БАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИН

БОЛОВСРОЛЫН ХҮРЭЭЛЭН

БАГА БОЛОВСРОЛЫН “ХҮН БА ОРЧИН” ХИЧЭЭЛИЙН СУРГАЛТЫН ЦӨМ

ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ

I-III АНГИ

Улаанбаатар хот

2014 он

ХҮН БА ОРЧИН

ГАРЧИГ

НЭГ: УДИРТГАЛ

“ХҮН БА ОРЧИН” ХИЧЭЭЛИЙН СУРГАЛТЫН ЗОРИЛГО . .......................................3 “ХҮН БА ОРЧИН” ХИЧЭЭЛИЙН СУРГАЛТЫН ЗАРЧИМ...........................................4

“ХҮН БА ОРЧИН” ХИЧЭЭЛИЙН АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ

СТРАТЕГИ ..................................................................................................................4

СУРГУУЛИЙН МЕНЕЖМЕНТ......................................................................................5

ХОЁР: “ХҮН БА ОРЧИН” ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА............................................................5

ГУРАВ: АРГА ЗҮЙ, ТЕХНОЛОГИ ......................................................................................6

ДӨРӨВ: ҮНЭЛГЭЭ................................................................................................................6

ТАВ: “ХҮН БА ОРЧИН”ХИЧЭЭЛИЙН АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ

НЭГДҮГЭЭР АНГИ..................................................................................................7 ХОЁРДУГААР АНГИ...............................................................................................22 ГУРАВДУГААР АНГИ..............................................................................................38

.

2


НЭГ: УДИРТГАЛ

Бага, дунд боловсролын хуульд заасан зорилгыг1 ерөнхий боловсролын түвшин бүрт нарийвчлан тодорхойлох нь стандарт, хөтөлбөрийг боловсруулах чухал шаардлага, нөхцөл юм.

Бага боловсролын 1-3 дугаар ангийн буюу 6-8 настай сурагчид нь бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийн хувьд 4, 5 дугаар ангийн сурагчдаас онцлог ялгаатай. Тухайлбал, тэд тоглоомноос бүрэн салаагүй байх ба танин мэдэхүйн үйл ажиллагааны хөгжилд нь зориудын бус шинж чанар давамгай байдаг.

Энэ насны хүүхэд байгаль нийгмийн үзэгдэл, үйл явдлыг гэр бүл, анги, сургуулийн амьдралын хүрээнд танин мэддэг. Иймээс тухайн хүрээнд үүсэж буй харилцаагаар дамжуулан хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжсэн хичээл сургалтыг зохион байгуулснаар тэдний хөгжлийг дэмжих боломжтой.

Энэхүү сургалтын хөтөлбөр нь 1-3 дугаар ангийн Хүн ба орчны сургалтын үйл явцын удирдамж байна. Сургалтын хөтөлбөр нь зорилго, агуулга, арга зүй, орчин, үнэлгээ бүхий суралцахуйн болон багшлахуйн үйл, хөгжлийг дэмжсэн байна.

Хүн ба орчны сургалтын зорилго

1-3 дугаар ангийн Хүн ба орчны сургалтын зорилго нь ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад өөрийгөө нээн таних, сурах арга барил, эрүүл аж төрөх энгийн дадал, хэвшилд суралцах бүхий л нөхцөл боломжийг дэмжихэд оршино.

Бодит үйл явдал болон туршлагаар нь дамжуулан

1 Бага, дунд боловсролын тухай хууль., УБ.,20063


өөрийгөө нээх, сурах арга барил эзэмших

Хүн ба орчны сургалтын зарчим

Хүн ба орчин хичээлээр хүүхэд бүрийг нээж, сурах арга барилыг эзэмшүүлэхдээ дараах зарчмыг баримтална. Үүнд:- 1-3 дугаар ангийн хүүхдүүдийн эргэн тойронд болж буй бодит үйл явдал, тэдний

туршлага дээр тулгуурлах замаар тэдний хөгжих нөхцөлийг хангах: Энэхүү зарчмыг Хүн ба орчин хичээлийн агуулгыг сонгох, суралцахуйн удирдамжийг боловсруулах, хичээл, сургалтыг удирдан явуулах бүхий л явцад мөрдөнө.

- Сургалтын агуулгыг тодорхой сэдвүүдэд багцалсан байх. Хам сэдвүүд нь:o Тухайн хичээлийн зорилгыг биелүүлэхэд чиглэхo Сурагчдын нас, сэтгэхүй танин мэдэхүйн онцлог, хэрэгцээнд нийцэхo Хүүхдэд сонирхолтой, тэдний оролцоотойгоор хэрэгжих o Хүн ба орчин хичээлийн агуулгыг бүрэн хамрах

Хүн ба орчны сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх стратеги

Багшийн заах арга, хичээлийн зохион байгуулалт Хүүхэд бүр бусад хүмүүс болон байгаль, нийгэмтэй хамааралтай, тэдэнтэй

харилцаж байдгийг бодитойгоор ойлгуулахад анхаарах. Үүний тулд o Орон нутаг, нийгэм, байгалийн боломж бололцоог ашиглахo Хичээлд бодит үйл явдал, үзэгдэл, хүмүүсийн яриаг ашиглах, тэдэнтэй

харилцах боломжийг бүрдүүлэхo Танхимын гадуурх арга хэлбэр ба хичээлээс гадуурх үйл ажиллагааг

хичээлийн зорилготой холбох “Би өөрөө, Хүмүүс болон нийгмийн харилцаа, Хүмүүс болон байгалийн

харилцаа” гэсэн Хүн орчин хичээлийн агуулгын хүрээ нь тус тусдаа зүйл биш тул багш бодит үйл ажиллагаа, туршлагаар дамжуулан эдгээрийг агуулга, арга зүй, үйл ажиллагааны нэгдмэл байдлаар заана. Тухайлбал, хүүхдүүд сургуулийнхаа нийтийн эзэмшлийн (сургуулийн бүх сурагчдад хамаатай газар) газарт ажиглалт, тэмдэглэл хийхээр бол тэнд баримтлах дүрэм журмыг сахихын зэрэгцээ орчин (сургуулийн хашаанд бол мод, ургамал, хөрс, шороо, сургуулийн хонгилд бол цэцэг, таримал ургамал)-ыг ажиглах, тоолох, тэмдэглэх, бусадтай харилцах, тэднийг хүндэтгэж хийж буй ажлаа танилцуулах хэрэгтэй болно. Тэд сургуулийн хашаанд хөрс, шороо, мод бутанд хүрч, эсвэл цэвэрлэсэн бол ангидаа ороод гараа угаах юм уу ариун цэврийн нойтон цаасаар гараа арчих үйлийг сургах гэх мэт. Энд үлгэрлэсэнчлэн дээрх гурван агуулга буюу хүүхэд бүр хүмүүс, нийгэм, байгальтай холбоо хамааралтай, тиймээс өмнөх туршлагадаа тулгуурлан хөгжих, сурах арга барил эзэмшүүлэх нь чухал юм.

Бага ангийн сурагчдын харааны ой сонсголын ойгоос илүү байдаг тул багш өөрөө ярьж өгөхөөс татгалзан тэдэнд харуулах, үзүүлэх мөн бариулах, тэмтрүүлэх зэрэг хүүхэд өөрөө хийх үйл үйл ажиллагааг төлөвлөх, зохион байгуулах шаардлагатай.

4


Сурагчдын бодит үйл ажиллагаагаар дамжуулан анзаарч мэдсэн зүйлийнх нь талаар эргэцүүлэн бодуулах үүднээс олж харах, таамаглал дэвшүүлэх, харьцуулах, ажиглалт, таамаглал болон бодит байдлыг дүгнэх тайлбарлуулах зэрэг сургалтын аргуудыг хэрэглэнэ.

Хүн ба орчин хичээлийн зорилго нь нэг цагийн, нэг улирлын хичээлээр хэрэгжих боломжгүй бөгөөд байнгын, тасралтгүй ажиглалт, туршилт, үйл ажиллагаа хэрэгтэй. Тухайлбал, хүүхдүүд амьтан, ургамлыг ажиглах, сургууль, нийтийн эзэмшлийн газарт биеэ авч явж сурахад хугацаа хэрэгтэй бөгөөд үүнийг багш бодолцон үргэлжилсэн байдлаар хүүхэд бүрт зориулан хичээл сургалтаа төлөвлөн зохион байгуулна.

Сургуулийн менежмент

- Бага сургуулийн зорилго болон хүн орчин хичээлийн зорилгыг уялдуулах- Хүн ба орчны сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай орчныг

сургууль дээрээ бүрдүүлэх. Тухайлбал, сургуулийн танилцуулга, бүдүүвч зураг, анги танхим бусад өрөө тасалгааны хаяг, сургууль дээр байх дохио тэмдгүүд зэрэг нь энэ хичээлийн маш чухал орчин болохын зэрэгцээ сургалтын хэрэглэгдэхүүн болдог.

- Танхимын бус арга хэлбэрийг дэмжих. Үүний тулд o эцэг, эх, хувь хүн, байгууллага, олон нийтийн оролцоог хангасан хамтын

ажиллагааны төлөвлөгөөтэй байхo хичээлээс гадуурх ажил болон танхимын бус сургалтыг төлөвлөх,

хэрэгжүүлэхэд багш, сурагчдад туслах, байгууллага хүмүүстэй холбох, аялал экскурсыг зохион байгуулах, сургалтын төлөвлөгөө, хичээлийн хуваарийг уян хатан хийх

ХОЁР: ХҮН БА ОРЧИН ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА

Хүн ба орчин хичээлийн агуулга нь өөрийгөө нээх, байгаль, нийгмийг танин мэдэх, эрүүл зөв дадал хэвшил эзэмшүүлэхэд чиглэх бөгөөд дараах контекстэд суурилсан байна.

1. Би2. Миний гэр бүл3. Манай сургууль4. Миний нутаг5. Манай дэлхий

Зорилт:

Нэгдүгээр анги Тодорхой агуулгыг сонирхон судлахын тулд бусдаас асуулт асуухыг хичээх Орчин тойрон дахь байгаль, нийгмийн бодит зүйлсийг ажиглах, нэрлэх,

ялган таних Сурах болон бусад үйл ажиллагааг төлөвлөх, оролцох, бие даан сурах арга

барил эзэмших Бодит байдал, үйл ажиллагааны үр дүнг үг яриа, дүрс тэмдэгтээр

илэрхийлэх5


Сургуулийн орчинд дасан зохицох, анги, хичээлийн дэг мөрдөх Орчноо эрүүл, цэвэр байлгах дадал хэвшилтэй болох, аюулгүй байдлаа

сахих, сэргийлэхэд сурсан мэдлэгээ хэрэглэх (аливаа зүйлд эмх цэгцтэй, цэвэрч нямбай хандах, ариг гамтай хэрэглэх, аюулаас сэрэмжлэх нэх мэт)

Бусдад санал бодлоо илэрхийлэхХоёрдугаар анги

Тодорхой агуулгыг сонирхон судлах, бусдаас асуулт асуух явцдаа шинэ санаа цуглуулах

Орчин тойрон дахь байгаль, нийгмийн бодит зүйлсийг ажиглах, баримт нотолгоо цуглуулах

Сурах болон бусад үйл ажиллагааг төлөвлөх, оролцох, хосоор хамтран ажиллах

Орчин тойрон дахь бодит зүйлс, үйл ажилаагааны үр дүнг харьцуулан баталж тайлбарлах, гарч буй өөрчлөлтийг хүснэгт, диаграм хэлбэрээр илэрхийлэх, бичвэр, хүснэгт, диаграман мэдээллийг унших, ойлгох, хэрэглэх

Сургуулийн орчинд баримтлах дэгийг сахиж мөрдөх, тэвчээртэй, хүлээцтэй хандах

Гэр, анги, сургуулийн орчинд биеэ аюулгүй, зөв авч явах, эрүүл таатай орчин бүрдүүлэхэд оруулж чадах хувь нэмрээ тодорхойлох

Бусдыг сонсох, хүндлэх, бусдад туслахГуравдугаар анги

Тодорхой агуулгыг сонирхон судлах явцдаа мэдээллийг ангилан бүлэглэх Орчин тойрон дахь байгаль, нийгмийн бодит зүйлсийг ажиглах, таамаглал

дэвшүүлэх, асуулт асуух явцдаа мэдээллийг эмх цэгцтэй ойлгох Хялбар туршилт хийх хэрэглэгдэхүүнээ хэрхэн бэлтгэх талаар хэлэлцэх (2-4

гишүүнтэй жижиг бүлгээр ажиллах) Хялбар сорил, туршилтаар зүй тогтлыг илрүүлэх, гарч буй өөрчлөлтийг

хүснэгт, диаграммаар илэрхийлэх, бичвэр, хүснэгт, диаграм, графикаар илэрхийлсэн мэдээллийг унших, ойлгох, хэрэглэх үр дүнг бусдад танилцуулах, тайлагнах

Сургуулийн дэг, дүрэм журмыг хэвшүүлэхэд оролцох, бүлгийн шийдвэр гаргах (2-4 гишүүнтэй жижиг бүлгээр ажиллах), түүнийг хүлээн зөвшөөрөх

Сургуулийн орчин тойрны аюулгүй байдал, эрүүл орчин бүрдсэнийг үнэлэх Бусадтай хамтран ажиллах (2-4 гишүүнтэй жижиг бүлгээр)

ГУРАВ: АРГА ЗҮЙ, ТЕХНОЛОГИ

Багш сурагчийн суралцахуйд дэмжлэг үзүүлэхдээ бусадтай харилцахөөрийгөө танин мэдэх, илэрхийлэх, харилцааны чадвар, эрүүл мэндээ хамгаалах болон сурах чадварууд (ажиглах, таамаглах, өмнөх мэдлэгээ ашиглах, мэдээлэлтэй ажиллах, таамаглалаа шалгах, турших, үр дүнд шинжилгээ хийх, дүгнэлтийг тайлбарлах, танилцуулах, холбоо хамаарлыг илрүүлэх)-ыг эзэмшүүлэхэд анхаарна.Багш сурагчийн сурахуйд дэмжлэг үзүүлэхээс гадна туршилтын сургалтын хөтөлбөрийн агуулга, суралцахуйн зорилтууд, үйл ажиллагаа нь сурагчдын нас сэтгэхүйн онцлогт нийцэж байгаа эсэх, сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд гарч байгаа бэрхшээл хүндрэлийг тодорхойлж, цаашид боловсронгуй болгоход судлаачид, хөтөлбөр боловсруулагчдад туслах чиг үүргийг гүйцэтгэнэ.

