Upravljako raunovodstvo

Prvo predavanje

Doc.dr Ramiz Kikanovi

Sadraj predmetaYOUR SUBTOPICS GO HERE

ema/aktivnost I Raunovodstveni informacioni sistem i njegove komponente II Obraun trokova i uinaka III Uinci i nosioci trokova, mjesta trokova IV Faktori procesa rada V VI Funkcionisanje sistema obrauna po stvarnim trokovima VII Efekti sistema obrauna po stvarnim trokovima na periodini rezultat i zalihe VIII Obraun trokova po aktivnostima IX Prelomna taka rentabiliteta X Uticaj promjene faktora na prelomnu taku i poslovno odluivanje, zasnovano na tim informacijama XI XII Alternativno poslovno odluivanje XIII Kupiti/proizvoditi, eliminisati/zadrati proizvod XIV Uvoenje novog proizvoda, prodati poluproizvod/finalizovati proizvod, izbor najpovoljnijeg uea proizvoda u asortimanu XV Budetiranje

Literatura

1.Catherine Gowthorpe (2009): Upravljako raunovodstvo, DATASTATUS, Beograd 2.Osnove upravljakog raunovodstva:LESLIE CHADWICK, Mate, 2000.

3.Horngren Charles: Cost Accounting, Prentice Hall, New Jersey

Horvth Pter: Controlling, Franz Vahlen Verlag, Mnchen

Kikanovi Ramiz.,Sovi Jozo:Raunovodstveni ininjering poslovanja kompanija, OFF-SET Tuzla, 2014.

SadrajObraun trokova i uinaka1Raunovodstvo trokova2Ustrojstvo obrauna trokova i uinaka3Organizaciona struktura4

Svrha postojanja Upravljakog raunovodstva Pomo rukovodstvu (preduzea) da ostvari ciljeve koji su pred preduzee postavljeni

Kako rukovodstvo ostvaruje ciljeve? Kroz proces donoenja odluka Kako se donose odluke? Na bazi informacija Koja je uloga Upravljakog raunovodstva? prikupljanje, klasifikovanje i sumiranje podataka iz raunovodstvaPripremanje, podnoenje i interpretacija raunovodstvenih izvjetaja rukovodstvu preduzea

Raunovodstveni informacioni sistem

Tipovi informacionih sistema:

- Proizvodni

- Marketinki

- Raunovodstveni

- Kadrovski

Raunovodstveni informacioni sistemDefinicija: RIS je skup ljudi i opreme koji po odreenoj organizaciji i metodama obavljaju prikupljanje podataka o nastalim ekonomskim promjenama na imovini, vre provjeru njihove valjanosti, klasifikuju ih i obrauju uz sastavljanje izvjetaja , analiza i inerpretacija i prenose ih licima koja moraju donijeti odluku ili dati ocjenuRIS prua informacije:Redovno interno izvjetavanjeNeredovno interno izvjetavanjeEksterno izvjetavanje

DefinisanjeUpravljakog raunovodstva

Struktura RIS-a (sa aspekta vrste posla):

Finansisko knjigovodstvo Obraun trokova (i uinaka) Raunovodstvena kontrola i nadzor Raunovodstveno planiranje i analiza

Struktura RIS-a (sa aspekta korisnika informacija):- Finansijsko raunovodstvo- Upravljako raunovodstvo

DefinisanjeUpravljakog raunovodstva

Definisanje Upravljakog raunovodstva Podsistem RIS-aManagement Accounting Controlling

Struktura Upravljakog raunovodstva:- Obraun trokova i uinaka- Cost-Benefit analiza- Raunovodstveno planiranje- Raunovodstvena kontrola

- Finansijski obraun (kratk. srednj. i dug. likvidnost sa aspekta rentabiliteta i rizika- Obraun investicija (projekata)

Horvth Pter: Controlling, Franz Vahlen Verlag, Mnchen, 2008, S. 378-379

PoloajUpravljakog raunovodstvaRazlike izmeu Upravljakog i Finansijskog raunovodstva

Korisnici

Vrijeme izvjetavanja

Regulativa

Kontni okvir

Predmet posmatranja

EtapeUpravljakog raunovodstva

Prva etapa: Faktori procesa rada i kontrola

Druga etapa(1968): Priprema informacija za planiranje i kontrolu

Trea etapa (1985): Poslovna analiza i rukovoenje trokovima

etvrta etapa (1995): Value Chain, Wertkette

Sutina i predmet Obrauna trokovaObraun trokova i uinaka predstavlja raunsku osnovu Upravljakog raunovodstvaNajei naziv: Raunovodstvo trokova, obraun trokova i uinaka, pogonsko knjigovodstvo, interni obraun, obraun proizvodnje, pogonski obraunSa stanovita predmeta pojmovi Raunovodstvo trokova, obraun trokova i pogonsko knjigovodstvo nisu sinonimi ve su razliiti dijelovi raunovodstvenog informacionog sistena

