8/18/2019 Srdjevdan Istorijski Podaci
2/3
nomadskih plemena Banu Gasan (Banu Ghassan) po ' tovala Sv.
Sergija, odnosno Sarkisa na arapskom,kao svog za ' titnika. Jedan
od najve (ih po ' tovalaca Sv. Sergija bio je sasanidski kralj
Persije Hozroe II(590-628), koji je verovao da mu je Sv. Sergije
nekoliko puta pomogao.
Od 4. veka i uspostavljanja administrativnog ustrojstva hri '(
anske crkve Resaf i kult Sv. Sergija i Vakhaimaju veliki zna %aj u
poznom Rimskom Carstvu, odnosno ranoj Vizantiji. Episkop
AleksandarHijerapoljski izgradio je 431. veli %anstvenu crkvu u
Resafu, a 434. godine grad je pretvoren u episkopskosedi ' te, kada
mu je ubrzo i promenjeno ime u Sergiopolis. Nova, grandiozna crkva
u Sergiopolisuzavr ' ena je 559. godine, za vreme cara Justinijana
(527-565), koji va &i za jednog od velikih pokroviteljaovog
kulta (sagradio je i crkve u Istanbulu i Akri posve (ene Sv.
Sergiju i Vakhu). Sv. Sergije i Vakhopostaju i jedni od za '
titnika vizantijske vojske, a sam Resaf i crkva sa grobnicom jedno
od najve (ihhodo %asni %kih mesta %itavog Istoka. Po %etkom 7. veka
dolazi do izbijanja novog rata sa Persijancima, ukojem (e stradati
i crkva u Resafu 616. godine, da bi nakon sloma vizantijske vlasti
pod naletima Arapa u8. veku pored crkve bile sagra $ene dve palate
kalifa Hi ' ama (724-743). Danas je veoma malo ostalo odstare
crkve, koju lokalno stanovni ' tvo zove Mar Sarkis. Pod pritiskom
islama hri '( anstvo uzmi %e nazapad, a time i slavljenje kulta Sv.
Sergija i Vakha.
Kult Sv. Sergija i Vakha kod Ju ! nih Slovena
Po ' tovanje kulta Sv. Sergija i Vakha je preko Dardanije
(centralnog Balkana) i morem dospelo u ju &no jadransko
primorje. Broj otkrivenih crkava posve (enih ovim svetiteljima
govori o zna %aju tog kulta usrednjem veku. R. M. Gruji ( u svom
radu Sv. Sava i mo ! ti Sv. Sr " a i Vakha (Glasnik Skopskog nau
%nogdru ' tva, knj. 15-16, Skoplje 1936) govori o polaganju mo '
tiju Sv. Sergija i Vakha u manastir Mile ' evu,kada su u Mile ' evu
prenesene i mo ' ti Svetog Save iz Trnova u Bugarskoj gde je umro.
Gruji ( u tom radupretpostavlja da je Sveti Sava njihove mo ' ti
doneo sa pokloni %kog putovanja iz Sirije ili Antiohije, ali jemogu
(e da su tu odranije postojale. ) injenica je da u Mile ' evi
postoje freske Sv. Sergija i Sv. Vakha iznajranijeg perioda mile '
evskog freskopisa. Tako $e su sa %uvane od zaborava i re %i pesme u
slu &bi prenosaSavinih mo ' tiju iz Trnova u Mile ' evu, u
kojima se pominju i mo ' ti Sv. Sergija i Vakha.
Prostor ju &nog Jadrana (od Dubrovnika do Skadra na jugu) na
osnovu svih pokazatelja klju %an je zaprou %avanje kulta ovih
svetitelja, jer je tu koncentrisan najve (i broj crkava, ali i
stanovni ' tva koje slaviSr$evdan kao krsnu slavu. Dubrovnik je sve
do 972. godine u Sv. Segiju i Vakhu imao svoje svetitelje-za '
titnike grada. Iseljavanje sa tih prostora vekovima je u nove
predele nosilo i slavu Sr $evdan, pa semo&e primetiti da na
prostorima slabo naseljenih iz Primorja ili Crne Gore skoro da nema
slavljenjaSr$evdana. To je slu %aj sa 23 sela Vranjske P %inje ili
27 sela Mlave (po &areva %ki kraj) (na osnovu peteknjige
Srpskog etnografskog zbornika iz 1903). Zbog toga se mo &e
odrediti nekoliko manjih regija kojepredstavljaju prostore (u pro '
losti ili danas) sa prisustvom stanovni ' tva koje slavi Sr $evdan:
Crna Gora saPrimorjem, severna Albanija, ju &na Dalmacija,
Lika, Bosanska krajina, delovi zapadne Srbije...