6


ДӨРӨВ: ҮНЭЛГЭЭ

Бага боловсролын түвшинд дараах үнэлгээний хэлбэрүүдийг хэрэглэнэ. Үүнд: 1. Гарааны үнэлгээ буюу оношилгоо - сургалт эхлэхийн өмнө сурагчдын мэдлэг,

чадвар, сонирхлыг тодорхойлохын тулд оношилгоо хийх ба үр дүнг нь багш тухайн ангид сургалт явуулах үйл ажиллагааг төлөвлөхөд хэрэглэнэ.

2. Явцын үнэлгээ - сурагчид юуг алдаж онож байна, цаашид ямар туслалцаа дэмжлэг шаардлагатай байгаа, сурагчид даалгаврыг ялгаатай гүйцэтгэж байгаа байдлыг илрүүлэх зорилгоор явцын үнэлгээ хийх ба тэдгээрийн үр дүнг суралцахуйн болон багшлах үйл ажиллагаанд хэрэглэнэ.

3. Эцсийн үнэлгээ нь багшлах үйл ажиллагааны тодорхой хугацааны төгсгөлд хийгдэх бөгөөд сурагчдын юу мэдсэн, ойлгосон, чаддаг болсон вэ? гэдгийг тодорхойлох үйл ажиллагаа юм.

7


НЭГДҮГЭЭР АНГИЙН “ХҮН БА ОРЧИН”-Ы АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ

Оршил

Энэхүү арга зүйн зөвлөмжид суралцахуйн зорилтод хүрэхийн тулд сурагчийн танин мэдэх, төлөвших үйл, хэрэглэгдэхүүнийг зөвлөсөн. Суралцахуйн зорилт нь сурах үйл ажиллагааны үр дүн буюу сурагчийн эзэмших чадвар юм. Тухайн суралцахуйн зорилтыг хэд хэдэн ээлжит хичээлээр эзэмшүүлнэ.

Сурагчийн эзэмших чадвар Хам сэдэв( )контекст

Сонирхон судлах , Хэм хэмжээ дэглэмсахих

, Харилцах үнэт зүйлийг эрхэмлэх

Би- Би сурагч боллоо- Миний хичээлийнхэрэглэл- Миний бие- Миний тоглоом- Миний найз Миний гэр бүл- Манай гэрийнхэн- Миний гэр орон Манай сургууль- Сургуулийн гадаадорчин- Сургуулийн дотоодорчин Миний нутаг- Орон нутаг бахүмүүс- Орон нутаг бабайгаль Манай дэлхий

Хүрээлэн буй орчноо ( )ажиглах танилцах

Сонирхсон зүйлийн талаар асуулт асуух

Юуболохыгбаримжаалах

Асуултад хариулт авч мэдээлэл цуглуулах

Хичээлийн хэрэглэлээ, бэлтгэх сонгох

Хичээлийн хэрэглэлийг зориулалтын дагуу

, хэрэглэх зааварчилгааг сахих

Болсон зүйлийг таамаглалтай

харьцуулах , Шинэ санааг дүрс

зургаар илэрхийлэх Шинэ санааг

, тайлбарлах харилцах

Хэм хэмжээг зохицуулсан дохио

тэмдгийг ялган таних

Сургуулийн орчинд , , дасан зохицох анги

хичээлийн дэг мөрдөх Өдрийн дэглэм сахих , Аюулгүй цэвэр орчин

бүрдүүлэх санаагаргах

Санал бодлоо , илэрхийлэх

тайлбарлах , Байгаль

хүрээлэн буй орчинд эерэг хандах

Үнэт зүйлийг танин мэдэх

- Хувийн- Гэр бүлийн- Найзнөхдийн

БИ

“Би” хам сэдвийн хүрээнд “Би сурагч боллоо”, “Миний хичээлийн хэрэглэл”, “Миний бие”, “Миний тоглоом”, “Миний найз” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад өөрийгөө нээн таних; сонирхон судлах арга барил эзэмших; эрүүл аж төрөх энгийн дадал, хэвшилд суралцах чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлогийг харгалзан дэд сэдвийг судлах дараалал хувилбартай байж болно.

Би сурагч боллоо

8


Хүрэх үр дүн: Сурагчид анги сургуулийн орчинтойгоо танилцаж, найз нөхөд, багш, ахмад хүмүүсийг хүндэлж, мэндлэх, талархах ёс болон эрүүл аюулгүй амьдрах энгийн дадал хэвшилд суралцана.

Үйл ажиллагааны удирдамж

№ Суралцахуйнзорилт

Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

1 Анги хамт олон сургуулийн

орчинд дасан, зохицох

сургуулийн дэг журмын талаар

мэдлэгтэй болох

Сургуулиар аялж сургуулийн ойр орчинд байгаа тэмдэг тэмдэглэгээг

, ажиглах танилцах Сургуулийн орчинд байгаа тэмдэг

, тэмдэглэгээг болох болохгүй гэж ялгантаних

Сургуулиар аялах аялалын маршрут

2 Зөв бурууг ялгантаних

, Хаанаюу хийж болох хаанаюуг хийж болохгүйг багштайгаа хамтран

тодорхойлох , Сургууль дотор аюулгүй бусдад саад

учруулахгүй явж сурах

Сургуулийн орчинд байх , таних тэмдэг

тэмдэглэгээг байрлуулсан байх

3 , Эцэг эх ахмад, ,хүмүүс найз нөхөд

багштайгаа мэндэлж сурах

, , , Багш сургуулийн ажилтан найз нөхөд ахмад хүмүүстэй мэндлэхэд хэрэглэдэг

өөрсдийн мэддэг үг хэллэгийн талаар харилцан мэдээлэл солилцох

Эдгээр үгсээс ялгаатай ба төсөөтэй үг хэллэг байгаа эсэхийг ялган тайлбарлах

( ) Бие биедээ хосоороо мэндийн үг хэлэх дасгал ажиллах

Сурах бичиг Зурагт үзүүлэн ТӨМ

Багшид өгөх санамж

1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Анги танхим, сургуулийн орчинд аюулгүй байдлаа хангах, өөрийгөө хамгаалах чадварт сургахад багшийн хичээлийн арга зүй чиглэгдэх бөгөөд бэлтгэл хөтөлбөрийн агуулгатай уялдуулан заах боломжтой.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Үгэн бус харилцааны нэг хэлбэр нь тэмдэг, тэмдэглэгээг уншиж ойлгох чадвар байдаг. Сурагчид сургуулийн орчинд баримтлах дэгийг илэрхийлсэн тэмдэг тэмдэглэгээг ялган таниж чадсанаар, бага хугацаанд олон хүний ойлголцол нэг болж сургуулийн орчинд амархан дасан зохицож чадах болно. Иймээс багш хичээлээрээ дамжуулан сурагчдын хөгжил төлөвшилд нөлөөлөх зарим асуудлуудыг сургуулийн удирдлагуудад танилцуулан орчин нөхцлийг бүрдүүлэхэд анхаараарай.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд:Дүрд тоглох гэх мэт хичээлийн арга зүйгээр дамжуулан монгол уламжлалыг сурагчдад таниулах, бусдыг хүндэтгэн мэндчилдэг мэндийн үг хэллэгийг хэрэглэж сурахад нөлөөлнө.

9


Миний хичээлийн хэрэглэл

Хүрэх үр дүн: Хичээлийн хэрэглэлээ сонгож, зөв, ариг гамтай хэрэглэх, хадгалах чадвар эзэмшинэ.




1 Хичээлийн хэрэглэлээ ялган

, таних үүрэг зориулалтаар нь

, хэрэглэх хадгалах талаар бусдад ярих

Хичээлийн хэрэглэлийг сонгоход ? хэн тусалсан бэ Яагаад ийм сонголт

, , , хийснийг аав ээж ах эгчээсээ асуужсудлах , Ямар хичээлд хэрхэн яаж

хэрэглэж сурснааширээнийхээ найздаатайлбарлах Хичээлийн хэрэглэлийг зөв

хадгалах талаар найздаа зөвлөх

Дөрвөлжиншугамтай, дэвтэр шугам

, Туушшугамтай дэвтэрүзэг

, Зургийн дэвтэр усан, будаг бийр

, , Нотны дэвтэр харандаабаллуур

, , Цаас цавуу хайч , Биеийн тамирын хувцас

пүүз Бусад хичээлийн

хэрэглэл


1-р ангийн “Хүн ба орчин” хичээлийн энэ суралцахуйн зорилтыг бэлтгэл хөтөлбөрийн агуулгатай уялдуулан заах боломжтой. Гол нь:

- Хичээлийн хэрэглэлийг сонгох- Зориулалтын дагуу ариг гамтай хэрэглэх- Зөв хадгалах чадварт сургаж, хэвшүүлэхэд багш хичээлийн арга зүйгээ

чиглүүлээрэй.

Миний бие

Хүрэх үр дүн: Өөрсдийн мэдрэмжээ ашиглан эргэн тойрноо судлахад хэрхэн ашиглах талаар мэдэж авах, амьд биеийг ажиглаж тодорхойлох, хайрлах хамгаалах чадварт суралцана.




10


1 Нэг нь нөгөөтэйгөө , юугаараа төстэй

нэг нь нөгөөгөөсөө юугаараа ялгаатайг

танин мэдэх

, Сурагчид зурган мэдээлэл дээр ажиллан , , ялгааг ажиглах тоолох тайлбарлах дасгал хийх

Өөрийн бие дээр болон тоглоом дээр заажнэрлэх

Зурагт үзүүлэн Тоглоом

2 Хүрээлэн буй орчны юмсыг мэдэрч, хэрхэн зохицдогийг

таньжмэдэх

Сурагчид дуушүлгээр мэдрэмжээилэрхийлэх

- , , , Харах бидний нүд өнгө хэлбэр хэмжээ хөдөлгөөн байршлыг харж

тодорхойлдогыг дасгал хийж нотлох - Сонсох чихний сонсголыгшалгах

туршилтыг төлөвлөх - Үнэрлэх хамрынмэдрэх онцлогийг

турших - , Мэдрэх гар хуруугаар тэмтэрч мэдрэх

туршилт хийх - Амтлах хэлний мэдрэх онцлогийг турших

, Өсгөгчшил хараанышил

СD дуу/ шүлэг Хоол/үнэртэн Тэмтрэх цүнх

3 , Эрүүл мэнд аюулгүй байдалдаа

анхаарах

, , , , Нүд чих ам хамар гарын ариун цэвэр сахихын ач тусыг ойлгох

Элсээр тоглож гар хэрхэн бохирдож байгааг турших

Гар угаах дарааллыг зурагт үзүүлэнгээс харж даган дуурайх ба зөв угаах аргыг

, эзэмших усыг хэмнэх талаар санаагаа, хэлэх бусдаас суралцах

, Анги сургуулийн орчин хог хаягдлын цэг , хаана байгааг ажиглах өөрийн

хэрэгцээнээс илүү гарсан хогийг зориулалтын саванд хийж сурах

, Сургуулийн аврах гарц хог хаягдлыг хадгалах

газрыг таниулах Элс бүхий сав Гар угаах дараалал бүхий

зурагт үзүүлэн

4 , Хичээл амралтаа , зөв зохицуулах

өдрийн дэглэмзохиох, баримтлах

Цаг уншиж сурах Гэрийнхэнийхээ тусламжтайгаар өдрийн

дэглэмийн хуваарь хийжмөрдөх , Дасгал хөдөлгөөн хийх хөдөлгөөн

хийхийн ач тусыг тайлбарлах

Биеийн бүтцийг харуулсан зураг

Өдрийн дэглэмийн цагийн хуваарийг

харуулсан зураг Дасгал хөдөлгөөн хийж

буй зураг


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Багш хичээл заахдаа ангид орон зайн чөлөөтэй нөхцөл бүрдүүлэхэд анхаараарай. - Биеийн бүтцийг хэсгүүдийг нэрлэх, үүргийг ярилцах бататгахдаа сурагчдын өдөр

тутам тоглодог тоглоом (хүүхэлдэй, робот хүн гэх мэт )-оор тайлбарлах бүтээлч хувилбарыг ашиглаж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд:

- Мэдрэхүйн эрхтнээ хамгаалах, хэт ойр ба холоос ном, зурагт үзэхгүй байх, хэт чанга дуу авиа сонсохгүй байх, чихэвч, гар утсыг зөв зохистой хэрэглэх аргыг зааж

11


сургахад анхаарах хэрэгтэй. - Мөн хэн, юунаас харшил авч болох эсэхийг урьдчилан судласны үндсэн дээр

хичээлийн хэрэглэгдэхүүнээ сонгон бэлтгээрэй.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Эрүүл ахуйн зөв дадал хэвшилд сургахад анхаарах хэрэгтэй.