Raunovodstvo trokovaMellerovich: Raunovodstvo trokova je obuhvatanje i obraunavanje pogonskih trokova i uinaka. Njegovo podruje otpoinje onde gde otpoinje proizvodni proces, ulaganje dobara u proizvodnju, a zavrava se tamo gde su uinci pripremljeni za prodaju Ono obuhvata:Obraun proizvodnje:Obraun trokova po vrstamaObraun trokova po mjestimaObraun trokova po nosiocimaKalkulacijuKratkoroni obraun uspjehaObraun planskih trokovaPogonsko uporeivanjeStatistiku trokovaAnaliza trokova

Obraun trokova i uinakaObuhvata: pogonsko knjigovodstvo i kalkulaciju cijene kotanja ui pojam od pojma Raunovodstva trokovaPogonsko knjigovodstvo zadatak: sve podatke o nastalim trokovima poslovanja prikupi, te da ih proknjii i na kraju obradiSadrina pogonskog knjigovodstva odgovor na pitanja:ta se troi finansijsko knjigovodstvo klasa 5Gde i U vezi sa im se troiObraun trokova i uinaka

Obraun trokova i uinakaPojmovi: UINCI: rezultat odreene aktivnostiTROKOVI: novani izraz troenja dobara i usluga u vezi sa stvaranjem uinakaKALKULACIJA CIJENE KOTANJA: utvrivanje ili obraun trokova jednog proizvoda ili usluge

Obraun trokova i uinakaUstrojstvo obaruna trokova i uinaka predstavlja sloen proces i zavisi od sledeih faktora:Organizaciona struktura preduzeaFaktori procesa radaZadatak i smisao obrauna trokovaZakonski propisiPrilagodljivost sistema obrauna trokova

Mora se voditi rauna o EKONOMINOSTIZbog ega?

Organizacioni dijelovi preduzeaSva proizvodna preduzea imaju:Proizvodnu djelatnostNeproizvodnu djelatnostOva podjela uslovljava razvrstavanje trokova za potrebe kalkulacije na:Trokove proizvodnje u irem smisluTrokove opteg upravljanja i prodajeTrokovi preduzea kao cjeline

Proizvodna djelatnost preduzeaDjelatnost preduzea se moe podeliti na:Osnovnu djelatnostSporednu djelatnostPomonu djelatnostU ta spadaju Trokovi istraivanja i razvoja?

Neproizvodna djelatnost preduzeaUe cjeline su:Nabavka - ?Uprava - ?Prodaja - ?

ema proizvodnog preduzea TuzlankaObraun trokova se ne vezuje za djelatnosti ve za mjesta trokova (najue organizacione dijelove preduzea

Moemo rei da podjela preduzea na djelatnosti predstavlja poetni korak u podjeli preduzea na mjesta trokovaZa shvatanje pojma mjesta trokova neophodno je prvo objasniti pojmove uinaka i nosioce trokova

Uinci i nosioci trokovaUinci predstavljaju rezultat rada preduzea, to jest pojednih njegovih djelatnosti to jest pojedinih organizacionih dijelova.UINAKTROAKREZULTAT RADA PREDUZEATROAK TREBA VEZATI ZA NETO?UINCI SU U STVARI NOSIOCI TROKOVA

Uinci i nosioci trokovaTreba razlikovati dvije vrste uinaka:Uinci pojedinih organizacionih dijelova preduzeaUinci preduzeaPrvi uinci (A) predstavljaju PRIVREMENE NOSIOCE TROKOVADrugi uinci predstavljaju KONANE, KRAJNJE NOSIOCE TROKOVA

Uinci privremeni nosioci trokovaUinci organizacionih dijelova preduzea su usluge koje oni pruaju proizvodima ili drugim organizacionim dijelovima preduzea. Zbog toga se njihova vrijednost, odnosno trokovi koje su oni ponijeli ukljuuje u vrijednost proizvoda ili usluga i uinaka drugih organizacionih dijelova preduzea. S obzirom da ovi uinci samo privremeno nose trokove nazivaju se privremeni nosioci trokova.

