odredi na osnovu kompletnih i

skupova uzastopnih godišnjih podataka, minimalni godišnji podaci neophodni za

provjeru usaglašenosti sa ciljnim vrijednostima su:

- za ciljnu vrijednost u cilju zaštite zdravlja ljudi: validni podaci za period od jedne

godine,

- za ciljnu vrijednost u cilju zaštite vegetacije: validni podaci za period od tri godine.

Ciljne vrijednosti za arsen, kadmijum, nikl i benzo(a)piren

Zagađujuća materija Ciljna vrijednost

(1)

Arsen 6 ng/m3

Kadmijum 5 ng/m3

Nikl 20 ng/m3

Benzo(a)piren 1 ng/m3

(1)Za prosječnu godišnju vrijednost ukupnog sadržaja suspendovanih čestica PM10

Granične i ciljne vrijednosti kvaliteta zraka u FBiH postoje i određene su „Pravilnikom o

načinu vršenja monitoringa kvaliteta zraka i definiranju vrsta zagađujućih materija, graničnih

vrijednosti i drugih standarda kvaliteta zraka“269

.

Brčko distrikt BiH

Pravilnikom o graničnim i ciljanim vrijednostima kvaliteta zraka, pragovima informisanja i

uzbune270

definisane su granične i ciljne vrijednosti kvaliteta vazduha za atmosferske

zagađujuće materije.

Članom 10. određene su:

(1) granične vrijednosti kvaliteta vazduha u cilju zaštite zdravlja ljudi

Zagađujuća

Materija

Period uzorkovanja Granična vrijednost

(µg/m3)

Maksimalna dozvoljena

vrijednost

(µg/m3)

SO2 1 sat 350 500

SO2 24 sata 125 -

NO2 1 sat 200 300

NO2 24 sata 80 120

NO2 Kalendarska godina 40 60

Benzen Kalendarska godina 5 10

LČ10 24 sata 50 75

Dim Kalendarska godina 50 75

CO 8 sati 10.000 16.000

O3 8 sati 120 -

Pb u LČ10 Kalendarska godina 0,5 1

Cd u LČ10 Kalendarska godina 0,005 -

Mn u LČ10 Kalendarska godina 0,15 -

269 „Sl. novine FBiH“, br. 48/12 270 „Sl.glasnik BD BiH“ broj 18/11

166

SO4 u LČ10 24 sata 30 -

SO4 u LČ10 Kalendarska godina 20 -

As u LČ10 Kalendarska godina 0,006 -

Ni u LČ10 Kalendarska godina 0,02 -

H2S 1 sat 7 10

H2S 24 sata 5 -

H2S Kalendarska godina 2 -

NH3 24 sata 100 -

NH3 Kalendarska godina 30 -

LČ2,5 Kalendarska godina 25 30

(2) Granična vrijednost zagađujuće materije SO2 za period uzorkovanja od 1 sat, ne smije biti

prekoračena više od 24 puta u toku jedne kalendarske godine.

(3) Granična vrijednost zagađujuće materije SO2 za period uzorkovanja od 24 sata, ne smije

biti prekoračena više od 3 puta u toku jedne kalendarske godine.

(4) Granična vrijednost zagađujuće materije NO2 za period uzorkovanja od 1 sat, iz ne smije


(5) Granična vrijednost zagađujuće materije H2S za period uzorkovanja od 1 sat, iz ne smije


(6) Granična vrijednost zagađujućih materija NO2, SO4 u LČ10, H2S i NH3 za period

uzorkovanja od 24 sata, ne smije biti prekoračena više od 7 puta u toku jedne kalendarske

godine.

(7) Granična vrijednost lebdećih čestica LČ10 za period uzorkovanja od 24 sata, ne smije biti

prekoračena više od 35 puta u toku jedne kalendarske godine.

(8) Granična vrijednost zagađujuće materije O3 ne smije biti prekoračena više od 21 puta u

toku jedne kalendarske godine.


(1) granične vrijednosti vazduha za sediment, odnosno taložni prah su:

Zagađujuća

Materija


(mg/m2dan)

Maksimalna

dozvoljena

vrijednost

(mg/m2dan)

UTT Kalendarska godina 350 -

Pb u UTT Kalendarska godina 0,1 -

Cd u UTT Kalendarska godina 0,002 -

As u UTT Kalendarska godina 0,004 -

Ni u UTT Kalendarska godina 0,015 -

Tl u UTT Kalendarska godina 0,002 -


(1) granične vrijednosti vazduha u cilju zaštite ekosistema su:

Zagađujuća

Materija


(µg/m3)

Maksimalna

dozvoljena

vrijednost

(µg/m3)

SO2 kalendarska godina i zima 20 -

Nox kalendarska godina 30 -

O3 pet godina 18000 -

(2) Period uzorkovanja SO2 zimi se vrši od 1. oktobra do 31. marta.

167

(3) Količina zagađujuće materije O3 prekoračena je ukoliko je zbir satnih prekoračenja

vrijednosti veći od 80 mikrograma/m3

x h ( μg/m3h) u periodu od maja do jula u toku pet

godina.

Članom 13. određene su ciljane vrijednosti kvaliteta vazduha.

Vrijednost razlike između maksimalno dozvoljenih i graničnih vrijednosti zagađujućih

materija iz člana 10. ovog pravilnika umanjuje se za 10% svake naredne kalendarske godine,

počev od godine stupanja na snagu ovog pravilnika, kako bi u vremenskom periodu od 10

godina dostigla vrijednost 0.

Članom 14. određene su pragovi informisanja i vrijednosti uzbune

(1) Pragovi informisanja i vrijednosti uzbune su:

Zagađujuća materija Period uzorkovanja Prag informisanja (µg/m

3) Vrijednost uzbune (µg/m

3)

SO2 1 sat - 500

NO2 1 sat - 400

O3 1 sat 180 240

(2) Vrijednosti uzbune moraju biti prekoračene u najmanje tri uzastopna sata.

14. Kakve su gore pomenute vrijednosti u odnosu na norme/smjernice SZO?

Smjernice SZO se inkorporiraju u zakonodavstvo entiteta i BD BiH, što se može vidjeti iz

odgovora kako slijedi:

Republika Srpska

Pravilnik o graničnim vrijednostima kvaliteta vazduha RS271

je u veoma malom procentu

usklađen sa Evropskim standardima. Donošenjem Uredbe o uslovima za monitoring kvaliteta

vazduha, kojom će biti propisane granične vrijednosti za sumpor dioksid, azot dioksid,

suspendovane čestice, olovo, benzen i ugljen monoksid, kao i ciljne vrijednosti za

suspendovane čestice, prizemni ozon, arsen, kadmijum, nikl i benzo (a) piren, preuzeti će se

EU norme definisane Direktivom 2008/50/EC Evropskog parlamenta i Savjeta od 21. maja

2008. godine o kvalitetu ambijentalnog vazduha i čistijem vazduhu za Evropu i Direktivom

2004/107/EC Evropskog parlamenta i Savjeta o arsenu, kadmijumu, živi, niklu i policikličnim

aromatičnim ugljovodonicima u ambijentalnom vazduhu.

Federacija BiH

Pravilnik o načinu vršenja monitoringa kvaliteta zraka i definiranju vrsta zagađujućih

materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta zraka272

po pitanju parametara

usklađen je sa Direktivom 2008/50 koja je uobzirila norme, smjernice i programe Svjetske

zdravstvene organizacije (WHO). U tabeli dalje date su vrijednosti WHO smjernica

vrijednosti kvaliteta zraka (Global update 2005-Summary of risk assessment) za suspendirane

čestice, azot dioksid, sumpor dioksid i ozon i važećeg propisa na nivou FBiH u svrhu

poređenja:

272 „Sl.novine FBiH“, broj 01/12

168

Zagađujuća materija WHO uputstva Propis na nivou FBiH

PM2,5 godišnja srednja vrijednost 10 µg/m3 25 µg/m

3

PM2,5 24-satna srednja vrijednost 25 µg/m3 -

PM10 godišnja srednja vrijednost 20 µg/m3 40 µg/m

3

PM10 24- satna srednja vrijednost 50 µg/m3 50 µg/m

3

Ozon 8- satna srednja vrijednost 100 µg/m3 120 µg/m

3

NO2 godišnja srednja vrijednost 40 µg/m3 40 µg/m

3

NO2 1- časovna srednja vrijednost 200 µg/m3 200 µg/m

3

SO2 24- časovna srednja vrijednost 20 µg/m3 125 µg/m

3

SO2 10- minutna srednja vrijednost 500 µg/m3 350 µg/m

3

(jedan sat)

Brčko distrikt BiH

Vrijednosti navedene u odgovoru BD BiH na pitanje broj 13. u dobrim dijelom su usklađene

sa smjernicama WHO.

15. Postoji li državni program za nadzor kvaliteta vazduha ili državni/regionalni/lokalni

planovi vezani za kvalitet vazduha? Ako postoje, da li su informacije o tome dostupne za

javnost i da li je javnost konsultovana vezano za program/planove? Koji je organ

nadležan za probleme u oblasti kvaliteta vazduha, a koji je odgovoran za razvijanje

strategija o kvalitetu vazduha?Postoji li nacionalni program monitoringa kvaliteta

vazduha? Da li postoje državni/regionalni/lokalni planovi monitoringa kvaliteta

vazduha? Ukoliko je to slučaj da li su te informacije dostupne javnosti i da li

jeprovedena javna konsultacija prilikom donosenja tih planova?

Ne postoji državni program za nadzor kvaliteta vazduha ili državni planovi vezani za kvalitet

vazduha. Na nižim nivoima, entiteti i DB, ova materija je regulisana na slijedeći način:

Republika Srpska

Praćenje kvaliteta vazduha u RS vrši se u okviru republičke i lokalne mreže. Republička

mreža mjernih stanica i/ili mjernih mjesta uspostavlja se za praćenje kvaliteta vazduha na

nivou RS i sastavni je dio praćenja kvaliteta životne sredine. Članom 9. Zakona o zaštiti

vazduha, u cilju efikasnog upravljanja kvalitetom vazduha propisana je uspostavljanje

jedinstvenog funkcionalnog sistema praćenja i kontrole stepena zagađenja vazduha u RS i

održavanja baze podataka o kvalitetu vazduha (u daljem tekstu: monitoring kvaliteta

vazduha). na osnovu „Pravilnika o monitoringu kvaliteta vazduha u RS“273

Republički

hidrometeorološki zavod RS je ovlašten za uspostavljanje i izvođenje monitoringa vazduha.

Vrijednosti kvaliteta vazduha čine numeričke vrijednosti graničnih vrijednosti nivoa

zagađujućih materija u vazduhu, donje i gornje granice ocjenjivanja kvaliteta vazduha,

kritičnih nivoa, granica tolerancije i tolerantnih vrijednosti, ciljnih vrijednosti i dugoročnih

ciljeva zagađujućih materija u vazduhu, koncentracija opasnih po zdravlje ljudi i

koncentracija o kojima se izvještava javnost. Vlada RS, u cilju upravljanja kvalitetom

vazduha, na prijedlog ministarstva, propisuje vrijednosti kvaliteta vazduha.

Republička mreža se finansira iz budžeta RS i uspostavlja se u skladu sa propisom o kontroli

kvaliteta vazduha, kojim se određuje broj i raspored mjernih stanica i/ili mjernih mesta u

određenim zonama i aglomeracijama,kao i obim, vrsta i učestalost mjerenja i koji donosi

273 ''Sl.glasnik RS'', broj: 39/05

169

Vlada na predlog ministarstva. O sprovođenju Programa kontrole kvaliteta vazduha u

republičkoj mreži se stara ministarstvo, a ocjenjivanje kvaliteta vazduha vrši se obavezno u

pogledu koncentracije sumpor-dioksida,azot-dioksida i oksida azota, suspendovane čestice

(PM10, PM2,5), olova,benzena i ugljen-monoksida, prizemnog ozona, arsena, kadmijuma,

nikla i benzo(a)pirena (u daljem tekstu: zagađujućih materija), a može i za druge zagađujuće

materije, koje su kao takve utvrđene relevantnim međunarodnim propisima. Praćenje kvaliteta

vazduha u republičkoj mreži, u okviru svojih nadležnosti, vrši Republički hidrometeorološki

zavod RS i ovlašćena pravna lica.

Republički hidrometeorološki zavod RS, obavlja monitoring kvaliteta vazduha u republičkoj

mreži stanica za monitoring kvaliteta vazduha. Praćenje kvaliteta vazduha može se obavljati i

namjenski indikativnim mjerenjima, na osnovu akta nadležnog organa za poslove zaštite

životne sredine kada je potrebno utvrditi stepen zagađenosti vazduha na određenom prostoru

koji nije obuhvaćen mrežom monitoringa kvaliteta vazduha. Republička mreža monitoringa u

RS još uvijek nije uspostavljena, a Republički hidrometeorološki zavod RS trenutno posjeduje

samo jednu automatsku stanicu za praćenje osnovnih parametara kvaliteta vazduha u

Banjaluci i to SO2,NO,NO2,NOx,CO,O3,PM10.

Privredna društva, druga pravna lica i preduzetnici koji u obavljanju djelatnosti utiču ili mogu

uticati na kvalitet vazduha dužni su da: obezbijede tehničke mjere za sprečavanje ili

smanjivanje emisija u vazduh; planiraju troškove zaštite vazduha od zagađivanja u okviru

investicionih i proizvodnih troškova; prate uticaj svoje djelatnosti na kvalitet vazduha;

obezbijede druge mjere zaštite, u skladu sa ovim zakonom i zakonima kojima se uređuje

zaštita životne sredine.

Jedinice lokalne samouprave na svojoj teritoriji uspostavljaju lokalnu mrežu mjernih stanica

i/ili mjernih mjesta za paćenje kvaliteta vazduha. Jedinica lokalne samouprave donosi propis

o kontroli kvaliteta vazduha na lokalnom nivou, kojim se određuje broj i raspored mjernih

stanica i/ili mjernih mjesta u određenim zonama i aglomeracijama,kao i obim, vrsta i

učestalost mjerenja uz prethodnu saglasnost ministarstva. Sredstva za realizaciju programa

kontrole kvaliteta vazduha u lokalnoj mreži obezbeđuje se iz budžeta jedinice lokalne

samouprave.

Nadležni organ jedinice lokalne samouprave obavlja koordinaciju svih aktivnosti lokalne

mreže, obavlja poslove praćenja kvaliteta vazduha preko ovlašćenog pravnog lica, može da

ovlasti pravno lice koje prati rad automatskih stanica, prikuplja i obrađuje podatke dobijene

kontrolom kvaliteta vazduha u lokalnoj mreži pod uslovima koji su propisani Zakona i dužan

je da podatke o rezultatima monitoringa kvaliteta vazduha javno objavi i dostavi republičkoj

upravnoj organizaciji nadležnoj za hidrološke i meteorološke poslove.

Do sada je monitoring kvaliteta vazduha na lokalnom nivou uspostavljen samo na području

grada Banja Luka na četiri lokacije, Bijeljina na jednoj lokaciji i Gradiška na jednoj lokaciji.

Svi podaci se dostavljaju u bazu podataka u Republički hidrometeorološki zavod u obliku

mjesečnih izvještaja i to po isteku mjeseca koji dalje ove podatke obrađuje, objavljuje i

arhivira u bazi podataka. Takođe je uspostavljen monitoring kvaliteta vazduha na području

zone uticaja termoelektrana Ugljevik i Gacko, tj jedna stanica u gradu Gacko i jedna stanica u

krugu RiTE Ugljevik na kojima se mjere SO2,NO,NO2,NOx, PM10. Finansiranje monitoringa

se vrši od strane samih zagađivača. Podaci se takođe dostavljaju u bazu podataka RHMZ i

dalje obrađuju. Do kraja 2012.godine uspostaviće se monitoring vazduha u Brodu u

nadležnosti „Rafinerije nafte“ a.d. Brod.

170

Planirano je da se u cilju efikasnijeg pristupa ovim podacima kako na nivou lokalnih

zajednica, samih zagađivača te postojećih stanica u republičkoj mreži monitoringa, sve

stanice softverski povežu u jednu cjelinu, što bi značilo da Republički hidrometeorološki

zavod RS ima pristup trenutnim podacima o kvalitetu vazduha na svim postojećim

lokacijama i i kontinuirani pristup te izvještavanje i obavještavanje javnosti o kvalitetu

vazduha u RS.

Republički hidrometeorološi zavod RS i nadležni organ jedinice lokalne samouprave podatke

o kvalitetu vazduha čine dostupnim javnosti putem objave u sredstvima javnog informisanja,

elektronskim medijima, kao i na svojim veb-stranicama.

Republički hidrometeorološi zavod RS obavještava druge organe i organizacije i javnost

putem elektronskih i štampanih medija (najmanje u jednom glasilu) koji se distribuira na

teritoriji cijele RS, o:

a) kvalitetu vazduha,

b) planovima kvaliteta vazduha i odlaganja na određeno vrijeme postizanja granične

vrijednosti za azot-dioksid, benzen i suspendovane čestice RM10,

c) planovima za dostizanje ciljnih vrijednosti u zonama i aglomeracijama u kojima je došlo

do prekoračenja ciljnih vrijednosti i

d) godišnjem izvještaju o svim zagađujućim materijama koje su obuhvaćene ovim zakonom.

Republički hidrometeorološki zavod RS priprema i objavljuje Godišnji izvještaj o stanju

kvaliteta vazduha u RS, a jednom mjesečno podatke o kvalitetu vazduha iz RS mreže stanica

koje objavljuje na svojoj veb-stranici: www.rhmzrs.com.

Organi nadležani za probleme u oblasti kvaliteta vazduha i utvrđivanje politika u RS su:

Narodna skupština RS, Vlada RS, Ministarstvo za prostorno uređenje,građevinarstvo i

ekologiju RS, Republički hidrometeorološki zavod RS i Jedinice lokalne samouprave.

Narodna skupština RS i Vlada RS utvrđuju politike i donose strateške dokumente i akcione

planove realizacije utvrđenih strategija, razmatraju izvještaje i donose odluke u vezi s tim.

Ministarstvo za prostorno uređenje,građevinarstvo i ekologiju RS je nadležno za aktivnosti u

oblasti zaštite vazduha i izradu propisa i strateških dokumenata u oblasti zaštite i unapređenja

kvaliteta vazduha, propisivanje graničnih vrijednosti emisija zagađujućih materija iz

stacionarnih izvora i graničnih vrijednosti nivoa zagađujućih materija u vazduhu, kao i razvoj

akcionih i sanacionih planova u RS.

Republički hidrometeorološki zavod RS vrši praćenje kvaliteta vazduha u RS mreži u okviru

svojih nadležnosti (vidjeti odgovor na prethodno podpitanje).

Jedinica lokalne samouprave obezbeđuje monitoring kvaliteta vazduha u lokalnoj mreži i

mjerenja posebne namene u okviru svoje teritorije, obavještava javnost o prekoračenju

koncentracija zagađujućih materija u vazduhu i dostavljaju podatke u Republički

hidrometeorološki zavod RS.

Federacija BiH

Nacionalni/federalni program za nadzor kvaliteta zraka ne postoji. Za problematiku kvaliteta

zraka nadležni su federalni i kantonalni organi (nadležna ministarstva za okoliš i zakonodavna

tijela). Federalni organi, kantonalni organi i opštine su obavezni da usklade i koordiniraju

http://www.rhmzrs.com/

171

svoje politike koje se odnose na kvalitet zraka. Na nivou FBiH uspostavlja se federalna

politika o kvalitetu zraka koja je dio federalne politike zaštite okoliša i koja ima za cilj

poboljšanje kvaliteta zraka. Federalnu strategiju zaštite kvaliteta zraka donosi Parlament

FbiH, a strategija donesena za period 2008-2018 je definisala plan mjera i aktivnosti u oblasti

kvaliteta zraka. Prema zakonskom okviru, kantonalni planovi zaštite kvaliteta zraka moraju

biti usklađeni sa Federalnom strategijom zaštite kvaliteta zraka. Neki kantoni su donijeli svoje

planove zaštite kvaliteta zraka kao dio kantonalnih planova zaštite okoliša. Takođe, veliki broj

opština je donio svoje lokalne akcione planove u oblasti okoliša. U postupku izrade i

donošenja javnost je adekvatno uključena.

Ovlaštenje za monitoring kvaliteta zraka na području FBiH dato je Federalnom hidro-

meteorološkom zavodu.

Federalni hidrometeorološki zavod u Sarajevu i Republički hidrometeorološki zavod u

Banjaluci su nadležni za nadzor kvaliteta zraka na nivou entiteta. Federalni hidrometeorološki

zavod informiše javnost o rezultatima mjerenja kvaliteta zraka, te objavljuje informacije o

kvalitetu zraka. Prema „Pravilniku o monitoringu kvaliteta zraka“274

, Federalni

hidrometeorološki zavod je ovlaštena institucija za uspostavljanje, organiziranje i upravljanje

sistemom nadzora kvaliteta zraka u FBiH, kao dijela nadzora u BiH , te za uspostavljanje

informacionog sistema kvaliteta zraka u cilju izvještavanja o rezultatima nadzora u

propisanim formatima. Federalni hidrometeorološki zavod ne dobiva izvještaje o regionalnim

i lokalnim planovima monitoringa kvalitete zraka.

Brčko distrikt BiH

Vlada Brčko distrikta posjeduje mobilnu stanicu za praćenje kvaliteta vazduha na području

Brčko distrikta. Rezultati mjerenja su dostupni na službenoj web stranici Vlade BD.

16. Postoje li procjene emisije glavnih atmosferskih zagađujućih materija?

Na nivou BiH nisu pravljene procjene emisija glavnih atmosferskih zagađujućih materija, jer

se ta aktivnost vodi na entitetskom i nivou distrikta. Međutim, trenutno je u fazi

uspostavljanja registar ispuštanja i prenosa zagađujućih materija tj. registar postrojenja

(PRTR), nakon čega će se krenuti ka sistematskoj analizi i procjeni emisija glavnih

zagađujućih materija.

Republika Srpska

U RS ne postoje zvanične procjene emisija glavnih atmosferskih zagađujućih materija.

Trenutno je u fazi uspostavljanja registra ispuštanja i prenosa zagađujućih materija tj.

Registar postrojenja (PRTR) i Republički hidrometeorološki zavod RS u ovom sistemu ima

obavezu provjere i validacije podataka od strane zagađivača. Pravilnikom o metodologiji i

načinu vođenja registra postrojenja i zagađivača, Zavod je definisan kao Referentni centar

RS za kvalitet vazduha i emisije u vazduh.

Federacija BiH

Ne postoje zvanične procjene emisija glavnih atmosferskih zagađujućih materija. U

energetskom sektoru, proračun emisije u zrak i korištenje preporučene metodologije i

AEDEM programskog paketa je urađen kroz Studiju energetskog sektora u BiH. Glavni

staklenički plinovi (CO2, CH4 i N2O) energetskog sektora su izračunati primjenom IPCC

metodologije, dok se za proračun drugih značajnih onečišćujućih tvari (SO2, NOx, CO i

cestica) koristila EMEP/CORINAIR metodologija. Proračun emisije je izrađen za 1990.

godinu i period 2000.- 2005.

274 „Sl.novine FBiH“, br. 12/05

172

Zakonom o zaštiti zraka u FBIH definisana je izrada registra emisija u zrak kao dijela

integralnog Registra zagađivača i zagađivanja u FBiH. Razvoj sistema prikupljanja podataka

o emisijama zagađujućih materija, te uspostava i funkcioniranje Registra zagađivača i

zagađivanja u FBIH po osnovu Zakona o zaštiti okoliša i odnosnog podzakonskog akta je u

toku.

Brčko distrikt BiH

Ne postoje zvanične procjene emisija glavnih atmosferskih zagađujućih materija.

17. Postoje li državni programi ili strategije za smanjenje emisije atmosferskih

zagađujućih materija? Koji se resursi, metode i postupci koriste za nadzor emisije?

Osim kada je u pitanju implementacija Montrealskog protokola, razvijeni su programi

postepenog isključivanja ODS supstanci iz upotrebe u BiH. Za sve druge tvari ne postoje

državni programi ili strategija za smanjenje emisije atmosferskih zagađujućih materija, jer se

ta pitanja uređuju entitetskim i BD BiH aktivnostima na način kako je opisano:

Republika Srpska

Strategijom zaštite vazduha definisani su ključni ciljevi u oblasti kvaliteta vazduha u RS,

odnosno smanjenja emisije atmosferskih zagađujućih materija, kao dijela zaštite životne

sredine.

Strategija sadrži:

a) opšte informacije (podatke o lokacijama, klimatske i topografske podatke, broj stanovnika,

mjerne stanice i/ili mjerna mjesta),

b) ključne elemente za procjenu trenutnog stanja kvaliteta vazduha,

c) ciljeve koji treba da se postignu,

d) aktivnosti koje je potrebno preduzeti radi postizanja zadatih ciljeva,

e) dugoročne i kratkoročne mjere za sprečavanje, ublažavanje i kontrolu zagađivanja vazduha,

f) vremenski okvir u kojem će se prenijeti zahtjevi kvaliteta vazduha koji se primjenjuju u

Evropskoj uniji,

g) vremenski okvir za postizanje zadatih ciljeva koji se tiču kvaliteta vazduha,

h) zahtjeve za integrisanjem ciljeva i mjera zaštite kvaliteta vazduha u druge sektorske

politike,

i) istraživanja koja je neophodno sprovesti u cilju realizacije Strategije i postizanja zadatih

ciljeva,

j) način izvještavanja o realizaciji Strategije,

k) postupke evaluacije izvještaja,

l) razloge za preispitivanje i korigovanje strateških opredjeljenja i

m) prikaz izvora i načina korišćenja sredstava i drugih resursa neophodnih za realizaciju

strateških ciljeva

Takođe, 2009. godine urađen je Prvi nacionalni izvještaj BIH u skladu sa UNFCCC o

klimatskim promjenama u kome su proračunate emisije gasova sa „efektom staklene bašte“

za 1990. godinu. U toku je izrada Drugog nacionalnog izvještaja BiH u skladu sa UNFCCC

u kome će se dati pregled emisija za 2001. godinu. U toku je izrada Strategije nisko-

karbonskog razvoja na nivou BiH u kojoj će biti navedeni planovi i ciljevi BiH za smanjenje

emisija zagađujućih materija.

Za nadzor emisija u cilju mjerenja kvaliteta vazduha nadležna je Inspekcija za zaštitu životne

sredine, odnosno Republička uprava za inspekcijske poslova RS putem svojih nadležnih

173

republičkih inspektora i inspektora u jedinicama lokalne samouprave (u daljem tekstu:

inspektor).

U vršenju inspekcijskog nadzora inspektor, pored opštih ovlašćenja propisanih zakonom

kojim se uređuje oblast inspekcija, ima ovlašćenja i da:

a) zabrani rad ako se uočene nepravilnosti ne otklone u ostavljenom roku, do

otklanjanja nepravilnosti,

b) zabrani rad stacionarnog izvora zagađivanja ili naloži preduzimanje drugih

odgovarajućih mjera zaštite dok se emisija i nivoi zagađujućih materija u vazduhu ne

svedu na propisane granične vrijednosti,

c) naredi pribavljanje rezultata mjerenja emisije i/ili nivoa zagađujućih materija u

vazduhu preko ovlašćenog pravnog lica i zabrani rad ako se rezultati mjerenja ne

dostave na uvid u ostavljenom roku,

d) u toku vršenja inspekcijskog pregleda naredi da se izvrše kontrolna mjerenja

emisije i/ili nivoa zagađujućih materija u vazduhu preko drugog ovlašćenog pravnog

lica, kad operater samostalno ili preko određenog ovlašćenog pravnog lica vrši

mjerenja, a rezultati izvršenih mjerenja pružaju osnov za to,

e) predloži oduzimanje ovlašćenja za obavljanje poslova mjerenja emisije i/ili

praćenje kvaliteta vazduha ako se ti poslovi ne obavljaju u skladu sa zakonom,

f) zabrani rad stacionarnog izvora zagađivanja ili drugu aktivnost koja se obavlja

protivno ovom zakonu,

g) zabrani postupanje sa supstancama koje oštećuju ozonski omotač i fluorovanim

gasovima sa efektom staklene bašte, kao i proizvodima koji sadrže te supstance ili su

pomoću njih proizvedeni protivno ovom zakonu,

h) zabrani poslove servisiranja i isključivanja iz upotrebe, odnosno sakupljanja,

obnavljanja i obrade proizvoda koji sadrže supstance koje oštećuju ozonski omotač ili

fluorovane gasove sa efektom staklene bašte ako utvrdi da ih obavlja lice koje za to

nema dozvolu, odnosno predloži oduzimanje dozvole za obavljanje tih poslova, ako

lice prestane da ispunjava propisane uslove i

i) zabrani uvoz i/ili izvoz supstanci koje oštećuju ozonski omotač ili fluorovanih

gasova sa efektom staklene bašte za koje nije izdata dozvola.

Mjerenje emisija zagađujućih materija u vazduhu propisano je Zakonom o zaštiti vazduha i

Pravilnikom o monitoringu emisija zagađujućih materija u vazduhu, kojim je definisan način,

postupak, učestalost i metodologija mjerenja emisije zagađujućih materija u vazduh.

Mjerenje emisije vrši se mjernim uređajima, na adekvatnim mjernim mjestima i primjenom

propisanih metoda mjerenja. Mjerenje emisije mogu da vrše samo akreditovane i ovlašćene

laboratorije. Ovlašćena pravna lica koja poseduju akreditaciju u skladu standarda BAS ISO

17025 (što se dokazuje rešenjem o akreditaciji i spiskom metoda u obimu akreditacije) i

ispunjavaju bliže uslove u pogledu kadrova, opreme i prostora u oblasti uzorkovanja,

mjerenja, analize i pouzdanosti podataka (što se dokazuje rešenjem – dozvolom Ministarstva

za prostorno uređenje,građevinarstvo i ekologiju) ispunjavaju zakonski uslov za vršenje

mjerenja emisije i jedino se rezultati ovlašćenih laboratorija mogu prihvatiti kao validni i

adekvatni.

174

Za provjeru emisije koriste se metode definisane BAS standardima.

Ukoliko neke vrste mjerenja nisu obuhvaćene BAS standardima, primjenjivaće se drugi

svjetski priznati standardi za metode provjere i praćenja emisije koji daju paralelne rezultate

mjerenja.

Federacija BiH

Po osnovu Zakona o zaštiti zraka donesen je Pravilnik o monitoringu emisija zagađujućih

materija u zrak275

. Ovim pravilnikom uređuju se obaveze operatora da vrše provjeru ili

praćenje emisije zagađujućih materija iz postrojenja u zrak i stacionarnih izvora zagađivanja u

ovisnosti od vrste postrojenja, odnosno instalacija čija se emisija treba provjeravati, te

zagađujuće materije čija se emisija provjerava, metodologija uzorkovanja, uprosjećivanja,

mjerenja i način izražavanja i ocjenjivanja rezultata mjerenja kao i organizacija provjere i

uvjeti koje treba da zadovolji osoba koja vrši provjeru emisije. Tokom implementacije propisa

identificirana je potreba za unaprijeđenjem ovog zakonskog okvira. Detaljniji uslovi

monitoringa emisija iz pojedinih postrojenja propisani su i drugim pravilnicima koji regulišu

emisije iz postrojenja za spaljivanje otpada i emisije volatilnih organskih jedinjenja.

Zahtjevano je da mjerenja emisije vrše akreditovane laboratorije od strane Instituta za

akreditacije BiH u skladu sa BAS ISO 17025. Trenutno u BiH postoji jedno akreditovano

tijelo/ispitna laboratorija sa određenim „scoupom“ akreditacije.

Brčko distrikt BiH

Ne postoje programi ili strategije za smanjenje emisije atmosferskih zagađujućih materija.

18. Postoje li državni, regionalni ili lokalni planovi ili programi koji se konkretno bave

poboljšanjem kvaliteta vazduha (tj. nivoa koncentracije određenih polutanata) u okviru

svojih oblasti?

Ne postoje državni planovi ili programi koji se konkretno bave poboljšanjem kvaliteta

vazduha (tj. nivoa koncentracije određenih polutanata) u okviru svojih oblasti, a na nivou

entiteta i BD BiH je regulirano na način kako je objašnjeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

U RS planovi i programi poboljšanja kvaliteta vazduha su sastavni dio instrumenata politike i

planiranja zaštite vazduha koje čine:

a) Strategija zaštite vazduha

b) Planovi kvaliteta vazduha

c) kratkoročni Akcioni planovi

d) Republički program za postepeno smanjivanje godišnjih maksimalnih republičkih

emisija zagađujućih materija i

e) Planovi operatera za smanjenje emisija iz stacionarnih postrojenja

Strategija zaštite vazduha RS predstavlja osnovni dokument na osnovu koje se donose

planovi kvaliteta vazduha, kratkoročni akcioni planovi i programi za smanjenje emisija

zagađujućih materija u vazduh koji moraju da budu u saglasnosti sa njom.

275 „Sl. novine FBiH“, broj 12/05

175

Planiranje zaštite vazduha na nivou lokalnh zajednica u RS provodi se donošenjem Lokalnih

ekoloških akcionih planova (LEAP), Strategija razvoja opština i gradova, te Održivih

energetskih akcionih planova (SEAP).

Planove kvaliteta vazduha, donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave uz saglasnost

Ministarstva za prostorno uređenje,g rađevinarstvo i ekologiju RS. Nadležni organi lokalne

samouprave donosi tzv. „Plan kvaliteta vazduha u zonama i aglomeracijama“ u zonama i

aglomeracijama u kojima je vazduh III kategorije, odnosno kada zagađenje vazduha

prevazilazi efekte mjera koje se preduzimaju, odnosno kada je ugrožen kapacitet životne

sredine i/ili postoji stalno zagađenje vazduha na određenom prostoru, sa ciljem da se postignu

utvrđene granične ili ciljne vrednosti. Navedeni plan donosi se na osnovu ocjene stanja

kvaliteta vazduha i obuhvata sve glavne zagađujuće materije i glavne izvore zagađivanja

vazduha koji su doveli do zagađenja.

Federacija BiH

Ne postoje nacionalni, regionalni, lokalni planovi i programi poboljšanja kvaliteta zraka.

Prema zakonskom okviru u oblasti zaštite zraka u područjima gdje su nivoi veći od graničnih

vrijednosti, kanton donosi akcioni plan zaštite kvaliteta zraka u oblastima u kojima su

prekoračene granične vrijednosti kvaliteta zraka jedne ili više zagađujućih materija. U slučaju

da su prekoračene granične vrijednosti u dva ili više kantona, Federalno ministarstvo vrši

koordinaciju. Takođe, u slučajevima kada postoji rizik prekoračenja praga upozorenja, kanton

donosi Interventni plan.

Brčko distrikt BiH

Na nivou BD BiH ne postoje planovi ili programi koji se konkretno bave poboljšanjem

kvaliteta vazduha (tj. nivoa koncentracije određenih polutanata).

19. Kako je organizovana kontrola emisije isparljivih organskih jedinjenja (VOC) iz

različitih izvora, uključujući skladištenje i distribuciju nafte, industrijsku upotrebu

rastvarača, i upotrebu farbi i lakova?

Kontrola emisije isparljivih organskih jedinjenja (VOC) iz različitih izvora, uključujući

skladištenje i distribuciju nafte, industrijsku upotrebu rastvarača, i upotrebu farbi i lakova vrši

se na nivou entiteta i DB, na način kako je opisano u daljem tekstu odgovora:

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha RS donesen je Pravilnik o emisiji isparljivih

organskih jedinjenja276

kojim su uređene mjere i postupci za sprečavanje ili smanjivanje

direktnih ili indirektnih posljedica emisija isparljivih organskih jedinjenja na životnu sredinu,

posebno emisije u vazduh, te potencijalni rizik po ljudsko zdravlje.

Maksimalne republičke emisije utvrđuju se za acidifikujuće i eutrofikujuće zagađujuće

materije i prekursore ozona, i to za: sumpor-dioksid (SO2), azotne okside (NOx), isparljiva

organska jedinjenja i amonijak (NH3), u cilju unapređenja i zaštite životne sredine i zdravlja

ljudi od štetnog dejstva acidifikacije, eutrofikacije i prizemnog ozona, a radi postizanja

dugoročnih ciljeva koji podrazumijevaju održavanje kritičnih nivoa i zaštitu stanovništva.

Novim Zakonom o zaštiti vazduha planirano je donošenje Pravilnika o emisiji isparljivih

organskih jedinjenja u kome će biti definisano da pravno lice i preduzetnik koji u svom

proizvodnom procesu koristi organske rastvarače dužan je da primenjuje mjere u cilju

smanjenja vrijednosti emisije isparljivih organskih jedinjenja ispod propisanih vrijednosti.


176

Emisije iz pokretnih izvora zagađivanja kontrolišu se prilikom redovnog, vanrednog i

kontrolnog tehničkog pregleda, u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom i zakonom

kojim se uređuje bezbjednost saobraćaja. Pokretni izvori zagađivanja u RS mogu se koristiti i

stavljati u promet ako zagađujuće materije u izduvnim gasovima iz tih izvora ne prelaze

granične vrijednosti emisije utvrđene tehničkim propisima, u skladu sa ovim zakonom.

Emisije iz pokretnih izvora zagađivanja kontrolišu se prilikom redovnog, vanrednog i

kontrolnog tehničkog pregleda, u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom i zakonom

kojim se uređuje bezbjednost saobraćaja. Goriva koja se stavljaju u promet, odnosno koriste u

stacionarnim i pokretnim izvorima zagađivanja moraju zadovoljavati zahtjeve kvaliteta

propisane važećim standardima i tehničkim propisima koji se odnosi na kvalitet tog goriva.

članom 44. Zakona o zaštiti vazduha predviđeno je donošenje i pravilnika kojim će se

propisati tehničke mjere i zahtjevi koji se odnose na dozvoljene emisione faktore za

isparljiva organska jedinjenja koja potiču iz procesa skladištenja i distribucije nafte i naftnih

derivata, odnosno za skladišne, utovarne i istovarne instalacije na terminalima i za cisterne,

utovarne i istovarne instalacije u maloprodajnim objektima. Navedeni propis donijeće

ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine u saradnji sa ministarstvom nadležnim za

poslove energetike, u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona, odnosno do

januara 2014. godine. Trenutno važeći propisi kojima je dijelom regulisana oblast kontrole

emisija isparljivih organskih jedinjenja prilikom skladištenja i distribucije nafte i naftnih

derivata su: Pravilnik o izgradnji stanica za snabdijevanje gorivom motornih vozila i o

skladištenju i pretakanju goriva277

i Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o

skladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti278

, kojima su propisani tehnički i sigurnosni

uslovi izgradnje navedenih postrojenja, te mjere zaštite od izbijanja i širenja požara.

Na osnovu Zakona o hemikalijama maksimalno dozvoljene vrijednosti sadržaja isparljivih

organskih jedinjenja (VOC) u premazima (bojama i lakovima) koji se nanose na zgrade,

njihovu opremu i ugradne dijelove, kao i u sredstvima i premazima za reparaciju drumskih

vozila propisane su u Prilogu 3 Pravilnika o uslovima za ograničenje i zabranu proizvodnje,

prometa i korišćenja hemikalija279

. Ovim pravilnikom su propisane i metode određivnja

sadržaja VOC, dok su od njegovh odredbi izuzeti aerosoli i premazi koji se koriste isključivo

u industrijskim postrojenjima. Ograničenja sadržaja VOC su usklađena sa Direktivom

2004/42/EZ o ograničenjima emisije isparljivih organskih jedinjenja kod upotrebe organskih

rastvarača u određenim bojama i lakovima i proizvodima za reparaciju drumskih vozila

(„VOC“ direktiva).

Federacija BiH

Kontrola emisije VOC jedinjenja kod skladištenja i distribucije nafte nije regulisana.

Zakonom o zaštiti zraka u Federaciji date su odredbe koje se tiču skladištenja fosilnih goriva i

benzina. Prema istim, svi objekti, postrojenja, vozila i uređaji projektuju se i koriste na način

da preostala isparenja: ostaju u kontejneru nakon istakanja benzina, prihvataju i zadržavaju

povratna isparenja iz prostora za skladištenje na benzinskoj stanici ili glavnom skladštu, te da

se isparenja zadržavaju u pokretnom kontejneru dok ne dođe do ponovnog punjenja u

glavnom skladištu. Po osnovu Zakona o zaštiti zraka u FBiH donesen je Pravilnik o emisiji

isparljivih organskih jedinjenja280

kojim su definiraju mjere i postupci za spriječavanje ili

smanjivanje direktnih i indirektnih posljedica emisija isparljivih organskih jedinjenja

uzrokovanih korištenjam organskih otapala i farbi i lakova u određenim djelatnostima i

pogonima, kao i monitoring emisja. Pravilnik je u velikom stepenu usklađen sa Direktivom

277 „Službeni glasnik RS“, broj 26/12 278 „Službeni glasnik RS“, broj 26/12 279 „Službeni glasnik RS“, broj 100/10 280 „Sl. novine FBiH“, broj 12/05

177

1999/13/EZ o ograničenju emisije volatilnih organskih jedinjenja - VOC zbog upotrebe

organskih rastvarača kod određenih aktivnosti i instalacija. Član 6. Pravilnika definira potrebu

vršenja stalnog monitoring kanala kojima je povezana oprema za smanjenje zagađivanja i

koji na konačnoj tački ispuštanja emituju više od 10 kg/h ukupnog organskog ugljika, kako bi

se provjerilo da li su emitovane vrijednosti u skladu sa propisima.

Brčko distrikt BiH

Kontrola emisije isparljivih organskih jedinjenja je definisana Zakonom o zaštiti vazduha BD

BiH i Pravilnikom o emisiji isparljivih organskih jedinjenja BD i zakonskim i podzakonskim

aktima Odjeljenja za javnu sigurnost Vlade BD BiH, a kontrola putem inspekcijskog organa.

U okviru Odjeljenja za javnu sigurnost Vlade BD BiH postoji Jedinica za suzbijanje

akcidentnih situacija, koja interveniše u slučaju havarije ili akcidentne situacije i izlazi na

teren samo u slučaju nesreće i po pozivu.

20. Kakva je situacija po pitanju sprovođenja UNECE Konvencije o prekograničnom

zagađivanju vazduha na velikim udaljenostima i njenih različitih protokola? Da li se

vaša zemlja nalazi u Evropskom registru emisije zagađujućih materija (EPER) i

Evropskom registru ispuštanja i prenosa zagađujućih materija (E-PRTR)? Ako ne, koji

je planirani vremenski okvir za učestvovanje u ovim registrima?

BiH je strana UNECE Konvencije o prekograničnom zagađivanju vazduha na velikim

udaljenostima, te nije članica niti jednog protokola ove Konvencije. BiH nije članica

Evropskog registra emisije zagađujućih materija (EPER) i Evropskog registra ispuštanja i

prenosa zagađujućih materija (E-PRTR). Još uvijek nije određen vremenski okvir za učešće u

ovim registrima.

C. Upravljanje otpadom

21. Koje su glavne odlike propisa koji se odnose na upravljanje otpadom (uključujući

kućni otpad, otpad potrošačke robe, ambalažni otpad, električne i elektronske uređaje,

stara vozila, PCB/PCT, industrijski otpad koji uključuje i opasan otpad, mulj od

prečišćavanja komunalnih otpadnih voda i druge otpade iz specifičnih aktivnosti)? Da li

Bosna i Hercegovina namjerava da podnese zahtjev za Evropski katalog otpada?

Osnovni principi Odluke o nusproizvodima i njihovim proizvodima koji nisu namijenjeni

ishrani ljudi, kao propisa koji reguliše zbrinjavanje životinjskog otpada, sadrže: klasifikaciju

nusproizvoda životinjskog porijekla prema stepenu rizika po zdravlje životinja i ljudi, uslove

za spalionice, određene kategorije otpada koje se moraju spaljivati i označiti, zabranu ishrane

životinja nusproizvodima porijeklom od iste vrste, odnosno kanibalizam, zabranu ishranom

ugostiteljskim otpadom farmskih životinja, posebno svinja, zatim sadrži pravila prema kojima

se može u lanac ishrane farmskih životinja unijeti samo određeni materijal životinjskog

porijekla koji je veterinarski pregledan. Odgovarajuće mjere i postupci koji su neophodni za

pravilnu implementaciju proizilaze iz samog propisa. Te mjere, odnosno postupci odnose se

na jasno definisanje uslova pod kojima se nusproizvodi moraju uništavati odnosno koristiti.

Pa tako, između ostalog, jasno se propisuju uslovi pod kojima se obavlja transport, uslovi u

slučaju spaljivanja, uslovi za registraciju, infrastrukturu i opremu koja se koristi u objektu ili

pogonu, higijenski uslovi u vezi rukovanja nusproizvodima životinjskog porijekla i

proizvodima dobijenih od nusproizovda životinjskog porijekla, zatim uslovi za obradu

otpadnih voda, standardni parametri za preradu u pogonima koji proizvode biogas ili

kompost. Pored ove Odluke ne postoje drugi propisi na nivou BiH, te se isti definiraju na

nivou entiteta i BD BiH na način kako je opisano:

178

Republika Srpska

Osnovni zakonski okvir za upravljanje otpadom uspostavljen je u Zakonu o upravljanju

otpadom281

i Odlukom o ratifikaciji konvencije o kontroli prekograničnog prometa opasnog

otpada i njegovom odlaganju282

.

Zakon o upravljanju otpadom zasniva se na načelima upravljanja otpadom: prevencije, načela

opreznosti, načela odgovornosti proizvođača otpada, načela zagađivač plaća, načela blizine i

načela regionalnosti.

Cilj Zakona o upravljanju otpadom je podsticanje i obezbjeđivanje najvažnijh uslova radi:

sprečavanja nastajanja otpada, prerade otpada za ponovnu upotrebu i reciklažu, izdvajanje

sirovog materijala iz otpada i njegovo korišćenje za proizvodnju energije i sigurno odlaganje

otpada. Radi postizanja ciljeva potrebno je preduzeti sljedeće neophodne mjere: smanjenje na

minimum proizvodnje otpada a posebno njegovih opasnih karakteristika, smanjenje količine

otpada, tretiranje otpada na način kojim se osigurava povrat sirovinskog materijala iz njega,

spaljivanje ili odlaganje na deponije na ekološki prihvatljiv način onih vrsta otpada koji ne

podliježu povratu komponenti.

Zakonom o upravljanju otpadom uređuju se: osnovna načela upravljanja otpadom, planiranje

upravljanja otpadom, dozvole za upravljanje otpadom, nadzor nad upravljanjem otpadom,

djelatnosti i odgovornosti upravljanja otpadom, prekogranično kretanje otpada.

Inspekcijski nadzor nad primjenom ovog zakona i propisa donešenih za njegovo izvršenje vrši

ekološka inspekcija putem Republičke uprave za inspekcijske poslove.

Zakonom o upravljanju otpadom izuzeti su: radioaktivni otpad; gasovi koji se emituju u

atmosferu; otpadne vode, osim tečnog otpada; muljevi iz kanalizacionih sistema i otpad

septičkih jama, osim muljeva iz postrojenja za tretman muljeva; otpad životinjskog porijekla

iz objekata za uzgoj, držanje, klanje životinja, kao i objekata za proizvodnju, skladištenje i

promet proizvoda životinjskog porijekla, fekalne materije sa farmi i druge prirodne, neopasne

supstance koje se koriste u poljoprivredi; otpad iz rudarstva koji nastaje istraživanjem,

iskopavanjem, preradom i skladištenjem mineralnih sirovina, kao i otpad iz kamenoloma;

otpad koji nastaje pri traženju, iskopavanju, prevozu i konačnoj obradi ili uništavanju minsko-

eksplozivnih sredstava i drugih bojnih sredstava i eksploziva.

Evropski katalog otpada transponovan je u Pravilnik o kategorijama otpada sa katalogom283

Upravljanje ambalažom i ambalažnim otpadom propisano je Uredbom o upravljanju

ambalažom i ambalažnim otpadom284

.

Federacija BiH

Zakonski propisi koji se odnose na upravljanje otpadom predstavljaju jednu od najsloženijih

oblasti zakonskih propisa za zaštitu okoliša uslijed širokog niza utjecaja koje otpad može

imati na čovjeka i okoliš. Važećim zakonodavstvom iz oblasti upravljanja otpadom uveden je

i osiguran okvir za savremeni sistem zakonskih propisa o upravljanju otpadom. U FBiH je

donesen propis za selektivno prikupljanje i razdvajenje ambalažnog otpada - Pravilnik o

upravljanju ambalažom i ambalažnim otpadom285

. Propis koji reguliše upravljanje

Elektronskim i elektroničkim otpadom je pripremljen u draft formi. Ostali propisi koji

regulišu selektivno prikuplanje i razdavajanje pojedinačnih linija otpada još uvijek nisu

doneseni, ali je obaveza njihovog donošenja regulisana okvirnim zanonom o upravljanju

otpadom. Do kraja 2012 godine planira se donošenje propisa o upravljanju otpadnim

baterijama i akumulatorima. FBiH je Evropski katlog otpada prenijela u svoje zakonodavstvo

281 „Službeni glasnik RS“, broj 53/02 i 65/08 282 „Službeni glasnik BiH“ broj 31/00 283„Službeni glasnik RS“, broj 39/05 284 „Službeni glasnik RS“, broj 50/11 285 ''Službene novine FBiH'', broj:88/11, od 28.12.2011.

179

Propisom o katalogu otpada sa listama286

. Odredbom člana 9. Uredbe o uslovima ispuštanja

otpadnih voda u prirodne recipijente i sisteme javne kanalizacije287

propisano je da se mulj

koji nastaje prečišćavanjem otpadnih voda može koristiti dodatno. Za odlaganje mulja iz

postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda operator postrojenja mora pribaviti posebnu

dozvolu izdatu od strane ministarstva nadležnog za okoliš. Osnovna odlika propisa koji se

odnose na upravljanje otpadom je poticanje i osiguranje najvažnijih uvjeta radi sprječavanja

nastajanja otpada, prerade otpada za ponovnu upotrebu i reciklažu, izdvajanje tvorivog

materijala i njihovo korištenje za proizvodnju energije i sigurno odlaganje otpada (Zakon o

upravljanju otpadom FBiH288

).

Brčko distrikt BiH

Glavne odlike propisa koji se odnose na upravljanje otpadom je izdavanje dozvola za uvoz-

izvoz opasnog i neopasnog otpada a sve u skladu sa odredbama Zakona o upravljanju

otpadom BD BiH, te Pravilnika o katalogu otpada sa listama.

22. Molimo navedite osnovne podatke o činjenicama i brojkama o stvaranju otpada i

upravljanju otpadom:

a) Količina, vrsta (npr. opasni) i porijeklo (industrijska postrojenja,

poljoprivreda, rudnici i kamenolomi, opštine, itd.) otpada koji se stvori

godišnje;

b) Postrojenja za obradu otpada: broj i operativne karakteristike postrojenja za

obradu, kompostiranje i reciklažu, objekti za spaljivanje, deponije;

c) Brojke o izvozu i uvozu otpada (količina, vrsta).

U BiH, Agencija za statistiku BiH periodično objavljuje podatke o otpadu, a koji su i zvanični

podaci za BiH u unutrašnjoj i međunarodnoj komunikaciji po pitanjima koja su navedena.

Prema tome, otpad je svaka tvar ili predmet određen kategorijama otpada propisanim

provedbenim propisom Zakona o upravljanju otpadom FBiH289

, i Zakona o upravljanju

otpadom RS290

koje posjednik odbacuje, namjerava ili mora odbaciti. Osnova za prikupljanje

podataka o statistici otpada su statistička istraživanja predviđena u godišnjem Planu rada

Agencije za statistiku BiH i godišnjih planova entitetskih statističkih institucija. Istraživanjem

se obezbjeđuju strukturni podaci o otpadu prema Statističkoj nomenklaturi otpada EWC-Stat i

u skladu sa Regulativom o statistici otpada 2150/2002/EC. Agencija za statistiku BiH

poštujući odredbe ove Regulative, prikazuje podatke o nastajanju otpada u proizvodnim

aktivnostima prema Klasifikaciji ekonomskih djelatnosti i kategorijama otpada, kako

opasnog, tako i neopasnog. Za prikaz podataka se koriste dvije klasifikacije otpada: evropska

Lista otpada - LoW i statistička klasifikacija otpada - EWC-Stat. Izvještajne jedinice za ovo

istraživanje su poslovni subjekti i dijelovi poslovnih subjekata koji su registrovani u sektoru C

- vađenje ruda i kamena, D - prerađivačka industrija i E – Proizvodnja i snabdijevanje

električnom energijom, plinom i toplom vodom prema Klasifikaciji djelatnosti BiH (Nace

Rev 1.1).

Ukupna količina nastalog otpada iznosila je 58.343.502 tona u 2010. godini. Količina otpada iz

područja C - Vađenje ruda i kamena učestvovala je sa 95% u ukupnoj količini, D - Prerađivačka

industrija sa 2% i E - Proizvodnja i snabdijevanje energijom, plinom, parom i vodom sa 3%.

Količina nastalog opasnog otpada iznosi 525.125 tona ili 1% od ukupne količine. Najveći dio

286 ''Službene novine FBiH'', broj:9/05, od 16.02.2005. 287 „Službene novine FBiH“, broj 4/12 288 „Službene novine FBiH“, broj 33/03 i 72/09 289 „Službene novine FbiH“,broj 33/03 290 „Službeni glasnik RS“, broj: 53/02

180

opasnog otpada potiče iz područja E - Proizvodnja i snabdijevanje električnom energijom,

plinom, parom i iznosi 491.401 tona i iz oblasti DJ - Prerađivačka industrija; Proizvodnja baznih

metala i metalnih proizvoda iznosi 12.491 tona.

Tabela: Ukupne količine otpada i količine opasnog otpada, 2010.

PODRUČJE KLASIFIKACIJE DJELATNOSTI BIH Sectors of NACE Rev. 1.1

Ukupno,

tona Total, tons

Od toga opasni otpad, tona Out of which hazardous

waste, tons

C Vađenje ruda i kamena 55.437.710 10.719

C Mining and quarrying

D Prerađivačka industrija 1.322.672 23.005

D Manufacturing

E Proizvodnja i snabdijevanje električnom energijom,

plinom, parom i klimatizacija 1.583.120 491.401

E Electricity, gas, steam supply and air conditioning

Ukupno 58.343.502 525.125

Total

181

Tabela: Ukupni, neopasni i opasni otpad nastao u proizvodnim aktivnostima (područja C, D i E) po EWCStat klasifikaciji, 2010, tona

EWCStat klasifikacija

Nastali otpad

EWCStat Classification

Ukupno

Neopasni

otpad

Opasni

otpad

58.343.502 57.818.377 525.125

01.1 Iskorišteni rastvarači 28 0 28 Spent solvents 01.1

01.2

Kiseline, alkalni ili slani

otpad 640 613 27

Acid, alkaline or saline

waste 01.2

01.3 Iskorištena ulja 11.916 0 11.916 Used oils 01.3

01.4,02, 03.1 Hemijski otpad 24.981 21.618 3.363 Chemical waste 01.4,02,03.1

03.2 Industrijski otpadni talozi 822.649 822.315 334 Industrial effluent sludge 03.2

03.3

Muljevi i tekući otpad od

obrade otpada 0 0 0

Sludge and liquid waste

from waste treatment 03.3

05

Otpad iz zdravstvene zaštite

i biološki otpad 0 0 0

Health care and

biological waste 05

06.1

Otpad od obojenih metala i

željeza 51.113 51.113 0 Metallic waste, ferrous 06.1

06.2 Otpad od neobojenih metala 6.957 6.957 0 Metallicwaste,non-ferrous 06.2

06.3 Izmiješani metalni otpad 2.338 2.338 0

Metallic waste, mixed

ferrous and non-ferrous 06.3

07.1 Stakleni otpad 3.310 3.310 0 Glass waste 07.1

07.2 Otpad od papira i kartona 3.462 3.462 0

Paper and cardboard

waste 07.2

07.3 Otpad od guma 84 84 0 Rubber waste 07.3

07.4 Plastični otpad 2.085 2.085 0 Plastic waste 07.4

07.5 Drveni otpad 256.135 252.519 3.616 Wood waste 07.5

07.6 Tekstilni otpad 5.014 5.014 0 Textile waste 07.6

07.7 Otpad koji sadrži PCB 21 0 21 Waste containing PCB 07.7

08(isklj.08.1,

08.41) Odbačena oprema 188 152 36 Discarded equipment

08 (excl.

08.1, 08.41)

08.1 Odbačena vozila 121 58 63 Discarded vehicles 08.1

08.41

Baterije i akumulatorski

otpad 0 0 0

Battery and accumulator

waste 08.41

09.1

Otpad od pripreme hrane i

prerađevina 122 122 0

Animal and mixed food

waste 09.1

09.2 Zeleni otpad 26.463 26.463 0 Vegetal waste 09.2

09.3 Stajsko đubrivo 15.973 15.973 0

Animal faeces, urine and

manure 09.3

10.1

Otpad iz domaćinstva i slični

otpad 11.266 11.266 0

Household and similar

waste 10.1

10.2

Izmiješani materijali koji se

ne mogu razlikovati 274.047 274.047 0

Mixed and

undifferentiated materials 10.2

10.3 Razvrstani ostatak 1 1 0 Sorting residues 10.3

11 Obični talozi 1.335 1.335 0 Common sludge 11

12.1

Građevinski otpad i otpad od

rušenja objekata 2.492 2.492 0

Construction and

demolition mineral waste 12.1

12.2,12.3,12.5

Ostali mineralni otpad (isklj.

građevinski i od rušenja,

sagorijevanja, zemlje,

jaružanja, i tretmana opada)

54.955.084 54.953.907 1.177

Other mineral waste (excl.

C&D waste, combustion

waste, soils, dredging

spoils, waste from waste

treatment)

12.2, 12.3,

12.5

12.4 Otpad od sagorijevanja 1.800.819 1.300.126 500.693 Combustion waste 12.4

12.6 Zemlja 32.125 28.274 3.851 Soil 12.6

12.7 Otpad nastao jaružanjem 31.150 31.150 0 Dredging spoils 12.7

12.8, 13

Mineralni otpad od tretmana

i stabilizirani otpad 1.583 1.583 0

Mineral waste from waste

treatment and stabilised

waste

12.8, 13

182

Podaci o komunalnom otpadu se prikupljaju putem godišnjih statističkih istraživanja.

Godišnje izvještaje podnose javna komunalna preduzeća i druga preduzeća koja se bave

prikupljanjem i odlaganjem otpada, kao i preduzeća koja upravljaju odlagalištem otpada.

Komunalni otpad se u Listi otpada klasifikuje u grupu 20: Komunalni otpad i slični otpad iz

industrije, trgovine i uslužnih djelatnosti, uključujući odvojeno prikupljene frakcije.

Procijenjena količina proizvedenog komunalnog otpada za 2010. godinu iznosi 1.521.877

tona, odnosno 396 kg po stanovniku godišnje, ili 1.08 kg po stanovniku na dan. U 2010.

godini javnim odvozom prikupljeno je 1.499.023 tona komunalnog otpada, što je za 10% više

u odnosu na prethodnu godinu. Procenat stanovnika koji su uključeni u odvoz komunalnog

otpada iznosi prosječno 68%. Ostatak populacije, koja ne koristi komunalne usluge, naseljava

najvećim dijelom ruralna područja. U ukupnoj količini prikupljenog otpada, miješani

komunalni otpad učestvuje sa 92,4%, odvojeno prikupljeni komunalni otpad 6,0%, otpad iz

vrtova i parkova 1,1% i ambalažni otpad sa 0,4%. Na odlagališta otpada u 2010. godini

odloženo je 1.516.423 tona otpada, što je za 6,6% više u odnosu na prethodnu godinu. Podaci

o tokovima otpada dopremljenog na odlagališta potvrđuju potpuno oslanjanje na trajno

odlaganje komunalnog otpada na odlagališta.

Tabela: Ukupno proizvedeni komunalni otpad u BiH, 2003-2010 kg/stanov/god Kg po glavi stanovnika 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

BiH 232 250 257 250 260 356 389 396

Zbog nedostatka podataka u BiH o uvozu/izvozu neopasnog otpada prema Regulativi

259/93/EEC o prekograničnom prometu otpada, Odjel za statistiku okoliša Agencije za

statistiku BiH je preduzeo aktivnosti na obradi dostupnih podataka statistike vanjske trgovine.

Razvoj i proizvodnja statistike vanjske trgovine u BiH se odvija kroz statističke institucije.

Osnova razvoja je utvrđena evropskim propisima i stoga je statistika vanjske trgovine u

velikoj mjeri usklađena sa zemljama EU. Osnovni izvor podataka je Jedinstvena carinska

isprava (JCI). Agencija za statistiku BiH dobija potrebne podatke iz Jedinstvenih carinskih

isprava od Uprave za indirektno oporezivanje BiH, u skladu sa Protokolom o saradnji

potpisanim između ove dvije institucije. Podaci o izvezenim/uvezenim količinama neopasnog

otpada su dobijeni na osnovu obrade baze podataka statistike vanjske trgovine. Baza sadrži

podatke koji su relevantni za statistiku o uvozu i izvozu otpada.

Kombinovana nomenklatura (CN) se sastoji od oko 10.000 različitih kodova koji opisuju

robu. Od tih kodova, oko 250 su kodovi koji se sastoje od ili sadrže otpad, a koji bi mogli biti

osnova za prikupljanje statističkih podataka o uvozu i izvozu otpada za različite materijale.

Obradom baze podataka statistike vanjske trgovine su ekstraktovani tarifni brojevi (CN

kodovi) koji sadrže otpad. Izbor tih kodova bio je zasnovan na osnovu procjene i

identifikacije koju je uradio Njemački zavod za statistiku, kao i dopuna koje je predložila

Savezna agencija zaštite okoliša UBA (Federal Environment Agency).

c) Brojke o uvozu/izvozu otpada

Tabela: Izvoz/uvoz neopasnog otpada, 2010, BiH

Vrsta otpada Izvezena količina (t) Uvezena količina (t)

Metalni otpad 87.227 7.410

Otpadno staklo 704 0

Tekstilni otpad 305 2.472

Otpadni papir i karton 40.026 7.550

Otpadna plastika 2.625 2.894

Neopasna šljaka i pepeo iz

toplinskih procesa

201.033 0

183

Analiza podataka o izvozu otpadnog papira i kartona u periodu 2006-2010 ukazuje na

značajan rast izvezenih količina. U 2010 godini količina izvezenog otpadnog papira i kartona

je za 155% veća u odnosu na 2009 godinu (CN 4707- Papir i karton namijenjeni ponovnoj

preradi (reciklaži).

Analiza podataka o izvozu neopasne šljake i pepela iz toplinskih procesa u periodu 2006-2010

ukazuje na značajan rast izvezenih količina. U 2010 godini količina izvezene neopasne šljake

i pepela je za 17,5% veća u odnosu na 2009 godinu.

Količina opasnog otpada tokom 2009. godine je za 55% veća u odnosu na prethodnu godinu.

Bez obzira na porast izvoza opasnog otpada u 2009. godini u odnosu na 2008. godinu,

prekogranični promet opasnim otpadom u periodu 2001-2009. je u blagom padu.

Tabela: Izvoz opasnog otpada, 2001-2009, tona 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Količina(t) 1830 6295 7094,3 6560 6660 4447,4 4980,6 3145 4870

Izvor: Sekretarijat Bazelske konvencije http://www.basel.int/

U 2009. godini uočen je izvoz nekih vrsta otpada koje nisu bile prisutne u prekograničnom

prometu otpada u 2008. godini. Riječ je o otpadnim uljima i mastima, kontaminiranoj zemlji,

otpadnim fluorescentnim cijevima i transformatorima, otpadnoj plivajućoj šljaki i

građevinskom otpadu koji sadrži azbest. Glavne izvozne destinacije su Austrija, Francuska i

Slovenija. U periodu od 2001. do 2009. godine nije bilo većih promjena u broju kompanija

koje su se bavile djelatnošću izvoza opasnog otpada. To je desetak kompanija koje posjeduju

rješenje za izvoz opasnog otpada od nadležnih entitetskih Ministarstava. Neke od kompanija

nisu nikada realizovale izvoz. Podaci su obrađeni na osnovu izvještaja o izvezenim

količinama koje su kompanije izvoznici opasnog otpada dostavile nadležnim entitetskim

Ministarstvima. Podatke o otpadu također posjeduju i Agencije na nivou entiteta kao i

kancelarija AS BiH smještena u Distriktu Brčko, a na način kako je opisano.

Republika Srpska

d) Količina, vrsta (npr. opasni) i porijeklo (industrijska postrojenja, poljoprivreda, rudnici i

kamenolomi, opštine, itd.) otpada koji se stvori godišnje;

Оtpаd iz prоizvоdnih dјеlаtnоsti (vаđеnjе rudа i kаmеnа, prеrаđivаčkа industriја, prоizvоdnjа

i snаbdiјеvаnjе еlеktričnоm еnеrgiјоm, gаsоm i tоplоm vоdоm)

Pоdаtkе о industriјskоm оtpаdu Rеpublički zаvоd zа stаtistiku RS dоbiја putеm Gоdišnjih

izvјеštаја о оtpаdu iz prоizvоdnih dјеlаtnоsti. Izvјеštаје dоstаvlјајu prеduzеćа čiја је prеtеžnа

dјеlаtnоst prеmа Klаsifikаciјi dјеlаtnоsti (KD) NACE Rev.1.1 rеgistrоvаnа u pоdručјu

Vаđеnjе rudа i kаmеnа, Prеrаđivаčkа industriја (isklјučuјući Оblаst 37, Rеciklаžа) i

Prоizvоdnjа i snаbdiјеvаnjе еl. еnеrgiјоm, gаsоm i tоplоm vоdоm, а kоја imајu dеsеt i višе

zаpоslеnih. Prilikоm prоvоđеnjа istrаživаnjа о оtpаdu iz prоzvоdnih dјеlаtnоsti Zаvоd uzimа

u оbzir dеfiniciје, prеpоrukе i stаndаrdе Rеgulаtivе Еvrоpskе kоmisiје о stаtistici оtpаdа,

(EC) No.2150/2002 (WstatR).

Тоkоm оdviјаnjа prоizvоdnih dјеlаtnоsti u 2010. gоdini u RS nаstаlо је 45 821 764 t

industriјskоg оtpаdа. Nајvеćа kоličinа pоtičе iz pоdručја Vаđеnjе rudа i kаmеnа, čаk 96,6%

оd ukupnе kоličinе, i оdnоsi sе nа minеrаlni оtpаdni mаtеriјаl kојi nаstаје prilikоm

pоvršinskе еksplоаtаciје rudа. Оpаsni оtpаd čini оkо 1,1% ukupnо nаstаlоg оtpаdа u

prоizvоdnim dјеlаtnоstimа, pri čеmu sе nајvеći udiо, оkо 1% bilјеži u pоdručјu Prоizvоdnjа i

snаbdiјеvаnjе еlеktričnоm еnеrgiјоm, gаsоm i tоplоm vоdоm. Оpаsni оtpаd, uglаvnоm, čini

оtpаd iz tеrmičkih prоcеsа, tј. lеtеći pеpео оd spаlјivаnjа kојi sаdrži оpаsnе mаtеriје.

184

Kоličinа оtpаdа nаstаlоg tоkоm оdviјаnjа prоizvоdnih dјеlаtnоsti u RS u 2010. gоdini:

Pоdručја prеmа Klаsifikаciјi dјеlаtnоsti (KD)

NACE Rev.1.1

Ukupnа kоličinа оtpаdа

nаstаlоg tоkоm izvјеštајnе

gоdinе (t)

Оd tоgа, kоličinа оpаsnоg

оtpаdа (t)

C Vаđеnjе rudа i kаmеnа 44 303 442 10 541

D Prеrаđivаčkа industriја* 615 001 6 234

E

Prоizvоdnjа i snаbdiјеvаnjе еl.

еnеrgiјоm, gаsоm i tоplоm

vоdоm

903 321 491 281

UKUPNО 45 821 764 508 056

*Оblаst 37 (Rеciklаžа) niје оbuhvаćеnа istrаživаnjеm

Kоmunаlni оtpаd

Pоdаtkе о kоmunаlnоm оtpаdu Zаvоd dоbiја putеm gоdišnjih izvјеštаја о prikuplјеnоm

оtpаdu i оtpаdu оdlоžеnоm nа оdlаgаlištа оtpаdа. Izvјеštаје pоdnоsе јаvnа kоmunаlnа i

privаtnа prеduzеćа kојimа је оpštinа dоdјеlilа prаvо nа prikuplјаnjе оtpаdа, оdnоsnо

uprаvlјаnjе оdlаgаlištimа оtpаdа. Kоmunаlni оtpаd nа pоdručјu RS nајvеćim diјеlоm, оkо

97%, prikuplја sе kао miјеšаni i, uglаvnоm, trајnо оdlаžе nа оpštinskа оdlаgаlištа оtpаdа.

Јаvni оdvоz оtpаdа оrgаnizоvаn је nа pоdručјu 54 оd ukupnо 62 оpštinе i, prеmа prоcјеni,

tоm uslugоm оbuhvаćеnо је оkо 68% stаnоvništvа RS. Kоličinа ukupnо prоizvеdеnоg оtpаdа

оdrеđuје sе nа оsnоvu kоličinе prikuplјеnоg оtpаdа, prоcеntа stаnоvništvа оbuhvаćеnоg

uslugоm јаvnоg оdvоzа оtpаdа i prоcјеnе brоја stаnоvnikа u izvјеštајnој gоdini. Оd ukupnе

kоličinе оtpаdа оdlоžеnоg nа еvidеntirаnа оdlаgаlištа u 2010. gоdini, 93,7% оdnоsi sе nа

kоmunаlni, а prеоstаlih 6,3% nа оstаli оtpаd (grаđеvinski оtpаd, оtpаdnо živоtinjskо tkivо,

stаrе gumе i drugо). Pоdаci о оpеrаtivnim kаrаktеristikаmа оvih оdlаgаlištа nisu dоstupni. То

upućuје nа mоgućnоst dа kоličinа оtpаdа kојu nа еvidеntirаnа оdlаgаlištа оtpаdа bеz оgrаdе

ili čuvаrа sаmоstаlnо оdlаžu grаđаni ili drugi izvоri niје rеgistrоvаnа. Uslјеd nеpоstојаnjа

mјеrnih instrumеnаtа ili еvidеnciје, kоličinе prikuplјеnоg i оdlоžеnоg, nајčеšćе, sе zаsnivајu

nа prоcјеnаmа јаvnih kоmunаlnih i privаtnih prеduzеćа kоја dоstаvlјајu izvјеštаје.

Kоličinа prоizvеdеnоg, prikuplјеnоg i оtpаdа оdlоžеnоg nа еvidеntirаnа оdlаgаlištа оtpаdа u

RS u 2009. i 2010. gоdini.

Indikаtоr Gоdinа

2009 2010

Ukupnа kоličinа prоizvеdеnоg оtpаdа (t) 395 600 392 891

Ukupnа kоličinа prikuplјеnоg оtpаdа (t) 255 034 263 646

Ukupnа kоličinа оtpаdа оdlоžеnоg nа еvidеntirаnа оdlаgаlištа оpаdа (t) 310 402 306 758

Kоličinа gоdišnjе prоizvеdеnоg оtpаdа pо stаnоvniku (kg/stаnоvnik) 276 274

Kоličinа dnеvnо prоizvеdеnоg оtpаdа pо stаnоvniku (kg/stаnоvnik/dаn) 0,76 0,75

Rudarski otpad

Zakonom o upravljanju otpadom291

izuzet je rudarski otpad koji je predmet posebnog

propisa, odnosno postojećeg Zakona o rudarstvu. Postojeći Zakon o rudarstvu reguliše pitanje

rudarskog otpada na način da se isti smatra otpadom iz ekstraktivne industrije, odnosno

jalovinom, a pitanje postupanja sa jalovinom definiše kao rudarske radove i to samo za slučaj

da se radi o jalovini na eksploatacionom polju.


185

Rudarski otpad nastao u procesu eksploatacije i pripreme mineralne sirovine generiše se u RS

u sljedećim količinama (na godišnjem nivou):

a) na površinskim kopovima uglja: oko 16.000.000 m3

b) na eksploataciji metaličnih ležišta: 10.000.000 tona kopovske jalovine i oko

c) 500.000 tona flotacijske jalovine, što je ukupno 10.500.000 tona (oko 5.000.000 m3)

d) jalovina iz procesa eksploatacije kamena (kamenolomi) oko 100.000. tona odnosno oko

40.000 m3

Medicinski otpad

Proizvođači medicinskog otpada u RS su javne i privatne zdravstvene ustanove, institucije i

fakulteti gdje se vrše naučna istraživanja. Međutim, pored njih postoje i sporedna mjesta

nastajanja medicinskog otpada, kao što su domaćinstva, „harm reduction“ programi za

intravenozne ovisnike, te neke uslužne djelatnosti.

Za potrebe izrade Strategije upravljanja medicinskim otpadom u RS provedena je terenska

analiza na reprezentativnom uzorku svih zdravstvenih ustanova. Prema dostavljenim

podacima zdravstvenih ustanova (izvagan razdvojen infektivni medicinski otpad od

komunalnog otpada), utvrđeno je da se u RS godišnje generiše oko 400 tona opasnog

medicinskog otpada. Ova suma je i viša ukoliko se količina opasnog medicinskog otpada koja

se generiše u zdravstvenim ustanovama mjeri po kg/krevet/dan, na osnovu čega dobijemo da

se u RS generiše oko 700 tona na godišnjem nivou. Ovu količinu bi trebalo uvećati za otpad

koji se stvara u ostalim ustanovama koje proizvode medicinski otpad pa je procijenjena

vrijednost između 750 i 800 tona godišnje. Najveći dio opasnog medicinskog otpada odnosi

se na infektivni otpad koji se u zdravstvenim ustanovama prvenstveno tretira termički ili

hemijski.

Na osnovu Zakona o upravljanju otpadom i Pravilnika o vrstama otpada i djelatnostima

upravljanja otpadom za koje je potrebna dozvola292

Ministarstvo za prostorno uređenje,

građevinarsvo i ekologiju RS izdaje dozvole za sve kategorije otpada uključujući i opasni

otpad, osim radioaktivnog otpada, gasova ispuštenih u atmosferu i otpadnih voda. Dozvole se

izdaju za djelatnosti prikupljanja i transporta otpada,skladištenja otpada,odlaganja i povrata

komponenti otpada kao i za djelatnosti održavanja i monitoringa uređaja za upravljanje

otpadom nakon zatvaranja. Do sada je izdato 80 dozvola za upravljanje otpadom.

e) Postrojenja za obradu otpada: broj i operativne karakteristike postrojenja za obradu,

kompostiranje i reciklažu, objekti za spaljivanje, deponije;

Putеm Gоdišnjеg stаtističkоg istrаživаnjа о оtpаdu оdlоžеnоm nа оdlаgаlištа оtpаdа u 2010.

gоdini еvidеntirаnа su ukupnо 42 оdlаgаlištа nа kоја јаvnа kоmunаlnа i privаtnа prеduzеćа

оdlаžu prikuplјеni оtpаd. Меđu njimа su i dviје rеgiоnаlnе dеpоniје. Republički zаvоd za

statistiku nе rаspоlаžе pоdаcimа о pоstrојеnjimа zа оbrаdu оtpаdа i njihоvim оpеrаtivnim

kаrаktеristikаmа. Trenutno je u RS u Bolnici „Sveti Apostol Luka“ u Doboju, instalirano

jedno postrojenje za zbrinjavanje medicinskog otpada. Tehnološki postupak zbrinjavanja

medicinskog otpada baziran je na obradi infektivnog i ostalog medicinskog otpada, različitih

vrsta, oblika i dimenzija, mljevenjem i sterilizacijom. Radi se o automatizovanom sistemu,

ECODAS SISTEM, koje funkcioniše na način da mljevenjem smanjuje zapremin

medicinskog otpada, a potom kombinujući visoku temperaturu, pritisak i paru vrši

sterilizaciju istog. Dimenzije postrojenje su 185x210x330, kapaciteta težine utovarnog

materijala 2000 kg, pritiska 2 kg/m3, pritiska pare 8 bara, pritiska protoka 170 kg/h i

kompresije vazduha 6 bara.


186

f) Brojke o izvozu i uvozu otpada (količina, vrsta)

Prekogranično kretanje otpada vrši se u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom i drugim

propisima kojima je ova oblast regulisana. Baza podataka nadležnog ministarstva o izvezenim

i uvezenim vrstama i količinama otpada nije formirana. U tаbеli su prikаzаni rаpоlоživi

pоdаci stаtistikе vаnjskе trgоvinе Zаvоdа zа stаtistiku RS prеmа pоdručјu i оblаsti

Klаsifikаciје dјеlаtnоsti (KD) NACE Rev.2 i аgrеgirаni nа nivоu glаvе Cаrinskе tаrifе BiH.