4 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Өдрийн дэглэмийн хуваарь хийх загварыг (тэмдэглэх, зурах, будах) хүүхэд бүрт өгч

хийлгэх ба мөрдүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй.- Сурагч бүрийн сурах арга барил, хурд ялгаатай байдгийг анхаарч дагуулж хийх,

зөвлөх зэргээр хүүхэд бүрт хүрч ажиллах арга зүйг сонгож хичээлийг зохион байгуулаарай.

Миний тоглоом

Хүрэх үр дүн: Сурагчид тоглоомоороо дамжуулан

- өөрийгөө илэрхийлэх: тоглоомоо нэрлэх, танилцуулах, асуух, хариулах- бусадтай харилцахдаа бусдыг сонсох, хүлээц, тэвчээртэй байх, дэг журмыг мөрдөх

бөгөөд тэд аливаа зүйлсийг сонирхон судлах чадвар, арга барилыг эзэмшинэ.


№ Суралцахуйн зорилт Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

1 Тодорхой зүйлийн , тухай ярих

, танилцуулах бусдын яриаг анхааралтай

сонсох чадвараахөгжүүлэх

: , Өөрийн тоглоомоо танилцуулах өнгө , , ,хэлбэр дүрс хийсэн материал тоглох арга

дэгжурам Тоглож үзүүлэх Бусдынхаа танилцуулгыг анхааралтай

, , сонсох асуух сонирхох

Хүүхдүүдийн авчирсан болон

ангид буй тоглоомуудыг

. бэлтгэсэн байна

2 Тоглох үеийн дэгийг , дагажмөрдөх хожиж

, хожигдож сурах тэвчээртэй хүлээцтэй

хандах чадвараахөгжүүлэх

, : Тоглоом тоглох тоглоомын дүрэм мөрдөх : , Шагайн тоглох шагай няслах морь

, уралдуулах шагай таалцах : Тоглоом ба эрүүл ахуйн дэглэм тоглоомоо

, , , цэвэр ариг гамтай эмх цэгцтэй байлгах, хэрэглэх гараа угаах

Тоглох аргуудыг харуулсан зураг

дүрмийг танилцуулсан

бичмэл болон зурган үзүүлэн

3 Эд зүйлсийг сонирхон , судлах чадвар арга

барилыг эзэмших

: Тоглоом бүтээх- , Дүрс тэмдэгт ашиглан цаасаар

тоглоом бүтээх- , , Хичнээн ямар дүрс тэмдэгт

ашиглан тоглоом бүтээснээ тайлбарлах

- Загвар өгч.болно


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд:

12


- Эцэг, эхэд суралцахуйн зорилтыг танилцуулан, хүүхэд бүрийг тоглоомоо танилцуулахад тэдний туслалцааг аваарай. Хүүхэд өөрийнхөө эдэлж хэрэглэж буй зүйлээ болон тоглоомоо ялган таньдаг, түүнийхээ үнэ цэнийг мэдэрдэг, хайрлан хамгаалдаг. Үүнд нь үндэслэн бусадтай хамтран тоглох, тоглоомоо бусдад тайлбарлан танилцуулж чаддаг, бусадтай зөв харилцдаг чадварт сургах нь чухал.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Сурагчид тоглох явцад тоглоомын дүрмийг хэрхэн сахиж байгааг ажиглаж

зөвлөөрэй. Хүүхдийн хувьд тоглоом гэдэг хамгийн эрхэм бөгөөд зөв хүн болон төлөвших үндэс суурийг тавих гол түлхүүр гэж хэлж болно. Иймээс тоглоомоор дамжуулан дүрэм журмыг сахих, эмх цэгцтэй, цэвэрч байх чадварыг төлөвшүүлнэ. Тоглох явцдаа хүлээцтэй тэвчээртэй хандаж сурна гэдэг хүний хамгийн шилдэг чанар гэдгийг багш анхааралдаа авч сурагчдад төлөвшүүлэхэд анхаараарай.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хүүхдийн төрмөл ухааныг бэхжүүлэн “өөрөө сурах” анхны хамгийн том,

мартагдашгүй, зугаатай, чөлөөтэй дамжаа нь тоглоом юм. Тоглоом бүтээх явцад сурагчдад дүрсийг нүдлүүлэх, хичээлийн хэрэгсэлтэй зөв харьцах чадварыг эзэмшүүлнэ. Хүүхдийн зохион бүтээх, эвдэн сүйтгэх, эвийг олох, өөрөө өөрийгөө хамгаалах ухаан нь өөрөө болоод үе тэнгийнхнээс хамааралгүй байдаг гэдгийг анхаараарай.

Миний найзХүрэх үр дүн: “Миний найз” сэдвийг судалснаар ойр дотныхоо хүн (найз, багш, эцэг эх г.м)-ий тухай бусдад танилцуулахад суралцана.




1 Найзаасаа болон түүний ойр дотны

хүмүүсээс асуулт, асуух асуултад

хариулж чаддаг болох

, , , Өөрийн найзын нэр нас хүйс , амьдардаг газар сурдаг сургуулийн

( )талаар асуух хосоор ажиллах , Найзынхаа дуртай дургүй зүйл

( , , . )-дуртай тоглоом хоол амьтан г м ийн талаар зураг үзүүлж асуух

, Найзаа өөртэйгөө харьцуулж ( төсөөтэй ба ялгаатай тал би

, , ...- найзаасаа өндөр нам би д дуртай ...- . )-байхад миний найз д дуртай г м

ыг олох

, , , Найзын зураг хоол тоглоом, өнгө амьтдын зургууд

, Найзаасаа болон түүний аав ээжээс асуух асуултын

жишээ ( 4), Цагаан цаас А өнгийн

, , харандаа цавуу хайч

2 Найзыгаа бусдад танилцуулж чаддаг

болох

Найзаасаа болон түүний ойр дотны , хүнээс асуужмэдсэн зүйлээ ярих, дуртай дургүй зүйлийнх нь зургийг

цуглуулах ( , Найзыгаа бусдад хэрхэн ярьж

) зурагт хуудас үзүүлж танилцуулж

Найз нөхөрлөлийн , , тухай домог үлгэр эх шүлэг

, дуу бичлэг зурагт үзүүлэн байж болно

:Интернэтийн хаяг

13


болох талаар ярилцах Найзыгаа танилцуулах дарааллаатогтоох

Өөрийн найзын талаар зурагт хуудас бэлтгэх

Зурагт хуудас ашиглан найзынхаа талаар бусдад танилцуулах

http://pics1.this pic.com/key/good friend worksheet


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Эдгээр үйл ажиллагаанд аль болохоор бүх сурагчийг хамруулах, сурагч бүрт тэгш

оролцох боломжийг олгоход анхаарна.- Сурагчид бусдаас асуух асуултаа бэлтгэхдээ хэнээс ямар асуулт асуухаа төлөвлөж

сурахад багшийн үйл ажиллагаа чиглэгдэх бөгөөд сурагчдыг хосоор нь ажиллуулна.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Сурагчид асуулт асуух явцдаа мэдээлэл цуглуулах чадварт суралцана.- Найзынхаа талаар хэнээс юу мэдэж авсан тухайгаа зураг цуглуулах, зурж дүрслэх

зэргээр бусдад танилцуулах боломж олгон тэдний ярих чадварыг хөгжүүлэхэд анхаарна.

МИНИЙ ГЭР БҮЛ

“Миний гэр бүл” хам сэдвийн хүрээнд “Манай гэрийнхэн”, “Миний гэр орон” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлог, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.

Манай гэрийнхэн

Хүрэх үр дүн: Гэр бүлийнхээ тухай бусдад ярих, бие биедээ харилцан туслах, хайрлан хүндэтгэх чадварт суралцана.



1 Гэр бүлийнхнээ, танилцуулах утасны

, дугаарыг мэдэх шаардлагатай үед

бусадтай холбоо барих аргыг мэдэх

Гэртээ хамт амьдардаг хүмүүсээ, нэрлэх ах эгчээ авгайлан дуудах

, Гэр бүлийн цомгийг нэр эрхэлдэг, , ажил утасны дугаар дуртай зүйл гэсэн

бүтэцтэйгээр хийх , Гэрийнхнийхээ утсыг мэдэх бусдадхэлэх

Гэр бүлийнхэнийх нь фото зургийг

авчруулна Гэр бүлийн зургийн

цомгийн загвар

2 Гэр байраа цэвэр , , Цэвэр бохир орчныг харьцуулж гэр Орчны ялгаатай фото

14

http://pics1.this/


байлгахад юу хийж чадахаа тайлбарлах, гэр

бүлийн гишүүддээтуслах

байраа цэвэр байлгахын ач холбогдлыгярилцах Гэр байраа цэвэр байлгахадюу

( хийж чадахаа тайлбарлах хогоо хогийн саванд хийх гэх мэт хамгийн

)наад захын зөв зуршил , Гэртээ хэнюу хийдгээ бусдад зураг

жишээгээр тайлбарлах , Гэр бүлийнхэн өвдсөн ядарсан үед

бие биедээ хэрхэн тусалдаг тухайярилцах

зураг Орчноо цэвэр

, байлгахад зөв буруу үйлдэл хийж байгаа

( хүүхдийн зураг хог , хаяж байгаа хогоо

хогийн саванд хийж )байгаа гэх мэт


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Гэртээ хамт амьдардаг хүмүүсээ нэрлэж, тэдний зургийг гэрээс нь авчруулж гэр

бүлийн цомог хийлгэнэ. - Утасны дугаар тэмдэглэх хуудас бэлтгэж өгнө.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хүүхэд өөрийнхөө хайртай зүйлээ хамгийн гоёоор зурахыг хичээх ба дургүй зүйлээ

хайш яйш зурдаг гэдгийг ажиглаарай.- Гэхдээ хүүхдийн зурах, сэтгэн бодох чадварыг харгалзан энэ даалгаврыг

гүйцэтгүүлээрэй

Миний гэр орон

Хүрэх үр дүн: Гэр орны хаана юу байдгийг ажиглаж нэрлэх, таних, гэр, байраа эргэн тойрны юмстай харьцуулж хаана оршдогийг тодорхойлж сурна.



1 Орчин тойрны зүйлстэй , харьцуулж гэр байраа

хаана оршдогийг мэдэх

Гэр сургуулийн эргэн тойрны барилга ( , байгууламжийг ажиглах сумын төв

)дүүргийн барилга байгууламжийг Гэрийн эргэн тойронд байгаа зүйлтэй

харьцуулж гэрийнхээ байрлалыг 4 үндсэн зүг чигээр тодорхойлох

Гэр байрны эргэн тойрныюмсын

байрлалыг харж болохуйц фото зураг

2 , Гэр байрны орчин ( , тойронд тухайлбал гал

) тогоо хаана, юу , байдгийг нэрлэх таних,

г эр ахуйн ц ахилгаан хэрэгсэлтэй

болгоомжтой харьцах

Манай гэрийн гал тогоонд хаанаюу байгааг нэрлэх

, Тэдгээрийг ямар зориулалтаар яаж хэрэглэдгийг тайлбарлах

Гэр ахуйн цахилгаан хэрэгслээс болгоомжлох тухай ярилцах

, Гэр байрны зураг , Гал тогоо унтлагын

, өрөө зочны өрөөнийзураг

Монгол гэрийн( зураг эд хогшил

)тавилгатай , Цахилгаан зуух

15


, , , индүү зурагт радио, хөгжим цахилгааны залгуур гэх мэт


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Гэрийнхээ эргэн тойрны юмсыг ажиглах хугацааг төлөвлөнө.- Гэр, байр нь сургууль болон тодорхой барилга байгууламжаас хэр ойр, хол байгааг

баримжаалан ажиглахад тусална.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Гэр ахуйн хэрэглээний цахилгаан хэрэгсэл гэх мэт эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж

болох зүйлтэй болгоомжтой харьцах дадал хэвшилд сургахад анхаарна.