Uinci konani nosioci trokovaKonani nosioci trokova su konani uinci preduzea namijenjeni tritu, tj uinci koji imaju karakter robne proizvodnje, kao i uinci u vidu faktora procesa rada prozvedenih u preduzeu i aktiviranih na odgovarajuim raunima sredstavaPodela konanih nosilaca:Djelatnosti u kojoj se izraujuTipu proizvodnje u kojoj se javljajuTome na koliko se uih organizacionih dijelova jedne djelatnosti proizvodeDjelatnosti u kojoj se izraujuNosioci trokova iz osnovne djelatnostiNosioci trokova iz sporedne djelatnostiNosioci trokova iz pomone djelatnosti

Trokovi konanih nosilaca obuhvataju se na raunima klase 9 grupa 5 950 - Nosioci trokova iz osnovne djelatnosti 951 Nosioci trokova iz sporedne djelatnosti 952 Nosioci trokova iz pomone djelatnosti

2. Prema tipu proizvodnje nosioci se mogu podijeliti na:Masa prozvoda kao nosioc trokovaIndividualne porudbine kao nosioci trokova

FUNKCIONISANJE OBRAUNA PO STVARNIM TROKOVIMAVisoka poslovna skola strukovnih studija

Visoka poslovna skola strukovnih studija

Karakteristike funkcionisanja sistema obrauna po stvarnim trokovimaOsnovni cilj je utvrivanje cijene kotanja uinaka,Predmet obrauna su stvarni (istorijski) trokovi,Spada u grupu apsorpcionih Sistema obraunaParalelno egzistira u SO po standardnim i varijabilnim trokovimaPredstavlja razvijen obraunski postupakPrvi samostalan SONa osnovama ovog SO nastali su ostali SOTrokovaZnaajno je zastupljen u praksi preduzea

Metodologija / Funkcionisanja SO po stvarnim trokovima (knjigovodstvena metoda)Otvaranje poslovnih knjiga u FK:K-ta Gr.-12 Gotovi proizvodiI faza preuzimanje vrijednosti poetnih zaliha iz finansijskog knjigovodstva (FK)

K-ta Gr.-95 Nosioci trokovaPreuzimanje vrijednosti poetnih zaliha u OT:

II faza Obraun i knjigovodstveno obuhvatanje primarnih trokova (FK)

Gr. 51 -Trokovi materijala (trokovi sirovina, osnovnog materijala, pomonog materijala, sitnog inventara, ambalae, rezervnih dijelova, reijski materijal, trokovi goriva i energije)Gr. 52 -Trokovi linih zarada i naknada (neto zarade, porezi i doprinosi na zarade, trokovi neto naknada, ostali lini rashodi i naknade)Gr. 53 -Trokovi proizvodnih usluga (trokovi usluga na izradi proizvoda, trokovi transportnih usluga, trokovi usluga odravanja, trokovi zakupa, sajma, reklame i propagande, trokovi istraivanja i ostali trokovi)Gr. 54 -Trokovi amotrizacije i rezervisanja (trokovi amortizacije nematerijalnih i materijalnih ulaganja i trokovi rezervisanja)Gr. 55 -Nematerijalni trokovi (trokovi neproizvodnih usluga, reprezentacije, premije osiguranja, platnog prometa, lanarina, poreza, doprinosa i ostali nematerijalni trokovi)

III faza Preuzimanje i alokacija primarnih trokovaK-ta Gr.-94 R-i MT uprava, prodaja i sl. aktivnostiK-ta Gr.-92 R-i MT nabavke tehnike uprave i pomo. djelatnostiK-ta Gr.-93 R-i glavnih proizvodnih MTK-ta Gr.-95 Nosioci trokovaMT Mjesto trokova Metode alokacije:- Direktna alokacija- Indirektna alokacija (pomou kljueva)

IV faza Obraun i obuhvatanje sekundarnih trokovaUkupni trokovi = Primarni trokovi + sekundarni trokovia) Interne usluge procentualno izraene prikazuju se:U obliku pregleda slinih knjigovodsetvenim raunima- U obliku tabelarnog pregledaTabelarni pregled:b) Utvrivanje meusobne uslovljenosti:- Zatvorena uslovljenost (ZU) (920 921)- Otvorena uslovljenost (OU) (922 923 922 923)

- Mjeovita uslovljenost MU (920 921) 922K-ta MTPrimarni tr.+Sekundarni tr.Ukupni tr.