Gоdinа

Pоdručје

KD NACE

Rеv.2

Оblаst

KD

NACE

Rеv.2

Glаvа

CТ

Оpis glаvе Cаrinskе tаrifе BiH

(CТ) Izvоz u kg Uvоz u kg

2011 Е 38

UKUPNО - Prikuplјаnjе оtpаdа, dјеlаtnоsti

оbrаdе i оdlаgаnjа оtpаdа; rеciklаžа

mаtеriјаlа

209837202 2889559

2011 Е 38 38 Rаzni prоizvоdi hеmiјskе

industriје 8900 1050

2011 Е 38 39 Plаstičnе mаsе i prоizvоdi оd

plаstičnih mаsа 1692260 458858

2011 Е 38 40 Kаučuk i prоizvоdi оd kаučukа 21860 1124829

2011 Е 38 44 Drvо i prоizvоdi оd drvеtа;

drvеni ugаlј 92348911 442039

2011 Е 38 47

Drvnа cеlulоzа ili cеlulоzа оd

оstаlih vlаknаstih cеlulоznih

mаtеriјаlа; оstаci i оtpаci оd

hаrtiје i kаrtоnа nаmiјеnjеni

pоnоvnој prеrаdi

29970127 165449

2011 Е 38 52 Pаmuk 29694 323

2011 Е 38 55 Vјеštаčkа ili sintеtičkа vlаknа,

sјеčеnа 76820 -

2011 Е 38 71

Prirоdni i kultivirаni bisеri, drаgо

i pоludrаgо kаmеnjе, plеmеniti

mеtаli, mеtаli plаtirаni

plеmеnitim mеtаlimа i prоizvоdi

оd njih; imitаciје nаkitа; mеtаlni

nоvаc

62913 40646

2011 Е 38 72 Gvоžđе i čеlik 78149213 275718

2011 Е 38 74 Bаkаr i prоizvоdi оd bаkrа 1849640 164522

2011 Е 38 76 Аluminiјum i prоizvоdi оd

аluminiјumа 1481326 190409

2011 Е 38 78 Оlоvо i prоizvоdi оd оlоvа 2467391 23446

2011 Е 38 79 Cink i prоizvоdi оd cinkа 57961 2270

2011 Е 38 85

Еlеktričnе mаšinе i оprеmа i

njihоvi diјеlоvi; аpаrаti zа

snimаnjе ili rеprоdukciјu zvukа;

tеlеviziјski аpаrаti zа snimаnjе ili

rеprоdukciјu slikе i zvukа i

diјеlоvi i pribоr zа tе prоizvоdе

1620186 -

Federacija BiH

Podatke o proizvodnji otpada iz pojedinačnih djelatnosti, količine prikupljenog i odloženog

otpada vodi Federalni zavod za statistiku iiste objavljuje u 'Saopćenju' jednom gonišnje na

bosanskom i engleskom jeziku. Industrija u FBiH godišnje proizvede 2,4 miliona tona otpada,

od čega opasni otpad čini manje od 0,5 % mas. Samo oko 10 % ili manje nastalog

industrijskog otpada je adekvatno zbrinuto, dok se ostatak neadekvatno odlaže na nezaštićeno

tlo u ili van kruga industrijskih postrojenja, neadekvatno spaljuje ili čak prosipa u

187

vodotoke293

. Pouzdani podaci o količinama i kategorijama otpada generalno nisu dostupni, a

neke količine su evidentirane npr. u Hercegovačko-neretvanskoj županiji, te se navodi da

ukupna godišnja količina generiranog opasnog otpada u toj županiji iznosi cca 1.800 t, te

drugog otpada kako je to navedeno:

- medicinski opasni otpad cca 50 t ( 38 t infektivnog otpada, 12 t kemikalija, 0,1 t

igle)

- 0,1 t opasnog otpada iz veterinarskih ustanova

- 800 t otpadnih ulja

- 900 t starih guma

- 470 t otpadnih akumulatora

- 1.800 t elektronskog i elektroničnog otpada

- Građevinski i interni otpad cca 67.800 t

- Biološki i primarni mulj cca 1085 t

- 32 t otpada od proizvodnje ribe.

Brčko distrikt BiH

a) Prosječna godišnja količina otpada, koji se prikupi na prostoru Brčko distrikta BiH:

Komunalni otpad: 20.000 t,

Krupni (dva puta godišnje organizuje se aktivnost prikupljanja komunalnog

otpada): 50 t,

Industrijski (iz procesa proizvodnje ulja, fabrika Bimal): 300 t,

Animalni (iz procesa proizvodnje i prerade mesnih proizvoda): 400 t.

b) Na odvojenoj parceli u krugu deponije, vrši se odlaganja biorazgradivog otpada,

kompostiranje i proizvodnja humusa. Prosječna količina prikupljenog biorazgradivog

otpada na godišnjem nivou iznosi 100 t. Ostali otpad se deponuje odvojeno – po vrsti i

prekriva inertnim materijalom.

c) Izdato je rješenje za izvoz neopasnog otpada, koje će se izvršiti u periodu 2012-2013

godine i to 40 t PE polietilena.

d) Izdato je rješenje za uvoz neopasnog otpada, koje će se izvršiti u periodu 2012-2013

godine i to 50 t PP polipropilena, 150 t PE polietilena.

e) Izdato je rješenje za uvoz opasnog otpada, koje će se izvršiti u periodu 2012-2013

godine i to: Otpadni olovni akumulatori, EWC broj: 160601* 4.000 t

23. Postoji li opšta politika (program, strategija, itd.) upravljanja otpadom? Da li je

Bosna i Hercegovina odredila vremenski okvir za usvajanje preostalih propisa vezanih

za upravljanje otpadom?

Strategija upravljanja čvrstim otpadom u BiH, urađena kroz projekat PHARE u 2002. godini

za oba entiteta i DB, i po čijim se uputstvima rade pojedine aktivnosti u procesima upravljanja

otpadom.

Republika Srpska

U RS još nije usvojena Strategija upravljanja čvrstim otpadom, regionalni plan upravljanja

otpadom i Lokalni plan upravljanja otpadom.

U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, Strategiju upravljanja čvrstim otadom na period

od šest (6) godina donosi Narodna skupštna RS, a Vlada RS donosi regionalni plan

upravljanja otpadom na osnovu sporazuma dvije ili više jedinica lokalne samouprave, o

zajedničkom upravljanju otpadom na teritoriji RS.

293 Federalna strategija zaštite okoliša

188

Jedinice lokalne samouprave donose lokalne planove upravljanja otpadom na period od šest

(6) godina i do sada su jedinice lokalne samouprave usvojile pet (5) Lokalnih planova

upravljanja otpadom.

Nacrt Strategije upravljanja medicinskim otpadom u RS trenutno je u proceduri usvajanja.

Federacija BiH

Federalna strategija zaštite okoliša FBiH koja, između ostalog, sadrži Federalnu strategiju

upravljanja donesena je za period od deset godina (2008-2018). Pored ovog usvojen je i Plan

upravljanja otpadom za FBiH za period od pet godina. Oba dokumenta sadrže akcijske

planove sa prijedlozima projekata, vremenskim rokovima za njihovu realizaciju kao i

potrebnim finansijskim iznosima. Takođe, sadrže aktivnosti kao i planiranu dinamiku na

izradi i donošenju provedbenih propisa vezanih za upravljanje otpadom. Prema Zakonu o


predviđeno je donošenje preostalih propisa vezanih za selektivno

prikupljanje i razdvajanje otpada. Vremenske okvire je teško odrediti za progresivniji razvoj

legislative iz ove oblasti zbog nedostatka ljudskih resursa u sektoru.

24. Postoji li zakonodavni okvir u pogledu sljedećih tema:

a) Osnovni okvirni propisi (definisanje, hijerarhija obrade otpada (preventiva,

prenamjena, iskorišćavanje), sistem odobravanja, nadležnosti za odlaganje i

iskorišćavanje komunalnog i drugog otpada);

b) Okvirni propisi o opasnom otpadu

c) Propisi o posebnim vrstama prerade otpada (spaljivanje, deponije)

d) Propisi o posebnim tokovima ili vrstama otpada

e) Propisi o transportu otpada

BIH je uključena u međunarodni sistem kontrole prekograničnog kretanja opasnih i drugih

vrsta otpada kao članica Bazelske konvencije, u skladu sa Odlukom o ratifikaciji konvencije o

kontroli prekograničnog prometa opasnog otpada i njegovom odlaganju295

.

Tako je npr. Ured za veterinarstvo BiH u saradnji sa nadležnim entitetskim veterinarskim

organima pripremio propis čija je svrha smanjenje rizika po zdravlje ljudi i životinja prilikom

zbrinjavanja nusproizvoda životinjskog porijekla. U propisu su, kao za cilj, jasno definisani

načini prikupljanja, skladištenja, rukovanja, transporta, prerade, korištenja i odlaganja, uvoz,

provoz i izvoz nusproizvoda životinjskog porijekla.

Propis - Odluka o nusproizvodima životinjskog porijekla i njihovim proizvodima koji nisu

namijenjeni ishrani ljudi296

je predmet usklađivanja sa propisom Evropske Unije - Uredba

broj 1069/2009/EZ Evropskog parlamenta i Vijeća od 21.oktobra 2009 kojom se uspostavljaju

zdravstvena pravila u vezi nusproizvoda životinjskog porijekla i njihovih proizvoda koji nisu

namijenjeni ishrani ljudi i kojom se ukida Uredba broj 1774/2002/EZ.

Mjere za implementaciju navedene Odluke sadržane su u Pravilniku o utvrđivanju

veterinarsko-zdravstvenih uslova za odlaganje, korištenje, sakupljanje, prijevoz, identifikaciju

i sljedivost, registraciju i odobravanje pogona, stavljanje a tržište, uvoz, tranzit i izvoz

nusproizvoda životinjskog porijekla i njihovih proizvoda koji nisu namijenjeni ishrani ljudi.

Navedeni Pravilnik je objavljen297

i predmet je usklađivanja sa propisom Evropske unije -

Uredba Komisije (EU) br. 142/2011, od 25. februara 2011. o provedbi Uredbe (EZ) br.

294 ''Sl.novine FBiH'', broj:33/03 i 72/09 295 „Službeni glasnik BiH“ broj 31/2000 296 „Službeni glasnik BiH“, broj 19/11 297 „Službeni glasnik BiH“, broj 30/12

189

1069/2009 Evropskog parlamenta i Vijeća kojom se utvrđuju zdravstvena pravila po pitanju

nusproizvoda životinjskog porijekla i proizvoda dobijenih od njih koji nisu namijenjeni za

ishranu ljudi, te kojom se provodi Direktiva Vijeća 97/78/EZ po pitanju određenih uzoraka i

predmeta koji su oslobođeni veterinarskih pregleda na granici u skladu sa navedenom

Direktivom. Ostala pitanja se definišu entitetskim i DB propisima, kako slijedi:

Republika Srpska

Osnovni zakonski okvir za upravljanje otpadom uspostavljen je Zakonom o upravljanju

otpadom298

.

Hijerarhija upravljanja otpadom, kao jedan od principa koji je definisan ovim zakonom,

predstavlja redosljed prioriteta upravljanja otpadom i to: sprečavanje nastajanja otpada,

prerada otpada za ponovnu upotrebu i reciklažu, izdvajanje sirovog materijala iz otpada i

njegovo korišćenje za proizvodnju energije i sigurno odlaganje otpada. Takođe, propisana je

procedura izdavanja dozvola za upravljanje otpadom od strane Ministarstva za prostorno

uređenje, građevinarsvo i ekologiju RS, koje vrši poslove upravljanja otpadom iz nadležnosti

RS. Vlada RS donosi Regionalni plan upravljanja otpadom na osnovu sporazuma o

zajedničkom upravljanju otpadom na teritoriji RS.

Jedinice lokalne samouprave donose Lokalne planove upravljanja otpadom koje usvajaju

skupštine lokalne samouprave nakon ocjene i mišljenja ovog ministarstva. Komunalni otpad

se sakuplja i tretira u skladu sa posebnim propisom o pružanju usluga od strane komunalnih

preduzeća.Pružanje usluga upravljanja komunalnim otpadom u nadležnosti je jedinice lokalne

samouprave. Usluge mogu pružati javna ili privatna preduzeća.

Zakon o upravljanju otpadom uredio je upravljanje opasnim otpadom na način da se opasni

otpad može pomješati sa drugim otpadom samo na osnovu posebne dozvole nadležnog organa

za zaštitu životne sredine, a propisuje da ovlaštena tijela odlaganje otpada mogu vršiti na

deponije, kao termalno odlaganje i primjenom hemijskih, bioloških ili fizičkih postupaka.

Zakon propisuje upravljanje specifičnim vrstama otpada i to:otpadnim uljima, otpadom od

opreme koja sadrži PCB i PCT, iskorišćenim baterijama i akumulatorima, starim vozilima,

otpadom od električne i elektronske opreme.

Upravljanje ambalažom i ambalažnim otpadom propisano je Uredbom o upravljanju

ambalažom i ambalažnim otpadom299

.

Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom300

propisuje način upravljanja medicinskim

otpadom, sistem rukovanja i planiranje tretmana medicinskog otpada u skladu sa dobrom

praksom upravljanja medicinskim otpadom, da bi bili smanjeni rizici za zdravstvene i druge

radnike u dodiru sa medicinskim otpadom, za stanovništvo, životnu sredinu uopšte i

istovremeno da bi se uspostavila osnova za bezbjednije upravljanje medicinskim otpadom u

budućnosti.

Prekogranično kretanje otpada u RS regulisano je takođe Zakonom o upravljanju otpadom,

koji pored ovoga reguliše i opšte zahtjeve prekograničnog kretanja otpada, prekogranično

kretanje započeto u RS, prekogranično kretanje u slučaju kada je RS konačno odredište,

prekogranično kretanje kada je RS tranzitna zemlja i opšte odredbe za sve vrste

prekograničnog kretanja.

298 „Službeni glasnik RS“, br.53/02 i 65/08 299 „Službeni glasnik RS“, broj 50/11 300 „Službeni glasnik RS“ broj 90/06

190

Prekogranično kretanje otpada vrši se pod uslovom:

- da u RS ne postoje tehničke mogućnosti i neophodna postrojenja, kapacitete ili

odgovarajuće lokacije za odlaganje otpada, radi odlaganja otpada na ekološki

prihvatljiv i efikasan način ili ako se otpadi koji su u pitanju koriste kao sirovina

za industriju recikliranja ili povrata komponenti u državi BiH i RS-uvoznicama;

- da je kretanje otpada odobreno samo zbog posebnih razloga, inače je transport ili

odlaganje otpada zabranjeno;

- da se otpad pakuje, etiketira i transportuje na način kojim se sprečava zagađenje

životne sredine u skladu sa najboljom raspoloživom praksom;

- da postoji odgovarajuća dokumentacija o kretanju od tačke gdje je njegovo

kretanje počelo do momenta odlaganja u skladu sa nacionalnim i međunarodnim

standardima i međunarodnim propisima koji se odnose na početak prekograničnog

prometa do tačke odlaganja

Federacija BiH

a) osnovni okvirni propisi (definicija, hijerarhija tretmana otpada: prevencija-ponovna

upotreba-iskorišćavanje, sistem odobravanja, odgovornosti za odlaganje i iskorišćavanje

komunalnog i drugog otpada);

Prema Zakonu o upravljanju otpadom301

na sljedeći način su zakonodavnim okvirom

regulisane teme iz pitanja:

Član 4. reguliše definicije

Član 5-definiše osnovna načela

Član 12 i 13.-dozvola za upravljanje otpadom

Članovi 25.,26., 27., i 28.-odgovornosti za komunalni otpad

b) okvirni propisi o opasnom otpadu;

članom 36. Zakona o upravljanju otpadom302

dati su opći zahtjevi za opasni otpad

c) propisi o posebnim vrstama prerade otpada (spaljivanje, deponije);

članovi 34. i 35. Zakona o upravljanju otpadom303

regulišu deponovanje i

spaljivanje otpada

Pravilnik o uvjetima za rad postrojenja za spaljivanje otpada304

d) propisi o posebnim tokovima ili vrstama otpada;

član 58. Zakona o upravljanju otpadom305

reguliše donošenje propisa o posebnim

tokovima otpada.

Doneseni su sljedeći propisi koji regulišu ovu problematiku:

Uredba o selektivnom prikupljanju, pakovanju i označavanju otpada306

Pravilnik o životinjskom otpadu i drugim neopasnim materijalima prirodnog porijekla

koji se mogu koristiti u poljoprivredne svrhe307

Pravilnik o obrascu, sadržaju i postupku obavještavanja o važnim karakteristikama

proizvoda i ambalaže od strane proizvođača308

Pravilnik o upravljanju medicinskim otpadom309

Pravilnik o ambalaži i ambalažnom otpadu310

301 ''Službene novine FBiH'', broj:33/03 i 72/09 302 ''Službene novine FBiH'', broj:33/03 i 72/09 303 ''Službene novine FBiH'', broj:33/03 i 72/09 304 „Sužbene novine FBiH’’, broj: 12/05 305 ''Službene novine FBiH'', broj:33/03 i 72/09 306 „Sužbene novine FBiH’’, broj: 38/06 307 „Službene novine FBiH“, broj: 8/08 308 „Službene novine FBiH“, broj: 6/08 309 „Sužbene novine FBiH“, broj: 77/08 310 „Službene novine FBiH“, broj: 88/11

191

e) propisi o transportu otpada.

Članovi od 38.- do 47. relgulišu prekogranični promet otpada

Pravilnici koji regulišu ovu oblast su sljedeći:

Pravilnik o prekograničnom prometu otpada („Sl. novine FBiH“, broj: 07/11).

Uredba o vrstama financijskih garancija kojima se osigurava prekogranični transport

opasnog otpada („Sl. novine FBiH’’, broj: 41/05)

Brčko distrikt BiH

Osnovni zakonodavni okvir za upravljanje otpadom je Zakon o upravljanju otpadom Brčko

distrikta BiH. Na osnovu zakona doneseni su i sljedeći podzakonski akti311

:

- Pravilnik o postupanju s otpadom koji se ne nalazi na listi opasnog otpada ili čiji je

sadržaj nepoznat;

- Pravilnik o sadržaju plana prilagođavanja upravljanja otpadom za postojeća

postrojenja za tretman ili odlaganje otpada i aktivnostima koje preduzima nadležno

odjeljenje;

- Pravilnik o uslovima za prenos obaveza upravljanja otpadom sa proizvođača i

prodavca na operatera za prikuplanje otpada;

- Pravilnik o izdavanju dozvole za aktivnosti male privrede u upravljanju otpadom;

- Pravilnik o kategorijama otpada sa listama;

- Pravilnik o finansijskim garancijama kojima se može osigurati prekogranični

promet otpada.

25. Da li propisi o upravljanju otpadom u Bosni i Hercegovini uključuju odredbe o

prevenciji nastanka otpada?

Propisi o upravljanju otpadom u BiH uključuju odredbe o prevenciji nastanka otpada, a

definisane su entitetskim i DB propisima na način kako je navedeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Odredbe o prevenciji nastanka otpada u RS definisane su u Zakonu o upravljanju otpadom,

gdje je propisana je hijerarhija upravljanja otpadom i redoslijed prioriteta upravljanja

otpadom, od čega je prvi prioritet: sprečavanje nastajanja otpada. Takođe, propisano je da je

proizvođač otpada prema karakteristikama proizvoda, odgovoran za odabir najprihvatljivijeg

ekološkog rješenja u tehnologiji proizvodnje, pri tome imajući u vidu životni ciklus proizvoda

kao i korištenje najadekvatnije raspoložive tehnologije, a proizvođač i imalac otpada dužni su

skupljati, brinuti se o povratu ili odlaganju otpada koji produkuju njihove djelatnosti ili o

otpadu koji posjeduju. Pored toga proizvođač i imalac otpada odgovorni su za ekološki

prihvatljivo skladištenje otpada prije njegovog povrata ili odlaganja.

Federacija BiH

Odredbe o prevenciji nastanka otpada definisane su Zakonom o upravljanju otpadom FBiH312

,

odnosno članom 5. toga Zakona i to kao jedno od načela na kojima se temelji zakon.

Brčko distrikt BiH

Odredbe o prevenciji nastanka otpada definisane su Zakonom o upravljanju otpadom Brčko

distrikta BiH313

odnosno članom 2. toga Zakona.

311 „Službeni glasnik BD BiH, broj 32/06 312 „Službene novine FBiH“, broj 33/03 i 72/09 313 „Službeni glasnik BD BiH“, broj 25/04, 1/05, 19/07 i 9/09

192

26. Koji još instrumenti postoje, osim propisa (npr. ekonomski instrumenti, planiranje

upravljanja otpadom)?

Drugi instrumenti se implementiraju na nivou entiteta i DB što se pojašnjava u nastavku

odgovora.

Republika Srpska

Na osnovu Zakona o upravljanju otpadom odnosno načela „zagađivač plaća“ proizvođač ili

imalac otpada snose sve troškove prevencije, tretmana, odlaganja i monitoringa otpada, kao

troškove sanacionih mjera zbog šteta prouzrokovanih životnoj sredini ili štete koju će otpad

najvjerovatnije prouzrokovati. Ako nepoznato lice izvrši djelatnosti u upravljanju otpadom

suprotno Zakonu o upravljanju otpadom, obavezaće se RS na preduzimanje hitnih mjera,

odnosno djelatnosti čišćenja, radi zaštite ljudskog zdravlja, flore i faune i životne sredine.

RS ima pravo nadoknade troškova koji nastanu obavljanjem prethodnih djelatnosti od lica za

koje se utvrdi da je izvršilo nedozvoljenu djalatnost. Domaćinstva snose troškove upravljanja

komunalnim otpadom u skladu sa odlukom jedinice lokalne samouprave o upravljanju

komunalnim otpadom.

Federacija BiH

Za realizaciju koncepta regionalnog upravljanja otpadom za koje postoji zakonsko i strateško

opredjeljenje u BiH, u svim svojim aspektima i nivoima, potrebno je jasno definirati realne

izvore finansiranja da bi koncept bio uspješno realiziran. Trenutni izvori (kredit Svjetske

banke i budžetska sredstva FBiH i kantona, Fonda za zaštitu okoliša) nisu dovoljni za potpunu

realizaciju koncepta. Prihodi koji se ostvaruju iz jedinog ekonomskog instrumenta

„Korisnička naknada za prikupljanje i odlaganje komunalnog otpada“, čija stopa naplate

varira 50-70%, su nedovoljni za "full cost recovery" (troškovi prikupljanja i odlaganja u

potpunosti pokriveni od strane korisnika). Iz ostvarenih prihoda, čak i u slučaju 100% naplate,

gotovo je nemoguće finansirati razvojne projekte koji potiču primjenu načela iz Zakona o

otpadu: prevencije, odvojenog prikupljanja i reciklaže. U prilog tome govore i rezultati

ostvareni na reciklaži ambalažnog otpada, koji se tek treba uspostaviti. Nema ekonomskih

instrumenata koji promoviraju prevenciju stvaranja otpada i reciklažu, niti subvencija za

investicije u postrojenja za reciklažu i u mrežu prikupljanja i transporta sirovina.

Brčko distrikt BiH

Na osnovu Zakona o upravljanju otpadom, odnosno načela „zagađivač plaća“ proizvođač ili

imalac snose sve troškove prevencije, tretmana, odlaganja i monitoringa otpada, kao troškove

sanacionih mjera zbog šteta prouzrokovanih životnoj sredini.

27. Postoji li administrativna infrastruktura? Ako postoji, na kojem nivou (državnom,

regionalnom, lokalnom)?

Administrativna infrastruktura postoji na državnom nivou u Ministarstvu vanjske trgovine i

ekonomskih odnosa BiH, ali je operativna aktivnost na nivou entiteta i distrikta Brčko, te je

uređena na način kako je to opisano u daljem tekstu odgovora.

Republika Srpska

Na osnovu Zakona o upravljanju otpadom poslove upravljanja otpadom iz nadležnosti RS

vrši Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju u saradnji sa

Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite drugim nadležnim ministarstvima. edinice lokalne

samouprave donose lokalne planove upravljanja otpadom na period od šest (6) godina.

Odlukom jedinice lokalne samouprave o upravljanju komunalnim otpadom uređuje se:

geografsko područje koje pokriva preduzeće, osnovni zahtjevi za obezbjeđenje rada

193

preduzeća, uključujući metode skupljanja (kao npr. selektivno sakupljanje otpada); učestalost,

prava i obaveze preduzeća i domaćinstava onih čiji je otpad sličan otpadu iz domaćinstava;

određivanje načina korišćenja usluga preduzeća za proizvođače i vlasnike otpada, a koji nisu

domaćinstva; vrste kaznenih odredbi i stimulacionih mjera; tehničke i druge zahtjeve koji se

odnose na obezbjeđenje usluga uključujući skupljanje, tretman i odlaganje; uvođenje sistema

selektivnog prikupljanja otpada, zajedno sa određivanjem mjesta za selektivno prikupljanje

otpada; određivanje lokacije za deponije i lokacije za druge vrste tretmana otpada; procjena

visine naknade kojom se omogućava pouzdana, kontinuirana i prihvatljiva usluga i uslovi

plaćanja; uslovi za pronalaženje i tretiranje nezakonitog komunalnog otpada.

Federacija BiH

Okolišna administrativna infrastruktura je uspostavljena na državnom, entitetskom,

kantonalnom i lokalnom nivou. Nadležne institucije za pitanja zaštite okoliša na nivou FBiH:

Federalno ministarstvo okoliša i turizma. Ovo Ministarstvo obavlja "upravne, stručne i

druge poslove iz nadležnosti FBiH koji se odnose na: zrak, vodu, zaštitu tla, i

upravljanje otpadom, izradu strategije i politike zaštite okoliša, standarde kvalitete

okoliša, praćenje stanja okoliša, izrada razvojne strategije i politike u oblasti turizma i

ugostiteljske djelatnosti, praćenje turističkih tokova i trendova na lokalnom i

međunarodnom tržištu; usmjeravanje dugoročnog razvoja turizma u okviru privrednog

sistema i druge poslove utvrđene važećim zakonima (Zakon o izmjenama i dopunama

Zakona o federalnim ministarstvima i drugim tijelima federalne uprave)314

. Postoji pet

sektora unutar ovog Ministarstva: Sektor za zaštitu okoliša, Sektor za okolišne

dozvole, Sektor za turizam, Sektor za implementaciju projekta i Sektor za pravne,

financijske i opće poslove. Ovo Ministarstvo djeluje kao nacionalna središnjica BiH u

Evropskoj agenciji za okoliš (EEA).

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, s relevantnim

sektorima vodoprivrede, šumarstva i veterinarstva, Poljoprivredni inspektorat,

inspektorat vodoprivrede, Veterinarski inspektorat i Ured za provedbu projekata

šumarstva.

Federalno ministarstvo zdravstva s relevantnim sektorima za hemikalije i otrove.

Međuentitetsko tijelo za okoliš, imenovano je 2006 godine od strane Vlade FBiH u

skladu sa članom 41. Federalnog Zakona o zaštiti okoliša. Bavi se svim pitanjima u

vezi zaštite okoliša koja zahtijevaju usklađeni pristup u oba entiteta i odgovoran je za

usklađivanje zakona o zaštiti okoliša, propisima, standardima i akcijskim planovima,

međunarodnim ugovorima o pitanjima okoliša i njihovu provedbu, sudjelovanje u

međunarodnim procesima i suradnju s međunarodnim organizacijama, praćenje

okoliša i informacijski sustavi i razmjene informacija, kao i prekograničnim i

međuentitetskim pitanjima zaštite okoliša. Ovaj odbor se sastoji od osam članova,

četiri imenuje Vlada RS i četiri imenuje Vlada FBiH, koji se sastaju najmanje šest

puta godišnje. Tu su i brojne javne stručne institucije koje se bave pitanjima zaštite

okoliša u oba entiteta, bilo kao dio ministarstva ili pod izravnom nadležnosti

entitetskih vlada. U okviru svojih odgovornosti mogu da pružanju profesionalne

usluge (npr. zavodi za statistiku, hidrometeorološki), nadzor i kontrolu aktivnosti koje

imaju utjecaj na stanje okoliša (npr. inspekcija), djelatnosti u vezi sa prikupljanjem

sredstava, poticanjem i finansiranjem pripreme, provedbe i razvoja programa,

projekata i sličnih aktivnosti u području očuvanja, održivog korištenja, zaštite i

unapređivanja stanja okoliša i korištenja obnovljivih izvora energije (Fond za okoliš),

te planiranje i izvršenje aktivnosti usmjerene na zaštitu ljudi, dobara i okoliša od

314 ''Službene novine FBiH'', broj: 06/08

194

prirodnih katastrofa, hitne situacije i incidenti velikih razmjera (npr. uprava civilne

zaštite). Također postoje i lokalne institucije u općinama FBiH.

Inače, FBiH se sastoji od deset kantona, njihove kompetencije opisane su u Federalnom

ustavu. Svaki od kantona ima svoju vladu i donosi svoje zakone (usklađeni s Federalnim

zakonima). Ne postoji jedinstven oblik organizacije ili politike za ministarstva koja se bave

pitanjima zaštite okoliša na kantonalnom nivou.

Brčko distrikt BiH

Administrativna infrastruktura postoji i na nivou Brčko distrikta BiH.

D. Kvalitet vode

28. Molimo opišite pravnu osnovu za zaštitu vode i upravljanje vodnim resursima,

posebno:

a) kvalitet voda i količina voda

b) podzemne i površinske vode,

c) kvalitet vode za piće,

d) kvalitet vode za kupanje

Oblast integralnog upravljanja vodnim resursima u BiH se uređuje pravnim okvirom na nivou

entiteta, FBiH, RS i BD BiH.

Republika Srpska

Upravljanje vodama je u nadležnosti RS, a ostvaruje se preko nadležnih ministarstava, organa

jedinice lokalne samouprave i javnih vodoprivrednih preduzeća. Članovima 25, 26, 27, 28 i

29. Zakona o vodama RS315

propisuje se donošenje planskih dokumenata za upravljanje

vodama i to: 1) Strategije integralnog upravljanja vodama na teritoriji RS; 2) Plana

upravljanja riječnim slivovima; 3) Programa mjera od strane nadležnog Ministarstva 4)

Priprema planiranja za upravljanje riječnim slivovima i 5) Konsultovanje javnosti koju

obavještava Agencija za vode i na zakonom propisan način vrši prikupljanje informacija.

Način integralnog upravljanja vodama unutar teritorije RS uređuje se Zakonom o vodama,

koji je preuzeo-transponirao Direktivu 2000/60/EC kojom je utvrđen okvir za politiku

Zajednice u oblasti voda u visini 100%.

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS, u cilju sprovođenja upravljanja

vodnim resursima, realizuje odredbe Zakona o vodama, koji je usklađen sa propisima

Evropske Unije, kao i podzakonske propise. Pored integralnog upravljanja vodama, svrha

ovog Zakona je i postizanje dobrog stanja voda i sprečavanje njene degradacije, postizanje

održivog korišćenja voda i osiguranje pravičnog pristupa vodama (član 2.). U svrhu

upravljanja vodama, Zakon propisuje identifikaciju lokacija i granice struktura i tijela

površinskih i podzemnih voda, kao i njihovu početnu karakterizaciju po metodologiji koja je

data u Okvirnoj direktivi o vodama. Ministarstvo je odgovorno za organizovanje praćenja i

sprovođenja neophodnih mjera kako bi se spriječila derogacija statusa površinskih i

podzemnih voda.

U tom cilju, Vlada RS i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, su donijeli

propise koji omogućavaju da se voda namjenjena ljudskoj upotrebi i voda za piće štiti od

zagađenja preventivnim djelovanjem i sprečavanjem nekontrolisanog ispuštanja otpadnih

voda. Ti propisi su slijedeći:

315 „Službeni glasnik RS“, broj 50/06 i 92/09

195

1. Uredba o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka316

,

kojom su se uspostavili kriteriji i elementi kvaliteta za određivanje klasa prema različitim

kategorijama statusa (ekološkog i hemijskog). Ovom Uredbom uvedeno je 5 klasa voda i

njihova namjena shodno utvrđenoj klasi.

Navedena klasifikacija je suštinski usklađena sa Okvirnom direktivom o vodama (Directive of

the European Parliament and of the Council 2000/60/EC) .

2. Pravilnik o uslovima ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju317

Ovim propisom definisani su uslovi ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju, mjere

zaštite javnog kanalizacionog sistema, granične vrijednosti opasnih i štetnih materija koje se

mogu ispuštati u javnu kanalizaciju, kao i način vršenja kontrole kvaliteta ovih otpadnih voda.

U propis je uvedena EU lista prioritetnih supstanci za politiku voda.

3. Pravilnik o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode318

Ovim propisom definisani su uslovi ispuštanja otpadnih voda ili efluenta postrojenja za

prečišćavanje i granične vrijednosti štetnih i opasnih materija koje se smiju ispuštati u

površinske vode, kao i način mjerenja i usaglašavanja izmjerenih, sa dozvoljenim

vrijednostima. Ovaj Pravilnik definisao je i Standarde koji se koriste, te primjenio Listu

prioritetnih supstanci EU u politici voda.

4. Pravilnik o uslovima koje moraju ispunjavati vodoprivredne laboratorije kao pravna lica

ili u okviru pravnih lica koje vrše određenu vrstu ispitivanja površinskih, podzemnih i

otpadnih voda319

Ovim propisom su definisani uslovi koje moraju da ispunjavaju laboratorije koje žele da vrše

ispitivanje površinskih i podzemnih voda, voda namjenjenih za vodosnabdjevanje i otpadnih

voda, u pogledu materijalnih i tehničkih uslova, kadrova, dobre laboratorijske prakse i

upravljanja, koje ispunjavaju zahtjeve međunarodnih standarda i korisnika, organa uprave,

kao i organizacija koje sprovode postupak akreditacije.

5. Pravilnik o tretmanu i odvodnji otpadnih voda za područja gradova i naselja gdje nema

javne kanalizacije320

Propisom je definisano postupanje pravnih i fizičkih lica kao i nadležnih organa u planiranju,

izgradnji, nadzoru, tretmanu i odvodnji otpadnih voda na području gradova i naselja gdje

nema javne kanalizacije, kao i uslovi za objekte te namjene. Predviđeni su oblici i veličine

prečistača i sl.

U pripremi je izrada podzakonskog propisa o vodi za kupanje. Naprijed navedeni

propisi/podzakonski akti, trenutno se usklađuju po vrijednosnim pokazateljima u ovoj oblasti.

Federacija BiH

Osnovni pravni dokument kojim je uređeno pitanje upravljanja vodama je Zakon o vodama

FBiH321

. Zakonom o vodama je izvršena transpozicija Okvirne direktive o vodama (Direktiva

2000/60/EC Evropskog parlamenta i Vijeća od 23. oktobra 2000. godine). Provedenom

ocjenom usklađenosti utvrđeno je da je Zakona o vodama usklađen sa tom Direktivom 93%.

Prema odredbama člana 1. Zakona o vodama, Zakonom se uređuje upravljanje vodama unutar

teritorije FBiH. Upravljanje vodama obuhvata: zaštitu voda, korištenje voda, zaštitu od

štetnog djelovanja voda i uređenje vodotoka i drugih voda.

Prema odredbama člana 2. Zakona svrha Zakona je osiguranje upravljanja vodama s ciljem:

- smanjenja zagađenja voda, postizanja dobrog stanja voda i sprječavanje degradacije

voda;

316 “Službeni glasnik RS, broj: 42/01 317 “Službeni glasnik RS“ ,broj: 44/01 318 “Službeni glasnik RS“, broj: 44/01 319 “Službeni glasnik RS“ ,broj: 44/01 320 “Službeni glasnik RS“, broj: 68/01 321 “Službene novine FBiH“, broj 70/06

196

- postizanja održivog korištenja voda;

- osiguranja pravičnog pristupa vodama;

- poticanja društvenog i privrednog razvoja;

- zaštite ekosistema;

- smanjenja rizika od poplava i drugih negativnih uticaja voda;

- osiguranja učešća javnosti u donošenju odluka koje se odnose na vode;

- sprječavanja i rješavanje sukoba vezanih za zaštitu i korištenje voda;

- ispunjavanja obaveza iz međunarodnih ugovora koji su obavezujući za BiH

Brčko distrikt BiH

Nalogom Supervizora za BD BiH od 4. avgusta 2006. godine preuzet je Zakon o vodama

RS322

kao Zakon Brčko distrikta BiH. Zakonom o vodama RS su preuzeti i svi njegovi

podzakonski akti koji su do tada donešeni.

Zakono o javnoj upravi BD BiH323

(član 27.) je definisao da nadležni organ uprave za režim,

upotrebu, korištenje i zaštitu voda i vodotoka je u nadležnosti Odjeljenja za poljoprivredu,

šumarstvo i vodoprivredu, odnosno Pododjeljenja za šumarstvo i vodoprivredu Vlade BD

BiH. Pored navedenog Odjeljenja poslove iz oblasti voda obavlja i Odjeljenje za zdravstvo,

odnosno Pododjeljenje za Javno zdravstvo Vlade BD BiH, koje prati stanje kvaliteta vode za

piće, zatim Odjeljenje za komunalne poslove, koje prati razvoj politike, strategije i pravnog

okvira za upravljanje snabdijevanja vodom, član 24. Zakona o javnoj upravi BD BiH.

a) kvalitet voda i količina voda

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o vodama, ODV/WDF i relevantnim, prethodno navedenim

podzakonskim aktima, praćenje kvaliteta voda u RS se odvija planski i kontinuirano, prema

posebnim, detaljno sačinjenim Programima monitoringa.

Monitoring programi se odnose na sveobuhvatan, međusobno povezan pregled statusa voda

svakog riječnog sliva i donosi ih Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS.

Republički hidrometeorološki zavod RS je prema Zakonu o meteorološkoj i hidrološkoj

djelatnosti nadležan za prikupljanje podataka o količini vode odnosno monitoring vodostaja i

vršenje hidrometrijskih mjerenja proticaja.

Prema Zakonu o vodama, Republički hidrometeorološki zavod, dužan je, u okviru svojih

ovlašćenja, da razvije sistem za praćenje i prognozu vanrednih meteoroloških stanja, i

prognozu takvih stanja pravovremeno šalje informacionom sistemu voda RS.

Prema Zakonu o vodama nadležnost nad upravljanjem vodama, odnosno za realizaciju

programa praćenja stanja voda, odgovorne su Agencije za vode na oblasnim riječnim

slivovima Save i Trebišnjice. Sprovođenje svih radnji praćenja stanja voda (monitoringa)

mogu da obavljaju samo specijalizovane institucije za sektor voda i životne sredine, koje

ispunjavaju propisane stručne kriterije određene Pravilnikom o uslovima koje moraju

ispunjavati vodoprivredne laboratorije kao pravna lica ili u okviru pravnih lica koja vrše

određenu vrstu ispitivanja površinskih, podzemnih i otpadnih voda. Realizacijom aktivnosi

predviđenih ovim Programima se u toku planskog perioda, obezbjeđuju podaci neophodni za:

a) klasifikaciju statusa;

b) dopunu i validaciju procedura procjene rizika;

c) efikasno i efektivno uspostavljanje budućih Programa monitoringa;

d) procjenu dugotrajnih promjena prirodnih uslova;

322 „Službeni glasnik RS“, broj 10/98 323 “Službeni glasnik BD BiH” ,broj 19/07,43/08 i 2/08

197

e) procjenu dugotrajnih promjena, koje su rezultat široko rasprostranjenih antropogenih

aktivnosti;

f) procjenu opterećenja zagađivača koji prelaze međunarodne granice;

g) procjenu promjene statusa onih vodnih tijela koja su identifikovana kao rizična, nakon

primjene mjera poboljšanja ili sprečavanja pogoršanja;

h) utvrđivanja razloga zbog kojih vodna tijela ne uspjevaju da dostignu ciljeve kvaliteta;

i) utvrđivanja veličine i uticaja incidentnog/nepredviđenog zagađenja;

j) potrebe interkalibracije;

k) ocjene usklađenosti sa standardima i ciljevima zaštićenih područja;

l) kvantifikaciju referentnih uslova za površinske vode;

m) ispunjavanja međunarodnih obaveza BiH i RS;

n) izvještavanja u okviru međunarodnih komisija (za mjerne profile uključene u

Međunarodnu monitoring mrežu (TNMN) u okviru Međunarodne komisije za zaštitu

rijeke Dunav (ICPDR).

Ocjena kvaliteta voda, na osnovu rezultata ispitivanja, se vrši u skladu sa Uredbom o

klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka. Ovom Uredbom određuju se granične vrijednosti

pet klasa voda prema kvalitetu koji podržava ekološku funkciju datih tipova akvatičnih

sistema, kao ikorišćenje vode za postojeće i planirane upotrebe površinskih (rijeke, jezera,

vještačke i jako modifikovane vodotoke) i podzemnih voda.

Prema navedenoj Uredbi, nisu definisane granične vrijednosti za sve biološke elemente

kvaliteta, kao ni tip-specifične granice klasa fizičko-hemijskih parametara koji podržavaju

određen ekološki status. Uredbom nisu definisane ni granične vrijednosti za sve parametre sa

liste prioritetnih supstanci.

RS je obavezna donijeti propis na osnovu člana 5., 6. i 7. Zakona o vodama, po principima

ODV/WDF.

Federacija BiH

Upravljanje vodama zasniva se na načelima dugoročne zaštite i racionalne upotrebe

raspoloživih količina voda (član 3. Zakona). Zakonom je definirano „stanje površinskih voda“

koje označava stanje vodnog tijela površinskih voda koje je određeno njegovim ekološkim ili

hemijskim stanjem, uzimajući ono koje je lošije (član 4. tačka 17.) i „stanje podzemnih voda“

koje označava stanje tijela podzemnih voda koje je određeno njegovim kvantitativnim ili

hemijskim stanjem, uzimajući ono koje je lošije (član 4. tačka 24.).

Svaki korisnik vode dužan je vodu koristiti na način i u obimu kojim se voda čuva od

rasipanja i štetnih promjena njenog svojstva (kvaliteta) i omogućuje zakonsko pravo

korištenja voda drugim licima (čl.45.). Za svako korištenje vode koje prelazi obim opće

upotrebe (potrebe jednog domaćinstva, rekreacija na vodi) potrebna je vodna dozvola (čl 47.).

Korištenje vode iz izvora i podzemne vode može se odobriti samo ako su provedeni istražni

radovi kojima se utvrđuje količina i kvalitet vode na određenom području (član 49. Zakona).

Lica koja zahvataju vodu dužna su voditi evidenciju o količini zahvaćene vode i o tome

dostavljati podatke nadležnoj agenciji za vode (član 50. Zakona).

U cilju zaštite voda utvrđen je ekološki prihvatljiv protok (EPP) koji osigurava očuvanje

prirodne ravnoteže i ekosistema vezanih za vodu, a koji se utvrđuje na osnovu provedenih

istražnih radova koji se provode po posebnoj metodologiji propisanoj podzakonskim

propisom. Do donošenja ovog propisa EPP se utvrđuje na osnovu hidroloških osobina vodnog

tijela za karakteristične sezone kao minimalni srednji mjesečni protok 95% vjerovatnoće

pojave (član 62. Zakona). (Pripremljen je radni materijal propisa i u toku su konsultacije za

donošenje istog).

198

Zakonom je propisana obaveza prikupljanja, upravljanja i distribucija podataka o vodnim

resursima, odnosno obaveza organiziranja hidrološkog monitoringa i monitoringa kvaliteta

voda, ekološkog stanja površinskih voda, monitoring podzemnih voda, te priprema izvještaja

o stanju voda (član 156. stav 1. tač. 1. i 2.).

Zakon o vodama FBiH (član 43. stav 1.tačka 6.) propisao je donošenje podzakonskog akata

o monitoringu voda i donošenje programa monitoringa voda za čije provođenje su nadležne

Agencije za vodna područja. Do donošenja ovog podzakonskog propisa i programa, Agencije

obavljaju monitoring po postojećim programima monitoringa za pojedinačna vodna područja,

a isti se trebaju prema odredbi člana 26. stav 5., 7. i 29. Zakona o vodama dopuniti u sklopu

izrade planova upravljanja vodnim prodručjima i izvještavanja o provođenju usvojenih

programa mjera.

Brčko distrikt BiH

Monitoring kvaliteta voda u Brčko distriktu se radi u kontinuitetu na tri vodostaja po dva

mjerenja godišnje. Prikupljaju se podaci o količini vode, odnosno monitoring vodostaja,

hidrometrija mjerenja protoka, fizičko-hemijski, mikrobiološki parametri, teški metali i

saprobiologija.

Ocjena kvaliteta voda, na osnovu rezultata ispitivanja, se vrši u skladu sa Uredbom o

klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka324

Zaštita voda od zagađivanja sprovodi se zabranom, ograničavanjem i sprečavanjem unošenja

u vode opasnih štetnih materija, propisivanjem i preduzimanjem drugih mjera za poboljšanje i

očuvanje kvaliteta voda (član 61. i član 64. Zakona o vodama).

b) podzemne i površinske vode

Republika Srpska

Uredbom o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka RS se vrši klasifikacija voda i

kategorizacija vodotoka u pet klasa, prema stepenu zagađenosti i namjeni. U okviru Uredbe

dati su pokazatelji i njihove granične vrijednosti za svaku od klasa.

Zakonom o vodama se zabranjuje unošenje zagađujućih materija u vodna tijela i stoga je

ministar nadležan za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu donio Pravilnik o uslovima

ispuštanju otpadnih voda u površinskem vode325

kojim se utvrđuju uslovi ispuštanja otpadnih

voda ili efluenata postrojenja za prečišćavanje, graničnih vrijednosti štetnih i opasnih materija

koje se smiju ispuštati u površinske vode, kao i način utvrđivanja saglasnosti izmjerenih sa

dozvoljenim vrijednostima. Ovim Pravilnikom se kontrolišu ispusti prečišćenih i

neprečišćenih urbanih, industrijskih i drugih otpadnih voda (član 3.) i reguliše se ispuštanje

opasnih i toksičnih supstanci u prirodne vode koje mora biti u saglasnosti sa Zakonom o

vodama RS, sa Uredbom o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka i drugim propisima iz

oblasti zaštite životne sredine. Norme definisane ovim Pravilnikom predstavljaju minimalni

zahtjev za kvalitet efluenata i na njih se odnose obaveze utvrđivanja:

a) graničnih vrijednosti za svaki pojedini parametar propisan ovim Pravilnikom za kvalitet

efluenta, lokalnim uslovima ispuštanja i graničnim vrijednostima dozvoljenim za datu

klasu vodotoka,

b) obaveza samomonitoringa, način i učestalost kontrole propisanih graničnih vrijednosti,

kao i način ocjene saglasnosti izmjerenih vrijednosti sa propisanim, i

c) rok za dostavljanje rezultata samomonitoringa nadležnom organu.

324 “Službeni glasnik RS “,broj 42/01 325 „Službeni glasnik RS“, broj 44/01

199

Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede donio je Pravilnik kojim se propisuju uslovi

ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju, mjere zaštite javnog kanalizacionog sistema,

granične vrijednosti opasnih i štetnih materija koje se mogu ispuštati u javnu kanalizaciju, kao

i način vršenja kontrole kvaliteta ovih otpadnih voda. Zaštita javnog kanalizacionog sistema

od dejstva opasnih i štetnih materija otpadnih voda vrši se radi:

a) zaštite od mehaničkih uticaja;

b) zaštite od zapaljivih i eksplozivnih materija;

c) zaštite od hemijskih toksičnih i na drugi način štetnih materija;

d) zaštite od radioaktivnih materija;

e) zaštite od infektivnih voda.

Na osnovu Pravilnika o uslovima ispuštanju otpadnih voda u javnu kanalizaciju326

, za

upravljanje i održavanje javnih kanalizacionih sistema se zadužuju Javna komunalna

preduzeća ili druge organizacije. Na osnovu člana 67. i 68. Zakona o vodama ministar

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede je donio Pravilnik o uslovima koje moraju da

ispunjavaju vodoprivredne laboratorije kao pravna lica u okviru pravnih lica koja vrše

određenu vrstu ispitivanja kvaliteta površinskih, podzemnih i otpadnih voda kojim se

propisuju uslovi koje moraju ispunjavati laboratorije za ispitivanje površinskih i podzemnih

voda, voda namjenjenih vodosnabdijevanju i otpdanih voda u pogledu opštih zahtjeva,

materijalnih i tehničkih uslova (prostorija i opreme), kadrova, dobre laboratorijske prakse i

upravljanja koje ispunjavaju zahtjeve međunarodnih standarda i potrebe korisnika, organa

uprave, kao i organizacija koje sprovode postupak ovlašćenja.

Uslove koji su propisani za pojedine grupe poslova koje obavljaju vodoprivredne laboratorije

moraju zadovoljiti i druge laboratorije koje se registruju i ovlašćuju za određenu vrstu

ispitivanja kvaliteta voda. Među ovim drugima su i laboratorije u mreži javnog zdravstva u

RS koje su dobile ovlašćenje i registrovane su kao laboratorije koje uz primarnu djelatnost i

ispitivanje voda za piće i namirnica, imaju kao sekundarnu djelatnost ispitivanja i kontrolu

kvaliteta podzemnih, površinskih i otpadnih voda. Pravilnik definiše da prilikom podnošenja

zahtjeva za ovlašćenje treba obezbjediti definisane ciljeve i program postepenog uvođenja

sistema kvaliteta sa utvrđenim rokovima izvršenja prema međunarodnim standardima ISO-

EIC, odnosno Uputstvu 25 o evropskom standardu 45001 EN. U ovom pravilniku su navedeni

materijalni i tehnički zahtjevi za koje se smatra da ispunjavaju u cjelosti javnozdravstvene

laboratorije koje ispituju vode za piće i koje u pogledu prostora, kadra i opreme zadovoljavaju

u potpunosti navedene zahtjeve. Druge vrste mjerenja i interkalibraciju treba prema ovom

Pravilniku da vrše vodoprivredne laboratorije, a Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede RS je dužno izdati odbrenje i saglasnost za rad podnosiocu zahtjeva za

laboratorijska ispitivanja.

Institut za javno zdravstvo RS ima laboratorije kojima je primarna obaveza ispitivanja i

ocjene kvaliteta podzemnih voda koje su naznačajnije zalihe vode za piće za javno

vodosnabdijevanje, kao i laboratorije za ispitivanje površinskih voda. Kao sekundarna

djelatnost akreditovanih laboratorija ovih institucija u mreži javnog zdravstva, ističe se

ispitivanje i ocjena kvaliteta otpadnih voda koje se mogu izlijevati u površinske vodotoke ili

kanalizaciju. Izvještaj sa rezulatima provedenih ispitivanja i mišljenja upućuju se Agenciji za

vode RS, koja prikuplja informacije i skladišti iste u bazu podatataka za Ministarstvo

poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva RS i Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS.

Uslovi za korišćenje podzemnih voda, mineralnih, termalnih i termomineralnih propisani su

Zakonom koncesijama327

i Zakonom o rudarstvu328

u nadležnosti Ministarstva industrije,

326 „Službeni glasnik RS“, broj 44/01 327 „Službeni glasnik RS“, broj 25/02, 91/06, 92/02 328 „Službeni glasnik RS“, broj 59/12

200

energetike i rudarstva RS. Ove podzemne vode se zahvataju za potrebe balneoloških i

rekreativnih svrha, za flaširanje i u energetske svrhe. Zakonom o geološkim istraživanjima329

se uređuju postupci i procedure u procesu utvrđivanja potencijalnosti, odnosno izvođenju

detaljnih hidrogeoloških istraživanja podzemnih voda u cilju utvrđivanja kvaliteta i kvantiteta,

odnosno bilansnih rezervi podzemnih voda, sa aspekta obnovljivosti i osiguranja ravnoteže

između količina koje se mogu koristiti u eksploataciji i količina koje se mogu obezbediti

prihranjivanjem.

Na osnovu Zakona o geološkim istraživanjima, posebno se vodi registar pod nazivom

Geološki informacioni sistem RS (GIS), u cilju prikupljanja i obrade podataka o geološkim

resursima i njihovom održivom korišćenju, čiji je sastavni dio i prikupljanje i obrada podataka

vezanih za bilans rezervi podzemnih voda. Takođe, vodi se i Katastar istražnih i

eksploatacionih polja svih mineralnih sirovina u čjem sastavu su i podzemne vode.

Federacija BiH

Odredbe Zakona o vodama FBiH odnose se na sve površinske i podzemne vode na teritoriji

FBiH, odnosno sve kopnene vode (stajaće ili tekuće vode na površini kopna i podzemne

vode), prijelazne i obalne morske vode (izuzev morskih voda koje pripadaju teritorijalnim

vodama), mineralne vode, termalne i termomomineralne vode.

Osnovna teritorijalna jedinica upravljanja vodama je riječni bazen, odnosno vodno područje

(River Basin District). U Federaciji su identifikovana četiri dijela međunarodnih riječnih

bazena i to: Podsliv rijeke Save (dio riječnog bazena Dunava), dijelovi riječnih bazena

Neretve sa Trebišnjicom i dijelovi riječnih bazena Cetine i Krke. Na osnovu toga formirana

su: Vodno područje rijeke Save (Sava RBD) i Vodno područje Jadranskog mora (Adriatic See

RBD) koje čine bazeni Neretve sa Trebišnjicom, Cetine i Krke (član 23. Zakona).

Za ovako utvrđena vodna područja Zakonom je propisano donošenje Plana upravljanja

vodama vodnog područja (član 25. Zakona), koji između ostalog, sadrži i opći opis

karakteristika vodnog područja:

- za površinske vode: karte položaja i granica vodnih tijela, karte eko regija i tipova

površinskih voda, oznaku referentnih uslova za tipove površinskih voda;

- za podzemne vode: karte položaja i granica vodnih tijela podzemnih voda;

- kartu mreže monitoringa te prikaz rezultata programa monitoringa kojim se prati stanje

površinskih voda (ekološko i hemijsko), podzemnih voda (hemijsko i kvantitativno) i

zaštićenih područja.

Za potrebe praćenja voda i potrebe izrade i provođenje planova upravljanja vodama Zakonom

je propisano provođenje monitoringa voda (član 29. tačka 7. Zakona). Monitoring se provodi

prema podzakonskom propisu o monitoringu i sadržaju programa monitoringa, koji donosi

Vlada FBiH (član 43. stav 1. tačka 6. Zakona).

Korištenje voda obuhvata zahvatanje površinskih i podzemnih voda za različite namjene

(snabdijevanje vodom za piće, sanitarne i tehnološke potrebe i navodnjavanje), korištenje

vodnih snaga, korištenje vode za uzgoj ribe, za plovidbu, sport i rekreaciju i dr. (član 44.

Zakona).

Brčko distrikt BiH

Uredbom o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka se vrši klasifikacija voda i

kategorizacija vodotoka u pet klasa, prema stepenu zagađenosti i namjeni. U okviru Uredbe

dati su pokazatelji i njihove granične vrijednosti za svaku od klasa. Zakonom o vodama se

zabranjuje unošenje zagađujućih materija u vodotoke i na osnovu istog je donešen Pravilnik o

uslovima ispuštanju otpadnih voda u površinskem vode kojim se utvrđuju uslovi ispuštanja

329 “Službeni glasnik RS, broj 51/04 i 75/10

201

otpadnih voda ili efluenata postrojenja za prečišćavanje, graničnih vrijednosti štetnih i

opasnih materija koje se smiju ispuštati u površinske vode, kao i način utvrđivanja saglasnosti

izmjerenih sa dozvoljenim vrijednostima. Ovim Pravilnikom se kontrolišu ispusti prečišćenih

i neprečišćenih urbanih, industrijskih i drugih otpadnih voda (član 3.) i reguliše se ispuštanje

opasnih i toksičnih supstanci u prirodne vode koje mora biti u saglasnosti sa Zakonom o

vodama RS, sa Uredbom o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka i drugim propisima iz


Na osnovu Pravilnika o uslovima ispuštanju otpadnih voda u javnu kanalizaciju za upravljanje

i održavanje javnih kanalizacionih sistema se zadužuju Javna komunalna preduzeća ili druge

organizacije.

Pravilnikom o uslovima koje moraju da ispunjavaju vodoprivredne laboratorije kao pravna

lica u okviru pravnih lica koja vrše određenu vrstu ispitivanja kvaliteta površinskih,

podzemnih i otpadnih voda kojim se propisuju uslovi koje moraju ispunjavati laboratorije za

ispitivanje površinskih i podzemnih voda, voda namjenjenih vodosnabdijevanju i otpdanih

voda u pogledu opštih zahtjeva, materijalnih i tehničkih uslova (prostorija i opreme), kadrova,

dobre laboratorijske prakse i upravljanja koje ispunjavaju zahtjeve međunarodnih standarda i

potrebe korisnika, organa uprave, kao i organizacija koje sprovode postupak ovlašćenja.

Javno zdravstvo Brčko distrikta ima laboratoriju kojoj je primarna obaveza ispitivanje i

ocjena kvaliteta podzemnih voda kao najznačajnijih zaliha vode za piće za javno

vodosnabdijevanje.

Uslovi za korišćenje podzemnih, mineralnih, termalnih i termomineralnih voda propisani su

Zakonom koncesijama 330

Ove podzemne vode se zahvataju za potrebe balneoloških i rekreativnih svrha, za flaširanje i u

energetske svrhe.

c) kvalitet vode za piće

Pravilnikom o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće331

propisuju se zahtjevi i standardi koje

mora ispunjavati voda za piće, maksimalno dozvoljene vrijednosti parametara zdravstvene

ispravnosti, metode laboratorijskih ispitivanja, te mjere za praćenje zdravstvene ispravnosti

vode za piće. Cilj ovog pravilnika je zaštita zdravlja ljudi od negativnog uticaja bilo kakvog

zagađenja vode namijenjene za piće osiguravanjem njene zdravstvene ispravnosti. Agencija

za sigurnost hrane BiH je inicirala, predložila i uradila ovaj Pravilnik, u saradnji s nadležnim

organima entiteta i BD. Usklađen je sa Direktivom Vijeća 98/83/EZ od 03.11.1998. godine.

Prema ovom Pravilniku:

- Voda za piće je: svaka voda neprerađena ili prerađena, namijenjena za piće, kuhanje,

pripremu hrane ili drugu upotrebu u domaćinstvu, bez obzira na njeno porijeklo i bez

obzira da li se distribuira iz mreže, rezervoara ili je u flašama ili kontejnerima; svaka

voda koja se u subjektima u poslovanju s hranom koristi za proizvodnju, preradu,

konzerviranje ili prodaju proizvoda ili materija namijenjenih za ljudsku upotrebu, osim

ako nadležni organi smatraju da zdravstvena ispravnost vode ne može uticati na

kvalitet prehrambenih proizvoda u konačnom obliku.

- Nadležni organ su Agencija za sigurnost hrane BiH, entitetska ministarstva zdravlja i

Brčko Distrikta BiH, entitetski inspektorati i Inspektorat BD BiH.

Standardi zdravstvene ispravnosti vode. Agencija, u saradnji s nadležnim organima, utvrđuje

vrijednosti primjenljive na vodu za piće za parametre koji su navedeni u Aneksu I. ovog

pravilnika. Agencija, u saradnji s nadležnim organima, utvrđuje vrijednosti za dodatne

330 “Službeni glasnik BD BiH“, broj 41/06 331 “Službeni glasnik BiH“ ,broj 40/10 i 30/12

202

parametre koji nisu uključeni u Aneks I. kada zaštita zdravlja ljudi na teritoriji BiH ili njenom

dijelu tako zahtijeva.

Provjeru zdravstvene ispravnosti vode namijenjene javnom vodosnabdijevanju vrše nadležni

inspektorati entiteta i Brčko Distrikta BiH preko zavoda i instituta za javno zdravstvo entiteta

i Brčko Distrikta.

Praćenje. Nadležni inspektorati entiteta i Brčko Distrikta preduzimaju sve mjere, potrebne za

provođenje redovnog praćenja kvaliteta vode za piće, kako bi se provjerilo da li voda koja je

na raspolaganju potrošačima zadovoljava zahtjeve iz ovog pravilnika. Nadležni organi

preduzimaju sve mjere kako bi se potvrdila efikasnost primijenjenog postupka dezinfekcije,

kada je dezinfekcija sastavni dio tretmana ili distribucije vode za piće, te kako bi se svako

zagađenje koje je nastalo od nusproizvoda dezinfekcije svelo na najniži mogući nivo, a da

pritom ne utiče negativno na dezinfekciju. Agencija, u saradnji s Ministarstvom zdravlja i

socijalne zaštite RS, Federalnim ministarstvom zdravstva i Odjeljenjem za javno zdravlje BD,

izrađuje odgovarajuće godišnje planove praćenja za sve vode za piće. Program praćenja mora

zadovoljavati minimalne zahtjeve utvrđene u Aneksu II., koji je sastavni dio ovog pravilnika.

Nadležni organi dužni su utvrditi mjesta na kojima će se uzimati uzorci i koji će zadovoljiti

minimalne zahtjeve utvrđene u Aneksu II. Nadležni organi osiguravaju da se provodi dodatni

plan u slučajevima povremenih pojava materija i mikroorganizama za koje nisu utvrđene

vrijednosti parametara u skladu s članom 5. ovog pravilnika, ako postoji razlog za sumnju da

se oni nalaze u količinama ili broju koji predstavlja potencijalnu opasnost za zdravlje ljudi.

Laboratorije koje provode praćenje moraju biti akreditirane prema normi BAS EN ISO/IEC

17025.

Sanacione mjere i restrikcije u upotrebi. Nadležni organ preduzima sve potrebne mjere s

ciljem utvrđivanja uzroka u slučaju neispunjavanja vrijednosti parametara utvrđenih u članu

5. ovog pravilnika. Agencija može izdati vodiče koje će pomoći nadležnim organima da

ispune svoje obaveze. U slučaju neusklađenosti s vrijednostima parametara ili specifikacija

datih u Aneksu I., Dio C, nadležni organi razmatraju da li ta neusklađenost predstavlja rizik

po zdravlje ljudi. Oni preduzimaju sanacione mjere s ciljem uspostavljanja zdravstveno

ispravne vode za piće u svrhu zaštite zdravlja ljudi. Nadležni organi osiguravaju da javnost

bude obaviještena o preduzetim sanacionim mjerama, putem sredstava javnog informiranja,

izuzev u slučajevima kada smatraju da je neusklađenost s vrijednostima parametara neznatna.

Odstupanja. U slučaju elementarne nepogode ili iznenadnog zagađenja, Agencija, u saradnji s

Federalnim ministarstvom zdravstva, Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite RS i

Odjeljenja za javno zdravlje Brčko Distrikta, može odobriti odstupanja od vrijednosti

parametara utvrđenih pravilnikom, pod uslovom da takva odstupanja ne predstavljaju nikakvu

potencijalnu opasnost za zdravlje ljudi i pod uslovom da se snabdijevanje vodom za piće ne

može obavljati na drugačiji način. Odobrenje za odstupanje od maksimalno dozvoljene

vrijednosti daje Agencija na prijedlog Naučnog odbora za vode, ako povećane vrijednosti ne

predstavljaju moguću opasnost za zdravlje ljudi. Za sva odstupanja previđena ovim članom,

Agencija odmah obavještava stanovništvo za koje takvo odstupanje može predstavljati

poseban rizik. Uz to Agencija, tamo gdje je to potrebno, osigurava davanje savjeta određenim

grupama stanovništva, za koje bi odstupanje moglo predstavljati poseban rizik.

Revizija Aneksa. Agencija, u saradnji s nadležnim organima, dužna je izvršiti reviziju Aneksa

I. ovog pravilnika, najmanje svakih pet godina u svjetlu naučnog i tehničkog napretka te

utvrditi prijedloge za izmjene i dopune, ako to bude potrebno. Agencija, u saradnji s

nadležnim organima, obavezna je prilagoditi anekse II. i III. ovog pravilnika, najmanje svakih

pet godina u svjetlu naučnog i tehničkog napretka.

Informiranje i izvještavanje. Agencija, u saradnji s nadležnim organima, preduzima

neophodne mjere kako bi osigurala adekvatne i aktuelne informacije potrošačima o

zdravstvenoj ispravnosti vode za piće. Nadležna ministarstva zdravlja entiteta i Brčko

203

Distrikta dužna su sačiniti i dostaviti Agenciji objedinjeni godišnji izvještaj, najkasnije do 30.

aprila tekuće godine. Vijeće ministara, na prijedlog Agencije, u saradnji s nadležnim

organima, svake tri godine objavljuje izvještaj o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće s

ciljem informiranja potrošača.

Službene kontrole i inspekcijski nadzor. Službene kontrole i inspekcijski nadzor za oblast

reguliranu ovim pravilnikom provode se na način kako je to utvrđeno važećim propisima.

Nadležni inspektorati entiteta i Brčko Distrikta moraju preduzeti sve potrebne mjere da bi se

osigurale službene kontrole i redovno praćenje zdravstvene ispravnosti vode za piće, kako bi

se provjerilo da li voda ispunjava sve uslove propisane ovim pravilnikom, a posebno

parametarske vrijednosti koje su utvrđene u aneksima ovog pravilnika.

Republika Srpska

Zaštita kvaliteta vode za piće nalazi svoje uporište u Zakonu o vodama kojim se u članu 18.

zahtjeva zaštita lokalnih izvorišta vode za piće za koje su odgovorne jedinice lokalne

samouprave i lice koje upravlja vodnim objektom za vodosnabdijevanje i lokalnim

izvorištem. U ovom Zakonu, definiše se i kvalitet vode namijenjen za ljudsku upotrebu koji

mora odgovarati uslovima i propisima o vodi za piće koje donosi ministarstvo nadležno za

poslove zdravstva. Pravna i druga lica koja obavljaju djelatnost vezanu za korišćenje vode

koja je namjenjena ljudskoj upotrebi dužni su osigurati stalni i sistematski pregled vode i

preduzimati mjere za osiguranje zdravstvene ispravnosti vode za piće i tehničke ispravnosti

uređaja u skladu sa ovim propisima koji se odnose na zone sanitarne zaštite.

Kontrolu vode koja je namjenjena za ljudsku upotrebu mogu vršiti samo ovlašćene

laboratorije. Uslove koje su dužne ispunjavati ovlašćene laboratorije, sadržaj i način dobijanja

ovlašćenja propisuje ministarstvo nadležno za oblast zdravstva.

U članu 73. Zakona o vodama definišu se i izdvajaju područja zaštite izvorišta vode za piće i

ljudsku upotrebu od zagađivanja i od drugih činilaca, koji mogu nepovoljno uticati na

zdravstvenu ispravnost voda koje se koriste u javne svrhe ili koji mogu nepovoljno uticati na

zdravstvenu ispravnost vode ili izdašnost izvorišta. U cilju sprovođenja zaštite izvorišta

neophodno je sprovođenje zaštitnih mjera, utvrđivanjem i uspostavljanjem zona sanitarne

zaštite, čija se veličina, granice, sanitarni režim, mjere zaštite i drugi uslovi određuju prema

metodologiji koju određuju doneseni podzakonski akti o mjerama zaštite, načinu određivanja,

održavanja i obilježavanja zona zaštite koje ministarstvo nadležno za poljoprivredu,

vodoprivredu i šumarstvo određuje sa ministarstvom nadležnim za oblast zdravstva, kroz

izradu odluka za privremenu ili trajnu zaštitu izvorišta voda za ljudsku upotrebu. Zaštita se

sprovodi u skladu sa propisom i odlukom o zaštiti izvorišta kojom se, na osnovu prethodnih

istražnih radova, određuje veličina i granice zona sanitarne zaštite, sanitarni i drugi uslovi

održavanja i druge zaštitne mjere, izvori i način njihova finansiranja, te kazne za povredu

odredaba odluke. Prema članu 74. ovog Zakona zone sanitarne zaštite utvrđene odlukom o

zaštiti izvorišta i predviđeni prostor za njih se prikazuju u planu upravljanja vodama. Odlukom

o zaštiti izvorišta organ lokalne samouprave na čijem području se nalaze zone zaštite izvorišta

ili korisnik tog izvorišta ih utvrđuje, a donosi ih nadležna skupština ili ukoliko je potrebno i

više, onda nadležna opština.

U cilju realizacije preventivne djelatnosti na zaštiti vode za piće Ministarstvo poljoprivrede,

šumarstva i vodoprivrede RS je u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite RS,

donijelo Pravilnik o mjerama zaštite i načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva

sanitarne zaštite, područja na kojima se nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda

namjenjenih ljudskoj upotrebi332

kojim su definisane zaštitne zone: zona neposredne zaštite,


204

zona uže zaštite i zona šire zaštite. Prema odredbama člana 27. pomenutog gore Pravilnika za

svaki program sanitarne zaštite koji donosi svako pravno, odnosno fizičko lice, a čiji je

rezultat djelatnosti proizvodnje i stavljanja u promet proizvoda koji su namjenjeni ljudskoj

ishrani, a u tehnološkom procesu koriste vodu sa posebnog izvorišta, kojim ovo pravno ili

fizičko lice upravlja, kao i program koji se odnosi na zone, pojaseve, objekte i količine vode

kojima se snabdjeva 500 i više stanovnika, Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, kao i

Ministarstvo za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo daju saglasnosti obostrano i jedna

saglasnost ne može supstituirati drugu. Navedenim Pravilnikom propisano je sprovođenje

mjera zaštite područja na kojima se nalaze izvorišta, koja se po količini i kvalitetu mogu

koristiti ili se koriste za snabdjevanje stanovništva vodom za piće, odnosno ukoliko je voda

tog područja namjenjena za ljudsku upotrebu, a koja (područja) moraju biti zaštićena od

namjernog ili slučajnog zagađivanja i drugih uticaja, koji mogu nepovoljno djelovati na

zdravstvenu ispravnost vode, kao i način određivanja i održavanja zona i pojaseva sanitarne

zaštite, vodnih objekata i glavnih vodovoda, koji služe za snabdjevanje vodom za piće,

odnosno za ljudsku upotrebu, kao i uspostavljanje i sprovođenje mjera sanitarne zaštite takve

vode.

Nadzor i provjeru sprovedenih mjera zaštite vrši Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, u

zonama i pojasevima sanitarne zaštite, realizacijom odredbi ovog Pravilnika, preko

inspekcijskih službi, kao i preko provjere kvaliteta vode kao resursa koji se štiti, na način da

toksični i mikrobiološki parametri moraju odgovarati maksimalno dozvoljenom nivou, kao i

referentnom nivou koji je naveden u važećem propisu u trenutku vršenja kontrole, odnosno

podzakonskom aktu o sanitarnoj ispravnosti vode za piće i propisima koji regulišu

karakteristike vode za drugu ljudsku upotrebu.

Higijenska ispravnost vode za piće u RS kontroliše se na osnovu Pravilnika o higijenskoj

ispravnosti vode za piće333

. Odredbe navedenog Pravilnika se odnose na kvalitet vode

namijenjene za ljudsku potrošnju i u velikoj meri su usklađene sa Direktivom Savjeta

98/83/EU od 3.novembra 1998.godine. Pravilnik se ne odnosi na ljekovite mineralne vode

koje se koriste u terapeutske svrhe na izvoru. U njemu se pod vodom za piće navodi definicija

vode za piće, vrste izvorišta, tolerantni dnevni unos (TDI) prema Svjetskoj zdravstvenoj

organizaciji, vrste vodnih objekata, ekvivalentni stanovnik (ES), vrste uzorkovanja, tipovi

zagađenja. Pod javnozdravstvenom kontrolom higijenske ispravnosti vode za piće se

podrazumijeva kontrola koju sprovode isključivo javno zdravstvene ustanove koje je

rješenjem odredio ministar nadležan za poslove zdravlja, a uključuje i nadzor koji vrše

zdravstveni i sanitarni inspektori. U drugom dijelu navedenog Pravilnika se navode parametri

kontrole i ocjene higijenske ispravnosti voda za javno snabdijevanje stanovništva i ukupan

broj uzoraka planiran prema broju ekvivalentnih stanovnika (150 l/dan) u okviru godišnjeg

monitoringa. Mikrobiološki, fizički, hemijski, fizičko-hemijski, radiološki i drugi parametri su

navedeni u listama u odnosu na obim pregleda kojima se razlikuje osnovni pregled (A),

periodični pregled (B), novi zahvat vode (V) i higijensko-epidemiološke indikacije (G). U

trećem dijelu Pravilnika se navode odredbe za flaširane vode za piće (prirodna voda za piće,

prerađena voda za piće, prirodna mineralna voda), a u četvrtom dijelu način deklarisanja. U

dijelu pet je navedena kontrola higijenske ispravnosti iz distributivnih mreža za javno

vodosnabdijevanje, uslovi koje moraju ispunjavati laboratorije i BAS standardi za uzorkovanje

i kontrolu.

Uzorkovanje vrše stručnjaci iz Instituta za javno zdravlje RS u saradnji sa higijensko-

epidemiološkim službama domova zdravlja i stručnim licima iz vodovoda. Kada se radi o

laboratorijskom ispitivanju ono se sprovodi u laboratorijama javnog zdravstva i drugim


205

dijelom u privatnim laboratorijama koje o tome ne izvještavaju javno zdravstvo i ministarstvo

nadležno za poslove zdravlja. Ministarstvo za poslove zdravlja isključivo je na kvartalnim,

polugodišnjim i godišnjim izvještajima izvještavano o rezultatima ispitivanja voda za piće

samo u ustanovama javnog zdravstva.

U oblasti javnog vodosnabdijevanja vodom za piće se godišnji planirani monitoring i ocjena

higijenske ispravnosti voda za piće vrši na osnovu navedenog Pravilnika o higijenskoj

ispravnosti vode za piće.

Federacija BiH

Pored Pravilnika o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće koji je donesen na nivou BiH i koji

se primjenjuje na teritoriji FBiH, pitanje zaštite i upravljanja kvalitetom vode za piće je

regulisano i Zakonom o vodama.

Zakonom o vodama je utvrđena definicija „vode za piće“ koja označava vodu namijenjenu

ljudskoj upotrebi koja po kvalitetu odgovara posebnim propisima koje donosi ministarstvo

nadležno za pitanja zdravstva (član 4. tačka 26.) i definicija „javno vodosnabdijevanje“ koje

označava poslove zahvatanja podzemnih ili površinskih voda za snabdijevanje vodom

stanovništva, njihovo prečišćavanje do stepena zdravstvene ispravnosti i dovođenja do mjesta

potrošnje i raspodjele korisnicima voda, ako je ukupna zahvaćena količina veća od 10 m³/dan

(član 4. tačka 27.).

Kvalitet vode koja se koristi za piće (vodosnabdijevanje) mora odgovarati uvjetima utvrđenim

propisom o kvalitetu vode za piće koji donosi federalni ministar nadležan za zdravstvo.

Pravno lice koje obavlja djelatnost vodosnabdijevanja dužno je osigurati stalni i sistematski

pregled vode i preduzimati mjere za osiguranje zdravstvene ispravnosti vode i tehničke

ispravnosti uređaja, u skladu sa propisom o kvalitetu vode za piće. Kontrolu kvaliteta vode za

potrebe snabdijevanja može vršiti samo ovlaštena laboratorija. Uvjete koje mora ispunjavati

ovlaštena laboratorija propisuje ministar nadležan za zdravstvo (član 48. Zakona).

Područje na kojem se nalazi izvorište vode za piće koje se po količini i kvalitetu može

koristiti ili se koristi za javno vodosnabdijevanje mora biti zaštićeno od zagađenja i drugih

nepovoljnih uticaja na zdravstvenu ispravnost vode ili izdašnost izvorišta. Zaštita izvorišta

provodi se uspostavom zona sanitarne zaštite i zaštitnih mjera. Utvrđivanje zaštitnih zona i

zaštitnih mjera vrši se prema propisu o zaštiti izvorišta i na osnovu provedenih istražnih

radova (član 66. Zakona). Trenutno je u primjeni Pravilnik o uvjetima za određivanje zona

sanitarne zaštite i zaštitnih mjera za izvorišta voda koja se koriste ili planiraju da se koriste za

piće334

. U cilju usklađivanja propisa FBiH sa propisima EU iz ove oblasti i u cilju

izjednačavanja standarda zaštite izvorišta u oba entiteta BiH, pripremljen je radni materijal

novog pravilnika koji se nalazi u fazi konsultacija za donošenje. Pored toga, Zakonom je

propisana i zaštita rezervi kopnenih voda, bez obzira na njihovu buduću namjenu (član 69.).

g) kvalitet vode za kupanje

Republika Srpska

Prema Zakonu o vodama područjem voda za kupanje – kupalištima, smatraju se područja

namjenjena za organizovano kupanje i područja na kojima kupanje nije zabranjeno i

tradicionalno se praktikuje. Ista se proglašavaju od strane jedinica lokalne samouprave, samo

ukoliko su zaštićena od zagađenja i ostalih oblika korišćenja ili pojava koje bi mogle uticati

na kvalitet vode za kupanje, odnosno ako su na ovim područjima ograničene ili zabranjene

aktivnosti koje bi mogle ugroziti zdravlje ili živote kupača. Na područjima kupališta nije

dozvoljeno postavljanje stalnih ili privremenih objekata ili drugih prepreka koje bi sprečavale

334 „Službene novine FBiH“, broj 51/02

206

slobodan tok vode, te slobodan prolaz preko vodnog zemljišta, odnosno sprečavale slobodan

prilaz obalama i koritima vodotoka, prirodnih jezera i akumulacija. Prema Uredbi o

klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka, vode druge klase, u prirodnom stanju mogu se

koristiti za kupanje. Istom Uredbom su definisane i dopuštene granične vrijednosti parametara

za propisanu klasu voda. Kupališta se prikazuju i definišu u planu upravljanja vodama, te u

dokumentima prostornog planiranja. Ministarstvo za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo,

u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite, propisuje detaljnije kriterijume za

bazene i kupališta. Shodno tome, Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS i Republička

uprava za inspekcijske poslove su tokom 2012. godine, na osnovu člana 77.stav 3. Zakona o

vodama, naložili i u izradi je novi Pravilnik o kvalitetu bazenskih i drugih rekreativnih voda

koji će se uskladiti sa zakonskom regulativom u zemljama u EU.

Ocjena bazenskih voda vrši samo u laboratorijama javnog zdravstva tj. u Institutu za javno

zdravstvo i to prema odredbama Odluke o sanitarno-higijenskim mjerama u objektima za

proizvodnju i promet životnih namirnica i drugim javnim mjestima koja je donesena na

osnovu člana 9. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti335

, kao i prema odredbama

Pravilnika o higijenskoj ispravnosti vode za piće Voda u bazenu mora biti higijenski ispravna.

Pod higijenski ispravnom vodom bazena, smatra se voda čiji prosječan uzorak, sačinjen od tri

uzorka koji se uzimaju na početku, sredini i na kraju bazena, zadovoljava parametre navedene

u odluci lokalne zajednice, a koje se odnose na fizikalno-hemijske, mikrobiološke i

parazitološke parametre. Izvještaj o izvršenim ispitivanjima i laboratorijskoj kontroli prikuplja

i obrađuje Institut za javno zdravstvo RS, ali samo iz mreže javno zdravstvenih institucija i

izvještava se nadležno ministarstvo kroz kvartalne, polugodišnje i godišnje izvještaje.

Trenutni problem u ovoj oblasti nastupa zbog činjenice da se u pripremi i preradi bazenskih

voda otvorenih i zatvorenih bazena u potpunosti već koristi tehnologija koja je u Evropskoj

uniji, dok zakonska regulativa u vezi sa ovom materijom tek treba biti donesena i usklađena.

Federacija BiH

Zakonom o vodama utvrđena su zaštićena područja, među kojima su i površinska vodna tijela

namijenjena rekreaciji uključujući i područja određena za kupanje (član 65. stav 2. tačka 3.).