МАНАЙ СУРГУУЛЬ

“Манай сургууль” хам сэдвийн хүрээнд “Сургуулийн гадаад орчин”, “Манай ангид ургадаг ургамал” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгож юмс үзэгдлийг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэх бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлогт нийцүүлэн агуулга сонголт хувилбартай байж болно.

Сургуулийн гадаад орчин

Хүрэх үр дүн: Энэ бүлгийн агуулгаар сурагчид сургуулийн орчинд өдөр бүр тохиолддог маш олон төрлийн дуу болон дуу гаргадаг биеийг мэдэж авна. Мөн дуу чимээ эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг талаар ойлголттой болно.



1 Дуу чимээ өөр өөр байгааг ялган таних

Сурагчид хэсгүүдэд хуваагдаж тус бүр заасан чиглэлийн дагуу явж

сургуулийн орчинд хаана ямар дуу сонсогдож байгаа талаар судлах

Өөрийн мэдсэн зүйлээ бусдадаа тайлбарлаж дуу бүхэн ялгаатай

сонсогдож байгаа талаар саналсолилцох

Дуу чимээ эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлж болох талаар ярилцаж

дүгнэлтэд хүрэх

Чиглэл заасансум Ажиглалтынхуудас Ангид ба эргэн

тойронд байгаа дуу гаргадаг биеүд

Чихэвчнийхөгжим


16


- Сурагчдад ажиглалт хийж явахдаа сургуулийн дэгийг баримтлах, бусдад саад учруулахгүй байхыг сануулаарай.

- Ажиглалт хийх хугацааг тодорхой хэлж өгнө. - Ажиглалт хийх чиглэл, замыг тодорхой болгож тэмдэг тэмдэглэгээ тавьж өгөх

(өнгийн хуулга, цаасаар сум хайчлан хана, шалан дээр байрлуулах) нь бага цагт ажиглалт хийх боломжийг бүрдүүлж өгдөг гэдгийг санаарай.

- Багш сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд хүртэж мэдрэх боломжийг олгоно. Сонсоно гэдэг нь тэдний хувьд их хэцүү гэдгийг анхаараарай.

Манай ангид ургадаг ургамал

Хүрэх үр дүн: Ургамал амьд бие бөгөөд үндэс, иш, навч, цэцэг, үр байдаг гэдгийг мэдэх, ургамлын нүдэнд харагдах хэсгийн ялгаа ба төсөөг тодорхойлж танилцуулах чадварт суралцана.



1 Ургамал, амьтан амьд бие болохыг мэдэх

Өөрсдийн тоглодог тоглоомоо авч ирэн амьтан, ургамлыг нэрлэх

Амьтан ургамлыг ялган таних

Тоглоом

2 Ангид ургаж байгаа ургамлын бүтцийн хэсгүүдийг ажиглаж, нэрлэх

Цэцэгт ургамлын бүтцийн хэсгүүдийг (эрхтэн) ялган таних, нэрлэх

Ургамлын навчны ялгаатай байдлыг ажиглах (өнгө, хэлбэр, хэмжээ), зурж дүрслэх

Ургамлын цэцгийн ялгаатай байдлыг харьцуулах (дэлбэ, цоморлог, дохиур, үрийн орон)

Ургамлын бүтцийн хэсгүүдийг бүтээл хийж урлах

Бодит ба хиймэл ургамал

Ургамлын бүтцийн хэсгүүдийг харуулсан зураг

Ургамлын навчны зураг, тасалгааны ургамлын навч

Цэцгийн бүтцийн зураг, загвар


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: 1-р ангийн “Хүн ба орчин” хичээлийн энэ суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхэд сурагчдын өмнөх буруу төсөөллийг залруулах, сурагч нэг бүрээр хийлгэх үйл ажиллагааг нарийн төлөвлөх хэрэгтэй.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд:- Сурагчид тасалгааны ургамлыг хараад “цэцэг” гэж хэлдэг боловч цэцэг гэдэг нь

ургамлын зөвхөн нэг эрхтэн, тэгэхээр ургамлын нэг эрхтний нэрээр нэрлэсэн ерөнхий нэршил төдий л оновчтой бус. Иймээс “ургамал” гэдэг ерөнхий нэршлээр нэрлүүлж сургахад анхаарах хэрэгтэй.

- Ургамлын биеийг бүрдүүлж байгаа хэсгүүдийг (эрхтэн) зөв нэрлүүлэхдээ ургамлын

17


олон янз байдлыг ажиглуулж чөлөөтэй сэтгүүлэх боломж бүрдүүлээрэй. Жишээ нь: ургамал навчтай боловч навчны өнгө, хэлбэр, хэмжээгээрээ өөр өөр ялгаатай байдаг гэсэн дүгнэлтэд хүргэнэ. Гэхдээ эрхтэн гэдэг үгийг хэрэглэхгүй, харин эдгээр нь ургамлын биеийг бүрдүүлж байгаа бүрдэл хэсгүүд гэж дүрслэх урлагын хичээлийн агуулгатай холбон ойлгуулж болно.

- Сурагч бүрийн сурах арга барил, хурд ялгаатай байдгийг анхаарч ангид ургасан ургамлын ялгааг олж ажиглах, зааж нэрлэх, тэмдэглэх, зурж дүрслэх, биетээр хийх үйлд сургахад дагуулж хийх, зөвлөх зэргээр хүүхэд бүрт хүрч ажиллах арга зүйг сонгож хичээлийг зохион байгуулаарай.

МИНИЙ НУТАГ

“Миний нутаг” хам сэдвийн хүрээнд “Орон нутаг ба хүмүүс”, “Манай нутагт ургадаг ургамал” “Гэрийн тэжээвэр амьтан” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь байгаль, нийгмийн үзэгдэл юмсыг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; харилцах, үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэх бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлог, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийг судлах хугацаа харилцан адилгүй өөр байж болно.

Орон нутаг ба хүмүүс

Хүрэх үр дүн: Өөрийн эргэн тойрныхоо хүмүүс болон нийгэмтэй харилцах арга, чадвараа хөгжүүлнэ.


№ Суралцахуйн зорилт Үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

1, Гэр сургуулийнхаа болон

, , , аймаг хот сум , дүүргийнхээ нэр хаягийг

, хэлэх танилцуулах

, Гэр сургуулийнхаа хаягийг, , , хэлж танилцуулж бичиж сурах аль

, , хот аймаг дүүргийн харьяа болохыг тайлбарлах

, Өөрийн амьдарч буй аймаг, , , хот сум дүүргийнхээ нэрийн мэдэх

хэлэх

Орон нутгийн зураг Хаяг бичих ажлын

хуудас

18


2 , Орон нутагтаа байдаг , өөрсдийн үйлчлүүлдэг

очдог газруудыг: , , танилцуулах нэр хаяг

, байрлал хэрхэн яаж, үйлчлүүлдэг очоодюу

( хийдэг ямар хүмүүстэй ) . хэрхэн харилцдаг г м

Өөрийнхөө болон гэр , бүлийхнийхээ хамгийн их очдог

үйлчлүүлдэг газар болон , байгууллагуудыг нэрлэх тэдгээрээс

, сонгон танилцуулахад бэлтгэх:танилцуулах

o ( ), хаана байдаг хаяг яагаад, , очдог тэнд ямар хүмүүс ажилладаг

.тэдэнтэй хэрхэн харилцдаг гэх мэт Орон нутгийнхаа аль нэг

байгууллагаар танилцах аялал . :экскурс хийх Үүний тулд

o , Тэнд очоодюу хийхээ ямар асуулт тавихаа бэлтгэх

o Очих газрынхаа зургийгзурахo , Хэн ямар үүрэг хариуцлага

( , ), хүлээх хэн юу хариуцах ямар дүрэм баримтлах зэргээ ярилцах

o Аялал экскурс хийсэн тухайгаа танилцуулах

Орон нутгийн байгууллагуудын хаяг

Танилцах аялал экскурс хийх

удирдамж Аялал экскурс хийх

маршрут Аялалын тэмдэглэл

хийх хуудсыг хүүхэдбүрт


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: 1-р ангийн “Хүн ба орчин” хичээлийн энэ суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхэд тухайн ангийн сурагч нэг бүрээр хийлгэх бодит үйл ажиллагааг төлөвлөх явдал туйлын чухал юм. Тухайлбал,

- Хүүхэд бүр харах, заах, хүрэх үйлдлийг хийлгэхийн тулд та монгол орны засаг, захиргааны нэгжийн газрын зураг бэлтгээрэй. Ингэснээр хүүхэд бүр:

- аймгийнхаа болон хотынхоо нэрийг өөрөө олох- олсноо бие биедээ болон багшдаа хэлэх- хэлснээ бүтэн өгүүлбэрээр бичих боломжтой болно.

- Мөн та энэ үйл ажиллагааг хийлгэж байхдаа газрын зургийн тухай товч тайлбарлаж, энэ жижиг цаасан дээр манай эх орныг бүхэлд нь харуулж чаддаг ухааныг гайхан бишрүүлэх боломжтой.

- Хүүхэд бүр гэрийнхнийхээ тухай танилцуулж, ярьж сурсан. Харин одоо оршин суугаа газрынхаа хаягыг мэдэх болно. Түүнийгээ эвлүүлэх бичиж, хэн нэгэнд чөлөөтэй танилцуулдаг болохын тулд хүүхдүүдээр юу хийлгэж, ямар ажлыг төлөвлөж болох вэ?

- Хүүхэд бүрт гэрийнхээ болон сургуулийнхаа хаягийг бичих ажлын хуудас тарааж болно.

Тухайлбал:

Манай сургууль ............................... хотын/аймгийн..................дүүргийн/сумын ..................... хороонд/багт байдаг.

19


Манай гэр ............................... хотын/аймгийн .................дүүргийн/сумын ..................... хороонд/багт байдаг.

- Дүрийн тоглолт хийлгэж болно. Хүүхдүүд хос, хосоороо болж бие биедээ өөрийн аймаг, хот, гэр, сургуулийнхаа байрлал, хаягийг танилцуулах (танихгүй хүмүүст танилцуулах хэрэгтэй бол захиа бичиж хаягаа тодорхой бичих гэх мэт)

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Тухайн орон нутагт байдаг үйлчилгээний газруудыг нэрлэж тэдгээрийн үйл

ажиллагаа, байр байршлыг танин мэдэхэд чиглэгдсэн аялал экскурсыг зохион байгуулна. Ингэхдээ аялалын тухай мэдээлэл цуглуулах тэмдэглэхэд зориулагдсан зургийн аппарат, камер гар утсаар бичлэг хийх зэргийг ашиглаж болно.

- Зарим үйлчилгээний ажилтнуудаар хийж буй үйл ажиллагааг нь тайлбарлуулна. Энэ нь багш ярьснаас илүү сонирхолтой хөдөлмөрийн үнэ цэнийг ойлгуулах, хүнийг хүндэтгэн хайрлах, бахархах сэтгэлийг төлөвшүүлэхэд чиглэгдэнэ.

- Багш, сурагчийг өөрсдийгөө болон бусдыг үнэлэхэд болон багшлах, суралцах үйл ажиллагааг сайжруулахад ашиглаж болохуйц мэдээллээр хангаж байхад чиглэгдсэн үнэлгээний олон аргуудыг хэрэглэхийг хичээгээрэй. (Гэрлэн дохио, хоёр од нэг хүсэл) гэх мэт

Mанай нутагт ургадаг ургамал

Хүрэх үр дүн: Өөрийн эргэн тойрноо ажиглах, орон нутагтаа ургадаг ургамлыг нүдэнд харагдах байдлаар ялган таних, зөв ашиглаж хамгаалах, чадварт суралцана.



1 Орон нутагт ургадаг ургамлыг ажиглах

Жилийн 4 улирал ба ургамлын талаар таамаглал дэвшүүлэх, ажиглах, харьцуулах, хэлэлцэх

Ургамлыг хүмүүс бид хэрхэн ашигладаг тухай ярилцах

Ургамлыг хоол хүнс ба чимэглэлийн гэдэг утгаар нь таньж мэдэх (үр тариа- талх, чацаргана-жимс, гацуур- шинэ жилийн сүлд мод гэх мэт)

Жилийн 4 улирлын зураг

Орон нутгийн ургамал

Сурах бичиг

20


2 Орон нутагт ургадаг ургамлын цэцэг, навчны өнгө, хэлбэр, хэмжээг ажиглаж ялган таних

Орон нутагт түгээмэл ургадаг зарим ургамлын цэцэг, навчийг ялган таних, дадлага ажил хийх ( модлог ургамал ба яргуй, багваахай зэрэг өвслөг ургамал байж болно).

