::Cebuano::

MalipayonPali

Magul-anonNgisiHatag

daghang salamatGuba

SakyananNaglibogusahay

ItomBabayeDako

Taas/HabogMubo

Ngiponlingkutanan

kasilyaslakaw

::Tagalog::

UmagaMasayahin

IbabawSasakyan

KauntiNiyaposEpektoHandog

PangalanIhalo

PamaypayPaos

SariwaTaksil

NaglalakadSimbolo

IrerespetoMataas

Sinusulat

::Waray::

BuotanMaupayDagko

MadurotoMakuri

HagtaasGutiayAdto

MabalhinSinmimba

PiraUpay

GuinhatagDiritsoAdlawGab-i

Kakan-oDiriHira

::Pangasinense::

SampluraSikatayoDimanSiopa

KapiganPanonAliwa

AmayamayPigaraDaisetSakeyTalora

MaawangAmbelat

MelantingBolog

AkolawAyep

Katakelan

::Pangpango::

KomustaWaAli

SwertiKwartu

BumulusTumerekSumakluTumiki

TamakbangSinamalLulukasBeyaran

OreniKekaNanuDareniKaneniDaretaKanita

::Chabakano::

DondeAnda

HermanoConversaEscuela

CasaPapang

NosostrosHabla

MorisquetaCoche

MahilugTestaduroBugalon

AyudanteBurujo

SastreroNietoDiutay

ResbalosoVianda

::Bikol::

SakuyaSamuyaPighalian

MagkakaabotPadudumanan

MaghiligDumanSaodTawo

HarongAdlawSaroAyam

RawitdawitKadaklanMag’agom

NadadangogMapapdangat

HorophorpOsipon

::Hiligaynon::

AkonUlalong

Panglot-diotayBulig

GinabasaHalongAmbot

MaayongPalangga

GinahigugmaPanid

BuhatonMabakalTag-pilaNahalinMakadtoHumo-on

MaayoHimabuyan

Manggaranon

::Sambal::

HikoBinayo

ImmaboyKakaon

Pinag-ibatanMamanomtom

KalabayanAnamaot

PatawaronAmpagkasalanan

AboloyanAndawatenLalakwen

MakaratengPamamangan

KonnawenOmbaryoNanlek

Angka-ilanganenKaganawan

::Kinaray-a::

BosongDamogSimagulMaagtonManindaIririmaw

PamatyagPalanggaManamiTungad

MaghambalMan-an moLiwat/liwanHamtiknonPanayano

Sulud

KadaadlawPanolay

KanamunDayamu

::Iloko::

MagdaydayawPagayatam

PakawanennakamiKadagiti

Ut-utangmiKadakamKadagiti

NakautangKadakamiNaimbagAldawmo

Ay-ayatenkaPakawan

AgpakadaakonKanito

KaanakanMabisin

Tun-bigatDadael

::Ivatan::

TibanAntiyawKabatitiTimoyIdkanAravaKuyis

OtioyanIpos

KabbataPananaban

RakarakanenRahaungVuyavuyTalugung

BatulinawTamidok

MinasbangIpangudidi

Hukbite

::Aklanon::

Mayad manSaeamat

Mayad-ayadPangabayHin-unoHinalin

Pangga-eanIndi

Tig-pila raDaywaAn-om

MusyonKabu-ot

Ka-gwapaMaadtoAdlawPaalin

Ga-adtoHin-unoWaeo

::Boholano::

LimbonganPangutana

KinahanglanFirmingMakontaBaligya

KasingkasingMagabuhat

DautanMatarungMahadlokMadungogHinduganMadungotKaayohan

HikitanHimatngonanKaugalingon

UnsaonNagdaginot

::Ifugao::

MumbuhugHinggamal

HintitluInluwag

ItpigEtlop

OmegdayAglowonGua-yan

PatudyongLumalagong

HetenAglihonGumilit

NagpakongBonngonAkakanAihan

EdeggopHamuti

::Maranao::