Kupalište je područje za javnu rekreaciju na vodi (plivanje i dr.) i područje na kome nije

zabranjeno kupanje, koje se tradicionalno koristi za tu namjenu. Kupalište proglašava

općinski organ uprave nadležan za vode u skladu sa propisom o kriterijima za kupališta, koje

propisuje federalni ministar za vode u saradnji sa federalnim ministrom nadležnim za

zdravstvo. Na području kupališta nije dozvoljeno postavljanje stalnih ili privremenih objekata

ili drugih prepreka koje bi sprječavale slobodan protok vode, slobodan prijelaz preko vodnog

dobra, odnosno sprječavale slobodan prilaz obalama i koritu vodotoka, prirodnog ili

vještačkog jezera, kao i obalnoj morskoj vodi. Kupalište mora biti zaštićeno od zagađenja i od

ostalih oblika korištenja ili pojava koje mogu uticati na kvalitet vode za kupanje. Aktivnosti

koje ugrožavaju ili bi mogle ugroziti zdravlje ili živote kupača moraju se zabraniti. Postojeći

podzakonski propis kojim je utvrđena opšta podjela voda na četiri klase, po stepenu

zagađenosti i namjeni i kojim su dati parametri i njihove granične vrijednosti za svaku klasu

te utvrđeno da je II ( druga) klasa voda podesna za kupanje, je Uredba o klasifikaciji voda i

voda obalnog mora Jugoslavije u granicama SRBiH336

. Ovaj podzakonski akt nije usklađen sa

relevantnom EU legislativom. Zakonom o vodama je propisano donošenje podzakonskog akta

o kriterijima za kupališta (član 72. Zakona). Istim odredbama je propisano da se područja

kupališta unose u plan upravljanja vodama i prostorne planove (član 72. Zakona).

335 „Službeni glasnik RS“, broj 10/95 336 „ Službene novine SR BiH“, broj 18/80

207

Propis o kriterijima za kupališta nije donesen. Kroz isti je planirano da se izvrši transpozicija

Direktive 2006/7/EC Evropskog Parlamenta i Vijeća od 15. februara 2006. godine.

29. Da li su vode obuhvaćene opštom zaštitom ili je zaštita ograničena na određena

vodna tijela ili vode koje se koriste u određene svrhe (npr. dobijanje vode za piće), ili

pored opštih odredbi postoje oblasti pod posebnom zaštitom?

Pitanja opšte i posebne zaštite voda definisana su zakonskim i podzakonskim aktima na nivou

entiteta i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, što je pojašnjeno u odgovoru kako slijedi:

Republika Srpska

Zakon o vodama propisuje opštu zaštitu voda (član 57.). Pored toga Zakon propisuje i

posebnu zaštitu zaštićenih područje koja mogu biti:

a) područja namjenjena za zahvatanje vode za piće,

b) područja vodnih tijela namjenjenih zaštiti privredi važnih vodenih vrsta,

c) vode namjenjene rekreaciji, uključujući i područja određena za kupanje,

d) područja podložna eutrofikaciji i područja osjetljiva na nitrate,

e) područja namjenjena zaštiti staništa ili vrsta gdje je održavanje ili poboljšanje stanja voda

bitan uslov za njihov opstanak i reprodukciju. Područja na kojima se nalaze izvorišta vode

za piće i ljudsku upotrebu, a koja se po količini i kvalitetu mogu koristiti ili se koriste na

javni način, štite se od zagađenja i drugih činilaca koji mogu nepovoljno uticati na

zdravstvenu ispravnost vode ili na izdašnost izvorišta.

Granice zona sanitarne zaštite, sanitarni režim, mjere zaštite i drugi uslovi, u cilju

sprovođenja zaštitnih mjera, se određuju prema metodologiji Pravilnika o mjerama zaštite i

načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva sanitarne zaštite, područja na kojima se

nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda namjenjenih ljudskoj upotrebi. Ovaj Pravilnik

donosi Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS u saradnji sa Ministarstvom

zdravlja i socijalne zaštite RS.

U cilju zaštite voda Zakonom je propisana obaveza pribavljanja vodnih akata (smjernice,

vodna saglasnost i vodna dozvola) za zahvatanje voda, ispuštanje otpadnih voda u površinske

vode, indirektno ispuštanje otpadnih voda u podzemne vode, vještačko prihranjivanje

podzemnih voda, vađenje materijala iz vodotoka, trajno podizanje nivoa vode, izgradnju

objekata za zaštitu od poplava, izgradnju saobraćajnica, izgradnju mostova, izgradnju

deponija otpada, u postupku dodjele koncesija, promet opasnih materija i proizvoda od tih

materija, kao i za sve aktivnosti koje mogu imati negativan uticaj na kvalitet voda, na

akvatične i poluakvatične organizme, koje mogu povećati rizik od poplave ili erozije, ili

značajno smanjiti kvantitet voda, promijeniti morfologiju vodotoka, izmijeniti dubinu, nivo

vode ili protok vodotoka, te ometati korištenje površinskih voda u rekreacione svrhe (član

121.).

Federacija BiH

Zaštita voda regulisana je Zakonom o vodama i Zakonom o zaštiti okoliša337

. Vode su opće

dobro i kao takve su pod posebnom zaštitom BiH, FBiH, kantona, grada i općine. Upravljanje

vodama zasniva se na načelima dugoročne zaštite i racionalne upotrebe raspoloživih količina

voda (član 3. Zakona). Vode su Zakonom o vodama obuhvaćene općom zaštitom (smanjenje

zagađenja voda, postizanje dobrog stanja voda i postizanje održivog korištenja voda) i

337 „Službene novine FBiH“, broj 33/03 i 38/09

208

uspostavom zaštićenih područja (voda za piće, ekonomski važne akvatične vrste, kupališta,

područja podložna eutrofikaciji i osjetljiva na nitrate, zaštita staništa biljnih i životinjskih

vrsta u kojima je održavanje ili poboljšanje stanja voda bitan uvjet za njihov opsanak i

reprodukciju), te zaštićenim područjima koja se uspostavljaju kroz druge zakone o zaštiti

okoliša (parkovi prirode, staništa i sl.). Opća zaštita voda osigurava se regulisanjem uvjeta za

ispuštanje otpadnih voda u površinske vode i indirektnog ispuštanja u podzemne vode,

zabranom ispuštanja otpadnih voda u prirodno jezero, močvaru i drugu prirodnu vodnu

akumulaciju i vodnu akumulaciju nastalu vađenjem mineralnih sirovina ili drugog sličnog

zahvata a koja je u kontaktu sa podzemnom vodom, zabranom direktnog ispuštanja otpadne

vode u podzemne vode (član 53.). Zakonom je regulisana obaveza odvodnje i tretmana

otpadnih voda (član 54.), propisivanjem graničnih vrijednosti zagađujućih materija u

otpadnim vodama prije njihovog ispuštanja u površinske vode i indirektnog ispuštanja u

podzemne vode, kao i propis o opasnim i prioritetnim materijama (član 55.), zabranama

upotrebe đubriva i sredstava za zaštitu bilja na vodnom dobru, odnosno propisivanjem pravila

dobre poljoprivredne prakse (član 56.), ograničenjem plovidbe (član 57.), zabranom pranja

vozila u površinskoj vodi i na vodnom dobru (član 58.), zabranom proizvodnje, rukovanja,

čuvanja i odlaganja opasnih materija i otpada na vodama i vodnom dobru (član 59.),

regulisanjem uvjeta prijevoza i pretovara opasnih materija na vodama (član 60.), postupanje u

slučaju akcidenta/incidenta (član 61.), obaveza utvrđivanja ekološki prihvatljivog protoka

(član 62.), uvjeti vađenja materijala (šljunka i pijeska) iz vodotoka (član 63.), referentna i

ovlaštene laboratorije za praćenje stanja voda (član 64.) i zaštićena područja (od člana 65. do

člana 79.).

U cilju zaštite voda Zakonom je propisana obaveza pribavljanja vodnih akata (prethodna

vodna saglasnost, vodna saglasnost i vodna dozvola) za zahvatanje voda, ispuštanje otpadnih

voda u površinske vode, indirektno ispuštanje otpadnih voda u podzemne vode, vještačko

prihranjivanje podzemnih voda, vađenje materijala iz vodotoka, trajno podizanje nivoa vode,

izgradnju objekata za zaštitu od poplava, izgradnju saobraćajnica, izgradnju mostova,

izgradnju deponija otpada, promet opasnih materija i proizvoda od tih materija, kao i za sve

aktivnosti koje mogu imati negativan uticaj na režim voda (član 109.).

Uvjeti za ispuštanje otpadnih voda u površinske vode i indirektno ispuštanje otadnih voda u

podzemne vode uređeni su Uredbom o ispuštanju otpadnih voda u prirodne recipijente i

sistem javne kanalizacije338

. Način postupanja u slučajevima akcidenta uređen je Pravilnikom

o postupcima i mjerama u slučajevima akcidenta na vodama i obalnom vodnom zemljištu339

.

Utvrđivanje područja podložnih eutrofikaciji i osjetljivih na nitrate uređeno je Pravilnikom o

utvrđivanju područja podložnih eutrofikaciji i osjetljivih na nitrate340

, dok je način

monitoringa u istim područjima uređen Pravilnikom o monitoringu u područjima podložnim

eutrofikaciji i osjetljivim na nitrate341

. Način i postupak izdavanja vodnih akata uređen je

Pravilnikom o sadržaju, obliku, uslovima, načinu izdavanja i čuvanja vodnih akata342

. Način

provođenja zaštite izvorišta vode za piće uređen je na način opisan u odgovoru na pitanje broj

28. c).

Brčko distrikt BiH

Član 3. Zakona o vodama propisuje da su vode dobro od opšteg interesa, da ne mogu biti ni u

čijem vlasništvu, da se svako pravo na vodu mora koristiti na racionalan i ekonomičan način

kojim se ne ugrožavaju prirodna svojstva vode, ne dovodi u opasnost život i zdravlje ljudi, ne

ugrožava biljni i životinjski svijet. Vodu prirodnih vodotoka, prirodnih jezera, prirodnih

338 „Službene novine FBiH“, broj 4/12 339 „Službene novine FBiH”, broj 71/09 340 „Službene novine FBiH“, broj 71/09 341 „Službene novine FBiH“, broj 71/09 342 „Službene novine FBiH“, broj. 06/08, 57/09 i 72/09

209

izvora, javnih bunara i javnih česmi mogu koristiti svi, pod jednakim uslovima, za

zadovoljavanje životnih potreba.

U pogledu ispuštanja otpadnih voda iz kanalizacionih sistema u prirodni recipijent

Pravinikom o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode date su maksimalne

dopuštene koncentracije opasnih i štetnih materija u otpadnim vodama, koje se ne smiju

ispuštati u površinske vode.

Pravilnikom o tretmanu i odvodnji otpadnih voda za područja gradova i naselja gdje nema

javne kanalizacije343

je propisana zaštita voda od zagađenja, nesmetano i neškodljivo

korišćenje voda, zaštita zdravlja ljudi, životinjskog i biljnog svijeta i zaštita životne sredine,

kroz kontrolu ograničenja i zabranu unošenja u vode opasnih i štetnih materija.

Pravilnikom o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u javnu kanalizaciju su propisane mjere

zaštite javnog kanalizacionog sistema, granične vrijednosti opasnih i štetnih materija koje se

mogu ispuštati u javnu kanalizaciju, kao i način vršenja kontrole kvaliteta ovih otpadnih voda.

Uredba o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka uspostavlja kriterijume za klasifikaciju i

vrši klasifikaciju kvaliteta površinskih i podzemnih voda, kao i kategorizaciju vodotoka.

30. Da li postojeći propisi obuhvataju principe kao što su sprečavanje zagađenja na

izvoru, kontrola emisija i standardi kvaliteta vode?

Pravilnikom o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće344

propisuju se zahtjevi i standardi koje

mora ispunjavati voda za piće, maksimalno dozvoljene vrijednosti parametara zdravstvene

ispravnosti, metode laboratorijskih ispitivanja, te mjere za praćenje zdravstvene ispravnosti

vode za piće. Cilj ovog Pravilnika je zaštita zdravlja ljudi od negativnog uticaja bilo kakvog

zagađenja vode namijenjene za piće osiguranjem da je ta voda zdravstveno ispravna.

Takođe, oba entiteta i BD BiH imaju podzakonske akte kojima su regulisana pitanja

zagađenja na izvoru, kontrola emisija i standardi kvaliteta vode.

Republika Srpska

Uspješna zaštita voda se ostvaruje u okviru integralnih vodoprivrednih sistema, kao jedan od

najvažnijih ciljeva velikih integralnih razvojnih projekata.

Integralnost podrazumeva da svi na slivu, pa i izvan njega, preuzimaju svoj dio odgovornosti

za zaštitu voda - od izbora proizvodnih tehnologija i razmještaja industrija, izbora dispozicija

kanalizacionih sistema, projektovanja čeonih akumulacija koje će se koristiti i za

oplemenjavanje voda, planiranja regionalnih sistema za sakupljanje otpadnih voda i

centralizovano prečišćavanje, pa do ekonomske politike u kojoj je prihvaćeno načelo da pored

zagađivača i svi korisnici voda na slivu učestvuju u finansiranju zaštite. Integralna zaštita se

sprovodi na nivou slivnih cjelina, simultanom primjenom tri grupe mjera: tehnoloških,

vodoprivrednih i organizaciono-ekonomskih.

Tehnološke mjere su dio strateškog pristupa pri zaštiti životne sredine - otklanjanje efluentnih

uticaja na samim izvorima zagađenja, što podrazumijeva realizaciju sledećih grupa objekata i

mjera:

a) realizacija postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) opšteg tipa, kao tehnološki

logičan završetak kanalizacionih sistema naselja prije ispuštanja upotrijebljenih i

prečišćenih voda naselja u vodotoke prema odredbama Pravilnika o uslovima ispuštanja

otpadnih voda u površinske vode;

b) izrada postrojenja za predtretaman otpadnih voda proizvodnih preduzeća u naseljima, da bi

se iste dovele do nivoa kvaliteta (iskazanih preko dozvoljenih graničnih vrijednosti

343 „Službeni glasnik RS“, broj 68/01 344 „Službeni glasnik BiH“, broj 40/10 i 31/12

210

parametara u otpadnim vodama koje se mogu ispuštati u javnu kanalizaciju) da smiju da se

upuštaju u kanalizacije naselja, i da se preko gradske kanalizacije evakuišu prema PPOV

opšteg tipa (to podrazumijeva uklanjanje svih opasnih supstanci sa gledišta održavanja

kanalizacije i sa gledišta funkcionisanja PPOV), Prema odredbama Pravilnika o uslovima

ispuštanja otpadnih voda u javnu kanalizaciju;

c) realizacija namjenskih PPOV onih privrednih subjekata koji svoje otpadne vode upuštaju

zasebnim odvodnicima neposredno u rijeke, te moraju da ih prethodno prečiste do nivoa

dozvoljenih graničnih vrijednosti parametara u industrijskom otpadnim vodama koje se

smiju ispuštatai u površinske vode i koje su propisane Pravilnikoma o uslovima ispuštanja

otpadnih voda u površinske vode.

Nacrtom Strategije integralnog upravljanja vodama RS planira se promjena proizvodnih

tehnologija u cilju zaštite voda (zamjena ''prljavih'' proizvodnih tehnologija ''čistijim''

tehnologijama, koje racionalnije koriste sve vidove resursa i zbog toga imaju znatno manje

količine otpadnih efluenata).

Zakonom o vodama su definisani ciljevi zaštite životne sredine u planovima upravljanja

riječnim slivovima (član 35.), vještačka ili jako modifikovana vodna tijela (član 36.) kao i

izuzeci u odnosu na ciljeve zaštite životne sredine (član 37.). Osnovna načela opšte zaštite

voda su definisana članom 57. Standardi kvaliteata voda su definisani Uredbom o

klasifikaciji voda i karakterizaciji vodotoka, a granične vrijednosti emisije Pravilnicima o

uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode i javnu kanalizaciju.

Federacija BiH

U članu 5. Zakona o zaštiti okoliša utvrđena su načela održivog razvoja koja obuhvataju

očuvanje prirodnog blaga na način da stepen utroška obnovljivih materijala, vodnih i

energetskih resursa ne nadilazi okvire u kojima prirodni sistemi mogu to nadomjestiti, dok je

članom 8. istog zakona uređeno načelo integralnosti koje obuhvata i predviđanje posljedica po

okoliš kao rezultata djelovanja materija i djelatnosti, svođenje nastanka otpada i štetnog

djelovanja otpada na najmanju moguću mjeru, te kompletna primjena mjera u odnosu na

posljedice, poput kvalitativnih ciljeva zaštite okoliša i mjera usmjerenih ka izvorima kada su u

pitanju emisije.

Kontrola emisija i standarda kvaliteta otpadnih voda propisana je Uredbom o ispuštanju

otpadnih voda u prirodne recipijente i sistem javne kanalizacije345

koja je donesena na osnovu

Zakona o vodama, a kojom su propisani uslovi prikupljanja, pročišćavanja i ispuštanja

urbanih otpadnih voda u površinske vode, uslovi pročišćavanja i ispuštanja industrijskih

otpadnih voda u kanalizaciju ili površinske vode i granične vrijednosti emisije otpadnih voda

kod ispuštanja istih u prirodne recipijente ili sisteme javne kanalizacije, monitoring i

ispitivanje otpadnih voda i nadzor nad provođenjem Uredbe, Okolišni standardi kvaliteta za

prioritetne i druge supstance, Granične vrijednosti emisije supstanci i parametara kvaliteta za

industrijske otpadne vode, Granične vrijednosti emisije za ispuštanje pročišćenih otpadnih

voda iz postrojenja za pročišćavenje urbanih otpadnih voda u osjetljiva područja podložna

eutrofikaciji (tercijarno pročiščavanje), Granične vrijednosti emisije za ispuštanje pročišćenih

otpadnih voda iz postrojenja za pročišćavenje urbanih otpadnih voda u prirodni recipijent

(sekundarno prečišćavanje), Granične vrijednosti emisije za ispuštanje pročišćenih otpadnih

voda iz postrojenja za pročišćavenje urbanih otpadnih voda u površinske vode koje se koriste

za kupanje i rekreaciju, Kriteriji za identifikaciju osjetljivih i manje osjetljivih područja,

Učestalost uzimanja uzoraka, Indikativna lista ključnih opasnih materija za koje se moraju

propisati granične vrijednosti emisije prilikom izdavanja dozvole za ispuštanje otpadnih voda.


211

Zakonom o vodama propisano je provođenje klasifikacije stanja voda u zavisnosti od jačine

promjena uzrokovanih ljudskim aktivnostima (član 32.). Za potrebe provođenja klasifikacije

vodnih tijela površinskih voda propisano je donošenje podzakonskog propisa o referentnim

uvjetima za klasifikaciju ekološkog stanja i parametara hemijskog kvaliteta za klasifikaciju

hemijskog stanja (član 43. stav 1. tačka 2.). Za potrebe provođenja klasifikacije vodnih tijela

podzemnih voda propisano je donošenje podzakonskog propisa o parametrima kvantitativnog

i hemijskog kvaliteta (član 43. stav 1. tačka 3.).

Brčko distrikt BiH

Pravilnikom o mjerama zaštite, načinu određivanja i održavanja zona i pojaseva sanitarne

zaštite, područja na kojima se nalaze izvorišta, kao i vodnih objekata i voda namjenjenoj

ljudskoj upotrebi346

se propisuje sprovođenje mjera zaštita područja na kojima se nalaze

izvorišta, koja se po količini i kvalitetu mogu koristiti ili se koriste za snabdjevanje

stanovništva vodom za piće, odnosno ukoliko je voda tog prostora namjenjena za ljudsku

upotrebu, a koja moraju biti zaštićena namjernog ili slučajnog zagađivanja i drugih uticaja,

koji mogu nepovoljno djelovati na zdravstvenu ispravnost vode, kao način određivanja i

održavanja zona i pojaseva sanitarne zaštite, koja služi za ljudsku upotrebu.

U članu 64. Zakona o vodama u cilju zaštite voda zabranjeno je:

1) unošenje opasnih i štetnih materija koje dovode do prekoračenja propisanih vrijednosti,

2) unošenje čvrstih i tečnih materija koje mogu zagaditi vodu ili mogu izazvati zamuljivanje,

zaslanjivanje vode i taloženje nanosa,

3) ispuštanje u javnu kanalizaciju otpadnih voda koje sadrže opasne i štetne materije, iznad

propisanih vrijednosti ili koje mogu štetno djelovati na mogućnost prečišćavanja voda iz

kanalizacije ili koje mogu oštetiti kanalizaciju i postrojenja za prečišćavanje voda,

4) korišćenje napuštenih bunara kao septičkih jama,

5) ostavljanje u korizu za veliku vodu prirodnih, vještačkih vodotoka i jezera materijale koji

mogu zagaditi vodu.

Nadalje članom 67. Zakona o vodama definisano je da komunalna i druga preduzeća koja

ispuštaju otpadne vode u prijemnike i javnu kanalizaciju dužna su da postave uređaje za

mjerenje, da mjere i registruju količine otpadnih voda i da podatke o tome dostavljaju

nadležnim organima.

Preduzeća koja imaju uređaje za prečišćavanje vode i mjerne uređaje dužna su ove uređaje

održavati u ispravnom stanju i obezbjediti njihovo redovno funkcionisanje i voditi dnevnik

rada uređaja za prečišćavanje voda.

31. Postoji li sistem za prethodno regulisanje i/ili posebna ovlašćenja za eksploataciju

vode iz podzemnih voda i/ili površinskih voda?

Regulisanje načina korištenja prava na vodu, kao i posebna ovlaštenja za eksploataciju vode

iz podzemnih i površinskih voda regulisana su zakonskim i podzakonskim aktima na nivou

entiteta i BD BiH, što je pojašnjeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Radi obezbjeđenja upravljanja vodama i u svrhu pravičnog pristupa vodama svih lica,

Zakonom o vodama (članovi od 12 do 164) se reguliše način korištenja prava na vodu

izdavanjem sljedećih vodopravnih akata: smjernica, saglasnosti i dozvola. Za svako

346 “Službeni glasnik RS“, broj 07/03

212

zahvatanje voda u svim privrednim granama i djelatnostima potrebno je pribaviti vodne

smjernice, saglasnost i dozvolu. Pod posebnom zaštitom su vode namijenjene za

vodosnabdijevanje. Odredbama Zakona članovi od 73. do 76. propisana je zaštita izvorišta

vode za piće i ljudsku upotrebu.

Članom 3. Zakona o rudarstvu RS propisano je šta se smatra mineralnim sirovinama. Između

ostalih mineralnim sirovinama smatraju se vode ispod površine zemlje, mineralne,

termomineralne i termalne. Eksploatacija ovih, ali i drugim mineralnih sirovina, uređena je

Zakonom o rudarstvu.

Odobrenje za korišćenje ovih voda ostavruje se na osnovu zaključenog ugovora o koncesiji u

skladu sa Zakonom o koncesijama RS.

Federacija BiH

Za svako zahvatanje podzemnih i/ili površinskih voda (za industriju i energetiku,

poljoprivredu, vodosnabdijevanje, uslužne djelatnosti koje u tehnološkom postupku koriste

vodu, turističke djelatnosti), prema odredbama člana 109. stav 1. tačka 1. Zakona o vodama,

potreban je vodni akt (prethodna vodna saglasnost, vodna saglasnost i vodna dozvola), bez

obzira na uticaje tih zahvatanja. Prethodnom vodnom saglasnošću se odlučuje o postojanju

uvjeta za ostvarivanje prava na vodu, te uvjeti kojima mora udovoljiti dokumentacija koja se

treba podnijeti za izdavanje vodne saglasnosti (član 111.). Vodnom saglasnošću se utvrđuje

da je dokumentacija priložena uz zahtjev za izdavanje vodne saglasnosti urađena u skladu sa

uvjetima iz prethodne vodne saglasnosti, propisima o vodama i planskim dokumentima (član

114.). Vodnom dozvolom utvrđuje se namjena, način i uvjeti korištenja vode, način i uvjeti

ispuštanja otpadnih voda, način i uvjeti odlaganja krutog i tečnog otpada i drugi uvjeti.

Vodnom dozvolom utvrđuje se da su ispunjeni svi uvjeti određeni vodnom saglasnošću (član

116.).

Zahtjev za izdavanje vodnog akta podnose pravna ili fizička lica, za koje postupanje nije

potrebno nikakvo ovlaštenje. S druge strane, dokumentacija koja se podnosi uz zahtjev za

izdavanje vodnog akta mora biti urađena od strane ovlaštenog pravnog lica koje je

registrirano za tu djelatnost. Ovlaštenje pravnog lica za izradu dokumentacije pribavlja se u

skladu sa podzakonskim propisom (član 120. stavovi 5. i 6.). Pored toga, javno

vodosnabdijevanje predstavlja javnu djelatnost i pravno lice koje vrši javno

vodosnabdijevanje mora biti registrirano u skladu sa odgovarajućim propisima za tu oblast.

Pravno lice koje obavlja djelatnost vodosnabdijevanja dužno je osigurati stalni i sistematski

pregled vode i preduzimati mjere za osiguranje zdravstvene ispravnosti vode i tehničke

ispravnosti uređaja, u skladu sa propisom o kvalitetu vode.

Brčko distrikt BiH

Voda kao prirodno bogastvo može se koristiti u skladu sa odredbama Zakona o vodama.

Koncesije u oblasti voda mogu se dati za slijedeće djelatnosti:

1) zahvatanje vode za potrebe vodosnabdijevanja;

2) korišćenje vode za proizvodnju električne energije;

3) zahvatanje mineralnih i termalnih voda;

4) zahvatanje vode za navodnjavanje;

5) uređenje plovnih puteva;

6) građenje riječnih luka i pristaništa;

7) uzgoj ribe u zatvorenim i otvorenim vodotocima;

8) korišćenje vodnih površina za sportske i rekreativne namjene sa podizanjem objekata;

9) vađenje pijeska i šljunka.

213

Koncesija se daje u skladu sa Zakonom o koncesijama BD BiH347

32. Da li postojeći propisi obuhvataju ciljeve objedinjene u „master planu“, i da li

navode mjere koje treba preduzeti radi postizanja ovih ciljeva?

Na državnom nivou ne postoji „master plan“, koji sadrži objedinjene ciljeve i mjere vodne

politike BiH.

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o vodama, adekvatno i sa ODV/WDF u pripremi je Plan upravljanja

Oblasnim riječnim slivom – Distriktom za Distrikt – Oblasni riječni sliv rijeke Trebišnjice.

Radi se uz podršku WB/GEF zajedno sa Republikom Hrvatskom i FBiH.

U priprema je donošenje Plana upravljanja Oblasnim riječnim slivim-Distriktom za Oblasni

riječni sliv Save.

Okvrini plan razvoja vodoprivrede RS donesen je 2006. godine, kao prelazno rješenje do

usvajanja Strategije integralnog upravljanja vodama, koja je na javnom uvidu i planira se

usvajanje u prvom kvartalu 2013. godine od strane Narodne skupštine RS.

Federacija BiH

Zakonom o vodama FBiH (član 24.) propisano je donošenje Strategije upravljanja voda (u

daljem tekstu: SUV) kojom se određuje politika upravljanja vodama. SUV treba da sadrži

ocjenu stanja u području upravljanja vodama, ciljeve i pravce zaštite voda, zaštitu od štetnog

djelovanja voda i održivog korištenja voda i prioritete za postizanje ciljeva. U decembru

2011. godine Parlament FBiH je usvojio SUV u kojoj su utvrđeni strateški i operativni ciljevi

u oblasti upravljanja vodama do 2022. godine i mjere za postizanje tih ciljeva.

Isto tako, članom 25. Zakona o vodama utvrđeno je da se za provođenje SUV donose planovi

upravljanja vodama za Vodno područje rijeke Save i Vodno područje Jadranskog mora.

Planovi upravljanja vodama, pored ostalog, treba da sadrže i ciljeve za dostizanje dobrog

stanja i ekološkog potencijala vodnih tijela, ciljeve zaštite od štetnog djelovanja voda, ciljeve

održivog korištenja voda, uključujući rokove za postizanje navedenih ciljeva. Članom 26.

Zakona o vodama propisano je donošenje Programa mjera koje su sastavni dio Plana

upravljanja vodama. U toku su aktivnosti na izradi Planova upravljanja vodama, koji se

trebaju donijeti 2015. godine.

Brčko distrikt BiH

Kad se usvoji od strane Skupštine BD BiH novi Zakon o vodama, u skladu Okvirnom

direktivom o vodama, onda će se pristupiti izradi Plana upravljanja vodama.

33. U kojoj mjeri je kvalitet vode za piće koju ljudi dobijaju iz javnog sistema

vodosnabdijevanja u skladu sa propisima Bosne i Hercegovine?

Agencija za sigurnost hrane BiH prikuplja, obrađuje i analizira podatke o zdravstvenoj

ispravnosti vode za piće koje redovno dostavljaju laboratorije za kontrolu hrane u BiH. Na

tabelama je dat prikaz zdravstvene ispravnosti vode za piće iz javnih sistema

vodosnabdijevanja u BiH u odnosu na važeće propise u BiH:

347 „Službeni glasnik BD BiH“, broj 41/06.

214

Javna vodoopskrba, 2009. godina

Fizičko-hemijske analize Mikrobiološke analize

Ukupno Neodgovarajućih Ukupno Neodgovarajućih

14.666 2.056 (14,02%) 18.306 2.245 (12,26%)

Ukupno analiza 32.972

Neodgovarajućih 4.301 (13,05 %)




12.201 2.034(16,67%) 21.484 2.111 (9,82%)


Neodgovarajućih 4.145 (12,28%)




13.532 1.119 (14,38%) 18.180 1.163 (6,40%)


Neodgovarajućih 2.282 (7,20%)

Javna vodoopskrba, 2012. godina (01.01.-30.06.2012.)



7.111 942(13,25%) 9.677 911 (9,41%)


Neodgovarajućih 1.853(11,04%)

Republika Srpska

U principu kvalitet vode koji ljudi dobijaju iz javnog sistema vodosnabdijevanja u RS je u

granicama propisanih okvira i parametara u Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za

piće348

.

Kvalitet vode koju ljudi dobijaju iz javnog sistema vodosnabdijevanja u RS mora biti u skladu

sa okvirima i parametarima propisanim u Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za piće i

Pravilnikom o zdravstvenoj ispravnosti vode za piće.349

Procjenjuje se da 97,3% domaćinstava u RS ima bezbjedne izvore vode za piće. Procenat

stanovništva sa priključkom za vodu u kući/stanu se kreće različito u odnosu na područje i tip

naselja po područjima: Istočno Sarajevo (95,9%), Doboj (94,2%), Banjaluka (93,1%),

Trebinje (91,8%) i Bijeljina (89,4%). U Republici Srpskoj procentualno više od 50%

domaćinstava ima gradski vodovod kao glavni izvor vode za piće, na drugom mjestu su

lokalni vodovodni sistemi, a tek na trećem neka vrsta bunara (bušeni ili pokriveni kopani

bunar) ili neki drugi vid snabdjevanja.

348 „Službeni glasnik RS“, broj 40/03 349 „Službeni glasnik BiH“, broj 40/10 i 31/12

215

Tokom 2011. godine se analizirao kvalitet voda iz 63 centralna vodovoda, koji su stavljeni

pod stalni javnozdravstveni nadzor. Kontrolisano je ukupno 10.150 uzoraka vode za piće, a

procenat higijenski ispravnih uzoraka je bio veći (8.544 ili 95,3%) u odnosu na 2010. godinu

(7.105 ili 88,6%). Obzirom da Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) dozvoljava na

godišnjem nivou fizičko-hemijsku neispravnost do 10% i mikrobiološku neispravnost do 5%,

može se konstatovati da kvalitet vode za javno vodosnabdjevanje u RS je odgovarajući, i

uklapa se u navedeno jer je fizičko-hemijska neispravnost je bila 4,9%, a mikrobiološka

neispravnost 4,6% (tabela 1).

Najveći dio uzoraka voda za piće iz centralnih vodovoda se kontrolisao na parametre u

obimu osnovnog pregleda (7.616 na fizikalno-hemijske parametre i 8960 na mikrobiološke

parametre). U tabeli 1. je prikazan broj analiziranih uzoraka voda za piće centralnih

vodovoda kod kojih se vršila javnozdravstvena kontrola, ali se u značajno većem broju na

godišnjem nivou kontrolisala mikrobiološka ispravnost.

Tabela 1. Centralni vodovodni sistemi u javnozdravstvenoj kontroli po područjima, 2011

Fizičko-hemijska analiza

Mikrobiološka

analiza

Područje sa

pripadajućim opštinama

Ukupan

broj

uzoraka

Neispravni

Broj

OSNOV

NIH

pregleda

Ukupan

broj

neisprav nih

Broj

PERIODIČ

NIH

pregleda

Ukupan

broj

neispravnih

Ukupan

broj

uzoraka

Neispravni

Broj %

Broj %

Istočno Sarajevo

Banjaluka

1033 76 7,3 1033 76 - - 1098 112 10,2

Zvornik Doboj

37 2 16,6 37 2 - - 801 43 5,3

Foča 113 5 4,4 113 2 - - 310 25 8,0

Doboj 1356 89 6,5 1353 89 3 - 1362 34 2,4

Trebinje 432 28 6,4 432 28 - - 492 81 16,4

Banjaluka 4645 177 3,8 4620 174 30 5 4897 121 2,4

Ukupno 7616 377 4,9 7615 373 33 5 8960 416 4,6

U tabeli 2. su prikazani razlozi fizičko-hemijske neispravnosti voda za piće iz centralnih

vodovoda prema područjima sa pripadajućim opštinama. U odnosu na razloge fizičko-

hemijske neispravnosti voda za piće iz centralnih vodovoda postoje razlike u odnosu na

određeno područje.

Tabela 2. Fizičko-hemijski razlozi neispravnosti uzoraka voda za piće centralnih vodovoda prema regionima,

2011. godina

Razlozi fizičko-hemijski neispravnosti

Područje sa pripadajućim

opštinama

Boja,

mut.

miris ili

dr. fiz.

paramet

ri

KMnO4 Amo

nijak Nitriti Nitrati

Rezidual

ni hlor

Radio

loški

para

metri

Ostalo

Zvornik

Doboj

2 1 1 - - - - - Foča 1 - - - 4 4 - - Istočno Sarajevo

Banjaluka

70 9 - - - - - - Doboj 11 42 8 1 18 23 - 11 Trebinje 26 4 - - 1 1 - 1 Banjaluka 28 133 - 5 2 - - 16 Ukupno 138 186 9 6 25 28 0 28

Na prvom mjestu kao razlog fizičko-hemijske neispravnosti je povećan sadržaj organske

materije, zatim boja, mutnoća, miris, nedostatak rezidualnog hlora ili fizičko-hemijski

indikatori svježe fekalne kontaminacije. Ovi rezultati se mogu dovesti u vezu sa činjenicom

da su poplave tokom 2011. značajno uticale na kvalitet i higijensku ispravnost voda za piće.

216

U tabeli 3. su prikazani razlozi mikrobiološke neispravnosti voda za piće iz centralnih

vodovoda u 2011. godini prema regionalnoj pripadnosti.

Tabela 3. Razlozi mikrobiološke neispravnosti uzoraka voda za piće centralnih vodovoda prema regionima,

2011. godina

Razlozi mikrobiološke neispravnosti

Područje sa

pripadajućim

opštinama

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

koliformnih

bakterija

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

termotol.

koliformnih

bakterija

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

E.coli

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

streptokoka

fekalnog

porijekla

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

sulfitored.

klostridija

Broj

neispravnih

zbog poveć.

ukupnog

broja

aerob. mez.

bakterija

Broj

neispravnih

zbog

prisustva

Pseudomonas

aeruginosa

Ostalo

Zvornik 38 - 21 1 - 30 7 4

Foča 22 10 20 15 1 - - -

I.Sarajevo 51 106 51 31 2 76 - 3

Doboj 5 7 - 4 1 30 - 1

Trebinje 71 6 33 - 7 3 27 12

Banjaluka 6 22 4 4 - 64 17 -

Ukupno 193 151 129 55 11 203 51 20

Vezano za mikrobiološku neispravnost ispitivanih uzoraka vode za piće iz centralnih

vodovoda, 2011. godine nema značajnije razlike u odnosu na prethodnu godinu, a najčešći

razlozi mikrobiološke neispravnosti bili su povećan broj aerobnih mezofilnih i ukupnih

koliformnih bakterija, prisustvo koliformnih bakterija, identifikovani pokazatelji fekalne

kontaminacije (E.coli, streptokoke fekalnog porijekla ili Pseudomonas aeruginosa).

34. Postoji li sistem za prethodno regulisanje i/ili posebna ovlašćenja za skladištenje i

rukovanje materijama koje ugrožavaju ili mogu ugroziti vode?

Ovo pitanje regulisano je na nivou entiteta i BD BiH.

Republika Srpska

Zakon o prometu eksplozivnih materija i zapaljivih tečnosti i gasova350

reguliše ovaj segment

u dijelu koji se tiče eksplozivnih materija i zapaljivih tečnosti i gasova. Zakon propisuje da

objekti u kojima se proizvode ili drže eksplozivne materije ili zapaljive tečnosti i gasovi

moraju biti van naseljenog mjesta i propisno udaljeni od javnih puteva, željezničkih pruga i

dalekovoda visokog napona, i drugih važnih objekata, odnosno odvojen od tih objekata

zaštitnim grudobranom ili zidom koji pruža punu zaštitu od eksplozije i požara, te niz drugih

mjera. Na osnovu Zakona o prometu eksplozivnih materija i zapaljivih tečnosti i gasova

Ministar industrije, energetke i rudarstva RS donio je Pravilnik o izgradnji stanica za

snabdijevanje gorivom motornih vozila i o skladištenju i pretakanju goriva351

, te Pravilnik o

izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o skladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti352

,

kojim su propisani tehnički i sigurnosni uslovi izgradnje navedenih postrojenja, te posebno

definisane i mjere zaštite od izbijanja i širenja požara.

Članom 121. Zakona o vodama propisana je obaveza pribavljanja vodnog akta za promet

opasnih materija kao i proizvoda od tih materija koji nakon upotrebe dospijevaju u vode, kao i

za sve aktivnosti koje privremeno ili trajno mogu degradirati kvalitet voda ili ometati

poboljšanje njihovog postojećeg kvaliteta, štetno uticati na akvatične i poluakvatične

ekosisteme.

350 „Službeni glasnik RS“, broj 78/11 351 „Službeni glasnik RS“, broj 26/12 352 „Službeni glasnik RS“, broj 26/12

217

Takođe, Zakonom o trgovini RS propisano je da pravna lica koja obavljaju skladištenje i

promet na veliko i malo naftnim derivatima mogu da otpočnu obavljanje djelatnosti ukoliko

od Ministarstva trgovine i turizma RS dobiju odobrenje za obavljanje iste, te ukoliko

ispunjavaju uslove propisane Pravilnikom o minimalno-tehničkim uslovima u pogledu

poslovnog prostora, opreme, uređaja i potrebne stručne spreme za obavljanje trgovinske

djelatnosti353

. Prethodni uslovi koji se moraju ispuniti dokazuju se prilaganjem propisanih

odobrenja u kontekstu zaštite zdravlja ljudi i životinja i zaštite životne sredine, što je

regulisano propisima iz oblasti zaštite voda i zaštite životne sredine. Za obavljanje prometa na

veliko i malo naftnim derivatima, dakle potrebna je prethodna saglasnost nadležnih organa u

vezi sa obezbjeđenjem postrojenja za zapaljive tečnosti, što se provjerava u postupku

izdavanja tih odobrenja, odnosno inspekcija provjerava u inspekcijskim pregledima za

vrijeme obavljanja djelatnosti prometa naftnim derivatima.

Zakonom o hemikalijama RS propisani su uslovi koje moraju ispunjavati pravna lica koja se

bave proizvodnjom, prometom, skladištenjem i upotrebom opasnih hemikalija.

U članu 76. ovog Zakona propisano je da se opasne hemikalije u čvrstom i tečnom stanju koje

mogu dospjeti u površinske ili podzemne vodotokove ne smiju skladištiti u zonama sanitarne

zaštite u blizini izvorišta pitke vode. Izuzetno, hemikalije i biocidi mogu da se koriste u

zonama sanitarne zaštite isključivo u svrhu proizvodnje i dezinfekcije vode za piće ili zaštite

objekata koji služe u ove svrhe, uz saglasnost Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS.

Uslovi i način skladištenja hemikalija u zonama zaštite voda za piće detaljno su propisani

Pravilnikom o utvrđivanju uslova za obavljanje djelatnosti proizvodnje, prometa i korišćenja

opasnih hemikalija354

. Ovim Pravilnikom zabranjeno je korištenje sredstava za zaštitu bilja

koja sadrže opasne hemikalije u zonama sanitarne zaštite voda za piće, te su propisani i drugi

uslovi kojima se sprečava štetno djelovanje hemikalija na životnu sredinu.

Federacija BiH

Članom 109. stav 1. tačka 13. i stav 2. tačke 1. i 2. Zakona o vodama propisana je obaveza

pribavljanja vodnog akta za promet opasnih materija kao i proizvoda od tih materija koji

nakon upotrebe dospijevaju u vode, kao i za sve aktivnosti koje privremeno ili trajno mogu

degradirati kvalitet voda ili ometati poboljšanje njihovog postojećeg kvaliteta, štetno uticati

na akvatične i poluakvatične ekosisteme.

Pored vodnih akata koje je dužno pribaviti svako pravno ili fizičko lice koje u svojoj

djelatnosti vrši aktivnosti ili koristi materije opasne za vode, posebna ovlaštenja za rukovanje

materijama koje mogu dospjeti u vode i zagaditi ih su regulisana odredbama člana 61. stavovi

5., 6. i 7. Zakona o vodama u skladu sa kojim je donesen Pravilnik o uslovima i kriterijima

koje mora ispunjavati specijalizovano i ovlašteno pravno lice za provođenje mjera otklanjanja

ili spriječavanja zagađenja voda u slučaju iznenadnog zagađenja voda ili opasnosti od

iznenadnog zagađenja voda i načinu davanja ovlaštenja355

.

Brčko distrikt BiH

Članom 15. Zakona o vodama definišu se objekti i radovi za koje je potrebno pribaviti

vodoprivredne uslove i smjernice za projektovanje objekata za čiju je izgradnju potrebna

vodoprivredna saglasnost, odnosno vodoprivredna dozvola.U stavu 2. tačka 22. tog člana stoji

da se to odnosi i na ’’skladištenje na obalama materija koje mogu zagaditi vodu’’.

353 „Službeni glasnik RS“ broj 84/07, 90/07 i 7/12 354 „Službeni glasnik RS“, broj 107/09 355 „Službene novine F BiH“, broj 06/11

218

Vodoprivrednim uslovima utvrđuju se uslovi za izradu tehničke dokumentacije, kojom se

obezbjeđuje adekvatna zaštita voda od zagađenja, a vodoprivrednom saglašnošću se utvrđuje

da je tehnička dokumentacija urađena u skladu sa utvrđenim vodoprivrednim uslovima, dok

se vodoprivrednom dozvolom utvrđuju način i uslovi skladištenja i ispuštanja opasnih i drugih

materija koje mogu zagaditi vodu.

35. Molimo navedite osnovne informacije o činjenicama i ciframa o upravljanju

komunalnim otpadnim vodama. Molimo navedite podatke o broju i operativnim

karakteristikama postrojenja za prikupljanje i prečišćavanje otpadnih voda i procjene

vezano za procenat populacije i industrija koje su povezane sa kolektorskim sistemima i

postrojenjima za prečišćavanje.

Sva evidencija, vezana za navedeno pitanje, vodi se na nivou entiteta i BD BiH.

Republika Srpska

Na osnovu prikupljenih podataka iz anketnih listova u 2011. godini oko 81% opštinskih

centara ima izgrađen kanalizacioni sistem sa različitim obuhvatom (prosječno je stepen

priključenosti 36%), dok 19% opština nema kanalizacioni sistem.

U RS je izgrađeno oko 1500 km kanalizacione mreže za fekalne i oborinske vode. Preko 50%

naselja ima mješoviti tip kanalizacije koja je stara, dotrajala i nedovoljnog kapaciteta.

Priključenost potrošača vode na kanalizacioni sistem je 45%, a od toga u gradskim sredinama

60%. Produkcija otpadne vode iznosi oko 40 miliona m3/godišnje, a više od 60% otpadnih

voda potiče iz većih opštinskih centara Banjaluka, Bijeljina, Doboj i Prijedor koje nemaju

riješen tretman otpadnih voda.

Manje od 15% naselja u RS-u ima neki vid prečišćavanja, a to je uglavnom mehaničko

prečišćavanje i taloženje. Izgrađena su trenutno samo četiri postrojenja za tretman urbanih

otpadnih voda sa pripadajućom sitnom industrijom i to postrojenja u Trebinju, Bileći i

Čelincu.

Osnovne karakteristike tih postrojenja su:

U pogledu izgrađenosti uređaja za tretman inustrijskih otpadnih voda situacija je dosta loša s

obzirom da uređaji koji su izgrađeni su u dosta lošem stanju, zastarjele tehnologije, ne

održavaju se adekvatno i veoma mali broj njih radi.

U RS je u toku nekoliko projektata koji se tiču vodosnadbjevanja i kanalisanja i tretmana

otpadnih voda:

a) u završnoj fazi (Grad Bijeljina- I i II faza projekta završena, a III faza je u toku čijim

završetkom će biti izgrađen i uređaj za 40 000 ES). Ovaj projekat se finansira

sredstvima EBRD, donacijama i vlastitim sredstvima,

b) projekat koji se finansira sredstvima EIB, donacijama i vlastitim sredstvima, a

uključuje 24 opštine

Federacija BiH

Prema procijenjenim podacima u FBiH je na javni kanalizacioni sistem priključeno oko

761.000 stanovnika ili oko 33% od ukupnog broja stanovnika (2.327.512). Ono što

Redni

broj Naselje

Godina

izgradnje

postrojenja

Kapacitet ES Stepen

prečišćavanja Status

1. Trebinje 1981. 16000

(predviđeno3000) sekundarni radi

2. Bileća 2011. 5000

(predviđeno1500) tercijarni radi

3. Čelinac 1990. 5000 sekundarni ne radi

219

karakterizira najveći broj naseljenih mjesta na području FBiH jeste nepostojanje objedinjenog

sistema za prikupljanje (i tretman) otpadnih voda, te činjenica da se otpadne i oborinske vode

najčešće prihvataju mješovitim sistemom kanalizacije i najkraćim mogućim putem provode

do najbližeg recipijenta. Dio stanovnika je individualno rješavao pitanje konačne dispozicije

otpadnih voda na način da se otpadne vode skupljaju u septičke jame, najčešće urađene tako

da se njihov sadržaj procjeđuje u podzemlje ili preliva u najbliži potok, čime se kontaminiraju

podzemne i površinske vode, a opasnosti od ovog načina ispuštanja otpadnih voda je što se

najčešće zagađuju podzemne vode. U suštini, i jedan i drugi način ispuštanja otpadnih voda je

nekontroliran, neodrživ i suprotan načelima sanitacije naselja.

U FBiH danas postoji i radi ukupno devet (9) postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda

stanovništva ukupnog kapaciteta 94.000 ekvivalentnih stanovnika (ES), i to u Gradačacu

kapaciteta 30.000 ES, Žepču kapaciteta 5.000 ES (u pogonu samo I faza za 2.500 ES),

Srebreniku kapaciteta 12.000 ES, Trnovu kapaciteta 5.000 ES, Ljubuškom kapaciteta 5.000

ES, Čitluku kapaciteta 7.000 ES, Grudama kapaciteta 2.500 ES, Odžaku 10.000 ES i Neumu

(kapaciteta 30.000 ES, I stepen prečišćavanja) koje je locirano u Republici Hrvatskoj. Sva

postrojenja su sa I i II stepenom prečišćavanja. Jedan dio postrojenja za tretman urbanih

otpadnih voda, koja su prije rata bila u funkciji ili pak u završnoj fazi izgradnje, danas nisu u

funkciji. To se odnosi na postrojenja u Sarajevu, Širokom Brijegu i Bosanskom Grahovu.

Procjenjuje da je samo oko 4% stanovnika FBiH obuhvaćeno tretmanom otpadnih voda. Ako

bi se u funkciju stavila postrojenja koja su prije rata ili bila u funkciji ili u završnoj fazi

izvođenja, taj bi procenat bio oko 30% (učešće postrojenja u Sarajevu je ovdje dominantno).

Nedostatak sistematskog monitoringa kvaliteta i količina efluenta industrijskih zagađivača

rezultiralo je da se ocjene tereta zagađenja pojedinih rijeka zasnivaju na podacima dobivenim

ili na osnovu mjerenja provedenih za potrebe procjene produkcije otpadnih voda velikih

zagađivača ili na osnovu procjena zasnovanih na podacima vezanim za tip i obim proizvodnje

pojedinih privrednih subjekata urađenih u cilju dobivanja osnove za naplatu taksi za

ispuštanje otpadnih voda. Ispitivanjem kvaliteta otpadnih voda za 95 industrijska zagađivača

je utvrđeno da ispuštaju ukupan teret zagađenja u veličini od 2.145.061 ES. Ako se uporedi

teret zagađenja voda od stanovnika i teret zagađenja od industrije, dolazi se do zaključka da je

teret zagađenja od industrije obuhvaćene sistemom za naplatu za ispuštenu vodu i zagađenja

od stanovništva u ovom trenutku približno jednak.

Pregled postrojenja za tretman industrijskih otpadnih voda ne postoji. U ovom trenutku je

poznato da su u funkciji postrojenja za tretman industrijskih otpadnih voda u: tvornici papira

u Maglaju, kožarskoj industriji u Visokom, tvornici bezalkoholnih pića (Coca Cola) i tvornici

žice u Sarajevu, tvornici autodijelova u Tešnju, kompleksu hemijske industrije u Tuzli,

tvornicama aluminija u Mostaru, pivare u Grudama, mesna industrija „Lijanović” i prerada

aluminija „Feal”, obje u Širokom Brijegu. Jedan dio industrijskih zagađivača je prije rata

imao predtretman, ali su ova postrojenja izvan funkcije, što zbog prestanka rada industrijskih

pogona, što zbog neodgovarajućeg neodržavanja.

Brčko distrikt BiH

Informacije kojima raspolaže Odjeljenje za komunalne poslove Vlade BD su sljedeće:

Na teritoriji BD nema niti jednog aktivnog prečistaća otpadnih voda.

Podacima o predtretmanu ili prečišćavanju voda u industriji Odjeljenje za komunalne

poslove ne posjeduje.

Na osnovu podataka koje smo uspjeli dobiti od JP Komunalno Brčko, a koji su sastavni

dio izvještaja o javnoj kanalizaciji za 2011. godinu, količine otpadnih voda iz domaćinstva

koje se ispuštaju u kolektorske sisteme na teritoriji Brčko distrikta BiH je: 3.558.000 m3.

220

Procjena količina otpadnih voda iz privrede i industrije iznosi: 292.000 m3.

36. Koja su tijela nadležna za:

a) procedure planiranja

b) procedure prethodnog regulisanja i/ili posebnih ovlašćenja?

Republika Srpska

a) Procedure planiranja

U RS nadležni su Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede koje priprema

Strategiju integralnog upravljanja vodama, koju će donijeti Narodna skupština RS (član 228.

Zakona o vodama), na prijedlog Vlade RS.

Planove upravljanja vodama i programe mjera donosi donosi Vlada RS, na prijedlog

Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS, a ministarstvo obavlja konsultacije

sa nadležnim ministarstvom u FBiH, kako bi se osigurala koordinacija predloženih planova

upravljanja riječnim slivovima.

Za provođenje zadataka upravljanja vodama, Zakonom o vodama (od 176. do 183. člana)

osnovane su dvije Agencije za oblasne riječne slivove (u daljem tekstu: ORS) i definisani

poslovi i aktivnosti agencija Agencija za vode ORS Save i Agencija za vode ORS Trebišnjice

b) Procedure prethodnog regulisanja i/ili posebnih ovlašćenja

Nadležni su Narodna skupština RS, Vlada RS i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede RS, a nadležnost za izdavanje vodnih akata je podijeljena između Agencija za

vode Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i lokalnih zajednica, u skladu sa

članom 127. ZOV.

Federacija BiH

a) Procedure planiranja

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva (FMPVŠ) priprema prijedlog

Strategije upravljanja vodama (SUV), uz saglasnost federalnog ministarstva nadležnog za

okoliš (član 24. stav 2.). SUV usvaja Parlament FBiH, na prijedlog Vlade FBiH (član 24. stav

7. Zakona).

Za provođenje zadataka upravljanja vodama, Zakonom (od 152. do 163. člana) osnovane su

dvije Agencije za vodna područja (u daljem tekstu: Agencije) i to.

„Agencija za vodno područje rijeke Save“, Sarajevo koja ima četiri područna ureda

„Agencija za vodno područje Jadranskog mora“, Mostar koja ima dva područna ureda.

Agencije su javne ustanove, odnosno neprofitna pravna lica. Zadaci Agencija su propisani

Zakonom o vodama (članovi 29., 155. i 156.). Agencije pripremaju Planove upravljanja

vodama vodnih područja i programe mjera, organiziraju izradu tehničke dokumentacije za

pojedina pitanja upravljanja vodama, pripremaju planove za sprječavanje i umanjenje štetnih

posljedica prouzrokovanih poplavama i sušama, erozijom obala vodnog tijela i organiziraju

implementaciju tih planova (svaka za Vodno područje za koje je nadležna).

Planove upravljanja vodama i programe mjera donosi donosi Vlada Federacije, na prijedlog

FMPVŠ. Doneseni plan upravljanja vodama Vodnog područja Vlada FBiH podnosi Vijeću

ministara BiH radi usvajanja, u skladu sa procedurom propisanom odgovarajućim zakonom

BiH (član 40. Zakona).

221

b) Procedure prethodnog regulisanja i/ili posebnih ovlašćenja

Izdavanje vodnih akata (prethodna vodna saglasnost, vodna saglasnost i vodna dozvola) u

nadležnosti je Agencija i kantonalnih ministarstava nadležnih za vode. Aktivnosti za koje je

nadležna Agencija propisane su članom 139. stav 1. Zakona, dok su aktivnosti za koje je

nadležno kantonalno ministarstvo propisane članom 139. stav 2. Zakona.

FMPVŠ je nadležno za određivanje granice vodnog dobra uz površinske vode I kategorije, a

za određivanje granice vodnog dobra uz površinske vode II kategorije nadležno je kantonalno

ministarstvo nadležno za vode (član 8. stav 2. Zakona). FMPVŠ je nadležno za utvrđivanje

pripadnost vodnog dobra javnom vodnom dobru uz površinske vode I kategorije (član 10. stav

1. Zakona), a za utvrđivanje pripadnost vodnog dobra javnom vodnom dobru uz površinske

vode II kategorije nadležno je kantonalno ministarstvo nadležno za vode (član 10. stav 2.

Zakona).

FMPVŠ je nadležno za izdavanje ovlaštenja pravnim licima za izradu dokumentacije na

osnovu koje se izdaju vodni akti (član 120. stav 5. i 6. Zakona) i izdavanje ovlaštenja za

obavljanje stručno-tehničkih poslova iz nadležnosti Agencija (član 157. Zakona).

FMPVŠ je nadležno za izdavanje ovlaštenja za rad laboratorija za praćenje stanja voda i

ovlaštenih laboratorija za monitoring kvaliteta otpadnih voda i efluenta sa postrojenja za

prečišćavanje otpadnih voda (član 64. stav 5. Zakona).

Brčko distrikt BiH

a) procedure planiranja

Resorno Odjeljenje za pitanje voda je Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu

Vlade BD BiH. U okviru ovog Odjeljenja postoji Pododjeljenje za šumarstvo i vodoprivredu

koji je nadležno za pitanja iz sektora voda.Vlada BD BiH donosi podzakonske akte na

prijedlog Odjeljenja za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, Vlada utvrđuje prijedloge za

donošenje novih, odnosno izmjenu postojećih zakona koje dostavlja Skupštini BD BiH na

usvajanje.

U skladu sa Zakonom o vodama Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu-

Pododjeljenje za šumarstvo i vodoprivredu Vlade BD BiH priprema planski dokument

Glavni operativni plan odbrane od poplava koji dostavlja Vladi BD BiH na usvajanje.

b) procedure prethodnog regulisanja i/ili posebnih ovlašćenja

Prema odredbama Zakona o vodama organ ovlašćen za izdavanje vodoprivrednih akata radi

obezbjeđenja jedinstvenog vodnog režima, integralnog upravljanja i pravičnog pristupa

vodama je resorno Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu Vlade BD BiH.

37. Na koji način je osigurana koordinacija aktivnosti različitih organa uključenih u

planiranje i implementaciju politika u oblasti voda?

Saglasno Ustavu BiH i Ustavima FBiH i RS, te Arbitražnoj odluci o BD BiH, nadležnosti za

upravljanje vodama u BiH su na nivou entiteta i BD BiH.

Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH je, na osnovu člana 9. stav (2)

Zakona o ministarstvima i drugim organima uprave Bosne i Hercegovine356

, nadležno za

obavljanje poslova i zadataka iz nadležnosti BiH koji se odnose na definisanje politike,

osnovnih principa, koordinisanje djelatnosti i usklađivanje planova entitetskih tijela vlasti i

institucija na međunarodnom planu u područjima: poljoprivrede; energetike, zaštite okoline,

razvoja i korištenja prirodnih resursa, te turizma.

356

„Službeni glasnik BiH“, broj 5/03, 42/03, 26/04, 42/04, 45/06, 88/07, 35/09, 59/09, 103/09

222

Po pitanju ispunjavanja međunarodnih obaveza BiH tj. obaveza koje proizilaze iz potpisanih

konvencija, sporazuma, ugovora i sl., kao i saradnje sa međunarodnim organizacijama i

donatorima po osnovu projekata u sektoru voda Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih

odnosa BiH vrši redovne konsultacije, koordinaciju i usaglašavanje aktivnosti i mišljenja oba

entiteta i BD BiH. Nadalje, značajan broj predstavnika iz oba entiteta, a posebno eksperata iz

sektora voda, je preko Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa angažovan u

različitim međunarodnim radnim tijelima, kao članovi tih tijela ili kao kontakt tačke.

Zajednički sastanci predstavnika svih ključnih institucija za upravljanje vodama se odražavaju

više puta u toku godine u skladu sa potrebama i pitanjima oko kojih je potrebno postići

dogovor za dalje aktivnosti. Pismena, elektronska i svaka druga komunikacija između

predstavnika ključnih institucija se svakodnevno obavlja. Analizom efikasnosti sistema

koordinacije između institucija u BiH identifikovan je prostor za dalje unaprijeđenje sistema

koordinacije, zbog čega je pripremljen i nacrt „Pravilnika o obavljanju koordinacionih

poslova i zadataka u oblasti upravljanja vodnim resursima”. Očekujemo usvajanje ovog

dokumenta do kraja 2012. godine.

Entitetski zakoni, Zakon o vodama FBiH i Zakon o vodama RS, regulišu upravljanje vodama

na području entiteta i postavljaju određenu osnovu za koordinaciju pojedinih subjekata na

svojim teritorijima, s tim da su u upravljanje vodama na nivou entiteta uključeni brojni

subjekti.

Republika Srpska

Republika Srpska na osnovu Zakona o vodama RS upravlja vodama u RS i izvršava obaveze

koje BiH ima kao međunarodno pravni subjekat. Ključne institucije:

Narodna skupština RS koja je nadležna za usvajanje Zakona o vodama, strategije

upravljanja vodama, prostornog plana i budžeta;

Predsjednik RS koji je nadležan za proglašavanje zakona i drugih opštih akata koje

usvoji Narodna skupština;

Vlada RS koja je nadležna za provođenje politike i izvršavanje zakona, predlaganje i

davanje preporuka iz oblasti zakonodavstva, predlaganje strategije upravljanja

vodama, kao i usvajanje planova oblasnih riječnih slivova;

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede koje je nadležno za upravne,

stručne i druge poslove utvrđene zakonom koji se odnose na nadležnost RS u oblasti

vodoprivrede;

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju koje je nadležno za

upravne, stručne i druge poslove utvrđene zakonom koji se odnose na nadležnost RS u

oblasti zaštite, očuvanja i unapređenja životne sredine;

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite koje je nadležno za upravne, stručne i druge

poslove utvrđene zakonom koji se odnose na nadležnost RS vezano za zdravstvenu

ispravnost vode za ljudsku upotrebu;

Republička uprava za inspekcijske poslove koja je nadležna za vršenje inspekcijskog

nadzora korištenja vodnih resursa;

Agencija za vode oblasnog riječnog sliva Save i Agencija za vode oblasnog riječnog

sliva Trebišnjice koje su odgovorne za sprovođenje zadataka upravljanja vodama koji

se Zakonom o vodama RS i propisima donesenim na osnovu tog zakona stavljaju u

njihovu nadležnost;

223

Fond za zaštitu životne sredine Republike Srpske koji je, između ostalog, nadležan za

prikupljanje i distribuciju finansijskih sredstava za zaštitu životne sredine na teritoriji

RS.

Gradski/opštinski zakonodavni organi koji su nadležni za obezbjeđenje javnog

vodosnabdijevanja, kao i prikupljanja i pročišćavanja otpadnih voda na području

grada/opštine.

Zakon o vodama RS u članu 129. definiše saradnju različitih organa u postupku izdavanja

vodopravnih akata.Prema Glavnom operativnom planu357

i prema Planu aktivnosti u pripremi

i sprovođenju mjera zaštite i spašavanja od poplava358

definisana je uloga Republičkog

hidrometeorološkog zavoda RS u slučaju poplava gdje je Republički hidrometeorološki zavod

RS dužan da kroz redovna i vanredna obavještenja i prognoze upozori javnost na opasnost od

velike količine poplava kao i vanredne hidrološke izvještaje o vodostaju u slučaju kad

vodostaj pređe kote redovne i vanredne odbrane od poplava koje su definisane Glavnim

operativnim planom odbrane od poplava.

U planiranju i implementaciji politika u oblasti voda koordinacija aktivnosti na nivou BiH se

vrši saradnjom između nadležnih organa entiteta ili posredstvom Ministarstva spoljne

trgovine i ekonomskih odnosa BiH.

Federacija BiH

Koordinacija aktivnosti različitih organa uključenih u planiranje i sprovođenje politika i

propisa osigurana je odgovarajućim odredbama Zakona o vodama i drugim propisima. Tako

je članom 24. stav 4. Zakona propisano da se prijedlog strategije upravljanja voda dostavlja

federalnom ministarstvu nadležnom za okoliš, kantonalnim ministarstvima nadležnim za vode

i savjetodavnim vijećima vodnih područja radi davanja primjedbi i sugestija, koji su dužni u

roku od tri mjeseca dostaviti svoje primjedbe i sugestije (član 24. stav 5. Zakona). O početku

pripreme Plana upravljanja vodama Agencija za vodno područje pisanim putem obavještava

Savjetodavno vijeće vodnog područja, kanton, grad i općinu (član 38. stav 1. Zakona). U cilju

racionalizacija, integracija i optimizacija odlučivanja u sektoru voda, razmjene i

objedinjavanja informacija interno – unutar sektora voda propisana je uspostava

Informacionog sistema voda (ISV), sadržaj ISV, organizacija i upravljanje ISV, obaveza

ustupanja podataka za ISV i pristup informacijama ISV (čl. 98. do 106. Zakona).

Vlada FBiH daje saglasnost na Okvirne planove i finansijske planove Agencija za vode koji

se donose za period od najmanje tri godine (član 160, stav 1. Zakona).

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva (FMPVŠ) daje saglasnost na:

Statut Agencija za vode, godišnji plan i finansijski plan Agencija za vode, izvještaj o

poslovanju Agencija za vode za prethodnu godinu i imenovanje i razrješenje direktora

Agencija za vode (član 160. stav 2. Zakona). Upravni odbor Agencije za vode je odgovoran

za provođenje utvrđene politike upravljanja vodama i naloga FMPVŠ (član 160. stav 4.

Zakona).

FMPVŠ vrši upravni nadzor nad provođenjem Zakona i upravni nadzor nad radom Agencija

za vode u obavljanju poslova koji su Zakonom dati u njihovu nadležnost (član 179. Zakona).

U vršenju nadzora nad radom Agencija za vode FMPVŠ ostvaruje neposredan uvid i kontrolu

u postupanju Agencija za vode, vrši pregled akata i dokumentacije koju donose Agencije i o

kojoj vode evidencije, daje naloge i instrukcije za obavljanje poslova i traži podatke i

obavještenja o izvršavanju obaveza iz Zakona i izvještaje o izvršenju zadataka propisanih

Zakonom (član 180. stav 1. Zakona).

357 „Službeni glasnik RS“,broj 13/12 358 „Službeni glasnik RS“, broj 14/12

224

FMPVŠ vrši nadzor nad zakonitošću vodnih akata koje donose Agencije i kantonalna

ministarstva nadležna za vode i rješava po žalbama izjavljenim na vodne akte koje izdaju

Agencije i kantonalna ministarstva nadležna za vode (član 181. Zakona o vodama), odnosno

rješava po žalbama na rješenje federalnog vodnog inspektora (član 192. stav 1. Zakona o

vodama).

Kanton je nadležan za obavljanje poslova i zadataka koji su Zakonom dati u njegovu

nadležnost, a način organizacije obavljanja tih poslova uređuje se propisom kantona (član

167. stav 1. Zakona). Koordinacija aktivnosti na provođenju Zakona sa kantonima i

Agencijama se vrši i na redovnim sastancima koje organizira FMPVŠ.

Vlada FBiH svake dvije godine izvještava Parlament FBiH o provođenju Programa mjera iz

Plana uprvljanja vodama (član 26. stav 7. Zakona).

Brčko distrikt BiH

Koordinaciju aktivnosti organa i institucija uključenih u planiranje i implementaciju politike u

oblasti voda u BD BiH vrši Vlada BD BiH, koja donosi podzakonske akte iz oblasti

voda.Vlada donosi podzakonske akte na prijedlog Odjeljenja za poljoprivredu, šumarstvo i

vodoprivredu Vlade BD BiH. Pošto je u BD na snazi stari Zakon o vodama RS preuzet od RS

nalogom Supervizora, a koji nije usklađen sa Okvirnom direktivom o vodama, preduzete su

aktivnosti za izradu novog zakona i on je u početnoj fazi izrade (usvojene smjernice Zakona o

vodama u julu 2012.godine). Novi zakon će biti usklađen sa odredbama ODV.

38. Da li je u toku razvoj sistema upravljanja riječnim tokom kako bi se obezbijedilo

upravljanje kvalitetom i količinom vode, kao i upravljanje rizikom od poplava, a ako

jeste, na koji način? Da li postoje propisi o prevenciji i zaštiti od rizika od poplava? Da li

postoji saradnja sa susjednim zemljama sa kojima Bosna i Hercegovina dijeli rječne

slivove? Kako je upravljanje ribnjacima i drugim živim resursima integrisano u to

upravljanje? Postoji li sistem za podsticanje svih zainteresovanih strana (uključujući

javne i privatne zainteresovane strane) da aktivno učestvuju u upravljanju riječnim

slivom?

Zakonodavstvo BiH u skladu sa Okvirnom Direktivom za vode propisuje obavezu donošenja

planova upravljanja za riječne slivove. Članom 25. stav 1. Zakona o vodama FBiH, definisana

je obaveza donošenja planova upravljanja za Vodno područje rijeke Save i Vodno područje

Jadranskog mora. Istim članom Zakona predviđeno je da Vlada FBiH donese poseban akt o

detaljnom sadržaju i načinu donošenja plana upravljanja. Nacrt ovog akta je pripremljen kroz

projekat „Podrška vodnoj politici u BiH“ koji treba da bude upućen u proceduru usvajanja

nadležnim organima u FBiH.

Članom 26. Zakona o vodama RS propisuje da se obaveza donošenja Plana upravljanja za

oblasni riječni sliv rijeke Save i rijeke Trebišnjice.

Na međunarodnom planu u oblasti izrade i usvajanja planova upravljanja međunarodnog

karaktera BiH je u potpunosti uključena. Aktivnosti su vezane za riječni sliv rijeke Dunav,

rijeke Save, rijeke Neretve, Trebišnjice, Cetine i Krke.

BiH je članica Međunarodne Komisije za zaštitu rijeke Dunav (ICPDR – International

Commission for the Protection of the Danube River) koja egzistira na osnovu Konvencije o

saradnji na zaštiti i održivoj upotrebi rijeke Dunav – Konvencija o zaštiti rijeke Dunav359

.

Plan upravljanja slivom rijeke Dunav (Danube River Basin Management Plan) donešen je u

359

Odluka o ratifikaciji Konvencije – Službeni glasnik BiH broj 1/05 – Međunarodni ugovori

225

okviru aktivnosti ICPDR-a u decembru 2009. godine, a usvojen je u februaru 2010. godine.

Plan pokriva vremenski period od 2009. do 2015. godine i sadrži program mjera.

U skladu sa članom 12. Okvirnog sporazuma o slivu rijeke Save360

koji nalaže obavezu

donošenja jedinstvenog Plana upravljanja vodnim resursima sliva rijeke Save za Republiku

Sloveniju, Republiku Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu i Republiku Srbiju. Nacrt Plana je

predstavljen u novembru 2011. godine, nakon čega je uslijedio proces javnih konsulatcija.

Usaglašavanje i konačno usvajanje Nacrta Plana upravljanja slivom rijeke Save je predviđeno

do kraja 2012. godine.

Kada je u pitanju sliv rijeka Neretve i Trebišnjice, aktivnosti na izradi planova upravljanja

riječnim slivovima ovih rijeka, u skladu sa odredbama entitetskih Zakona o vodama, su

otpočele kroz projekat Svjetske Banke, odnosno njene fondacije Global Environment Fund

(GEF) „Plan upravljanja riječnim slivom Neretve i Trebišnjice“. Projektom je predviđena

izrada pojedinačnih planova upravljanja za BiH (odvojeno FBiH i RS) i za Hrvatsku, kao i

izrada Okvirnog plana upravljanja za sliv Neretve i Trebišnjice. Završetak projekta se očekuje

krajem 2013. godine.

Sredinom 2011. godine otpočete su aktivnosti na izradi Karakterizacijskog izvještaja za

dijelove riječnih slivova Cetine i Krke na području FBiH. Aktivnosti se provode u

koordinaciji sa nadležnom institucijom za upravljanje vodama iz Republike Hrvatske i

završetak istih je planiran krajem 2012. godine.

Multilateralna saradnja BIH sa susjednim državama realizuje se kroz rad Međunarodne

komisije za zaštitu rijeke Dunav (ICPDR) i Međunarodne komisije za sliv rijeke Save.

Takođe, BiH je pokrenula proceduru sukcesije Jugoslovensko-Italijanskog Sporazuma o

saradnji na zaštiti voda Jadranskog mora i obalnih područja od zagađivanja, na osnovu kojeg

egzistira Komisija za zaštitu voda Jadranskog mora i obalnih područja od zagađivanja, koju

sačinjavaju predstavnici Hrvatske, Crne Gore, Italije i Slovenije. Komisija se bavi pitanjima

ispitivanjima ekosistema Jadranskog mora, zaštitom osjetljivih područja, rješavanjem

problematike balastnih voda Jadrana itd.

Po pitanju bilateralne saradnje BiH i susjednih država potrebno je istaći da je trenutno na

snazi:

Ugovor između Vlade Republike Hrvatske i Vijeća ministara BiH o uređenju

vodoprivrednih odnosa361

Ugovor između između Vijeća ministara BiH i Vlade Republike Hrvatske o zajedničkom

finansiranju održavanja pogona regionalnog odvodnog sistema Komarna – Neum –

Mljetski kanal (potpisan 11. jula. 2004. godine)

Sa Republikom Hrvatskom postoji saradnja i u okviru WB-GEF projekta „Plan upravljanja

riječnim slivom Neretve i Trebišnjice“. Projektom je predviđena izrada pojedinačnih planova

upravljanja za BiH (odvojeno FBiH i RS) i za Hrvatsku, kao i izrada Okvirnog plana

upravljanja za sliv Neretve i Trebišnjice. Završetak projekta se očekuje krajem 2013. godine.

Ugovori između Savjeta ministara Bosne i Hercegovine i Vlade Crne Gore i Vlade Republike

Srbije o uređenju vodoprivrednih odnosa su u fazi usaglašavanja.

U skladu sa članom 30. paragraf 1., Okvirnog sporazuma o slivu rijeke Save, Bosna i

Hercegovina, Republika Hrvatska, Republika Srbija i Republika Slovenija donijele su

Protokol o zaštiti od poplava na Okvirni sporazum o slivu rijeke Save362

.

360

Odluka o ratifikaciji Okvirnog sporazuma o slivu rijeke Save – Službeni glasnik BiH broj 8/03 – Međunarodni ugovori 361 „Službeni glasnik BiH“, broj 6/96 – Međunarodni ugovori 362

Odluka o ratifikaciji protokola o zaštiti od poplava uz okvirni sporazum o slivu rijeke Save – „Službeni glasnik BiH“ broj 7/11 –

Međunarodni ugovori

226

Ovim protokolom regulišu se pitanja održive zaštite od poplava u slivu rijeke Save, u cilju

sprečavanja ili ograničavanja opasnosti od poplava, smanjivanja rizika od poplava i

smanjivanja ili ublažavanja štetnih posljedica od poplava (član 2.).

Takođe, oba entitata i BD BiH provode aktivnosti po pitanju pripreme i provođenja mjera

zaštite i spašavanja od poplava, što je objašnjeno u odgovoru kako slijedi:

Republika Srpska

Vlada RS svake godine, na prijedlog Republičke uprave civilne zaštite, usvaja Plan aktivnosti

u pripremi i provođenju mjera zaštite i spašavanja od poplava u RS. Posljednji ovakav plan,

koji je usvojen i čija je implementacija trenutno u toku je Plan aktivnosti u pripremi i

provođenju mjera zaštite i spašavanja od poplava u RS u 2012. godini363

. Radi se o osnovnom

dokumentu za koordinaciju i sprovođenje dodatnih ili posebnih godišnjih zadataka i aktivnosti

republičkih organa, gradova/opština, privrednih društava, drugih pravnih lica i udruženja

građana koja sprovode mjere zaštite i spašavanja od poplava.

Prema Zakonu o vodama zaštita od štetnog djelovanja voda odnosi se na odbranu od poplava i

leda na vodotocima, te zaštita od erozije i bujica. Članom 91. Zakona definisana su ugrožena

područja – vodoplavno područja koja određuje Vlada RS na prijedlog Ministrstva

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Zakonom je definisano šta se podrazumjeva

vodoplavnim područjem (član 92.). Zadaci RS, jedinica lokalne samouprave i stanovništva u

vezi sa zaštitom od štetnog djelovanja voda (član 94.), planiranje i sprovođenje zaštite (član

95.), plan zaštite od štetnog dejstva voda (član 96.), vanredne mjere za zaštitu od štetnog

dejstva voda (član 97.), sprovođenje planova zaštite od štetnog djelovanja voda (član 98.),

obim zaštite od štetnog djelovanja voda (član 99.), osmatranje, prognoza i rano upozorenje

(član 100.), zadaci nadležnih organa u slučaju povećanog stepena ugroženosti (član 101.),

zadaci nadležnih organa u vezi sa intervencijom u slučaju prirodne nesreće zbog štetnog

djelovanja voda (član 102.), zadaci nadležnih organa u vezi sa sanacijom posljedica štetnog

djelovanja voda (član 103.), zabrane u vodoplavnom području (član 105.), kazne za

zabranjene radnje i aktivnosti (član 107.),odgovornosti nadležnog organa za upravljanje

vodama za štete (član 109.).

Ministar Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS donosi Naredbu o Glavnom

operativnom planu odbrane od poplava za svaku godinu.

Tokom 2007. godine u RS je pripremljen Plan upravljanja poplavnim rizikom u skladu sa

Evropskim vodnim direktivama (2000/60/EC i 2007/60/EC) i „Akcioni program za održivo

upravljanje poplavama u slivu rijeke Dunav“, sa ciljem da se postigne dugoročan i održiv

pristup upravljanju rizicima od poplava u RS.

U Akcionom planu koji je usvojen 2010. godine su navedene sve aktivnosti koje treba

sprovesti na izradi Plana upravljanja poplavnim rizikom u RS. Generalno se predviđa

sprovođenje sljedećih Programskih zadataka:

a) Pripremni radovi (prikupljanje raspoloživih podataka, sistematizacija postojeće

dokumentacije vezane za poplave, izučavanje preporuka međunarodnih dokumenata i

projekata – usaglašavenje sa WFD, Evropskom direktivom o poplavnom riziku)

b) Priprema podloga (geodetskih – nabavka karata, snimanje profila; hidroloških – analiza

postojećih hidroloških obrada i obrada novoprikupljenih podataka u cilju definisanja

hidrološkog režima voda)

c) Izrada Plana upravljanja poplavnim rizikom, po principu „korak po korak“, gdje je

planirano da se izvrši preliminarna procjena poplavnog rizika na području RS.


227

To podrazumjeva provođenje aktivnosti prvog koraka, datog u Preporukama za izradu

Plana (Direktiva o upravljanju poplavnim rizikom, Poglavlje II, članovi 4, 5 i 6

Amandmana). Rok za izradu prvog koraka je 22.12.2012. godine, a po akcionom planu za

RS je 2013. godine, ažuriranje do 22.12.2018. godine (po Akcionom planu za RS do

2019godine) i svakih šest godina nakon toga.

d) Izrada mapa poplavnog rizika na području RS, predviđa provođenje aktivnosti drugog

koraka, datog u Preporukama (Poglavlje III, članovi 7 i 8 Amandmana). Rok za izradu

drugog koraka je 22.12.2013. godine (rok u RS je 2015. godina), ažuriranje do

22.12.2019. godine i svakih šest godina nakon toga.

e) Usvajanje i implementacija Planova upravljanja poplavnim rizikom na području RS,

podrazumjeva provođenje aktivnosti trećeg koraka, datog u Preporukama (Poglavlje IV

članovi 9, 10, 11 i 12 Amandmana). Rok za izradu trećeg koraka u RS je 2017 . godine,

ažuriranje do 22.12.2021. godine i svakih šest godina nakon toga.

Ribnjaci su višenamjenski objekti predvidjeni za učešće u odbrani od poplava. Procesom

privatizacije i izmjenjenom vlasničkom strukturom djelatnosti, ali i dijela tih objekata,

ribnjaci su izgubili prvobitno predviđenu višenamjensku ulogu na organizovan i planski

način. Ta uloga se javlja sekundarno kao posljedica njihove pozicije u plavnim područjima,

koju vlasnici ribnjaka doživljavaju kao štetan događaj.

Članom 29. Zakona obezbjeđeno je učešće javnosti u donošenju Planova upravljanja riječnim

slivovima, kao i Urebom o načinu učešća javnosti u upravljanju vodama364

Vlade RS. Sistem

nije u cijelosti uspostavljen iz razloga djelimičnog regulisanja i sprovođenja zakonskih

principa „korisnik plaća“ i „zagađivač plaća“.