Яргуй ба багваахайн тухай бичлэг, зурагт үзүүлэн


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Сурагч нэг бүрээр хийлгэх бодит үйл ажиллагааг нарийн төлөвлөх хэрэгтэй. Тухайлбал: - Ажиглах үйлийг хийлгэхийн тулд зурагт үзүүлэн, ургамлын хатаадас хэрэглэхээс гадна

орон нутгийн музей, сургуулийн гадаа ба орон нутгийн цэцэрлэгт хүрээлэнд очиж ажиглалт хийж болно.

- Хичээлийн явцад сурагчдын ялгаатай байдалд тохирсон даалгавар өгч тэдний суралцах үйлийг дэмжиж, урамшуулах нь зүйтэй.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Манай орон жилийн дөрвөн улиралтай, зуны дэлгэр сайхан цагаар сурагчдын амралт эхэлдэг тул хүүхдүүд тэр бүр орчиндоо ургадаг ургамал, ногоотой танилцаж чаддаггүй. Иймээс багш нар маань орон нутгийн онцлогт тохируулан зарим нэг ургамлын онцлог, хэрэглээ, ач холбогдлыг хүүхдүүдэд таниулж байгалийн тэнцвэрт байдалд ургамлын үүргийг ухааруулах, хайрлан хамгаалах сэдэл төрүүлэх нь чухал юм. Танай орон нутагт хавар эрт цэцэглэдэг яргуй, багваахайн тухай сонирхолтой арга зүйгээр хичээлийг зааж болно.

Гэрийн тэжээвэр амьтан

Хүрэх үр дүн: Өөрийн эргэн тойрноо ажиглах, орон нутагтаа амьдардаг гэрийн тэжээвэр амьтныг ялган таних, амьтдыг хамгаалах чадварт суралцана.


№Суралцахуйн зорилт


1. Гэрийн тэжээвэр амьтдыг ялган таних, ашиг шим, хайрлан хамгаалах аргыг бусдад тайлбарлах

Идэх уух ба өмсөх хувцасны хэрэгцээний тухай хэлэлцэх

Гэрийн тэжээвэр амьтдын үр төл, өсөж том болж байгаа амьтдын зургийг харьцуулах, нэрлэх

Гэрийн тэжээвэр амьтдын ашиг шим (малаас гарах хэрэгцээт зүйлс)-ийн талаар тайлбарлах

Гэрийн тэжээвэр амьтан гэж нэрлэсний учрыг тайлбарлах

Амьтдыг хайрлах, өсгөж үржүүлэхэд өөрийн оруулж чадах хувь нэмрээ тодорхойлох

Гэрийн тэжээвэр амьтдын зураг

Үр төлийн зураг Өөрийн тэжээдэг

амьтан


21


- Хүүхдүүд хичээлийн цагаар гэртээ тэжээдэг амьтдаа авчирч амьдралын онцлогоос нь танилцуулах мөн орон нутагтаа эрхэлдэг мал аж ахуйн салбарын үйл ажиллагаатай танилцах, амьтны ашиг шимийг танин мэдэхэд чиглэгдсэн аялал экскурсыг зохион байгуулна.

- Багш сурагчдын ялгаатай байдлыг олж харж өмнөх төсөөлөлд нь тулгуурлан хичээлийн арга зүйгээ төлөвлөхийн тулд дасгал ажиллуулж болно. Багшийн ажиллуулах дасгал, даалгавар нь амьтныг хайрлах, хамгаалах сэдэл төрүүлэхэд чиглэгдсэн байхыг анхаараарай. Тухайлбал:

1. Амьтдыг хараад чамд ямар сэтгэгдэл төрсөн бэ? (Зураг болон биет үзүүлэн ашиглаж болно).А. Таалагдсан бол яагаад?.............................................Б. Айсан бол яагаад?.............................................

2. Хүснэгтэд өгөгдсөн дасгалыг хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлогт тохируулан ажиллуулж болно.

Бидний хэрэглээ Ургамлын гаралтай Амьтны гаралтайБидний хоол хүнс

Мах

Сүү

Бидний өмссөн хувцас

Цамц

Өмд

Дээрх дасгалыг ажиллуулах явцад “Би энэ амьтныг хараад айсан, надад таалагдаагүй” гэж хариулсан хүүхдүүд байж болохыг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Тиймээс бидний хэрэглээ хүснэгтийн дүгнэлтийг таниулах замаар тэдгээр амьтдад дасаж дотносох, хайрлан хамгаалах сэдэл төрүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй. Сурагчид ургамлын гаралтай, амьтны гаралтай гэдэг үгийн утгийг ойлгохгүй бол багш тайлбар өгч болно.

МАНАЙ ДЭЛХИЙ

“Манай дэлхий” хам сэдвийн хүрээнд “Өдөр ба шөнө”, “Жилийн дөрвөн улирал” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгон судлах хувилбарыг санал болгож байна. Тухайн орон нутаг, сургуулийн онцлог, хэрэгцээг харгалзан тухайн агуулгыг гүнзгийрүүлэх, өөрчлөх зэргээр дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.

Өдөр ба шөнө

Хүрэх үр дүн: Өдөр шөнийг ялгаж сурснаар хүмүүс болон эргэн тойрны юмсын хоногийн хэмнэлийг ойлгодог болно.


№ Суралцахуйн Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

22


зорилт

1 Өдөршөнийг ажиглаж ялгах

( , Өдөршөнийн ялгааг тэнгэрийн эрхэс нар, ), , сар од гэрэл ба харанхуй дулаан хүйтэн

болонюмсыншинж тэмдгээр ялгах Нарнымандах бажаргах зүгийг ялган

тодорхойлох Хүмүүсийн амьдралын хэв маягийг өдөр

шөнөөр ялганжишээ гаргах

, Унтаж байгаа өглөө нар мандаж байгаа

гэхчлэн өдөршөнийн , ялгааг үзүүлсэн зураг

сэтгүүл ном гэх мэт , Нар сарны хэлбэрийг

үзүүлсэн зураг2 , Өдөр шөнийг

ажиглаж дулаан ба хүйтнийг ялгах

, , , Нар сар одыг ялгаж аль нь дулаан өгдөг .болохыг мэдэх

, Нар дулаан өгдөг болохыг мэдэж шөнө нь өдрөөсөө сэрүүн гэдгийг ялгах

Өдөршөнийн зураг Нартай үеийн зураг , Тэнгэрт сар од

харагдаж буй зураг Термометрюмуу

түүний зураг Дулаан ба хүйтнийг

харьцуулах


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Нар мандах (зүүн) ба жаргах (баруун) зүгийг өмнөх улиралд үзсэнтэй холбох ба зүгийг

их нарийвчлан авах шаардлагагүй. Хүүхдийн их сайн мэдэх уул, хад (хөдөөгийн хүүхдийн хувьд), юмуу өндөр барилга (хотын хүүхдийн хувьд) зэргээр баримжаалж болно.

- Өдөр болоход нар гардаг, шөнө од, сар харагддагийг шууд ажиглах, зурах, үлгэр унших, зураг харж ялгах, гэр орныхоо амьдрал дээр жишээ гаргах зэрэгт анхаарна. Жишээ нь: шөнө болоход малаа хотлуулдаг (хөдөөгийн хүүхдийн хувьд), гэрлээ (лаа) асаадаг гэх мэтээр сурагчид өөрсдийн амьдралын жишээ гаргана.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Өдөр болоход дулаан болдог, наргүй тул шөнө сэрүүн, хүйтэн байдгийг мэдэх, жилийн

улирлыг нэрлэх, ялгах, дарааллыг нь мэдэхэд үйл ажиллагааг чиглүүлнэ. Жишээ нь: Намрын дараа өвөл болдог гэх мэт.

Жилийн дөрвөн улирал

Хүрэх үр дүн: Өдөр, шөнө ба улирлаас байгалийн юмс, үзэгдэл хэрхэн хамаардгийг ойлгож мэдсэнээр юмсын шинж тэмдгээр хоногийн хэмнэл, улирлын ялгааг мэддэг болно.




1 Байгалийн үзэгдэл улирлаас

хамаардгийг, ажиглаж ялгах

, Жилийн улирлыг нэрлэж дарааллыг мэддэг болох

, Байгалийнюмс үзэгдэл улирлаас хамаарч . хэрхэн өөрчлөгддөгийг ажиглаж ялгана

Тухайн нэг газрын төрх , , байдал намар өвөл

, хавар зунд ямар болдгийг харьцуулсан

23


: , Жишээ нь Өвс ургамал намаршарладаг хавар ногоорч эхэлдэг гэх мэт

, Байгалийн үзэгдлийг ажиглаж улирлыг : ялган таньдаг болохЖишээ нь Голын мөс хайлж байгаа зургийг харж хавар гэдгийг

ялгах гэх мэт

зураг 4 улирлын төрхийг

. үзүүлсэн зургууд : Жишээ нь хөлдсөн гол

, , нуур цантсан цонх , , хайлж байгаа цас мөс

шарлан унаж байгаа, навч цэцэгтэй талын зураг гэх мэт

, , Үлгэр домог киноныхэсэг

Уснышувуудын зураг


- Байгалийн үзэгдэл юмс улирлаас хамаарч өөрчлөгдөж байгааг бодит жишээгээр тайлбарлах ба үүнд орон нутгийн онцлогийг харгалзана. Жишээ нь: ой модтой газар намрын улиралд модны навч унадаг тухай авч үзэж байхад модгүй газар бол өвс, ургамлаар жишээ авч болно. Хотын хувьд байрны гадаах мод, зүлэг, цэцгийн мандлаар жишээ авна. Түүнчлэн хотын хүүхдийн хувьд цонх цантах, зам талбайд мөсөн бүрхэвч үүсэх, усан оргилуур хэдийд ажилладаг, хүүхдийн паркад аль улиралд очдог гэх зэргээр жишээ татахад тохиромжтой бол хөдөөний хүүхдийн хувьд гол, нуур хөлдөх, гэсэх, цас орох зэргээр жишээ авч болох юм.

- Байгалийн үзэгдэл улирлаас хамаардгийг мэдэхээс гадна тухайн үзэдлээр ямар улирал болж байгааг ялгадаг болоход анхаарна.

ХОЁРДУГААР АНГИЙН “ХҮН БА ОРЧИН”-Ы АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ

Оршил

Энэхүү арга зүйн зөвлөмжид суралцахуйн зорилтод хүрэхийн тулд сурагчийн танин мэдэх, төлөвших үйл, хэрэглэгдэхүүнийг зөвлөсөн. Суралцахуйн зорилт нь сурах үйл ажиллагааны үр дүн буюу сурагчийн эзэмших чадвар юм. Хэд хэдэн ээлжит хичээлийн зорилтууд тухайн суралцахуйн зорилтыг эзэмшүүлэхэд чиглэгдэнэ.

Сурагчийн зэмших чадвар Хам сэдэв( )контекст



24


Би- Миний бие- Минийтоглоом- Минийнайз- Миний

хичээлийнхэрэглэл Миний гэрбүл- Манайгэрийнхэн- Миний гэророн Манайсургууль- Сургуулийн

гадаад орчин

- Сургуулийн дотоод орчин

Минийнутаг- Орон нутаг

ба хүмүүс- Орон нутаг

ба байгаль Манайдэлхий

Ажиглалт хийнгээ баримт

нотолгоо цуглуулах Асуулт асуух

явцдаашинэ санаа олох Яагаад гэдгийг

, таамаглах юу хийхээ бодох

Багшийн болон бусдын дэмжлэгтэйгээр

шинэ мэдээлэлцуглуулах , , Хаана Юуг Хэзээ

, хэрэглэх зөв сонгохоотөлөвлөх Энгийн багаж

хэрэгсэлийг ашиглан , хэмжилт хийх аюулаас

зайлсхийх , Болсон зүйл

таамаглалийн хамаарлыг тодорхойлох

, Үр дүнг зураг, бичвэр хэлбэрээр

, илэрхийлэх хүснэгтэн мэдээллийг унших

, Таамаглал гарсан үр дүн болон яагаад ийм зүйл

болсныг тайлбарлах


, тэмдгийг ялган таних ухаарч ойлгох

Сургуулийн орчинд баримтлах дэгийг

, , сахих мөрдөх хэвшил, , болгох тэвчээртэй

, хүлээцтэй хандах Аюулгүй байдлаахангах

, Аюулгүй цэвэр орчин бүрдүүлэхэд оролцох

, Бусдыг сонсох, хүндлэх бусдад туслах

, Амьтан , ургамлыг хайрлах

хамгаалах Үнэт зүйлийгялгах- Хувийн- Гэр бүлийн- Хамт олны

БИ

“Би” хам сэдвийн хүрээнд “Бидний бие”, “Миний тоглоом”, “Миний хичээлийн хэрэглэл”, “Миний найз” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад өөрийгөө нээн таних сонирхон судлах арга барил эзэмших; эрүүл аж төрөх энгийн дадал, хэвшилд суралцах чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлогийг харгалзан дэд сэдвийг судлах дараалал хувилбартай байж болно.