ManginonRekaniyan

Paman-isangTominindaMiyakailap

GomegenekPiyak

MirakailapMalowig

SekaniyanMiyakaleseb

GaranganPiyagonaronar

GaranganPaekaoma

ImantoBalilisaSektano

paganta’anmapened

::Ibanag::

SakanSikau

SikawuKummanaGinadwa

WallawakkaApannu yayya

GinatangdaKukuamRagelumDawuttamCochenu

Kua’ pumalingKuana yari

BalemiKuam yatun

Pumaling kituYatun kitawYuri aggaw

Kunnasi

::Samal::

SaksaBaraka

PagkasiwalNapaigtad

MangilanngilanTilbok

MamarakaPagkasiwalMagsakol

KatamIgat

SakatItwaga

Bug-ongNuuya

SingkwainLakiwan

SatikatananSumbaw

::Bagobo::

Kanila niGigutumNakit-an

MangadtoKain

MuragButongBahuKaayuLubutNamoNato

NikatanHilmatok

TeteMisulatIhatagBalay

Tigway

::Bilaan::

KabawSaktiwMaysa

IliwNagtikongNagsawing

IlikongNagtawinAramatSikrat

SumisisiswSanglaySungkayNaimbagKaignaw

NagsawsawPakawan

NilawakNaglulat

Mangkawi

::Surigaonon::

MaayoDautan

MagabahatKaron

NigmarawKadtong

LigwaPunanglla

BitlaSalop

SilayapLii

KaugalingonPinilianBugas

MaglugodPinilianSiguingEnvezUnsa

::Dibabawon::

MaisogMaobog

AsoDamog

Apiki didiMalisudMasiram

Namomo-otKabu-otMaadtiMaadto

ItbayatenIvasayen

IsamurongenAchiyawAkintaw

HangtayLintoy

BaibingSaltok

::Zambaleño::

KanitoKaimo

AituSikaraKi-anti

Na-anlipungI-anloy

Sanka-anMay-enkiNagsapoKabatiti

DagbanwaSamblongMapatakSankong

IlibatNganmuSilangKantokLatak

::Masbateño::

iton hiyaMay-adaOchoyanTanchewChapatakLapatok

ChawonggiTumaraya

SuduSali

MalayMais

Vulaw a baguDukay

HagsaBatulinaw

VakulSangapulo

TangkoLimaw

::Maguindanao::

MatawTipuhoUhangoTamidok

ChayiFalowaTatayaTimbanTavuha

MavakesRanun

Sarao-unLaonanMalisto Falek

LaganitanArava

TumutuhudKasuliyaTatamuk

::Yakan::

puyde/sadangdiri puydePahudma

Pakit-asino

kay-anodiin

kankanayguin-aano

san-onano/ano

UsáDuháTulóUpat

LimáUnomPitó

::Manobo::

Tau Gunu OhuLefo

Kdaw LomiTolay Balay Atu

AyogAw

BawuTasaday,Mavajeng

Maanil Masari

MavuavoMavayaMaydac

Mañujama

::Gaddang::

IkanakIkka

BagginaIkkami

IkkanetamIkkayu

Irakarayoan

sopotboraylapit

chupadaddaramat

pananganawManantawMabbalat

Makigumallak akumunag ka

inaccan nosingcabbulan

::Tausug::

Kapian capa nu diosAra ca mangu?

Taytu aco a mapiaAra coava mapia

Dios mamajesNgayan mo?