Federacija BiH

U skladu sa odredbama člana 25. Zakona o vodama, koji je u velikoj mjeri usklađen sa

Okvirnom direktivom o vodama (Direktiva EU 2000/60/EC), za provođenje Strategije

upravljanja vodama donose se planovi upravljanja vodama za Vodno područje rijeke Save i

Vodno područje Jadranskog mora.

U skladu sa odredbom člana. 90. stav 3. Zakona o vodama Vlada FBiH je 2009. godine

donijela Uredbu o vrstama i sadržaju planova zaštite od štetnog djelovanja voda 365

, koja je u

većem dijelu usklađena sa Direktivom o procjeni i upravljanju poplavnim rizicima (Direktiva

EU 2007/60/EC).

U skladu sa odredbom člana 92. stav 4. Zakona o vodama i u skladu sa navedenom Uredbom,

2011. godine je donesen Federalni operativni plan obrane od poplava366

, a u toku su i

aktivnosti na izradi Procjene poplavnog rizika (aktivnosti koordinirano provode Agencije za

vode).

Pitanje upravljanja ribarstvom i drugim živim resursima regulisano je Zakonom o

slatkovodonom ribarstvu367

. Trenutno je u procesu izrada novog zakona. Interes nosioca

aktivnosti koje su vezane za ribarstvo (ribolovna društa, uzgajivači ribe, Ministarstva za

zaštitu okoliša i prirode – zaštićena područja za te akvatične vrste) uključene su u izradu

planova upravljanja vodama i kroz javne rasprave koje se organizuju tokom izrade i usvajanja

planova. Plan upravljanja vodama sadrži i zaštićena područja namijenjena zaštiti ekonomski

važnih akvatičnih vrsta.

Članom 38. Zakona uređeno je pitanje konsultovanja javnosti prilikom izrade Plana

upravljanja vodama vodnog područja (obavještavanje javnosti o početku pripreme Plana,

364 „Službeni glasnik RS“, broj 35/07 365 „Službene novine FBiH“, broj 26/09, 366 „Službene novine FBiH“, broj 7/11 367 „Službene novine FBiH“, broj: 64/04

228

rokovi za dostavljanje prijedloga pravnih i fizičkih lica o pitanjima koja se odnose na Plan,

rok za prezentaciju periodičnih izvještaja o toku pripreme Plana, obaveza i rok javnog

objavljivanja nacrta Plana, rok za dostavljanje primjedbi na nacrt Plana, obaveza i rok za

pripremu izvještaja koji sadrži usvojene odnosno odbijene primjedbe sa obrazloženjem).

Isto tako, na osnovu odredbi člana 164. Zakona o vodama osnovana su:

Savjetodavno vijeće Vodnog područja rijeke Save (Rješenje o osnivanju368

),

Savjetodavno vijeće Vodnog područja Jadranskog mora (Rješenje o osnivanju369

).

Savjetodavna vijeća formirana su prema sljedećim kriterijima: Vladu FBiH predstavlja pet

članova prema nadležnostima i interesima za pitanje voda, svaki kanton sa vodnog područja

predstavlja jedan član s tim da, predstavnici korisnika voda čine najmanje jednu trećinu

članova vijeća, nevladine organizacije sa Vodnog područja predstavljaju najmanje tri člana i

naučne institucije sa Vodnog područja koje se bave problematikom voda, okoliša i drugih

sličnih oblasti najmanje tri člana.

Savjetodavna vijeća razmatraju sistemska pitanja upravljanja vodama od značaja za Vodno

područje, razmatraju različite potrebe i interese i predlažu mjere za razvoj i poboljšanje

upravljanja vodama na Vodnom području.

Brčko distrikt BiH

Ne postoji ni jedan akt o poplavama osim Glavnog operativnog plana odbrane od poplava koji

se donosi na godišnjem nivou na prijedlog Odjeljenja za poljoprivredu, šumarstvo i

vodoprivredu Vlade BD BiH. Glavni operativni plan za odbranu od poplava usvaja Vlada BD

BiH.

GOP se donosi u skladu sa Zakonom o vodama član 38.

39. Da li je uspostavljena mreža za nadzor površinskih i podzemnih voda kako predviđa

direktiva o nitratima?

Sve aktivnosti koje se vode u BiH po pitanju sprovođenja i transponiranja Direktive o

nitratima sprovode se na nivou entiteta i BD BiH. Mreža za nadzor površinskih i podzemnih

voda kako predviđa Direktiva o nitratima nije uspostavljena niti u jednom od entiteta, a

takođe ni u BD BiH. Dalje pojašnjenje dato je u odgovoru kako slijedi:

Republika Srpska

Nije uspostavljena mreža za nadzor površinskih i podzemnih voda u RS, kako predviđa

direktiva o nitratima.

Praćenje stanja voda zasniva se na Programu praćenja stanja-statusa voda i sprovodi se od

2000. godine kontinuirano. Za realizaciju programa praćenja stanja voda odgovorna je

Agencija za vode, a sprovođenje radnji praćenja stanja voda mogu obavljati samo

specijalizovane institucije koje ispunjavaju propisane stručne kriterije. Među parametrima

koji se ispituju na mjernim profilima nalaze se i oni koji ukazuju na sadržaj azota i fosfora u

vodama, ali monitoring u skladu sa Direktivom 91/676/EEC nije uspostavljen.

Federacija BiH

U skladu sa odredbom člana 76. stav 2. Zakona o vodama 2009. godine donesen je Pravilnik o

monitoringu u područjima podložnim eutrofikaciji i osjetljivim na nitrate.370

368 „Službene Novine FBiH“, broj 77/09 369 „Službene Novine FBiH“, broj 80/09 370 „Službene novine FBiH“, broj 71/09

229

Mreža za nadzor površinskih i podzemnih voda sukladno direktivi o nitratima još nije

uspostavljena, ali se vrši periodični monitoring u svrhu pripreme za aktivnosti na utvrđivanju

područja osjetljivih na nitrate (2010., 2011. i 2012. godine).

Brčko distrikt BiH

Ne postoji monitoring u skladu sa direktivom o nitratima.

40. Da li su utvrđene zone ugrožene nitratima? Da li postoji propis o tome?

Aktivnosti po ovom pitanju se sprovode na nivou entiteta i BD BiH. Trenutne aktivnosti po

ovom pitanju objašnjene su u odgovoru kako slijedi:

Republika Srpska

Nisu utvrđene zone ugrožene nitratima i ne postoji propis o tome u RS.

Zakonom o vodama članom 70. definisane su vrste zaštićenih područja među kojima su i

područja podložna eutrofikaciji i područja osjetljiva na nitrate. Članom 78. Zakona određeno

je da će Ministrastvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS u saradnji sa Ministrastvom

nadležim za ekologiju propisati metode za utvrđivanje osjetljivih i manje osjetljivih područja

na eutrofikaciju i na nitrate. Članom 81. Zakona date su obaveze i ograničenja aktivnosti u

osjetljivim područjima, a između ostalog i obavezna primjena dobre poljoprivredne prakse u

osjetljivim područjima. Članom 82. Zakona Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede RS propisuje način praćenja stanja voda u osjetljivim područjima, što uključuje

i aktivnosti na vodama i aktivnosti na osjetljivom području.

Podzakonski propisi koje bi trebalo donijeti, a koji bi regulisali pitanja određivanja i praćenja

zona ugroženih nitratima nisu donijeti.

Federacija BiH

U skladu sa odredbom člana 73. stav 2. Zakona o vodama 2009. godine donesen je Pravilnik o

utvrđivanju područja podložnih eutrofikaciji i osjetljivih na nitrate.

Područja još nisu utvrđena. Na bazi rezultata monitoringa (vidjeti odgovor na pitanje 39.)

planira se pristupiti aktivnostima na utvrđivanju područja osjetljivih na nitrate.

Odredbama člana 75. Zakona utvrđene su obaveze i ograničenja aktivnosti u osjetljivim

područjima, među kojima i obaveza primjene dobre poljoprivredne prakse.

Brčko distrikt BiH

Nisu utvrđene zone ugroženosti nitratima i ne postoji propis o tome.

41. Da li je utvrđen Kodeks dobrih poljoprivrednih praksi koji predviđa „direktiva o

nitratima“? Da li postoji propis o tome?

Za ovu aktivnost nadležni su entiteti i Brčko distrikt BiH, što je objašnjeno u odgovru kako

slijedi:

Republika Srpska

Nije utvrđen Kodeks dobrih poljoprivrednih praksi koji predviđa „direktiva o nitratima“. Ne

postoji propis o tome.

Odredbom člana 59. Zakona o vodama utvrđena je obaveza donošenja propisa o pravilima

dobre poljoprivredne prakse koja se primjenjuje u područjima gdje su vode zagađene

nitratima i sredstvima za zaštitu bilja, ili u područjima gdje postoji rizik od takvog zagađenja.

Federacija BiH

Kodeks dobrih poljoprivrednih praksi koje predviđa „direktivom o nitratima“ nije utvrđen.

230

Odredbom člana 56. stav 1. Zakona o vodama utvrđena je obaveza donošenja propis o

pravilima dobre poljoprivredne prakse koja se primjenjuje u područjima gdje je voda

zagađena nitratima i sredstvima za zaštitu bilja, ili u područjima gdje postoji rizik od takvog

zagađenja.

Brčko distrikt BiH

Nije utvrđen kodeks dobrih poljoprivrednih praksi koje predviđa „direktiva o nitratima“ i ne

postoji propis o tome.

42. Da li je usvojen Akcioni program koji predviđa „direktivu o nitratima“? Da li

postoji propis o tome?

Za ovu aktivnost nadležni su entiteti i Brčko distrikt BiH, što je objašnjeno u odgovoru kako

slijedi:

Republika Srpska

Nije usvojen Akcioni program koji predviđa „direktiva o nitratima“. Ne postoji propis o tome.

Federacija BiH

Akcioni program koji predviđa „direktiva o nitratima“ nije usvojen, jer područja podložna

eutrofikaciji i osjetljiva na nitrate nisu utvrđena.

Članom 19. i 20. Pravilnika o utvrđivanju područja podložnih eutrofikaciji i osjetljivih na

nitrate definirano je donošenje i sadržaj programa mjera – akcionog programa za proglašena

zaštićena područja ili područja koja će biti proglašena zaštićenim.

Brčko distrikt BiH

Nije usvojen Akcioni program koji predviđa „direktivu o nitratima“ i ne postoji propis o

tome.

43. U kojoj se fazi trenutno nalazi sprovođenje „direktive o nitratima“?

Za ovu aktivnost nadležni su entiteti i BD BiH, što je objašnjeno u odgovoru kako slijedi:

Republika Srpska

Članom 59. i 78. Zakona o vodama propisano je da će Ministarstva poljoprivrede, šumarstva

i vodoprivrede RS u saradnji sa Ministarstvom za prostorno uređenje, građevinarstvo i

ekologiju donijeti podzakonski propis iz navedene oblasti.

Zakon o mineralnim đubrivima371

, kojim se uređuju uslovi za razvrstavanje, kvalitet i

obilježavanje mineralnih đubriva, ispitivanje, fitosanitarna kontrola i uzorkovanje u prometu,

uvozu i primjeni, kao i druga pitanja od značaja za mineralna đubriva. U Zakonu o

mineralnim đubrivima, u članu 15. naznačeno je da se mineralna đubriva primjenjuju u skladu

sa dobrom poljoprivrednom praksom, u količini koja je u skladu sa plodnošću zemljišta i

potrebama biljaka, uzimajući u obzir klimatske uslove područja i uslove sjetve i sadnje.

Federacija BiH

Nitratna direktiva je, shodno Izvještaju o napretku usklađivanja zakondavstva BiH sa EU

direktivama (RENA projekt za 2011. godinu), transponirana u zakonodavstvo FBiH u

procentu od 60%.

371 „Službeni.glasnik RS“, broj 71/09

231

Osim periodičnog monitoringa voda u svrhu pripreme za aktivnosti na utvrđivanju područja

osjetljivih na nitrate koji se provodi od 2010. godine, ostali segmenti direktive o nitratima se

ne provode.

Brčko distrikt BiH

Nema nikakvih aktivnosti na sprovođenju „direktive o nitratima“.

E. Zaštita prirode

44. Opišite pravnu osnovu za zaštitu prirode, naročito u pogledu vrsta i staništa od

značaja za očuvanje.

Pored međunarodnih konvencija koje je BiH prihvatila (vidjeti odgovor na pitanje broj 16.

Prvi dio Opšta politika u oblasti životne sredine), te iz odgovora na 46 pitanje (E Zaštita

prirode), oblast zaštite prirode definiraju se zakonim entiteta i BD BiH, te je pojašnjeno u

nastavku odgovora:

Republika Srpska

Zaštita prirode, kao važan dio ukupne zaštite životne sredine, uređena je ustavnim pravima i

osnovnim zakonima RS, te podzakonskim aktima, vezanim za zaštitu prirode, a to su:

1. Zakon o zaštiti prirode – Prečišćeni tekst

2. Zakon o nacionalnim parkovima,

3. Strategija zaštite prirode RS 372

4. Prostorni plan RS do 2015. godine

5. Pravilnik o sistemu praćenja namjernog držanja i ubijanja zaštićenih životinja373

6. Pravilnik o načinu uspostavljanja i upravljanja informativnim sistemom za zaštitu

prirode i sistem praćenja374

7. Pravilnik o sadržaju, utvrđivanju i načinu sprovođenja mjera upravljanja zaštićenim

područjima375

8. Pravilnik o registru zaštićenih prirodnih dobara376

9. Pravilnik o unutrašnjem redu u nacionalnom parku377

10. Pravilnik o službenoj uniformi, legitimaciji i upotrebi službenog naoružanja službe

nadzora u nacionalnom parku378

U skladu sa članom 36. Zakona o zaštiti prirode, Vlada na prijedlog ministarstva nadležnog za

zaštitu životne sredine, posebnim aktom (odlukom) proglašava stroge, posebne rezervate i

spomenike prirode, a Ministarstvo donosi podzakonski akt (rješenje) o proglašenju

zaštićenog područja i to za zaštićene pejzaže i područje upravljanja resursima. Akt o

proglašenju objavljuje se u Službenom glasniku RS. Prema Zakonu o zaštiti prirode biološka

raznovrsnost uključuje raznovrsnost unutar vrsta, između vrsta, životnih zajednica i

372 „Službeni glasnik RS“, broj 65/11 373 „Službeni glasnik RS“, broj 85/05 374 „Službeni glasnik RS“, broj 85/05 375 „Službeni glasnik RS“, broj 56/09 376 „Službeni glasnik RS“, broj 79/11 377 „Službeni glasnik RS“, broj 83/11 378 „Službeni glasnik RS“, broj 83/11

232

ekosistema. Članom 22. definisana je zaštita divljih životinja i biljaka za svaku pojedinu

vrstu. Divlje vrste i podvrste koje su ugrožene ili rijetke, zaštićuju se kao strogo zaštićene

vrste, zaštićene vrste i zaštićene zavičajno odomaćene vrste.

Kao strogo zaštićena vrsta, odnosno podvrsta može se utvrditi:

a) divlja vrsta kojoj prijeti izumiranje na području RS

b) usko rasprostranjeni endem

c) divlja vrsta zaštićena na osnovu međunarodnog ugovora čiji je potpisnik BiH.

Kao zaštićena vrsta može se utvrditi:

a) zavičajna divlja vrsta koja je osjetljiva ili rijetka, i ne prijeti joj izumiranje na području

RS

b) divlja vrsta koja nije ugrožena, ali ju je radi njenog izgleda lako moguće zamijeniti s

ugroženom divljom vrstom

c) međunarodno značajna i zaštićena divlja vrsta, prema važećem međunarodnom

sporazumu, čiji je BiH potpisnica.

Zaštićenom zavičajnom odomaćenom vrstom može se utvrditi ona ugrožena baštinjena sorta

prirodne baštine RS odnosno BiH. Očuvanje biološke raznolikosti, zaštita, održavanje ili

obnavljanje staništa divljih biljnih i životinjskih vrsta ostvaruje se preduzimanjem

ekonomskih, društvenih i kulturnih mjera, kao i proglašavanjem i upravljanjem zaštićenim

područjima i uključivanjm u “Zaštićena područja u Evropi”. Vrste prirodnih staništa "koje su

od interesa za Zajednicu - mreža NATURA 2000” su prirodna staništa na teritoriji RS koja su

navedena u Direktivi Evropske unije o staništima. Osnova za zaštitu vrsta i staništa je Crvena

knjiga zaštićenih vrsta i staništa. U toku je projekat “Zaštićena brdska i planinska područja” u

okviru koga je završena Crvena lista flore i faune RS, što je preduslov za izradu Crvene

knjige.

Nacionalni parkovi utvrđuju se i proglašavaju u RS na osnovu Zakona o nacionalnim

parkovima379

i u RS nacionalnim parkovima su proglašeni: Nacionalni park „Sutjeska“

Nacionalni park „Kozara. Zakon o nacionalnom parku “Kozara” i Zakon o nacionalnom parku

“Sutjeska” su u nacrtu usvojeni na 20. sjednici Narodne skupštine RS. Zakoni su trenutno u

fazi izrade prijedloga za narednu sjednicu Narodne skupštine RS.

Federacija BiH

Zakonom o zaštiti prirode380

uređuju se uvjeti i način obnove, zaštite, očuvanja i održivog

razvoja pejzaža, prirodnih područja, biljaka, životinja i njihovih staništa, minerala i fosila i

drugih komponenti prirode na teritoriji FBiH, nadležnosti tijela koja vrše poslove zaštite

prirode, informacijski sistem, nadzor, finansiranje zaštite prirode i kazne za prekršaje za

pravna i fizička lica. U skladu sa članom 23. Zakona ministar će utvrditi Crvenu listu, njen

sadržaj i rok važenja. Ministar je dužan informirati javnost o razlozima uključenja svake

vrste ili staništa u Crvenu listu i mjerama koje će se primjeniti radi poboljšanja stanja vrsta i

staništa iz Crvene liste. Izrada Crvene liste bit će zasnovana na naučnim principima. U toku je

donošenje novog Zakona o zaštiti prirode, koji se nalazi u zadnjoj fazi parlamentarne

procedure. U skladu sa članom 24. Zakona uređuje se očuvanje biološke raznolikosti kroz

zaštitu i očuvanje prirodnih staništa i divljih biljnih i životinjskih vrsta, te preduzimanje

ekonomskih, društvenih i kulturnih mjera radi održavanja ili obnavljanja prirodnih staništa,

divljih biljnih i životinjskih vrsta i očuvanja izvornog stanja. Odredbama člana 31. stav 4, 5, i

6. Zakona o lovstvu381

, propisano je da površine koje predstavljaju izuzetno pogodna staništa

379 „Službeni glasnik RS” broj 21/96 i 75/10

http://www.nasljedje.org/index.php?option=com_content&view=article&id=203&Itemid=63&lang=sr_RS



233

rijetkih, prorijeđenih i vrijednih vrsta divljači, Vlada FBiH na prijedlog federalnog ministra

može proglasiti posebnim lovištem uz predhodno pribavljeno mišljenje kantonalnog ministra.

Brčko distrikt BiH

Zakonom o zaštiti prirode BD BiH382

uređuju se obnova, zaštita i održivi razvoj pejzaža,

prirodnih područja, biljaka, životinja i njihovih staništa, zemljišta, minerala i fosila i drugih

komponenti prirode, koji čine dio životne sredine, na način i prema uslovima utvrđenim ovim

zakonom.

45. Koje je multilateralne sporazume iz oblasti životne sredine, vezane za biodiverzitet,

Bosna i Hercegovina potpisala i kako se oni sprovode?

Konvencija o biološkoj raznolikosti, Rio de Janeiro, 1992. godine.

Stupanje na snagu: 29. 12.1993. godine (BiH pristupila 26.08.2002. godine., ratificirana

04.10.2002. godine). Temeljna konvencija koja je zacrtala novu koncepciju zaštite prirode,

proširujući ovu djelatnost na očuvanje sveukupne biološke i krajobrazne raznolikosti i

osiguranje održivog korištenja prirodnih dobara. Konvencija određuje biološku raznolikost

kao raznolikost unutar vrsta, među vrstama i među ekološkim sistemima. Ona dakle obuhvaća

sve oblike života koji u cjelini sami po sebi predstavljaju vrijednost koju treba očuvati, bez

obzira posjeduju li još neke posebne vrijednosti koje im pripisuje čovjek. Konvencija

uspostavlja očuvanje biološke raznolikosti kao temeljno međunarodno načelo u zaštiti prirode

i zajedničku obavezu čovječanstva. Osnovni cilj konvencije je očuvanje i održivo korištenje

biološke raznovrsnosti što podrazumjeva korištenje na način da se neće dugoročno osiromašiti

živi svijet i njemu pripadajuća staništa nego će prirodni potencijal zemlje ostati na korištenje

budućim generacijama.

Konvencija o međunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divljih životinja i biljaka

(CITES)- ratificirana 05.12.2008. godine383

.

Konvencija o močvarama od međunarodne važnosti, osobito kao stanište ptica močvarica,

Ramsar 1971, notifikacija o sukcesiji

Predstavlja okvir za međunarodnu saradnju u zaštiti i „razumnom“ korištenju močvara.

Konvencija obavezuje zemlje članice na opće očuvanje močvara na njihovom teritoriju kao i

na posebne obaveze koje se tiču močvara uvrštenih na Popis močvara od međunarodne

važnosti. Osim toga države moraju provoditi zaštitu močvara utemeljenjem prirodnih

rezervata od kojih najmanje jedan mora biti predložen za Ramsarski popis.

Konvencija o zaštiti Europskih divljih vrsta i prirodnih staništa (Bern) – ratificirana

15.09.2008. godine

Kartagena protokol o biološkoj sigurnosti

Konvencija o zaštiti svjetske kulturne i prirodne baštine, Pariz, 1972. godine

Međunarodna konvencija o zaštiti ptica, Pariz, 1950.

Međunarodna konvencija o zaštiti biljaka

Konvencija o uspostavljanju evropske i mediteranske organizacije za zaštitu prirode.

Konvencija o evropskim pejzažima, ratificirana 31.01.2012. godine.

380

„Službene novine FBiH“, broj 33/03 381

„Službene novine FBiH”, broj 4/06 i 8/10 382

„Službeni glasnik BD BiH“, broj : 24/04 i 19/07 383 „Službeni glasnik BiH“, broj: 11/08)

234

U toku su aktivnosti na pripremi za ratifikacijui drugih međunarodnih sporazuma koje se

odnose na biodiverzitet.

Način provođenja međunarodnih sporazuma najbolje se oslikava kroz primjer implementacije

Bečke konvencije i Montrealskog protokola o supstancama koje oštećuju ozonski omotač.

Naime, utvrđena je zakonska osnova za provođenje Montrealskog protokola o

supstancama/tvarima koje oštećuju ozonski omotač, kao međunarodnog sporazuma/ugovora,

kojeg je BiH prihvatila (ratificirala) po osnovu sukcesije obaveza bivše zajedničke države

SFR Jugoslavije384

kao svoju međunarodnu obavezu i zasnovana je na Zakonu o postupku

zaključivanja i izvršavanja međunarodnih ugovora BiH385

i Zakonu o Vijeću ministara BiH386

Nakon toga Vijeće ministara BiH je donijelo Odluku o uslovima i načinu provođenja

Montrealskog protokola i postepenog isključivanja iz upotrebe supstanci koje oštećuju

ozonski omotač u BiH387

. Ovom odlukom su jasnije definirani uslovi i način provođenja

Montrealskog protokola i postepenog isključivanja iz upotrebe supstanci koje oštećuju

ozonski omotač u BiH i preciznije su regulirani svi aspekti provođenja Montrealskog

protokola u BiH, kao i nadležnosti i obaveze svih aktera – državnih organa i tijela u tom

zadatku. Tom odlukom se, također, precizno određuju uvjeti i način postepenog smanjivanja

potrošnje supstanci koje oštećuju ozonski omotač (u daljem tekstu: SOOO) i njihovog

postepenog isključenja iz upotrebe, kao i postupanja sa ovim supstancama i proizvodima koji

sadrže te supstance u BiH (član 2. Odluke).

U oba entiteta su usvojeni i na snazi su zakoni o zaštiti okoliša (FBiH) i zaštiti životne sredine

(RS), kao i Zakon o zaštiti zraka FBiH388

i Zakon zaštiti vazduha RS389

, koji jednim dijelom,

pokrivaju i oblast zaštite atmosfere, u koju spada i zaštita ozonskog omotača planete Zemlje.

Kasnijom razradom operativnih propisa u oba BiH entiteta, pripremljeni su i usvojeni i

dodatni podzakonski akti koji pobliže definiraju procedure i postupke u provođenju gore

navedenih zakona o zaštiti zraka/vazduha u kojima je detaljnije definirana operativna

problematika provođenja Montrealskog protokola, na entitetskoj ravni:

Uredba Vlade RS o postepenom isključivanju supstanci koje oštećuju ozonski omotač390

Pravilnik Ministarstva prostornog uređenja i okoliša FBiH o postepenom isključivanju

supstanci koje oštećuju ozonski omotač391

Ovim pod-zakonskim aktima oba entiteta regulirano je, između ostalog i:

Kontrola i pregled uređaja u pogonu, koji sadrže SOOO i rad servisa

Prikupljanje SOOO iz postojećih rashladnih uređaja u pogonu

Odlaganje starih ili neispravnih rashladnih uređaja na deponije otpada

Formiranje Registra uvoza/izvoza i distribucije SOOO u oba BiH entiteta

Obaveze i način izvjestavanja uvoznika SOOO iz oba inteteta

Obaveze i prava nadležnih entitetskih institucija/ministrastava u procesu licenciranja i

izdavanja dozvola za uvoz/izvoz SOOO u BiH.

384 „Sl. list SFRJ MU“, broj 16/90; „Službeni list RBiH“, broj 13/94 385 „Službeni glasnik BiH“ broj 29/00 386 „Službeni glasnik BiH“ broj 30/03 i 42/03 387 „Službeni glasnik BiH“ broj 36/07 388 „Službene novine FBiH“, broj: 33/03 389 „Službeni glasnik RS“, broj: 53/02 390 „Službeni glasnik RS“, broj 94/05 391 „Službene novine FBiH“, broj 39/05

235

Inače, Vijeće ministara BiH je na 66. redovnoj sjednici, održanoj u julu 2000. godine donijelo

zaključak, sa izvršnom snagom, o usvajanju ovog projekta i uspostavljanju Ozonske

jedinice/Biroa za zaštitu ozonskog omotača u BiH. Administrativno sjedište Ozonske jedinice

je uspostavljeno u Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa, sa odjelima lociranim

u Ministarstvu prostornog uređenja i okoliša (sada Ministarstvo okoliša i turizma) FBiH i

Ministarstvu za urbanizam, stambeno-komunalne djelatnosti i ekologiju (sada Ministarstvo

prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije) RS. Ozonska jedinica BiH je nadležna za

cjelokupni monitoring i kontrolu uvoza, izvoza i potrošnje SOOO, odnosno za sveukupni

nadzor monitoring provođenja Montrealskog protokola u BiH.

Za druge Kovencije su utvrđene obaveze uspostave pododbora koji razmatraju pitanje

implementacije GEF konvencija.

46. Kakvi su državni planovi u pogledu biodiverziteta? Kakva je situacija u Bosni i

Hercegovini u pogledu sprovođenja Emerald mreže, kao pripreme za uvođenje ekološke

mreže Natura 2000?

Uređena je Strategija BiH sa Akcionim planom za zaštitu biološke i pejzažne raznolikosti

(NBSAP 2008-2015.). Dokument je upućen Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih

odnosa BiH za dalju proceduru usvajanja na Vijeću ministara BiH. Strategija je usvojena na

Vijeću ministara BiH 13.07.2011. godine. NBSAP sadrži identifikaciju osnovnih strateških

pravaca za efikasno i održivo upravljanje biološkom i pejzažnom raznolikošću, a donesena je

na osnovu studije BiH – Zemlja raznolikosti.

Prvi korak za BiH je formiranje EMERALD mreže (Environmental Managment Exchange

and Resource Alliance for Local Development). U 2006. godini, WWF MedPO je započeo

projekat "Živuće srce Evrope" za podršku implementaciji evropske ekološke mreže NATURA

2000 u BiH, koji je završen 2011. godine. Cilj projekta je pružanje podrške vladinim

institucijama u procesu pripreme BiH za nominovanje područja u BiH za NATURA 2000

mrežu, uključujući jačanje kapaciteta za identifikaciju staništa i vrsta koje postoje u BiH, a

koje su zaštićene legislativom EU. U okviru publikacije koja je objavljena u julu 2011. godine

dati su podaci o staništima i vrstama iz Dodatka I i II Direktive o staništima EU, a koja su

prisutna u BiH. Izvršeno je i kartiranje svih tipova staništa i vrsta na listi Dodatka I i II i

izrađena je odgovarajuća digitalna baza podataka. U maju 2012. godine objavljena je

interaktivna mapa. Pregled flore, faune i staništa iz Dodatka I i II Direktive o staništima, koja

su prisutna u BiH će biti osnov za određivanje budućih NATURA 2000 područja.

Prema Rezolucijama Bern konvencije. 4 i 6. utvrđeni su tipovi staništa i ugrožene vrste koje

se nalaze na području BiH. Rezultat projekta koji je implementiran od 2005. do 2008. godine,

je 29 ASCI područja koji pokrivaju 4,9% BiH.

Aktivnosti na nivou entiteta i DB su pojašnjene u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Strateški okvir za zaštitu biodiverziteta je definisan u Strategiji zaštite prirode RS392

. Područja

za mrežu NATURA 2000 Uredbom određuje Vlada RS na prijedlog ministarstva nadležnog

za zaštitu životne sredine. Uredba mora sadržavati ciljeve očuvanja područja i neophodne

mjere zaštite. Područja koja mogu biti određena za mrežu NATURA 2000 su: zaštićena

prirodna područja, nacionalni parkovi, zaštićeni pejzaži ili spomenici prirode, ako se u njima

nalaze "vrste od interesa za Zajednicu". U mrežu NATURA 2000 mogu biti uključena i

područja koja se budu nalazila izvan mreže postojećih i planiranih zaštićenih područja

prirode.


http://awsassets.panda.org/downloads/natura_2000_u_bih_publikacija.pdf

http://gismapping.panda.org/?act=mpop&pc=7606311479c6214a

236

Stalni komitet pri Bernskoj konvenciji u decembru 2011. godine zvanično je nominovao kao

"Kandidovana Emerald područja" područja predložena od strane Bosne i Hercegovine, Srbije,

Hrvatske, Crne Gore, Makedonije, Albanije, Norveške, Švajcarske i Maroka za pridruženje

Mreži. Bosna i Hercegovina je kandidovala ukupno 29 područja na površini od 250 455

hektara. Od tog broja, potpuno ili djelimično na entitetskoj teritoriji Republike Srpske nalazi

se 17 područja.

Pregled kandidovanih Emerald područja koja su potpuno ili djelimično u Republici Srpskoj:

Naziv područja Kod područja Površina (ha)

Gornji tok Neretve (dio u RS) BA0000002 21419

Kompleks Maglić-Volujak-Zelengora BA0000009 8000

Vlašić (dio u RS) BA0000011 7723

Popovo polje/Vjetrenica (dio u RS) BA0000012 35146

Miljacka-Lapišnica-Moštanica (dio u RS) BA0000014 621

Crepoljsko-Bukovik (dio u RS) BA0000017 4136

Rača-Bijeljina BA0000018 8438

Bardača-Lijevče polje BA0000019 2206

Vrbas-Tijesno BA0000020 397

Ugar kanjon (dio u RS) BA0000021 3099

Crna rijeka, pritoka Vrbasa BA0000022 492

Fatničko polje BA0000023 2913

Dabarsko polje BA0000024 4016

Nevesinjsko polje BA0000025 16733

Gatačko Veliko polje BA0000026 8527

Veliki Stolac BA0000027 15569

Kanjon Drine BA0000028 9437

Federacija BiH

Federalno ministarstvo okoliša i turizma je određeno kao operativni focal point ispred BiH za

Konvenciju o biološkoj raznolikosti. U skladu s tim Ministarstvo je odgovorno za

komunikaciju sa internacionalnim institucijama, za iniciranje aktivnosti pod Konvencijom i

koordinaciju sa drugim relevantnim autoritetima i zainteresovanim stranama. Projekat

„Uspostava Emerald mreže u BiH“ je imao za cilj identifikaciju područja sa visokim

stepenom biodiverziteta.

47. Kakvi sistemi zaštićenih područja postoje u cilju očuvanja prirode, uključujući

posebno zaštićena područja? Na koji način se određuju zaštićena područja? Koliku

površinu ona trenutno pokrivaju? Koliki je procenat nacionalne teritorije koja je

trenutno zaštićena? Kakvi su planovi u vezi se povećanjem zaštićenih područja?

Klasifikacija zaštićenih područja u BiH vrši se u skladu sa klasifikacijom Međunarodne unije

za zaštitu prirode (IUCN). Na osnovu dostupnih podataka, ukupan procenat zaštićenih

područja u BiH trenutno iznosi 1,85 % (1,4% u FBiH i 0,45% u RS). GEF projektom

“Zaštićena šumska i planinska područja”, koji se implementira od strane Svjetske banke u

BiH, predviđeno je da ukupna površina zaštićenih područja u BiH bude oko 3%.

Detaljniji podaci o zaštićenim područjima unutar BiH, kao i detaljniji odgovori po ovom

pitanju, navedeni su u odgovorima entiteta, kako slijedi:

Republika Srpska

Zaštićena područja prirode su prirodne vrijednosti proglašene u skladu sa Zakonom o zaštiti

prirode i upisane u Registar zaštićenih prirodnih dobara RS, a odnose se na zaštitne kategorije

uključujući vodene površine u njihovom sastavu, zaštićene minerale i fosil, te zaštićene vrste

biljaka, gljiva i životinja. Područja se proglašavaju zaštićenim radi očuvanja biološke i

237

pejzažne raznovrsnosti, radi svoje osjetljivosti ili radi naučnog, kulturološkog, estetskog,

obrazovnog, privrednog ili drugog javnog interesa. Zakonom o zaštiti prirode izdvojeno je

šest kategorija zaštićenih područja koja su usklađena sa klasifikacijom Međunarodne unije za

zaštitu prirode (IUCN).

Kategorija Svrha Proglašava

a) zaštićeno prirodno područje

1. strogi prirodni rezervat

2. posebni rezervat (područje

divljine)

ustanovljeno u naučne svrhe ili radi

zaštite postojećih prirodnih odlika

područja

Vlada RS

b) nacionalni park ustanovljen u svrhu zaštite

ekosistema i rekreacije Narodna skupština RS

c) spomenik prirode ustanovljen radi očuvanja

specifičnih prirodnih karakteristika Vlada RS

d) područje upravljanja staništem uspostavljeni da bi se očuvala

prirodna staništa;

Ministarstvo za prostorno

uređenje, građevinarstvo i

ekologiju

e) zaštićeni pejzaž

1. zaštićeni prirodni pejzaži,

2. zaštićeni kulturni pejzaži,

3. parkovi prirode i

4. park-šume, šumski zaštitni

pojasevi i prirodni prostori

oko kulturnih dobara;

ustanovljen radi očuvanja kopnenih

i priobalnih područja i rekreacije



ekologiju

f) zaštićeno područje za

upravljanje resursima

1. vještački formirani zasadi

(perivoji, botaničke bašte,

alpinetumi, gradski parkovi,

drvoredi, kao i drugi oblici

baštenskog i parkovskog

oblikovanja), ili

2. pojedinačna stabla, grupe

stabala, ili žive prirodnjačke

zbirke

uspostavljeno radi očuvanja geno-

fonda



ekologiju

Zakonom o zaštiti prirode (čl. 25) definisane su posebne mjere zaštite prirode i to kroz

proglašavanje zaštićenih područja. Područja koja imaju izraženu biološku, geološku,

ekosistemsku ili pejzažnu raznovrsnost proglašavaju se zaštićenim područjima. Zaštićena

područja su:

a) zaštićena prirodna područja

strogi prirodni rezervati

posebni rezervati

b) nacionalni parkovi

c) spomenici prirode

d) područja upravljanja staništem

e) zaštićeni pejzaži

f) zaštićeni prirodni pejzaži

238

zaštićeni kulturni pejzaži

parkovi prirode

park – šume, šumski zaštitni pojasevi i prirodni prostori oko kulturnih dobara

g) zaštićena područja za upravljanje resursima

vještački formirani zasadi

pojedinačna stabla, grupe stabala ili žive prirodnjačke zbirke uspostavljene radi

očuvanja genofonda.

U zavisnosti od kategorije, zaštićena područja proglašavaju Narodna skupština RS, Vlada RS

ili Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, a postupak određivanja

i proglašenja područja zaštićenim sprovodi ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine u

skladu sa čl. 36.,37. i 38. Zakona o zaštiti prirode. Nacionalni parkovi uređuju se posebnim

Zakonom o nacionalnim parkovima. Vlada na prijedlog ministarstva nadležnog za zaštitu

životne sredine, posebnim aktom proglašava stroge, posebne rezervate i spomenike prirode.

Zaštićeni pejzaž i područje upravljanja resursima proglašava ministarstvo nadležno za zaštitu

životne sredine, podzakonskim aktom uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Republičke uprave za geodetske i imovinsko pravne

poslove. Prethodnu zaštitu prirodnog područja, na zahtjev pravnog ili fizičkog lica, proglašava

ministar nadležan za zaštitu životne sredine, ukoliko prethodni podaci čvrsto ukazuju da

područje ima svojstva zaštićenog područja, da je pokrenut postupak za stavljanje pod zaštitu

ili ukoliko postoji opasnost da će područje biti ozbiljno narušeno ili uništeno ukoliko se ne

preduzmu mjere zaštite. Postupak za proglašenje područja zaštićenim, po prijemu zahtjeva ili

tokom trajanja prethodne zaštite, pokreće ministar za zaštitu životne sredine, podnošenjem

prijedloga Vladi. Prijedlog se zasniva na stručnoj osnovi – studiji zaštite i analizi svih

dostupnih podataka i informacija, kriterijuma i ciljeva za proglašenje i upravljanje zaštićenim

područjima. Ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine povjerava izradu studije

Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa a po potrebi može

angažovati spoljnu stručnu pomoć od ostalih domaćih ili međunarodnih eksperata i stručnih

organizacija. Ministarstvo na osnovu stručnog vrednovanja i procjene suštinskih svojstava

priprema prijedlog akta o proglašenju zaštićenog područja.

Akt Vlade RS o proglašavanju zaštićenog područja objavljuje se u 'Službenom glasniku RS i

dostavlja se:

a) nadležnom sudu radi zabilježbe u zemljišnim knjigama,

b) Republičkoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove,

c) upravljaču zaštićenog područja, i

d) Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasleđa, radi upisa u

Registar zaštićenih prirodnih dobara.

Ministarstvo obavještava javnost o prijedlogu akta o proglašavanju zaštićenog područja, u

skladu sa članom 15. Zakona o zaštiti prirode, stavljajuči na uvid javnosti prijedlog akta o

proglašenju zaštićenog područja i studiju sa kartografskom dokumentacijom.

Na teritoriji RS zaštićeno je 22 217,31 hektara (222,17 km2), a površina teritorije RS iznosi

24 858 km2, što iznosi 0,89% ili 0,9% 393

. Površina pod zaštitom iznosi 0,9% teritorije RS,

odnosno oko 0,45% teritorije BiH.

Zaštićena su dva nacionalna parka, dva posebna rezervata prirode, tri spomenika prirode i

jedno područje za upravljanje resursima.

393 Podatak je dostavljen iz Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa

239

U tabeli su navedena zaštićena područja prirode RS iz koje se vide i upravljači ovih područja:

Naziv i

kategorija

Kategorija

Iucn

Površina

(ha) Opština Upravljač Akt o zaštiti

Posebni

rezervat

prirode

"Lisina" *

I 560,64 Mrkonjić Grad ŠG „Lisina“

Rješenje o

prethodnoj zaštiti

Posebnog rezervata

prirode „Lisina“394

Posebni

rezervat

prirode

„Gromiželj“ *

I 831,33 Bijeljina

Udruženje

građana

"Gromiželj"

Rješenje o

prethodnoj zaštiti

Posebnog rezervata

prirode

„Gromiželj“395

Nacionalni

park

„Sutjeska“

II 17 350 Foča i Gacko

JU "NP

„Sutjeska“

Zakon o nacionalnim

parkovima396

i član

19. Zakona o

nacionalnim

parkovima397

Nacionalni

park „Kozara“ II 3 375 Prijedor JU „NP Kozara“

Zakon o nacionalnim

parkovima398

i član

19. Zakona o

nacionalnim

parkovima399

Spomenik

prirode

„Pećina

Ljubačevo“

III 45,45 Banjaluka Grad Banjaluka

Odluka o zaštiti

Spomenika prirode

pećina Ljubačevo400

Spomenik

prirode

„Pećina

Orlovača“

III 27,01 Pale Kulturni centar

Pale

Odluka o zaštiti

Spomenika prirode

pećina Orlovača401

Spomenik

prirode „Žuta

bukva“

III 0,5 Kotor Varoš Eko-etno selo

"Žuta bukva"

Odluka o zaštiti

Spomenika prirode

Žuta bukva402

Područje za

upravljanje

resursima

„Univerzitetski

grad“

VI 27,38 Banjaluka

Institut za

genetičke

resurse

Rješenje o zaštiti

Područja za

upravljanje resursima

„Univerzitetski

grad“403

Područja prirode mogu biti zaštićena i na međunarodnom nivou, na osnovu međunarodnih

sporazuma, konvencija i članstva u međunarodnim institucijama. Međunarodnu zaštitu mogu

imati, pored zaštićenih područja po domaćem zakonodavstvu i ona područja koja nemaju

status zaštićenog područja prema Zakonu o zaštiti prirode. Takav je slučaj sa močvarnim

kompleksom Bardača koja se nalazi na teritoriji opštine Srbac.

394

„Službeni glasnik RS“, broj 85/11 395

„Službeni glasnik RS“, broj 81/11 396 „Službeni glasnik RS“, broj 75/10 397 „Službeni glasnik RS“, broj 21/96 398 „Službeni glasnik RS“, broj 75/10 399 „Službeni glasnik RS“, broj 21/96 400 „Službeni glasnik RS“, broj 36/08 401 „Službeni glasnik RS“, broj 117/11 402 „Službeni glasnik RS“, broj 30/12 403 „Službeni glasnik RS“, broj 53/12

http://nasljedje.org/docs/pdf/Odluka_Lisina.pdf




http://nasljedje.org/docs/pdf/Odluka_Gromizelj.pdf





http://nasljedje.org/images/stories/Zakon_o_nacionalnim_parkovima.pdf


http://nasljedje.org/docs/pdf/Zakon_o_NP19.pdf










http://nasljedje.org/docs/pdf/Odluka_Ljubacevo.pdf



http://nasljedje.org/docs/pdf/Odluka_Orlovaca.pdf



http://nasljedje.org/docs/pdf/Odluka_zuta_bukva.pdf



http://nasljedje.org/images/stories/Rjesenje_univerzitetski_grad.jpg





240

Naziv zaštićenog

područja Površina (ha) Opština

Međunarodna

kategorija

Nacionalni park

„Kozara“ 3 375 Prijedor

Član EUROPARC

federacije

Nacionalni park

„Sutjeska“ 17 350 Foča i Gacko

Član EUROPARC

federacije

Močvarni kompleks

„Bardača“ 3 500 Srbac

Ramsarsko područje (br.

1658)

Vezano za planove u vezi se povećanjem zaštićenih područja, Republički zavod za zaštitu

kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa je pripremio više naučno-stručnih osnova sa

prijedlozima za proglašenje zaštićenih područja za koje se provodi postupak proglašenja (broj

zaštićenih područja i procenat zaštićene teritorije u RS je mali i ne odražava u dovoljnoj mjeri

bogatstvo prirodnih vrijednosti). U Prostornom planu RS do 2015. godine planirano je

stavljanje pod pravnu zaštitu između 15 i 20 procenata ukupne površine RS, jer se to smatra

optimalnim, kada je u pitanju priroda RS, a zacrtano je i u Akcionom planu za zaštitu životne

sredine BiH (NEAP BiH).

Federacija BiH

U skladu sa članom 25. Zakona, zaštićeno područje je dio kopna i/ili mora određeno radi

zaštite i održavanja biološke raznolikosti, prirodnih i kulturnih resursa.

Zaštićena područja su:

a) Zaštićena prirodna područja ustanovljena u naučne svrhe ili radi zaštite divljine;

b) Nacionalni parkovi ustanovljeni u svrhu zaštite ekosistema i rekreacije;

c) Spomenici prirode ustanovljeni u svrhu očuvanja specifičnih prirodnih karakteristika;

d) Zaštićeni pejzaži ustanovljeni u svrhu očuvanja kopnenih pejzaža, priobalnih područja i

rekreacije.

Prijedlog za proglašenje zaštićenog prirodnog područja i nacionalnog parka daje Federalno

ministarstvo okoliša i turizma.

Prijedlog za proglašenje zaštićenog pejzaža i spomenika prirode daju kantonalna ministarstva.

Prijedlog za proglašenje zaštićenog pejzaža i spomenika prirode koji se nalaze na području

dva ili više kantona daje Federalno ministarstvo okoliša i turizma.

Prijedlog za proglašenje zaštićenih područja koji se nalaze na području oba entiteta daje

Federalno ministarstvo okoliša i turizma i Ministarstvo za urbanizam, stambeno-komunalne

djelatnosti, građevinarstvo i ekologiju RS u skladu sa Međuentitetskim programom zaštite

okoliša.

Poseban zakon o proglašenju zaštićenog prirodnog područja i nacionalnog parka, te

zaštićenog pejzaža i spomenika prirode koji se nalaze na području dva ili više kantona donosi

Parlament FBiH.

Poseban zakon o proglašenju zaštićenog pejzaža i spomenika prirode donose zakonodavna

tijela kantona.

Poseban zakon o proglašenju zaštićenih područja koji se nalaze na području oba entiteta

donose entitetska zakonodavna tijela.

Ukupna površina zaštićenih područja u FBiH iznosi 716,15 km², što je 2,74 % , a u odnosu na

površinu BiH to iznosi 1,40%.


Zakoni na različitim nivoima vlasti (federalna i županijska/kantonalna ministarstva FBiH),

definiraju različite kategorije.

241

Brčko distrikt BiH

Zakonom o zaštiti prirode BD BiH (članovi 24. i 25.) definisane su posebne mjere zaštite

prirode i to kroz proglašavanje zaštićenih područja. Prostornim planom BD određena su

zaštićena područja nivoa zaštićeni pejsaž (park-šume), parkovi i prirodni rezervati. BD BiH

nema zaštićenih područja nivoa rezervata ili nacionalnih parkova (član 54. Prostornog plana

BD BiH).

48. Koji su glavni (pravni i praktični) instrumenti očuvanja prirode (npr. sistemi

izdavanja dozvola, procjene uticaja, ugovori o upravljanju, planovi očuvanja, sistemi

nadoknade, itd.), kontrole prostornog planiranja i mjere za prinudno izvršenje:

a) za zaštićene oblasti;

b) za očuvanje prirode van zaštićenih područja;

c) za zaštićene vrste;

Ova pitanja su regulisana entitetskim i DB zakonodavstvom, što se vidi iz nastavka teksta

odgovora.

Republika Srpska

a) zaštićene oblasti;

Akt o proglašenju područja zaštićenim, u skladu sa članom 41. Zakona o zaštiti prirode, sadrži

pored osnovnih podataka o zaštićenom području, pravila upravljanja i naziv tijela koje će

upravljati zaštićenim područjem. Upravljač zaštićenog područja može odrediti način obračuna

i naplate nadoknade za korišćenje zaštićenog područja, pravnim licima i krajnjim korisnicima,

u zavisnosti od stepena iskorišćavanja, stepena štete nanesene zaštićenom području, odnosno

pogodnosti koje pruža korišćenje zaštićenog područja za obavljanje djelatnosti ili za druge

svrhe korišćenja.

b) očuvanje prirode van zaštićenih područja;

U skladu sa članom 21. Zakona o zaštiti prirode – prečišćeni tekst projekti i aktivnosti u

prirodi planiraju se tako da se izbjegne ili svede na najmanju mjeru narušavanje prirode. U

toku izvođenja radova i obavljanja aktivnosti nosilac aktivnosti je dužan da planira i sprovodi

mjere kojima se sprečava ugrožavanje prirode, a po završetku radova i aktivnosti dužan je da

u zoni uticaja uspostavi ili približi stanje u prirodi onom stanju koje je bilo prije zahvata,

odnosno da izvrši sanaciju područja u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima. Za

projekte i aktivnosti u prirodi koji mogu imati značajan uticaj na životnu sredinu obavezno se

sprovodi procjena uticaja na životnu sredinu, u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine.

Izuzetno, za planirane projekte i aktivnosti koji nisu obuhvaćeni procjenom uticaja na životnu

sredinu, a koji sami ili sa drugim projektima ili aktivnostima mogu imati bitan uticaj na

ekološki značajno područje ili zaštićenu prirodnu vrijednost, utvrđuje se njihova prihvatljivost

za prirodu u odnosu na ciljeve očuvanja tog ekološkog značajnog područja ili zaštićene

prirodne vrijednosti, donošenjem stručnog mišljenja o prihvatljivosti projekta u skladu sa

ovim zakonom i posebnim zakonima. Stručno mišljenje daje Zavod za zaštitu kulturno

istorijskog i prirodnog nasljeđa na onovu Strategije zaštite prirode i uvida u šumsko

privredne, lovnoprivredne i vodoprivredne osnove i planske dokumente područja na kome se

predlaže izvođenje aktivnosti, odnosno prethodno pribavljenih mišljenja nadležnih

republičkih organa uprave ukoliko navedene osnove nisu donesene. Za planirane projekte i

aktivnosti za koje je u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine i posebnim propisima

obavezna procjena uticaja na životnu sredinu analiza prihvatljivosti za prirodu je sastavni dio

procjene uticaja na životnu sredinu. Rješenjem o davanju saglasnosti na stručno mišljenje o

242

prihvatljivosti projekta i aktivnosti, koje donosi ministar nadležan za zaštitu životne sredine,

utvrđuju se naročito uslovi i mjere za sprečavanje, smanjenje i otklanjanje štetnih uticaja na

prirodu.

Negativan uticaj na prirodu postoji ako projekat ili aktivnost mogu prouzrokovati:

a) da značajan broj ugroženih osjetljivih ili rijetkih vrsta biljaka i životinja bude istrebljen,

b) da staništa ugroženih, osjetljivih ili rijetkih vrsta biljaka i životinja budu izložena

negativnim uticajima ili uništena zbog uticaja na elemente predjela ili

c) da se može očekivati značajan poremećaj u odnosima i međusobnom djelovanju između

životinjskih i biljnih vrsta i uticaja biotičkih i abiotičkih ekoloških faktora (geološki,

klimatski, zemljište, površinske i podzemne vode, vegetacija itd.) u ekosistemu ili

njegovim dijelovima.

Izuzetno, radi zaštite javnog interesa, Vlada može dati saglasnost na planirane aktivnosti

privredne i socijalne prirode, pod uslovom da pravno ili fizičko lice koje je predlagač

aktivnosti priložio studiju koja sadrži mjere o otklanjanju štetnih posljedica za prirodu.

c) zaštićene vrste;

U slučaju da se projekat, odnosno aktivnost planira na području gdje se nalazi stanišni tip ili

stanište biljaka, gljiva ili životinjskih vrsta, koje su zaštićene na osnovu međunarodnih

ugovora ili su uvrštene u Crvenu knjigu, planirana aktivnost može se dozvoliti samo ako se

ona odnosi na zaštitu zdravlja ljudi, javni interes ili na uspostavljanje bitno povoljnijih uslova

za prirodu. Nadoknada se utvrđuje uz saglasnost nadležnog republičkog organa uprave. U

skladu sa članom 46. Zakona o zaštiti prirode zabranjeno je namjerno unošenje (introdukcija)

novih biljnih i životinjskih vrsta koje ne potiču sa teritorije RS. Ponovno uvođenje

(reintrodukcija) nestalih biljaka i životinja u RS može se vršiti samo uz prethodnu saglasnost

ministarstva nadležnog za zaštitu životne sredine i pribavljeno mišljenje ministarstva

nadležnog za poljoprivredu i šumarstvo.

Federacija BiH


Režimi zaštite i granice zaštićenih područja sa različitim režima zaštite utvrđuju se Zakonom

o proglašenju područja zaštićenim i Prostornim planom. Zakon o proglašenju zaštićenog

područja donosi se na osnovu studije izvodljivosti. U skladu sa članom 31. Zakonom o

proglašenju zaštićenim područjem propisane su mjere upravljanja, nadležno tijelo za

provođenje mjera upravljanja i tehnologije koje će se primjeniti na zaštićenom području. U

skladu sa Zakonom o Nacionalnom parku „Una“404

u području Nacionalnog parka zabranjeni

su zahvati i djelatnosti za koje je u postupku izrade dokumenata prostornog uređenja, planova

korištenja prirodnih dobara ili pri izdavanju konkretnih upravnih akata utvrđeno da bi mogli,

ugroziti ciljeve osnivanja Nacionalnog parka, te da bi nepovoljno utjecali na prirodne

vrijednosti u takvoj mjeri da bi se bitno promijenile karakteristike koje su značajne za

njihovo očuvanje, biološku i pejzažnu raznolikost, te bitno ugrozili njegove ekološke,

biološke i pejzažne vrijednosti. Štetnost zahvata i djelatnosti utvrđuju se u postupku procjene

utjecaja na okoliš sukladno Zakonu o zaštiti okoliša405

. Član 31. Zakona o zaštiti prirode

reguliše donošenje planova upravljanja za zaštićena područja.

404 „Službene novine FBiH“, broj 44/08 405 „Službene novine FBiH”, broj:33/03

243


U skladu sa članom 24. Zakona o zaštiti prirode uređuje se očuvanje biološke raznolikosti

kroz zaštitu i očuvanje prirodnih staništa i divljih biljnih i životinjskih vrsta, te preduzimanje

ekonomskih, društvenih i kulturnih mjera radi održavanja ili obnavljanja prirodnih staništa,

divljih biljnih i životinjskih vrsta i očuvanja izvornog stanja. U skladu sa članom 22. Zakona

o zaštiti prirode zabranjeno je namjerno uništavnje ili oštećivanje, zloupotrebljavanje ili

pretjerano iskorištavnje nezaštićenih divljih biljaka. Zabranjeno je uznemiravanje,

proganjanje ili ubijanje nezaštićenih divljih životinja, premještanje, oštećivanje ili uništavanje

njihovih prebivališta (gnijezda ili legla) i uznemiravanje, uništavanje ili mijenjanje njihovih

staništa (prebivališta) ukoliko za to ne postoje posebni razlozi. Odredbe se odnose na svaku

pojedinu vrstu divljih biljaka i životinja u svakoj fazi razvoja, u svakom obliku i stanju.


U skladu sa članom 34. Zakona zabranjeno je, za zaštićene vrste biljaka i gljiva sa Crvene

liste, svako:

a) namjerno branje, skupljanje, rezanje, vađenje korijena ili oštećivanje biljaka u njihovom

prirodnom opsegu koje se nalaze u divljini (odnosi se na sve faze životnog ciklusa

biljaka),

b) čuvanje, transport i prodaja ili razmjena takvih vrsta koje se nalaze u divljini, izuzev onih

koje su pribavljene po pravnom osnovu prije stupanja na snagu ovog zakona.

U skladu sa članom 35. Zakona zabranjeno je svako:

a) namjerno držanje ili ubijanje zaštićenih životinja koje se nalaze u divljini,

b) namjerno uznemiravanje, posebno tokom uzgajanja, zimskog sna i migracije,

c) namjerno oštećivanje ili uklanjanje gnijezda,

d) oštećivanje ili uništavanje legla i prebivališta,

e) čuvanje, transport i prodaja ili razmjena vrsta iz divljine, izuzev onih koje su pribavljene

po pravnom osnovu prije stupanja na snagu ovog zakona,

f) vršenje radnji koje mogu prouzrokovati nestanak ili uznemiravanje populacije takvih

vrsta.

Brčko distrikt BiH

Na nivou BD BiH postoji Zakon o zaštiti prirode BD BiH i Zakon o prostornom planiranju i

građenju.


Članom 35. Zakona o zaštiti prirode reguliše se upravljanje zaštićenim područjem.


Članom 24. Zakona o zaštiti prirode uređuje se očuvanje biološke raznolikosti kroz zaštitu i

očuvanje prirodnih staništa i divljih i životinjskih vrsta. U skladu sa članom 21 Zakona

zabranjeno je namjerno uništavanje ili iskorištavanje nezaštićenih divljih biljnih vrsta i

uznemiravanje, progonjenje i ubijanje nezaštićenih divljih životinja.


U skladu sa članvima 38. i 39. pomenutog Zakona zabranjeno je namjerno brati ili uništavati

biljne vrste nevedene u Crvenoj knjizi i namjerno uništavanje životinjskih vrsta koje su

navedene u Crvenoj knjizi.

49. Da li postoji sistem za sistematični nadzor biodiverziteta? Ako postoji, molimo

navedite detaljne informacije?

Sistematični nadzor biodiverziteta u Bosni i Hercegovini ne postoji.

244

U RS u ovoj oblasti se jedino vrši monitoring u zakonskim (pravno) zaštićenim područjima.

50. Na koji način je administrativni sistem odgovoran za organizovanu zaštitu prirode?

Opišite detaljno (uključujući broj osoblja, itd.) i molimo navedite godišnji budžet

namijenjen za očuvanje prirode (administracija, upravljanje, nadzor, itd.).

Administrativni kapaciteti na nivou BiH su opisani u odgovoru na pitanje broj 8 (I dio Opšta

politika zaštite okoline), dok se sve ostale aktivnosti, kao i budžetska sredstva za očuvanje

prirode, regulišu entitetskim i DB zakonodavstvom, što se vidi iz nastavka odgovora:

Republika Srpska

Poslove u oblasti zaštite prirode iz nadležnosti organa RS vrši Ministarstvo za prostorno

uređenje, građevinarstvo i ekologiju.

Poslove u oblasti zaštite prirode iz nadležnosti jedinica lokalne samouprave vrše organi

uprave nadležni za zaštitu životne sredine.

U okviru Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, u resoru zaštite

životne sredine zaposleno je 11 izvršilaca, a poslove iz oblasti zaštite prirode obavlja jedan

izvršilac, viši stručni saradnik za zaštitu prirode.

U okviru Resora za zaštitu životne sredine obavljaju se poslovi integralne zaštite i

unapređenja zaštite životne sredine, istraživanje, planiranje i upravljanje kroz mjere zaštite

životne sredine, zaštita prirodnih resursa, te prirodnog i kulturnog nasljeđa. U nadležnosti

resora je učešće u izradi i realizaciji programskih akata na domaćem i međunarodnom nivou

iz oblasti zaštite životne sredine, ostvarivanje i koordinacija stručne saradnje i razmjena

iskustava sa međunarodnim i domaćim organima i organizacijama i nevladinim

organizacijama u oblasti zaštite životne sredine, učešće u realizaciji projekata finansiranih

od strane međunarodnih finansijskih organizacija u oblasti zaštite životne sredine, izrada

zakonskih i podzakonskih akata iz oblasti zaštite životne sredine i ostali poslovi utvrđeni

zakonom.

Budžet ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, ne uzimajući u

obzir budžet fonda, za 2012. godinu iznosi 3.936.000 KM.

Inspekcijske poslove obavlja Republička uprava za inspekcijske poslove RS - Inspektorat.

Upravnim i stručnim poslovima koji se odnose na nepokretna i pokretna kulturna dobra,

prirodu i ekologiju i nacionalne parkove, proglašene zaštićene zone u skladu Zakona o zaštiti

prirode i unutar ministarstva bavi se Ministarstvo prosvjete i kulture RS, odnosno Resor

kulture kojim rukovodi pomoćnik ministra, a za upravne i stručne poslove koji se odnose na

zaštitu prirodnog nasljeđa, nacionalne parkove i zaštićene ekološke zone, zaštitu kulturno-

istorijskog i nepokretnog nasljeđa sistematizovana su 3 radna mjesta. U sastavu ministarstva

kao upravna organizacija posluje Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog

nasljeđa RS koji obavlja upravne i stručne poslove koji se odnose na određivanje, evidenciju,

istraživanje i vrednovanje stvari i dijelova prirode koji uživaju prethodnu zaštitu,

proglašavanje dobra zaštićenim, izradu projekata za restauraciju, rekonstrukciju i

konzervaciju kulturno - istorijskog i prirodnog nasljeđa, korišćenje zaštićenih dobara,

ovlašćivanje i nadzor nad radom organizacija za zaštitu, vođenje Registra zaštićenih prirodnih

dobara u skladu sa Pravilnikom o registru zaštićenih prirodnioh dobara i sl. Zavod ima 3

odjeljnja od kojih se Odjeljenje za zaštitu prirodnog nasljeđa sa 2 Odsjeka bavi poslovima

biološko-tehničke zaštite prirodnog nasljeđa i istraživanje, valorizaciju i dokumentaciju

prirodnog nasljeđa unutar. U Zavodu je zaposleno 25 radnika, od čega 20 radi u sjedištu

Zavoda u Banjaluci, troje zaposlenih je na Palama i dvoje u Trebinju (1 doktor nauka, 3

magistra nauka i 13 radnika sa visokom školskom spremom).

Zaštićenim područjem upravlja tijelo koje je odgovorno za to (pravno lice) tzv. „upravljač“

koji se određuje Aktom o proglašavanju zaštićenog područja, koji između ostalog sadrži i

245

pravila upravljanja, neophodne mjere upravljanja prirodnim resursima i odgovarajuće tehnike

koje se primjenjuju na zaštićeno područje, zabrane i ograničenja, za koje se smatra da su

neophodna da bi se ispunili ciljevi upravljanja, kao i obavezu usvajanja plana upravljanja i

rok za njegovo usvajanje. Upravljači zaštićenih područja u RS su:

a) Javna preduzeća/ustanove osnovana radi upravljanja nacionalnim parkovima:

1) Javna ustanova Nacionalni park “Sutjeska” Tjentište i Javna ustanova Nacionalni park

“Kozara” Prijedor

2) Za spomenik prirode “Pećina Ljubačevo” upravljač je Grad Banja Luka, u skladu sa

članom 22. Zakona o lokalnoj samoupravi

3) Za spomenik prirode “Pećina Orlovača” upravljač je Opština Pale u skladu sa članom

22. Zakona o lokalnoj samoupravi

4) Za spomenik prirode „Žuta bukva“ upravljač je opština Kotor Varoš i privredno

društvo Eko-etno selo „Žuta bukva“ u skladu sa članom 22. Zakona o lokalnoj

samoupravi

5) Za područje za upravljanje resursima „Univerzitetski grad“ Banja Luka upravljač je

Institut za genetičke resurse – organizaciona jedinica Univerziteta u Banjaluci

6) Za područje budućeg posebnog rezervata prirode „Lisina“ Mrkonjić grad upravljač je

Šumsko gazdinstvo Lisina, opština Mrkonjić grad i Udruženje gljivara i ljubitelja

prirode „Lisina“

7) Za područje budućeg posebnog rezervata prirode „Gromiželj“ Bijeljina upravljač je

Udruženje građana Gromiželj i opština Bijeljina

8) b) Javna preduzeća i ustanove osnovane od strane Vlade ili lokalne samouprave za

upravljanje prirodnim resursima, kao i same lokalne zajednice: JP „Šume RS“ Sokolac sa

23 Šumskih gazdinstava i ''Centrom za gazdovanje kršom'' u Trebinju; ŠG "Lisina“

Mrkonjić Grad-upravljač Posebnog rezervata prirode "Lisina"; Grad Banjaluka- upravljač

Spomenikom prirode "Pećina Ljubačevo"; „Kulturni centar Pale“ Pale- upravljač

Spomenikom prirode "Pećina Orlovača"; Eko-etno selo "Žuta bukva", Kotor Varoš-

upravljač Spomenikom prirode "Žuta bukva"; JU „Institut za genetičke resurse“ Banja

Luka – upravljač Područja za upravljanje resursima "Univerzitetski grad"; JU Muzej RS,

Banja Luka; Sportsko rekreativno skijalište a.d. ,,Igrište,, Vlasenica; a.d. ,,Vazdušna

Banja,, Nevesinje, 32 opštinske/gradske Turističke organizacije i sl.

c) Udruženja, odnosno nevladine organizacije: Udruženje građana "Gromiželj" Bijeljina-

upravljač Posebnog rezervata prirode"Gromiželj" i sl.

Zaštićenim područjima manje površine i u privatnom vlasništvu, koja su proglašena na

lokalnom nivou, upravljanje je povereno i fizičkim licima.

Federacija BiH

U skladu sa Pravilnikom o untarnjem ustrojstvu Federalnog ministarstva okoliša i turizma,

član 6. unutar Sektora okoliša Ministarstva formirana su dva odsjeka:

a) Odsjek za očuvanje biološke i krajobrazne raznolikosti (broj zaposlenih: 2)

U Odsjeku za očuvanje biološke i krajobrazne raznolikosti i prirodnih vrijednosti obavljaju se

poslovi: razrade i poduzimanja mjera u cilju cjelovite zaštite biološke i pejsažne raznolikosti,

očuvanje prirodnih dobara od posebnog interesa i održivog korištenja biološke raznolikosti.

b) Odsjek za očuvanje prirodnih vrijednosti i eko-turizam (broj zaposlenih: 2)

246

U Odsjeku za očuvanje prirodnih vrijednosti i eko-turizam obavljaju se poslovi: razrade i

poduzimanja mjera u cilju cjelovite zaštite očuvanja prirodnih dobara od posebnog interesa za

FBiH/BiH, posebno zaštićenih područja iz nadležnosti, tj. zaštićenih prirodnih područja i

nacionalnih parkova, učestvovanje u davanju mišljenja za stavljanje određenog područja u

funkciju ekološkog turizma, obavljaju i drugi poslovi iz djelokruga Odsjeka.

U 2011. godini iz budžeta FBiH izdvojeno je 500.0000 KM za Nacionalni park Una i 500.000

KM za pomoć ostalim zaštićenim područjima u FBiH. U budžetu FBiH za 2012. godinu

također je planirana pomoć Nacionalnom parku Una u iznosu od 500.000 KM i pomoć od

500.000 KM ostalim zaštićenim područjima u FBiH.

Upravljači zaštićenih područja:

Odlukom o osnivanju Javnog preduzeća Nacionalni park Una406

formirano je Javno preduzeće

Nacionalni park Una d.o.o. Bihać.

Zaštićenim područjima koja su formirana na nivou kantona, osnivaju se nadležna tijela za

upravljanje u skladu sa zakonskom regulativom kantona.


Godišnje se izdvaja cca 200.000 KM za Park prirode Hutovo blato, a 20 djelatnika javnog

preduzeća i nadležnog ministarstva je angažirano na ovoj problematici.

Županija posavska

Zaštitom prirode se bave pojedina ministarstva i uprave kao što su Ministarstvo poljoprivrede,

vodoprivrede i šumarstva Županije Posavske, te Uprava za civilnu zaštitu Županije Posavske

u skladu sa svojim ovlastima. Samo je u Ministarstvu prometa, veza, turizma i zaštite okoliša

Županije Posavske uposlena jedna osoba koja se isključivo bavi pitanjima zaštite okoliša.

Brčko distrikt BiH

Zaštita prirode je u nadležnosti Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove

Vlade BD BiH i na poslovima zaštite životne sredine gdje spada i zaštita prirode rade tri viša

stručna saradnika za zaštitu okoline.

51. Koje su glavne razlike između vaših postojećih propisa o očuvanju prirode i

direktiva EU o očuvanju prirode, i koje su glavne poteškoće koje predviđate u pogledu

procesa usklađivanja?

Propisi o očuvanju prirode, regulisani su entitetskim i zakonodavstvom BD BiH. Praćenje

usaglašenosti EU direktiva provedeno je kroz projekat finansiran od strane EU pod nazivom

„Praćenje napretka usaglašenosti ekološke legislative u zemljama jugoistočne Evrope sa EU

legislativom“ (2007-2009.), te (2010-2012). Razlike između postojećih propisa i direktiva EU

o očuvanju prirode, navedene su u nastavku odgovora:

Republika Srpska

Zaštita prirode u RS definisana je Zakonom o zaštiti prirode, Zakonom o zaštiti životne

sredine, Pravilnikom o načinu uspostavljanja i upravljanja informativnim sistemom za zaštitu

prirode i sistem praćenja, Pravilnikom o sistemu praćenja namjernog držanja i ubijanja

zaštićenih životinja, Zakonom o nacionalnim parkovima i podzakonskim aktima:

Pravilnikom o sadržaju, utvrđivanju i načinu sprovođenja mjera upravljanja zaštićenim

područjima, Pravilnik o registru zaštićenih prirodnih dobara, Pravilnik o unutrašnjem redu u


247

nacionalnom parku, Pravilnikom o službenoj uniformi, legitimaciji i upotrebi službenog

naoružanja službe nadzora u nacionalnom parku407

.

Odlukama Vlade RS i donesenim propisima u vezi s tim, svi organi uprave u RS prilikom

pripreme zakonskih i podzakonskih propisa i strateških dokumenta obavezni su identifikovati

relevantni acquis i iste usklađivati sa njim. Praćenje usklađenosti politika RS koji se odnose

na životnu sredinu sa propisima EU vrši Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu

saradnju RS, koje koordinira planove izrade propisa kojima se vrši usklađivanje

zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom Evropske unije i pravnim aktima Savjeta Evrope i

ovjerava Izjavu o usaglašenosti propisa sa acquis-em i prateći uporedni prikaz u skladu

Odluke o postupku usklađivanja zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom Evropske unije i

pravnim aktima Savjeta Evrope.

Vlada RS i Narodna skupština RS ne razmatraju nacrte i prijedloge zakona i propisa ako isti

nemaju priloženu i ovjerenu Izjavu o usaglašenosti i Uporedni prikaz usaglašenosti propisa sa

acquis-em EU. Prije skupštinskog razmatranja svi nacrti i prijedlozi zakona i strategija se u

tom smislu razmatraju na Odboru za EU Narodne skupštine RS.

Pregled usklađenost važećih propisa iz oblasti zaštite životne sredine RS sa odgovarajućim

izvorima prava Evropske unije je data u sljedećoj tabeli:

Propis

Izvori prava EU

Usklađenost

Zakon o zaštiti životne sredine

(prečišćeni tekst)408

Podzakonski akti

1. Uredba o projektima za koje se

sprovodi procjena uticaja na životnu

sredinu i kriterijumima za

odlučivanje o obavezi sprovođenja i

obimu procjene uticaja na životnu

sredinu409

2. Uredba o postrojenjima koja

mogu biti izgrađena i puštena u rad

samo ukoliko imaju ekološku

dozvolu410

3. Pravilnik o najboljim

raspoloživim tehnikama za

postizanje standarda kvaliteta

životne sredine411

4. Pravilnik o eko-oznakama i

načinu upravljanja eko-oznakama412

5. Pravilnik o uslovima za

obavljanje djelatnosti iz oblasti

EIA Direktiva-Direktiva Savjeta broj

85/337/EEC od 27. juna 1985.god. o procjeni

uticaja određenih javnih i privatnih projekata na

životnu sredinu, EIA Direktiva

SEA Direktiva-Direktiva broj 2001/42/EC

Evropskog Parlamenta i Savjeta od 27. juna 2001.

o procjeni uticaja pojedinih planova i programa

na životnu sredinu

Direktiva broj 2003/4/EC Evropskog Parlamenta i

Savjeta od 28.januara 2003 o pristupu javnosti

informacijama o životnoj sredini

Direktiva broj 2003/35/EC Evropskog Parlamenta

i Savjeta od 26.maja 2003.godine o učešću

javnosti u izradi određenih planova i programa

koji se odnose na životnu sredinu i kojom se

mijenja i dopunjava Direktiva Savjeta

190/225

(84%)

5/180 (3%)

169/190

(89%)

5/50 (10%)

407 „Službeni glasnik RS“, broj 83/11 408 „Službeni glasnik RS“, broj 71/12 409 “Službeni glasnik RS“, broj 7/06 i 21/10 410 „Službeni glasnik RS“, broj 7/06 i 21/10 411 „Službeni glasnik RS“, broj 22/08 412 „Službeni glasnik RS“, broj 22/08

248

zaštite životne sredine413

6. Pravilnik o uslovima za

podnošenje zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole za postojeća

postrojenja414

7. Pravilnik o rokovima za

podnošenje zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole za postojeća

postrojenja415

8. Pravilnik o metodologiji i

načinu vođenja registra postrojenja i

zagađivača416

9. Pravilnik o postupku revizije i

obnavljanja ekoloških dozvola417

10. Uputsvo o sadržaju Studije

uticaja na životnu sredinu418

85/337/EEC

Zakon O Fondu i finansiranju zaštite

životne sredine RS419

Direktiva broj 2006/32/EC Evropskog Parlamenta

i Savjeta od 5. aprila 2006.godine o efikasnosti

korištenja krajnje energije i energetskih usluga i o

ukidanju Direktive Savjeta 93/76/EEC

Direktiva 2009/28/EC Evropskog Parlamenta i

Savjeta od 23. aprila 2009.godine o promociji

upotrebe energije iz obnovljivih izvora kojom se

mijenjaju i naknadno ukidaju Direktive

2001/77/EC i 2003/30/EC

Djelimično

usklađen –

veći stepen

usklađenosti

biće

postignut

donošenjem

podzakonskih

akata

Zakon o zaštiti vazduha420

Podzakonski akti

1 Uredba o graničnim vrijednostima

emisije zagađujućih materija u

vazduh421

2 Uredba o postepenom isključivanju

supstanci koje oštećuju ozonski

omotač422

3 Pravilnik o monitoringu kvaliteta

vazduha423

Direktiva broj 2008/50/EC Evropskog

Parlamenta i Savjeta od 21.maja 2008.godine o

kvalitetu ambijentalnog i čistijeg vazduha za

Evropu

Direktiva broj 2001/81/EEC

Evropskog Parlamenta i Savjeta od 23.oktobra

2001.godine o maksimalnim dozvoljenim

emisijama određenih zagađujućih materija

vazduha

Direktiva broj 2004/107/EC

Evropskog Parlamenta i Savjeta od 15.decembra

Djelimično

usklađen –

veći stepen

usklađenosti

biće

postignut

donošenjem

podzakonskih

akata

413 „Službeni glasnik RS“, broj 15/07 i 36/08 414 „Službeni glasnik RS“, broj 64/10 415 „Službeni glasnik RS“, broj 64/10 416 „Službeni glasnik RS“, broj 92/07 417 „Službeni glasnik RS“, broj 46/11 418 „Službeni glasnik RS“, broj 118/05 419 „Službeni glasnik RS“, broj 117/11 420 „Službeni glasnik RS“, broj 124/11 421 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 422 „Službeni glasnik RS“, broj 94/05 423 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05

249

4 Pravilnik o monitoringu emisija

zagađujućih materija u vazduh424

5 Pravilnik o graničnim vrijednostima

emisije u vazduh iz postrojenja za

sagorijevanje425

6 Pravilnik o graničnim vrijednostima

kvaliteta vazduha426

7 Pravilnik o ograničenju emisije u

vazduh iz postrojenja za spaljivanje

biomase427

8 Pravilnik o uslovima za rad

postrojenja za spaljivanje otpada428

9 Pravilnik o emisiji isparljivih

organskih jedinjenja429

2004.godine o nivoima arsenika, kadmija, žive,

nikla i policikličnih ugljovodonika u okolnom

vazduhu


Parlamenta i Savjeta od 23.aprila 2009.godine

kojom se mijenja Direktiva broj 2003/87/EC u

cilju unapređenja funkcionisanja sistema trgovine

dopuštenim kvotama gasova sa efektom staklene

bašte unutar Zajednice

Okvirna Direktiva o kvalitetu ambijentalnog

vazduha, Ambient Air Quality framework

Directive, (96/62/EC)

Direktiva o graničnim vrijednostima za sumpor-

dioksid, azot-dioksid, i okside azota, čestice i

olovo u ambijentalni vazduh, Particilate Matter

and Lead in Ambient Air Directive (99/30/EC,

as amended)

Direktiva o benzenu i ugljen-monoksidu,

(2000/69/EC)

Direktiva o ozonu, (2002/3/EC)

Direktiva o arsenu, kadmijumu, živi, niklu i

policikličnim aromatičnim ugljovodonicima,

(2004/107/EC)

55/135 (41%)

45/290 (16%)

55/175 (31%)

60/275 (22%)

10/275 (4%)


Podzakonski akti

1. Pravilnik o sadržaju plana

prilagođavanja za postojeća

postrojenja i uređaje za djelatnosti

upravljanja otpadom i aktivnostima

koje preduzima nadležni organ431

2. Pravilnik o vrstama otpada i

djelatnostima upravljanja otpadom

za koje je potrebna dozvola432

3. Pravilnik o kategorijama otpada sa

Direktiva o otpadu, (2006/12/EC)

Direktiva o opasnom otpadu, Hazardous Waste

Directive (91/689/EC, as amended)

Direktiva o deponijama, Landfill Directive

(99/31/EC)

Direktiva o spaljivanju otpada, Waste

55/110 (50%)

30/95 (32 %)

170/435 (39

%)

405/645 (63

%)

424 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 i 90/06 425 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 426 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 427 „Službeni glasnik RS“, broj 85/05 i 52/09 428 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 429 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 430 „Službeni glasnik RS“, broj 53/02 i 65/08 431 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 432 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 i 3/07

250

katalogom433

4. Pravilnik o kategorijama otpada,

karakteristikama koje ga svrstavaju

u opasni otpad, djelatnostima

povrata komponenti i odlaganja

otpada434

5. Pravilnik o finansijskim

garancijama kojima se može

osigurati prekogranično kretanje

otpada435

6. Pravilnik o transportu opasnog

otpada436

7. Pravilnik o uslovima za prenos

obaveza upravljanja otpadom sa

proizvođača i prodavača na

odgovorno lice sistema za

prikupljanje otpada437

8. Pravilnik o postupku klasifikacije i

označavanja ambalaže438

9. Uredba o upravljanju ambalažom i

ambalažnim otpadom439

10. Pravilnik o načinu upravljanja

otpadnim gumama440

11. Pravilnik o smanjenju ambalažnog

otpada441

Incineration Directive (2000/76/EC)

Direktiva o ambalažnom otpadu, Packaging

Waste Directive (94/62/EC, as amended)

Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta od 11.

februara 2004. godine koja izmjenjuje i dopunjuje

Direktivu broj 94/62/EC o ambalaži i

ambalažnom otpadu

usklađen

Zakon o zaštiti prirode442

(prečišćeni

tekst)

Podzakonski akti

1. Pravilnik o sistemu praćenja

namjernog držanja i ubijanja

zaštićenih životinja443

2. Pravilnik o načinu uspostavljanja i

upravljanja informativnim sistemom

Direktiva o divljim pticama, Wild Birds

Directive (79/409/EEC, as amended)

Direktiva o staništima, Habitats Directive

(92/43/EC, as amended)

5/140 (4 %)

55/220 (25

%)

433 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 434 „Službeni glasnik RS“, broj 39/05 435 „Službeni glasnik RS“, broj 86/05 436 „Službeni glasnik RS“, broj 86/05 437 „Službeni glasnik RS“, broj 118/05 438 „Službeni glasnik RS“, broj 8/12 439 „Službeni glasnik RS“, broj 50/11 440 „Službeni glasnik RS“, broj 20/12 441 „Službeni glasnik RS“, broj.46/12 442 „Službeni glasnik RS“, broj 50/02, 34/08, 113/08 443 „Službeni glasnik RS“, broj 85/05

251

za zaštitu prirode i sistemu

praćenja444

3. Pravilnik o sadržaju, utvrđivanju i

načinu sprovođenja mjera

upravljanja zaštićenim

područjima445

4. Pravilnik o registru zaštićenih

prirodnih dobara446

Zakon o nacionalnim parkovima447

Prijedlozi :

1. Zakona o nacionalnom parku

„Sutjeska“

2. Zakona o nacionalnom parku

„Kozara“

Podzakonski akti

1. Pravilnik o unutrašnjem redu u

nacionalnom parku448

2. Pravilnik o službenoj uniformi,

legitimaciji i upotrebi službenog

naoružanja službe nadzora u

nacionalnom parku449

3. Odluka o promjeni oblika

organizovanja Javnog preduzeća

Nacionalni park „Sutjeska“ Tjentište

u Javnu ustanovu450

4. Odluka o promjeni oblika

organizovanja Javnog preduzeća

Nacionalni park „Kozara“ Prijedor u

Javnu ustanovu451

Direktiva 92/43/EEZ Vijeća od 21. maja 1992.

godine o očuvanju prirodnih staništa i divlje faune

i flore

Direktiva 79/409/EEZ Vijeća od 02. aprila 1979.

godine o zaštiti divljih ptica

Direktiva broj 2007/2 Evropskog

parlamenta i Savjeta od 14. marta 2007.

godine kojom se osniva Infrastruktura za

prostorne informacije u Evropskoj

zajednici (INSPIRE)

Delimično

usklađeno u

fazi

Prijedloga/

Izvršeno je

preuzimanje

odredbi ovih

direktiva u

izradi zakona

o

nacionalnim

parkovima

„Sutjeska“ i

„Kozara“;

predmetne

Direktive br.