Бидний бие

Хүрэх үр дүн: Биеийн бүтцийн хэсгүүдийг нэрлэх ба ялгаж таних, олон төрлийн харьцуулалт хийж сурна.

25


Үйл ажиллагааны удирдамж№ Суралцахуйн

зорилт Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

1 Биеийн бүтцийн хэсгүүдийг тани ж

нэрлэх

, , ( , Толгой их бие дээд доод мөч гар), хөл тэдгээрийн нүдэнд харагдах хэсгийг

зураг болон өөрийн бие дээр зааж зөв нэрлэж сурах

Биеийн бүтцийн хэсгүүдийн ижил төсөөтэй ба ялгаатайшинжүүдийг

( , , , харьцуулан судлах нүд сормуус хөмсөг, )хуруу хумс гэх мэт

Улс орон болон өөрийн орны олон

үндэстэн хүмүүсийн зураг

Нүдийг тойрсон хэсгүүд харуулсан

. зураг

2 Биеийн бүтцийн хэсгүүдийн үүргийг ( тайлбарлах гарын

, хурууюмыг барих , хөдөлмөр хийх хөл

тулгуур болох гэх )мэт

Биеийн бүтцийн хэсгийн үүргийг жишээгээр тайлбарлах

, Хүний гар хөл хөдөлгөөний гол үүргийг хэрхэн гүйцэтгэдэгийг өдөр тутмын ажил

. хөдөлмөрийнжишээгээр тайлбарлана( Үзэг барих жишээн дээр гарын сарвууны

, )хөдөлгөөн хурууны онцлогийг ярилцах, Нуруу хөл түшиг тулгуурийн үүрэг

гүйцэтгэдэг болохыгжишээгээртайлбарлах

Хүний биеийн загвар Хүний ажил

хөдөлмөрийг харуулсан зурагт

үзүүлэн


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Бага насны хүүхдүүдэд хүний биеийн эрхтэн гэхээс илүүтэйгээр нүдэнд харагдах

биеийн бүтцийн аль нэг хэсгүүдийг таниулах, үүргийг нь сонирхон судлах боломж олгохыг чухалчилсан болно.

- Багш хичээлд хүний биеийн бүтцийн зурагт үзүүлэн хэрэглэхээс гадна хүүхэлдэй тоглоомыг ашиглах гэх мэт өөр бүтээлч хувилбарыг сонгон ашиглаж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Энэ сэдвийг заахад зарим хүүхдийн хувьд эмзэг байж болзошгүй. Иймд тухайн

сурагчийн сэтгэлд ямар нэг таагүй мэдрэмж төрүүлэхгүй байхыг анхаарах хэрэгтэй.- Хүүхэд бүрт анхааралтай хандаж ямар нэг гэмтлээс нүд, чих, гар, хөлөө хамгаалж

байх талаар сургалтын явцад анхааруулж сануулга өгч байх нь зүйтэй. - Хичээлийн явцад сурагч бүрийн хичээлд оролцох идэвхийг урамшуулан дэмжиж,

сурагчийн өөрийн үнэлгээний хуудсыг хэрэглэж болно.


Хүрэх үр дүн: Сурагчид хамтран тоглох явцдаа нийтэч,үнэнч шударга, бие биенээ сонсох, харилцан хүндэтгэх зан үйлд суралцана.

26




1 , , , , Хэн хэзээ хаана яаж ямар гэдэг асуултад

, хариулах асуулт тавихад суралцах

, , , Аав ээж өвөө эмээгийн тоглодог байсан тоглоомыг гэрийнхнээсээ асууж

судлаад танилцуулах , , , Бусад хүүхдийн аав ээж өвөө эмээ ямар

тоглоомоор тоглодог байсныг сонирхон мэдээлэл цуглуулж ярилцах

Мэдээлэл цуглуулах ажлын хуудас өгөх



хандах чадварыг хөгжүүлэх

, : Тоглох тоглоомын дүрэм мөрдөх- Сургуулийн орчинд хөдөлж буй

, тоглоомыг олох тоглоом тоглох- , , , Хөдөл зогс хурдан удаан хөдлөх

командыг хэрхэн гүйцэтгэх талаартаамаглах , Тоглоом тоглохдоо эрүүл ахуй

: аюулгүй байдлыг сахих гараа угаах соёлд суралцах

Тоглоомын заавар

3 Эд зүйлсийг сонирхон судлах аргыг эзэмших

: Тоглоом бүтээх , тоглоом бүтээж ямар хөдөлгөөн

хийж байгааг ажиглах- Салхин сэнс- Машин гэх мэт Эдгээр тоглоомуудын

хөдөлгөөнийшалтгааныг тайлбарлах Тоглоомоо хэрхэн явуулах талаар

таамаглал дэвшүүлэн ярилцах Туршилтыг зөв хийх аргадсуралцах

Гарын доорх: материал угаалгын

шингэн болон тараг , сүүний сав Өнгийн цаас

Хадаас Биет үзүүлэн

Савх Дугуй ( хуучин

машины дугуй . ашиглаж болно

Эсвэл ундааны бөглөө . )байж болно


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Сурагчийн ярих чадварын ялгаатай байдлыг ажиглаж туслаарай. Багш сурагчдын оролцоо, дадал хэвшил, зан чанарын төлөвшлийг ажиглан тэмдэглэж чиглүүлэх нь чухал. Эцсийн үр дүн нь хүүхэд бүрт эргэн тойронд болж буй үйл явцад өөрийгөө нээсэн, өөртөө итгэлтэй, хамтач нөхөрсөг чанарыг төлөвшүүлэхэд багш та анхаарлаа хандуулаарай.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Хүүхэд хамтран тоглож байгаа эсэх, үнэнч шударга нийтэч байгаа эсэх, бие биенээ сонсох, хүндэтгэх зан үйлд суралцсан байдлыг ажиглаарай. Сурагчдын даалгавар гүйцэтгэх ялгаатай байдлыг ажиглаж зөвлөнө.Тоглох явцад дүрэм журмыг баримталсан, эсэх талаар ярилцаж хүүхэд өөрийгөө болоод бусдыг үнэлнэ. Хүүхэд өөрийгөө үнэлнэ гэдэг хамгийн шударга бөгөөд өөрийнхөө алдааг ухамсарлан ойлгоход маш их нөлөөлдөг болох нь туршлагаас харагдсан.

27


3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Цаасаар сэнс хийж ямар хөдөлгөөн хийж байгааг ярилцана. Мөн сэнсээ хурдан эргүүлэхийн тулд хэрхэн сайжруулах талаар бодно. Өөрийн үгээр тайлбарлана. Эргэх хөдөлгөөн хийж байгаа өөр ямар зүйлс байгааг ажиглан нэрлэнэ.

Төрөл бүрийн гарын доорх материал ашиглан машин бүтээж хөдөлгөөнийг ажиглана. Гарын доорх материал ашиглахад сурагчдын эрүүл ахуй, аюулгүй байдалд маш сайн анхаарах хэрэгтэй. Учир нь энэ насны хүүхдүүд юу аюултай, юу эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх талаар төсөөлөл бага байгаа. Өөрийн хийсэн зүйлээ бусдадаа тайлбарлаэ танилцуулах боломж олгоорой. Сурагчид ярихдаа татах, түлхэх, хурдан, удаан, шулуун, муруй гэсэн үг хэллэгүүдийг оруулан ярилцана.

Сурагчид хөдөлгөөнтэй тоглоом бүтээж хүч, хурд, чиглэл заасан үг хэллэгийг зөв хэрэглэж хөдөлгөөнийг ангилаж сурна.


Хүрэх үр дүн: Ангид орших сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг материалын шинж чанарт үндэслэн шинж чанараар нь ангилах чадварт суралцана.




1 Ангид байгаа сургалтын

хэрэглэгдэхүүнийг юугаар хийгдсэн

, болохыг судлах зөв хэрэглэх талаар

найздаа зөвлөх

Ангид байгаа сургалын хэрэглэгдэхүүнийг ( , юугаар хийгдсэнээр нь ангилах даавуу

, , арьсширээр цаасаар хуванцар ба модоор )хийсэн гэх мэт

Ямаршинжчанартай болох талаар таамаглал дэвшүүлэх

( ,Таамаглалаа баталж туршилт хийх хэврэг , , , хатуу уян хатан усшингээдэг соронзон )шинжчанартай гэх мэт

Туршилтын үр дүнг бусдадаа тайлбарлантанилцуулах

Ангид байгаа сургалын хэрэглэгдэхүүнийг яаж хэрэглэх талаар зөвлөмж

боловсруулах

, Самбар самбарыналчуур

Ширээ сандал , , Ном дэвтэр цаас , Уян хатан хуванцар

модон ба төмөршугам Үзэг харандаа Баллуур Хайч Бусад хичээлийн

хэрэглэл Шилэн аяга , Дэвтрийн цаас уугч

( ) цаас сальфетка шохойтой буюу кардон

( )цаас номны хавтас


Энэ бүлгийн суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд багш туршилт хийх аргачлал, хэрэглэгдэхүүнийг бэлтгэсэн байна. Сурагчид хичээлийн хэрэглэл гэсэн энэ сэдвийн агуулгаар дамжуулан материалын шинж чанарын тухай анхны төсөөлөл, ойлголттой болно. Үүний тулд:

- Таамаглал дэвшүүлэх (Жишээ нь: Төмөр шугам бол бат бөх, харин хуванцар

28


шугам хэврэг, номны хавтас бол усыг удаан шингээнэ, харин ОО-ийн цаас усыг сайн шингээнэ гэх мэт).

- Туршилт хийх (Жишээ нь: Соронз гэх мэт энгийн багаж хэрэгсэл ашиглан шинж чанарыг нь тодорхойлж, юугаар хийсэн болохыг тайлбарлах гэх мэт).

- Хичээлийн хэрэгсэлээ хэрхэн ариг гамтай хэрэглэх талаар хэлэлцүүлэг хийх - Ангид байгаа сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг хэн, яаж арчилж хамгаалах тухай

ярилцаж болно.

Миний найз

Хүрэх үр дүн: “Миний найз” сэдвийг судалснаар найзынхаа зан чанарыг танин мэдэж, бусдын үзэл бодлыг хүндэтгэх, хүлээн зөвшөөрөх, шүүмжлэлтэйгээр эргэцүүлэн бодох чадварт суралцана.




1 , Найз нөхөд ахмад, хүмүүс дүү нараа

, хүндэтгэх тэдэндтуслах

Найз нөхдөө хүндэтгэх хүндэтгэлийн үг хэллэгийг хэрэглэж хэвших

Харилцан бие биенээсээ уучлалт , гуйх үйлдлийг бичгээр зургаар

, болон бие сэтгэлээрээ илэрхийлэх Бусдын алдааг нөхөрсөгөөр хэлжойлгуулах

Хүндлэх ёсыг харуулсан зургууд болон

бичлэг ашиглах

2

Хаанаюуг хийж, болох юуг хийж

болохгүйг ялгантаних

Сургуулийн орчинд баримтлах дэгийн талаар ярилцах

( )Завсарлагааны үе Дэг журмыг хэрхэн биелүүлж болох

талаар бусдад ойлгуулж тайлбарлах , Дэгжурам сахихын сайн тал дэг

журам зөрчихийн сөрөг талыгхэлэлцэх

Сургуулийн орчинд баримтлах дэгийг мөрдөж

хэвшүүлсэн үлгэржишээ , болохуйц зураг бичлэг

үзүүлэх

3 Найзынхаа эерэг зан чанарыг таних

Хэнийг найзаа гэж боддог талаарярилцах

Өөрийн найзын ямар зан чанарыг ?, дуурайхыг хичээдэг вэ ямар зан

? чанар нь чамд таалагддаг вэ зэрэг асуултын хүрээнд ярилцах

, Ямар үед яаж найздаа тусалж , байснаа ярилцаж яагаад туслах , болсноо тайлбарлах дүрд тоглох

Найзыгаа ямар байгаасай гэж хүсдэгээ ажлын хуудсанд бөглөх

Найздаа хэлэх талархлын болон уучлалт хүсэх үг хэллэгийг ярилцах

, замаар найзыгаа хайрлаж хүндэтгэж явдгаа илэрхийлэх

Ажлын хуудсыг сурагч бүрт .тарааж өгнө

Хүүхдүүд нэг нэгэндээ тусалж байгаа зургийг

.бэлтгэсэн байна Найз нөхдөдөө хэлэх

талархлын болон уучлалт гуйх үгсийнжагсаалт Найз нөхдийн нөхөрлөлийн , , тухай эх өгүүллэг домог, үлгэр бичлэг богино

, хэмжээний кино зурагт . “ үзүүлэн байж болно Муу

”, “ нөхөр Тэмүжин Боорчийн”, “ нөхөрлөл Сайн уу мууюу

29


” аль нь вэ хө дуу гэх мэт

4 Хамтыншийдвэр гаргах арга барилд

суралцах

Найздаа ямар бэрхшээл тулгарч , байгааг олж харах дасгал даалгавар

гүйцэтгэх Найздаа туслахын тулдюу хийхээтөлөвлөх

, Хэрхэн туслах хамтыншийдвэр, гаргах тохиолдол дээр ажиллах

Хамтыншийдвэрийн давуу талыг хэлэлцэх

Хамтыншийдвэрийн үр дүнд гарсан онцлог амжилтуудын

, тухай баримт нотолгоо, бичлэг зурагт үзүүлэн


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Бусдыг хүндэтгэх монгол уламжлалт сургаал үгсээс иш татан хичээлийн арга зүйг

баяжуулж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Бусадтай хамтран ажиллахад юуг анхаарах, хаана юуг хийж болох, юуг хийж

болохгүйг ялган таних суралцахуйн зарилтыг хэрэгжүүлэхэд сургуулийн тэргүүний ангийн үйл ажиллагаатай сурагчдыг танилцуулах гэх мэт ангиас гадуурх үйл ажиллагааг зохион байгуулж болно.