PrimaMT-Gr.92MT-Gr.93MT-Gr.94DajeMT-Gr.92

c) Utvrivanje ukupnih trokova ZUMT:- Metoda linearnih jednaina prvog stepena- Metoda dodataka sa ukljuivanjemd) Kontrola tanosti UT za ZUMTe) Utvrivanje UT za OUMTf) Raspored trokova internih usluga na korisnike (Duguju sva MT koja primaju interne usluge, a potrauju MT koja daju interne usluge)Nakon ove faze zatvaraju se svi rauni MT Gr. 92MT-920Npr. Prim. tr. Ukupni tr. + Sekund. tr. S = 0 Ukupni tr.

V faza Obraun i knjienje trokova neproizvodnih slubi

K-ta MT-Gr. 94K-to 982 Trokovi perioda Primarni tr.Ukupni tr. +Sekundarni tr.

Ukupni tr.

Trokovi neproizvodnih slubi se ne ukljuuju u cijenu kotanjaSmatraju se trokovima periodaZatvaraju se R-i MT neproizvodnih slubi (S=O)

VI faza Konaan obraunI korak:

Prenos ukupnih trokova sa MT osnovne djelatnosti na konta Gr. 95 Nosioci trokova

K-ta MT-Gr. 93K-ta Gr.95 Nosioci trokova Primarni tr.Ukupni tr.+ Sekundarni tr.

Ukupni tr.

Zatvaraju se svi rauni MT-Gr. 93

II korak:

Prenos trokova zavrene proizvodnje sa konta nosilaca trokova (Gr.95)na konta Gr.96 Gotovi proizvodi

K-ta Gr.95 Nosioci trokovaK-ta Gr.96 Gotovi proizvodiUkupni trokovi% zavrene proizvodnjenedovreneproizvodnje

S95= Dugovna Potrana strana = Saldo nedovrene proizvodnje

Utvrivanje cijene kotanja po jedinici uinka (zalihe se evidentiraju po cijeni kotanja proizvodnje)

VII faza Ukljuivanje poslovnih prihoda u obraun trokovaPreuzimanje poslovnih prihoda iz FK

Prihodi od prodajeK-ta 986 proizvoda i usluga Rauni zaK-ta 903 - preuzimanje prihoda

DrugiK-ta 989 poslovni prihodi

Smanjenje zaliha gotovih proizvodaGotovi Trokovi K-ta Gr.96 proizvodiK-ta 980 - prodatih proizvoda

VIII faza Utvrivanje periodinog poslovnog rezultataPrimjenjuje se metoda trokova prodatih uinaka

K-to 986 Prihod od prodatih proizvodaK-to 983 Vikovi zaliha uinakaK-to 989 Drugi pos. prihodiK-to 9901 Poslovni gubitak

K-to 980 Trokovi prodatih proizvodaK-to 982 Trokovi periodaK-to 983 Otpis i manjkovi zalihaK-to 9900 Poslovni dobitak

IX faza Zakljuak poslovnih knjiga RTKnjigovodstveno zakljuivanje konta OT vri se putem K-ta 999 Zakljuak konta obrauna trokova i uinaka

K-to 999Sva konta sa dugovnim saldom

Sva konta sapotranim saldomK-to 999

S K-ta 999 = 0

X faza Sastavljanje i prezentacija raunovodstvenih izvjetajaKalkulacija stvarne cijene kotanja

Izvetaj o vrijednosti zaliha uinaka na kraju obraunskog perioda

Izvjetaj o performansama po MT, po funkcijama, po predmetima obrauna

Metodologija Funkcionisanja Sistema Obrauna po stvarnim trokovima (Metoda POL-a)Visoka poslovna skola strukovnih studija

Visoka poslovna skola strukovnih studija

POL- knjigovostveno organizaciono sredstvo za realizaciju statistiko-tabelarne metode obrauna trokova i uinaka

POL- predstavlja dvodimenzionalni tabelarni prikaz

POL- trokovi se razvrstavaju u dvije dimenzije:horizontalno po mjestima i nosiocima trokovavertikalno po razliitim vrstama trokovaVisoka poslovna skola strukovnih studija

Visoka poslovna skola strukovnih studija

Knjienje POL-aa)K-ta Gr. 95 - Nosioci trokova Rauni za K-to 902 preuzimanje trokova

K-to 982 Trokovi perioda

b)

K-ta Gr. 95 - Nosioci trokovaK-ta Gr. 96 Gotovi proizvodi

O c j e n aNedostaci: Ne obezbeuje adekvatnu informacionu osnovu Ne odgovara zahtjevima realnog bilansiranja zaliha Oteana je kontrola trokova Izostanak standardne komponente trokova, prihoda ii rezultata Nisu zadovoljeni informacioni zahtevi politike prodajnih cijena Prenaglaen znaaj MT kao organizaconih jedinica Ne zadovoljava princip aurnosti. Prednosti:Sistem obrauna trokova koji je prvi nastao ini osnovu za razvoj drugih sistema obrauna trokova Znaajno je zastupljen u praksiFSO po stvarnim trokovima