92/43/EEZ i

79/409/EEZ

djelimično su

preuzete

Zakonom o

izmjenama i

dopunama

Zakona o

zaštiti

prirode452

Zakon o lovstvu manjim dijelom je usklađivan sa odredbama Direktive savjeta 79/409/EES o

zaštiti divljih ptica, Regulative Savjeta 3254/91/EEZ o zabrani korišćenja zamki koje hvataju

životinje za noge i Direktive Savjeta 92/43 EES o zaštiti staništa divljih životinjskih i biljnih

vrsta, kao i opšte odredbe Međunarodne Konvencije za zaštitu ptica, Pariz 1950/63,

Konvencije o međunarodoj trgovini ugroženim vrstama divlje faune i flore, Vašington 1973 –

444 „Službeni glasnik RS“, broj 85/05 445 „Službeni glasnik RS“, broj 56/09 446 „Službeni glasnik RS“, broj 79/11 447 „Službeni glasnik RS“, broj 75/10 448 „Službeni glasnik RS“, broj 83/11 449 „Službeni glasnik RS“, broj 83/11 450 „Službeni glasnik RS“, broj 13/11 451 „Službeni glasnik RS“, broj 13/11 452 „Službeni glasnik RS”, broj 34/08

252

dopunjena 1979 u Bonu, Konvencije o zaštiti evropskih divljih vrsta i staništa , Bern 1979 i

Konvencije o biološkoj raznovrsnosti, Rio de Ženeiro 1992.

Zakonom o zaštiti i dobrobiti životinja usklađivan je sa dijelom odredbi Direktive 98/58/EC o

zaštiti farmskih životinja, Regulativom 1/2005 o zaštiti životinja tokom transporta i sličnih

operacija sa amandmanima na Direktive 64/432/EEC i 93/119/EC, Direktive 93/119/ES o

zaštiti životinja tokom klanja i ubijanja, Direktiva 1999/74/ES o minimalnim standardima za

zaštitu koka nosilja, Direktive 1999/22/EES o držanju divljih životinja u ZOO vrtovima i

Direktive 86/609/EES o aproksimaciji zakona, regulativa i administrativnih odredbi Zemalja

članica u vezi sa zaštitom životinja koje se koriste za eksperimente i druge naučne svrhe.

Zakon o nacionalnim parkovima nije usklađivan je sa acquis-em EU.

Prilikom usklađivanja RS propisa i politika sa propisima EU, evidentne su poteškoće u

kontekstu još uvijek nedovoljnih administrativnih kapaciteta kako upogledu izrade, tako i

implementacije propisa, kao i nepostojanje prevoda acquis-a novijeg datuma.

Federacija BiH

Po pitanju implementacije Direktive o zaštiti divljih ptica 2009/147/EEC i Direktive o

staništima 92/43/EEC, projekat "Praćenje napretka usaglašenosti okolišne legislative u

zemljama jugoistočne Evrope sa EU legislativom (2008/2009)“ pokazao je da su odredbe

Zakona o zaštiti prirode453

djelimično usaglašene sa pojedinim odredbama navedenih

direktiva:

Direktiva o pticama: stepen usaglašenosti 4%

Direktiva o staništima: stepen usaglešenosti 18%

Urađen je nacrt novog Zakon o zaštiti prirode u FBiH, koji je u parlamentarnoj proceduri. U

okviru projekta „Praćenje napretka usaglašenosti okolišne legislative u zemljama jugoistočne

Evrope sa EU legislativom“, koji je proveden od 2010. do 2012. godine, a na osnovu

urađenog novog Zakona o zaštiti prirode, koji je u parlamentarnoj proceduri, analiza je

pokazala slijedeće:

Usklađenost sa Direktivom i pticama iznosi 48%

Usklađenost sa Direktivom o staništima 63%

U odnosu na postojeći zakon može se smatrati da je učinjen veliki napredak.

Brčko distrikt BiH

Zakon o zaštiti prirode BD BiH, je djelimično usklađen sa direktivama EU, a to su pokazale i

analize projekta „Praćenje napretka usaglašenosti ekološke legislative u zemljama jugoistočne

Evrope sa EU legislativom (2007 – 2009.), te (2010 – 2012).

52. Koje su glavne razlike između vaših postojećih propisa o trgovini divljim

životinjama i odredbi EU o istom, i koje su glavne poteškoće koje predviđate u pogledu

procesa usklađivanja?

Donešen je Pravilnik o veterinarskim uslovima za uvoz određenih vrsta ptica i o uslovima

karantina454

koji je usklađen sa regulativom 3187/2007, a sve drugo, izuzev međunarodne

saradnje, se reguliše entitetskim i zakonodavstvom BD BiH, kako slijedi:

Republika Srpska

U trgovini divljim životinjama sa aspekta sprečavanja širenja zaraznih i parazitarnih bolesti

važe naredbe o zabrani i ograničavanju kretanja za prijemčljive vrste životinja i proizvoda od

453 „Službene novine FBiH“, broj 33/03 454 „Službeni glasnik BiH“, broj 17/11

253

takvih životinja radi sprečavanja unosa ili širenja neke određene zarazne bolesti. Posebni

uslovi za trgovinu divljim životinjama koji se odnose na zoovrtove propisani su na osnovu

Zakona o zaštiti i dobrobiti životinja455

kojim je zabranjeno uzgajanje divljih životinja, osim u

slučaju uzgoja u zoološkim vrtovima i radi spasavanja pojedinih životinjskih vrsta, a na

osnovu Pravilnika o uslovima za osnivanje i rad zooloških vrtova456

čijim odredbama je

zoološkim vrtovima, izuzev sa drugim zoovrtovima, zabranjena trgovina divljim životinjama

bez posebnog odobrenja ministarstva, o čemu se mora voditi posebna evidencija. Zakon je u

ovome dijelu usklađivan sa Direktivom 1999/22/EES o držanju divljih životinja u zoološkim

vrtovima.

Prilikom usklađivanja RS propisa i politika sa propisima EU, evidentne su poteškoće u


implementacije propisa, nepostojanje prevoda acquis-a novijeg datuma i nedovoljna edukacija

na svim nivoima.

Federacija BiH

Zakonom o zaštiti prirode nije regulisana trgovina divljim životinjama. Zakonom o zaštiti

prirode (nacrt prijedloga) koji je u parlamentarnoj proceduri regulisana je problematika

prekograničnog prometa divljim vrstama/podvrstama i trgovina istim.

Iz oblasti veterinarstva ne postoje posebni propisi koji regulišu samo trgovinu divljih

životinja.

Brčko distrikt BiH

Zakonom o zaštiti prirode u BD BiH nije regulisana trgovina divljim životinjama.

53. Koje su glavne razlike između vaših postojećih propisa o dobrobiti životinja vezano

za divlje životinje i odredbi EU o istom, i koje su glavne poteškoće koje predviđate u

pogledu procesa usklađivanja?

Zakonom o zaštiti i dobrobiti životinja457

propisani su opći uvjeti za zaštitu divljih životinja, a

za propisivanje detaljnijih uvjeta vezanih za zaštitu i dobrobit životinjskih vrsta spada u

nadležnost entitetskih ministarstava u čijoj je nadležnosti zaštita prirode. Glavne poteškoće

mogle bi biti podkapacitiranost nadležnih institucija u pogledu broja kadra, obzirom na veoma

opsežnu i specifičnu problematiku divljih životinja, s posebnim naglaskom na sprječavanje

nelegalne trgovine, dok su ostale aktivnosti definisane na nivou entiteta i BD, na način kako

je opisano u nastavku odgovora:

Republika Srpska

Zakon o lovstvu, sadrži odredbe koje se odnose na zaštitu dobrobiti divljih životinja u prirodi

koje su usklađene sa evropskim propisima koji se odnose na ovu oblast (Uredba Savjeta

3254/91/EEZ o zabrani korišćenja zamki koje hvataju životinje za noge), na način da je

divljač zabranjeno uznemiravati i loviti otrovom, omčama, zamkama, klopkama, gvožđima,

mrežama, električnim uređajima ili drugim sredstvima za masovno hvatanje, odnosno

uništavanje. Takođe zakon je manjim dijelom preuzeo i dio odredbi Direktive savjeta

79/409/EES o zaštiti divljih ptica i Direktive Savjeta 92/43 EES o zaštiti staništa divljih

životinjskih i biljnih vrsta, kao i opšte odredbe Međunarodne Konvencije za zaštitu ptica,

Pariz 1950/63, Konvencije o međunarodoj trgovini ugroženim vrstama divlje faune i flore,

Vašington 1973 – dopunjena 1979 u Bonu, Konvencije o zaštiti evropskih divljih vrsta i

staništa , Bern 1979 i Konvencije o biološkoj raznovrsnosti, Rio de Ženeiro 1992.

455 „Službeni glasnik RS“, broj 111/08 456 „Službeni glasnik RS“, broj 85/10 457 "Službeni glasnik BiH", broj 25/09

../AppData/Local/Microsoft/Windows/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/AppData/Local/Microsoft/Windows/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/Local%20Settings/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/AppData/Local/Microsoft/Windows/Temporary%20Internet%20Files/Content.Outlook/AppData/Local/Microsoft/Windows/Temporary%20Internet%20Files/Local%20Settings/Temporary%20Internet%20Files/AppData/Local/Microsoft/Gost/Desktop/LEGISLATIVA%20REPUBLIKE%20SRPSKE%2016.02.2011/2008-2010/broj_085.0001.pdf

254

Prema ovome zakonu zaštićena divljač dijeli se na stalno zaštićenu divljač, lovostajem

zaštićenu i privremeno zaštićenu divljač i stalno zaštićene vrste divljači nije dozvoljeno loviti,

a lovostajem su zaštićene one vrste divljači koje je dozvoljeno loviti, ali samo u određeno

vrijeme. Naredbom o vremenu lova lovostajem zaštićene divljači458

, propisan je period u

kome je lovostajem zaštićenu divljač dozvoljeno loviiti u lovištu. Lovostajem zaštićenu

divljač, u vrijeme lova, u privredno-sportskim i sportsko-rekreacionim lovištima, zabranjeno

je loviti nelovnim danima. Nezaštićenu divljač zabranjeno je loviti u periodu kada su ženke

visokobređe ili dok vodi sitnu mladunčad. Zakonom o lovstvu propisana je zabrana lova

ptica i sisara korisnih za poljoprivredu i šumarstvo, a Naredbom o utvrđivanju ptica i sisara

korisnih za poljoprivredu i šumarstvo459

, pobrojane su vrste koje spadaju u ovu kategoriju

zaštite. Zabranjeno je uništavanje, hvatanje i prisvajanje mladunčadi i jaja, oštećivanje i

uništavanje gnijezda, legla i jaja zaštićene i nezaštićene divljači, kao i hvatanje divljači i

držanje divljači u zatvorenom ili ograđenom prostoru, izuzev u slučaju propisanim ovim

zakonom. Pojedini članovi EU Direktive o pticama ugrađeni su Zakon o lovstvu, kao i

podzakonskim aktima iz ove oblasti.

Zakonom o zaštiti i dobrobiti životinja u poglavlju VII Zaštita divljih životinja (od člana 23.

do 25.) definisane su i zabranjene radnje kojima se divlje životinje, kao populacija ili jedinke,

podvrgavaju mučenju ili se trajnije onemogućavaju u obavljanju fizioloških funkcija

(hranjenja, napajanja, razmnožavanja) poput onemogućavanja pristupa vodi, uništavanja

staništa, unošenja stranih životinjskih vrsta u stanište, hvatanja ili usmrćivanja životinja na

način koji uzrokuje trajnije patnje i drugih zahvata sa štetnim posljedicama. Takođe, definišu

se obaveze za korisnike lovišta u pogledu obezbeđenja prirodnih uslova za opstanak

populacije divljih životinja u sklopu ekološke ravnoteže, saniranja poremećaja u staništu i

veterinarsko-zdravstvene zaštite. Posebnim članom se zabranjuje uzgajanje divljih životinja,

osim u slučaju uzgoja u zoološkim vrtovima i radi spasavanja pojedinih životinjskih vrsta.

Navedene odrebe zakona usklađivane su sa: Direktivom 98/58/EC o zaštiti farmskih

životinja, Regulativom 1/2005 o zaštiti životinja tokom transporta i sličnih operacija sa

amandmanima na Direktive 64/432/EEC i 93/119/EC, Direktivom 93/119/ES o zaštiti

životinja tokom klanja i ubijanja , Direktiva 1999/74/ES o minimalnim standardima za zaštitu

koka nosilja, Direktivom 1999/22/EES o držanju divljih životinja u ZOO vrtovima i

Direktivom 86/609/EES o aproksimaciji zakona, regulativa i administrativnih odredbi

Zemalja članica u vezi sa zaštitom životinja koje se koriste za eksperimente i druge naučne

svrhe. Prilikom usklađivanja RS propisa i politika sa propisima EU, evidentne su poteškoće u


implementacije propisa, kao i nepostojanje prevoda acquis-a novijeg datuma i nedovoljna

edukacija na svim nivoima.

Federacija BiH

U oblasti veterinarstva nema posebnih propisa o dobrobiti životinja vezano za divlje životinje.

Brčko distrikt BiH

U BD BiH ne postoji Zakon o veterinarstvu.

54. Opišite zakonsku osnovu za držanje životinja u zoološkim vrtovima. Da li postoji

sistem inspekcije i izdavanja dozvola za ove vrste ustanova?

Zakonska osnova za držanje životinja u zoološkim vrtovima sadržana je u članku 24. Zakona

o zaštiti i dobrobiti životinja Bosne i Hercegovine460

koji propisuje obaveze posjednika

458 „Službeni glasnik RS“, broj: 3/10 459 „Službeni glasnik RS“, broj: 3/10 460 „Službeni glasnik BiH", broj 25/09

255

životinja u zoološkim vrtovima koje se odnose na osiguranje uvjeta koji jamče da nastambe za

životinje prostorom i opremom zadovoljavaju osnovne potrebe svake životinjske vrste, te

osim zatvorenog još i otvoreni prostor za kretanje, da je životinjama obezbjeđena primjerena

hrana i voda u potrebnim dnevnim količinama, potrebna veterinarska zaštita i liječenje,

humani odnos zaposlenog osoblja prema životinjama i zaštita životinja od posjetitelja.

Također, na osnovu članka 25. stavka (4) Zakona donesen je Pravilnik o uvjetima za

osnivanje i rad zooloških vrtova461

, kojim je propisan sistem izdavanja dozvola za rad

zooloških vrtova kao i inspekcijski nadzor, što obavljaju nadležna tijela entiteta. Ova pitanja

uredjuju se i entitetskim i zakonodavstvom BD BiH, što se pojašnjava u nastavku odgovora:

Republika Srpska

Zakonsku osnova za držanje životinja u zoološkim vrtovima, kao i kontrolu zooloških vrtova

u RS čine: Zakon o veterinarstvu u RS462

, Zakon o zaštiti i dobrobiti životinja i Pravilniku o

uslovima za osnivanje i rad zooloških vrtova463

.

Zakon o zaštiti i dobrobiti životinja ima posebnu cjelinu (Glava VIII - Zaštita životinja u

zoološkim vrtovima, cirkusima i na izložbama u kojoj se određuju opšti i specijalni uslovi za

zoovrtove te uslovi za zaštitu i dobrobit zatočenih životinja, dok se Pravilnikom o uslovima

za osnivanje i rad zooloških vrtova464

detaljno propisuju uslovi zaštite i dobrobiti životinja. U

dodatku ovog Pravilnika nalaze se minimalni ambijentalni uslovi za svaku vrstu eksponata

divljih životinja. Zoološki vrt može započeti obavljati djelatnost na osnovu saglasnosti za

osnivanje zooloških vrtova, propisane članom 27. stava 2. Zakona o zaštiti i dobrobiti

životinja465

, koju donosi ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. U Pravilniku o

uslovima za osnivanje i rad zooloških vrtova466

su propisanu uslovi koje zoološki vrt mora

ispuniti za dobijanje navedene saglasnosti. Republička uprava za inspekcijske poslove i

veterinarski inspektori vrše kontrolu zooloških vrtova.

Federacija BiH

Na osnovu Zakona o zaštiti i dobrobiti životinja i Pravilnika o uslovima za osnivanje i rad

zooloških vrtova rješenje o ispunjavanju propisanih uvjeta za zoološke vrtove donosi

federalni ministar poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva. Nadzor nad radom zoološkog vrta

vrši kantonalna veterinarska inspekcija. Zakonom o veterinarstvu467

je takođe propisana

obaveza registracije zooloških vrtova.

55. Da li vaša zemlja ima nacionalni program za šume i nacionalni sistem inventarisanja

šuma?

U BiH ne postoji nacionalni program za šume i nacionalni sistem inventarisanja šuma, a

jedina inventura šuma za područje BiH urađena je u periodu 1964 – 1968 godine. Trenutno se

rade inventure na nivou entiteta, nastavak odgovora daje pojašnjenja.

Republika Srpska

Izrada Šumarskog programa RS, kao osnovnog dokumenta kojim se predviđa učesnički,

sveobuhvatan, međusektorski i trajan proces planiranja, sprovođenja, praćenja i vrednovanja

šumarske politike sa ciljem postizanja održivog gazdovanja šuma svih oblika svojine zajedno

sa akcionim planom za njegovo sprovođenje planirana je za 2013. godinu.

461 „Službeni glasnik BiH“, broj 27/10 462 „Službeni glasnik RS“, broj:42/08,6/12 463 „Službeni glasnik RS“, broj 85/10 464 „Službeni glasnik RS“, broj 85/10 465 „Službeni glasnik RS“, broj 111/08 466 „Službeni glasnik RS“, broj 85/10 467 „Službene novine FBiH“, broj 46/00)



256

Zakonom o šumama468

, propisana je obaveza provođenja inventure šuma na velikim

površinama. Pravilnikom o sprovođenju inventure šuma na velikim površinama469

, propisan je

način provođenja iste.

Druga inventura šuma na velikim površinama završena je 2012. godine i očekuje se

publikovanje dobijenih rezultata. Sistem inventure šuma na velikim površinama koristi

adekvatno modifikovanu Gaus-Krigerovu mrežu stalnih mjernih tačaka (klastera) 2х2 i

4х4km.

Federacija BiH

U FBiH u toku je izrada Šumarskog programa FBiH i ukoliko se stvore svi potrebni

preduslovi završetak se očekuje sredinom 2013. godine.

Prva inventura šuma za područje BiH je urađena u period 1964 – 1968 godine.

Druga državna inventura šuma na velikim površinama je pri završetku. Prikupljanje podataka

na terenu je završeno krajem 2010. godine, odabrani su i angažirani domaći eksperti koji su

izvršili obradu podataka i tumačenje rezultata i priredili Radnu verziju publikacije za BiH.

Radna verzija publikacije za BiH je završena i u toku je priprema projektnog zadatka za

recenziju i lektorisanje, kao i priprema za konačnu verziju publikacije za BiH. Nakon ovih

aktivnosti, publikacija BiH će biti uređena i pripremljena za štampanje.

Podaci iz inventure šuma pored šumarskih institucija bit će dostupni zainteresovanim iz

drugih sektora i široj javnosti u ograničenom obimu, kako na državnoj tako i na

međunarodnoj razini.

56. Da li postoji sistem za sistematski nadzor stanja šuma (prije svega u odnosu na

efekte novih izazova koje klimatske promjene stvaraju/će vjerovatno stvoriti)?

Sistemski monitoring šuma u odnosu na efekte prirodnih i antropogenih faktora trenutno ne

postoji u BiH.

57. Da li postoji centralizovani sistem za prikupljanje podataka o svim šumskim

požarima? Da li postoji strategija za sprječavanje šumskih požara?

Još uvijek ne postoji strategija za sprječavanje šumskih požara. Na nivou BiH postoje podaci

o svim šumskim pošarima za period 2001 do 2009 (vidjeti tabelu šumskih požara), dok se

podaci za period do avgusta 2012 još uvijek prikupljaju.

Tabela šumskih požara u BiH, za period 2001-2009

Godina Šumski požari (štete u EUR)

2001. 400

672.507,00

2002. 799

1.803.789,50

2003. 1242

20.197.378,00

2004. 239

1.159.251,00

2005. 307

557.986,70

2006. 317

1.007.367,00

2007. 1558

4.972.111,50

2008. 522

2.161.491,00

2009. 335

810.665,00


257

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o šumama i preuzetim međunarodnim obavezama Informacioni sistem

u šumarstvu sastoji se od 14 osnovnih grupa podataka u okviru kojih se nalazi i evidencija o

šumskim požarima propisana Pravilnikom o sadržaju i postupku izrade plana zaštite šuma od

požara470

. Prikupljanje podataka o šumskim požarima vrše centri osmatranja, obavještavanja i

uzbunjivanja 121 Republičke uprave civilne zaštite, Vatrogasni savez RS i vatrogasne

jedinice u skladu sa teritorijalnom nadležnošću, Javno preduzeće šumarstva "Šume RS" A.D.

Sokolac i šumska gazdinstva u njegovom sastavu, u skladu sa svojom teritorijalnom

nadležnošću i nadležna služba Ministarstva unutrašnjih poslova RS. Vlada RS svake godine,

na prijedlog Republičke uprave civilne zaštite, donosi Plan aktivnosti u pripremi i provođenju

mjera zaštite i spašavanja od šumskih i drugih požara otvorenog prostora u RS.

Posljednji ovakav plan, koji je usvojen i čija je implementacija trenutno u toku je i Plan

aktivnosti u pripremi i provođenju mjera zaštite i spašavanja od šumskih i drugih požara

otvorenog prostora u RS u 2012. godini471

. Radi se o osnovnom dokumentu za koordinaciju i

sprovođenje dodatnih ili posebnih godišnjih zadataka i aktivnosti republičkih organa,

gradova/opština, privrednih društava, drugih pravnih lica i udruženja građana koja sprovode

mjere i zadatke zaštite od požara otvorenog prostora.

Strategija za sprječavanje šumskih požara ne postoji.

58. Molimo opišite opštu politiku i zakonsku osnovu za zaštitu zemljišta, uključujući

odredbe za prepoznavanje i upravljanje zagađenim područjima.

Oblast zaštite zemljišta, uređuje se na nivou entiteta i BD BiH, kako je opisano u nastavku

odgovora:

Republika Srpska

Strategijom razvoja poljoprivrede RS do 2015. godine definisani su prioriteti za zaštitu

poljoprivrednog zemljišta, dok su mjere zaštite poljoprivrednog zemljišta definisane Zakonom

o poljoprivrednom zemljištu.

Strateški cilj u RS je da se zemljište mora koristiti na racionalan i znalački način, a sve u cilju

proizvodnje dovoljnih količina hrane i sirovina za stanovništvo, u cilju održivog razvoja

društva, u cjelini i cilju zaštite životne sredine. Korišćenje, upravljanje i zaštita zemljišta,

važnog prirodnog resursa mora biti usklađeno sa zakonskom regulativom i propisima RS i

BiH, ali isto tako i sa propisima Evropske unije, kao i sa međunarodnim konvencijama, koje

se odnose na ovaj resurs: UNCCD, UNFCCC, UNCBD, Water Convention, Water

Framework Directive...) i vezama između ovih konvencija.

Radi zaštite zemljišta od degradacije (izgradnja naselja, industrijskih postrojenja,

saobraćajnica i drugih infrastrukturnih objekata na zemljištima vrijednijeg boniteta,

površinska eksploatacija različitih sirovinskih materijala, razvoj vodne erozije i klizišta,

prisustvo minsko-eksplozivnih sredstava) definisano je da se moraju primjeniti preventivne

mjere i mjere popravke već degradiranih zemljišta, kroz rekultivaciju i remedijaciju, a sve u

cilju očuvanja zemljišta, prvenstveno vrednijih bonitetnih klasa, za njegovu primarnu

funkciju, a to je proizvodnja hrane i sirovina za stanovništvo.

Zakonom o poljoprivrednom zemljištu uređuju se planiranje, zaštita, uređenje, korišćenje i

raspolaganje poljoprivrednim zemljištem, kao i druga pitanja od značaja za poljoprivredno

zemljište kao dobro od opšteg interesa. Zakonom je definisana zabrana korišćenja obradivog

poljoprivrednog zemljišta u nepoljoprivredne svrhe, zabrana ispuštanja i odlaganja opasnih i

štetnih materija, dekontaminacija i saniranje poljoprivrednog zemljišta i protiverozione mjere,

470 „Službeni glasnik RS“, broj 107/09 471 „Službeni glasnik RS“ broj 16/12

258

kao i utvrđivanje opasnih i štetnih materija u poljoprivrednom zemljištu i vodi za

navodnjavanje. Ispitivanja na osnovu Zakona vrše ovlašćene institucije, a upravni nadzor nad

sprovođenjem Zakona vrši Ministarstvo poljoprovrede, šumarstva i vodoprivrede RS.

Inspekcijski nadzor nad izvršavanjem ovog zakona i podzakonskih propisa donesenih na

osnovu njega obavlja Poljoprivredna inspekcija u sastavu Inspektorata RS i inspektori u

jedinici lokalne samouprave.

Ukupna površina poljoprivrednog zemljišta u RS iznosi 1.251.695 ha, odnosno približno čini

0,85 hektara po stavnovniku, ili 51,2 % od ukupne površine RS.

U Strategiji zaštite prirode RS navodi se da je poljoprivredno zemljište jedan je od strateških

potencijala RS i predstavlja izuzetno značajan resurs i pripada mu primarno mjesto u

prirodnim potencijalima. Zastupljenost u odnosu na nepoljoprivredna zemljišta i strukturna

iskorišćenost je vrlo različita, što je rezultat pripadnosti pojedinih poljoprivrednih površina

različitim morfološkim cjelinama.

Zakon o zaštiti životne sredine , u poglavlju II- Zaštita elemenata životne sredine, definiše da

zaštita zemljišta obuhvata površinu i ispod površinske slojeve zemljišta, formacije stijena i

minerala, kao i njihove prirodne i prelazne oblike i procese, na površini zemljišta ili ispod

površine mogu se vršiti djelatnosti i odlagati materije koje ne zagađuju ili oštećuju zemljište,

u toku realizacije projekta, kao i prije njegovog izvođenja (izgradnja, eksploatacija mineralnih

sirovina itd.), obezbjeđuje se zaštita zemljišta, a nakon završetka djelatnosti koje uključuju

korištenje zemljišta, korisnik mora osigurati obnovu, odnosno razvoj tog područja prema

utvrđenom planu.

Strategijom hemijske bezbjednosti RS od 2012. do 2016. godine kao jedan od strateških

ciljeva definisano je i očuvanje i zaštitu zemljišta. U strategiji su definisane posebne mjere

koje je potrebno sprovesti kako bi se postigli definisani ciljevi, kao i nosioci planiranih

aktivnosti.

Strategija razvoja energetike RS do 2030. godine iz 2012. godine takođe usmjerava zakonske,

institucionalne, organizacione, ekonomske i tehnološke procese u RS u pravcu postizanja

savremenih standarda upravljanja energetskim sektorom i organizacije otvorenog tržišta

energije uz obaveznu zaštitu okoline, pa i zemljišta.

Zakonom o rudarstva RS propisana je rekultivacija zemljišta na kojem se odvija rudarska

djelatnost, a sastavni dio rudarskih projekata je i projekat rekultivacije.

Takođe, članom 48. Zakona o geološkim istraživanjima472

propisano je da nakon završetka ili

obustavljanja istražnih radova, nosilac odobrenja za istraživanje je dužan zemljište oštećeno

istraživanjima osposobiti za korišćenje. Inspektorat provjerava da li se eksploatacija

mineralnih sirovina odvija u skladu sa odobrenim rudarskim projektima.

Federacija BiH

Prema Strategiji zaštite okoliša FBiH 2008-2018. problemi vezani za zaštitu i unapređenje

kvaliteta zemljišta veoma su raznovrsni i kompleksni, a prema uzrocima možemo ih svrstati u

nekoliko grupa:

1. neracionalno upravljanje zemljištem, odnosno nemogućnost uspostave integralnog

sistema održivog upravljanja zemljištem;

2. nepostojanje sistematskog praćenja kvaliteta zemljišta – monitoringa;

3. neadekvatne proizvodne prakse koje nisu prilagođene prirodnim karakteristikama

zemljišta u BiH;

4. nizak nivo javne i političke svjesti.

472

„Službeni glasnik RS“, br oj 51/04,75/10

259

Prema Strategiji zaštite okoliša FBiH 2008 – 2018. i njenom akcionom planu operativni

ciljevi unapređenja kvaliteta zemljišta su:

1. Stvoriti osnovu za skladan i prostorno uravnotežen socio – ekonomski razvoj;

Ojačati regulatorni okvir neophodan za uspostavu integralnog sistema upravljanja

zemljištem (ISUZ)

Ojačati i uspostaviti institucionalni okvir neophodan za provođenje regulative i

funkcioniranje ISUZ

Doprinjeti razvoju ruralnih oblasti

2. Minimiziranje/otklanjanje rizika po ljudsko zdravlje, biodiverzitet, prirodno i graditeljsko

naslijeđe;

Identificiranje i pračenje rizika po ljudsko zdravlje, biodiverzitet, prirodno i

graditeljsko naslijeđe

Unapređenje kvaliteta zemljišta vračanjem funkcije degradiranog zemljišta ili

minimiziranje uticaja

3. Senzibiliranje i jačanje kapaciteta lokalne i ekspertske zajednice.

Senzibiliranje javnosti o značaju neekonomskih funkcija zemljišta

Jačanje kapaciteta, ekspertske i lokalne zajednice

Zemljišna politika u FBiH definisana je Zakonom o poljoprivrednom zemljištu473

, u poglavlju

IV. Zaštita poljoprivrednog zemljišta što podrazumjeva sistem mjera prevencije i sanacije

kojima se omogućava sprečavanje neželjenih stanja i uklanjanje evidentnih oštećenja nastalih

na poljoprivrednom zemljištu.

59. Ima li vaša zemlja sistem za nadzor zemljišta? Ukoliko ima, navedite detalje (npr.

parametre koji se razmatraju, učestalost kontrola, itd.).

Na nivou BiH ne postoji jedinstven sistem za nadzor zemljišta. Oblast zaštite zemljišta

definira se na nivou entiteta i BD, a sukladno objašnjenjima datim u nastavku odgovora.

Republika Srpska

RS nema uspostavljen jedinstven sistem za nadzor zemljišta.

Praćenje stanja poljoprivrednog zemljišta na području RS u prethodnom periodu vršeno je

kroz realizaciju projekata od strane Poljoprivrednog instituta RS, i to: Ispitivanje sadržaja

ostataka pesticida i nitrata u drenažnim vodama poljoprivrednog zemljišta (2009),

Identifikacija i izrada baze podataka glavnih zagađivača zemljišta u okviru izrade trajnog

monitoringa zagađenja poljoprivrednog zemljišta RS (2009), Utvrđivanje početrnog stanja

zagađenja zemljišta kao preduslova za uvođenje trajnog monitoringa zagađenja zemljišta u

RS (2010-2011.). Implementacija navedenih projekata predstavlja inicijalnu fazu, na osnovu

koje će se formirati zonalni raspored osjetljivih područja, neophodnih za monitoring

zagađenja poljoprivrednog zemljišta.

Zakonom o poljoprivrednom zemljištu, u okviru poglavlja III ( čl. 18. st 1.) definisano je da

se ispitivanje poljoprivrednog zemljišta i vode za navodnjavanje radi utvrđivanja prisutnih

količina opasnih i štetnih materija vrši prema Programu koji donosi Ministarstvo.Program još

uvijek nije donesen jer je za izradu istog neophodno prethodno uspostavljanje procedura za

ispitivanje opasnih, štetnih materija, kao i rezidua pesticida u poljoprivrednom zemljištu, što

je uslovljeno izradom podzakonskih akata (navedenih u odgovoru na prethodno pitanje).

473

„Službene novine FBiH“, broj 52/09

260

Federacija BiH

Za FBiH sistem za nadzor zemljišta provodi Federalni agro-pedološki zavod.

FBiH je uradila Monitoring poljoprivrednog zemljišta koji je proveden u periodu 2008-2011.

godina s tim da su istražni radovi obavljeni u 2008., 2009. i 2010. godini, gdje su praćena

osnovna hemijska svojstva tla, sadržaj ukupnih oblika teških metala i sadržaj organskih

polutanata. Monitoringom zemljišta u FBiH obuhvaćeno je 260 lokacija koje su definisane

mrežom u Gauss-Krigerovoj projekciji, pravougaonog rasporeda gdje je svaka tačka od druge

udaljena oko 10 km. Za ove potrebe korištene su topografske karte M1:25.000, satelitski i

orto-foto snimci.

Informacijski sustav poljoprivrednog zemljišta predstavlja bazu podataka koja ima svoj ulaz,

dakle opskrbu informacijama i izlaz, odnosno korištenje tih informacija za različite potrebe.

Naravno da je unaprijed potrebno imati jasne principe opskrbe sustava informacijama i to

onima koje predstavljaju već raspoloživi fond i onima koje će se prikupljati u budućnosti,

ranije navedenim monitoringom i drugim pedološkim istraživanjima za razne svrhe. Isto tako,

unaprijed moraju biti jasni principi korištenja informacija i uvjeti za to korištenje.

Korisnici informacijskog sustava, posebno podataka prikupljenih monitoringom jesu razne

međunarodne komisije i organizacije, kao što su: Savjet ministarstava za zaštitu okoliša,

Komisija Europske Unije, Međunarodna banka za obnovu i razvoj (IBRD), Europska banka

(ECB),Program UN-a za okoliš (UNEP), Organizacija UN-a za obrazovanje, znanost i kulturu

(UNESCO), Organizacija UN-a za hranu i poljoprivredu (FAO), FAO/ECE, nevladine

organizacije (NGO), Svjetska zdravstvena organizacija (WHO), Organizacija za ekonomsku

suradnju i razvoj (OECD), PHARE i dr. U okviru tehničke pomoći Evropske Unije

implementacijom IPA 2007 projekta „Jačanje i harmonizacija informacionog sistema u

poljoprivredi i ruralnom sektoru BiH (BiH AIS)“, započete su aktivnosti na razvoju sistema

uzimanja uzoraka za potrebe razvoja pouzdane osnove za poljoprivrednu statistiku. Cilj

provođenja projekta je stvaranje pouzdane tehničke osnove za prikupljanje podataka koji bi se

koristili za potrebe poljoprivrednih statistika koje su osnova za planiranje poljoprivrednih

politika i mjera podrške u poljoprivredi. U ovom trenutku u BiH ne raspolažemo pouzdanim,

kvalitetnim statističkim podacima, posebno onim u oblasti upravljanja i korištenja

poljoprivrednog zemljišta.

Zakonom o poljoprivrednom zemljištu474

i podzakonskim propisima na entitetskom nivou

uređena su pitanja upravljanja, zaštite, korištenja, uređenja, raspolaganja, nadzor i ostala

značajna pitanja koja se odnose na poljoprivredno zemljište FBiH. Zakonom su podijeljene

nadležnosti nadzora i ovlaštenja federalne i kantonalne poljoprivredne inspekcije.

U skladu sa Zakonom o poljoprivrednom zemljištu federalna poljoprivredna inspekcija u

provedbi inspekcijskog nadzora ovlaštena je kontrolirati:

vođenje propisanih službenih evidencija o poljoprivrednom zemljištu,

izdavanje poljoprivredne saglasnosti za promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta,

uvjete i način korištenja sredstava ostvarenih po osnovu promjene namjene, zakupa i

koncesije na poljoprivrednom zemljištu,

izdata rješenja o oslobađanju plaćanja naknade za promjenu namjene poljoprivrednog

zemljišta,

ugovore o zakupu i davanju koncesije na poljoprivredno zemljište u vlasništvu države,

način raspolaganja poljoprivrednim zemljištem u vlasništvu države,

donošenje dugoročnog programa korištenja zemljišta od strane korisnika poljoprivrednog

zemljišta u vlasništvu države,

474

„Službene novine FBiH“, broj 52/09

261

rad Federalnog zavoda po pitanjima obavljanja poslova i zadataka koji su mu povjereni

ovim Zakonom.

Kantonalna poljoprivredna inspekcija ovlaštena je i obavezna provoditi kontrolu nad svim

poslovima, osim onim datim u nadležnost federalne poljoprivredne inspekcije, a naročito:

da li se obradivo poljoprivredno zemljište obrađuje ne umanjujući njegovu vrijednost;

kontrolisati postupak i radnje pravnih lica koja obavljaju sistemsku kontrolu plodnosti tla,

zaštitu zemljišta od onečišćenja štetnim i opasnim materijama;

kontrolisati kvalitet mineralnih gnojiva i organskih gnojiva i supstrata za poboljšanje

plodnosti tla;

korištenje poljoprivrednog zemljišta u nepoljoprivredne svrhe;

provođenje propisanih agrotehničkih mjera;

održavanje dugogodišnjih zasada i višegodišnjih kultura podignutih radi zaštite od erozije;

promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta;

namjensko korištenje sredstava prikupljenih na osnovu Zakona o poljoprivrednom

zemljištu koja idu u budžete kantonâ i opština;

raspolaganje i korištenje poljoprivrednog zemljišta u vlasništvu države;

kontrola provođenja mjera, propisanih Zakonom o poljoprivrednom zemljištu, za

ispitivanje dozvoljenih štetnih i opasnih materija u tlu i vodi za navodnjavanje, kao i

ispitivanje plodnosti tla;

način i uvjete korištenja pašnjaka i pojilišta;

kontrolu evidencije o poljoprivrednom zemljištu koje su opštinski organi u obavezi voditi.

Federalna i kantonalna poljoprivredna inspekcija u provedbi inspekcijskog nadzora u skladu

sa Zakonom o poljoprivrednom zemljištu, Zakonom o inspekcijama u FBiH i Zakona o

prekršajima poduzima zakonom propisane mjere, donosi rješenja o otklanjanju nedostataka i u

slučaju učinjenog prekršaja podnosi zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka.

Za učinjene prekršaje predviđene su novčane kazne u rasponu od 5.000,00 – 15.000,00 KM za

pravna lica i 500,00 – 1.500,00 KM za fizička lica (pojedince).

U FBiH trenutno postoji 5 federalnih poljoprivrednih inspektora i na nivou kantona djeluje

ukupno 20 kantonalnih poljoprivrednih inspektora.

Radi očuvanja, namjenskog i racionalnog korištenja poljoprivrednog zemljišta, sprečavanja

korištenja u nepoljoprivredne svrhe, proizvodnje zdravstveno ispravne hrane, zaštite zdravlja

ljudi, životinjskog i bijnog svijeta, nesmetanog korištenja i zaštite okoliša, Zakonom o

poljoprivrednom zemljištu propisane su mjere zemljišne politike.

Mjerama zemljišne politike utiče se na namjensko i racionalno gospodarenje poljoprivrednim

zemljištem kao dobrom od općeg interesa za FBiH, kantone i općine u skladu sa važećim

propisima i uz sistemsku zaštitu okoliša. Mjere zemljišne politike provodi Federalno

ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva i nadležna kantonalna ministarstva, u

saradnji sa Federalnim zavodom za agropedologiju, kao i naučno-stručnim institucijama iz

oblasti poljoprivrede.

U okviru mjera zemljišne politike predviđeno je donošenje Strategije, Programa gospodarenja

i Projekta višenamjenskog vrednovanja poljoprivrednog zemljišta na nivou FBiH, kantona i

općina, zemljišni monitoring, odnosno praćenje stanja i promjena na zemljištu i u zemljištu,

kao i uspostavljanje zemljišno-informacionog sistema. Zemljišno-informacioni sistem FBiH

je sistem evidencija i praćenja stanja poljoprivrednog zemljišta koji se uspostavlja i vodi u

Federalnom ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva i Federalnom zavodu za

agropedologiju. Ispitivanje poljoprivrednog zemljišta u cilju utvrđivanja količine štetnih i

262

opasnih materija u zemljištu vrši se prema programu koji donosi kantonalno ministarstvo

poljoprivrede, dok je ispitivanje plodnosti zemljišta u obavezi vlasnika/korisnika obradivog

poljoprivrednog zemljišta (od 1 do 4 katastarske klase), svake pete godine. Kantonalno

ministarstvo u obavezi je dostavljati podatke o izvršenim ispitivanjima poljoprivrednog

zemljišta Federalnom ministarstvu radi uvođenja u sistem evidencije i praćenja stanja

poljoprivrednog zemljišta. Podzakonskim propisima definisane su dozvoljene količine štetnih

i opasnih materija u poljoprivrednom zemljištu, način ispitivanja, kao i metodologija za

praćenje stanja poljoprivrednog zemljišta, program sistemskog praćenja kvalitete zemljišta,

način izrade remedijacionih programa i drugo.


Nadzor zemljišta se vrši na temelju odredbi Zakona o poljoprivrednom zemljištu FBiH.

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva donijelo sljedeće pravilnike:

1. Pravilnik o utvrđivanju dozvoljenih količina štetnih opasnih tvari u zemljištu i metode

njihovog ispitivanja475

2. Pravilnik o uvjetima koje moraju ispunjavati naučno-stručne institucije i laboratoriji za

vršenje poslova izrade projekata, te mjerenja i ispitivanja zemljišta476

3. Pravilnik o metodologiji praćenja stanja poljoprivrednog zemljišta477

Lista parametara obuhvata podatke i informacije koji se prikupljaju na mjestima uzorkovanja

zemljišta. Prilikom izbora parametara uzimaju se u obzir oni parametri koji mogu dostići

vrijednosti koje mogu izazvati značajan rizik po ljudsko zdravlje i životnu sredinu.

Vremenska dinamika uzorkovanja zemljišta, analiza uzoraka, obrada i prikaz podataka zavisi

od postojanosti analiziranih parametara, njihovih oblika i koncentracija u životnoj sredini, te

se utvrđuju parametri sa godišnjom, trogodišnjom i petogodišnjom dinamikom mjerenja.

Srednje-bosanski kanton

Zakon o poljoprivrednom zemljištu FBiH definiše nadzor nad poljoprivrednim zemljištem.

Posmatra se očuvanje, namjensko korištenje, povećanje proizvodne sposobnosti, usklađivanje

interesa subjekata, evidencija o zapuštenom poljoprivrednom zemljištu, evidencija o pretvorbi

poljoprivrednog u građevinsko zemljište i evidencija o rekultivaciji zapuštenog zemljišta.


Zakonom o poljoprivrednom zemljištu FBiH utvrđuju se definicije, osnovna načela i

upravljanje, zaštita, korištenje i uređenje, raspolaganje, evidencije i ostala pitanja koja se

odnose na poljoprivredno zemljište. Poljoprivredno zemljište Zakon definira kao prirodno

bogatstvo i dobro od općeg interesa koje uživa posebnu zaštitu i koristi se za poljoprivrednu

proizvodnju i ne može se koristiti za druge svrhe osim u slučajevima i pod uvjetima

utvrđenim ovim Zakonom. Promjena namjene poljoprivrednog zemljišta provodi se u skladu

sa planovima prostornog uređenja i aktima određenih citiranim Zakonom. Poljoprivredno

zemljište može se početi koristiti u nepoljoprivredne svrhe samo uz saglasnost kantonalnog

ministarstva i nakon uplate naknade propisane Zakonom o poljoprivrednom zemljištu.

Skupština Zeničko-dobojskog kantona je 13.09.2006. godine donijela Odluku o korištenju

sredstava prikupljenih od naknada za promjenu namjene poljoprivrednog zemljišta, kojom se

reguliše način korištenja ovih namjenskih sredstava. U skladu sa Zakonom o poljoprivrednom

zemljištu, u martu 2011. godine, za potrebe Kantona, Poljoprivredno-prehrambeni fakultet iz

Sarajeva je uradio Studiju upotrebne vrijednosti zemljišta za područje Zeničko-dobojskog

475 „Službene novine FBiH“, broj 72/09 476 „ Službene novine FBiH“, broj 39/10 477 „ Službene novine FBiH“, broj 38/11

263

kantona, kojom su provedena istraživanja o fizičkim i hemijskim karakteristikama zemljišta,

te sadržaj teških metala u zemljištu. Naprijed pomenuti dokumenti čine osnovu sistema

nadzora poljoprivrednog zemljišta u Kantonu, s tim da se u proteklom periodu kontinuirano

provodio nadzor nad promjenom namjene poljoprivrednog zemljišta, a širi monitoring će se

provoditi od 2013. godine s obzirom da je Programom Vlade planirano da se do kraja 2012.

godine obezbijedi oprema za ove namjene. Članom 44. Zakona o šumama478

i članom 34.

Uredbe o šumama479

propisano je da je Kantonalna uprava za šumarstvo dužna Federalnoj

upravi za šumarstvo dostaviti katastar državnih i privatnih šuma i šumskog zemljišta,

najkasnije do 31. marta tekuće godine za prethodnu godinu sa evidentiranim svim

promjenama u toku godine. Katastar državnih i privatnih šuma i šumskog zemljišta vodi se na

propisanim obrascima u koje se unose podaci o svim promjenama površinama po

kategorijama šuma. Također, u katastar šuma unose se i podaci o površinama šuma i šumskog

zemljišta, koje su kupljene, na osnovu objavljenog javnog poziva za prikupljanje ponuda, a

shodno Programu utroška namjenskih sredstava iz oblasti šumarstva u kojem se planiraju

sredstva za ovu namjenu prikupljena na osnovu prevođenja šumskog zemljišta drugoj namjeni

(krčenje šume), proglašenja zaštitnih šuma i šumskog zemljišta, uspostave prava služnosti,

zakupa i sl. Poslove inspekcijskog nadzora nad provođenjem odredbi Zakona o

poljoprivrednom zemljištu480

vrše federalni i kantonalni poljoprivredni inspektori.

Programom rada i mjesečnim planovima rada određuju se poslovi, zadaci i broj inspekcijskih

kontrola. Učestalost kontrola zavisi i od podnešenih predstavki odnosno zahtjeva raznih

pravnih i fizičkih lica za izvršenje inspekcijskog nadzora u vezi zaštite određenih njihovih

prava ili prijavljivanja određenih nezakonitih radnji i ponašanja na terenu.


U Bosansko-podrinjskom kantonu Goražde nema ovlaštene laboratorije u kojoj bi se vršila

kontrola zemljišta. Federalni zavod za poljoprivredu i Agromediteranski zavod Mostar vrše

ispitivanje zemljišta, te se po potrebi angažuju za obavljanje ove vrste poslova i u našem

Kantonu. U Kantonalnoj upravi za inspekcijske poslove postoji poljoprivredna inspekcija u

čijoj nadležnosti je i ova oblast.

Unsko-sanski kanton

Na području Unsko – sanskog kantona ne postoji sistem nadzora zemljišta.

F. Kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje rizikom

60. Koje su glavne odlike propisa koji se odnose na izdavanje dozvola industrijskim

postrojenjima vezano za emisiju zagađujućih materija u vazduh, vodu i zemljište?

Postoji li sistem izdavanja dozvola koji se zasniva na Integrisanom sprječavanju i

kontroli zagađenja (IPPC)?) Koliko IPPC postrojenja postoji? Koje aktivnosti nadzora,

sprovođenja i izvještavanja se preduzimaju vezano za date propise?

U BiH se još uvijek ne primjenjuje sistem izdavanja ekoloških dozvola koji se zasniva na

Integrisanom sprječavanju i kontroli zagađenja (IPPC). Projektom finansiranom od strane EU,

definirano je da u BiH postoji 135 IPPC postrojenja. Izdavanje dozvola vrši se na entitetskom,

nivou BD-a, te na kantonalnom nivou u FBiH. Odgovori na ova pitanja, za entitetski i nivo

BD-a, dati su u nastavku odgovora.

478 „Službene novine FBiH“, broj 20/02 479 „Službene novine FBiH“, broj 83/09, 26/10, 33/10, 38/10 i 60/11 480 „Službene novine FBiH“, broj: 52/09

264

Republika Srpska

Podzakonski akti koji definišu ovu oblast, a u skladu sa nadležnostima Ministarstva za

prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS se odnose na izdavanje dozvola

industrijskim postrojenjima vezano za emisiju zagađujućih materija u vazduh. Uredbom o

graničnim vrijednostima emisije zagađujućih materija u vazduh481

definišu se granične

vrijednosti emisija zagađujućih materija u vazduh iz industrijskih stacionarnih izvora

zagađivanja neorganskih zagađivača, kancerogenih polutanata i organskih polutanata.

Prema ovoj uredbi, postojeći pogoni ne smiju prekoračiti utvrđene granične vrijednosti nakon

01.01.2008. godine, a u izuzetnim slučajevima više vrijednosti se mogu primjenjivati

najkasnije do 01. 01. 2012. godine i to pod uslovom da ne postoje tehno-ekonomski uslovi za

ograničenje. Takođe, istom uredbom su definisane granične vrijednosti emisije iz specifičnih

industrijskih grana. Uredbom su definisane granične vrijednosti emisija iz specifičnih

industrijskih grana, i to za: proizvodnju ili topljenje mješavina bitumena sa mineralnim

materijama, kod postrojenja za dobijanje sirovih obojenih metala, a granične vrijednosti iz

pogona za pečenje ili sinterovanje metalne rude, emisije za visoke peći, za proizvodnju

cementnog klinkera i proizvodnju celuloze iz drveta ili drugih vlaknastih materijala, iskazane

su u tabelama. U RS-u je u primjeni ekološka dozvola koja definiše granične vrijednosti

emisija u vazduh, vodu i zemljište kao i uslove za ispuštanje istih. Utvrđivanje graničnih

vrijednosti za površinske i podzemne vode nije u nadležnosti ovog Ministarstva.

Postoji li sistem izdavanja dozvola koji se zasniva na Integrisanom sprječavanju i kontroli

zagađenja (IPPC)?)

U RS-u nije u primjeni IPPC (integrisana dozvola) dozvola, već se primenjuju posebne

dozvole koje se izdaju od strane nadležnih resora-Ministarstava, kako za vode tako i za

upotrebu i korišćenje zemljišta. Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinu i ekologiju u

svojoj nadležnosti je izvršilo djelimičnu transpoziciju IPPC direktiva kroz Ekološku dozvolu.

Postupak izdavanja ekološke dozvole je definisan Zakonom o zaštiti životne sredine -

poglavlje 8 - „Izdavanje ekoloških dozvola i sprečavanje nesreća velikih razmjera“, od člana

80 do110. Poglavljem „Izdavanje ekoloških dozvola i sprečavanje nesreća velikih razmjera“

definisano je da se ekološkom dozvolom propisuju pravila za sprečavanje ili smanjenje

emisija u vazduh, vodu i zemljište i sprečavanje stvaranja otpada, da bi se ostvario visok nivo

zaštite životne sredine kao cjeline i utvrđena je obaveza posjedovanja ekološke dozvole za

postrojenja propisana podzakonskim aktom koji će donijeti ministar nadležan za zaštitu

životne sredine, kao i mogućnost sjedinjenja uslova za više postrojenja u jednoj ekološkoj

dozvoli.

Zakonom su propisane opšte obaveze odgovornog lica postrojenja koje se moraju ispuniti

tokom izgradnje, rada i prestanka rada postrojenja, a u cilju postizanja standarda kvaliteta

životne sredine, minimiziranja prekograničnog zagađenja i efikasne zaštite životne sredine.

Posebno je značajna odredba člana 88. koja propisuje učešće javnosti prilikom izdavanja

ekološke dozvole koja može, u roku od 30 dana od dana obavještenja javnosti o podnesenom

zahtjevu u jednom od dnevnih listova u RS-u, podnijeti nadležnom organu mišljenje o

zahtjevu za izdavanje ekološke dozvole i priloženoj dokumentaciji. Zakonom su propisani

rokovi za izdavanje ekološke dozvole, sadržaj ekološke dozvole, obavezu nadležnog organa

da obavještava javnost o izdatoj dozvoli, kao i uslovi za odbijanje zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole. Određena je obaveza za postrojenja da posredstvom odgovornog lica

obavljaju monitoring emisija i obezbjeđuju meteorološka mjerenja, zatim učestalost

monitoringa, obavještavanje o rezultatima mjerenja, kao i postizanje standarda kvalitete


265

životne sredine posredstvom mjera propisanih ekološkom dozvolom. Propisan je postupak

redovne revizije i obnavljanja i vanredne revizije izdatih ekoloških dozvola, utvrđena je

obaveza odgovornog lica postrojenja da ukoliko planira promjenu prirode ili funkcionisanja

postrojenja, proširenje postrojenja koje može uticati na životnu sredinu ili namjerava

prestanak rada postrojenja, da o tome obavijesti organ nadležan za izdavanje ekološke

dozvole. Zakonski je definisana procedura i obaveze nadležnih organa u slučajevima kada se

utvrdi da rad nekog postrojenja može da izazove značajne negativne posljedice na životnu

sredinu drugog entiteta, BD BiH ili druge države, odnosno da postrojenje može imati

negativan uticaj na životnu sredinu na području RS-a, a postupak izdavanja dozvole se

sprovodi u drugoj državi ili entitetu ili BD BiH, kao i izuzetke od primjene. Propisano je

uspostavljanje i obaveza ministarstva nadležnog za zaštitu životne sredine da vodi registre

izdatih ekoloških dozvola i ispuštanja i prenosa zagađujućih materija.

Propisane su obaveze odgovornog lica postrojenja koje može izazvati nesreće velikih

razmjera i to: obaveza preduzimanja svih potrebnih mjera za sprečavanje nesreća, obaveza

dostavljanja Ministarstvu potrebnih podataka, dužnost izrade plana sprečavanja nesreća

velikih razmjera, zatim izrade Izvještaja o bezbjednosti, unutrašnjih i spoljašnjih planova

intervencije, kao i ulogu Ministarstva u obezbjeđivanju informacija o postrojenjima koja

mogu izazvati nesreće velikih razmjera. Propisano je da se ciljevi sprečavanja nesreća velikih

razmjera i ograničavanja njihovih posljedica uzimaju u obzir pri izradi planova prostornog

uređenja, a posebno prilikom određivanja lokacija za nova postrojenja, kao i obaveza

odgovornog lica da čim podaci budu dostupni, obavijesti organ nadležan za izdavanje

ekološke dozvole i organ nadležan za inspekcijski nadzor o nesreći velikih razmjera, o čemu

je organ za izdavanje ekološke dozvole dužan da vodi evidenciju.

Koliko IPPC postrojenja postoji? Koje aktivnosti nadzora, sprovođenja i izvještavanja se

preduzimaju vezano za date propise?

Uredba o postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ukoliko imaju

ekološku dozvolu482

definiše vrstu i karakteristike IPPC postrojenja. U pogledu nadzora,

sprovođenja i izveštavanja vezana za IPPC postrojenja, Zakon o zaštiti životne sredine je

definisao nadzor i kontrolu nad sprovođenjem određenih mjera koje su definisane kroz

ekološku dozvolu. Ministarstvo prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije RS vrši

takođe, upravni nadzor nad primjenom odredbi Zakona o zaštiti životne sredine kao i propisa

donesenih na osnovu njega. U sprovođenju inspekcijskog nadzora nadležnim inspektorima,

pored opštih ovlaštenja propisanih zakonom kojim se uređuje oblast inspekcija propisana su i

ostala ovlašćenja u članu 131. U Ministarstvu prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije

RS formiran je Registar o postrojenjima tzv. „katastar zagađivača“ i donesen je Pravilnik o

metodologiji i načinu vođenja registra postrojenja i zagađivača483

, na osnovu kojeg se vrši

prikupljanje i obrada podataka od strane individualnih zagađivača.

Federacija BiH

Glavne karakteristike propisa koji se odnose na izdavanje dozvola industrijskim postrojenjima

vezano za emisiju zagađujućih materija u vazduh, vodu i zemljište je da su obavezujuće za

sve IPPC pogone. Sistem izdavanja dozvola koji se zasniva na Integriranom sprječavanju i

kontroli zagađenja (IPPC) djelomično postoji u FBiH. Postojeći Zakon o zaštiti okoliša484

i

Zakon o izmjenama i dopunama zakona o zaštiti okoliša485

sadrže cca 50% IPPC Direktive.

Integralnost postupka izdavanja okolišne dozvole se postiže provođenjem odredbi seta

482 „Službeni glasnik RS“ broj. 7/06 483 „Službeni glasnik RS“ broj 92/07 484 “Službene novine FBiH” broj 33/03 485 “Službene novine FBiH” broj 38/09

http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mgr/PAO/Documents/pravilnik_prtr_za_objavu.pdf


266

okolišnih zakona i Zakona o vodama486

, koji propisuju da se izdavanje okolišne dozvole ne

može okončati bez vodnog akta. Trenutno je u izradi novi federalni Zakon o zaštiti okoliša

koji je usaglašen u potpunosti sa IPPC direktivom, odnosno koji će izvršiti transponiranje

odredbi nove direktive o industrijskim emisijama-IED. U toku je uspostavlja registra

zagađivača. U FBiH je do sada izdato više od 100 okolišnih dozvola za IPPC postrojenja.

Provođenje nadzora i izvještavanje je propisano svakom okolišnom dozvolom, a provodi se

putem neovisne institucije Federalne uprave za inspekcijske poslove, temeljem člana 88,

poglavlje XII, NADZOR, Zakona o zaštiti okoliša487

i Zakon o izmjenama i dopunama

Zakona o zaštiti okoliša488

. Dok je članom 69 propisano da dozvola sadrži uslove koji se

odnose između ostalog i na zahtjeve za monitoring emisija, kao i način, učestalost i obim

podataka sadržanih u izvještaju koji se dostavlja nadležnom organu.

Izdavanje dozvola industrijskim postrojenjima vezano za emisiju zagađujućih materija u

vazduh, vodu i zemljište u potpunosti reguliše Zakon o zaštiti okoliša489

i Zakon o

prostornom planiranju i korištenju zemljišta na nivou FBiH,490

kao i pravilnici i uredba

(Pravilnik o pogonima i postrojenjima za koje je obavezna procjena uticaja na okoliš i

pogonima i postrojenjima koji mogu biti izrađeni i pušteni u rad samo ako imaju okolinsku

dozvolu,491

Pravilnik o donošenju najboljih raspoloživih tehnika kojima se postižu standardi

kvalitete okoliša492

, Uredba o građevinama i zahvatima od značaja za FBiH i građevinama,

djelatnostima i zahvatima koji mogu u znatnoj mjeri uticati na okoliš, život i zdravlje ljudi

FBiH i šire). U nekim kantonima je to definiranmo na slijedeći način:


U Hercegovačko-neretvanskoj županiji izdavanje dozvola industrijskim postrojenjima vezano

za emisiju zagađujućih materija u vazduh, vodu i zemljište reugilsano je Zakonom o zaštiti

okoliša493

i Pravilnikom o djelatnostima, pogonima i postrojenjima koji mogu biti izgrađeni i

pušteni u rad samo ako imaju okolišno dopuštenje494

.

Županija Posavska

Prilikom izdavanja dozvola postrojenjima vezano uz emisiju zagađujućih materijala institucije

Županije Posavske primjenjuju propise donesene na nivou FBiH.

Brčko distrikt BiH

Popis pogona i postrojenja koji mogu biti izgrađeni i pušteni u rad samo ako imaju ekološku

dozvolu. Još uvijek nije uspostavljen sistem IPPC-dozvola. U BD-u postoji 6 IPPC

postrojenja. Postoji inspekcijski nadzor.

61. Koje su glavne odlike propisa koji se odnose na emisije industrijskih polutanata u

vazduh, vodu i zemljište, a posebno emisije iz velikih kotlovskih postrojenja (snage iznad

50 MWh)?

Ova oblast se reguliše entitetskim i zakonodavstvom BD BiH, na način kako je pojašnjeno u

nastavku odgovora.

486 “Službene novine FBiH” broj 70/06 487 “Službene novine FBiH” broj 33/03 488 “Službene novine FBiH” broj 38/09 489 “Službene novine FBiH” broj 33/03 490 “Službene novine FBiH” broj 2/06, 72/07, 32/08, 4/10, 13/10 i 45/10 491 “Službene novine FBiH” broj 19/04 492 “Službene novine FBiH” broj 92/07 493 Narodne novine Hercegovačko-neretvanska županija, broj 6/12 494 Narodne novine Hercegovačko-neretvanska županija/K, broj: 1/05

267

Republika Srpska

Za navedena postrojenja primjenjuje se Pravilnik o graničnim vrijednostima emisije u vazduh

iz postrojenja za sagorevanje495

i Uredba o graničnim vrijednostima emisija zagađujućih

materija u vazduh iz industrijskih stacionarnih izvora zagađivanja,496

i to od:

a) Neorganskih zagađivača

b) Kancerogenih polutanata

c) Organskih polutanata

Pravilnik o graničnim vrijednostima emisije u vazduh iz postrojenja za sagorevanje uređuje

granične vrijednosti zagađujuće materije u vazduh iz postrojenja za sagorevanje fosilnih

goriva (čvrsta, tečna ili gasovita) i to za:

1. postrojenja u kojima se produkti sagorijevanja koriste neposredno za zagrijavanje,

sušenje ili neku drugu vrstu tretiranja predmeta ili materijala, npr. peći za ponovno

zagrijavanje, peći za tretiranje toplotom,

2. postrojenja za naknadno sagorijevanje, tj. bilo koji tehnički uređaj projektovan za

prečišćavanje otpadnih gasova putem sagorijevanja koji ne funkcioniše kao nezavisno

postrojenje za sagorijevanje,

3. pogone za regeneraciju katalizatora za katalizaciju procesa krekovanja,

4. pogone za konverziju sumporvodonika u sumpor,

5. reaktore koji se koriste u hemijskoj industriji,

6. koksne peći,

7. kaupere.

Odredbe ovog pravilnika ne primjenju se na postrojenja koja imaju pogon na dizel, benzin i

gasne motore ili gasne turbine, bez obzira na gorivo koje se koristi.

Emisija SO2 iz novih postrojenja na ugalj toplotne snage između 50 i 300 MW se određuje

linearnom interpolacijom vrijednosti definisanih ovim Pravilnikom.

Emisija SO2 iz novih postrojenja na tečno gorivo toplotne snage 50 do 300 MW ograničava se

na 1700 mg/m3.

Granične vrijednosti emisije za NOx, za nova postrojenja toplotne snage iznad 50 MW iznose: Vrsta goriva Granična vrijednost (mg/m3)

Čvrsta goriva uopšte 650

Čvrsto sa manje od 10%

Isparljivih jedinjenja 1300

Tečna 450

Gasovita 350

Granične vrijednosti emisije čvrstih čestica za nova postrojenja snage iznad 50 MW iznose: Vrsta goriva Toplotni kapacitet MW Granična vrijednost (mg/m

3)

Čvrsta >500

<500

50

100

Tečna (1) sva postrojenja 50

Gasovita sva postrojenja 5 po pravilu;

10 za gas iz visokih peći:

50 za gasove proizvedene u industriji čelika koji

se mogu koristiti i drugdje.

495 „Službeni glasnik RS“ broj 39/005 496„Službeni glasnik RS“ broj 39/05

268

Federacija BiH

Pravilnik o graničnim vrijednostima emisije u zrak iz postrojenja za sagorijevanje497

donesen

po osnovu Zakona o zaštiti zraka, u dijelu regulisanja emisija iz postrojenja za sagorijevanje

snage iznad 50MW ima nizak stepen usaglašenosti sa odnosnom Direktivom 2001/80.

Djelimična usaglašenost istog je postignuta u dijelu regulisanja emisija iz novih postrojenja.

Donošenje novog propisa je u toku.

Pravilnik o uslovima za rad postrojenja za spaljivanje otpada498

regulira uslove za rad i mjere

za smanjenje emisija u zrak, tlo, površinske i podzemne vode i rizik po ljudsko zdravlje iz

postrojenja za spaljivanje i suspaljivanje otpada. Ovaj pravilnik ima visok stepen

usaglašenosti sa Direktivom 2000/76.

Pravilnikom o emisiji isparljivih organskih jedinjenja499

utvrđuju se mjere i postupci za

spriječavanje ili smanjivanje direktnih ili indirektnih posljedica emisja isparljivih organskih

jedinjenja na okoliš iz pogona koji koriste organska otapala, posebno emisija u vazduh, te

potencijalni rizik po ljudsko zdravlje. Propis ima visok stepen usaglašenosti sa odnosnom

Direktivom 1999/13.

Brčko distrikt BiH

U BD BiH su na snazi isti podzakonski akti koji regulišu ovu oblast kao i u entitetima, sa

istim odredbama.

62. Da li postoji sistem koji obuhvata registar ispuštanja i prenosa zagađujućih materija

vezano za industrijska postrojenja?

Od 2007. godine, entitetska ministarstva nadležna za okoliš su počela razvijati entitetske

Registre ispuštanja i prenosa zagađenja (PRTR). U sklopu EU/CARDS projekta je izvršena

nabavka hardvera i softvera za oba ministarstva. Oba entiteta su 2007. godine usvojila

Pravilnike o registraciji postrojenja i zagađivača. Preduzeća imaju obavezu izvještavati o

podacima od 2008. godine, a entitetski inspektori za okoliš imaju pravo novčano kazniti

preduzeća i njihovu upravu zbog nepoštivanja predmetnih propisa. Obaveze izvještavanja

obuhvataju emisije u zrak, ispuštanje otpadnih voda, odlaganje čvrstog otpada, karakteristike

postrojenja i detalje o dozvolama. Urađene su dopune PRTR Pravilnika u entitetima i BD u

BiH, i napravljeno je korisničko uputstvo. PRTR registar je postavljen na web stranicu

MVTEO BiH. Predviđeno je da se podaci o industrijama dostavljaju u MVTEO BiH od strane

entitetskih ministarstva i DB BiH. MVTEO BiH će dostavljati objedinjene podatke prema

međunarodnim organizacijama i EEA, a podaci će biti dostupni i javnosti.

Republika Srpska

U RS- postoji sistem koji obuhvata registar ispuštanja i prenosa zagađujućih materija vezano

za industrijska postrojenja. U primjeni je Pravilnik o metodologiji i načinu vođenja registra

postrojenja i zagađivača500

. Ovim pravilnikom propisuje se metodologija i način vođenja

Registra postrojenja i zagađivača, koji u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine i

međunarodnim ugovorima, predstavlja osnovu za izvještavanje i učešće javnosti u oblasti

zaštite životne sredine. Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS

uspostavlja i održava elektronski Registar postrojenja i zagađivača zasnovan na

informacijama dostavljenim od odgovornog lica postrojenja i jedinica lokalne uprave, a

497 “Službene novine FBiH” broj 12/05 498 “Službene novine FBiH” broj 12/05 499 “Službene novine FBiH” broj 12/05 500 „Službeni glasnik RS“ broj 92/07



269

elektronska mreža kojom će ministarstvo biti povezano sa jedinicom lokalne samouprave,

uspostaviće se najkasnije do kraja 2012.godine. Ministarstvo godišnje objavljuje navedene

podatke u periodu od maksimalno 15 mjeseci od kraja svake kalendarske godine na koju se

odnose prikupljeni podaci o ispuštanju zagađujućih materija i prenosu otpada izvan lokacije i

zagađujućih materija u vodu.

Federacija BiH

Registar se uspostavlja i razvija se na temelju člana 28. Zakona o zaštiti okoliša501

i Zakona o

izmjenama i dopunama Zakona o zaštiti okoliša502

i odredbama Pravilnika o registrima

postrojenja i zagađivanjima503

dat je sadržaj podataka o djelatnostima, pogonima i

postrojenjima koja ugrožavaju ili mogu ugroziti okoliš i način na koji se izvještava za

Registar zagađivača u FBiH.

63. Postoje li odredbe koje se odnose na učešće javnih ili privatnih preduzeća u

sistemima provjere stanja životne sredine?

Na nivou BiH nisu definirane odredbe koje se odnose na učešće javnih ili privatnih preduzeća

u sistemima provjere stanja životne sredine, izuzev prava svakoga da zatraži i dobije

informaciju o okolišu u skladu sa odredbama Arhuske konvencije, jer se to reguliše

entitetskim i zakonodavstvom BD BiH na način kako je pojašnjeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Zakon o zaštiti životne sredine RS je članom 11. definisao da se, s ciljem zaštite životne

sredine planiranje, upravljanje i monitoring životne sredine na nivou RS-a postiže saradnjom i

zajedničkim djelovanjem svih subjekata, svakog u okviru svoje nadležnosti i odgovornosti

(Republika, jedinice lokalne samouprave, preduzetnici, javna i privatna preduzeća, javne

službe i druga pravna i fizička lica). Članom 112. Zakona definisano je i pravo dobrovoljnog

učešća pravnih (javnih ili privatnih) i fizičkih lica u sistemu upavljanja i kontrole zaštite

životne sredine (Sistem EMAS), u skladu sa Uredbom 761/2001 Evropske Komisije. Zakon

također definiše i učešće javnih institucija u donošenju odluka o provjeri stanja i planovima

koji se odnose na životnu sredinu, gdje je u članu 65. propisano učešće nadležnih institucija u

postupku procjene o uticaju planirane izgradnje nekog postrojenja na životnu sredinu. Učešće

javnosti u zaštiti životne sredine u RS definisano je od člana 33. do člana 42. Zakona.

Federacija BiH

U FBiH postoje odredbe koje se odnose na učešće javnih ili privatnih preduzeća u sistemima

provjere stanja životne sredine i provode se u postupku izdavanja okolišnih dozvola na

temelju odredbi Zakona propisanih u poglavlju VI - Učešće Zakon o zaštiti okoliša504

i

Zakon o izmjenama i dopunama zakona o zaštiti okoliša505

i članom 36. regulisano je način

učešća javnosti (javnih ili privatnih preduzeća) u planovima upravljanja i revizije u oblasti

životne sredine.

Brčko distrikt BiH

Odredbe Zakona o zaštiti životne sredine BD BiH uređuju učešće javnih ili privatnih

preduzeća u sistemima provjere stanja životne sredine.

501 “Službene novine FBiH” broj 33/03 502 “Službene novine FBiH” broj 38/09 503 “Službene novine FBiH” broj 82/07 od 19.11.2007 504“Službene novine FBiH” broj.33/03 505 “Službene novine FBiH” broj 38/09

http://www.fmoit.gov.ba/images/stories/dokumenti/Pravilnik%20o%20registrima%20postrojenja%20i%20zagadjivanjima-hr.pdf

http://www.fmoit.gov.ba/images/stories/dokumenti/Pravilnik%20o%20registrima%20postrojenja%20i%20zagadjivanjima-hr.pdf

270

64. Da li postoje mjere koje regulišu sistem eko-označavanja?

Na nivou BiH ne postoji sistem eko-označavanja, već se taj sistem definira entitetskim

zakonodavstvom.

Republika Srpska

Sistem eko-označavanja definisan je u članovima 111.–115. Zakona o zaštiti životne sredine.

Uspostavljanje sistema dodjele eko-oznaka vrši se radi podsticanja izrade, proizvodnje,

marketinga i upotrebe proizvoda sa smanjenim uticajem na životnu sredinu, a zakon definiše

uslove dodjeljivanja eko-oznaka i upravljanje sistemom eko-oznaka za koje je nadležno

ministarstvo za zaštitu životne sredine. U tom smislu u RS je u primjeni Pravilnik o eko-

oznakama i načinu upravljanja eko-oznakama506

. Zakonom o hemikalijama Republike Srpske

(član 16.) i Zakonom o biocidima Republike Srpske (član 38.) propisano je da pakovanje ili

reklamiranje hemikalije ili biocida ne smiju dovesti potrošača u zabludu u pogledu opasnih

svojstava hemikalija ili proizvoda, niti se isti smiju označavati kao manje opasni ili bezopasni

za zdravlje ljudi, životinja ili za životnu sredinu.

Federacija BiH

U FBiH postoji eko – označavanje. Zakonski je eko označavanje propisano poglavljem XIII -

DOBROVOLJNI PRISTUP Zakona o zaštiti okoliša507

i Zakonom o izmjenama i dopunama

zakona o zaštiti okoliša508

. Na osnovu člana 91 i 92 pomenutog Zakona propisane su mjere

koje reguliraju sistem eko označavanja i odredbi postojećeg Pravilnika o eko-oznakama i

načinu upravljanja eko-oznakama.509

65. Kako javna tijela pristupaju i kontrolišu pitanje industrijskog rizika i industrijskih

nezgoda? Da li postoji sistem za kontrolu glavnih opasnosti od nezgoda (Seveso)?

Na nivou BIH ne postoji sistem za kontrolu glavnih opasnosti od nezgoda vezanih za Seveso

Direktivu. Nakon ratifikacije Konvencije o prekograničnim efektima industrijskih aksidenata

(očekuje se do kraja godine) uspostavit će se struktura za kontrolu glavnih opasnosti od

nezgoda, u kojoj će biti uključeni svi neophodni institucionalni kapaciteti. Trenutno se ove

aktivnosti odvijaju na nivou entiteta i BD-a, što je pojašnjeno u nastavku odgovora:

Republika Srpska

Ulogu nadležnih institucija u obezbjeđivanju informacija o postrojenjima koja mogu izazvati

nesreće velikih razmjera definisana su Zakonom o zaštiti životne sredine i Uredbom o

postrojenjima koja mogu biti izgrađena i puštena u rad samo ukoliko imaju ekološku dozvolu,

a nadzor nad primjenom zakona i ispunjavanja obaveza subjekata koji posjeduju opasna

postrojenja vrši Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS i inspektori

Inspektorata i jedinica lokalne samouprave.

Zakonom o zaštiti životne sredine propisane su obaveze odgovornog lica subjekta koji

posjeduje postrojenja koje može izazvati nesreće velikih razmjera i to: posjedovanje ekološke

dozvole, obaveza preduzimanja svih potrebnih mjera za sprečavanje nesreća, obaveza

dostavljanja Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS potrebnih

podataka, dužnost izrade Plana sprečavanja nesreća velikih razmjera, zatim izrade Izvještaja o

bezbjednosti, unutrašnjih i spoljašnjih planova intervencije. Subjekti koji posjeduju

postrojenja koja mogu izazvati nesreće velikih razmjera dužna su imati Plan sprečavanja

nesreća velikih razmjera posredstvom ovlaštene institucije i moraju osigurati pravilno

506 „Službeni glasnik RS“ broj 22/08 507 “Službene novine FBiH” broj 33/03 508 “Službene novine FBiH” broj 38/09 509 “Službene novine FBiH” broj 92/07

271

sprovođenje plana. Plan za postrojenja, uključujući i skladišta, dostavlja se nadležnoj

inspekciji i Ministarstvu uz zahtjev za izdavanje ekološke dozvole, koji vrše upravni i

inspekcijski nadzor istih. Izvještaj o bezbjednosti subjekti dostavljaju ministarstvu zajedno sa

zahtjevom za izdavanje ekološke dozvole i navedeni izvještaj mora biti dostupan javnosti.