- Нэгдүгээр ангид найзынхаа гадаад төрх, дуртай зүйлийн талаар мэддэг болсон тул энэ ангид зан чанарын талаар судалж байгаагаар агуулга гүнзгийрэхийг анхаараарай.

- Эхлээд сурагч бүр тус тусдаа даалгаврыг гүйцэтгэн дараа нь хосоор ажиллах арга зүйг сонгоорой.

4 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Сургуулийн дүрмийг дагаж мөрдөхөд тулгарч байгаа бэрхшээлийг хэрхэн

шийдвэрлэх талаар хэлэлцүүлэг зохион байгуулаад гаргасан дүрмээ дагаж мөрдөн хэвшүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй.


“Миний гэр бүл” хам сэдвийн хүрээнд “Манай гэрийнхэн”, “Миний гэр орон” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад сонирхон судлах; хэм хэмжээдэглэм сахих; харилцах, үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлог, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.


30


Хүрэх үр дүн: Ам бүлээ болон өөрийн 3 үеэ мэдэж нэрлэх, бусдад танилцуулах, өөрийн аюулгүй байдлыг эрхэмлэнэ.




1 Гэр бүлийхнээ, 3 нэрлэх үеэ мэдэх

( , ), нагац авга тэднийг хүндэтгэх

, 3 Ам бүлийн тоог хэлэх өөрийн үеэ нэрлэж зураглан тэмдэглэх

, Аав ээжийн төрөл садны хамгийн дотно , хүнээ нэрлэх тэднийг хэрхэн хүндэтгэх тухай өөрийн үгээр ярилцах

Зураглан тэмдэглэххуудас

Гэрийнхний фото зураг

2 Нэншаардлагатай утасны дугаарыг

мэдэж бусдад туслах (101.102.103.109)

Шаардлагатай утасны дугаарын таних тэмдэгт ажиглалт хийх

Ажиглалтын үр дүнг бусдад танилцуулах Шаардлагатай утасны дугаарыг мэдсэнээр

гэрийнхэндээ хэрхэн тусалж болох талаар ( ярилцаж дүгнэлтэд хүрэх Утсаар амар

, , мэндийг мэдэх юу хэрэгтэй байгааг асуух, , аав ээжийн хэлсэн зүйлийг дамжуулах

).тусламж дуудах

, Түргэн тусламж гал, команд цагдаагийн

, . утас таних тэмдэг Машины зураг


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Гэрийнхнийхээ фото зургийг ашиглах гэх мэт сонирхолтой арга зүйг сонгоорой. Гэхдээ

багш ангийн сурагчдын гэр бүлийн талаар хичээл орохоос өмнө сайн судалсан байх хэрэгтэй. Учир нь зарим сурагчдын хувьд энэ арга зүй тохиромжтой биш байж ч болох талтай. хийхэд нь анхаарна

- Сурагчид аав, ээж болон гэрийнхний тусламжтайгаар 3 үеэ нэрлэж зураглан тэмдэглэх хуудсыг бэлтгэсэн байна. Энэ насны хүүхдэд зураг, дүрс ашиглан угийн бичиг хөтлөх аргад суралцахын аль нь тохиромжтой болохыг судлаарай. Анги ахих тусам дүрс ашиглан угийн бичгийг зураглан хөтлөх аргыг гүнзгийрүүлэн судлах тул энэ удаад уг аргыг сонгосон байгаа.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Бидний өдөр тутмын амьдралд сайн, муу зүйл тохиолддог тухай энгийн жишээгээр

сурагчидтай ярилцаарай.- Шаардлагатай утасны дугаар, таних тэмдэг, машиныг тодорхой хэлж өгөх,

гэрийнхэндээ хэрхэн туслах талаар хэлэлцүүлэг хийгээрэй.- Эмнэлгийн тусламж, цагдаа, галын тусламжийг ялган таних, тэдгээр тэмдгийг

сурагчдаар бүтээлгэж, гэр, анги танхимд байрлуулж болно.


31


Хүрэх үр дүн: Орчин тойрны юмсыг ажиглаж, зүг чигийн баримжаатай болно.


№

Суралцахуйнзорилт


1 , Гэр байрн аасаа сургууль хүрэх

, замыг заах үндсэн ба завсрын зүг

чигийг тодорхойлох

4 Үндсэн зүгийг тодорхойлох тоглоом тоглох ба дасгал ажиллах

, Гэр сургууль хаана байдгийг тодорхойлохдоо үндсэн ба завсрын зүг

чигийг баримжаалах Гэрээс сургууль хүрэх замаа зураг дээр

зааж сурах

Зүг чигийг тодорхойлох тоглоом

Зүг чигийн зураглал Зурагт үзүүлэн Хатгагч зүү

2 , Гэр байрны орчин тойронд байгаа

зүйлс нь амьдралд хэрхэн нөлөөлдгийг

тайлбарлах

, Гэр байрны орчин тойронд байгаа өдөр тутам хэрэглэдэг зүйлсийг ажиглах

Чийдэн хэрхэн асдаг талаар таамаглал дэвшүүлж хэлэлцэх

Чийдэн асаахадюуюу хэрэгтэй талаарярилцах

, Чийдэн болон зай ашиглан гэрэл асааж хэрхэнюунд ашиглаж болох талаар

хэлэлцэх

, Зай түүнийсуурь Дамжуулагчутас , Жижиг чийдэн

чийдэнгийн суурь


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Багш хичээлдээ зүг чигийн зураглал болон луужин ашиглаж болно.- Сурагчид үндсэн 4 зүгийг мэдэхээс гадна завсрын зүгийг ялган таньж сурах

дасгал, даалгавар, тоглоом, дүрд тоглох зэрэг олон арга зүйг хэрэглэн хичээлийг зааж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Чи харанхуйд гутлаа үдэх хэрэгтэй болсон чамд юу хэрэгтэй вэ? гэх мэтээр хичээлээ

сэдэлжүүлэн сурагчдын сонирхолыг төрүүлэн хичээлээ заагаарай. - Хичээлд батарей болон зайгаар ажилладаг зүйлсийг ашиглана. Ханын залгуур

ашиглахаас татгалзаарай. Шинэ жилийн гацуур чимэглэдэг чийдэн, дуут ил захидлын гэрлийг ашиглаж болно.


“Манай сургууль” хам сэдвийн хүрээнд “ Сургуулин гадаад орчин” “ Тасалгааны ургамал” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгож юмс үзэгдлийг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэх бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлогт нийцүүлэн агуулга сонголт хувилбартай байж болно.

32


Сургуулийн гадаад орчин

Хүрэх үр дүн: Сургуулийн эргэн тойрон дахь зам, барилга, тоглоомын талбай, ногоон байгууламжийг ажиглан эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх зүйлийг тодорхойлж сурна.




1 Сургуулийн орчмын дуу чимээний эх

үүсвэрийг, тодорхойлох эрүүл

мэндэд үзүүлэх нөлөөг тайлбарлах

,Сургуулийн гадаа гарч хаана ямар барилга , зам зүлэг ногоо байгааг ажиглах, , , Зам барилга тоглоомын талбай ногоон

байгууламжийг ямар тэмдэглэгээгээр тэмдэглэж зурах талаар мэдэх

Сургууль орчмын план зурагт тэмдэглэх Дуу чимээ ихтэй гурван газрыг дүрсээр

тэмдэглэх Ямар учраас ийм тэмдэглэгээ хийснээ

.бусдадаа тайлбарлах

Сургууль орчмын план зураг

, Тэмдэг тэмдэглэгээ бүхий

хуудас Өнгийнхарандаа “ ”, Аюултай“ ” аюулгүй гэдгийг

тэмдэглэх тэмдэглэгээ буюу наадаг цаас

Багшид өгөх санамж- Сургуулиас гадагшаа гарах, ороход аюулгүй байдалд анхаарна.- Заавал тэмдэглэх тэмдэг тэмдэглэгээг бэлтгэсэн байна.- План зураг дээр сургуулийн орчинд хаана дуу чимээ их байгааг тэмдэглэхдээ өнгийн

үзэг болон дүрс бүхий наадаг цаас ашиглаарай.- Ангид орж ирээд хэлэлцүүлэг хийгээрэй. Энэ арга зүй нь орчин тойрноо ажиглан

үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадварт сургаж байгаа болно.

Тасалгааны ургамал

Хүрэх үр дүн: Тасалгааны ургамал ургах орчны онцлогийг ажиглаж, ургамлыг арчилж ургуулах арга барилд суралцана.

Үйл ажиллагааны удирдамж:


1 Тасалгааны ургамал олон төрөл болохыг тодорхойлж энгийн аргаар ангилах

Сонгож авсан 4 өөр зүйлийн тасалгааны ургамлыг ажиглан, харагдах байдлаар нь ангилах (навчаараа гоёдог, цэцгээрээ гоёдог, унжиж ургадаг, шүүслэг ургамал гэх мэт)

Олон төрлийн тасалгааны ургамал

Тасалгааны ургамал арчлах энгийн багаж хэрэгслэлүүд

Дүрс тэмдэглэгээ

33


тэмдэглэгээ ашиглан ялгах бүхий карт Видео хичээл

2 Тасалгааны ургамлыг арчилж ургуулах аргад суралцах

Ургамлын онцлог шинжийг мэдэж арчлах энгийн аргыг тайлбарлах

Тасалгааны ургамлын ач тусыг тодорхойлж, ангид ургаж байгаа ургамлыг арчлах ажлын хуваарь гаргаж мөрдөх

Гэр, сургуулиасаа хол явах тохиолдолд ургамлыг арчлах аргыг мэдэх


- Хүмүүс бид овог нэртэй байдгийн адил ургамал оноосон нэртэй байдаг гэдгийг ойлгуулж зарим түгээмэл тасалгааны ургамлын нэршлийг тогтоолгоно.

- Сурагчдад ангид ургаж байгаа тасалгааны ургамлыг таниулахын тулд гадаад шинж, орчны ялгаатай нөхцөлд ургах байдлаар нь ангилах дасгал ажиллуулна. Тухайлбал:Ургамлыг ургах байдлаар нь:

o гоёмсог цэцэглэдэг - (хайтан, сарнай, ялдам цэцэг, цэгцүүхэй, шимтэглээ, алаг цэцэг)

o гоёмсог навчтай - (удам бор, эрээн халгай, муутуу цэцэг, мөнхрөө, хэрээн нүд)

o унжиж ургадаг буюу ороонго - (багцхан, ороогуулгана) o шүүслэг навчтай - (зузаалай, зуун наст, кактус) ургамал гэх мэт ангилна.

Орчны ялгаатай нөхцөлд ургах байдлаар нь: o гэрэлд дуртай ()o гэрэлсэг ()o сүүдэрт дуртай ()

o сүүдэрт тэсвэртэй () гэж ялган ангилуулж хаана байрлуулах (гэрэлд дуртай ургамлыг урд талын цонхон дээр байрлуулах, гэрэлсэг ургамлыг нарны хурц тусгалаас хамгаалах гэх мэт), яаж арчлах (зузаан шүүслэг навчтай ургамлын услах хугацааг уртасгах гэх мэт) аргад сургахыг чухалчлаарай.

- Анги, сургуулийн орчинд ургасан ургамлыг услах, арчлах хуваарь гаргаж мөрдүүлэх нь сурагчдад эрх, үүргийн тухай анхны ойлголтыг өгөхөд туслах болно.