Funkcionisanje obrauna po standardnim trokovima

(FOST)Visoka poslovna skola strukovnih studija

Visoka poslovna skola strukovnih studija

Predstavlja skup ciljeva, organizaciono-metodolokih pravila i odgovarajuih obraunsko-knjigovodstvenih procedura za obraun i utvrivanje standardnih i stvarnih trokova, prihoda i rezultata za preduzee u cjelini i po odabranim segmentima, s ciljem stvaranja adekvatne raunovodstvene baze podataka namijenjene razliitim korisnicima.

Karakteristike:Zahtijeva nova, adekvatna organizaciona rjeenjaAdekvatna procedura za standardne trokove i utvrivanje standardne cijene kotanjaRalanjavanje i praenje stvarnih i standardnih trokova po:Funkcionalnoj pripadnostiNainu ukljuivanja po MT i nosiocimaReagibilnosti u odnosu na obim aktivnosti vanu ulogu ima izbor adekvatnog standardnog kapacitetaIstovremeno prisustvo stvarnih i standardnih trokovaUtvrivanje i disponiranje odstupanjaAkcenat je na mjestima trokovaZnaajna zastupljenost u praksi

Priprema za uvoenje FSOSTI Organizaciono-metodoloke pripreme

Izbor MTIzbor nosilaca trokovaIzbor jedinice uinaka za MTIzbor i usaglaavanje odgovarajuih kriterijuma i mjerila za vrednovanje internih usluga

II Obraunsko-knjigovodstvene pripreme

Adekvatna organizaciona rjeenja za knjigovodstvenu dokumentacijuKoncipiranje individualnog kontnog planaUstrojstvo analitikih knjigovodstavaKoncipiranje odgovarajuih rjeenja u vezi sa raunovodstvenim izvjetavanjem

Standardizovanje trokovaPrincipi:Princip redoslijedaPrincip racionalnostiPrincip realnosti

Vrste standarda:Standardi utvreni naunim tehniko-tehnolokim mjerenjimaIskustveni standardiBazni standardiTekui standardiIdealni standardiProsjeni standardiNormalni standardiObjektivni standardi

Standardni kapacitet:Idealni kapacitetOstvareni kapacitetProsjeni kapacitetPraktini kapacitetNormalan kapacitetKapacitet zasnovan na planiranoj prodajiPraktino dostini

Standardizovanje trokova proizvodnje

Standardizovanje direktnih trokova proizvodnjeDirektni tr. materijala za izraduDirektni tr. zaradaPosebni pojedinani trokovi

Standardizovanje optih tr. proizvodnj Standardizovanje neproizvodnih trokova

Budetiranje rashoda opte uprave sa administracijomBudetiranje rashoda mjesta trokova prodaje Budetiranje rashoda za druga mjesta trokova (nabavke, istraivanja i razvoja, tehnikog sektora i sl.)

Knjigovodstvena procedura

I faza - preuzimanje vrijednosti poetnih zaliha i prateih odstupanja iz FK

II faza III faza IV fazaIste kao kod sistema obrauna po stvarnim trokovima

V faza - Ukljuivanje u obraun i prenos standardnih trokova sa konta grupe 92 na konta MT Gr. 92, 93, 94VI faza -Ukljuivanje u obraun i prenos budetiranih rashoda sa konta MT neproizvodnih slubi na rashode perioda 982VII faza -Ukljuivanje u obraun i prenos standardnih trokova direktnog materijala za izradu sa konta Gr. 93 na nosioce trokova (Gr. 95)VIII faza -Ukljuivanje u obraun i prenos standardnih trokova bruto linih zarada izrade sa konta Gr. 93 na nosioce trokovaIX faza -Ukljuivanje u obraun i prenos standardnih optih varijabilnih trokova proizvodnje sa konta Gr. 93 na nosioce trokova, sa utvrivanjem odstupanja od planirane efikasnosti (efektivni standardni asovi)X faza -Ukljuivanje u obraun i prenos standardnih optih fiksnih trokova proizvodnje sa konta Gr. 93 na nosioce trokova i utvrivanje odstupanja od planirane zaposlenosti (planirani asovi efektivni asovi) i odstupanja od planirane efikasnosti (efektivni asovi srandardni asovi)