Izuzetno od navedenog javnosti neće biti dostupni dijelovi izvještaja o bezbjednosti koji

sadrže industrijske, komercijalne ili lične podatke, podatke javne bezbjednosti ili odbrane i u

takvim slučajevima odgovorno lice uz zahtjev za izdavanje ekološke dozvole dostavlja

izmijenjen izvještaj u kojem ta pitanja nisu uključena. Ciljeve sprečavanja nesreća velikih

razmjera i ograničavanja njihovih posljedica nadležni organi (Republika i jedinice lokalne

uprave i samouprave) uzimaju u obzir i pri izradi Planova prostornog uređenja, a posebno

prilikom određivanja lokacija za nova postrojenja, kao i obaveza odgovornog lica da, čim

podaci budu dostupni, obavijesti organ nadležan za izdavanje ekološke dozvole i organ

nadležan za inspekcijski nadzor, o nesreći velikih razmjera. Na osnovu Zakona o civilnoj

zaštiti510

Vlada RS donosi Republički plan i program civilne zaštite koji sadrži procjenu

ugroženosti od prirodne i druge nesreće, plan preventivnog djelovanja, plan pripravnosti, plan

mobilizacije i plan hitnog odgovora. U skladu sa Republičkim planom i programom, gradovi i

opštine donose svoje programe i planove iz oblasti civilne zaštite od prirodnih i drugih

nesreća. Procjenu ugroženosti RS od prirodnih i drugih nesreća izrađuje Republička uprava

civilne zaštite u saradnji sa drugim organima i institucijama, dok organi lokalne samouprave

izrađuju procjenu ugroženosti grada ili opštine. Vezano za hemijsku opasnost, Zakonom o

civilnoj zaštiti usvojene su preopruke Međunarodnog programa hemijske bezbjednosti i

Svjetske zdravstvene organizacije da se u izgradnji nacionalnih sistema posebna pažnja

posveti prevenciji, pripravnosti, intervenciji i uklanjanju posljedica, a ostale nadležnosti

definisane su Zakonom o hemikalijama. U utvrđivanju mjera prevencije, pripravnosti i

intervencija u slučaju akcidenta s hemikalijama u RS učestvuju: Ministarsvo zdravlja i

socijalne zaštite, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvo za

prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo

saobraćaja i veza, Republička uprava civilne zaštite, te druge republičke upravne organizacije.

Nadležni organ u oblasti prevencije udesa, a u smislu propisivanja preventivnih mjera u

ostvarivanju bezbjednosti i zdravlja radnika na radnom mjestu je Ministarstvo rada i boračko-

invalidske zaštite Republike Srpske i Inspektorat, a na osnovu Zakona o zaštiti na radu511

koji

se primjenjuje na sve djelatnosti, uključujući i industrijsku djelatnost. Poslodavac je dužan da

prilikom organizovanja rada i radnog procesa obezbjedi preventivne mjere radi zaštite i

zdravlja radnika i da za njihovu primjenu obezbjedi potrebna finansijska sredstva i da radniku

obezbijedi rad na radnom mjestu i u radnoj sredini u kojima su sprovedene mjere zaštite i

zdravlja na radu i odgovoran je za neprimjenjivanje tih mjera. Poslodavac je dužan da donese

Akt o procjeni rizika koji se zasniva na utvrđivanju mogućih vrsta opasnosti i štetnosti na

radnom mjestu i u radnoj sredini, na osnovu kojih se vrši procjena rizika od nastanka povreda

i oštećenja zdravlja i na osnovu toga utvrđuje načine i mjere za njihovo sprečavanje,

otklanjanje ili smanjenje na najmanju moguću mjeru. Nadzor nad primjenom propisa u oblasti

zaštite na radu, vrši organ Inspektorata putem Inspekcije rada.

Federacija BiH

Federalno ministarstvo okoliša i turizma provodi odobrenje Planova sprječavanja nesreća

velikih razmjera u okviru postupka izdavanja okolišnih dozvola za ovu vrstu postrojenja.

Pravilnikom o pogonima i postrojenjima za koje je obavezna procjena utjecaja na okoliš i

pogonima i postrojenjima koji mogu biti izgrađeni i pušteni u rad samo ako imaju okolinsku

510 „Službeni glasnik RS“ broj 26/02, 39/03 i 29/10 511„Službeni glasnik RS“ broj 1/08 i 13/10

272

dozvolu512

, članom 9, 10 i 11 dati su pogoni i postrojenja za koje postoji opasnost od nesreća

većih razmjera, a za koje Federalno ministrastvo izdaje okolinsku dozvolu. Ministarstvo

dostavlja odobrene vanjske i unutrašne planove sprečavanja nesreća većih razmjera

Federalnoj upravi civilne zaštite temeljem odredbi Zakona, Poglavlje X - IZDAVANJE

OKOLINSKIH DOZVOLA I SPREČAVANJE NESREĆA VELIKIH RAZMJERA Zakona

o zaštiti okoliša513

i Zakon o izmjenama i dopunama zakona o zaštiti okoliša514

član 74.

Informiranje o nesrećama većih razmjera propisano je član 75. - Plan sprečavanja nesreća

većih razmjera i član 76. - Izvještaj o stanju sigurnosti. Detaljnije je postupak kontrole

pitanja industrijskog rizika i industrijskih nezgoda definiran i provodi se na osnovu odredbi

Pravilnika o sadržaju izvješća o stanju sigurnosti, sadržaju informacija o sigurnosnim

mjerama i sadržaju unutarnjih i vanjskih planova intervencije.515

G. Hemikalije

66. Koje su glavne odlike propisa koji se odnose na hemijske supstance?

Na nivou BiH, npr. Zakonom o hrani516

definisan je pojam kontaminanta: „Kontaminant ili

štetna materija je biološka, hemijska, radiološka ili fizička materija štetna za zdravlje ljudi,

koja nije namjerno dodana hrani, a prisutnost koje je u hrani posljedica postupaka tokom

proizvodnje (uključujući postupke izvršene tokom uzgoja usjeva i životinja te primjene

veterinarskih lijekova), prerade, pripreme, tretiranja, pakovanja, transporta ili skladištenja te

hrane, ili posljedica zagađenja okoliša“. Pravilnikom o maksimalno dozvoljenim količinama

za određene kontaminante u hrani517

, koji je usklađen sa legislativom EU, propisuju se

maksimalno dozvoljene količine nitrata, mikotoksina, metala, metaloida, 3-

monohlorpropandiola (3-MPCD), policikličnih aromatskih ugljikovodika, dioksina i

polihloriranih bifenila (PCB) sličnih dioksinima u hrani i mjere koje se preduzimaju u slučaju

prekoračenja njihovih maksimalno dozvoljenih količina.

Zakonom o fitofarmaceutskim sredstvima BiH518

uređuje se promet i nadzor aktivnih materija

kaja se nalaze u obliku FFS, registracija FFS, izdavanje dozvola na osnovu zakona, promet,

upotreba i nadzor FFS, ostaci FFS, vođenje registra FFS i registra fizičkih i pravnih osoba

koja se bave prometom FFS, saopćavanje podataka i vođenje evidencija u vezi FFS, tehnički

zahtjevi za uređaje za aplikaciju FFS, ovlaštenje organa koji su odgovorni za izvršavanje ovog

zakona i propisa donesenih na osnovi zakona.

Proizvodnja FFS, promet za potrebe proizvodnje, dobra laboratorijska praksa, Postupak

prethodne obavijesti (PIC postupak) te razvrstavanje, pakovanje i obilježavanje FFS uređuje

se propisima o kemikalijama. Ostale aktivnosti se odvijaju i regulišu na nivou entiteta i BD

BiH, na način kako je navedeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

U RS oblast hemikalija uređena je Zakonom o hemikalijama. Ovim Zakonom uređuje se

klasifikacija, pakovanje i obilježavanje opasnih hemikalija, razmjena podataka o

hemikalijama kroz bezbjednosno-tehnički list (safety data sheet – SDS), integralni inventar

proizvedenih i uvezenih hemikalija, dobra laboratorijska praksa, ograničenja i zabrane

512 “Službene novine FBiH” broj 19/04 513 “Službene novine FBiH” broj 33/03 514 “Službene novine FBiH” broj 38/09 515 “Službene novine FBiH” broj 68/05 516 „Službeni glasnik BiH, br. 50/04 517 „Službeni glasnik BiH“, broj 37/09 518

„Službeni glasnik BiH“, broj 49/04

273

supstanci koje izazivaju zabrinutost, uslovi za uvoz i izvoz hemikalija za koje je propisan

postupak prethodne saglasnosti, odobrenja za vršenje djelatnosti proizvodnje, prometa i

korišćenja opasnih hemikalija, sistematsko praćenje hemikalija, stavljanje na tržište

deterdženata, nadzor i druga pitanja od značaja za bezbjedno upravljanje hemikalijama.

Odredbe ovog Zakona u dobroj mjeri su usklađene sa propisima Evropske unije u ovoj oblasti

i to: Uredbom 1907/2006 (REACH), Uredbom 1272/2008 (CLP), Uredbom 689/2008,

Uredbom 648/2004, Uredbom 440/2008, Direktivom 2004/9/EZ i Direktivom 2004/10/EZ.

Na osnovu ovog Zakona donesen je niz podzakonskih akata kojima se ova oblast bliže

uređuje, te je usvojena Strategija hemijske bezbjednosti Republike Srspke od 2012. do 2016.

godine. Cilj ove strategije je efikasnije i transparentnije sprovođenje politike na polju

bezbjednog korištenja hemikalija, zaštite zdravlja građana i zaštite životne sredine kroz

utvrđivanje glavnih strateških ciljeva i mjera za uspostavljanje racionalnog, efikasnog,

dinamičnog i integrisanog sistema hemijske bezbjednosti.

Prilikom izrade Strategije poštovana su osnovna načela i preporuke Međunarodnog programa

hemijske bezbjednosti (IPCS), Međuvladinog foruma za hemijsku bezbjednost (IFCS) i

Strateškog pristupa međunarodnom upravljanju hemiklijama (SAICM). Na osnovu Zakona o

hemikalijama doneseni su sljedeći podzakonski akti:

1) Pravilnik o načinu procjene bezbjednosti hemikalije, sadržaju izvještaja o

bezbjednosti hemikalije i prijedlog mjera za smanjenje i kontrolu rizika od

hemikalije519

(u skladu sa Aneksom I REACH Uredbe);

2) Pravilnik o uslovima koje moraju ispunjavati institucije koje vrše procjenu

bezbjednosti hemikalija520

;

3) Pravilnik o utvrđivanju uslova za obavljanje djelatnosti proizvodnje, prometa i

korišćenja opasnih hemikalija521

;

4) Pravilnik o načinu vođenja Inventara hemikalija522

(u skladu sa Aneksima IV i V

REACH Uredbe);

5) Pravilnik o sadržaju dosijea i načinu vođenja evidencije o hemikaliji523

(u skladu sa

Aneksima VI - XI REACH uredbe);

6) Pravilnik o kriterijumima za stavljanje deterdženata na tržište524

(u skladu sa

Uredbom 648/2004);

7) Pravilnik o sadržaju tehničkog dosijea o surfaktantu u deterdžentu525

(u skladu sa

Uredbom 648/2004);

8) Pravilnik o obilježavanju deterdženata526

(u skladu sa Uredbom 648/2004);

9) Pravilnik o uslovima i načinu sticanja i provjere znanja o zaštiti od opasnih

hemikalija527

;

10) Pravilnik o visini naknada koje se odnose na opasne hemikalije i proizvode528

;

11) Pravilnik o klasifikaciji, pakovanju i obilježavanju hemikalija i određenih

hemikalija529

(u skladu sa CLP uredbom);

12) Pravilnik o kriterijumima za identifikaciju supstanci kao PBT ili vPvB530

(u skladu

sa Aneksom XIII REACH uredbe);

519 „Službeni glasnik Republike Srpske“,broj 99/09 520 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 102/09 521 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 107/09 522 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 113/09 523 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 113/09 524 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 8/10 525 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 8/10 526 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 8/10 527 „Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 126/11 i 13/12 528 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 125/11 529 „Službeni glasnik Republike Srpske“ ,broj 50/10

274

13) Pravilnik o sadržaju bezbjednosno-tehničkog lista i Uputstvo o načinu izrade

BTL531

(u skladu sa Aneksom II REACH uredbe);

14) Pravilnik o uslovima za ograničenje i zabranu proizvodnje, prometa i korišćenja

hemikalija532

(u skladu sa Aneksom XVII REACH uredbe, Direktivom

2004/42/EZ, Stokholmskom konvencijom);

15) Pravilnik o proceduri za postupak prethodnog obavještenja i postupak davanja

saglasnosti na osnovu prethodnog obavještenja prilikom uvoza i izvoza određenih

opasnih hemikalija i proizvoda533

(u skladu sa Uredbom 689/2008);

16) Pravilnik o načinu vođenja Integralnog inventara hemikalija534

;

17) Pravilnik o načinu vođenja evidencija i dostavljanju podataka o hemikalijama535

;

18) Pravilnik o sadržaju izvještaja u postupku nadzora nad uvozom hemikalije536

;

19) Pravilnik o principima dobre laboratorijske prakse537

(u skladu sa Direktivom

2004/10/EZ);

20) Pravilnik o utvrđivanju usaglašenosti rada laboratorije sa principima dobre

laboratorijske prakse538

(u skladu sa Direktivom 2004/9/EZ).

Navedenim podzakonskim aktima se bliže uređuje oblast hemikalija, a isti se redovno

ažuriraju u skladu sa izmjenama i dopunama propisa EU sa kojima se usklađuju.

Federacija BiH

Većina propisa koji se odnose na hemijske supstance su na entitetskom, a ne na državnom

nivou. Nije u potpunosti zakonski regulisano skladištenje opasnih hemikalija. Na području

FBiH je u primjeni propis preuzet iz BiH, ali programom rada Federalnog ministarstva

zdravstva za 2012. godinu planirana je izrada novog Zakona o hemikalijama, usaglašanog sa

propisima EU. Na osnovu navedeog Zakona potrebno je donijeti podzakonske akte sa

akcentom na usaglašavanje sa pravnim izvorima EU u ovoj oblasti.

67. Postoje li pravila za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje hemikalija (i za

supstance i za proizvode)? Kada se očekuje da Bosna i Hercegovina implementira

Globalno harmonizovani sistem klasifikacije i obilježavanja hemikalija (UN GHS)?

Na nivou BiH ne postoje razvijena pravila za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje

hemikalija (ni za supstance niti za proizvode), jer se ta aktivnost provodi na nižim nivoima

(entiteti i BD BiH), što se vidi iz nastavka odgovora.

Republika Srpska

Pravila za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje hemikalija u RS-u propisana su

Pravilnikom o klasifikaciji, pakovanju i obilježavanju hemikalija i određenih proizvoda539

koji je donesen na osnovu čl. 8. i 17. Zakona o hemikalijama. Ovim pravilnikom

implementira se Globalno harmonizovani sistem klasifikacije i obilježavanja hemikalija

Ujedinjenih nacija na isti način kako je ovaj sistem implementiran u EU Uredbom 1272/2008.

Svi aneksi ove Uredbe preuzeti su prilozima Pravilnika. Shodno rokovima propisanim ovom

Uredbom i u RS je u primjeni i stari sistem klasifikacije i obilježavanja hemikalija prema

Direktivama 67/548/EEZ (DSD) i 1999/45/EEZ (DPD). U Prilogu 6 ovog pravilnika data je

530 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 82/10 531 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 100/10 532 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 100/10 533 „Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 8/11 i 72/11 534 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 15/11 535 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 97/11 536 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 126/11 537 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 23/12 538 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 23/12 539 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 50/10

275

usaglašena klasifikacija i obilježavanje za određene supstance kroz spisak klasifikovanih

supstanci u skladu sa Aneksom VI Uredbe 1272/2008.

Federacija BiH

Zakonom o potvrđivanju uredbi sa zakonskom snagom,540

potvrđuju se uredbe o preuzimanju

i primjenjivanju saveznih zakona koji se u BiH primjenjuju kao republički. Na osnovu ovih

uredbi na području FBiH na snazi su:

1. Zakon o prevozu opasnih materija541

;

2. Zakon o prometu otrova542

i

3. Pravilnik o načinu prevoza opasnih materija u drumskom saobraćaju543

68. Da li postoji procedura registracije/odobravanja pesticida, tj. sredstava za zaštitu

biljaka (poljoprivredni pesticidi) i/ili biocida (pesticida koji se ne koriste u

poljoprivredi)?

Zakonom o fitofarmaceutskim sredstvima (FFS) BiH544

koji je usklađen sa EU Direktivom

91/414 o stavljanju na tržište sredstava za zaštitu bilja propisan je postupak registracije FFS.

Prema Zakonu nadležni organ za registraciju je Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja. Za

implementaciju odredbi Zakona potrebno je donijeti podzakonske akte kojima će se preuzeti

Aneksi I-VI Direktive. Uprava je u suradnji sa nadležnim organima entiteta donijela Spisak

aktivnih materija dozvoljenih za upotrebu u FFS u BiH545

kojim je preuzet Anex I Direktive,

odnosno nova Uredba (EU) broj 540/2011 od 25 maja 2011. kojom se sprovodi Uredba (EC)

broj 1107/2009 Europskog Parlamenta i Vijeća u vezi spiska odobrenih aktivnih materija.

Nacrti ostalih podzakonski akata su izrađeni uz podršku projekta IPA 2008 „Podrška Upravi

BiH za zaštitu zdravlja bilja“. Uz podršku navedenog projekta u toku je revidiranje Zakona u

cilju usklađivanja sa Uredbom (ЕC) Br. 1107/2009 оd 21. оktоbrа 2009. gоdinе, kоја sе

оdnоsi nа stаvlјаnjе u prоmеt srеdstаvа zа zаštitu i Direktivom 2009/128/EC od 21. oktobra

2009. godine kojom se uspostavlja okvir za djelovanje zajednice za dostizanje održive

upotrebe pesticida. Pored podrške u usklađivanju legislative sa acquis-em EU, projekat pruža

podršku jačanja kapaciteta administrativnog osoblja te stručnjaka koji će vršiti ocjenjivanje

FFS. U okviru navedenog IPA projekta organizirno je niz obuka iz različitih područja

ocjenjivanja (toksikologija, ekotoksikologija, stanje i ponašenje u okolišu, ostaci pesticida).

Do donošenja neophodnih podzakonskih akata te uspostavljanja Komisije za ocjenjivanje FFS

i njihove obuke, registraciju FFS obavljaju nadležni organi entiteta i BD-a BiH na temelju

entitetskih propisa te odredbi Zakona o fitofarmaceutskim sredstvima BiH.

FFS može biti registrovano ukoliko je aktivna materija uvrštena u Spisak dozvoljenih aktivnih

tvari za upotrebu u BiH. To se reguliše na nivou entiteta što se vidi iz nastavka odgovora.

Republika Srpska

Oblast biocida (pesticida koji se ne koriste u poljoprivredi) u Republici Srpskoj je uređena

Zakonom o biocidima. Ovim zakonom uređuju se uslovi stavljanja na tržište i korišćenja

biocida, a koji se odnose na procjenu rizika i efikasnosti biocida radi donošenja dozvole za

stavljanje biocida na tržište, postupak donošenja dozvole, istraživanje i razvoj, klasifikacija,

pakovanje, obilježavanje, reklamiranje i bezbjednosno-tehnički list, uslovi za uvoz biocida,

bezbjedno korišćenje, odobrenje za obavljanje djelatnosti proizvodnje i prometa biocida,

540 “Službeni list BiH” broj 13/94 541“ Službeni list SFRJ, broj 27/90 542 “Službeni list SFRJ”, broj 13/91 543 “Službeni list SFRJ” broj 82/90 544 “Službeni glasnik BiH” broj 49/04 545 “Službeni glasnik BiH” broj 03/12

276

evidencije o biocidima, zabrane i ograničenja, dostupnost podataka, nadzor i druga pitanja od

značaja za bezbjedno stavljanje na tržište i korišćenje biocida.

Ovaj Zakon je u usklađen sa Direktivom 98/8/EZ i za njegovo sprovođenje je nadležno

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS, a za nadzor nad njegovim sprovođenjem

Republička uprava za inspekcijske poslove RS putem Zdravstvene inspekcije.

Biocid se može staviti na tržište i koristiti u namijenjene svrhe ako je ministar donio dozvolu

za stavljanje tog biocida na tržište i ako je biocid klasifikovan, pakovan i obilježen u skladu sa

navedenim Zakonom. Biocid se može staviti na tržište i koristiti prije donošenja dozvole za

stavljanje biocida na tržište ukoliko je biocid upisan u Program dostavljanja tehničkog

dosijea. Zavisno od načina korištenja, organizama na koje djeluju, objekata u kojima se

koriste i predmeta i površina koje tretiraju, biocidni proizvodi svrstavaju se u 23 vrste biocida

koji su grupisani u četiri glavne grupe, što je i utvrđeno Pravilnikom o vrstama biocida546

.

Biocidni proizvod sadrži aktivne supstance usklađene na nivou Evropske unije koje se nalaze

na jednoj od listi, i to: Lista aktivnih supstanci koje su dozvoljene za upotrebu u biocidnom

proizvodu (Lista I), Lista aktivnih supstanci koje su dozvoljene za upotrebu u proizvodima

manjeg rizika (Lista Ia), Lista osnovnih supstanci sa uslovima za upotrebu u biocidnom

proizvodu (Lista Ib) ili se nalaze na spisku aktivnih supstanci u biocidnim proizvodima koje

su uključene u program revizije za određenu vrstu biocidnog proizvoda tzv. ,,Review

programme“. Navedene liste utvrđene su Pravilnikom o spisku aktivnih supstanci koje su

dozvoljene u biocidnom proizvodu547

. Pravilnikom o spisku aktivnih supstanci koje nisu

dozvoljene u biocidnim proizvodima548

utvrđena je lista aktivnih supstanci koje nisu

dozvoljene za upotrebu u biocidnim proizvodima za određene vrste i naveden je rok za

njihovo povlačenje sa tržišta u navedenim vrstama. Pripremljene su i izmjene i dopune

navedenih pravilnika u skladu sa ažurnim listama aktivnih supstanci u Evropskoj uniji i

uskoro se očekuje njihovo objavljivanje u Sl. glasniku RS-a.

Postupak za donošenje dozvole za stavljanje biocida na tržište sprovodi se u dvije faze: u

prvoj fazi podnosilac zahtjeva dostavlja osnovne podatke o biocidu, u drugoj fazi podnosilac

dostavlja tehnički dosije za aktivnu supstancu i dosije za biocid. Sadržaj osnovnih podataka o

biocidnom proizvodu propisan je Pravilnikom o sadržaju osnovnih podataka o biocidnom

proizvodu549

. Sadržaj tehničkog dosijea definisan je Pravilnikom o sadržaju dokumentacije za

ocjenu aktivne supstance u biocidu, ocjenu biocida, obimu i sadržaju dosijea i sažetka

dosijea550

. U fazi dostavljanja tehničkog dosijea, Ministarstvo vrši procjenu dosijea, gdje

stručno mišljenje daje Komisija za biocide. Uslovi i način rada komisije definisani su

Pravilnikom o uslovima i načinu rada komisije za biocide551

. Ukoliko je biocid stavljen na

tržište u propisanoj proceduri prije stupanja na snagu Zakona o biocidima ili ako se aktivna

supstanca nalazi na spisku aktivnih supstanci u biocidnim proizvodima koje su uključene u

program revizije za određenu vrstu biocidnog proizvoda ili se aktivna supstanca nalazi na

listama I ili Ia, ministar donosi rješenje o upisu u Program dostavljanja tehničkog dosijea i

rješenjem propisuje rok za dostavljanje tehničkog dosijea. Za biocid koji kao aktivnu

supstancu sadrži samo osnovnu supstancu koja je upisana na Listu Ib, ili je u postupku upisa

na navedenu listu, nije potrebna dozvola za stavljanje u promet. Ministar može, na osnovu

zahtjeva pravnog zastupnika stranog proizvođača biocida koji ima dozvolu za stavljanje

biocida na tržište izdatu od nadležnog organa države članice EU, izdati dozvolu za stavljanje

546 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 3/10 547 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 32/10 i 72/11 548 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 32/10 i 74/11 549 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 32/10 550 ,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 3/10 551 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 23/10

277

biocida na tržište RS-a u skladu sa članom 26. Zakona i Pravilnikom o uslovima i postupku

priznavanja strane dozvole za stavljanje biocida na tržište552

. Dozvola kojom se odobrava

stavljanje biocida na tržište sadrži podatke o proizvođaču biocida, podatke o pravnom

zastupniku stranog proizvođača kome se izdaje dozvola, naziv biocida, naziv i sadržaj

aktivnih supstanci, namjenu biocida, uslove i način upotrebe, rok važenja rješenja i druge

važnije podatke u vezi s biocidom. Rok važenja dozvole može biti određen na period do deset

godina, odnosno na period koji je određen za aktivnu supstancu sadržanu u biocidu a koja se

nalazi upisana na Listi I ili Ia. Biocidi kojima je izdata dozvola za stavljanje na tržište upisuju

se u Inventar biocida i sastavni je dio Integralnog inventara hemikalija. Način vođenja

Inventara biocida propisan je Pravilnikom o načinu vođenja inventara biocida553

.

U postupku registracije sredstava za zaštitu bilja, Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite je

nadležno za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje ovih sredstava, što se ostvaruje kao dio

procesa registracije pri Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a u skladu sa

Instrukcijom za klasifikaciju, pakovanje i obilježavanje sredstava za zaštitu bilja.

Zakon o sredstvima za zaštitu bilja u RS-u554

donesen je 2010. godine. Ovim zakonom

uređuje se obavljanje poslova od javnog interesa u oblasti sredstava za zaštitu bilja, osnivanje

Komisije za sredstva za zaštitu bilja, registracija, promet, uvoz i primjena sredstava za zaštitu

bilja u poljoprivredi i šumarstvu, usluge u oblasti sredstava za zaštitu bilja, evidencija,

prikupljanje i razmjena podataka, kao i druga pitanja od značaja za primjenu sredstva za

zaštitu bilja. Za sprovođenje ovog zakona i propisa donesenih na osnovu njega, nadležno je

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Inspekcijski nadzor nad primjenom

propisa vrši Republička uprava za inspekcijske poslove, posredstvom fitosanitarnih i

poljoprivrednih inspektora i poljoprivrednih inspektora u sastavu jedinica lokalne

samouprave. Sredstva za zaštitu bilja mogu se proizvoditi, stavljati u promet i primjenjivati na

teritoriji RS-a ako su registrovana i snabdjevena deklaracijom i uputstvom za primjenu u

skladu sa Zakonom i propisima donesenim na osnovu njega, a aktivna supstanca, odnosno

osnovna supstanca koju sredstva za zaštitu bilja sadrže, može se proizvoditi i stavljati u

promet ako je upisana u Listu odobrenih supstanci. Registracija sredstava za zaštitu bilja vrši

se na osnovu stručnih mišljenja Komisije za sredstva za zaštitu bilja imenovane od strane

ministra poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS-a, a na osnovu Zakona o sredstvima za

zaštitu bilja.Sredstva za zaštitu bilja registruje Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i

vodoprivrede RS, na prijedlog Komisije za sredstva za zaštitu bilja, a na osnovu zahtjeva koji

podnosi proizvođač ili ovlašteni zastupnik. Uz zahtjev se podnosi određena dokumentacija

propisana Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja iz koje se vidi procjena sredstva za zaštitu

bilja i aktivne supstance.

Federacija BiH

Uslovi i procedure za izdavanje saglasnosti za uvoz i odobrenje za stavljanje u unutrašnji

promet sredstava za zaštitu bilja su kako slijedi:

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva nadležno je za izdavanje

saglasnosti za uvoz sredstava za zaštitu bilja u skladu sa Zakonom o zaštiti bilja od bolesti i

štetočina koje ugrožavaju cijelu zemlju i Zakonom o zaštiti bilja od bolesti i štetočina,555

koji

se u skladu sa članom IX 5. (1) Ustava FBiH primjenjuju kao federalni propisi, na osnovu

tačke II stav 1. Odluke o klasifikaciji roba na režime izvoza i uvoza, te Spiska roba za

552 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 49/10 553 ,,Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 57/10 554 „Službeni glasnik RS“, broj 52/10 555 “Službeni list RBiH, broj 2/92, 13/94

278

reprodukciju i zaštitu životinja i biljaka, koji je sastavni dio ove Odluke556

. Uvoziti se mogu

samo ona sredstva za zaštitu zdravlja bilja koja se nalaze na Popisu aktivnih tvari koji se

nalaze u fitofarmaceutskim sredstvima koja se mogu uvoziti u BiH557

. Spisak se redovito

revidira i usklađen je s odlukama EU. U skladu sa odredbama navedenih zakona i Pravilnika o

uslovima koje moraju ispunjavati preduzeća, odnosno druga pravna lica čija je djelatnost

promet sredstava za zaštitu bilja,558

FMPVŠ nadležno je i za izdavanje rješenja kojim se

odobrava stavljanje u unutrašnji promet sredstava za zaštitu bilja.

Strani proizvođač sredstava za zaštitu bilja može da ostvari pravo na uvoz otvaranjem

predstavništva u BiH ili putem svog ovlaštenog zastupnika na teritoriji FBiH - na osnovu

ugovora o zastupanju. Ugovor o zastupanju stranog lica može sačiniti preduzeće (društvo) ili

drugo pravno lice koje je upisano u sudski registar za vršenje poslova zastupanja u

vanjskotrgovinskom prometu i trgovinom hemijskim sredstvima (sredstvima za zaštitu bilja).

Ugovor sadrži i listu sredstava za zaštitu bilja na koje se zastupništvo odnosi. Jedan primjerak

ugovora se dostavlja u dosije u FMPVŠ.

Strani proizvođač sredstava za zaštitu bilja, preko pravnog lica (preduzeća, društva) čija je

djelatnost proizvodnje sredstava za zaštitu bilja, odnosno preko svog ovlaštenog zastupnika u

FBiH, podnosi dvije vrste zahtjeva:

1. Pismeni zahtjev za izdavanje saglasnosti za uvoz i

2. Pismeni zahtjev za izdavanje rješenja kojim se odobrava stavljanje u unutrašnji

promet sredstava za zaštitu bilja.

Dakle, zastupnik stranog proizvođača (odnosno predstavništvo stranog proizvođača) u

njegovo ime podnosi navedene zahtjeve Federalnom ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede

i šumarstva, na pripremljenim obrascima. Predstavništvo/zastupnik stranog proizvođača

sredstava za zaštitu bilja može uvoziti samo sredstva za zaštitu bilja iz proizvodnog opusa

proizvođača kojeg predstavlja (i to sa liste sredstava za zaštitu bilja na koje se zastupništvo

odnosi) i za koje je odobrena upotreba i prometovanje u zemlji proizvođača, u originalnom

pakovanju i sa uputstvom o upotrebi sredstva (na jednom od službenih jezika u BiH), te u

količinama koje su odobrene rješenjem o uvozu. Ukoliko su predmet ugovora neka od

sredstava za zaštitu bilja koja nisu originalni proizvod stranog proizvođača kojeg zastupa,

mora se pribaviti odobrenje od originalnog proizvođača da je saglasan da se njegovi proizvodi

uvoze u BiH preko drugog proizvođača.

Predstavništvo, kada se otvori i počne sa radom, sklapa ugovor o distribuciji sa jednim ili više

distributera koji moraju ispunjavati uvjete za bavljenje prometom sredstava za zaštitu bilja (od

djelatnosti preduzeća registrovanog u sudskom registru, mišljenja ili zapisnika (rješenja)

nadležnog poljoprivrednog inspektora da raspolaže odgovarajućom opremom i skladišnm

prostorom za čuvanje i izdavanje sredstava do dokaza da u stalnom radnom odnosu ima

odgovarajući stručni kadar (dokazuje ovjerenom kopijom diplome ing. poljoprivrede

voćarskog, ratarskog, opšteg ili smjera zaštite bilja, ovjerenom kopijom radne knjižice i

ovjerenom kopijom prijavnog obrasca), što je propisano naprijed pomenutim Zakonom i

Pravilnikom.

Uvoznik (distributer, zastupnik) mora ispunjavati i sve ostale uvjete propisane kako Zakonom

o privrednim društvima559

, tako i Zakonom o zaštiti bilja od bolesti i štetočina koje

556„Službeni glasnik BiH“, broj:22/98, 30/02, 40/02 i 20/05 557 „Službeni glasnik BiH“, broj 4/12 558 Službeni list RBiH broj 2/92 i 13/94 559 “Službene novine FBiH” broj 23/99

279

ugrožavaju cijelu zemlju i Pravilnikom o uslovima koje moraju ispunjavati preduzeća,

odnosno druga pravna lica čija je djelatnost promet sredstava za zaštitu bilja.

Prije podnošenja zahtjeva FMPVŠ za izdavanje saglasnosti za uvoz i zahtjeva za odobrenje

prometa sredstava za zaštitu bilja, uvoznik (distributer, zastupnik) mora imati i rješenje izdato

od Federalnog ministarstva zdravstva kojim se dokazuje ispunjenost uslova za bavljenje

prometom otrova i odobrava djelatnost prometa otrovima u FBiH, a prema odredbama

Zakona o otrovima560

. Zahtjev za odobrenje uvoza otrova podnosi se Federalnom ministarstvu

zdravstva, a dobijeno rješenje kojim se odobrava uvoz otrova dostavlja se uz zahtjeve

FMPVŠ.

Prilikom svakog uvoza, predstavništvo/zastupnik podnosi pismeni zahtjev za izdavanje

saglasnosti za uvoz i pismeni zahtjev za izdavanje rješenja kojim se odobrava stavljanje u

unutrašnji promet sredstava za zaštitu bilja. Podnosi se onoliko zahtjeva za uvoz i zahtjeva za

prometovanje koliko se sredstava uvozi. Na zahtjevima se navode podaci o sredstvu: tarifna

oznaka, tar. broj, vrsta sredstva, trgovački naziv sredstva, aktivna materija, otrovnost, način

upotrebe, karenca, količina koja se uvozi, vrijednost robe koja se uvozi izražena u DEM ili

EUR preračunata po dnevnom kursu u KM, te granični prijelaz za ulazak robe i kontrolu.

Uz zahtjeve za uvoz prilaže se profaktura za robu koja se uvozi, a na svaki zahtjev za uvoz

nalijepi se federalna administrativna taksa u iznosu od 20 KM i rješenje izdato od FMZ kojim

se odobrava uvoz otrova.

Na osnovu tačke II stav 1. Odluke o klasifikaciji roba na režime izvoza i uvoza, dozvolu za

uvoz sredstava za zaštitu bilja izdaje MVTEO BiH – Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja (uz

prethodno pribavljenu saglasnost koju izdaje Federalno ministarstvo poljoprivrede,

vodoprivrede i šumarstva). Obrazac zahtjeva za korištenje oblika uvoza robe na osnovu

dozvole „D“ objavljen je u Sl. glasniku BiH, broj 41/02. Uz zahtjeve za odobrenje stavljanja u

unutrašnji promet sredstava za zaštitu bilja prilaže se ovjeren prepis stalne dozvole za

upotrebu i stavljanje u promet sredstava u zemlji proizvođača ili zemlji izvoznici ili u nekoj

od evropskih zemalja (i prevod ovjeren od sudskog tumača), dokaz o razvrstavanju u listu

otrova i toksikološko mišljenje (ocjenu). Rješenja stalnih dozvola koje donosi nadležni organ

zemlje proizvođača sredstava za zaštitu bilja čuvaju se u dokumentaciji i koriste kao dokaz u

upravnom postupku izdavanja rješenja pri uvozu i prometovanju onoliko dugo koliko ona

važe. O svakoj promjeni uvjeta navedenih u stalnim dozvolama za promet i upotrebu tih

sredstava u zemlji proizvođača ili o novim rješenjima koja donese organ uprave u zemlji

proizvođača, predstavništvo ili zastupnik stranog proizvođača (odnosno uvoznik) je dužan

izvjestiti Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva i priložiti dokaz.

Na zahtjeve za odobrenje stavljanja u unutrašnji promet nalijepi se federalna administrativna

taksa u iznosu od 30 KM, u skladu sa Zakonom o federalnim upravnim pristojbama i tarifi

federalnih upravnih pristojbi561

. Rješenje kojim se odobrava stavljanje u unutrašnji promet

sredstava za zaštitu bilja izdaje FMPVŠ i ono je važeće 1 godinu. Ukoliko se podnese novi

zahtjev za uvoz istog sredstva, podnosi se i novi zahtjev za njegovo stavljanje u unutrašnji

promet, bez obzira što prethodno rješenje od 1 godine možda, još uvijek važi. Ovo iz razloga

što svaku količinu koja se uvozi prati i odobrenje za prometovanje te iste količine, te zbog

toga što se sredstva za zaštitu bilja u FBiH ne registruju.

Napomena: Ministarstvo poljoprivrede nadležno je samo za odobrenje uvoza i prometovanja

sredstava za zaštitu bilja koja se koriste u primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji. Ukoliko se

560 “Službeni list R BiH”, broj 2/92 i 13/94 561 “Službene novine FBiH” broj 6/98 i 8/00

280

pak radi o uvozu otrova za javnu i komunalnu higijenu, repelentima, rodenticidima i sl.

preparatima koji se ne upotrebljavaju u poljoprivredi, za izdavanje rješenja nadležno je

Federalno ministarstvo zdravstva.

Sažeti pregled potrebne dokumentacije koju dostavlja uz zahtjev zastupnik stranog

proizvođača sredstava za zaštitu bilja ili predstavništvo stranog proizvođača dat je nastavku:

- Ovjerena kopija rješenja o registraciji društva (preduzeća) kod nadležnog suda kojom

se dokazuje da je isto registrovano za bavljenje poslovima vanjske trgovine - uvoz i

poslovima u vezi sa sredstvima za zaštitu bilja i to u skladu sa Zakonom o privrednim

društvima

- Dokaz (ugovor ili ovjerena fotokopija ugovora) da je društvo ovlašteni zastupnik

stranog proizvođača sredstava za zaštitu bilja sa priloženom listom sredstava za zaštitu

bilja na koje se ugovor odnosi i naznačenim rokom važenja ugovora

- Rješenje Federalnog ministarstva zdravstva (original ili ovjerena fotokopija) o

ispunjavanju uvjeta za bavljenje uvozom i prometovanjem otrova

- Rješenje i zapisnik (original ili ovjerena fotokopija) nadležnog kantonalnog

inspekcijskog organa o ispunjenju tehničkih i drugih uslova propisanih za obavljanje

djelatnosti prometa sredstvima za zaštitu bilja na veliko i malo, u skladu sa navedenim

Zakonom i Pravilnikom.

- Dokaz o stručnom kadru-ovjerena fotokopija diplome uposlenika odgovornog za uvoz

i prometovanje sredstava za zaštitu bilja (dipl.ing.polj. odgovarajućeg smjera), kao i

ovjerena fotokopija radne knjižice sa važećim pečatom, ovjerena fotokopija prijave

osiguranja za uposlenika koji je zadužen za poslove uvoza i prometovanja sredstava za

zaštitu bilja

- Ovjerena fotokopija o uvozničkom, poreznom i carinskom broju društva

- Ovjeren prepis stalne dozvole za stavljanje u promet tih sredstava u zemlji

proizvođača (prevod te dozvole na jedan od bh. jezika), dokaz o razvrstavanju u listu

otrova, toksikološko mišljenje i izvještaji o rezultatima ispitivanja sredstava za zaštitu

bilja

- Rješenje FMZ kojim se odobrava uvoz otrova

- Zahtjev za rješenje za izdavanje saglasnosti za uvoz sredstava za zaštitu bilja sa

nalijepljenom federalnom administrativnom taksom u iznosu od 20 KM (prilog

profaktura) i

- Zahtjev za rješenje za izdavanje odobrenja za stavljanje u unutrašnji promet (odnosno

za upotrebu) sredstava za zaštitu bilja sa nalijepljenom federalnom administrativnom

taksom u iznosu od 30 KM.

69. Postoje li procedure prikupljanja podataka i procjene rizika za hemikalije, posebno

za pesticide?

Na osnovu odredbi Zakona o hrani562

, Agencija za sigurnost hrane BiH je nadležna za

traženje, prikupljanje, analizu i sumiranje naučnih i tehničkih podataka u okviru svoje

djelatnosti, te je nadležna i za proces procjene rizika po zdravlje, u saradnji sa nadležnim

organima u BiH. Procedure prikupljanja podataka i procjene rizika za kontaminante i rezidue

u hrani su uspostavljene u BiH.

Još uvijek ne postoji postupak prikupljanja podataka i procjene rizika za FFS u skladu sa

zahtjevima europskog zakonodavstva. Za aktivne tvari BiH prihvata aktivne tvari koje su

procjenjene u EU i koje su uključene u Uredbu 540/2011. Za FFS potrebna dokumentacija se

dostavlja nadležnim entitetskim ministarstvima poljoprivrede u skladu sa važećim entitetskim

562 „Službeni glasnik BiH“, br. 50/04

281

propisima. U pripremi su neophodni podzakonski akti kojim će se propisati dokumentacija

koja je potrebna za procjenu FFS u skladu sa EU zahtjevima.

Na nivou entiteta se ovo uređuje na način kako je pojašnjeno u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Zakonom o hemikalijama RS u članu 30. propisano je da Ministarstvo zdravlja i socijalne

zaštite RS vodi Integralni inventar hemikalija koji se sastoji od Inventara hemikalija,

Inventara biocida i Inventara sredstava za zaštitu bilja.

Podatke za Integralni inventar hemikalija dostavljaju proizvođač ili uvoznik opasnih

hemikalija direktno Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite na osnovu Zakona o

hemikalijama, biocida na osnovu Zakona o biocidima, dok podatke o sredstvima za zaštitu

bilja dostavlja Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS na osnovu propisa

kojim je regulisana oblast sredstava za zaštitu bilja. Članom 78. Zakona o hemikalijama i

članom 50. Zakona o biocidima propisana je obaveza pravnih lica da vode evidencije o

hemikalijama i biocidima, kao i da u propisanim rokovima dostavljaju Ministarstvu zdravlja i

socijalne zaštite zbirne izvještaje o proizvodnji, uvozu, prometu i potrošnji hemikalija i

biocida za prethodnu kalendarsku godinu. Procjena bezbjednosti hemikalija na osnovu koje se

sačinjava Izvještaj o bezbjednsoti hemikalije vrši se u skladu sa članovima 24-26. Zakona o

hemikalijama, kao i Pravilnikom o načinu procjene bezbjednosti hemikalije, sadržaju

izvještaja o bezbjednosti hemikalije i prijedlog mjera za smanjenje i kontrolu rizika od

hemikalije563

. Pravna lica koja se bave poslovima proizvodnje, prometa, skladištenja i

upotrebe opasnih hemikalija obavezna su da o tome vode evidenciju na način propisan

Pravilnikom o načinu vođenja evidencija i dostavljanju podataka o hemikalijama564

. Ovim

pravilnikom propisan je i način dostavljanja zbirnih izvještaja o potrošnji i prometu opasnih

hemikalija na godišnjem nivou. Procjena rizika biocida vrši se na osnovu podnesenog

tehničkog dosijea, što je propisano članom 16. Zakona o biocidima i Pravilnikom o

principima za procjenu rizika biocidnog proizvoda 565

. Procjena biocida na osnovu utvrđenih

principa obezbjeđuje da odluke o davanju dozvole za stavljanje biocida na tržište, ukoliko je

riječ o hemijskom proizvodu, imaju za posljedicu visok nivo zaštite zdravlja ljudi, životinja i

zaštite životne sredine u skladu sa članom 16. Zakona o biocidima. Procjenu rizika potrebno

je uraditi za aktivnu supstancu i zabrinjavajuću supstancu u biocidu u skladu sa Zakonom o

biocidima, a ona uključuje identifikaciju rizika i po potrebi procjenu doze (koncentracije) i

odgovora, procjenu izloženosti i karakterizaciju rizika. Da bi se uradila procjena rizika

biocida potrebni su podaci koji se nalaze u sadržaju dosijea za aktivnu supstancu ili za

zabrinjavajuću supstancu. Podaci dobijeni kroz procjenu rizika za aktivnu supstancu i

procjenu rizika za zabrinjavajuću supstancu u biocidu objedinjuju se da bi se dobila procjena

rizika samog biocida. Procjena obuhvata predloženu uobičajenu upotrebu biocida zajedno sa

predviđenim najgorim mogućim realnim slučajem, uključujući sva relevantna pitanja

proizvodnje ili odlaganja samog biocida kao i materijala koji se njime tretira. Komisija za

biocide na osnovu podnesene dokumentacije u skladu sa Zakonom o biocidima vrši procjenu

rizika biocida za predloženu upotrebu. Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS na osnovu

zaključaka članova Komisije odlučuje da li su ispunjeni uslovi za izdavanje dozvole za

stavljanje biocida na tržište i da li će dozvola sadržavati ograničenja za upotrebu.

Pravna lica koja stavljaju biocide na tržište ili ih koriste u profesionalne svrhe obavezna su da

vode evidencije o količini biocida koji su stavljeni u promet ili upotrijebljeni na način

563 „Službeni glasnik RS“, broj 99/09 564 „Službeni glasnik RS“, broj 97/11 565 „Službeni glasnik RS“, broj 3/10

282

propisan Pravilnikom o načinu vođenja evidencije o biocidima566

. Ovim pravilnikom propisan

je i način dostavljanja zbirnih izvještaja o potrošnji, prometu i upotrebi biocida na godišnjem

nivou. U toku je procedura donošenja Pravilnika o sadržini i načinu vođenja evidencije o sredstvima

za zaštitu bilja i obrascu evidencije.

Federacija BiH

Federalno ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva svake godine izradi analizu

uvezenih količina pesticida na osnovu izdatih dozvola.

70. Kako se Bosna i Hercegovina priprema za sprovođenje Uredbe (EZ) 689/2008 o

izvozu opasanih hemikalija? Da li postoje administrativni kapaciteti i infrastruktura za

upravljanje i kontrolu sprovođenja ovih propisa, prije svega u vezi sa izvozom

hemikalija?

BiHje članica Roterdamske konvencije o postupku prethodne obavijesti o suglasnosti za

promet nekih opasnih kemikalija i pesticida u međunarodnoj trgovini.567

Odlukom Vijeća ministara BiH568

, Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja je imenovana kao

tijelo na državnom nivou za koordinaciju implementacije Roterdamske konvencije, te je s tim

u skladu Tajništvu dostavljena Informacija o imenovanju državnog tijela (Designated

National Authority-DNA). U pogledu obaveza koje proizilaze iz Konvencije, Uprava je

obavezna koordinirati i sarađivati sa nadležnim entitetskim ministarstvima zdravstva i

Odjelom za zdravstvo BD BiH ispred kojih su imenovane kontakt osobe za koordinaciju sa

Upravom u cilju provedbe Roterdamske Konvencije u BiH.

Uredba 689/2008 o uvozu i izvozu opasnih kemikalija obuhvata opasne kemikalije za koje su

nadležni organi entiteta i BD BiH nadležni za zdravstvo te je Uredbu potrebno ugraditi u

entitetske propise o kemikalijama. Pojašnjenje ovih aktivnosti dato je u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Zakonom o hemikalijama RS stvoren je zakonski osnov za sprovođenje Uredbe 689/2008

koja je i transponovana kroz Pravilnik o proceduri za postupak prethodnog obavještenja i

postupak davanja saglasnosti na osnovu prethodnnog obavještenja prilikom uvoza i izvoza

određenih opasnih hemikalija i proizvoda569

. U Prilogu 1 Pravilnika naveden je Spisak

hemikalija za postupak prethodnog obavještenja (Dio 1) kao i Spisak hemikalija za PIC

postupak (Dio 2).

Za sprovođenje ovog pravilnika nadležno je Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS, a vrši

se u saradnji sa imenovanim državnim tijelom (DNA) BiH za sprovođenje Roterdamske

konvencije (Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja). Prilikom uvoza neke od hemikalija sa

spiskova u Prilogu 1 Pravilnika, Uprava BiH za zaštitu zdravlja bilja dostavlja Ministarstvu

zdravlja i socijalne zaštite RS obavještenja o izvozu, odnosno zahtjeve za izričitu saglasnost

kada se ona zahtjeva, dostavljene od strane zemlje izvoznice hemikalija, u slučaju kada je

uvoznik pravno lice sa sjedištem u RS. Takođe, u slučaju izvoza hemikalije sa spiskova u

Prilogu 1 Pravilnika sa teritorije RS, Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS je dužno

uputiti obavještenje o izvozu ili zahtjev za sprovođenje PIC postupka, u skladu sa uslovima

propisanim Pravilnikom, Upravi BiH za zaštitu zdravlja bilja koja isto dostavlja DNA zemlje

uvoznice hemikalije.

566 „Službeni glasnik RS“, broj 99/11 567 „Službeni glasnik BiH-Međunarodni ugovori“ broj 14/06 568 “Službeni glasnik BiH” broj 15/10 569 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 8/11 i 72/11

283

Nadzor nad uvozom i izvozom opasnih hemikalija, pa tako i hemikalija koje su date u Prilogu

1 Pravilnika o proceduri za postupak prethodnog obavještenja i postupak davanja saglasnosti

na osnovu prethodnog obavještenja prilikom uvoza i izvoza određenih opasnih hemikalija i

proizvoda570

vrši Republička uprava za inspekcijske poslove putem zdravstvenih inspektora u

skladu sa Pravilnikom o sadržaju izvještaja u postupku nadzora nad uvozom hemikalije571

.

Fedracija BiH

U FBiH još uvijek nema donesenih propisa kojima se preuzima Uredba 689/2008.

Brčko distrikt BiH

U BD BiH još uvijek nema donesenih propisa kojima se preuzima Uredba 689/2008.

71. Da li postoje zakonske odredbe i administrativne mjere i odgovarajuća

infrastruktura za zabranu i kontrolu izvoza i uvoza određenih opasnih hemikalija i/ili

zabranjenih hemikalija, uključujući pesticide? Postoji li program prijave izvoza

zabranjenih ili strogo ograničenih hemikalija, uključujući pesticide?

Član 12. Zakona o fitofarmaceutskim sredstvima BiH propisuje postupak za zabrane i

ograničenja prometa i upotrebe fitofarmaceutskih sredstava. Do sada je Vijeće ministara BiH

donijelo sljedeće odluke kojima se zabranjuje promet pojedinih aktivnih materija koje se

nalaze u FFS:

- Odluka o zabrani registrovanja, uvoza i prometa aktivnih materija572

,

- Odluka o zabrani registrovanja, uvoza i prometa aktivnih materija573

,

- Odluka o zabrani registrovanja, uvoza i prometa FFS koja sadrže aktivnu materiju

Butoksikarboksim 574

,

- Odluka o zabrani registrovanja, uvoza i prometa FFS koja sadrže aktivnu materiju

Bifentrin 575

.

Kontrolu uvoza FFS obavljaju fitosanitarni inspektori na graničnim prelazima za promet FFS.

FFS se mogu uvoziti samo ukoliko imaju dozvolu koju izdaje Uprava BiH za zaštitu zdravlja

bilja na temelju saglasnosti nadležnih organa entiteta i Brčko distrikt BiH. Dodatno

pojašnjenje daje se u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Zakonom o hemikalijama RS su kroz Pravilnik o uslovima za ograničenje i zabranu

proizvodnje, prometa i korišćenja hemikalija propisani ograničenja i zabrane proizvodnje,

stavljanja na tržište i korišćenja hemikalija, zabranjeni odnosno dozvoljeni načini korišćenja,

kao i drugi uslovi za proizvodnju, stavljanje u promet i korišćenje supstanci, smješa i

proizvoda koji predstavljaju neprihvatljiv rizik po zdravlje ljudi ili opasnost po životnu

sredinu. Pravilnikom su definisani Lista ograničenja i zabrana proizvodnje, stavljanja na

tržište i korišćenja određenih opasnih supstanci, smješa i proizvoda (Prilog 1), Ograničenja i

zabrane za dugotrajne organske zagađujuće supstance (POPs) (Prilog 2) i Ograničenja

ukupnog sadržaja isparljivih organskih jedinjenja (VOC) (Prilog 3). Ovim pravilnikom

preuzet je Aneks XVII REACH Uredbe, odredbe VOC Direktive, kao i lista POPs supstanci

definisanih Stokholmskom konvencijom.

570 „Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 8/11 i 72/11 571 „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 126/11 572 "Službeni glasnik BiH", br. 55/08, 35/10, 79/10 i 63/11 573 "Službeni glasnik BiH", br. 47/09, 15/10, 02/11 i 06/12 574 "Službeni glasnik BiH", br. 72/10 575 "Službeni glasnik BiH", br. 72/10

284

U skladu sa Zakonom o hemikalijama i Zakonom o biocidima, biocidni proizvodi mogu biti

stavljeni na tržište samo nakon dobijanja rješenja Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS.

To znači da se biocid može staviti na tržište i koristiti u namijenjene svrhe samo ako je

ministar zdravlja i socijalne zaštite donio dozvolu za stavljanje tog biocida na tržište ili

ukoliko je biocid upisan u Program dostavljanja tehničkog dosijea (vidjeti odgovor broj 68).

Uvoz i izvoz određenih hemikalija i proizvoda definisan je Pravilnikom o proceduri za

postupak prethodnog obavještenja i postupak davanja saglasnosti na osnovu prethodnog

obavještenja prilikom uvoza i izvoza određenih opasnih hemikalija i proizvoda, a u skladu sa

Uredbom 689/2008 (PIC Uredba kojom se u EU implementira Roterdamska konvencija).

Kontrolu uvoza i izvoza opasnih hemikalija i biocida vrši Republička uprava za inspekcijske

poslove Republike Srpske putem Zdravstvene inspekcije na osnovu ovlaštenja datih u Zakonu

o hemikalijama i Zakonu o biocidima, te u skladu sa Pravilnikom o sadržaju izvještaja u

postupku nadzora nad uvozom hemikalije i Pravilnikom o sadržaju izvještaja u postupku

nadzora nad biocidom koji se uvozi576

. Uvoznik opasne hemikalije i proizvoda koji su upisani

u Integralni inventar hemikalija, u obavezi je prije carinjenja istih podnijeti zahtjev

zdravstvenom inspektoru za sprovođenje nadzora nad hemikalijom ili proizvodom.

Zdravstveni inspektor po izvršenom nadzoru dostavlja Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite

izvještaj o izvršenom nadzoru. Ukoliko inspektor prilikom vršenja nadzora utvrdi da nisu

ispunjeni uslovi za uvoz ili izvoz hemikalije (nije ispoštovana administrativna procedura

stavljanja hemikalije ili proizvoda na tržište, nije obezbjeđeno potrebno rješenje, uvoz ili

izvoz hemikalije ili proizvoda je zabranjen i sl.) inspektor zabranjuje dalji promet pošiljke i o

tome obavještava Ministarstvo. U izradi je i Informacioni sistem za Integralni inventar

hemikalija koji će kao elektronska baza podataka pružati inspektorima informacije potrebne

za vršenje postupka nadzora, te će na osnovu on-line unosa podataka o izvršenom nadzoru

pružati Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite RS kao i drugim organima bolji uvid u

ostvareni promet hemikalija.

Sredstva za zaštitu bilja se mogu stavljati u promet samo ako prođu odgovarajuću

administrativnu proceduru, odnosno ako dobiju odgovarajuće rješenje Ministarstva

poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Uvoz sredstava za zaštitu bilja mogu da vrše samo

ona lica koja se upišu u Registar distributera i uvoznika sredstava za zaštitu bilja koje vodi

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS. Upis u Registar vrši se na osnovu

zahtjeva koji uvoznik podnosi Ministarstvu. Uvoznik se upisuje u Registar ako ispunjava

određene uslove propisane Zakonom o sredstvima za zaštitu bilja. Kontrolu uvoza i izvoza

sredstava za zaštitu bilja vrši Republička uprava za inspekcijske poslove RS putem

fitosanitarnih inspektora.

Federacija BiH

U primjeni je Zakon o prijevozu opasnih materija577

i Zakon o prometu otrova578

na osnovu

kojih Federalno ministarstvo zdravstva vrši odobravenje uvoza otrova u FBiH.

72. Kada Bosna i Hercegovina očekuje da će pristupiti Protokolu Ekonomske komisije

UN za Evropu o dugotrajnim organskim zagađujućim materijama (POPs)?

Još uvijek nije određen rok za pristupanje BiH Protokolu Ekonomske komisije UN za Evropu

o dugotrajnim organskim zagađujućim materijama (POPs), ali će se priprema za pristupanje

576 „Službeni glasnik RS“, broj 126/11 577 “Službeni list FBiH” broj 2/92 i 13/94 578 “Službeni list FBiH” br. 2/92 i 13/94

285

protokolu izvršiti kroz implementaciju GEF projekta Implementacija Štokholmske konvencije

o POP-sima u BiH.

73. Postoji li sistem, uključujući i nadležni državni organ, za zaštitu laboratorijskih

životinja, kako se zahtijeva Direktivom 86/609? Da li je Konvencija Savjeta Evrope ETS

123 o zaštiti laboratorijskih životinja ratifikovana i sprovedena?

Zaštita laboratorijskih životinja definirana je Pravilnikom o zaštiti pokusnih životinja i

uvjetima koje moraju ispunjavati pravne osobe koje se bave izvođenjem pokusa na

životinjama579

koji je usaglašen sa Direktivom 86/609, kojim je predviđeno da je izdavanje

dozvola za pokuse na životinjama za što je nadležni organ MVTEO, preko Ureda za

veterinarstvo BiH kao upravne organizacije ministarstva, međutim sistem još nije zaživio

zbog neosnivanja Etičkog povjerenstva čije je mišljenje neophodno za razmatranje zahtjeva

od strane nadležnog organa, ova oblast se regulira i zakonodavstvom entiteta i BD-a.

Republika Srpska

Zakonom o hemikalijama RS u članu 12. propisano je da nova ispitivanja opasnih supstanici

treba da se vrše tako da se ne koriste kičmenjaci gdje god je to moguće, te da su zabranjena

ispitivanja na primatima. Pravilnikom o klasifikaciji, pakovanju i obilježavanju hemikalija i

određenih proizvoda u članu 6. propisano je da se nova ispitivanja na životinjama radi

klasifikacije supstanci i smješa vrše samo ako nema drugih alternativa. Pravilnikom o

principima dobre laboratorijske prakse580

koji je donesen na osnovu Zakona o hemikalijama,

u članu 16. propisani su uslovi koje je potrebno obezbijediti za čuvanje, smještaj, obradu i

rukovanje biološkim sistemima za ispitivanje koji se upotrebljavaju u laboratorijskim

ispitivanjima hemikalija i proizvoda. Ovaj pravilnik usklađen je sa odredbama Direktive

2004/10/EZ.

Zakonom o veterinarstvu RS propisano je da su vlasnici i čuvari životinja dužni da se staraju

o zdravstvenoj zaštiti životinja i njihovoj dobrobiti. Svako lice koje čuva, transportuje ili na

bilo koji način ima veze sa životinjama dužno je da zaštiti zdravlje životinja od bolesti i

infekcija koje se prenose među životinjama i ljudima i brinuti o dobrobiti životinja. Sistem za

zaštitu laboratorijskih životinja prema zahtjevima Direktive 86/609 djelomično je preuzet

Zakonom o zaštiti i dobrobiti životinja i u Glavi H- ZAŠTITA ŽIVOTINJA NAMIJENJENIH

ZA EKSPERIMENTE I DRUGA NAUČNA ISTRAŽIVANJA (u članovima od 33. do 38.)

definisano je ko može da u svrhu naučnih istraživanja obavlja eksperimente na životinjama,

uslove koje mora da ispuni i način dobijanja odobrenja od Ministarstva. Pravilnik o uslovima

za rad i registraciju ovakvih organizacija je u pripremi i njegovim donošenjem će se potpuno

ispoštovati zahtjevi Direktive 86/609 i to naročito u pogledu sadržaja evidencija, dobrobiti i

zaštite laboratorijskih životinja, te formiranja Komisije za zaštitu i dobrobit životinja.

74. Da li postoje zakonske odredbe u pogledu izvoza i bezbjednog skladištenja žive i

određenih jedinjenja i mješavina žive, kako se zahtijeva Uredbom EZ br. 1102/2008?

Na nivou BiH ne postoje zakonske odredbe u pogledu izvoza i bezbjednog skladištenja žive i

određenih jedinjenja i mješavina žive, kako se zahtijeva Uredbom EZ br. 1102/2008.

Republika Srpska

Zakonom o hemikalijama RS i Pravilnikom o uslovima za ograničenje i zabranu proizvodnje,

prometa i korišćenja hemikalija propisana su ograničenja i zabrane koje se odnose, između

ostalog i na živu i jedinjenja žive.

579 „Službeni glasnik BiH“, broj 46/10 580 „Službeni glasnik RS“, broj 23/12

286

Pravilnikom o proceduri za postupak prethodnog obavještenja i postupak davanja saglasnosti

na osnovu prethodnog obavještenja prilikom uvoza i izvoza određenih opasnih hemikalija i

proizvoda uređeni su uslovi izvoza i uvoza određenih hemikalija i proizvoda. Izmjenama i

dopunama ovog pravilnika koje su planirane do kraja 2012. godine definisaće se i zabrane

izvoza određenih hemikalija i proizvoda, pa tako i žive i njenih jedinjenja u skladu sa članom

1. uredbe 1102/2008.

Zakon o hemikalijama RS se ne primjenjuje na supstance i smješe koji se smatraju otpadom

(član 4. Zakona). Ukoliko se radi o živi i živinim jedinjenjima kao otpadu u RS se primenjuju

odredbe Zakona o upravljanju otpadom i podzakonski akti na osnovu koji se izdaje dozvola za

upravljanje otpadom.581

75. Kako se pripremate za sprovođenje Uredbe (EZ) br. 1907/2006 o registraciji,

evaluaciji, odobravanju i ograničavanju hemikalija (REACH) koja uspostavlja

Evropsku agenciju za hemikalije? Da li postoji administrativna infrastruktura za

upravljanje i sprovođenje datih propisa?

Obzirom na postojeću administrativnu uređenost, na nivou BiH se ne vrše pripreme za

sprovođenje Uredbe (EZ) br. 1907/2006 o registraciji, evaluaciji, odobravanju i ograničavanju

hemikalija (REACH) koja uspostavlja Evropsku agenciju za hemikalije. Na nivou BiH ne

postoji niti adekvatna administrativna infrastruktura za sprovođenje datih propisa. Na nižem

nivou postoje određene aktivnosti što se navodi kroz primjer implementacije REACH Uredbe

u RS, a pojašnjeno je u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Sprovođenje REACH Uredbe u RS omogućeno je donošenjem Zakona o hemikalijama.

Nadležni organ za sprovođenje ovog zakona je Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS, a

nadzor nad sprovođenjem zakona vrši Republička uprava za inspekcijske poslove RS putem

Zdravstvene inspekcije.

Ovim zakonom preuzete su odredbe REACH Uredbe koje se odnose na registraciju

hemikalija, informacije koje je potrebno dostaviti prilikom registracije, zahtjevi za

bezbjednosno-tehnički list (safety data sheet – SDS), ograničenja i zabrane koji se odnose na

određene hemikalije, hemikalije koje izazivaju zabrinutost, inventar klasifikovanih i

obilježenih hemikalija (usklađeno sa CLP uredbom), procjena bezbjednosti hemikalije

(Chemical Safety Assessment – CSA) i izvještaj o bezbjednosti hemikalije (Chemical Safety

Report – CSR), kriterijumi za identifikaciju supstanci kao PBT ili vPvB, dostupnost podataka.

Zakonom o hemikalijama su stvoreni zakonski osnovi za donošenje podzakonskih propisa

kojima se u potpunosti ili u najvećoj mogućoj mjeri preuzimaju odredbe REACH Uredbe.

Lista supstanci koje izazivaju zabrinutost kao i Lista ograničenja i zabrana proizvodnje

stavljanja na tržište i korišćenja određenih opasnih supstanci, smješa i proizvoda preuzimaju

se u potpunosti kroz podzakonske akte.

Međutim, dijelove REACH Uredbe koji se odnose na postupke registracije kod Evropske

agencije za hemikalije, kao i na međusobne odnose zemalja članica EU i Agencije nije bilo

moguće preuzeti, već su administrativne procedure prilagođene postojećem institucionalnom

sistemu. U skladu sa tim, Zakonom o hemikalijama nije predviđeno osnivanje Agencije za

hemikalije, ali je za njegovo sprovođenje zadužen Odsjek za hemikalije koji je formiran pri

Resoru za farmaciju Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite. Ovaj odsjek trenutno ne

raspolaže dovoljnim administrativnim kapacitetima.

581

„Službeni glasnik RS“ broj 53/02, 65/08

287

Federacija BiH

Pri izradi novih zakonskih i podzakonskih akata, a koji će biti usaglašni sa pravnim izvorima

EU u ovoj oblasti, bit će obuhvaćene i registracija, evaluacija, odobravanje i ograničavanje

hemikalija.

76. Koliko je velika hemijska industrija u Bosni i Hercegovini? Navedite otprilike koliko

preduzeća spada u MSP. Koliko hemijskih supstanci se izvozi u zemlje EU i

EEP/EFTA?

Hemijska industrija BiH je nakon svih dešavanja od 1990 do sada uveliko smanjena, te nije u

kapacitetima koji su nekada postojali. Stanje domaće industrije ukazuje da se BiH ne može

razvijati na istim osnovama kao u prethodnom periodu, već da je neophodno radikalno

mijenjati koncept razvoja. Proizvodnja se danas obnavlja u postrojenjima različitih kapaciteta

u Tuzli, Lukavcu, Mostaru, Sarajevu, Jajcu, Travniku, Tešnju (Jelah), Milićima, Širokom

Brijegu, Sarajevu, Banja Luci, Doboju, Gradačcu, Novom Gradu, Grudama, Gračanici,

Posušju, Ljubinju, Višegradu Vitez i dr. Proizvode se soda, kiseline, umjetna gnojiva, boje i

lakovi, eksplozivi, sredstva za pranje i čišćenje, plastične mase, lijekovi itd. Razvoj svake

industrije pa i hemijske, mora biti povezan sa stepenom razvoja i nivoom proizvodnje njenih

glavnih potrošača. To zahtijeva posebno praćenje stanja o usklađivanju infrastrukturalne

potrošnje hemijske industrije – na primjer, industrija celuloze i papira. Struktura proizvodnje

hemijske industrije orjentisana je većinom na neorganske hemikalije koje na svjetskom trţištu

nisu tako konkurentne kao organski proizvodi. Primjećeno je znatno zaostajanje u području

agrohemije, kako u pogledu đubriva tako i u pogledu proizvodnje pesticida, iako postoji

sirovinska osnova za to.

U prvih 8 mjeseci 2011. godine, BiH je u EU-u ostvarila izvoz hemijskih supstanci u

vrijednosti od 160.456.478,49 KM, a u 2012. godini vrijednost od 132.408.627,48 KM. Izvoz

hemijskih supstanci iz BiH u EFTA-u u prvih 8 mjeseci 2011. godine iznosio je 1.283.244,55

KM, a u 2012. godini vrijednost izvoza bila je 879.594,94 KM što je za 31,46% manje u

odnosu na 2011. godinu. Najveći doprinos u izvozu ima proizvodnja farmaceutskih

proizvoda. Drugi detalji na primjeru RS daju se u nastavku odgovora.

Republika Srpska

U RS-u je do avgusta 2012. godine registrovano 150 proizvođača, prometnika i korisnika

hemikalija i biocida, od čega 20 proizvođača hemikalija ili biocida. 16 proizvođača spada u

MSP. Šest proizvođača hemikalija iz RS izvozi u zemlje EU i EEP/EFTA.

Trenutno ne postoje precizni podaci o vrsti i količini izvezenih hemikalija. Neke od

hemikalija koje se izvoze su: sirćetna kiselina, aluminijum sulfat, aluminijum hidroksid,

aluminijum oksid, natrijum silikat, zeolit, kalcijum oksid, kalcijum hidroksid, smješe

ugljovodonika (proizvodi rafinacije ulja i nafte).

77. Postoje li odredbe u vezi sa prikupljanjem statističkih podataka o korišćenju

životinja u eksperimentalne i druge naučne svrhe?

Ne postoje striktne odredbe u svrhu prikupljanja statističkih podataka, međutim Pravilnikom

o načinju vođenja evidencije o pokusnim životinjama i vrstama pokusa582

propisuju se oblik,

sadržaj i način vođenja evidencija o pokusnim životinjama i vrstama pokusa radi unificiranja

kriterija i omogućavanja lakšeg nadzora. Dodatna pojašnjenja daju se u nastavku odgovora

582 „Službeni glasnik BiH“, broj 19/10

288

Republika Srpska

U Glavi X Zakona o dobrobiti životinja RS583

kojom se načelno uređuje zaštita životinja

namjenjenih za eksperimente i druga naučna istraživanja, stavom 2 člana 36. propisano je da

životinje za eksperimentalne svrhe moraju biti obilježene i da se o tome mora voditi

evidencija. Zakonom je propisano da ministar donosi propise koji se odnose na zaštitu ovih

životinja i evidencije koje se vode, tj. pravilnike o uslovima koje moraju da ispunjavaju

organizacije koje se bave vršenjem eksperimenata na životinjama i pravilnik o zaštiti

laboratorijskih životinja. Ovi pravilnici su u fazi izrade, a do sada u RS nije bilo zvaničnih

zahtjeva za izvođenje eksperimenata na životinjama. U Zakonu o hemikalijama RS nisu

definisane odredbe u vezi sa prikupljanjem statističkih podataka o korišćenju životinja u

eksperimentalne i druge naučne svrhe.

Federacija BiH

U BiH Pravilnikom o načinu vođenja evidencije o pokusnim životinjama i vrstama pokusa

(„Službeni glasnik BiH“ broj 19/10 ) propisano je da se MVTEO-u-Uredu za veterinarstvo

BiH dostavljaju godišnji izvještaji o vrsti i ukupnom broju životinja korištenih u pokusima,

svrsi pokusa po broju i vrsti korištenih životinja u pokusima, te broju i vrsti pokusnih

životinja korištenih u pokusima u svrhu zaštite ljidi, životinja i okoliša.

H. Klimatske promjene

78. Koja su ministarstva i/ili vladine agencije nadležne za izradu, sprovođenje i nadzor

politika i mjera vezano za klimatske promjene? Da li imaju jasne mandate za

izvršavanje ovih zadataka? Da li imaju dovoljno ljudskih i materijalnih resursa? Da li

su ovi resursi pojačani posljednjih godina i kakvi su planovi za njihovo buduće jačanje?

Ministarstva i/ili vladine agencije nadležne za izradu, sprovođenje i nadzor politika i mjera

vezano za klimatske promjene su MVTEO BiH, Federalno ministarstvo okoliša i turizma,

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarsvo i ekologiju RS, Vlada Brčko distrikt BiH.

Mandati se definiraju odlukama, kao što je odluka VM BiiH o uspostavi DNA za CDM

projekte, te pravilnicima i drugim podzakonskim aktima na nivou entiteta u BD BiH. Kao i u

svim okolinskim aktivnostim i po pitanju klimatskih promjena možemo konstatirati da nema

dovoljno ljudskih i materijalnih resursa na nivou BiH, kako bi se ispunile mnogobrojne

obaveze koje BiH treba ispuniti. Generalno je predviđeno da se u MVTEO BiH formira

Sektor za okoliš koji bi imao dio osoblja zaduženog za aktivnosti koje se odnose i na pitanja

klimatskih promjena.

Republika Srpska

Prema Ustavu BiH, glavne nadležnosti i obaveze nadležnih upravnih organizacija u području

zaštite životne sredine i prirodnih resursa su na entitetskom nivou, dok je sprovođenje

strateške politike i međunarodnih odnosa, uključujući sklapanje i sprovođenje međunarodnih

multilateralnih i bilateralnih sporazuma i ugovora, u nadležnosti institucija na nivou države.

U skladu sa odredbama Zakona o postupku zaključivanja i izvršavanja međunarodnih

ugovora584

, MVTEO BiH ima odgovornosti za koordinaciju aktivnosti u međunarodnim

odnosima, po pitanjima zaštite životne sredine, uključujući i klimatske promjene. Stvaranje

konsenzusa i donošenje odluka uključuje državnu vlast, dva entiteta i BD BiH.

583 „Službeni glasnik RS“ broj broj 111/08 584 "Službeni glasnik BiH", broj 29/00

289

Vlade entiteta u BiH nadležne su za kreiranje i implementaciju politika koje su predmet

međunarodnog ugovora, kao i operativno funkcionisanje istih na polju zaštite životne sredine.

Ove politike se sprovode putem nadležnih ministarstava i to: Ministarstva za prostoprno

uređenje, građevinarstvo i ekologiju u RS i Federalnog ministarstva životne sredine i turizma

u FBiH.

Na osnovu koncenzusa između nadležnih entitetskih ministarstava i Odjeljenja za komunalne

poslove BD BiH, Kontaktna institucija prema UNFCCC-u (fokal point ispred BiH) je

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.

S druge strane, odgovornost za obaveze države prema Konvenciji UNFCCC-u uključujući

izvještavanje i izradu nacionalnih izvještaja prema konvenciji, predstavljanje BiH prema

Konferenciji zemalja ugovornica Konvencije, bilateralna i multilateralna koordinacija sa

drugim zemljama članicama Konvencije na realizaciji regionalnih programa i projekata i

neposredna saradnja sa organima Konvencije je na Nacionalnoj kontakt instituciji BiH prema

UNFCCC-u, što je, prema dogovoru entiteskih ministarstava za životnu sredinu, pozicija u

okviru Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS. Nadležnost

državne uprave u pitanjima životne sredine je prilično ograničena i smanjena na funkcije koje

su uglavnom vezane za međunarodnu saradnju i neophodnu koordinaciju. Neophodno je

unapređenje vertikalne i horizontalne saradnje i koordinacije između kompetentnih

institucija, a ti mehanizmi su od posebnog značaja za međunarodne i nacionalne aktivnosti.

Jedan od ključnih nedostataka organa državne uprave u procesu harmonizacije sprovođenja

međunarodnih sporazuma je neispunjavanje obaveze izvještavanja, određivanja nacionalnih

kontakt institucija i nadzora.

U okviru hidrometeoroloških zavoda na nivou RS uspostavljene su službe za praćenje i

kontrolu emisija, ali i njihovi institucionalni kapaciteti nisu dovoljni za uspostavljanje

kvalitetnog sistema monitoringa emisija i izradu registra zagađivača. U pogledu kadrovskih

kapaciteta, za sprovođenje aktivnosti u oblasti klimatskih promjena, prema studiji

izvodljivosti koju su pripremili eksperti Evropske Unije u saradnji sa predstavnicima BiH,

procjenjujući je li zemlja spremna da otvori pregovore o stabilizaciji i pridruživanju

Evropskoj Uniji, izvještaj koji je Evropska komisija podnijela Savjetu Evropske Unije 2003.

godine pokazuje da su kapaciteti BiH vlasti za zaštitu životne sredine daleko ispod potrebnog

nivoa. Pregled uticaja na životnu sredinu (Environmental performance review), iz 2004. i

20011. godine, koji je uradila Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu, sadrži

sličan zaključak. Osim sveobuhvatnog skupa opštih preporuka, Komisija je preporučila da je

prioritet u izgradnji administrativnih i stručnih kapaciteta za obavljanje poslova u oblasti

klimatskih promjena, kako u okviru nadležnih ministarstava, prvenstveno focal point-a tako

i u okviru pojedinih organizacionih jedinica za klimatske promjene u sastavu relevantnih

institucija.

S obzirom na obim poslova u oblasti klimatskih promjena, a uzimajući u obzir broj izvršilaca ,

može se smatrati da u ovom momentu u državnoj administraciji nije zaposlen dovoljan broj

izvršilaca. Svi poslovi vezano za zaštitu životne sredine i klimatske promjene vrše se u saradnji

sa ostalim relevantnim institucijama, kroz programe i projekte finansirane iz nacionalnih,

bilateralnih i međunarodnih izvora. Službe i sektori nadležne za zaštitu životne sredine i

klimatskih promjena dio su organa uprave primarno nadležnih i za za druge sektore.

Formiranjem Fondova za zaštitu životne sredine, u određenoj mjeri su unapređeni kadrovski

kapaciteti institucija S obzirom da brojna nacionalna strateška dokumenta definišu akcije na

ublažavanju i prilagođavanju na izmijenjene klimatske uslove, povećanje materijalnih resursa na

nacionalnom nivou za ostvarenje ovih akcija je svakako planirano.

290

Kako bi se procijenile finansijske potrebe za ublažavanje klimatskih promena i u skladu sa tim

napravili detaljni finansijski planovi, u ranoj fazi izrade su Strategija nisko karbonskog razvoja

(LEDS) i Strategija prilagođavanja na klimatske promjene (NAS) u Bosni i Hercegovini. Ovi

strateški dokumnti se izrađuju u okviru izrade drugog nacionalnog izvještaja za Bosnu i

Hercegovinu (SNC).

Na osnovu dogovora i usalgašenih stavova Vlada FBiH i BD BiH, Vlada RS je na 128.

sjednici održanoj 25. decembra 2000. godine imenovala Ministarstvo za urbanizam,

stambeno komunalne djelatnosti, građevinarstvo i ekologiju za FOCAL POINT-a BiH u

Okvirnoj konvenciji UN o promjeni klime.

Izmjenom Zakona o ministarstvima 2001. godine, naziv ministarstva je promijenjen u

Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS. U posljednjih nekoliko

godina, materijalni resursi u Republičkom hidrometeorološkom zavodu RS (RHMZ) u

domenu monitoringa i istraživanja klimatskih promena su u toku poslednjih godina značajno

pojačani u procesu uspostavljanja osnovnih funkcija osmatranja, monitoringa i istraživanja

klimatskih uticaja, ranjivosti i opcija adaptacije na izmijenjene klimatske uslove koje su

neposredno povezane sa sprovođenjem UNFCCC u oblasti adaptacije. Budući razvoj i jačanje

ljudskih resursa RHMZ sprovodiće se u saradnji sa univerzitetskim obrazovnim i naučno-

istraživačkim meteorološkim institutima kroz nacionalne i regionalne programe i projekte EU

u oblasti klimatskih promjena.

Federacija BiH

Ne postoje jasno definirane uloge pojedinih ministarstava u dijelu nadležnosti za izradu,

sprovođenje i nadzor politika i mjera za klimatske promjene. U Federalnom ministarstvu

okoliša i turizma nema dovoljno ljudskih resursa. Ne postoje konkretni planovi budućeg

jačanja u pogledu popunjavanja novim uposlenicima zbog ograničenosti budžetskih sredstava.

Ministarstva nadležna za pitanje klimatskih promjena u BiH su Ministarstvo okoliša i turizma

Federacije BiH, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS (gdje je

sjedište Kontakt institucije prema UNFCCC-u) i Odjeljenje za komunalne poslove BD BiH

Postoji nedostatak ljudskih i materijalnih resursa. Među identifikovanim nedostacima ističe se

nepostojanje specijalizovanih organizacionih jedinica za klimatske promjene u okviru

relevantnih institucija, nedostatak obuke za osoblje koje bi radilo na ispunjavanju uslova

Konvencije, nedovoljan broj obučenih eksperata. Takođe, pored ljudskih resursa postoje

ograničenja vezana za tehničke i finansijske resurse kao što su nedostatak tehničke opreme za

mjerenje i izračunavanje emisija, nepostojanje jednistvene baze podataka (inventara) o GHG

emisijama itd.