Mangay aco duDirecho

Manyi Pira?Pira?Mapia

Mapia/Mavid ava navanax

Masuyot masarayMamito hawa

mahma,manumanok,

kangkangmipatinu-nong

::Mandaya::

MalisudKabaradli!!!Apiki didiMaraot

Katahom Kaayodamogmaisogbotong

naga-istarpangaranambelatmelag

melantingtingotdaisetmelag

melantingtingot

antikey

::Kalinga::

Kulangabeba

maingetmabengmaimpis

bilayonpatey

pateymanpatey

pateyolbakal

managnopanop

manpanapana

manpalto paltog

nakna/pekpektegtegpisagputer

::Bontok::

doyokgugo

gorgorkotkotlangoy

pagew/susoaltey

manganakan/kamot

ketketsupsuplutda

sibukengasingas

dognaplinawaelek

nengnengdengel

::T’boli::

andokeymaawang malaparmaingetmabeng maimpis

biibologtoo

ogawilalak

kaamongakolaw maptek petek

malimpekmatdem

mangmang epelpatad

::Sangir::

ambasaamaga duga

asingerabayaraw

kawanankawigi

sabtanglaying

sesengpamaaw

chingkakawayan

liyanode pelo

dima s'batopitu s'batode perlasbumbolya karakul

pinatapatan

::Batagnon::

pespeskuskosgorgororas

goyortolaktopaksinger

daitbilangibagatogtogletawagoskigtellaragagew

banuabulan

bitewen

::Mangyan::

danumuran

kalayanlook

dayatbuer

dabukdalinlurem kelpatawendagemlinew

asiwekasewek

apuypool

dalangsinit

dapol

::Cuyunon::

alanbasbas

palandeyambalangaampasiseng

pasisengmaetaduyaw

andeketlabi

agewampetangambetelnaksel napno

balomaong abigaliwa

mauges

::Caluyanon::

abolokbolok

maringotdingot

marutakdutak

maptekpetek

malimpek limpekmatdem tarem

mangmang epel

patadambasaamaga

kawanankawigi

•••DAYALEKTO•••

Ang dayalekto ay batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng tagapagsalita sa isa sa tationg dimension: espasyo, panahon at katayuang sosyal.

Marami sa inyo ang magtataka kung bakit sinasabi ko na napakarami ng wika sa Pilipinas, samantalang ang turo sa atin sa eskuwelahan at sa midya ay may iisang wika lamang ang Pilipinas, at ang marami tayo ay mga “wikain” o “dayalekto.” Ikinalulungkot ko pong ipagbigay-alam sa inyo na namamali rin po ito. Ang tinatawag nating mga “wikain” o “dayalekto” gaya ng Sebwano, Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Pangasinan, Kapampangan, Samar-Leyte, Tausug, Maguindanaw, Manuvu, Subanen at Ivatan ay ganapna mga wika. Ang pangunahing batayan sa pagklasipika ng mga pananalita sa wika o dayalekto ay “mutwal na pagkakaunawaan” o “mutual intelligibility”. Ang isang Ilokano at isang Sebwano, kapag nag-usap sila sa sarili nilang wika, ay hindi mutwal na magkakaunawaan. Kung gayon, sinasabi natin na nagsasalita sila ng magkaibang wika. Samantala, ang isang dayalekto ay baryasyon ng isang wika. Halimbawa, ang Tagalog ay may iba’t ibang dayalekto gaya ng Tagalog-Bulakan, Tagalog-Quezon, Tagalog- Marinduque, at marami pang iba. Ang mga nagsasalita ng mga dayalekto ng Tagalog ay magkakaintindihan sa kabuuan, kung kayat sinasabi natin na nagsasalita sila ng parehong wika. Batay sa depinisyong ito ng wika at dayalekto, sinasabi ng mga linggwista na may 160-170ng wika sa buong Pilipinas – pansampu sa pinakamarami sa buong mundo.

••••IBA’T IBANG DAYALEKTO SA PILIPINAS••••

TAGALOGCEBUANOWARAY PANGGASINENSEPANGPANGOCHABAKANOBIKOLHILIGAYNONSAMBALKINIRAY-AILOKOIBATARAAKLANONBOHOLANOIFUGAOMARANAOMANDAYATAUSUGIBANAG

SAMALBAGOBOBILAANSURIGAONONDABABAWONZAMBALEÑOMASBATEÑOMAGUINDANAOYAKANMANOBOGADDANGKALINGABONTOK

T’BOLISANGIRBATAGNONMANGYANCUYUNONCALUYANON

Proyektosa

FILIOO1