XI faza -Utvrivanje i knjienje snienja ili prekoraenja trokova (odstupanje u ekonominosti)XII faza -Knjigovodstveno obuhvatanje zavrene proizvodnje i prenos sa konta Gr. 95 na konta Gr. 96XIII faza -Utvrivanje i knjigovodstveno obuhvatanje disponiranja odstupanjaXIV faza -Preuzimanje poslovnih prihoda iz FKXV faza -Knjigovodstveno obuhvatanje trokova realizovanih uinakaXVI faza -Utvrivanje i knjigovodstveno obuhvatanje poslovnog rezultataXVII faza -Pripremanje i prezentacija raunovodstvenih izvjetajaXVIII faza -Zakljuak knjigovodstvenih rauna

Raunovodstveno izvjetavanjeKalkulacija cijene kotanja zasnovana na standardnim trokovima i budetiranim rashodima

Izvetaj o performansama po MT

Izvjetaj o razliitim odstupanjima

Prednosti: O c j e n a Realnije bilansiranje, vrednovanje zaliha, trokova, ukupnih rashoda i rezultata Podobnost u pogledu upravljanja trokovima Podobnost u pogledu upravljanja prodajnim cijenama Podobnost u pogledu upravljanja motivacionim sistemima Pouzdanije alternativno poslovno odluivanje Omoguava aktivan, ispitivaki i upravljaki odnos menadmenta prema ovom sistemu Zadovoljava princip aurnosti. Nedostaci: Prigovor u pogledu objektivnosti standarda Komplikovana i oteana primjena Nepodoban za primenu u kratkom rokuFUNKCIONISANJE OBRAUNA po standardnim trokovima

Funkcionisanje obrauna po varijabilnim trokovima

(FSOVT)

Osnovne karakteristikeNeophodnost razdvajanja ukupnih trokova na:Fiksne trokoveVarijabilne trokoveVremenska dispozicija fiksnih trokovaVarijabilni trokovi su trokovi proizvodaRezultat se iskazuje u kontribucionoj formi (MR = PP VT)Sastavne komponente ine metodologija prelomne take, grafikon rentabiliteta i kalkulacija stvarne i standardne cijene kotanja uinaka na bazi varijabilnih trokova

Rezultati i osnovni pokazateljiMD 100PPBilans uspjeha: Prihodi od prodaje PP- Varijabilni trokoviVT=Marginalni dobitakMD- Fiksni trokoviFT= Neto dobitakND

Rezultati:Prihod od prodaje, varijabilni i fiksni trokovi, Marginalni dobitak (MD) i stopa marginalnog dobitka (Md) Md =

Neto dobitak (ND) i stopa neto dobitka (Nd)Nd =

Prelomna taka (Pt)Pt = ------------------

Mara sigurnosti (ms) ms = 100FT 100100-%VTND 100PPPP - PtPP

Struktura kalkulacije cijene kotanjana bazi varijabilnih trokovaTrokovi direktnog materijala1.1. Trokovi osnovnog materijala1.2. Trokovi pomonog materijalaTrokovi prerade varijabilnog karaktera2.1. Trokovi plata izrade2.2. Opti varijabilni trokovi proizvodnje2.3. Posebni pojedinani trokovi izradeUkupni varijabilni trokovi proizvodnje (1+2)Trokovi prodaje4.1. Direktni trokovi prodaje varijabilnog karaktera4.2. Opti varijabilni trokovi prodajeCijena kotanja na bazi ukupnih varijabilnih trokova (3+4)Kontribucioni dobitakProdajna cijena (5+6)Kontribucioni rezultat po pokriu tr. direk. materijala (7-1)Kontribucioni rezultat po pokriu varijabilnih tr. proizvodnje (7-3)Kontribucioni rezultat po pokriu varijabilnih tr. Proizvodnje i prodaje (7-5)

Tretman varijabilnih trokova proizvodnje

Standardizovanje VT:

Istovremeno prisustvo stvarnih VTU cijenu kotanja se ukljuuju samo VT proizvodnjeUtvrivanje odstupanja:Odstupanje u potronji materijala izradeOdstupanje u potronji plata izradeOdstupanje u potronji opte VTTro. Materijala za izraduTro zarada izradeOpti var. Tr. ProizvodnjePosebni pojedinani trokovi proizvodnje

Tretman fiksnih trokova proizvodnje

Evidentiraju se kao primarni stvarni trokovi po prirodnim vrstama za preduzee kao cjelinu, a pri alokaciji na raune MT vri se njihovo grupisanje u opte fiksne trokove