79. Da li su usvojene politike, strategije, akcioni planovi i mjere vezano za klimatske

promjene? Koji je njihov djelokrug (ublažavanje, prilagođavanje, uključivanje u

redovne tokove, sektori, koje gasove sa efektom staklene bašte obuhvataju)?

Prvi dokument koji sveobuhvatno tretira pitanja klimatskih promjena u BiH je Prvi nacionalni

izvještaj o klimatskim promjenama u BiH, završen 2009. godine a prihvaćen od strane Vijeća

ministara BiH 2010. godine. Tim dokumentom su pored izračunate emisije stakleničkih

plinova za baznu 1990. godinu, date i preporuke daljih aktivnosti, koje se već implementiraju,

a odnose se na izradu Drugog nacionalnog izvještaja, izrada strategije adaptacije na klimatske

promjene, te pravljenje okvira za procjenu ranjivosti i adaptacije na klimatske promjene. Prije

ovoga dokumenta, na nivou države uz podršku Svjetske banke izrađena je Studija energetskog

sektora (2008.g) koja u okviru 13. poglavlja obrađuje pitanje životne sredine te ujedno i

pitanje klimatskih promjena u BiH. Studija pruža kontekst i za buduće zakonske propise i

291

strategije, politike i akcione planove u BiH. U FBiH, Plan razvoja energetskog sektora

usvojen je 2008. godine, dok je 2009. godine donesena Strategija za zaštitu okoliša i

odgovarajući Akcioni plan za period 2008-2018. godine.

Republika Srpska

Mjere adaptacije prilagođavanja klimatskim promjenama kao i mjere za uključivanje u

sektorske tokove, sastavni su dio strateških ciljeva i smjernica u strateškim dokumentima

RS: Strategiji zaštite vazduha Republike Srpske i Strategiji zaštite životne sredine (koja

obuhvata i dio zaštite vazduha u Federaciji BiH).

Strategije definišu potrebe i mjere za ojačavanje ekonomskih i fiskalnih instrumenata u

politici zaštite životne sredine usmjerenih ka podržavanju zaštite životne sredine,

obezbjeđenju podsticaja za smanjenje zagađenja i iznalaženju sredstava za investicije u

poboljšanje kvaliteta životne sredine. 2011. godine u RS je donesen novi Zakon o fondu i

finansiranju zaštite životne sredine585

, kojim su utvrđene obaveze zagađivača životne sredine,

uključujući i energetske subjekte koji obavljanjem energetske djelatnosti emituju u atmosferu

ugljen dioksid, sumpor dioksid, azotne okside i čvrste čestice, da plaćaju naknadu koja će se

prikupljati u Fondu za zaštitu životne sredine. Izrađen je Prvi nacionalni izvještaj Bosne i

Hercegovine u skladu sa Okvirnom konvencijom Ujedinjenih nacija o klimatskim

promjenama, u toku je izrada Drugog nacionalnog izvještaja u skladu sa Okvirnom

konvencijom Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama. U pripremi je i Strategija nisko-

karbonskog razvoja u BiH i Strategija za prilagođavanje na klimatske promjene u BiH.

Određeni broj sektorskih strategija i zakona RS uključuje mjere čije sprovođenje doprinosi

ublažavanju klimatskih promena i prilagođavanja na izmenjene klimatskih uslova, kao što su:

a) Strategija zaštite prirode Republike Srpske

b) Strategija razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine

c) Strategija naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srpske 2012-2016. godine

d) Strategija hemijske bezbjednsoti Republike Srpske od 2012. do 2016. godine,

e) Strategija razvoja poljoprivrede u RS do 2015 godine ,

f) Sektorske strategije razvoja industrije Republike Srpske za period 2009 -2013.godina i

g) Zakon o upravljanju otpadom, Zakon o energetici, Zakon o nafti i derivatima nafte

Zakon o gasu, Zakon o šumama i sl.

Federacija BiH

Pojedine mjere vezane za problematiku klimatskim promjene dio su Federalne strategije

zaštite okoliša i njenih sektorskih strategija. Dati su operativni ciljevi, i to smanjivanje

energetske intenzivnosti i podsticanje korištenja obnovljivih izvora energije. Za ispunjavanje

ovih ciljeva date su konkretne mjere koje se trebaju poduzeti. U dijelu Strategije zaštite

prirode, date su mjere ublažavanja posljedica klimatskih promjena.

80. Postoje li neke politike i mjere vezano za klimatske promjene koje su trenutno u fazi

izrade? Ako postoje, kada će se one usvojiti i sprovesti?

Trenutno su u BiH u izradi dva strateška dokumenta:

1. Strategija nisko-karbonskog razvoja Bosne i Hercegovine i

2. Strategija prilagođavanja na klimatske promjene u Bosni i Hercegovini.

585 “Službeni glasnik Republike Srpske” broj 117/11

292

Usvajanje ove dvije strategije na nivou BiH planirano je do decembra 2012. godine, te će se u

daljem procesu dogovaranja sa entiteskim i organima BD BiH dogovoriti okvirni planovi sa

sprovođenje zacrtanih mjera.

81. Osim mjera navedenih u rubrici „Kontrola industrijskog zagađenja i upravljanje

rizikom", postoje li nacionalni propisi koji kontrolišu emisiju štetnih gasova iz mobilnih

izvora (automobila, kamiona, autobusa, itd.)?

Na osnovu Zakona o osnovama bezbjednosti saobraćaja na putevima u BiH, donesen je

Pravilnik o dimenzijama, ukupnoj masi i osovinskom opterećenju vozila, o uređajima i

opremi koju moraju imati vozila i o osnovnim uslovima koje moraju ispunjavati i oprema u

saobraćaju na putevima586

. Ovim Pravilnikom, između ostalog, propisuju se i uređaji za

odvođenje i ispuštanje izduvnih gasova iz motornih vozila (odredbe čl. 61. Pravilnika) i

definišu se maksimalne vrijednosti pojedinih zagađujućih materija u izduvnim gasovima u

skladu sa Evropskom direktivom 2003/26/EC (odredbe čl. 158.).

Republika Srpska

U skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha pokretni izvori zagađivanja mogu se koristiti i


granične vrijednosti emisije utvrđene tehničkim propisima.

Federacija BiH

Federalno ministarstvo energije, rudarstva i industrije ne posjeduje podatke o propisima koji

kontrolišu emisiju štetnih gasova iz mobilnih izvora (automobila, kamiona, autobusa, itd.)

82. Kako je organizovan nadzor kvaliteta benzina, dizel goriva, ostalih gasnih ulja i

mazuta i njihovog uticaja na životni ciklus gasova sa efektom staklene bašte?

Odlukom kvalitetu tečnih naftnih goriva587

, koju je donio Savjet ministara BiH, u septembru

2002. godine, propisan je kvalitet motornih benzina, dizel goriva, ulja za loženje ekstra lakog

(gasno ulje), ulja za loženje (lako, lako specijalno, srednje i teško) koje se može staviti u

promet na tržište u BiH. Maksimalne i minimalne vrijednosti pojedinih parametara naftnih

goriva, kao i metode za ispitivanje istih, su definisane kroz nacionalne (BAS) i preuzete

Evropske (BAS EN) standarde.

Osim prethodnog, Odlukom o kvalitetu tečnih naftnih goriva je uveden sistem za nadzor

kvaliteta, odnosno utvrđivanje usklađenosti, tečnih naftnih goriva koja se puštaju u promet na

tržište u BiH. Ovim je uspostavljen institucionalni okvir koji podrazumjeva:

- nadležna ministarstva za pitanje energije, zaštite okoline i trgovine

- Institut za akreditovanje BiH

- Institut za standardizaciju BiH

- Uprave za inspekcijske poslove u oba entiteta i Brčko distrikt BiHu BiH

- Akreditovana i imenovana Inspekcijska tijela, u skladu sa standardom BAS

ISO/IEC17020

- Akreditovane ispitne laboratorije u skladu sa standardom BAS EN ISO/IEC 17025

Odlukom o kvalitetu tečnih naftnih goriva je propisan minimalan broj uzoraka tečnih naftnih

goriva koji se treba uzeti u toku ljetne i zimske sezone. Nadležna entitetska ministarstva za

pitanja energije i nadležni organ u Vladi BD BiH donose „Program utvrđivanja usklađenosti“

kojim je za svakog dobavljača posebno utvrđen broj uzoraka svih vrsta naftnih goriva koja su

predmet Odluke. Objavom Programa utvrđivanja usklađenosti u službenim glasilima Uprave

586 "Službeni glasnik BiH", broj 23/07 587 „Službeni glasnik BiH“, broj 27/02, 28/04, 16/05, 14/06, 22/07, 101/08, 71/09 i 58/10

293

za inspekcijske poslove oba entiteta i BD BiH izdaju naloge imenovanim inspekcijskim

tijelima da izvrše uzorkovanje tečnog naftnog goriva. Uzorkovanje se vrši u skladu sa

standardom BAS EN ISO 3170. Uzorci se pod šifrovanim nazivom šalju u ispitne laboratorije

na ispitivanje. Na osnovu Izvještaja o ispitivanju Inspekcijsko tijelo izdaje Uvjerenje o

usklađenosti, ukoliko je naftno gorivo usklađeno sa odredbama Odluke, u suprotnom

Inspekcijsko tijelo obavještava ndležni inspekcijski organ i pokreće se predviđena kaznena

procedura. Dodatno pojašnjenje daje se u nastavku odgovora.

Republika Srpska

U RS, članom 48. Zakona o zaštiti vazduha588

definisano je da goriva koja se stavljaju u

promet, odnosno koriste u stacionarnim i pokretnim izvorima zagađivanja, moraju

zadovoljavati zahtjeve kvaliteta propisane važećim standardima i tehničkim propisima koji se

odnose na kvalitet datog goriva. Ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine u

saradnji sa ministarstvom nadležnim za poslove energetike donosi tehnički propis kojim će se

propisati tehnički i drugi zahtjevi za goriva, dozvoljena količina zagađujućih materija u

gorivu, metode ispitivanja goriva, te način utvrđivanja kvaliteta i dokazivanja usklađenosti

goriva sa propisanim graničnim vrijednostima. Pokretni izvori zagađivanja mogu se koristiti i


granične vrijednosti emisije utvrđene tehničkim propisima, u skladu sa Zakonom o zaštiti

vazduha. Emisije iz pokretnih izvora zagađivanja kontrolišu se prilikom redovnog, vanrednog

i kontrolnog tehničkog pregleda, u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom i zakonom

kojim se uređuje bezbjednost saobraćaja. Goriva koja se stavljaju u promet, odnosno koriste u

stacionarnim i pokretnim izvorima zagađivanja moraju zadovoljavati zahtjeve kvaliteta

propisane važećim standardima i tehničkim propisima koji se odnosi na kvalitetu tog goriva.

Federacija BiH

Ako inspekcijsko tijelo utvrdi neusklađenost goriva sa zahtjevima gore spomenute Odluke,

dužno je o tome obavijestiti Federalno ministarstvo energije, rudarstva i industrije, kao i

Federalnu upravu. To obavještenje mora sadržavati:

zapisnik o uzorkovanju iz kojeg je moguće „pratiti“ oznaku uzorka od uzimanja do

ispitivanja;

izvještaj o kvalitetu goriva iz kojeg je jasno vidljiva neusklađenost ispitanog goriva i

zahtjeva ove odluke.

Na temelju zaprimljenog zapisnika i izvještaja o kvalitetu tečnih naftnih goriva u kome je

konstatovano da gorivo nije usklađeno sa zahtjevima standarda normi BAS EN, federalni

inspektor za kvalitet tečnih goriva podnosi zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka kod

nadležnog opštinskog suda. Fizičko-hemijske osobine tečnih goriva moraju biti takve da ne

prouzrokuju kritično zagađenje okoline i da su u skladu sa važećim standardima BAS EN.

Na osnovu odluke entitetskih ministarstava nadležnih za energiju dva puta godišnje priprema

se Program praćenja kvalitete tečnih i naftnih goriva (zimska i ljetna sezona). Uzorkovanje i

ispitivanje kvalitete vrše nezavisna inspekcijska tijela, a nadzor nad provođenjem Programa u

Federaciji BiH vrši Federalna uprava za inspekcijske poslove.

Županija Zapadno-hercegovačka

Kontrola kvalitete naftnih derivata obavlja se sukladno Odluci o kvaliteti tekućih naftnih

derivata.589

588 „Službeni glasnik RS“, broj 124/11 589 Sl. novine BiH, broj: 27/02,28/04, 16/05, 14/06, 22/07, 101/08, 71/09, 58/10

294

Ocjenjivanje kvaliteta prema odredbama navedene Odluke obavljaju inspekcijska tijela

koristeći usluge ispitnih laboratorija. Ispitni laboratoriji moraju udovoljavati propisanim

kriterijima koje utvrđuje institut za akreditacije. Inspekcijska tijela imenuje MVTEO BiH na

prijedlog nadležnih ministarstava energije i trgovine u oba entiteta. Inspekcijsko tijelo dužno

je tromjesečno izvještavati ministarstva nadležna za energiju u BiH entitetima o obavljenim

inspekcijskim nadzorima.

Unsko-sanski kanton

Na području FBiH trenutno postoje četiri imenovana (ovlaštena) inspekcijska tijela koja se

bave kontrolom kvaliteta tečnih naftnih goriva u prometu. Metode inspekcije obuhvataju

metode uzorkovanja goriva: BAS EN 3170 - Standardna metoda uzorkovanja iz rezervoara i

BAS EN 14275 - Standardna metoda uzorkovanja sa automata, te metode za ocjenu

usklađenosti kvaliteta goriva: BAS EN 590 - za dizel, BAS EN 228 - za bezolovne motorne

benzine, BAS 1001 - za motorne benzine sa olovom i BAS 1002 - za lož ulja. Rezultate

kontrole koje nisu u skladu sa ovom Odlukom dostavljaju se kantonalnoj tržišnoj inspekciji

dalje na postupanje, dok ista može i neovisno kod distributera izvršiti kontrolu kvalitete tečnih

goriva.

83. Koje je korake Bosna i Hercegovina preduzela za određivanje standarda koja nova

vozila treba da ispune u pogledu emisije štetnih gasova, i za unaprjeđenje nadzora i

dostupnosti informacija za potrošače o ekonomičnosti goriva i emisiji ugljendioksida u

pogledu reklamiranja novih automobila?

Vijeće ministara BiH je 28. decembra 2010. godine donijelo Odluku o izmjeni i dopuni

odluke o ograničenju uvoza automobila, teretnih vozila i automobilskih guma,590

čime se

ukida ograničenje uvoza vozila kada je riječ o njihovoj starosti. Ovom Odlukom definišu se

tehnički zahtjevi koje moraju ispuniti novoproizvedena i korištena vozila, a u odnosu na ECE

Pravilnike i Evropske direktive (EC/EEC), koje su navedene u ovoj Odluci. Ovo je ujedno

bila i obaveza BiH u smislu poštivanja odredaba Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, te

pravila Svjetske trgovinske organizacije. Postupak homologacije u BiH provodi se u skladu s

Odlukom o najnižim tehničkim zahtjevima pri homologaciji. Pravilnikom o tehničkim

pregledima vozila591

propisuju se sadržaj i način obavljanja tehničkih pregleda, evidencije

koje se vode i obrasci koji se izdaju i uslovi koje moraju da zadovolje ovlaštene organizacije

za obavljanje tehničkih pregleda. Između ostalog, ovim Pravilnikom propisuju su uređaji i

oprema za kontrolu emisije izduvnih gasova, kao i uređaji za mjerenje sastava (koncentracije)

izduvnih gasova (CO, λ, HC, NOx, CO2) benzinskih motora, koji moraju posjedovati

programsku opremu za vođenje ispitivanja i mogućnost ispisa rezultata mjerenja.

Republika Srpska

Zаkоnоm о prеvоzu u drumskоm sаоbrаćајu RS592

urеđеnа је оblаst prеvоzа licа i stvаri u

drumskоm sаоbrаćајu. Pоdzаkоnskim аktimа prоpisаni su uslоvi kоје mоrајu ispunjаvаti

vоzilа kојimа sе vrši prеvоz. Prоpisаnim uslоvimа sе оbеzbјеđuје i zаštitа živоtnе srеdinе.

Pоrеd tоgа vаžеći prоpisi iz оblаsti bеzbјеdnоsti sаоbrаćаја urеđuјu оblаst tеhničkih prеglеdа

vоzilа kоја izmеđu оstаlоg i prоpisuје dоzvоlјеnu kоličinu еmisiје izudvnih gаsоvа mоtоrnih

vоzilа i dоzvоlјеnu buku (Prаvilnik о tеhničkim prеglеdimа vоzilа).

Odrеđеnim prоpisimа iz оblаsti hоmоlоgаciје оgrаničаvа sе uvоz vоzilа u BiH ukоlikо nе

ispunjаvајu prоpisаnе uslоvе, pа izmеđu оstаlоg i оgrаničеnjа pо pitаnju еmisiје štеtnih

gаsоvа i dоzvоlјеnе bukе. U RS i BiH se primjenjuju UN/ECE Pravilnici navedeni u odgovoru

590 „Službeni glasnik BiH“, broj 89/10 591 “Službeni glasnici BiH”: 13/07, 72/07, 74/08, 3/09, 76/09, 29/11 592 „Službеni glаsnik RS“, brој 111/08 i 50/10

295

na pitanje 101, uključujući posljednje važeće izmjene i dopune (npr. za putnička i laka teretna

vozila primjenjuje se UN/ECE R. 83 serija amandmana 06 koja propisuje tzv. Euro5).

84. Koje korake je Bosna i Hercegovina preduzela za unaprjeđenje izdvajanja i

skladištenja ugljenika?

Bosna i Hercegovina još uvijek nije preduzela konkretne aktivnosti za unapređenje izdvajanja

i skladištenja ugljenika.

85. Da li je utvrđen državni sistem za nadzor i izveštavanje o gasovima sa efektom

staklene bašte? Ako jeste, kako je organizovan?

Na državnom nivou još uvijek nisu raspoloživi detaljni službeni podaci o emisijama

stakleničkih plinova (GHG) za period od 1991. do 2012. godine. INC jedino uključuje

detaljan spisak emisija za 1990. godinu, što je bazna godina za UNFCCC i Kyoto protokol.

Izradom SNC-a, BiH očekuje inventar GHG za period 1991-2001. godine.

86. Da li je Bosna i Hercegovina preduzela korake za smanjivanje emisije gasova sa

efektom staklene bašte uzrokovane vazduhoplovnim aktivnostima?

Trenutno ne postoje propisi na državnom nivou koji regulišu ovu oblast, niti se poduzimaju

aktivnosti u cilju smanjenja emisije gasova sa efektom staklene bašte uzrokovane

vazduhoplovnim aktivnostima.

87. Da li je postoji kompletiran nacionalni inventar emisija gasova sa efektom staklene

bašte za 1990. godinu i godine nakon toga?

Nacionalni inventar GHG u Bosni i Hercegovini za referentnu 1990. godinu iznosi: 34,043

miliona tona ekvivalentnog CO2 (ili 34.043,49 Gg CO2 ekv). Najveći izvor emisija je energetski

sektor sa oko 70% ukupne emisije, poljoprivreda 12%, industrija 11%, otpad 3%, te ostali

izvori 4%. Obzirom na šumske potencijale BiH (50% teritorije prekriveno je šumom) ima

mogućnost ponora („upijanja”) emisija CO2 za 7,42 miliona tona ekvivalentnog CO2 (ili

7.423,53 Gg CO2 ekv) za referentnu 1990. godinu. Kroz izradu SNC-a koji je u toku, BiH će

imati kompletan nacionalni inventar antropogenih emisija gasova staklene bašte napravljen za

period 1991-2001. godine.

88. Koje su očekivane emisije gasova sa efektom staklene bašte do 2012. godine u

poređenju sa 1990. godinom?

U prvoj nacionalnoj komunikaciji nisu date projekcije emisija do 2012. godine, već su date

sektorske projekcije povećanja emisija (npr. u sektoru daljinskog grijanja, saobraćaj,

industrija, itd.) za petogodišnje periode: 2010., 2015. i 2020. godinu i za svaki sektor su date

preporuke u cilju umanjenja ukupnih emisija CO2 ekvivalenta. U skladu sa procjenama

postojećeg stanja industrijskih i drugih aktivnosti u BiH, pretpostavke su da su emisije u

odnosu na 1990-tu godinu znato umanjene.

89. Da li je vaša zemlja podnijela nacionalni izvještaj u skladu sa Okvirnom

konvencijom Ujedinjenih Nacija o klimatskim promjenama (UNFCCC)? Ako jeste,

kada?

BiH je u aprilu 2010. godine usvojila Prvi nacionalni izvještaj o klimatskim promjenama

(INC) i isti je dostavila Sekretarijatu UNFCCC-a, u okviru kojeg je izrađen inventar GHG za

1990. godinu, kao baznu godinu. INC ne samo da predstavlja prvi službeni dokument BiH o

pitanjima klimatskih promjena, već i osnovni izvor informacija koji uključuje: detaljnu

inventuru emisija za baznu 1990. godinu; procjenu potencijalnog utjecaja klimatskih

promjena; listu potencijalnih mjera za ublažavanje i prilagođavanje i preporuke za buduće

djelovanje. Podaci o podnesenom izvještaju dostupni su na sljedećem linku:

296

http://unfccc.int/national_reports/non-annex_i_natcom/items/2979.php. U toku je izrada

drugog nacionalnog izvještaja za BiH koji će dati kompletan nacionalni inventar antropogenih

emisija gasova staklene bašte (GHG) za period 1991-2001.

90. U kojoj fazi se nalazi sprovođenje Kjoto protokola?

Odlukom Predsjedništva BiH o ratifikaciji Kyoto protokola593

objavljenom u, zvanično je

potvrđeno pristupanje BiH Kjoto protokolu u statusu zemlje članice koja ne pripada grupi

zemalja u aneksu B ovog Protokola, za koje je određena obaveza kvantifikovanog smanjenja

emisija u odnosu na baznu godinu, odnosno period. Ratifikacijom Konvencije i Protokola,

BiH je preuzela obavezu utvrđivanja i sprovođenja mjera i aktivnosti, na nacionalnom nivou,

koje će doprinijeti postizanju ciljeva Konvencije. Istovremeno, ratifikacijom Protokola, za

BiH nisu uvedene nove obaveze smanjenja emisija stakleničkih plinova, u odnosu na opšte

obaveze utvrđene Konvencijom koje se tiču izrade nacionalnih izvještaja (komunikacija),

periodično izvještavanje organa Konvencije, međunarodnu saradnju u oblasti klimatskih

istraživanja i sistematskih osmatranja, transfera znanja i čistih tehnologija, donošenja i

sprovođenja mjera prilagođavanja na izmijenjene klimatske uslove, obrazovanja, obuke, i

informisanja javnosti o uzrocima i mogućim antropogenim uticajima na promjenu klime.

Uvažavajući osnovne principe Okvirne konvencije UN o promjeni klime, imajući u vidu

strateške interese BiH da zastupa svoja prava učestvovanja u realizaciji programa pomoći

putem fleksibilnih mehanizama Kjoto protokola, a istovremeno zemlje koja je potpisnica

Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju Evropskoj Uniji, Vijeće ministara BiH je 19.

listopada 2010. godine, usvojilo Odluku o uspostavi Ovlaštenog tijela za sprovođenje

projekata Mehanizma čistog razvitka Kyoto protokola594

. Dana 26. 09. 2011. godine, održana

je 1. konstitutivna sjednica Izvršnog odbora DNA BiH, čime je BiH i zvanično uspostavila

DNA tijelo za implementaciju CDM projekata u okviru Kyoto protokola. Izvršni odbor

sačinjavaju ovlašteni predstavnici Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i

ekologiju RS, kao fokal pointa BiH u Okvirnoj konvenciji UN o promjeni klime, MVTEO

BIH, Ministarstva životne sredine i turizma Federacije BiH i Odjeljenja za prostorno

planiranje i imovinsko pravne poslove BD BiH. Poslovnikom o radu preciznije se definišu

način rada DNA tijela, kao i procedure i rokovi neophodni za ocjenjivanje i odobravanje

potencijalnih CDM projekata od strane ovog tijela. Pored navedenih akata, nadležna

entitetska ministarstva su, po usvajanju Odluke, donijela Odluke o utvrđivanju kriterija za

stručnu ocjenu CDM projekata i posebne akte o formiranju sekretarijata imenovanih

predstavnika ispred nadležnih ministarstava i stručnih organizacija na nivou entiteta, koje vrše

tehničku analizu i pregled projektne dokumentacije, koji imaju ulogu tzv. panela eksperata.

Od osnivanja tijela DNA BiH do danas, izvršena je evaluacija, i stručno odobravanje ukupno

tri potencijalna CDM projekta na cjelokupnoj teritoriji BiH.

91. Kakva je situacija po pitanju sprovođenja Montrealskog protokola o zaštiti ozonskog

omotača?

BiH je pristupila Bečkoj konvenciji 14.09.1990 godine, a Montrealskom protokolu

03.01.1991. godine, te joj je priznat status punopravne zemlje članice ova dva međunarodna

ugovora od 01.09.1992. godine. U skladu sa postupkom propisanim Zakonom o postupku

zaključivanja i izvršavanja međunarodnih ugovora595

, BiH je ratifikovala i zvanično

pristupila Amandmanima Montrealskog protokola (iz Londona, Kopenhagena i Montreala)

11.08.2003. godine, a Pekinškom amandmanu u oktobru 2011. godine, temeljem Odluke o

ratifkaciji objavljenoj u Službenom listu BiH.596

Na ovaj način BiH stekla je pravo na

593 „Službeni list BiH“, broj 8/08 594 “Službeni glasnik BiH”, broj 102/10 595 „Službeni glasnik BiH“, broj 29/00 596„Službeni glasnik BiH“ , broj. 06/11

http://unfccc.int/national_reports/non-annex_i_natcom/items/2979.php

297

međunarodnu tehničku i finansijsku pomoć u provođenju Bečke konvencije i Montrealskog

protokola.

Stalan zadatak koji se redovno ispunjava radom Ozonske jedinice BiH predstavlja

implementacija Odluke Vijeća ministara BiH o uslovima i načinu provođenja Monteralskog

protokola i postepenog isključivanja iz upotrebe SOOO u BiH597

i entitetskih propisa koji se

tiču postepenog isključivanja iz upotrebe supstanci koje oštećuju ozonski omotač, a kojima se

stavljaju pod kontrolu uvoz, izvoz, kretanje i korištenje, te se isključuju iz upotrebe supstance

koje oštećuju ozonski omotač (SOOO) i ispunjavaju obaveze iz Montrealskog protokola

Bečke konvencije o zaštiti ozonskog omotača. Do sada su provedbom postojeće legislative

isključene iz upotrebe sve SOOO osim HCFCa. Godišnje kvote za HCFC će biti utvrđene do

1.01.2013. godine.

U toku je implementacija NoPP National – ODS phase-out plan (Nacionalni plan za

isključivanje iz upotrebe HCFC-a) iz sredstava odobrenih od strane Multilateralnog Fonda za

implementaciju Montrealskog protokola. Implementirane su sljedeće aktivnosti iz preostalih

odobrenih sredstava treće tranše od strane MLF-a:

a) Uvoz identifikatora za opremu koja sadrži SOOO za UINO sektor carina. Uvoz

opreme je omogućen uspostavom procedure oslobađanja od plaćanja carine i PDV-a

od strane MVTEO za projekte u oblasti zaštite životne sredine,

b) Aktivnosti na realizaciji Treninga servisera i tehničara za rashladne i klima uređaje u

BiH koji ce se obaviti u nedavno nominovanim trening centrima u Sarajevu i Banja

Luci na Mašinskim fakultetima. Trening trenera je aktivnost za koju je pripremljen

priručnik. Završen je UNIDO međunarodni tender za opremu za ova dva trening

centra

c) Pokrenute su aktivnosti na uspostavi centara za recikliranje CFCa i HCFC u cijeloj

BiH za koji ce se dobiti potrebna oprema

Implementacija projekta „Upravljanje halonima“- završena procedura nabavke opreme za

halon centar raspisom međunarodnog tendera od strane UNIDO-a u saradnji sa MVTEO

Ozonskom jedinicom BiH. Instalirana oprema i obavljen trening od strane UNIDO eksperta u

Halon centru Financ u Mostaru i održavanje Druge nacionalne radionice o upravljanju

halonima.

Implementacija projekta ”Jačanje ozonske jedinice BiH - druga faza”(Institutional

Strengthening of BiH Ozone Unit - phase II) u saradnji sa UNIDO - Implementacija ovog

projekta je omogućila institucionalno jačanje BiH Ozonske jedinice u okviru čega se nabavila

potrebna kancelarijska oprema za MVTEO i nadležna entitetska ministarstva, implementirane

su brojne aktivnosti jačanja svijesti javnosti, edukovanja, izvještavanja, poboljšanja

legislative, saradnje sa carinom, privredom i nadležnim entitetskim i ostalim ministarstvima i

institucijama. Projekt je odobren od Multilateralnog fonda i implementira se u saradnji sa

UNIDO kao međunarodnom implementacijskom agencijom.

Implementacija projekta HPMP - HCFC phase-out management- postepeno isključivanje iz

upotrebe HCFCa (hidroklorofluorokarbona) - Ovim projektom su se obavila potrebna

istraživanja i kao rezultat je pripremljen strateški dokument za period 2012-2020. godinu za

BiH o upravljanju i isključivanju iz upotrebe HCFCa koji oštećuju ozonski omotač i ujedno su

597 „Službeni glasnik BiH“, broj 36/07

298

i staklenički gasovi, te se time ispunjava i dio obaveza iz Kjoto protokola UNFCCC-u.

Dokument je odobren u aprilu 2012. godine na 66. sastanku Izvršnog komiteta

Multilateralnog fonda za implementaciju Montrealskog protokola.

92. Da li postoje ili da li su u planu mjere za smanjenje emisije fluorisanih gasova?

Ne postoje mjere za smanjenje emisije fluorisanih gasova na nivou BiH.

Republika Srpska

Postupanje sa fluorovanim gasovima sa efektom staklene bašte (u daljem tekstu: f-gasovi)

okvirno je uređeno Zakonom o zaštiti vazduha. Članom 53. Zakona propisana je zabrana uvoza

i/ili izvoza i stavljanja u promet f-gasova bez dozvole; zabrana ispuštanja f-gasova u atmosferu;

zabrana punjenja proizvoda i opreme koji sadrže f-gasove supstancama koje oštećuju ozonski

omotač kao i stavljanje f-gasova u promet na malo. Ministarstvo prostornog uređenja,

građevinarstva i ekologije RS vodi evidenciju o uvozu i/ili izvozu, stavljanju u promet i

potrošnji f-gasova, odnosno proizvoda i opreme koji ih sadrže, o pravnim licima i

preduzetnicima koji se bave djelatnošću uvoza i/ili izvoza, stavljanja u promet, proizvodnje i

održavanja proizvoda i opreme koji sadrže te supstance, kao i sakupljanja, obnavljanja i obrade

f-gasova. Na osnovu Zakona planirano je donošenje pod-zakonskog akta koji će bliže propisati

postupanje sa određenim f-gasovima, kao i opremom i uređajima koji sadrže ove gasove.

Donošenje ovoga pod-zakonskog akta planirano je za kraj 2012. godine.

Federacija BiH

U FBiH ne postoje mjere za smanjenje fluorisanih emisije.

93. Da li je Bosna i Hercegovina preduzela mjere u vezi sa primjenjivanjem pravnih

tekovina EU iz oblasti emisije gasova sa efektom staklene bašte, posebno sistem trgovine

emisijama (ETS)?

BiH od tri fleksibilna mehanizma Kyoto protokola koristi samo jedan (CDM), jer joj to status u

Protokolu ne dozvoljava. Promjenom stausa u Kyoto protoklolu BiH će prihvatiti i obavezu da

koristi i druga dva mehanizma od kojih je jedan i sistem trgovanja emisijama (ETS). U tom

smislu se predlažu aktivnosti na uspostavi ETS-a u BiH, a za to možemo osigurati podršku

susjednih zemalja, a posebno Republike Hrvatske koja je taj sistem uspostavila i spremna je

pružiti svaku vrstu podrške da se ETS uspostavi i u BiH. Nadležna ministarstva u BiH,

uključujući Ministarstvo prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije RS i Ministarstva

životne sredine i turizma FBiH su za sad još uvijek u procesu pronalaženja bilateralnih partnera

za jačanje kapaciteta i podizanje znanja zainteresovanih strana o tržištu emisijama i posebno

EU Direktivi o trgovini emisijama, imajući u vidu da na nacionalnom nivou ne postoji

dovoljna ekspertiza i iskustvo.

94. Da li je usvojena državna politika i mjere u vezi sa klimatskim promjenama? Postoje

li neke dodatne politike i mjere koje se odnose na klimatske promjene, a koje su

trenutno u fazi izrade, i ako postoje, kada se planira njihovo uvođenje?

BiH je 2009. godine usvojila Prvi nacionalni izvještaj prema Okvirnoj konvenciji Ujedinjenih

nacija o promjeni klime. Ovaj izvještaj predstavlja prvi pregled stanja u oblasti klimatskih

promjena na nacionalnom nivou, ali je to ujedno i strateški dokument kojim su predložene

nacionalne mjere ublažavanja klimatskih promjena i mjere prilagođavanja na izmijenjene

klimatske uslove. U toku je izrada dva dokumenta (navedeni u odgovoru na pitanje broj 80.)

koja će tretirati određena pitanja klimatskih promjena u BiH. Određeni broj nacionalnih

strateških dokumenata (EPR2, nacrt Strategije razvoja BiH i dr.) tretiraju pitanje klimatskih

promjena kao jedno od ključnih pitanja razvoja, kao i strateški dokumenti na entitetskom

nivou, što se vidi iz daljeg teksta odgovora.

299

Republika Srpska

U Nacionalnom programu zaštite životne sredine dat je prioritet aktivnostima na ublažavanju

klimatskih promjena. Istovremeno, istaknut je i značaj i potreba sprovođenja akcija

prilagođavanja na izmijenjene klimatske uslove. Povećanje energetske efikasnosti i korištenja

obnovljivih izvora energije dva su od pet glavnih prioriteta Strategije razvoja energetike RS do

2030. godine. U nacrtu Strategije za biodiverzitet i Akcionom planu (NBSAP), izražena je

potreba za razvijanjem nacionalne strategije i mehanizama kako bi se mogući uticaj

klimatskih promjena na biološku raznovrsnost planirao i sveo na najmanju moguću mjeru.

Određeni broj sektorskih zakona (energetika, otpad, šumarstvo, vazduh) uključuje mjere čije

sprovođenje doprinosi ublažavanju klimatskih promjena i prilagođavanju na izmijenjene

klimatske uslove.

95. Da li Bosna i Hercegovina ima adekvatan institucionalni kapacitet da uspješno

sprovede izrađene politike i mjere?

BiH nema dovoljno jak i adekvatan institucionalni kapacitet na nivou države za uspješno

sprovođenje politika i mjera za klimatske promjene. Postojeće kapacitete je potrebno proširiti

i ojačati.

Republika Srpska

U RS je neophodno unapređenje i jačanje institucionalnih i individualnih kapaciteta, kao i

povećanje broja zaposlenih koji će se baviti samo ovim pitanjem, a u cilju efikasnog

definisanja i sprovođenja politike zaštite klime. Također, neophodno je jačanje institucionalnih

kapaciteta na lokalnom nivou, formiranjem ili jačanjem postojećih organizacionih jedinica koje

se bave zaštitom životne sredine i posebno klime, kao i upravljanjem energetskim sistemima

(energetski menadžment), kako bi se na adekvatan način sprovodile mjere energetske

efikasnosti i racionalne upotrebe energije. Potrebe jačanja kapaciteta ključne su i za javni i

privatni sektor. Istovremeno, postoji potreba za izgradnju i jačanje kapaciteta u oblasti

prilagođavanja na izmijenjene klimatske uslove.

Federacija BiH

Na nivou FBiH ne postoji adekvatan institucionalni kapacitet. Postojeće institucije treba jačati

u pogledu povećanja ljudskih kapaciteta i stručne obučenosti.

96. Koja su ministarstva i/ili vladine agencije nadležne za izradu, sprovođenje i nadzor

politika i mjera vezano za klimatske promjene? Da li imaju jasne mandate za

izvršavanje ovih zadataka? Da li imaju dovoljno ljudskih i materijalnih resursa? Da li

su ovi resursi pojačani posljednjih godina i kakvi su planovi za njihovo buduće jačanje?

Pitanje je potpuno isto kao i pitanje 78., u kojem je i dat odgovor.

97. Da li neke zemlje, organizacije UN ili drugi donatori finansiraju aktivnosti jačanja

kapaciteta za UNFCCC i Kjoto protokol u vašoj zemlji?

Podršku u ovim aktivnostima nude i pružaju Delegacija EU, GEF, UNDP, te na bilateralnoj

osnovi Švedska, UK i druge zemlje kroz razne programe, projekte i regionalne aktivnosti, a

više detalja dano je u nastavku odgovora.

Republika Srpska

Aktivnosti jačanja kapaciteta za implementaciju Okvirne konvencije UN o promjeni klime i

Kyoto protokola u BiH su naročito izražene kroz portfolio projekata UNDP-a u BiH, u sferi

energetike i životne sredine. Oblast životne sredine je naročito prisutna u projektima koji se

odnose na globalna ekološka pitanja kao što su klimatske promjene, zaštita biodiverziteta i

zaštita ozonskog omotača. Putem sredstava GEF-a, uz tehničku podršku UNDP-a su započete

300

inicijalne aktivnosti BiH na pripremi prve nacionalne komunikacije, kroz realizaciju projekta:

„Vlastita ocjena za izradu prijedloga Projekta za pripremu Prvog nacionalnog izvještaja

Bosne i Hercegovine za Okvirnu konvenciju UN o promjeni klime” koji je završen 2005.

godine i koji je imao za rezultat formiranje Komiteta za klimatske promjene BiH koji se

sastoji od oko 30 eksperata različitih profila iz BiH, uključujući i BD BiH. Komitet je,

zajedno sa UNDP-om, bio vrlo uspješan u vođenju procesa pravljenja prijedloga projekta za

pripremu BiH Prvog nacionalnog izvještaja (“Enabling activities for preparation of initial

national communication of Bosnia and Herzegovina to UNFCCC”). Prijedlogom projekta

pozitivno je ocijenjena Globalna podršku za životnu sredinu (GEF) i odobreno je finansiranje

pripreme Izvještaja. Prvi nacionalni izvještaj je završen tokom 2009. godine i zvanično je

odobren od strane Sekretarijata UNFCCC –a u oktobru 2009. godine. U toku je realizacija

nekoliko projekata koji se finansiraju iz sredstava GEF-a uz posredovanje UNDP-a u BiH:

1. Priprema druge nacionalne komunikacije prema UNFCCC (Enabling Activities for the

Preparation of Bosnia and Herzegovina’s Second National Communication to the

UNFCCC). U realizaciju ovog projekta uključeno je preko 30 eksperata iz BiH, koji rade

na 13 područja rada u okviru izrade ovog izvještaja. Osnovni cilj izrade drugog izvještaja

je postizanje poboljšanih nacionalnih kapaciteta za integrisanje pitanja životne sredine i

energije u razvojne planove na svim nivoima i sisteme za efektivno sprovođenje sektorskih

prioriteta. Partner institucija u realizaciji projekta je Ministarstvo za prostorno uređenje,

građevinarstvo i ekologiju, kao Focal point BiH za Okvirnu konvenciju UN o promjeni

klime.

2. Uključivanje konzervacije kraških tresetišta u ključne ekonomske sektore - projekat koji

se realizuje u Livanjskom polju u FBiH, i koji ima za cilj da se ispitaju mogućnosti

korišćenja kraškog treseta za proizvodnju energije kroz izradu propisa i regulative kao i

neophodnog jačanja kapaciteta u ovoj oblasti, izrada kantonalnog prostornog plana,

promovisanje održivog korištenja voda na kraškom području i podsticanje međudržavne

prekogranične saradnje sa Hrvatskom u vezi sa održivim korištenjem vodnog potencijala

3. Projekat Uspostave Instrumenta za sprovođenje projekata u oblasti klimatskih promjena u

gradovima BiH. Kao pilot projekat izradiće se Akcioni energetski plan za grad Banja Luka,

koji može poslužiti kao model za implementaciju sličnih planova u ostalim gradovima u

BiH.

4. Projekat zapošljavanja i sigurnog snabdijevanja energijom korištenjem biomase u BiH -

projektom je finansirana zamjena postojećih kotlovnica u osnovnim školama u BIH sa

kotlovnicama koje koriste drvnu biomasu kao obnovljivog izvora energije u opštinama

Bratunac, Milići i Srebrenica, čime se posredno utiče na smanjenje ukupnih emisija

ugljičnog dioksida, a istovremeno podstiče zapošljavanje lokalnog stanovništva.

5. Projekat objedinjavanja upravljanja životnom sredinom: Uvezivanje aktivnosti na

lokalnom i državnom/entitetskom nivou u oblasti životne sredine i klimatskih promjena.

Ovaj projekat se odvija u okviru programa ispunjenja tzv. Milenijumskih razvojnih ciljeva

(MDG), finansiran od strane vlade Španije u okviru reformskog procesa UN-a i

sprovođenja ciljeva MDG, a zajednički se implemetira od strane 5 UN Agencija (UNDP,

UNEP, UNESCO, FAO i UNV).

Pored navedenih, realizovano je nekoliko projekata koje je implementirao Regionalni centar

za zaštitu životne sredine REC, a koji uključuju:

1. Studiju o procjeni uticaja klimatskih promjena na poljoprivrednu proizvodnju i strategije

adaptacije u BiH, 2007. (Study for climate change impact assessment on agriculture and

adaptations strategy development in Bosnia and Herzegovina)

301

2. Studija: “Uticaj klimatskih promjena na proizvodnju hrane u regionu Zapadnog Balkana”

(Impact of Climate Change for Food Production in Western Balkan Region), REC 2011.

3. Projekat uspostavljanja Regionalne mreže za zaštitu životne sredine zemalja jugoistočne

Evrope u procesu pridruživanja EU - Regional Environmental Network for Accession

(RENA) – IPA Multi-beneficiary 2009. - finansira se i implementira od strane EU

Generalnog Direktorata za okolinu. Predviđeni period implementacije je od 2010 do 2013.

godine, odobrena sredstva iznose 5.9 miliona Eura. Projekat je od važnosti zbog razvijanja

regionalne saradnje u procesu EU integracija za oblast okoline, a u kojem je BiH zemlja u

statusu pred-kandidata. Rad se obavlja kroz četiri ekspertne radne grupe (Strateško

planiranje i investiranje, Klimatske promjene, Prekogranična saradnja i multilateralni

sporazumi u oblasti životne sredine i mreža za provođenje i kontrolu provođenja

zakonodavstva u oblasti životne sredine (Evironmental Compliance and Enforcement

Network for Accession - ECENA), ministarske sastanke i sastanke upravnog odbora

RENA projekta. Koordinatori četiri radne grupe su imenovani iz nadležnih entitetskih

ministarstava, a Fokal point iz MVTEO BiH u skladu sa odlukom međuentitetskog tijela za

životnu sredinu.

98. Kako se vaša zemlja priprema za klimatski režim nakon 2012. godine? Koji su

dugoročni ciljevi Bosne i Hercegovine u pogledu smanjenja emisije gasova sa efektom

staklene bašte? Da li bi Bosna i Hercegovina bila spremna da prihvati obaveze vezane za

ograničavanje/smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte u režimu nakon 2012.

godine?

Ranjivost BiH na klimatske promjene je velika, te stoga mjere prilagođavanja trebaju biti u

osnovi svake buduće strategije koja se bude radila na bilo kojem administrativnom nivou u

BiH. U INC-u se daje detaljna lista potencijalnih primarnih i sekundarnih mjera

prilagođavanja za pojedine sektore (kopno, obalno područje, upravljanje vodama,

poljoprivreda i uzgoj stoke, šumarstvo, rudarstvo i energija, turizam, privreda i trgovina,

infrastruktura, zdravstvo i socijalni status, obrazovanje i socio-ekonomski razvoj). Ove mjere

koje obuhvataju zakonodavstvo, izgradnju kapaciteta, organizacione i tehničke mjere, kao i

ekonomske instrumente, izložene su prilično općenito bez određivanja prioriteta ili

vremenskog okvira. Pored toga, preporučuje se da se nastavi s istraživanjem ranjivosti i

prilagođavanja na osnovu rezultata prikazanih u INC-u, i to posebno u područjima

definiranim u Okvirnom akcionom planu prilagođavanja na klimatske promjene za

Jugoistočnu Evropu. Uzimajući u obzir pitanja specifična za nju, BiH se treba usmjeriti na

razvoj i primjenu mjera prilagođavanja u sektoru poljoprivrede, šumarstva i energije. U tom

smislu se razvija svijest o potrebi smanjenja emisija stakleničkih gasova i to je činjenica koju

u BiH svi poštuju. S tim u vezi, BiH će nastaviti da se ponaša u skladu sa promjenama

vezanih za klimatske promjene, te u saradnji sa svim zemljama EU nastojati da radi na

smanjenju emisija stakleničkih gasova, što je više puta istakla u izlaganjima na

konferencijama o klimatskim promjenama.

99. Koje je mjere Bosna i Hercegovina preduzela u vezi sa transpozicijom i

sprovođenjem pravnih tekovina EU iz oblasti emisije gasova sa efektom staklene bašte,

posebno u pogledu različitih sektora obuhvaćenim sistemom trgovine emisijama EU

(stacionarne instalacije i vazduhoplovne aktivnosti)?

Na ovo pitanje dijelom je odgovoreno kroz odgovor na pitanje broj 93. Transpozicija

direktiva u domaće zakonodavstvo je prvi korak, a kako je to urađeno u RS vidi se iz

slijedećeg teksta odgovora.

302

Republika Srpska

Pregled Direktive EU koje su djelimično transponovane u Zakonu o zaštiti vazduha date su u tabeli kako

slijedi:

Propis

Izvori prava EU

Usklađenost

ZAKON O ZAŠTITI VAZDUHA

(Sl. glasnik RS broj 124/11)

Podzakonski akti

1 Uredba o graničnim

vrijednostima emisije zagađujućih

materija u vazduh (Sl. glasnik RS

39/05)

2 Uredba o postepenom

isključivanju supstanci koje oštećuju

ozonski omotač (Sl. glasnik RS

94/05)

3 Pravilnik o monitoringu

kvaliteta vazduha (Sl. glasnik RS

39/05)

4 Pravilnik o monitoringu emisija

zagađujućih materija u vazduh (Sl.

glasnik RS 39/05 i 90/06)

5 Pravilnik o graničnim

vrijednostima emisije u vazduh iz

postrojenja za sagorijevanje (Sl.

glasnik RS 39/05)

6 Pravilnik o graničnim

vrijednostima kvaliteta vazduha (Sl.

glasnik RS 39/05)

7 Pravilnik o ograničenju emisije

u vazduh iz postrojenja za spaljivanje

biomase (Sl. glasnik RS 85/05 i

52/09)


Parlamenta i Savjeta od 21.maja 2008.godine o

kvalitetu ambijentalnog i čistijeg vazduha za Evropu

Direktiva broj 2001/81/EEC Evropskog

Parlamenta i Savjeta od 23.oktobra 2001.godine o

maksimalnim dozvoljenim emisijama određenih

zagađujućih materija vazduha


Parlamenta i Savjeta od 15.decembra 2004.godine o

nivoima arsenika, kadmija, žive, nikla i policikličnih

ugljovodonika u okolnom vazduhu


Parlamenta i Savjeta od 23.aprila 2009.godine kojom

se mijenja Direktiva broj 2003/87/EC u cilju

unapređenja funkcionisanja sistema trgovine

dopuštenim kvotama gasova sa efektom staklene bašte

unutar Zajednice

Okvirna Direktiva o kvalitetu ambijentalnog

vazduha, Ambient Air Quality framework Directive,

(96/62/EC)

Direktiva o graničnim vrijednostima za sumpor-

dioksid, azot-dioksid, i okside azota, čestice i olovo u

ambijentalni vazduh, Particilate Matter and Lead in

Ambient Air Directive (99/30/EC, as amended)

Direktiva o benzenu i ugljen-monoksidu,

(2000/69/EC)

Direktiva o ozonu, (2002/3/EC)

Direktiva o arsenu, kadmijumu, živi, niklu i

policikličnim aromatičnim ugljovodonicima,

(2004/107/EC)

Djelimično

usklađen –

veći stepen

usklađenosti

biće

postignut

donošenjem

podzakonskih

akata

55/135 (41%)

45/290 (16%)

55/175 (31%)

60/275 (22%)

10/275 (4%)

303

8 Pravilnik o uslovima za rad

postrojenja za spaljivanje otpada (Sl.

glasnik RS 39/05)

9 Pravilnik o emisiji isparljivih

organskih jedinjenja (Sl. glasnik RS

39/05)

100. Da li će biti osigurano dovoljno informacija i obuke od strane nadležnog organa u

vezi sa javnom dodjelom dozvola za emisiju i učešće na sekundarnom tržištu ugljenika?

BiH je u procesu pronalaženja bilateralnih partnera za jačanje kapaciteta i podizanje znanja

zainteresovanih strana o tržištu emisijama i posebno EU Direktivi o trgovini emisijama s

obzirom da na nacionalnom nivou ne postoji dovoljna ekspertiza i adekvatno iskustvo.

Određene aktivnosti u smislu upoznavanja sa novom EU Direktivom o trgovini emisijama (za

period poslije 2012. godine), stečena su kroz učešće predstavnika BiH u regionalnom

programu RENA, i rad Radne grupe II - klimatske promjene. U procesima koji će uslijediti

vezano za sekundarno tržište ugljika nastojat će se osigurati sve informacije i obuke od strane

nadležnih organa kod javnog dodjeljivanja dozvola za emisiju i učešće na sekundarnom

tržištu ugljika, a sve u skladu sa postojećom legislativom.

101. Kakva dodatna pomoć je potencijalno potrebna za uvođenje gore navedenih

aktivnosti?

U skladu sa potrebama BiH, te imajući u vidu brojne obaveze koje nas očekuju u narednom

periodu, neophodno je osigurati dovoljnu količinu znanja te ojačati administrativnu strukturu,

koja bi mogla osigurati implementaciju svih obaveza. U tome očekujemo pomoć i podršku

EU, koju smo uvijek imali kada je to zatraženo (npr. kod uspostave DNA za CDM u BiH).

Republika Srpska

Potrebna je pomoć u sljedećim oblastima:

a) Za sprovođenje akcija mitigacije, prema Prvoj nacionalnoj komunikaciji,

obezbjeđivanje finansijske pomoći, odnosno transfera znanja i tehnologija.

b) Za sprovođenje EU Paketa za klimu i energiju i naročito EU ET Direktive, pomoć u

jačanju kapaciteta svih zainteresovanih strana, a u cilju uspostavljanja zakonodavnog i

institucionalnog okvira i efikasnog sprovođenja istog

Federacija BiH

Potrebno je jačanje institucije u pogledu povećanja ljudskih kapaciteta i stručne

osposobljenosti.

Županija Posavska

Potrebno bi bilo prvenstveno osnažiti ljudske kapacitete koji bi nakon toga bili u stanju

prenositi stečena znanja na ostale zainteresirane sudionike u ovom polju. Osim toga, Županiji

Posavskoj bila bi potrebna pomoć i oko nabave i postavljanja infrastrukture kojima bi se

pratile klimatske promjene i mjerili pojedini utjecaji na životnu sredinu.

Brčko distrikt BiH

Kontinuirana obuka državnih službenika iz oblasti zaštite životne sredine.

304

I. Buka

102. Postoji li opšti zakon ili politika o smanjenju buke? Koje su glavne odlike politike

kontrole buke (standardi emisije, standardi planiranja)?

Na nivou BiH ne postoji opšti zakon ili politika o smanjenju buke jer se ova oblast uređuje

entitetskim, propisima BD BiH i kantonalnim propisima.

Republika Srpska

Novim Zakonom o zaštiti životne sredine RS 598

regulisana je i oblast buke. U poglavlju II,

Zaštita elemenata životne sredine, u članu 15. navodi se da će se posebnim propisom urediti

buka kao jedan od elemenata životne sredine. U članu 23. istog zakona se navodi: “Korisnik

izvora buke može upotrebljavati izvore buke po propisanim uslovima, uz primjenu propisanih

mjera zaštite kojima se smanjuju emisije buke, odnosno upotreba postrojenja, uređaja,

mašina, transportnih sredstava i aparata koji prouzrokuju buku. Zaštita od buke uređuje se

posebnim propisom, koji donosi ministar.“ Normiranje intenziteta buke (petnaestominutnih

ekvivalentnih nivoa Leq), vrši se u skladu sa trenutno važećim Pravilnikom o dozvoljenim

granicama intenziteta zvuka i šuma.599

Pravilnikom o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka

i šuma utvrđeni su najviši dopušteni ekvivalentni nivoi vanjske buke prema namjeni područja

i dati su u slijedećoj tabeli.

Dozvoljeni nivoi vanjske buke

NAPOMENA

1) u smislu ovog Pravilnika dan je od 06.00 do 22.00 sata, a noć je od 22.00 do 06.00 sati.

2) vršni nivoi L10 i L1 su oni nivoi buke, koji su prekoračeni u trajanju od 10 % odnosno 1% ukupnog vremena

mjerenja odnosno period dan ili noć.

Federacija BiH

Na nivou FBiH problematika buke nije bila regulisana opštim zakonom. Pojedini kantoni u

FBiH su pitanja buke regulirali svojim zakonima. U cilju definiranja opšte politike u ovoj

oblasti, kroz Federalnu strategiju zaštite okoliša u FBiH, donesenoj za period 2008-2018,

prepoznata je potreba donošenja jedinstvenog zakonskog okvira na nivou FBiH. Federalno

ministarstvo okoliša i turizma u proteklom periodu pristupilo je izradi Zakona o zaštiti od

buke, koji je prošao kompletnu parlamentarnu proceduru i čije se objavljivanje očekuje u Sl.

novinama FBiH. Zakon o zaštiti od buke u svrhu zaštite zdravlja ljudi, zaštite radnog i

životnog prostora, te okoliša općenito, definira dozvoljeni nivo buke, mjere zaštite od buke,

598 „Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 71/12 599 „Službeni list“ SR BiH br. 46/89

Područje

(zona)

Namjena područja

Najviši dozvoljeni nivo vanjske buke

(dBA)

Ekvivalentni nivoi Vršni nivoi

dan noć L10 L1

I Bolničko, lječilišno 45 40 55 60

II Turističko, rekreacijska, oporavilišno 50 40 60 65

III Čisto stambeno, vaspitno-obrazovne i zdravstvene

institucije, javne zelene i rekreacijske površine

55

45

65

70

IV Trgovačko, poslovno, stambeno i stambeno uz

saobraćajne koridore, skladišta bez teškog transporta

60

50

70

75

V Poslovno, upravno, trgovačko, zanatsko, servisno

(komunalni servis)

65

60

75

80

VI Industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno bez

stanova

70

70

80

85

305

način mjerenja i evidentiranja buke, granične vrijednosti buke svrstane prema ambijentu,

namjeni prostora i dobu dana (dan ili noć), te druga pitanja od značaja za zaštitu od buke

uključujući nadzor nad provedbom zakona i kaznene odredbe. Sastavni dio ovog Zakona su

tabele dopuštenog nivoa buke od vanjskih izvora u prostorijama prema namjeni, dopuštenog

nivoa vanjske buke za planiranje novih objekata ili izvora buke, te nivoa buke u radnim

prostorima od vanjskih izvora. Po istom Zakonu, FBiH, kantonalni, gradski i općinski organi

uprave nadležni za poslove prostornog planiranja u okviru svoje nadležnosti, osiguravaju

izradu karata buke za predviđanje, bilježenje i praćenje nivoa buke. Karta buke je grafički

prikaz postojećih i planiranih nivoa buke i sastavni je dio planova prostornog uređenja.

103. Koji su izvori buke obuhvaćeni tim propisima/politikom, prije svega kakvo je stanje

u pogledu drumskog saobraćaja, željezničkog saobraćaja, vazdušnog saobraćaja,

lokacija industrijskih aktivnosti, kao što su građevinska postrojenja i industrije

opreme?

Propisi u oblasti drumskog saobraćaja u BiH definisani su Pravilnikom o dimenzijama,

ukupnoj masi i osovinskom opterećenju vozila, o uređajima i opremi koju moraju imati vozila

i o osnovnim uslovima koje moraju ispunjavati i oprema u saobraćaju na putevima. Ovim

Pravilnikom, između ostalog, propisuju se i tehnički uslovi kojima moraju odgovarati pojedini

uređaji na vozilima koji su od značaja za sigurnost saobraćaja. Prema odredbama čl. 164.

ovog Pravilnika, najviše granice dopuštene vanjske buke za pojedina vozila ne smiju prelaziti

vrijednosti u skladu sa ECE R 41, 53 i 63. Propisi u oblasti željezničkog transporta u BiH

prilagođeni su normama i standardima UIC-a (International Union of Railways). U oblasti

zračnog transporta, u BiH trenutno ne postoje propisi koji se bave pitanjima buke.

Republika Srpska

Pravilnikom o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma obuhvaćeni su opšti izvori

buke u otvorenom i zatvorenom prostoru i definisana područja njihovog regulisanog

djelovanja (vidjeti tabelu u odgovoru na pitanje 102). Vezano za regulisanje izvora i nivoa

dozvoljene buke u oblasti saobraćaja, bitno je napomenuti da Zakonom o osnovama

bezbjednosti saobraćaja na putevima u BiH propisani su redovni i vanredni tehnički pregledi.

Pravilnikom o tehničkim pregledima600

propisani su način vršenja tehničkih pregleda vozila i

uslovi koje moraju ispunjavati organizacije koje vrše tehničke preglede vozila dok su

Pravilnikom o dimenzijama, ukupnoj masi i osovinskom opterećenju vozila, o uređajima i

opremi koju moraju da imaju vozila i o osnovnim uslovima koje moraju da ispunjavaju

uređaji i oprema u saobraćaju na putevima601

najviše granice dopuštene vanjske buke za

pojedina vozila u skladu sa ECE R 41, 53 i 63.

Zakonom o želјeznicama Republike Srpske602

u dijelu koji se odnosi na žičare, propisano je

da se projektovanje i izgradnja žičara vrši na način da unutrašnje ili spolјno štetno djelovanje

buke ili vibracija bude u okviru propisanih granica.

Federacija BiH

Navedenim Zakonom o zaštiti od buke, pod izvorom buke se smatra svaki objekt sa

sredstvima za rad i transport, uređajima i instalacijama, te bučne aktivnosti ljudi i životinja

kao i drugi objekti i radnje od kojih se širi zvuk, a koji prelaze dopušteni nivo za tu vrstu

buke. Kao izvori su prepoznata gradilišta, saobraćajnice, akustični uređaji u zatvorenom

prostoru, akustični uređaji na otvorenom prostoru, pogoni/postrojenja i aktivnosti koja

spadaju pod procjenu uticaja na okoliš ili su predmet izdavanja okolinske dozvole. Emisija

600 "Službeni glasnik BiH" broj 19/07, 95/07, 87/08 и 90/09 601 „Službeni glasnik BiH“, broj 23/07 602 "Službeni glasnik BiH" broj 58/01, 110/03, 59/08 i 24/12

306

buke nastala korištenjem uređaja, mašina, prijevoznih sredstava i drugih tehničkih uređaja

nisu tretirane Zakonom o zaštiti od buke, već su utvrđena drugim propisima,što je nadležnost

Federalnog ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva.


Pogoni postrojenja kroz okolišna dopuštenja/dozvole limitirani su graničnim prekoračenjima

a obavezan je monitoring.

Brčko distrikt BiH

Kroz postojeću legislativu u BD BiH obuhvaćeni su svi izvori buke.

J. Civilna zaštita

104. Koji su administrativni organi (ministarstva, agencije, itd.) odgovorni za razvoj

politike civilne zaštite?

Organizacija upravne strukture sistema zaštite i spašavanja u Bosni i Hercegovini603

AGENCIJE MINISTARSTVA

UPRAVE

SLUŽBE SEKTORI

AGENCIJE

⁞ STRATEŠKI NIVO

⁞ OPERATIVNI NIVO

..........................................................................................................

⁞ ⁞ ⁞

LOKALNI NIVO

KANTONALNE UPRAVE I SLUŽBE GRADOVA I OPŠTINA

SLUŽBE GRADOVA I OPĆINA

603

Stav Republike Srpske: Vlada Republike Srpske nije saglasna sa navedenim šematskim prikazom sistema

zaštite i spašavanja u BiH, jer ne odražava stvarno stanje. U skladu sa Ustavom BiH, Ustavom Republike Srpske

i Dejtonskim mirovnim sporazumom, oblast civilne zaštite – zaštite i spašavanja, u isključivoj je nadležnost

entiteta (i u strateškom i operativnom smislu). Republička uprava civilne zaštite RS je organ Vlade Republike

Srpske nadležan za sve aspekte zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća i

nalazi se u sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova RS. Republička uprava za civilne poslove RS nije u sastavu,

niti je pod ingirencijom Savjeta ministara BiH, odnosno Ministarstva bezbjednosti BiH.

Ministarstvo sigurnosti Bosne i Hercegovine

SEKTOR ZA ZAŠTITU I SPAŠAVANJE – Odsjek za međunarodnu saradnju i koordinaciju

– Odsjek za strateško planiranje i mjere zaštite i spašavanja

– Odsjek za strukturu i obuku

– Operativno komunikacijski centar BiH – 112

FEDERALNA UPRAVA

CIVILNE ZAŠTITE FBiH

REPUBLIČKA UPRAVA

CIVILNE ZAŠTITE RS

ODJEL ZA JAVNU SIGURNOST

VLADE BRČKO DISTRIKTA BiH

P r

i n

c i

p s

u p

s i

d i

j a

r n

o s

t i

P r

i n

c i

p s

u p

s i

d i

j a

r n

o s

t i

Vijeće ministara Bosne i Hercegovine

307

Sistem zaštite i spašavanja u BiH u okviru kojeg je i civilna zaštita obuhvata više nivoa:

1. Državni nivo (Vijeće ministara BiH i Ministarstvo sigurnosti BiH);

2. Entitetski nivo i Brčko Distrikt (u RS Vlada RS, Ministarstvo unutrašnjih poslova RS

– Republička uprava civilne zaštite, skupština grada odnosno opštine, gradonačelnik-

načelnik i služba civilne zaštite, a u FBiH - Federalna uprava civilne zaštite. U BD

BiH poslove civilne zaštite/zaštite i spašavanja obavlja Odjel za javnu sigurnost Vlade

BD);

3. Kantonalni nivo u FBiH (kantonalne uprave civilne zaštite);

4. Opštinski nivo (službe civilne zaštite u opštinama).

Ustav Bosne i Hercegovine (Aneks IV), potvrđuje garancije države u osiguranju temeljnih

ljudskih prava i sloboda (pravo na život, pravo na slobodu i sigurnost), te potvrđuje

mogućnost prenosa nadležnosti entiteta na nivo BiH, uz saglasnost oba entiteta. Također, u

domenu pitanja prenosa nadležnosti, Ustavom BiH u članu III, tačka 5, alineja a) – Dodatne

nadležnosti, utvrđeno je da će “Bosna i Hercegovina preuzeti nadležnost u onim stvarima u

kojima se o tome postigne saglasnost entiteta;”… kao i da “dodatne institucije mogu biti

uspostavljene prema potrebi za vršenje ovih nadležnosti.”

Na osnovu saglasnosti, donešeni su Zakon o ministarstvima i drugim organima uprave BiH604

(u daljem tekstu: Zakon o ministarstvima) i Okvirni zakon o zaštiti i spašavanju ljudi i

materijalnih dobara od prirodnih ili drugih nesreća u BiH605

(u daljem tekstu: Okvirni zakon).

Zakonom o ministarstvima je potvrđena nadležnost BiH u određenim oblastima i poslovima

sigurnosti (i civilne zaštite), a Okvirnim zakonom razrađene su nadležnosti koje su utvrđene u

Zakonu o ministarstvima.

Na osnovu člana 14. alineja 7) Zakona o ministarstvima Ministarstvo sigurnosti BiH, pored

ostaloga, nadležno je za provođenje međunarodnih obaveza i saradnju u provođenju civilne

zaštite, koordiniranje djelovanja entitetskih službi civilne zaštite u BiH, i usklađivanje

njihovih planova za slučaj prirodne ili druge nesreće koje zahvataju teritoriju BiH, i donošenje

programa i planova zaštite i spašavanja. U skladu sa članom 14. Zakona o ministarstvima i

Okvirnim zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih

nesreća u BiH (u daljem tekstu: Okvirni zakon) nadležna institucija za zaštitu i spašavanje je

Ministarstvo sigurnosti BiH. Za razvoj politika civilne zaštite/zaštite i spašavanja u BiH na

državnom nivou, u skladu sa Okvirnim zakonom, nadležno je Vijeće ministara BiH i

Ministarstvo sigurnosti BiH/Sektor za zaštitu i spašavanja u kojem se nalaze 3 odsjeka:

Odsjek za strateško planiranje i mjere zaštite i spašavanja; Odsjek za međunarodnu saradnju i

koordinaciju; Odsjek za strukturu i obuku i Operativno komunikacijski centar BiH – 112.

Vijeće ministara BiH u oblasti zaštite i spašavanja u skladu sa članom 13. Okvirnog zakona:

a) utvrđuje Prijedlog programa razvoja sistema zaštite i spašavanja na nivou institucija i

organa BiH i dostavlja ga Parlamentarnoj skupštini BiH na usvajanje. Taj program

sadržava i smjernice za koncipiranje programa razvoja sistema zaštite i spašavanja u

entitetima i BD BiH;

b) uređuje način prelaska državne granice prilikom primanja i/ili upućivanja međunarodne

pomoći u zaštiti i spašavanju;

c) donosi Metodologiju za izradu Procjene ugroženosti i Plan zaštite i spašavanja od

prirodnih ili drugih nesreća institucija i organa BiH;

604 „Službeni glasnik BiH“, br. 5/03, 42/03, 26/04, 42/04, 45/06, 88/07, 35/09, 59/09 i 103/09 605 „Službeni glasnik BiH“, broj 50/08

308

d) donosi Procjenu ugroženosti od prirodnih ili drugih nesreća BiH;

e) donosi akt o formiranju Koordinacijskog tijela BiH za zaštitu i spašavanje;

f) donosi akt o formiranju Operativno-komunikacionog centra BiH - 112, uvođenju

europskog broja za hitne situacije -112 i propisuje uslove i način funkcioniranja

Operativno-komunikacionog centra BiH - 112;

g) donosi Plan zaštite i spašavanja od prirodnih ili drugih nesreća institucija i organa BiH;

h) proglašava nastanak i prestanak stanja prirodne ili druge nesreće na teritoriji BiH, na

prijedlog Koordinacijskog tijela BiH za zaštitu i spašavanje ili na zahtjev nadležnih

organa entiteta ili BD BiH, koji su već proglasili stanje nesreće na svojoj teritoriji;

i) odlučuje o traženju međunarodne pomoći za zaštitu i spašavanje i koordinira provođenje

standardnih operativnih procedura za njen prihvat nakon proglašenja stanja prirodne ili

druge nesreće;

j) odlučuje o pružanju međunarodne pomoći u slučaju prirodne ili druge nesreće;

k) formira, od specijaliziranih jedinica i službi civilne zaštite entiteta, BD BiH i drugih

institucija, organa i pravnih lica na nivou BiH, mješovitu specijaliziranu jedinicu za

zaštitu i spašavanje za djelovanje u slučaju prirodne ili druge nesreće, za učešće u

međunarodnim vježbama, operacijama pomoći i drugim aktivnostima, uz saglasnost

nadležnih organa entiteta, BD BiH i drugih institucija, organa i pravnih lica na nivou

BiH;

l) donosi propis o visini naknade pripadnicima snaga zaštite i spašavanja kada se upućuju

kao pomoć u druge države;

m) predlaže finansijska sredstva u budžetu institucija i međunarodnih obaveza BiH za

finansiranje potreba za zaštitu i spašavanje iz nadležnosti institucija i organa BiH;

n) obavlja i druge poslove zaštite i spašavanja u skladu s ovim zakonom i drugim propisima

na nivou BiH.

Ministarstvo sigurnosti BiH, u skladu sa članom 14. Okvirnog zakona obavlja sljedeće stručne

i druge poslove na području zaštite i spašavanja iz nadležnosti BiH:

a) osigurava provedbu Okvirnog zakona i drugih propisa iz područja zaštite i spašavanja koji

se donose u skladu s njim;

b) u koordinaciji s nadležnim institucijama i tijelima BiH, entitetskim upravama civilne

zaštite i Odsjeka za javnu sigurnost Vlade BD BiH, izrađuje i predlaže Vijeću ministara

BiH Metodologiju za izradu Procjene ugroženosti BiH od prirodnih ili drugih nesreća i

Plan zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća BiH;

c) u koordinaciji s nadležnim institucijama i tijelima BiH, entitetskim upravama civilne

zaštite i Odsjekom za javnu sigurnost Vlade BD BiH, izrađuje i predlaže Procjenu

ugroženosti BiH od prirodnih ili drugih nesreća i Plan zaštite i spašavanja ljudi i

materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća BiH;

d) u koordinaciji s entitetskim upravama civilne zaštite i Odsjeka za javnu sigurnost Vlade

BD BiH, prima i raspoređuje donacije namijenjene strukturama sistema zaštite i spašavanja

BiH;

e) izrađuje i predlaže Program razvoja sistema zaštite i spašavanja institucija i tijela BiH;

f) izrađuje i predlaže Vijeću ministara BiH propis o načinu prelaska državne granice prilikom

primanja i/ili upućivanja međunarodne pomoći u zaštiti i spašavanju;

g) donosi okvirne planove i programe obučavanja u području zaštite i spašavanja u BiH, u

skladu sa međunarodnim standardima;

h) donosi i realizira Program i plan obučavanja i osposobljavanja državnih službenika i

uposlenika institucija i tijela na nivou BiH iz područja zaštite i spašavanja;

309

i) u saradnji i koordinaciji s nadležnim institucijama i tijelima BiH te upravnim tijelima

entiteta i BD BiH, prati i analizira stanje u području zaštite i spašavanja u BiH i Vijeću

ministara BiH predlaže mjere u skladu sa Zakonom;

j) predlaže akt o osnivanju Koordinacijskog tijela BiH za zaštitu i spašavanje;

k) izrađuje i predlaže akt o osnivanju Operativno-komunikacijskog centra BiH - 112;

l) izrađuje i predlaže Vijeću ministara BiH ustrojstvo, opremu, uvjete i način rada

Operativno-komunikacijskog centra BiH - 112 te način dostave i distribuiranja podataka;

m) u koordinaciji s nadležnim institucijama i tijelima BiH, entitetskim upravama civilne

zaštite i Odsjekom za javnu sigurnost Vlade BD BiH, propisuje procedure za komunikaciju

između institucija i tijela BiH, te institucija i tijela BiH s entitetima i BD BiH u slučaju

prirodnih ili drugih nesreća, kao i procedure za obavještavanje javnosti;

n) promovira i izdaje stručnu i drugu literaturu iz područja zaštite i spašavanja;

o) razmjenjuje podatke iz područja zaštite i spašavanja s drugim državama;

p) ostvaruje međunarodnu suradnju u području zaštite i spašavanja;

q) sarađuje sa znanstvenim institucijama i privrednim društvima u razvoju tehnologije i

opreme za zaštitu i spašavanje;

r) predlaže traženje međunarodne pomoći za zaštitu i spašavanje i koordinira provođenjem

standardnih operativnih procedura za njezino primanje;

s) koordinira provođenjem standardnih operativnih procedura tokom pružanja međunarodne

pomoći;

t) koordinira provođenjem mjera, poslova i zadataka u zaštiti i spašavanju u BiH;

u) u saradnji s entitetskim upravama civilne zaštite i Odsjekom za javnu sigurnost Vlade BD

BiH, organizira, koordinira i održava konferencije, seminare, kurseve, vježbe i druge

aktivnosti od međunarodnog značaja iz područja zaštite i spašavanja u BiH;

v) koordinira aktivnosti s entitetskim upravama za civilnu zaštitu i Odsjekom za javnu

sigurnost Vlade BD BiH na uspostavi standarda za opremu i sredstava koja se u BiH

koriste u zaštiti i spašavanju;

aa) usmjerava nadležna tijela na vođenje baze podataka o rizicima od prirodnih i drugih

nesreća, o opasnim tvarima, o snagama, sredstvima i drugim podacima bitnim za zaštitu i

spašavanje u BiH, sukladno međunarodnim konvencijama;

bb) traži od Ministarstva obrane BiH angažiranje Oružanih snaga BiH u slučaju prirodne ili

druge nesreće, nakon što se iscrpe raspoloživi civilni resursi za odgovor na prirodnu ili

drugu nesreću;

cc) osigurava uvjete za rad Koordinacijskog tijela BiH za zaštitu i spašavanje i obavlja

stručne i administrativne poslove za potrebe toga tijela;

dd) obavlja i druge poslove zaštite i spašavanja u skladu sa Okvirnim zakonom i drugim

propisima na nivou BiH.

U skladu sa članom 11. Okvirnog zakona, Ministarstvo sigurnosti BiH koordinira

aktivnostima u planiranju i djelovanju institucija i organa Bosne i Hercegovine u oblasti

zaštite i spašavanja. U skladu sa članom 12. Okvirnog zakona, Ministarstvo sigurnosti BiH:

1. Ministarstvo sigurnosti BiH koordinira poslove i zadatke zaštite i spašavanja i razmjenu

podataka, informacija i izvještaja o poduzetim mjerama zaštite i spašavanja između nositelja

poslova i zadataka zaštite i spašavanja tijela i službi civilne zaštite entiteta i Brčko Distrikta

BiH.

2. Entiteti i Brčko Distrikt BiH, unutar svojih nadležnosti u području zaštite i spašavanja,

uređuju, planiraju, obučavaju, organiziraju, financiraju i izvode zaštitu i spašavanje, s ciljem

sprječavanja opasnosti te otklanjanja i ublažavanja štetnih djelovanja i posljedica prirodnih ili

drugih nesreća.

310

3. Ministarstvo sigurnosti BiH ostvaruje suradnju s Društvom crvenog krsta/križa Bosne i

Hercegovine i drugim humanitarnim organizacijama ustrojenim na razini Bosne i

Hercegovine radi planiranja i sudjelovanja u zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od

prirodnih ili drugih nesreća.

U cilju efikasne koordinacije i saradanje dana 29.6.2009. godine zaključen je Sporazum o

saradnji između Ministarstva sigurnosti BiH i Ministarstva odbrane BiH u oblasti reagiranja na

prirodne ili druge nesreće, kojim se uređuju okviri saradnje između ova dva ministarstva u

oblasti zaštite i spašavanja.

U julu 2010. godine, u skladu sa Sporazumom o saradnji između Ministarstva sigurnosti BiH i

Ministarstva odbrane BiH u oblasti reagiranja na prirodne ili druge nesreće, ministar sigurnosti i

ministar odbrane su donijeli Standardne operativne procedure angažiranja Oružanih snaga BiH

na pružanju pomoći civilnim organima u reagiranju na prirodne ili druge nesreće. Na osnovu tih

procedura Ministarstvo sigurnosti BiH je nadležno za primanje zahtijeva za pomoć Oružanih

snaga BiH u slučaju prirodne ili druge nesreće.

U skladu sa članom 22. Okvirnog zakona, institucija i organi na nivou BiH:

1. dužni su da na zahtjev Ministarstva sigurnosti BiH dostaviti podatke potrebne za izradu

procjene ugroženosti, Programa i Plana zaštite i spašavanja BiH;

2. izrađuju svoje operativne planove zaštite i spašavanja od prirodnih ili drugih nesreća i

usklađuju ih sa Planom zaštite i spašavanja od prirodnih ili drugih nesreća u BiH.

3. Usklađivanje Plana zaštite i spašavanja BiH i planova entiteta i BD BiH, vrši se u koordinaciji

sa nadležnim organima entiteta i BD BiH.

Republika Srpska

U skladu sa Ustavom BiH, Ustavom RS i Dejtonskim mirovnim sporazumom, oblast civilne

zaštite – zaštite i spašavanja stavljena je u isključivu nadležnost entiteta. Kasnijim zakonskim

rješenjima definisanim Okvirnim zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od

prirodnih ili drugih nesreća u BiH nadležnim organima na nivou BiH data je koordinirajuća

uloga u okviru BiH i na nivou međunarodne saradnje.

Republička uprava civilne zaštite je 1998. godine Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona

o ministarstvima osnovana kao zaseban upravni organ pod direktnom jurisdikcijom Vlade RS,

dok je Zakonom o ministarstvima iz 2002. godine stavljena u sastav Ministarstva uprave i

lokalne samouprave. Republička uprava civilne zaštite se od 1. januara 2009. godine nalazi u

sastavu Ministarstva unutrašnjih poslova, nakon usvajanja Zakona o republičkoj upravi .

Navedenim Zakonom o republičkoj upravi regulisana je nadležnost Republičke uprave civilne

zaštite kako slijedi: obavlja upravne i druge stručne poslove koji se odnose na praćenje,

usklađivanje i sprovođenje utvrđene politike i smjernica i obezbjeđenje izvršenja zakona i

drugih propisa u oblasti civilne zaštite, izradu programa civilne zaštite Republike, izradu

procjene ugroženosti na cijeloj teritoriji Republike, predlaganje plana civilne zaštite

Republike, prikupljanje podataka o svim vrstama pojava i opasnosti koje mogu dovesti do

prirodne i druge nesreće po ljude i materijalna dobra na ugroženom području, osmatranje,

obavještavanje i uzbunjivanje, organizovanje, pripremu i obučavanje službe civilne zaštite u

skladu sa programima i planovima obuke, organizovanje i opremanje jedinica civilne zaštite

na nivou Republike, vršenje izbora i vođenje naučno-istraživačkih projekata u oblasti civilne

zaštite, pružanje stručne pomoći, donošenje uputstava i instrukcija za rad službe civilne zaštite

jedinica lokalne samouprave, inspekcijski nadzor u oblasti civilne zaštite, uklanjanje NUS-a,

311

deminiranje, međunarodnu saradnju iz oblasti civilne zaštite, spašavanje od prirodnih i drugih

nesreća, preduzimanje preventivnih, operativnih i postoperativnih mjera u slučaju nastanka

prirodnih i drugih nesreća, vođenje evidencija u oblasti civilne zaštite i druge poslove u

skladu sa zakonom.