Prenose se na teret trokova perioda

Ne mogu da se utvrde odstupanja

Tretman trokova uprave i prodajeITrokovi upraveEvidentiraju se kao primarni stvarno nastali trokoviAlociraju se na MT Uprave kao opte varijabilni i opte fiksni trokoviUtvruju se odstupanja izmeu stvarnih i standardnih varijabilnih trokovaStandardni varijabilni trokovi zajedno sa odstupanjima prenose se na trokove periodaStvarni opte fiksni trokovi su trokovi perioda

IITrokovi prodajeEvidentiraju se na kontima kl. 5Alociraju se kao opte varijabilni i opte fiksni trokoviStandardni varijabilni trokovi, kao i odstupanja, prenose se na trokove periodaStvarni fiksni trokovi prodaje su trokovi periodaVarijabilni trokovi se standardizuju radi kompletiranja komercijalne cijene kotanja i kontrole

Ogranienja sistema obraunapo varijabilnim trokovimaOgranienja sa aspekta kratkog i dugog roka

Ogranienja u pogledu prisustva kvalitativnih faktora

Ogranienja u pogledu strukture trokova poslovanja

Ogranienja u vezi stepena korienja kapaciteta

Knjigovodstvena proceduraIdentina prethodnom sistemu sa uvaavanjem odreenih specifinosti

Raunovodstveno izvjetavanjeKalkulacija cijene kotanja na bazi varijabilnih trokova

Pregled odstupanja po vrstama za MT

Izvjetaj o performansama za MT

Izvjetaj o stanju i promenama vrijednosti zaliha uinaka

Funkcionisanje Sistema Obrauna po standardnim varijabilnim trokovimaO c j e n aPrednosti:Omoguava realnije i stroe bilansno vrednovanje zalihaInkorporiranje prelomne take Podobnost u pogledu upravljanja trokovimaPodobnost u pogledu upravljanja prodajnim cijenamaPodobnost u pogledu alternativnog poslovnog odluivanjaPodobnost u pogledu izgradnje i primene stimulativnih metoda nagraivanja

Nedostaci:Nepodoban za primenu u dugom rokuNedovoljna objektiviziranost standardnih varijabilnih trokovaKalkulacija na bazi varijabilnih trokova neuspjean kontrolno-dispozitivni instrument

FUNKCIONISANJE OBRAUNA TROKOVA po aktivnostimaModel upravljanja trokova temeljem aktivnosti (Activity Based Costing ABC) podrazumijeva rasporeivanje trokova po aktivnostima. "Umesto da se trokovi prate po pojedinom proizvodu, ova metoda prati kretanje trokova po pojedinoj aktivnosti ili dijelu poslovnog procesa. Time se omoguuje laki nadzor nad trokovima u pojedinim ustrojstvenim dijelovima te se menaderi lake usredsreuju na uklanjanje suvinih trokova i djelovanja."Utvrivanje trokova temeljenih na aktivnostima raunovodstveni je postupak koji organizaciji omoguuje detektovanje i povezivanje stvarnih trokova sa svakim pojedinanim proizvodom ili uslugom koja proizlazi iz same organizacije.

Sistemskim prouavanjem modela trokova utemeljenih na aktivnostima identifikovalo se pet aktivnosti koje je potrebno sprovesti pri svakoj analizi trokova u organizaciji:- analiza aktivnosti,- analiza izravnih trokova,- praenje trokova po aktivnostima,- uspostava mjerenja izlaznog proizvoda,- analiza trokova.Kao i model upravljanja trokovima utemeljenih na procesima i model upravljanja trokovima utemeljenih na aktivnostima podrazumeva procesno orijentiranu organizaciju sa izgraenim, dokumentovanim i implementiranim poslovnim procesima.Daje odgovor na pitanje: "Zato troak nastaje?"

FUNKCIONISANJE OBRAUNA TROKOVA po peracijmObraun trokovima po operacijama (Operation Costing) predstavlja hibrid obrauna trokova i uinaka pojedinane proizvodnje i masovne proizvodnje. Primjenjuje se na veu grupu (batch) homogenih proizvoda (proizvodne serije, radne naloge i sl.) koja koristi skoro iste resurse za svaku aktivnost. Svaka grupa proizvoda prolazi kroz niz selektivnih aktivnosti ili operacija (unutar kojih se tretiraju na isti nain). Sem toga, esto svaka grupa predstavlja varijacije nekog nacrta, i zahtijeva poseban niz standardizovanih operacija. Sutina ove metode ukazuje i na preduzea kod kojih bi primjena ovog modela bila preporuljiva: tekstilne fabrike, prehrambena industrija, industrija rezervnih dijelova i sklopova.

Odloeni obraun trokova i uinaka (Backfl ush Costing)Sistem obrauna po planskim trokovima je u odnosu na sistem obrauna po Odloeni obraun trokova i uinaka (Backfl ush Costing) predstavlja uproeni obraun po standardnim trokovima. U tradicionalnom sistemu obrauna po standardnim trokovima trokovi proizvoda se sekvencijalno (u nizu) prate u skladu sa fizikim sekvencama nabavke i proizvodnje.Odnosno postoji sinhronizacija knjigovodstvenog obuhvatanja trokova sa prolaskom proizvoda od direktnog materijala, preko nedovrene proizvodnje, sve do zavrenih gotovih proizvoda.

NastavakTakvo sekvencijalno praenje esto dosta kota, naroito kada se prate trokovi direktnog materijala i direktnih plata za pojedinane operacije i proizvode. Zbog toga je i nastao novi, skraeni obraun po standardnim trokovima. Kod ovog sistema obraunavanja trokova panja je usredsreena najprije na autput a potom funkcionie unazad i proizvodne trokove primenjuje na prodate jedinice i na zalihe.

Kalkulacije cijena kotanjaNakon prenoenja trokova sa rauna mjesta trokova na raune nosilaca trokova pristupa se izradi kalkulacija cijena kotanja. U zavisnosti od vrste proizvodnje primjenjuje se odgovarajua kalkulacija:1. kod masovne proizvodnje primjenjuje se diviziona kalkulacija cijene kotanja, a2. kod proizvodnje po individualnim porudbinama primjenjuje se dodatna kalkulacija cijene kotanja.

Raunovodstveno planiranje i analiza u funkciji raunovodstva odgovornosti

Raunovodstveno planiranje i analiza u funkciji raunovodstva odgovornostiRaunovodstveno planiranje se bavi projektovanjem, sistematizovanjem, obradom i prikazivanjem podataka koji se odnose na budue poslovanje preduzea. Dakle, ovaj konstitutivni element upravljakog raunovodstva odnosi se na ekonomske transakcije preduzea koje bi tek trebalo da se dese.

Krajnji proizvod raunovodstvenog planiranja su raunovodstveni predrauni koji obuhvataju podatke o predvienim stanjima ili promjenama u budunosti.

Raunovodstvena analiza je prosuivanje i objanjavanje stanja i uspjenosti poslovanja, utvrivanje odstupanja od njega, uzroka za ta odstupanja i njihovih posljedica (prilikom prikaza sistema obrauna po planskim trokovima prikazali smo vrste odstupanja i nain njihovog utvrivanja, pa to na ovom mjestu neemo ponavljati). Formiranje prijedloga za poboljanje poslovnih procesa i stanja je, takoe, sastavni dio raunovodstvenih analiza. Glavni predmet analize su podaci i informacije koje prua obraun trokova i analize. Podaci koje obezbeuje raunovodstveno planiranje i analiza neophodni su inputi za sprovoenje kontrole poslovanja.

CVP analiza Analiza troak-prihod-dobit

CVP analiza - Analiza troak-prihod-dobitPoslovno odluivanje na bazi podataka upravljakog raunovodstva uglavnom se zasniva na praenju odnosa trokova, prihoda i dobiti. S toga se kao jedan od osnovnih alata za planiranje koje koriste rukovodioci koristi analiza troak-prihod-dobit (tzv. CVP analiza).

Da bi se razumio odnos prihoda, trokova i dobiti kratko emo ukazati na neke njihove karakteristine odnose: na poetku obraunskog perioda preduzee je suoeno sa iznosom fiksnih trokova koji e u obraunskom periodu nastati bez obzira na nivo aktivnosti privrednog subjekta. Te fiksne trokove moe nadoknaditi samo ostvarivanjem prihoda.

Realizacijom proizvoda ostvaruju se prihodi koji su proporcionalni obimu realizacije (visina prihoda direktno zavisi od visine prodajnih cijena i obima relizacije). Meutim, ne moe se cjelokupan iznos prihoda koristiti za pokrie fiksnih trokova, jer sa obavljanjem aktivnosti nastaju varijabilni trokovi koji su srazmerni obimu aktivnosti(visina varijabilnih trokova direktno zavisi od obima poslovanja i iznosa varijabilnih trokova po jedinici poslovanja).

HVALA NA PANJI!

www.singidunum.ac.rs**RAUNOVODSTVO - FTHM*RAUNOVODSTVO - FTHMRAUNOVODSTVO - FTHM*RAUNOVODSTVO - FTHM*