Federacija BiH

U skladu sa Ustavom BiH, Ustavom FBiH (u daljem tekstu: Federacija BiH) i Dejtonskim

mirovnim sporazumom, oblast civilne zaštite – zaštite i spašavanja stavljena je u nadležnost

entiteta. Međutim, donošenjem Okvirnog zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih

dobara od prirodnih ili drugih nesreća u BiH Ministarstvu sigurnosti BiH – Sektoru za zaštitu

i spašavanje data je koordinirajuća uloga u okviru BiH i na nivou međunarodne saradnje.

Federalna uprava civilne zaštite formirana je 1999. godine (Zakon o izmjenama i dopunama

Zakona o Federalnim ministarstvima i drugim tijelima Federalne uprave).

Navedenim Zakonom regulisana je nadležnost Federalne uprave civilne zaštite kako slijedi:

Federalna uprava civilne zaštite vrši upravne, stručne i druge poslove utvrđene zakonom, a

koji se odnose na: organiziranje, pripremanje i funkcionisanje civilne zaštite, razradu plana

upotrebe i djelovanja civilne zaštite, praćenje stanja priprema civilne zaštite uz predlaganje i

preduzimanje mjera na unaprjeđenju organizovanja i osposobljavanja civilne zaštite;

izdavanje naredbi za upotrebu jedinica, službi, štabova i povjerenika civilne zaštite na

provođenju mjera zaštite i spašavanja; organizovanje i praćenje realizacije obuke građana na

provođenju samozaštite; organizovanje i koordinaciju provođenja mjera zaštite i spašavanja;

donošenje plana okvirnih, ličnih i materijalnih formacija štabova, jedinica i službi zaštite i

spašavanja uz predlaganje i preduzimanje mjera na njihovoj popuni ljudstvom i materijalnim

sredstvima, donošenje nastavnih planova i programa obuke, struktura civilne zaštite;

predlaganje programa zajedničkih samostalnih vježbi i izradu elaborata za izvođenje vježbi

civilne zaštite; izradu i donošenje svog plana zaštite i spašavanja; sve poslove prikupljanja

podataka o minama i drugim neeksplodiranim ubojnim sredstvima (NUS-a) na teritoriju

Federacije BiH sa održavanjem baze podataka o tome, izvođenje stručne obuke lica za rad sa

NUS-om, ugovoranje radova, nadzor nad izvođenjem i provjerom kvaliteta i prijem radova

uklanjanja i uništavanje NUS-a, te neposredno uklanjanje i uništavanje pronađenog NUS-a

(realizacija na poziv preko timova za brze intervencije); pripremu propisa u oblasti civilne

zaštite, međunarodnu saradnju po pitanjima iz oblasti civilne zaštite; predlaganje planova

naučno-istraživačkih projekata iz oblasti civilne zaštite i praćenje njihove realizacije;

inspekcijski nadzor iz oblasti civilne zaštite; vođenje propisanih evidencija i vršenje drugih

poslova iz ove oblasti, utvrđene odgovarajućim federalnim zakonom.

Županija Posavska

Na teritoriju Županije Posavske razvoj politika civilne zaštite je u nadležnosti Županijske

uprava civilne zaštite.

105. Kakav je opšti pristup i organizacija civilne zaštite?

U skladu sa Okvirnim zakonom, zaštita i spašavanje su od posebnog javnog interesa za BiH.

Sva fizička i pravna lica u BiH dužna su provoditi ličnu i uzajamnu zaštitu, pružati pomoć i

spašavati ljudske živote, materijalna i druga dobra na osnovu lične svijesti, savjesti,

relevantnih propisa i u skladu sa svojim mogućnostima i sposobnostima. Institucije i organi

BiH, entiteta i BD BiH, u okviru svojih nadležnosti u oblasti zaštite i spašavanja, provode

zaštitu i spašavanje po principu supsidijarnosti. Oružane snage BiH pružaju pomoć civilnim

organima u reagiranju na prirodne ili druge katastrofe i nesreće nakon što se iscrpe raspoloživi

civilni resursi za odgovor na prirodne ili druge nesreće u skladu sa Zakonom o odbrani

312

BiH.606

Institucije i organi BiH osiguravaju usklađenost, transparentnost i otvorenost sistema

zaštite i spašavanja prema javnosti s ciljem ostvarivanja sigurnosti stanovništva i učešća u

provođenju mjera zaštite i spašavanja utvrđenih Okvirnim zakonom. Sve mjere zaštite i

spašavanja od prirodnih ili drugih nesreća planiraju se, organiziraju i provode u skladu s

principima međunarodnog humanitarnog prava i međunarodnog prava o zaštiti ljudi i

materijalnih dobara od prirodnih ili drugih nesreća, kao i preuzetim međunarodnim

obavezama.

Republika Srpska

Zakon o civilnoj zaštiti607

, u članu 2, tačka 1. definiše da je „Civilna zaštita planski

organizovan dio sistema zaštite od prirodnih i drugih nesreća koji obuhvata organizovanje,

pripremanje i učešće građana, preduzeća i drugih pravnih lica i profesionalnih službi,

organizacija i udruženja na zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara i životne sredine od

elementarnih nepogoda, drugih nesreća većih razmjera i ratnih dejstava. Civilna zaštita i

druge djelatnosti zaštite od prirodnih i drugih nesreća su humanitarne i nevojne prirode.“

Ovakva definicija civilne zaštite proističe i u potpunosti poštuje temeljna međunarodna

dokumenta koja se odnose na zaštitu i spašavanje civila, a to su Ženevske konvencije

(donesene 1864, 1906, 1929. i 1949. godine) i Dopunski protokoli (doneseni 1977. godine).

Gore navedeno praktično znači da je civilna zaštita integrišući i operativni dio sistema zaštite

i spašavanja koji rukovodi mjerama i akcijama zaštite i spašavanja. Zakonom je naglašena

uloga i značaj lokalne zajednice, što je u skladu sa principom supsidijarnosti, prema kojem se

odluke donose i realizuju na najnižem nivou, dok se koordinacija vrši na najvišem potrebnom

nivou. Također, jasno je definisana i uloga ministarstava, javnih državnih preduzeća,

privrednih društava, udruženja građana, nevladinih organizacija i drugih subjekata od značaja

za zaštitu i spašavanje, te obaveze navedenih subjekata u preventivnom, operativnom i

postoperativnom smislu.

Navedeni Zakon uređuje sistem civilne zaštite, prava i dužnosti građana, državnih i drugih

organa, privrednih društava i drugih pravnih lica, organizaciju civilne zaštite, popunu,

materijalno opremanje i evidenciju, osmatranje i obavještavanje, obučavanje i

osposobljavanje, programiranje i planiranje, mobilizaciju civilne zaštite, inspekcijski nadzor,

radne odnose, priznanja i nagrade u civilnoj zaštiti i druga pitanja od značaja za zaštitu i

spašavanje ljudi i materijalnih dobara. Sistem civilne zaštite obuhvata programiranje,

planiranje, organizovanje, obučavanje i osposobljavanje, sprovođenje, nadzor i finansiranje

mjera i aktivnosti za zaštitu i spašavanje od prirodnih i drugih nesreća s ciljem sprečavanja

opasnosti, smanjenja broja nesreća i žrtava, te otklanjanja i ublažavanja štetnih djelovanja i

posljedica nastalih od prirodnih i drugih nesreća.

Zakon također u članu 3, stav 2. uređuje da se „svi vidovi civilne zaštite zasnivaju i izvode u

skladu sa načelima međunarodnog humanitarnog prava o zaštiti ljudi i materijalnih dobara od

prirodnih i drugih nesreća, kao i preuzetim međunarodnim obavezama.“

Organizacija civilne zaštite obuhvata ličnu i uzajamnu zaštitu, mjere civilne zaštite, štabove i

povjerenike civilne zaštite, službe, jedinice i timove civilne zaštite, rukovođenje i upotrebu

snaga i sredstava civilne zaštite. U organizaciju civilne zaštite spada i Republička uprava

civilne zaštite, služba civilne zaštite grada/opštine čiji su položaj, ovlaštenja i odgovornosti

uređena ovim i drugim zakonima, drugim propisima i opštim aktima.

606 "Službeni glasnik BiH", broj 88/05 607 „Službeni glasnik RS“ broj 26/02, 39/03 i 29/10

313

Lična i uzajamna zaštita je najmasovniji oblik pripremanja i organizovanog učešća građana u

civilnoj zaštiti, a podrazumijeva obuku građana za samozaštitu, mjere i postupke preventivne

zaštite, prvu pomoć i samopomoć, zbrinjavanje djece i iznemoglih i druge hitne intervencije u

zaštiti i spašavanju.

Mjere civilne zaštite su organizovane radnje i postupci preventivne zaštite, a podrazumijevaju

mjere i postupke zaštite u slučaju neposredne opasnosti od prirodne i druge nesreće, mjere i

postupke zaštite i spašavanja za vrijeme trajanja nesreće i mjere i postupke za ublažavanje i

otklanjanje posljedica prirodne i druge nesreće.

Rukovođenje sistemom civilne zaštite obuhvata odlučivanje o pitanjima koja se odnose na

preduzimanje konkretnih mjera, postupaka, zadataka i aktivnosti iz oblasti civilne zaštite te

organizovanje i koordinaciju akcija civilne zaštite i zaštite i spašavanja u cjelini. Za

rukovođenje akcijama civilne zaštite na nivou Republike, odnosno grada-opštine, te za

obavljanje drugih poslova u zaštiti i spašavanju, osnivaju se štabovi civilne zaštite kao

operativni i stručni organi. Štabove civilne zaštite osniva Republika, grad i opština. U pogledu

vođenja koordinacije i usmjeravanja akcija civilne zaštite, štabovi civilne zaštite grada-opštine

su podređeni Republičkom štabu civilne zaštite.

Republička uprava civilne zaštite je organ Vlade RS nadležan za sve aspekte zaštite i

spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća.

Organizacioni dijagram Republičke uprave civilne zaštite

MINISTARSTVO UNUTRAŠNJIH POSLOVA

Republička uprava civilne zaštite DIREKTOR

DIREKTOR

ZAMJENIK DIREKTORA

Sektor za organizaciju, planiranje i

obuku

POMOĆNIK DIREKTORA

Sektor za deminiranje

POMOĆNIK DIREKTORA

Sektor za finansijsko-

računovodstvene i pravne

poslove

POMOĆNIK DIREKTORA

Odjeljenje za razvoj i

analitiku

NAČELNIK

Odjeljenje za pravne,

kadrovske i opšte poslove

NAČELNIK

opšte poslove

Odjeljenje za kapitalnu

imovinu i investcije

NAČELNIK

Odjeljenje za planiranje i

mjere C3

NAČELNIK

Područno

odjeljenje C3

Sokolac

NAČELNIK

Odjeljenje za

obuku, međunarodnu

saradnju i

informisanje NACELNIK

Odjeljenje za

osmatranje, obavještavanje

i upozoravanje

NAČELNIK

Područno odjeljenje C3

Banja Luka

NACELNIK

Područno odjeljenje C3

Bijeljina

NAČELNIK

Područno

odjeljenje

C3 Doboj

NACELNIK

Područno

odjeljenje C3

Trebinje

NAČELNIK

314

Organizacione jedinice u Republičkoj upravi osnivaju se kao osnovne, unutrašnje i područne.

Osnovne organizacione jedinice u Republičkoj upravi su sektori i to:

a) Sektor za organizaciju, planiranje i obuku,

b) Sektor za deminiranje,

c) Sektor za finansijsko-računovodstvene i pravne poslove

Sektor za organizaciju, planiranje i obuku vrši stručne i druge poslove koji se odnose na:

razvoj i unapređenje sistema civilne zaštite; organizovanje, pripremanje i upotrebu snaga

civilne zaštite; izradu zakona, pod-zakonskih akata i planskih dokumenata iz oblasti civilne

zaštite; izradu uputstava iz oblasti civilne zaštite; organizaciju, planiranje i izvođenje obuke i

vježbi struktura civilne zaštite; obavještavanje stanovništva o prirodnim i drugim nesrećama;

učestvuje u aktivnostima zaštite i spasavanja od prirodnih i drugih nesreća; ostvaruje saradnju

sa lokalnim zajednicama i subjektima od značaja za zaštitu i spašavanja od prirodnih i drugih

nesreća; pisanje izvještaja i informacija nadležnom ministarstvu i Vladi; ostvaruje saradnju sa

nadležnim institucijama iz oblasti civilne zaštite BiH i drugih zemalja; daje potpune

informacije sredstvima javnog informisanja; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Sektor za deminiranje vrši uklanjanje neeksplodiranih ubojitih sredstava i deminiranje; vrši

izvlačenje povrijeđenih i nastradalih iz minskih polja; vrši čišćenje terena i kuća radi povratka

izbjeglog i raseljenog stanovništva; učestvuje u izradi zakona, pod-zakonskih akata i drugih

planskih dokumenata iz oblasti deminiranja; vrši izradu uputstava iz Standardnih operativnih

procedura za deminiranje; vrši kontrolu osiguranja kvaliteta u deminiranju; ostvaruje saradnju

sa Centrom za uklanjanje mina BiH i drugim humanitarnim i nevladinim organizacijama; vrši

stručne i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Sektor za finansijsko-računovodstvene i pravne poslove vrši stručne i druge poslove koji se

odnose na finansijsko poslovanje Republičke uprave, sarađuje sa republičkim organima,

međunarodnim organizacijama i ostalim organizacijama radi apliciranja za sredstva Evropske

unije vezano za provođenje Programa deminiranja kao i za sredstva pred-pristupnih fondova

za provođenje mjera civilne zaštite; sprovodi važeće propise koji se odnose na kapitalnu

imovinu i investicije koje se realizuju po planu Vlade, u oblasti zaštite i spašavanja od požara,

poplava, snijega i snježnih padavina; izradu mjesečnih i godišnjih finansijskih izvještaja;

pripremu prijedloga budžeta Republičke uprave; izradu programa opremanja; provođenje

javnih nabavki; obračun plata i drugih primanja radnika; obavljanje poslova plaćanja putem

trezora; vrši stručne i druge poslove koji se odnose na izradi nacrta, propisa i drugih akata u

okviru djelokruga Republičke uprave; preduzimanje najsloženijih radnji u rješavanju u

upravnim stvarima u prvom stepenu i priprema rješenja u upravnim i drugim stvarima o

kojima odlučuje Republička uprava; vrši stručne i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Unutrašnje organizacione jedinice u Republičkoj upravi su odjeljenja i to:

a) Odjeljenje za planiranje i mjere civilne zaštite,

b) Odjeljenje za obuku, međunarodnu saradnju i informisanje,

c) Odjeljenje za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje,

d) Odjeljenje za razvoj i analitiku,

e) Odjeljenje za pravne, kadrovske i opšte poslove i

f) Odjeljenje za kapitalnu imovinu i investicije.

Područno odjeljenje

C3 Trebinje

NAČELNIK

315

Odjeljenje za planiranje i mjere civilne zaštite vrši stručne i druge poslove koji se odnose na

izradu zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga rada; provodi

zadatke vezano za planiranje i mjere civilne zaštite; predlaže organizacijsku strukturu snaga

civilne zaštite; koordinira aktivnosti objedinjavanja planskih dokumenata; priprema

odgovarajuće odluke i naredbe za provođenje mjera civilne zaštite; priprema analize i

izvještaje o stanju civilne zaštite; ostvaruje saradnju sa opštinama i drugim subjektima od

značaja za zaštitu i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća; pruža stručnu pomoć o akcijama

traganja za nestalim i pružanju pomoći ugroženom nastradalom stanovništvu u slučaju

prirodnih i drugih nesreća; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Odjeljenje za obuku, međunarodnu saradnju i informisanje vrši stručne i druge poslove koji se

odnose na izradu zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga rada;

provodi poslove vezane za obuku, međunarodnu saradnju, projekte i informisanje; priprema

stručne informacije; ostvaruje saradnju sa naučnim i drugim ustanovama u vezi sa

organizovanjem obuke struktura civilne zaštite; predlaže prioritete prisustva domaćim i

međunarodnim seminarima iz oblasti civilne zaštite; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga

rada.

Odjeljenje za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje vrši stručne i druge poslove koji se

odnose na izradu zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga rada;

provodi poslove vezane za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje; koordinira nesmetan

protok informacija između Republičke uprave i subjekata za zaštitu i spašavanju od prirodnih

i drugih nesreća; predlaže mjere za unapređenje rada u pogledu funkcionalnosti i efikasnosti

sistema osmatranja, obavještavanja i upozoravanja; sarađuje sa subjektima od značaja za

zaštitu i spašavanje od prirodnih i drugih nesreća; blagovremeno obavještava stanovništvo o

prijetećim prirodnim i drugim nesrećama; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Odjeljenje za razvoj i analitiku vrši stručne i druge poslove koji se odnose na izradu zakona,

pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga svoga rada; sarađuje sa

republičkim organima, međunarodnim organizacijama i ostalim organizacijama radi

apliciranja nad sredstvima Evropske unije vezano za provođenje Programa deminiranja kao i

za sredstva predpristupnih fondova za provođenje mjera civilne zaštite; koordinira plan

razvoja informacionog sistema sa informacionim sistemom resornog ministarstva; prati i

obezbjeđuje primjenu propisa iz oblasti finansija; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga

rada.

Odjeljenje za pravne, kadrovske i opšte poslove vrši stručne i druge poslove koji se odnose na

izradu zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga svoga rada;

priprema nacrte, propise i opšta akta iz nadležnosti Republičke uprave; izrađuje sve vrste

ugovora i rješenja; prati primjenu propisa iz oblasti civilne zaštite i pruža stručnu pomoć iz

ove oblasti područnim odjeljenjima civilne zaštite; izrađuje izjašnjenja pravobranilaštvu

Republike po pitanju sudskih i drugih sporova; vrši poslove protokola i arhive, vodi centralni

registar kadrova; vrši i druge poslove iz djelokruga svoga rada.

Odjeljenje za kapitalnu imovinu i investicije vrši stručne i druge poslove koji se odnose na

izradu zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga svoga rada;

sprovodi važeće propise koji se odnose na kapitalnu imovinu i investicije koje se realizuju po

planu Vlade u oblasti zaštite i spašavanja od požara, poplava, snijega i snježnih padavina i

deminiranja; radi stručne informacije i predlaže fer vrijednosti kapitalne imovine i vodi

evidenciju o utvrđenoj fer vrijednosti; obezbjeđuje i vrši kontrolu primjene zakona o javnim

316

nabavkama i drugim relevantnim propisima iz oblasti javnih nabavki; vrši i druge poslove iz

djelokruga svoga rada.

Područne organizacione jedinice u Republičkoj upravi su područna odjeljenja civilne zaštite

koja obavljaju poslove zaštite i spašavanja od prirodnih ili drugih nesreća na području koje

pokrivaju i vrše poslove osmatranja, obavještavanja i upozoravanja:

a) Područno odjeljenje civilne zaštite Banja Luka,

b) Područno odjeljenje civilne zaštite Bijeljina,

c) Područno odjeljenje civilne zaštite Doboj,

d) Područno odjeljenje civilne zaštite Sokolac i

e) Područno odjeljenje civilne zaštite Trebinje

Područna odjeljenja civilne zaštite vrše stručne i druge poslove koji se odnose na izradu

zakona, pod-zakonskih akata i planske dokumentacije iz djelokruga svoga rada; aktivno

učestvuju u saniranju posljedica prirodnih i drugih nesreća; izrađuju i dostavljaju izvještaje o

prirodnim i drugim nesrećama na području područnog odjeljenja; prate stanje uvezanosti i

funkcionisanja sistema civilne zaštite; preduzimaju mjere za koordinaciju planiranja i

organizovanja mjera i snaga zaštite i spašavanja na području koje pokriva područno

odjeljenje; koordiniraju i usmjeravaju rad opštinskih organa i službi i drugih subjekata od

značaja za zaštitu i spašavanje na području odjeljenja; predlažu, pripremaju i organizuju

seminare, obuku i vježbe snaga civilne zaštite na području odjeljenja; pružaju stručnu pomoć

u akcijama traganja za nestalim, pružaju stručnu pomoć ugroženom i nastradalom

stanovništvu; vrše poslove osmatranja, obavještavanja i upozoravanja; vrše i druge poslove iz

djelokruga svoga rada. U sastavu svakog područnog odjeljenja civilne zaštite obrazuje se

područni Centar za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje

Područno odjeljenje civilne zaštite Banja Luka, do popune i stvaranja uslova za rad Odjeljenja

za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje, pored poslova iz svoje nadležnosti, obavljat će

i poslove Odjeljenja za osmatranje, obavještavanje i upozoravanje. Osmatranje,

obavještavanje i uzbunjivanje obuhvaća: a) mrežu osmatranja, b) operativno-komunikacione

centre 112 i c) uzbunjivanje.

U svrhu provođenja zadataka osmatranja, obavještavanja i uzbunjivanja osnivaju se operativni

centri. Operativni centri su:

a) Republički operativni centar,

b) Područni operativni centri i

c) Opštinski operativni centar

Republički i područni operativni centri osnivaju se u okviru Republičke uprave, a opštinski

operativni centri u okviru službe civilne zaštite lokalne zajednice.

Opštinski operativni centar se obavezno aktivira u slučaju prirodne ili druge nesreće, s tim da

dvije ili više susjednih lokalnih zajednica mogu osnovati zajednički operativni centar, o čemu

sporazumno odlučuju načelnici tih lokalnih zajednica.

Načelnik lokalne zajednice dužan je obezbjediti neprekidno obavještavanje građana i vezu sa

Republičkom upravom kad nadležni organ naredi pripravnost i kad proglasi stanje prirodne ili

druge nesreće. Republički, područni i opštinski operativni centri uvezuju se međusobno i sa

drugim operativnim centrima u RS, a Republički operativni centar se uvezuje sa operativnim

centrima drugih institucija i organa FBiH, BD BiH i BiH.

317

Prava i dužnosti državnih i drugih organa u oblasti civilne zaštite su regulisana Zakonom o

civilnoj zaštiti608

i Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o civilnoj zaštiti609

.

Federacija BiH

Zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara,610

utvrđena su osnovna načela

sistema zaštite i spašavanja koja predstavljaju određene principe na kojima je zasnovana

ukupna organizacija i funkcioniranje zaštite i spašavanja na nivou FBiH. Ta načela određuju

okvir i pravac za organiziranje i provođenje zaštite i spašavanja od strane svakog nosioca

(subjekta), na svim nivoima organiziranja te zaštite (nivo Federacije, kantona i općine i

grada). Ovdje ukazujemo samo na najvažnija načela:

1) Načelo sveobuhvatnosti. Ovo načelo odnosi se na dva pitanja: da se poslovima zaštite i

spašavanja moraju baviti svi subjekti društva (građani, pravna lica, organi vlasti i druge

institucije) i drugo, da se za sprovođenje te zaštite moraju obezbijediti odgovarajuća

materijalno-tehnička sredstva i oprema.

2) Načelo prioriteta u zaštiti i spašavanju života i zdravlja ljudi. To načelo se također

ostvaruje na dva načina: u planiranju mjera zaštite i njihovom provođenju.

3) Načelo solidarnosti i uzajamnosti. Ovo načelo ogleda se u tome što se na spašavanju

ugroženih ljudi i materijalnih dobara prirodnom nepogodom ili drugom nesrećom angažiraju i

ljudstvo i sredstva građana i drugih subjekata koji nisu ugroženi tom nepogodom, odnosno

nesrećom.

4) Načelo organiziranja posebnih snaga civilne zaštite. U cilju stvaranja uslova da zaštita i

spašavanje budu efikasnija, neophodno je postojanje posebnih snaga čiji osnovni zadatak

predstavlja angažiranje na zaštiti i spašavanju ugroženih ljudi i materijalnih dobara.

5) Načelo obezbjeđivanja određenih sredstava i opreme za zaštitu i spašavanje. Ovo načelo

obavezuje sve subjekte (organe vlasti i pravna lica), pa i građane, da u cilju efikasne zaštite i

spašavanja svog ljudstva i materijalnih dobara moraju planirati i nabaviti određena

materijalno-tehnička sredstva i opremu koja je neophodna za korištenje u sprovođenju

odgovarajućih mjera u toj zaštiti.

6) Načelo angažiranja Oružanih snaga BiH u akcijama zaštite i spašavanja. Ovo načelo

proizlazi iz važne misije Oružanih snaga BiH u pomoći civilnim vlastima u spašavanju ljudi i

materijalnih dobara u prirodnim i drugim nesrećama.

7) Načelo međunarodne pomoći. Ovo načelo odnosi se na pomoć koju u vrijeme nastanka

određene prirodne ili druge nesreće pružaju druge države.

8) Načelo obaveznog obučavanja i osposobljavanja. Ovo načelo podrazumijeva obavezu za

sve nosioce zaštite i spašavanja da se obučavaju i osposobljavaju za izvršavanje mjera i

aktivnosti u zaštiti i spašavanju, jer se uspješna i efikasna zaštita i spašavanje mogu

ostvarivati samo pod uslovom ako su izvršioci tih zadataka obučeni i osposobljeni.

9) Načela međunarodnog humanitarnog prava. Ovo načelo podrazumijeva da su svi vidovi

zaštite od prirodnih nepogoda ili drugih nesreća, koji su predviđeni Zakonom o zaštiti i

spašavanju, zasnovani na načelima međunarodnog humanitarnog prava, što je izričito

predviđeno u stavu 2. člana 4. Zakona o zaštiti i spašavanju.

Ta načela sadržana su u četiri Ženevske konvencije i dva dopunska Protokola (I i II):

- Ženevska konvencija za poboljšanje položaja ranjenika i bolesnika u oružanim

sukobima u ratu, od 12. avgusta 1949. godine,

608 „Službeni glasnik RS“ broj 26/02 609 „Službeni glasnik RS“ broj 39/03 i 29/10 610 „Službeni novine FBiH“, br. 39/03, 22/06 i 43/10

318

- Ženevska konvencija za poboljšanje položaja ranjenika, bolesnika i brodolomnika

oružanih snaga na moru, od 12. avgusta 1949. godine,

- Ženevska konvencija o postupanju sa ratnim zarobljenicima, od 12. avgusta 1949.

godine,

- Ženevska konvencija o zaštiti građanskih osoba za vrijeme rata, od 12. avgusta 1949.

godine,

- Dopunski protokol uz ženevske konvencije od 12. avgusta 1949. godine o zaštiti

žrtava međunarodnih oružanih sukoba (Protokol I),

- Dopunski protokol uz ženevske konvencije od 12. avgusta 1949. godine o zaštiti

žrtava međunarodnih oružanih sukoba (Protokol II) .

Navedene konvencije i dopunske protokole ratifikovala je BiH Uredbom sa zakonskom

snagom o ratifikaciji međunarodnih konvencija iz oblasti ratnog prava i pravosuđa611

. Tu

Uredbu potvrdila je Skupština RBiH 1994. godine te je time postala zakon. Prema tome,

predmetne konvencije i protokoli važe za BiH i njene entitete i one se moraju poštovati i po

njima postupati ako dođe do situacija koje su regulirane tim konvencijama i protokolima.

Ovakva definicija zaštite i spašavanja u FBiH u potpunosti poštuje osnovna međunarodna

dokumenta koja se odnose na zaštitu i spašavanje civila, a to su Ženevske konvencije

(donesene 1864, 1906, 1929. i 1949. godine) i Dopunski protokoli (doneseni 1977. godine).

Gore navedeno praktično znači da civilna zaštita FBiH predstavlja jedan integrirajući i

operativni dio sistema zaštite i spašavanja na nivou BiH, koji rukovodi i upravlja akcijama

zaštite i spašavanja. Zakonom je naglašena uloga i značaj kantona i lokalne zajednice, što je u

skladu sa principom supsidijarnosti, prema kojem se odluke donose i realizuju na najnižem

nivou, dok se koordinacija vrši preko kantona do najviših organa vlasti. Također, jasno je

definisana i uloga ministarstava, javnih državnih preduzeća, privrednih društava, udruženja

građana, nevladinih organizacija i drugih subjekata od značaja za zaštitu i spašavanje, te

obaveze navedenih subjekata u preventivnom, operativnom i postoperativnom smislu.

Navedenim Zakonom uređena su prava i dužnosti građana, državnih i drugih organa,

privrednih društava i drugih pravnih lica, organizacija zaštite i spašavanja na nivou Federacije

BiH, popunu, materijalno opremanje i evidenciju, praćenje stanja preko operativnih centara

civilne zaštite, obučavanje i osposobljavanje, programiranje i planiranje, mobilizaciju

organizovanih struktura zaštite i spašavanja, inspekcijski nadzor, radne odnose, priznanja i

nagrade u civilnoj zaštiti i druga pitanja od značaja za zaštitu i spašavanje ljudi i materijalnih

dobara. Sistem zaštite i spašavanja obuhvata programiranje, planiranje, organizovanje,

obučavanje i osposobljavanje, provođenje, nadzor i finansiranje zaštite i spašavanja od

prirodnih i drugih nesreća s ciljem sprečavanja opasnosti, smanjenja broja nesreća i žrtava, te

otklanjanja i ublažavanja štetnih djelovanja i posljedica nastalih od prirodnih i drugih nesreća.

Organizacija zaštite i spašavanja u FBiH obuhvata ličnu i uzajamnu zaštitu, mjere zaštite i

spašavanja, štabove, jedinice i povjerenike civilne zaštite, službe zaštite i spašavanja,

rukovođenje i upotrebu snaga i sredstava zaštite i spašavanja. U organizaciju zaštite i

spašavanja spada i Federalna uprava civilne zaštite, kantonalne uprave civilne zaštite,

općinske službe za civilnu zaštitu čije su nadležnosti, ovlaštenja i odgovornosti utvrđene ovim

i drugim zakonima, drugim propisima i opštim aktima. Lična i uzajamna zaštita je

najmasovniji oblik pripremanja i organizovanog učešća građana u civilnoj zaštiti, a

podrazumijeva obuku građana za samozaštitu, mjere i postupke preventivne zaštite, prvu

611

"Službeni list RBiH", broj 16/92 i 13/94

319

pomoć i samopomoć, zbrinjavanje djece i iznemoglih i druge hitne intervencije u zaštiti i

spašavanju. Mjere zaštite i spašavanja su organizovane radnje i postupci preventivne zaštite, a

podrazumijevaju mjere i postupke zaštite i spašavanja u slučaju neposredne opasnosti od

prirodne i druge nesreće, za vrijeme trajanja nesreće i za ublažavanje i otklanjanje posljedica

prirodne i druge nesreće.

Rukovođenje sistemom zaštite i spašavanja obuhvata odlučivanje o pitanjima koja se odnose

na preduzimanje konkretnih mjera, postupaka, zadataka i aktivnosti iz oblasti zaštite i

spašavanja, te organizovanje i koordinaciju akcija zaštite i spašavanja u cjelini. Za

rukovođenje akcijama zaštite i spašavanja na nivou Federacije, kantona, odnosno grada-

općine, te za obavljanje drugih poslova u zaštiti i spašavanju, osnivaju se štabovi civilne

zaštite kao stručno operativni organi. Štabove civilne zaštite osniva Federacija, kanton, grad i

općina. U pogledu vođenja koordinacije i usmjeravanja akcija zaštite i spašavanja, štabovi

civilne zaštite kantona podređeni su Federalnom štabu civilne zaštite, a štabovi grada-općine

podređeni su kantonalnom štabu civilne zaštite.

Federalna uprava civilne zaštite

Federalna uprava civilne zaštite je samostalni organ Vlade Federacije BiH i nadležna je da u

skladu sa članom 26. Zakona o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara:

Provodi utvrđenu politiku i obezbjeđuje izvršenje federalnih zakona i drugih

federalnih propisa u oblasti zaštite i spašavanja;

Izrađuje procjenu ugroženosti BiH;

Izrađuje Program razvoja zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća

federacije;

Predlaže Plan zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća Federacije;

Donosi propise o sadržaju, načinu i rokovima izvještavanja o prirodnim i drugim

nesrećama;

Organizira, priprema i obučava štabove, jedinice i povjerenike civilne zaštite i

službe zaštite i spašavanja;

Organizira i usklađuje provođenje mjera zaštite i spašavanja, te organizira i

provodi poslove zaštite od požara i vatrogastva;

Priprema i izrađuje elemente za funkcionisanje osnovne djelatnosti u okviru

budžeta Federacije;

Organizira Federalni operativni centar civilne zaštite;

Ostvaruje međunarodnu saradnju u oblasti zaštite i spašavanja, u skladu sa

propisima koje donose nadležni organi vlasti BiH;

Kantonalnim organima uprave, kantonalnim ustanovama i općinskim službama za

upravu izdaje instrukcije za izvršavanje federalne politike, Zakona o zaštiti i

spašavanju i drugih federalnih propisa iz oblasti zaštite i spašavanja ljudi i

materijalnih dobara;

Vrši inspekcijski nadzor u oblasti zaštite i spašavanja;

Organizira i realizira Program deminiranja u okviru Strategije protiv-minskih

akcija u BiH;

Vodi propisane evidencije i vrši druge poslove zaštite i spašavanja, u skladu sa

zakonom i drugim propisima i općim aktima;

Vrši funkciju stručne službe Federalnog štaba civilne zaštite i Federalne komisije

za procjenu šteta od prirodnih i drugih nesreća;

320

Vrši i druge poslove zaštite i spašavanja koji se zakonom stave u nadležnost

Uprave.

Federalna uprava civilne zaštite je organizirana kroz sljedeće organizacione jedinice:

Kabinet direktora,

Sektor za planiranje, mjere zaštite i spašavanja i vatrogastvo ,

Federalni centar za obuku struktura zaštite i spašavanja,

Sektor za materijalno finansijske i tehničke poslove,

Sektor za normativno-pravne i opšte poslove,

Inspektorat civilne zaštite,

Sektor za organizaciju deminiranja i uništavanja NUS-a,

Federalni operativni centar civilne zaštite.

Prava i dužnosti kantona u oblasti zaštite i spašavanja:

Kanton:

razmatra stanje priprema za zaštitu i spašavanje i donosi mjere za organiziranje,

razvoj i jačanje civilne zaštite u kantonu;

donosi program razvoja zaštite od prirodnih i drugih nesreća kantona;

donosi propise o organiziranju i funkcioniranju civilne zaštite kantona, u skladu sa

ovim zakonom i drugim propisima;

organizira kantonalni operativni centar civilne zaštite u kantonu, u skladu sa ovim

zakonom i osigurava njegovo funkcioniranje;

uređuje pitanja finansiranja zaštite i spašavanja iz nadležnosti kantona;

donosi akte o osnivanju kantonalnog štaba civilne zaštite, postavljenju komandanta

i načelnika štaba i određivanju funkcija u kantonalnim ministarstvima, kantonalnoj

upravi civilne zaštite i drugim tijelima kantonalne uprave – čiji su nosioci po

položaju članovi kantonalnog štaba civilne zaštite;

donosi plan zaštite od prirodnih i drugih nesreća u kantonu;

na prijedlog kantonalnog štaba civilne zaštite proglašava stanje prirodne i druge

nesreće na području kantona i naređuje upotrebu snaga i sredstava civilne zaštite,

organa uprave, privrednih društava i drugih pravnih lica sa područja kantona na

prevenciji, ublažavanju i otklanjanju štetnih posljedica po ljude i materijalna

dobra;

vrši i druge poslove zaštite i spašavanja u skladu sa zakonom i drugim propisima.

Svojim propisom kantoni su nadležni da utvrde nadležnosti kantonalnih organa vlasti u

izvršavanju poslova u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara.

Mjesto i uloga kantona u oblasti zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih

nepogoda i drugih nesreća uređena je u skladu sa njegovom ustavnom pozicijom u društveno -

političkom sistemu FBiH. Naime, prema Ustavu Federacije BiH, kanton ima značajna

ovlaštenja u svim oblastima društvenog života, pa u skladu s tim, istu poziciju on ima i u

oblasti zaštite i spašavanja ljudi i materijalnih dobara od svih vrsta prirodnih i drugih nesreća

na cijelom području kantona i odgovoran je za to stanje.

321

Polazeći od takve ustavne pozicije kantona, Zakonom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih

dobara regulirana su sva najvažnija pitanja iz nadležnosti kantona. To su ona pitanja koja

obezbjeđuju da se može izgraditi jedinstvena organizacija sistema zaštite i spašavanja od svih

vrsta prirodnih i drugih nesreća na području cijele Federacije BiH. Međutim, ovim zakonom

nisu u cjelini i potpuno regulirana sva pitanja iz nadležnosti kantona u oblasti zaštite i

spašavanja, jer određena pitanja u ovoj oblasti, koja su specifična za svaki kanton, trebaju biti

regulirana kantonalnim propisom o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih

i drugih nesreća. Ovakva potreba, proizlazi i iz odredaba člana 27. ovog zakona, u kojima je

izričito predviđeno da se ta pitanja reguliraju propisom kantona. Kada kantoni donesu svoje

propise iz ove oblasti, tek tada će pravno biti regulirana sva pitanja u oblasti zaštite i

spašavanja koja su od značaja za kanton i za koja je kanton nadležan (odgovoran).

Prema Zakonu o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara predviđeno je da se u

kantonima kao samostalni organi uprave Vlade kantona formiraju kantonalne uprave civilne

zaštite. Prema toj odredbi Zakona i propisima kantona u svih 10 (deset) kantona formirane su

kantonalne uprave civilne zaštite.

Prava i dužnosti općine, odnosno Grada u zaštiti i spašavanju

U ostvarivanju prava i dužnosti u oblasti zaštite i spašavanja općina odnosno Grad:

donosi odluku o organiziranju i funkcionisanju zaštite i spašavanja općine odnosno

Grada i obezbjeđuje njeno provođenje, u skladu sa ovim zakonom i propisima

kantona;

donosi program razvoja zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća općine

odnosno Grada;

planira i utvrđuje izvore finansiranja za izvršavanje poslova zaštite i spašavanja iz

nadležnosti općine odnosno Grada;

organizira operativni centar civilne zaštite u općini odnosno Gradu, u skladu sa ovim

zakonom i obezbjeđuje njegovo funkcionisanje;

donosi akte o osnivanju općinskog odnosno gradskog štaba civilne zaštite,

postavljenju komandanta i načelnika štaba i određivanju funkcija u općinskim

odnosno gradskim službama za upravu i službi civilne zaštite općine odnosno Grada,

čiji su nosioci po položaju članovi općinskog odnosno gradskog štaba civilne zaštite;

donosi plan zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća općine odnosno Grada;

proglašava stanje prirodne i druge nesreće i naređuje upotrebu snaga i sredstava

civilne zaštite, službi za upravu, privrednih društava i drugih pravnih lica sa područja

općine odnosno Grada na prevenciji, ublažavanju i otklanjanju štetnih posljedica od

prirodnih i drugih nesreća po ljude i materijalna dobra na području općine odnosno

Grada;

vrši i druge poslove zaštite i spašavanja, u skladu sa zakonom, drugim propisima i

općim aktima.

Županija Posavska

Županijska uprava civilne zaštite je organizirana kao samostalna uprava u okviru Vlade

Županije Posavske. Županijska uprava civilne zaštite obavlja upravne, stručne i druge poslove

utvrđene zakonom, koji se odnose na: organiziranje, pripremanje i funkcioniranje civilne

zaštite, izradu plana upotrebe i djelovanja civilne zaštite, praćenja stanja pripremanja civilne

zaštite uz predlaganje mjera za unapređenje organiziranja i osposobljavanja civilne zaštite,

organiziranje i praćenje realizacije osposobljavanja građana u provođenju samozaštite,

322

organiziranje i usklađivanje provođenja mjera zaštite i spašavanja, predlaganje programa

zajedničkih i samostalnih vježbi civilne zaštite, predlaganje i poduzimanje mjera za popunu

stožera postrojbi i službi zaštite i spašavanja te njihovo opremanje materijalno-tehničkim

sredstvima, vođenje propisa u oblasti civilne zaštite, inspekcijski nadzor iz oblasti civilne

zaštite, vođenje propisanih evidencija i obavljanje drugih poslova iz ove oblasti sukladno

zakonu i drugim propisima i općim aktima, obavljanje i drugih poslova iz ove oblasti

sukladno zakonu.

Brčko distrikt BiH

Opšti pristup i organizacija civilne zaštite na državnom nivou je na određen način razrađen

bez većih detaljisanja. Dalja razrada (detalji) ostavljeni su entitetima i BD BiH, posmatrano

kroz zakonsku regulativu. Sve je to uklopljeno u sistema zaštite i spašavanja na nivou države.

Na nivou BD BiH civilna zaštita, moglo bi se reći da ne zauzima ono mjesto koje joj po

prirodi obaveza (zadataka) pripada. Civilna zaštita je organizaciono kao Odsjek smješten u

Pod-odjeljenju zaštite i spašavanja, a koji je organizaciono u sastavu Odjeljenje javne

sigurnosti Vlade BD BiH.

Sam pristup ovom segmentu sistema zaštite i spašavanja nije uvijek najbolje shvaćen što se

nekada odrazi na pružanje pomoći u konkretnim situacijama-poplave, snježni nanosi, oluje i

dr. (nedostatak finasijksih sredstava za nabvku određene opreme za CZ).

106. Postoje li posebne mjere čiji je cilj zaštita životne sredine u slučaju katastrofe?

Okvirnim zakonom nisu definirane konkretne mjere za zaštitu životne sredine u slučaju

katastrofa. Međutim, u slučaju prirodne ili druge nesreće širih razmjera sastaje se

Koordinacijsko tijelo BiH za zaštitu i spašavanje, koje, kao stručno operativno tijelo Vijeća

ministara BiH, na zahtjev entiteta ili BD BiH, predlaže Vijeću ministara BiH proglašavanje

stanja prirodne ili druge nesreće na teritoriju BiH i prestanak tog stanja. Koordinacijsko tijelo,

osim toga:

- predlaže Vijeću ministara BiH da donese odgovarajuće odluke iz svoje nadležnosti;

- daje preporuke nadležnim institucijama i tijelima BiH, entiteta i BD BiH;

- koordinira aktivnostima u zaštiti i spašavanju s institucijama i tijelima entiteta i BD

BiH te institucijama i tijelima na nivou BiH nakon što Vijeće ministara BiH proglasi

stanje prirodne ili druge nesreće na dijelu ili na cijelom teritoriju BiH;

- koordinira prijem i pružanje međunarodne pomoći i donacija u zaštiti i spašavanju

nakon proglašenja stanja prirodne ili druge nesreće;

- koordinira aktivnostima zaštite i spašavanja institucija i tijela na nivou BiH u

provođenju mjera prevencije i pripravnosti za prirodnu ili drugu nesreću unutar

propisanih nadležnosti i njihovo koordiniranje s entitetima i Brčko Distriktom BiH;

- praćenje provođenja naloženih mjera i podnošenje izvještaja o svojim aktivnostima

Vijeću ministara BiH;

- Koordinacijsko tijelo, prema potrebi, poziva druge institucije, tijela, agencije,

organizacije i stručnjake za određena pitanja od interesa za zaštitu i spašavanje u

Bosni i Hercegovini ili u inozemstvu da sudjeluju u radu;

- Ministarstvo sigurnosti BiH obavlja stručne i administrativne poslove za potrebe

Koordinacijskog tijela;

- Članovi Koordinacijskog tijela, prema potrebi, dostavljaju Ministarstvu sigurnosti BiH

informacije potrebne za njegov rad, a najmanje jednom svaka tri mjeseca.

323

Republika Srpska

Zakon o civilnoj zaštiti u poglavlju 2. Mjere civilne zaštite, u potpunosti definiše ovu oblast.

Tako su mjere civilne zaštite podijeljene na mjere i postupke zaštite u slučaju neposredne

opasnosti od prirodnih i drugih nesreća, mjere i postupke zaštite i spašavanja za vrijeme

trajanja prirodnih i drugih nesreća i mjere i postupke za ublažavanje i otklanjanje posljedica

od prirodnih i drugih nesreća.

U okviru mjera i aktivnosti zaštite u slučaju neposredne opasnosti od prirodnih i drugih

nesreća, provodi se, između ostalog, aktiviranje privrednih društava i drugih pravnih lica

prema njihovoj djelatnosti, kao i mobilizacija i aktiviranje odgovarajućih službi i sredstava za

zaštitu i spašavanje. Provođenje ovih i drugih mjera u periodu prije nastanka prijeteće

prirodne ili druge nesreće koja, pored ostalog, može negativno uticati i na životnu sredinu,

direktno doprinosi očuvanju životne sredine i njenoj zaštiti od potencijalno negativnih efekata

nesreće.

U okviru mjera i aktivnosti zaštite za vrijeme trajanja prirodnih i drugih nesreća, provodi se,

između ostalog, neposredno učestvovanje organa, odgovarajućih jedinica civilne zaštite i

drugih oblika organizovanja civilne zaštite u zaštiti i spašavanju, kao i angažovanje

odgovarajućih privrednih društava, službi i drugih pravnih lica u zaštiti i spašavanju i

sklanjanju ljudi, materijalnih i drugih dobara, te preduzimanje drugih aktivnosti za

sprečavanje širenja djelovanja nastalih posljedica. Preduzimanje svih navedenih, ali i drugih

aktivnosti i postupaka za vrijeme trajanja prirodne ili druge nesreće, neposredno doprinosi

zaštiti životne sredine od negativnih uticaja kako same nesreće, tako i njenih posljedica.

Mjere i aktivnosti za ublažavanje i otklanjanje neposrednih posljedica od prirodnih i drugih

nesreća se sastoje, između ostalog, od angažovanja komunalnih službi i odgovarajućih

jedinica civilne zaštite za sprovođenje asanacije, sprovođenja higijensko-epidemioloških

mjera zaštite i slično, čime se direktno utiče na kvalitetu životne sredine i njenu zaštitu u

periodu nakon nesreće. Članovi 81. i 82. Zakona specifično definišu mjere zaštite životne

sredine: „Civilna zaštita preduzima mjere zaštite životne sredine u slučajevima kada nadležni

organi nisu preduzeli odgovarajuće preventivne i sanacione mjere i kada se procijeni da

postoji opasnost značajnog ugrožavanja životne sredine i zdravlja stanovništva uslijed:

1. Tehničko-tehnoloških havarija u industriji, saobraćaju kao i drugih nesreća i katastrofa

čije posljedice mogu ugroziti okolinu a naročito prirodne resurse;

2. Ispuštanje teksičnih i štetnih hemijskih i drugih materija u okolinu iz industrijskih

postrojenja, saobraćajnih motornih vozila individualnih ložišta u domaćinstvima, u

količinama koje uzrokuju koncentracije u vodi, vazduhu i zemlji iznad maksimalno

dozvoljenih vrijednosti;

2. Odlaganje komunalnog, industrijsko-tehnološkog i drugog čvrstog i tečnog otpada;

3. Djelovanje vremenskih nepogoda na okolinu (snježne padavine, poplave, suše,

klizišta) kao i drugih prirodnih nepogoda.

Privredna društva i druga pravna lica iz oblasti proizvodnje i prometa hemijskih, toksičnih,

eksplozivnih, radioaktivnih i drugih opasnih materija, te privredna društva i druga pravna lica

koja prevoze, skladište ili koriste se tim sredstvima, obavezna su planirati, organizovati,

pripremati i sprovoditi aktivnosti i mjere u zaštiti radi sprečavanja nastajanja opasnosti te su

dužna preduzeti potrebne mjere i aktivnosti u spašavanju u slučaju nesreća, otklanjanja

posljedica tehnoloških i ekoloških nesreća i zaštitu okoline od nekontrolisanog širenja opasnih

materija.

324

Privredna društva i druga pravna lica iz stava 1. ovog člana obavezna su organizovati i

osposobiti stručne ekipe i osigurati potrebnu opremu i sredstva za hitne intervencije u zaštiti i

spašavanju od opasnosti i posljedica od tehnološke i ekološke nesreće u okviru svoje

nadležnosti.“

Federacija BiH

Odredbom člana 42. Zakona o zaštiti i spašavanju utvrđene su mjere zaštite i spašavanja koje

predstavljaju organizirane radnje i postupke preventivne i operativne prirode koje pripremaju

i provode organi uprave i drugi organi vlasti i pravna lica (u daljem tekstu: nosioci zaštite i

spašavanja). Gore navedeni nosioci zaštite i spašavanja planiraju i pripremaju:

1. mjere i postupke zaštite i spašavanja u slučaju postojanja neposredne opasnosti

od nastajanja prirodnih i drugih nesreća;

2. mjere i postupke zaštite i spašavanja tokom trajanja prirodnih i drugih nesreća;

3. mjere i postupke za ublažavanje i otklanjanje posljedica od prirodnih i drugih

nesreća.

Pojam i nosioci mjera zaštite i spašavanja predstavljaju organizirane mjere, radnje i postupke

preventivne i operativne prirode, koje se preduzimaju sa ciljem da se izbjegnu, umanje ili

otklone posljedice od prirodnih i drugih nesreća kojima mogu biti ugroženi život i zdravlje

ljudi, kao i materijalna i druga dobra. Zbog toga te mjere moraju biti unaprijed određene da bi

se mogle preduzimati u vrijeme kada je to potrebno. Najvažnije mjere zaštite i spašavanja

određene su zakonom, i to je učinjeno u članu 48. navedenog zakona. Obzirom da mjere

zaštite i spašavanja predstavljaju određene radnje i postupke, mora postojati subjekt koji će

provoditi te radnje i postupke. To pitanje riješeno je odredbom člana 42. stava 1. Zakona.

Prema toj odredbi subjekti - nosioci, tj. izvršioci mjera zaštite i spašavanja su: svi organi

uprave i drugi organi vlasti i pravna lica. To znači, da su izvršioci tih mjera svi federalni i

kantonalni organi uprave i drugi organi uprave, zatim sve općinske službe za upravu i drugi

općinski i gradski organi vlasti i sva pravna lica (privredna društva, zadruge, javne ustanove i

druge institucije). Tako širok broj subjekata za mjere zaštite i spašavanja rezultat je činjenice

što prirodne i druge nesreće predstavljaju opću opasnost koja svojim djelovanjem može da

ugrozi ljude i materijalna dobra u svim sredinama i mjestima u kojima ljudi žive i rade i gdje

se nalaze materijalna dobra. Prema tome, u toj zaštiti moraju učestvovati svi organizirani

subjekti društva (svi gore navedeni organi vlasti i sva pravna lica), jer samo angažiranjem

svih tih subjekata moguće je ostvariti odgovarajuću i efikasnu zaštitu i spašavanje. Značaj

reguliranja tog pitanja važno je zbog toga što se poznaju subjekti ili nosioci tih mjera i što je

utvrđena obaveza za te subjekte da planiraju i provode mjere zaštite i spašavanja. To je važno

zbog toga što je ukupna zaštita i spašavanje ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih

nesreća zasnovana na mjerama zaštite i spašavanja.

Prema odredbi člana 42. stav 2. Zakona, mjere zaštite i spašavanja imaju dvojaku funkciju, i

to: preventivnu i operativnu. Navedene mjere i postupci zaštite i spašavanja utvrđuju se

planovima zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća na svim nivoima organiziranja.

Planovi zaštite i spašavanja moraju biti međusobno usklađeni i to:

- planovi zaštite pravnih lica s planom zaštite općine,

- planovi zaštite općina s planom zaštite kantona, a

- planovi zaštite kantona s Planom zaštite od prirodnih i drugih nesreća Federacije.

325

Ovi planovi usklađuju se samo u pitanjima u kojima se određuju zadaci za određene nosioce

civilne zaštite.

Privredna društva i druga pravna lica iz oblasti proizvodnje i prometa hemijskih, toksičnih,

eksplozivnih, radioaktivnih i drugih opasnih materija, te privredna društva i druga pravna lica

koja prevoze, skladište ili koriste se tim sredstvima, obavezna su planirati, organizovati,

pripremati i provoditi aktivnosti i mjere u zaštiti radi sprečavanja nastajanja opasnosti te su

dužna preduzeti potrebne mjere i aktivnosti u spašavanju u slučaju nesreća, otklanjanja

posljedica tehnoloških i ekoloških nesreća i zaštitu okoline od nekontrolisanog širenja opasnih

materija. Privredna društva i druga pravna lica obavezna su organizovati i osposobiti stručne

ekipe i osigurati potrebnu opremu i sredstva za hitne intervencije u zaštiti i spašavanju od

opasnosti i posljedica od tehnološke i ekološke nesreće u okviru svoje nadležnosti.“

107. Da li organizacija civilne zaštite obuhvata i komponentu međunarodne saradnje, i

ako da, kakvog je ona karaktera?

Međunarodna saradnja u oblasti zaštite i spašavanja je u nadležnosti Ministarstva sigurnosti

BiH, a kako je definirano članom 5. Okvirnog zakona obuhvata:

- pripremu i provođenje međunarodnih ugovora, sporazuma i drugih međunarodnih

akata i dokumenata iz oblasti zaštite i spašavanja,

- razmjenu informacija s nadležnim organima drugih država i međunarodnih

organizacija o zaštiti i spašavanju,

- direktnu komunikacija s nadležnim organima drugih država i međunarodnih

organizacija u vezi sa traženjem i provođenjem prijema i/ili pružanja međunarodne

pomoći,

- koordinaciju prelaska državne granice Bosne i Hercegovine i tranzita kroz treće zemlje

tokom primanja i/ili pružanja međunarodne pomoći;

- usklađivanje djelovanja međunarodnih snaga u zaštiti i spašavanju na teritoriji BiH i

koordinacija upotrebe snaga zaštite i spašavanja u inozemstvu,

- pripremu i provođenje međunarodnih konferencija, seminara, kurseva, radionica i

vježbi iz oblasti zaštite i spašavanja.

S time u vezi Ministarstvo sigurnosti BiH/Sektor za zaštitu i spašavanje u ostvarivanju

međunarodnih obaveza i saradnje u oblasti zaštite i spašavanja sarađuje sa drugim državama,

Ujedinjenim nacijama (UNISDR, UNOCHA, INSARAG, UNDP, UNICEF, UNHCR),

Sjevernoatlantskim savezom (NATO/NATO PfP), Europskom komisijom, EU MIC-om,

Agencijom za upravljanje u vanrednim situacijama Kraljevine Danske (DEMA), Inicijativom

za prevenciju i spremnost na katastrofe za Jugoistočnu Europu (DPPI SEE) čije sjedište je u

Sarajevu, Civilno-vojno planiranje za vanredne situacije za Jugoistočnu Europu (CMEP SEE),

Organizacijom za europsku sigurnost i saradnju (OSCE), Save the Children, ambasadama

Sjedinjenih Američkih Država u BiH, Republike Francuske, Republike Češke, Savezne

Rebulike Njemačke, Kraljevine Danske, Republike Italije, Republike Austrije, Republike

Turske, Kraljevine Švedske – Švedska agencija za međunarodnu saradnju i razvoj (SIDA),

Delegacijom Europske komisije u Bosni i Hercegovini, Međunarodnom organizacijom za

civilnu odbranu (ICDO), Svjetskom bankom, World Vision, Agencijom za međunarodni

razvoj Sjedinjenih Američkih država (USAID), Međunarodnom federacijom društava

Crvenog krsta i Crvenog polumjeseca i Agencijom za međunarodnu saradnju Japanske Vlade

(JICA).

326

U okviru međunarodne saradnje, Vijeće ministara BiH zaključilo je sporazume o saradnji u

oblasti zaštite i spašavanja sa nadležnim institucijama zemalja regiona: Republikom

Hrvatskom, Crnom Gorom, Republikom Makedonijom, Republikom Srbijom, Republikom

Slovenijom, a memorandume o saradnji sa: Ruskom Federacijom, Republikom Turskom, a u

pripremi je potpisivanje memoranduma o saradnji sa Republikom Italijom i Republikom

Albanijom.

U skladu sa Pravilnikom o organizaciji, uslovima i načinu funkcioniranja Operativno

komunikacijskog centra BiH – 112612

, koji je donesen u skladu sa Okvirnim zakonom,

Operativno komunikacijski centar BiH – 112 na međunarodnom nivou prikuplja i razmjenjuje

informacije s nadležnim tijelima susjednih i drugih država i međunarodnih organizacija putem

njihovih komunikacijskih centara, o prijetnji nastanka prirodne ili druge nesreće sa

prekograničnim efektima, odnosno njihovom nastanku na području susjednih ili drugih

država, posebno ako opasnost prijeti i BiH.

Centar BiH-112 u slučaju prijetnje, odnosno nastanka prirodne ili druge nesreće, postupa na

osnovu preuzetih obaveza Bosne i Hercegovine, u skladu s propisanim postupkom i uz

primjenu standardnih obrazaca o nesrećama propisanim međunarodnim konvencijama,

ugovorima i sporazumima.

Prikupljene informacije o prirodnoj ili drugoj nesreći koja prijeti BiH s područja druge

države, smatraju se informacijama od prioriteta koje Centar BiH-112 odmah dostavlja

nadležnim institucijama i organima BiH, entiteta i BD, prvenstveno Vijeću ministara i

ministru sigurnosti, a potom ostalim nadležnim institucijama, organima i službama radi

pravovremenog preduzimanja svih potrebnih mjera za sprječavanje nastanka i/ili širenja

prirodne ili druge nesreće na području Bosne i Hercegovine.

Centar BiH-112 dostavlja nadležnim tijelima susjednih i drugih država i međunarodnim

organizacijama informacije o prirodnim ili drugim nesrećama koje prijete tim državama s

područja Bosne i Hercegovine ili s područja neke treće države, putem njihovih

komunikacijskih centara.

Entiteti i BD BiH međunarodnu saradnju ostvaruju u skladu sa članom 4. stav 2. Okvirnog

zakona, gdje je utvrđeno da: „Radi razmjene iskustava i znanja, naučno-tehnoloških

dostignuća i materijalnog opremanja u oblasti zaštite i spašavanja, nadležne institucije i

organi entiteta i Brčko Distrikta BiH mogu sarađivati sa institucijama značajnim za zaštitu i

spašavanje od prirodnih ili drugih nesreća u susjednim i drugim državama istog ili sličnog

nivoa organizovanja“.

Republika Srpska

Zakon o civilnoj zaštiti613

članom 6. definiše da „Republika neposredno i posredstvom

nadležnih organa BiH ostvaruje međunarodnu saradnju radi obavljanja zaštite od prirodnih i

drugih nesreća, naročito zaključivanjem međunarodnih ugovora i obavještavanjem drugih

država o opasnostima i posljedicama prirodnih i drugih nesreća i po potrebi pružanjem ili

traženjem pomoći u zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara.

Svi vidovi zaštite od prirodnih i drugih nesreća zasnivaju se i izvode u skladu sa načelima

međunarodnog humanitarnog prava i međunarodnog prava o zaštiti ljudi, životinja, kulturnih

612 „Službeni glasnik BiH“ broj 56/09 613 „Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 26/02, 39/03 i 29/10

327

dobara i okoline od opasnih uticaja, prirodnih i drugih nesreća kao i preuzetim međunarodnim

obavezama.“

Pored navedenog, u Zakonu o izmjenama i dopunama Zakona o civilnoj zaštiti614

u članu 7,

kojim se između ostalog članu 23. Zakona dodaju nove tačke 11, 12, 13. i 14, u novoj tački

12. stoji da Republička uprava civilne zaštite u oblasti civilne zaštite „ostvaruje međunarodnu

saradnju u oblasti zaštite i spašavanja“, a u novoj tački 14. da „vrši koordinaciju između

subjekata od značaja za zaštitu i spašavanje Republike sa subjektima od značaja za zaštitu i

spašavanje BiH, FBiH, BD BiH, susjednih i drugih zemalja.“

Međunarodna saradnja RS i Republičke uprave civilne zaštite je regulisana i odredbama

Okvirnog zakona o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih

nesreća u BiH615

. Naime, u članu 4, stav 2, definisano je da „radi razmjene iskustava i znanja,

naučno-tehnoloških dostignuća i materijalnog opremanja u oblasti zaštite i spašavanja,

nadležne institucije i organi entiteta i Brčko Distrikta BiH mogu sarađivati sa institucijama

značajnim za zaštitu i spašavanje od prirodnih ili drugih nesreća u susjednim i drugim

državama istog ili sličnog nivoa organizovanja.“

U skladu sa odredbama navedenih zakona, Republička uprava civilne zaštite aktivno

učestvuje u međunarodnim aktivnostima koje se provode na teritoriji RS, BiH i regiona. Neke

od organizacija sa kojima je ostvarena saradnja su Međunarodna strategija za smanjenje rizika

od katastrofa Ujedinjenih nacija (UNISDR), Inicijativa za prevenciju i spremnost na

katastrofe (DPPI) za Jugoistočnu Evropu, Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP),

Kancelarija za koordinaciju humanitarnih pitanja Ujedinjenih nacija (UN OCHA), Civilno-

vojno planiranje za vanredne situacije (CMEP), Partnerstvo za mir – PfP – u okviru NATO-a,

Evro-atlantskog partnerskog savjeta (EAPC) NATO-a, Agencija za međunarodni razvoj

Sjedinjenih Američkih Država (USAID), Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju

(OEBS), Delegacijom Evropske komisije u BiH, Međunarodnom organizacijom za civilnu

odbranu (ICDO), itd.

Pored navedenih organizacija, ostvarena je saradnja i sa vladama evropskih i drugih država,

putem njihovih diplomatskih predstavništava u BiH i posredstvom različitih specijalizovanih

agencija tih država. Takva saradnja je ostvarena, između ostalih, sa Vladom Kraljevine

Danske – Agencijom za upravljanje vanrednim situacijama (DEMA), Vladom Savezne

Republike Njemačke - Ministarstvom vanjskih poslova, Vladom Japana - Agencijom za

međunarodnu saradnju (JICA), Vladom Francuske Republike, Vladom Republike Italije –

Agencijom za usavršavanje osoblja zaposlenog u organima uprave (FORMEZ) i vladama

zemalja Jugoistočne Evrope, uključujući i vlade zemalja bivše Jugoslavije itd.

Ukratko, međunarodna saradnja Republike Srpske i Republičke uprave civilne zaštite u

oblasti civilne zaštite je, obzirom na organizaciju države, ograničena i prvenstveno se svodi

na primjenu iskustava i naučenih lekcija, te razmjenu najboljih praksi i iskustava sa susjednim

i drugim zemljama, te na bilateralnu i multilateralnu pomoć u slučaju nesreća većih razmjera

kada su iscrpljene sve mogućnost efikasne zaštite stanovnika i materijalnih i drugih dobara u

Republici i BiH.

614 „Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 39/03 615 „Službeni glasnik Bosne i Hercegovine“ broj 50/08

328

Federacija BiH

Međunarodna saradnja Federalne uprave civilne zaštite regulisana je i odredbama Okvirnog

zakona o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih nesreća u

BiH616

.

Županija Posavska

Civilna zaštita svakako obuhvaća i komponentu međunarodne suradnje koja se poglavito

ogleda u sporazumima i načinima djelovanja u slučajevima prijetnji nepogoda koje prelaze

teritorij Županije Posavske te utječu i na susjedne županije a tako i na Republiku Hrvatsku.

108. Postoje li posebne strategije ili mjere čiji je cilj zaštita stanovništva od katastrofe?

Vijeće ministara BiH je 18.4.2012. godine, na prijedlog Ministarstva sigurnosti BiH, donijelo

Procjenu ugroženosti BiH od prirodnih ili drugih nesraća, koja predstavlja osnov za izradu

Plana zaštite i spašavanja institucija i organa od prirodnih ili drugih nesreća, koji u skladu sa

članom 13. Okvirnog zakona, donosi Vijeće ministara BiH (Vijeće ministara BiH je

30.8.2012. godine donijelo Metodologiju za izradu Plana zaštite i spašavanja od prirodnih ili

drugih nesreća institucija i tijela BiH, na osnovu koje će biti izrađen Plan zaštite i spašavanja).

Procjena ugroženosti BiH je u potpunosti izvršena u skladu sa Smjernicama Europske

komisije za procjenu rizika i identifikaciju za upravljanje u katastrofama (engl. European

Commission Risk Assessment and Mapping Guidelines for Disaster Management).

U pripremnoj fazi je uspostavljanje Državne platforme za smanjenje rizika od katastrofa koja

ima za cilj da djeluje kao instrument za provođenje sistematskog smanjenja rizika od

katastrofa, sa jasno utvrđenim i raspodijeljenim odgovornostima i zadacima svih učesnika.

Plan je da u skladu sa smjernicama UNISDR-a smanjenje rizika od katastrofa postane dio

strategije razvoja zajednice, te uključuje znanja i iskustva pojedinih sektora i osigura

multisektorski pristup, a u daljnjem radu omogući da svi subjekti i na svim nivoima u zemlji

preuzmu svoje odgovornosti, zadatke i obaveze u sistematskom smanjenju rizika od

katastrofa. Na osnovu Državne platforme nastoji se provesti i procjenjivanje raspoloživih

izvora i kapaciteta za smanjenje rizika, osiguranje političke podrške svih političkih stranaka i

subjekata i na svim nivoima, te uključivanje svih činilaca zajednice, od politike, uprave,

nauke, privrede, do subjekata civilnog društva i udruženja građana.

Vijeće ministara BiH je formiralo Operativno komunikacijski centar BiH – 112 i donijelo

Pravilnik o organizaciji, uslovima i načinu funkcioniranja Operativno komunikacijskog centra

BiH617

.

U cilju uređenja efikasnog postupka prelaska državne granice prilikom prijema, upućivanja i

tranzita međunarodne pomoći Vijeće ministara BiH je 2009. godine donijelo Uputstvo o

načinu i postupku prelaska državne granice prilikom primanja i/ili upućivanja međunarodne

pomoći u zaštiti i spašavanju618

i Standardne operativne procedure za međuresornu

koordinaciju međunarodne pomoći u zaštiti i spašavanju619

. Oba dokumenta će, u skorije

vrijeme, biti podvrgnuta dopunama radi usaglašavanja sa EU smjernicama za podršku zemlje

domaćina (engl. EU Host Nation Support Guidelines) koje je, nakon zaključaka Europske

komisije iz 2010. godine, usvojio Komitet za civilnu zaštitu EU (EU Civil Protection

Committee) 18. januara 2012. godine i IDRL smjernicama (engl. Guidelines for the domestic

facilitation and regulation of international disaster relief and initial recovery assistance)

Međunarodne federacije društava Crvenog krsta i Crvenog polumjeseca, čiju važnost je

616 „Službeni glasnik BiH“ broj 50/08 617 „Službeni glasnik BiH“ broj 56/09 618 „Službeni glasnik BiH“ broj 56/09 619 „Službeni glasnik BiH“ broj 2/11

329

potvrdila i Generalna skupština Ujedinjenih nacija u svojim rezolucijama 63/139, 63/141,

i 63/137). Ministarstvo sigurnosti BiH, u svrhu provjere procedura, kapaciteta odgovora,

obuke i uvježbavanja osoblja, organizuje i učestvuje u vježbama, radionicama i seminarima.

Republika Srpska

Zakon o civilnoj zaštiti, propisuje obavezu organizovanja i sprovođenja zaštite od prirodnih i

drugih nesreća na osnovu programa i planova civilne zaštite. Programom civilne zaštite RS

određuju se ciljevi, politika i strategija civilne zaštite u Republici za period od najmanje 5

godina. Plan civilne zaštite sadrži a) procjenu ugroženosti od prirodne i druge nesreće; b) plan

preventivnog djelovanja; v) plan pripravnosti; g) plan mobilizacije; d) plan hitnog odgovora.

Gradovi i opštine – donose svoje programe i planove iz oblasti civilne zaštite od prirodnih i

drugih nesreća, koji moraju biti usaglašeni sa Republičkim planom i programom civilne

zaštite. Planovima civilne zaštite obezbjeđuje se organizovano i usklađeno djelovanje za

sprečavanje nesreća, odnosno smanjenje njihovih posljedica i što brže obezbjeđenje osnovnih

uslova za život u slučaju prirodne i druge nesreće.

Vlada RS je, na prijedlog Republičke uprave civilne zaštite, na sjednici od 10. novembra

2011. godine donijela Metodologiju za izradu Plana civilne zaštite620

. Donošenjem Zakona o

izmjenama i dopunama Zakona o civilnoj zaštiti 2010. godine, kojim su na nov način

definisani dokumenti koji predstavljaju sastavne dijelove Plana civilne zaštite, nastala je i

formalna i suštinska potreba da se pristupi izradi nove Metodologije koja postavlja nove i

najviše standarde u oblasti planiranja. Dostizanje navedenih standarda, utemeljenih na

savremenim metodama i pristupima u ovoj oblasti dokazanih u teoriji i praksi zemalja regije i

Evropske unije, teži se dostizanju tih istih standarda i u RS, čime se direktno utiče na

postizanje višeg nivoa zaštite ljudi, materijalnih i drugih dobara i životne sredine u RS.

Federacija BiH

Zakon o zaštiti i spašavanju ljudi i materijalnih dobara propisuje obavezu organizovanja i

provođenja zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća na osnovu programa razvoja

zaštite i spašavanja i planova zaštite i spašavanja na svim nivoima organiziranja. Planom

razvoja zaštite i spašavanja Federacije, kantona i općina određeni su ciljevi, politika i

strategija strategija razvoja za period 2007 – 2012. godine, a u toku su pripreme za izradu i

donošenje novih planova na svim nivoima. U cilju utvrđivanja rizika (opasnosti) u Federaciji

BiH donesena je Procjena ugroženosti od prirodnih i drugih nesreća i opasnosti na osnovu

koje je izrađen i Federalni plan zaštite i spašavanja.

U skladu sa članom 170. stav 2. Zakona, Federalni plan zaštite i spašavanja sadrži:

a) dokument o operativnom centru civilne zaštite;

b) dokument o mobilizaciji, aktiviranju i angažovanju snaga i sredstava;

c) dokument o provođenju aktivnosti na zaštiti i spašavanju;

d) dokument o mjerama zaštite i spašavanja;

e) dokument o međusobnom pružanju pomoći između Federacije sa RS i BD BiH;

f) dokument o prihvatanju i pružanju pomoći u zaštiti i spašavanju sa drugim

državama

Procjena ugroženosti izrađuje se u skladu sa Metodologijom za izradu procjene ugroženosti

od prirodnih i drugih nesreća621

i Metodologijom za izradu procjene ugroženosti od požara622

Planovi zaštite i spašavanja, na svim nivoima organizovanja izrađuju se u skladu sa Uredbom

620 „Službeni glasnik RS“ broj 119/11 621 “Službene novine FBiH” broj 35/04 622 “Službene novine FBiH” broj 8/11

http://www.iom.ch/jahia/webdav/shared/shared/mainsite/policy_and_research/un/63/A_RES_63_139_EN.pdf

http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N08/479/25/PDF/N0847925.pdf?OpenElement

http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N08/479/01/PDF/N0847901.pdf?OpenElement

330

o sadržaju i načinu izrade planova zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća i planova

zaštite od požara623

.

Županija Posavska

Postoje određene politike i procedure koje je propisala Vlada Županije Posavske i Županijska

uprava civilne zaštite koje tretiraju ovo pitanje.

Brčko distrikt BiH

Područje BD BiH je karakteristično po poplavama koje obuhvataju veći dio naših prostora.

Imajući to na umu osnovno djelovanje u sistemu zaštite i spašavanja bazira se na zaštiti

stanovništva i materijalnih dobara od poplava a onda i drugih kako elementarnih tako i ostalih

nesreća koje mogu zahvatiti naše prostore. Posebne strategije ili mjere ne postoje u Odjeljenju

javne sigurnosti Vlade BD BiH. Međutim, u saradnji sa Odjeljenjem za

poljoprivredu,šumarstvo i vodoprivredu radilo se i radi se na rješavanju gorućih problema u

oblasti zaštite i spašavanja stanovništva i materijalnih dobara od prirodnih i drugih katastrofa.

S tim u vezi, radi se na uređenju korita vodotokova. Prate se udarne tačke u slučaju poplava i

zavisno od potreba odmah se interveniše. Dalje, vezano za ove aktivnosti svake godine se

donosi Glavni operativni plan odbrane od poplava u čijoj izradi učestvuju spomenuta

Odjeljenja a nosilac je Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, gdje su

razrađeni određeni zadaci koji proizlaze iz situacija tipa poplava i sl.

Također, vezano za zaštitu prije svega od poplava, urađen je projekt uređenja korita Rijeka u

širem zahvatu od strane Odjeljenja za vodoprivredu šumarstvo i poljoprivredu, za čiju

realizaciju treba obezbjediti veća finansijska sredstva. U sistemu zaštite i spašavanja sa

aspekta Civilne zaštite urađeni su razni Planovi zaštite stanovništva i materijalnih dobara od

prirodnih i drugih nesreća:

- Plan zaštite od poplava sa evakuacijom,

- Plan zaštite od ostalih elementarnih nepogoda, i dr. planovi

109. Postoje li posebne strategije ili mjere čiji je cilj sprječavanje i borba protiv šumskih

požara?

Osim Procjene ugroženosti BiH od prirodnih ili drugih nesreća, u kojoj su date preporuke za

budući razvoj u borbi protiv šumskih požara, u procesu je formiranje Radne grupa za izradu

dokumenta „Gašenje šumskih požara u Bosni i Hercegovini“.

Republika Srpska

Zakon o zaštiti od požara Republike Srpske624

propisuje sistem zaštite od požara, prava i

obaveze subjekata zaštite od požara, mjere zaštite od požara, planiranje i organizovanje zaštite

od požara, organizaciju vatrogasne službe, gašenje požara, nadzor nad sprovođenjem mjera

zaštite od požara i finansiranje zaštite od požara.

Vlada RS svake godine, na prijedlog Republičke uprave civilne zaštite, usvaja Plan aktivnosti

u pripremi i provođenju mjera zaštite i spašavanja od šumskih i drugih požara otvorenog

prostora u RS. Posljednji ovakav plan, koji je usvojen i čija je implementacija trenutno u toku,

je Plan aktivnosti u pripremi i provođenju mjera zaštite i spašavanja od šumskih i drugih

požara otvorenog prostora u RS u 2012. godini.625

Na osnovu Plana Vlade, gradovi-opštine,

šumska gazdinstva i drugi subjekti od značaja za zaštitu i spašavanje od požara izrađuju svoje

planove operativnog provođenja Plana Vlade RS.

623“Službene novine FBiH” broj 8/11 624 „Službeni glasnik RS“ broj 71/12 625 „Službeni glasnik RS“ broj 16/12

331

Pored navedenog, Republička uprava civilne zaštite, u okviru provođenja aktivnosti iz svoje

nadležnosti, djeluje u oblasti podizanja stepena obučenosti i opremljenosti vatrogasnih

jedinica u Republici Srpskoj tako što vatrogasce upućuje na kurseve i druge oblike

specijalizovane obuke, čime se direktno utiče na kvalitetu protiv požarne zaštite uopšte, ali i

specifično u oblasti gašenja požara otvorenog prostora/šumskih požara.

Vatrogastvo, kao djelatnost zaštite i spašavanja, je u nadležnosti lokalne zajednice (grada,

odnosno opštine), pa su one i osnivači vatrogasnih jedinica i vatrogasnih društava. Lokalna

zajednica svojim strateškim i drugim dokumentima reguliše pitanje vatrogastva na svojoj

teritoriji.

I privredna društva, posebno ona koja se bave potencijalno opasnom djelatnošću i u

provođenju čijih aktivnosti lako može doći do pojave požara, obavezna su formirati, što

podrazumijeva obuku i opremanje, vlastite jedinice za zaštitu od požara koje se, u slučaju

potrebe, mogu angažovati na gašenju i drugih požara, uključujući i šumske.

Federacija BiH

Zakon o zaštiti od požara i vatrogastvu Federacije BiH626

propisuje sistem zaštite od požara,

prava i obaveze subjekata zaštite od požara, mjere zaštite od požara, planiranje i

organizovanje zaštite od požara, organizaciju vatrogastva, gašenje požara, nadzor nad

provođenjem mjera zaštite od požara i finansiranje zaštite od požara.

U skladu sa Uredbom za izradu planova zaštite i spašavanja od prirodnih i drugih nesreća i

planova zaštite od požara, kantoni i općine su dužni izraditi vlastite planove zaštite od požara,

a prije toga u skladu sa Metodologijom za izradu procjene ugroženosti od požara dužni su

izraditi sopstvene procjene ugroženosti od požara na osnovu kojih se izrađuju navedeni

planovi.

Kako bi se podigla operativnost dobrovoljnih i profesionalnih vatrogasnih jedinica, te njihova

opremljenost sofistirajućom, opremom Federalna uprava civilne zaštite je izradila niz pod-

zakonskih propisa iz svoje i nadležnosti Vlade Federacije koji su doneseni i u toku je njihova

implementacija. Pored toga, Federalna uprava civilne zaštite ima koordinirajuću ulogu u

donošenju drugih pod-zakonskih propisa iz ove oblasti, a u nadležnosti su drugih organa

uprave FBiH.

U nedostatku Zakona o šumama FBiH stvaraju se određeni problemi u nadležnostima

privrednih društava koja gazduju šumama i drugih organa kod provođenja represivnih mjera

protiv lica koja svojim nesavjesnim djelovanjem uzrokuju požar na otvorenom prostoru.

Napominjemo da je Federalna uprava civilne zaštite izradila, a Vlada FBiH usvojila Studiju

gašenja požara otvorenog prostora u FBiH. Obzirom da je navedena studija utvrdila potrebe

za nabavku letjelica za gašenje požara, Vlada FBiH je na prijedlog Federalne uprave civilne

zaštite dala inicijativu Vijeću ministara BiH da se pokrenu aktivnosti za dopunu navedene

Studije koja bi obuhvatila cjelokupno područje BiH i da se na osnovu toga, udruživanjem

sredstava Federacije, RS i Vijeća ministara BiH pokrenu aktivnosti za nabavku 6 malih

letjelica za gašenje požara otvorenog prostora i to da Federacija nabavi 3, Republika Srpska 2

i Vijeće ministara BiH 1 letjelicu koje bi se ustupile Oružanim snagama BiH da ih koriste za

ove namjene.

626 „Službene novine FBiH“ broj 64/09

332

Županija Posavska

Županija Posavska je donijela Zakon o vatrogastvu i Zakon o zaštiti od požara.

Brčko distrikt BiH

U Brčko distriktu nema strategije u cilj sprečavanje i borba protiv šumskih požara. Urađene

su određene mjere u saradnji sa Odjeljenjem za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu,

konkretno oko izrade saobraćajnica (puteva) kroz šume kako bi se efikasnije reagovalo u

slučaju većih požara. Svakako u Planovima zaštite od požara postoje mjere koje se odnose na

reagovanje na šumske požare (oprema,vozila i dr.).