- Гэр ба сургуулисаа олон хоногоор хол явах тохиолдолд ургамлаа хэрхэн арчлах аргыг багшийн номонд тусгасан байгааг ашиглаж ургамалд ойр байх, хайрлан хамгаалах аргад сургаарай.


“Миний нутаг” хам сэдвийн хүрээнд “ Ургамал, амьтны амьдрах орчин”, “Миний нутгийн уул, ус”, “Орон нутгийн хүмүүсийн хөдөлмөр” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь байгаль, нийгмийн үзэгдэл юмсыг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; харилцах, үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэх бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлог, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийг судлах хугацаа харилцан адилгүй өөр байж болно.

34


Ургамал, амьтны амьдрах орчин

Хүрэх үр дүн: Орон нутгийн ургамал амьтныг ажиглах, орчны ялгаатай байдалд ургамал, амьтан дасан зохицдог болохыг тайлбарлах чадвартай болно.



1 Орчны ялгаатай байдал ургамал, амьтны амьдралд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг тайлбарлах

Орчны ялгаатай ба ижил талыг жиших, тэр нь тэнд тэнд амьдардаг ургамал, амьтанд хэрхэн нөлөөлдгийг мэдэх

Гэрэлтэй, харанхуй байх буюу өдөр, шөнө ургамал, амьтанд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг ажиглах

Жилийн 4 улиралд ургамал, амьтан яаж дасан зохицож амьдаргийг тайлбарлах

Байгалийн янз бүрийн орчинд амьд бие хэрхэн дасан зохицож амьдардаг болохыг жишээгээр тайлбарлах

Орчны ялгаатай байдалд (гэрэлтэй ба харанхуй, усалсан ба услаагүй) ургуулсан тасалгааны ургамал (Багш урьдчилан бэлтгэсэн байна. Гэхдээ нэг зүйлийн ургамал сонгоно гэдгийг анхаараарай)

Ургамал, амьтны дасан зохилдолгоог харуулсан зурагт үзүүлэн


- Орчны ялгаатай байдал ургамал, амьтанд хэрхэн нөлөөлдгийг мэдэхийн тулд баримт нотолгоо цуглуулж, санаа дэвшүүлэх, ажиглах, турших, удирдамж зааврыг мөрдөх, ажлын үе шатыг тэмдэглэх, дэг журмыг тогтоож хэвшүүлэх үйлд шатлан сургахад анхаараарай.Тухайлбал: Өмнөх бүлэгт сурагчид тасалгааны ургамлын тухай үзсэн байгаа тул орчны ялгаатай ба ижил талыг тодорхойлох дасгал ажиллуулахдаа нэг ижил зүйлийн ургамлыг гэрэлтэй бай харанхуй нөхцөлд ургуулсан, мөн тогтмол усалж байсан ба хэсэг хугацааны туршид услаагүй ургамлыг ажиглуулан ямар нөхцөлд ургасан, яагаад ийм өөрчлөлт гарсныг сурагчдаар яриулж санаа гаргуулна.

Миний нутгийн уул, ус

Хүрэх үр дүн: Амьдарч байгаа орон нутгийнхаа байгаль, түүх, соёлын онцлогоос мэдэж түүгээр бахархах сэтгэлгээтэй болно.




1 :Байгальтай харилцах , Нутгийнхаа томоохон уул усыг Тухайн орон нутгийн

35


- Нутгийнхаа , , томоохон уул ус

байгалийн болон түүхийн дурсгалт

, газрыг нэрлэх ( , танилцуулах дуу

, . - шүлэг домог г м ийг ашиглах

, нэрлэх тэдгээрийн домог түүхтэй, танилцах хүмүүс хэрхэн хайрлан хүндэтгэн дээдэлдэг талаар мэдэж

амьдрал ахуйдаа хэрэглээ болгох Өөрийн амьдарч буй нутгийнхаа

, , , тухай домог түүх дуу шүлгийг сурч мэдэж түүгээр бахархах бусдад түгээн

дэлгэрүүлэх Нутгийнхаа бахархах сайхан

зүйлүүдийн тухай ахмад хүмүүсээс болон , мэдээллийн эх сурвалжаас цуглуулж

бяцхан ном хийх

томоохон уул ус гол, мөрөн дурсгалт

,газруудын тухай зураг бичлэгүүд

Домог түүхийн тухай бичвэр үзүүлэн

, Уул ус байгаль дэлхий ан амьтантай хүмүүс

хэрхэн харьцаж буй зургууд

Сурах бичиг дээрхзураг


Тус бүлгийн суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд сурагчдын өдөр тутмын амьдралтай холбон тайлбарлах, жишээ гаргуулах, бусадтайгаа хамтран ярилцах боломжийг бүрдүүлэхэд анхаараарай. Үүний тулд багш хичээлээ зохион байгуулахын өмнө сурагчдаар сорилын хуудас ажиллуулж болно. Тухайлбал:

Нутгийнхаа томоохон уул, усны нэрийг бичээрэй...................................................................................................................................................................................... Манай нутгийн уул усны тухай ямар домог түүх, дуу шүлэг байдаг вэ? нэрлэн бичээрэй......................................................................................................................................................................................Нутаг орныхоо талаар юу мэддэг чамд ямар сэтгэл төрсөн тухайгаа бичээрэй.………………………………………………………………………………………………………………………..................Нутаг орныхоо тухай өөр юу мэдмээр байгаагаа бичээрэй....................................................................................................................................................................

Тухайн ангийн сурагч нэг бүрийн оролцоог хангахад чиглэгдсэн үйл ажиллагааг төлөвлөх нь чухал юм. Тухайлбал, Нутгийн томоохон уул усны нэршил, домог түүхт зураг, бичлэгүүдийг бэлтгэнэ. Ингэснээр

- Өөрийн нутаг орны уул усны тухай мэдэх түүгээрээ бахархах сэтгэлийг төрүүлнэ.

36


- Нутгийнхаа тухай, дуу шүлэг, домог түүх, хэрхэн үүссэн талаарх мэдээлэл цуглуулна.

- Хүүхэд өөрийн үзэл бодлыг чөлөөтэй илэрхийлэх чин сэтгэлээсээ хүндэтгэсэн, хайрласан, бахархсан сэтгэлийг төрүүлэхүйц үйл ажиллагаануудыг төлөвлөн бэлтгэнэ.

Орон нутгийн хүмүүсийн хөдөлмөр

Хүрэх үр дүн: Орон нутгийн хүмүүсийн ажил хөдөлмөрийн онцлогтой танилцах, хүмүүсийн хөдөлмөрийг бахархан хүндэтгэх, хувь нэмэр оруулах




1 Өөрийн эргэн тойрныхоо

хүмүүстэй:харилцах

- Орон нутгийн хүмүүсийн

, юу хийж хэрхэн аж ( төрдгийг ажил, хөдөлмөр эрхэлдэг

, аж ахуй онцлог, бүтээгдэхүүн

тэмдэглэлт үйл . )- явдал г м ийг , мэдэж танилцах

хувь нэмрээ, оруулах бахархан

хүндэтгэх

Орон нутгийнхаа хүмүүсийн голлон хийдэг ажил хөдөлмөр

амьдралын хэв маягийн талаар харилцан , ярилцаж мэдээлэл цуглуулан бусдадаа

танилцуулах Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг

, үйлдвэр болон уурхай нь нутгийн аль зүгт байдгийг мэдэх

, Нутгийнхаа үйлдвэр уурхайтай :танилцах аялал хийх Үүний тулд

o Үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай, танилцах хэнтэй уулзаж зөвлөгөө

авахаа урьдчилан төлөвлөхo , Урьдчилан мэдэгдэх эцэг

эхтэйгээ хамтрахo Ямар дүрэм баримтлахаа ярилцахo , Аялал ямар ач холбогдолтой юуг

, ойлгожмэдснээ тэмдэглэл хөтлөх үзэсгэлэн гаргах

Орон нутгийн хүмүүсийн хөдөлмөрийн онцлогийг

, харуулсан зураг бичлэгүүд олны хүртээл

болсон нутгийн онцлогбүтээгдэхүүн

Танилцах аялал хийх, удирдамж маршрут

Аялалын тэмдэглэл хөтлөх хуудас

Аялалын тухай мэдээлэл, цуглуулах зургийн

, , аппарат гар утас камер гэх мэт

Багшид өгөх санамж Тус бүлгийн суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэх хичээл нь мэдээлэл цуглуулах, мэдээлэлтэй ажиллах чадварт сургахад чиглэсэн тул багш эцэг эх, олон нийт, сургуулийн удирдлагын оролцоотойгоор аялал зохион байгуулж болно. Аялалд явахдаа хэн аялалыг удирдаж байгаа, хэн хамт явсан, хаашаа явсан, хэдэн цагт хөдөлсөн, хэзээ ирэх, хэнтэй ямар утсаар холбоо барих зэргийг сургуулийн удирдлагад тэмдэглүүлсэн байх хэрэгтэйг анхаараарай. Энэ нь таны болон хүүхдүүдийн аюулгүй байдал анхаарал тавихад тустай болно. Аялалын зорилго хүүхдүүд орон нутгийн хүмүүсийн ажил хөдөлмөртэй танилцаж хөдөлмөрийн үнэ цэнийг мэдрэх, хүндэтгэх бахархах сэтгэлийг төлөвшүүлэхэд чиглэгдэх тул үйл ажиллагаануудыг урьдчилан төлөвлөх хэрэгтэй. Мөн эцэг эх, зарим ажил мэргэлийн хүмүүсийг хичээлд “зочин багш”-аар урьж оролцуулж болно.

МАНАЙ ДЭЛХИЙ37


“Манай дэлхий” хам сэдвийн хүрээнд “Гэрэл ба дулаан”, “Улирал ба сар”, “ Байгаль ба хүмүүс” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгон судлах боломжтой бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ,онцлогийг тусган агуулгыг өөрчлөх зэргээр дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.

Гэрэл ба дулаан

Хүрэх үр дүн: Гэрэл ба харанхуй, гэрэл ба сүүдэр, гэрэл ба халуун хүйтний холбоо хамаарлыг ялган таних




1 Гэрэл ба харанхуйн хамаарлыг ажигла , х

нотолгоо цуглуулах

Эргэнд тойронд байгаа гэрэл гаргадаг .биеүдийг нэрлэх Харанхуй байна гэдэг нь гэрэл үүсгэгчтэй холбоотой болохыг туршлага хийжмэдэх

, Гар чийдэн лаа гэх мэт гэрэл

гаргадаг зүйлс

2 Гэрэл ба сүүдрийн хамаарлыг мэдэх

Сүүдэр үүсэх нь гэрэл үүсгэгчтэй холбоотой , . болохыг мэдэх туршлагаар нотлох

Гэрэл үүсгэгч ба сүүдрийн хоорондын хамаарлыг ажиглах

Жижиг хайрцаг Янз бүрийн дүрс

хайчилсан цаас Савх мод Проектор

3 Нарнаас дулаан ирдэг гэдгийг

туршилтаар батлах

, Гэрэл ба халуун хүйтний холбоо хамаарлыг туршилтаар нотлох

Туршилт хийх алхмуудыг төлөвлөж сурах Халуун ба хүйтэнийг багажаар хэмжих

аргад суралцах

Хар ба цагаан өнгийн ижил хэмжээтэй цаас

Термометр


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Энэ сэдвийн хүрээнд өөрөөсөө гэрэл гаргадаг биеүдийн ажиглан, нэрлэж чаддаг

болно. Гэрэл гаргадаг биеүдийг гэрэл үүсэгч гэж нэрлэдгийг мэднэ. - Гэрэл гаргадаг ба гэрэл гаргадаггүй биеүдийг ангилаж сурна. Гэрэл гаргаж байгаа

биеүдтэй холбоотой асуулт асууж сурна. Бусдын асуусан асуултад хариулна. - Харанхуй болох нь гэрэл үүсгэгчтэй холбоотой болохыг туршлагаар илрүүлж, нотолгоо

цуглуулна. Сурагчдын сонирхолыг татахын тулд хайрцаг дотор тод өнгийн зурагтай цааснууд нааж болно. Үзэг, гар чийдэн гэх мэт зүйлийг хайрцагт хийж ажиглуулна. Сурагчид туршилт хийх алхамуудад суралцана. Багш чиглүүлж өгнө.Үүнд:

- Ажиглалт хийнгээ нотолгоо цуглуулна. - Туршилт хийх алхамуудыг төлөвлөж сурна. - Үр дүнгээ зургаар болон бусад аргаар харуулж, дүгнэлт гаргана.


38


- Сүүдэр үүсгэж үлгэр зохион тоглох явцдаа сүүдэр хэрхэн үүсч байгаа, юунаас, хэрхэн хамаарч байгааг судлана. Гэрэл үүсгэгчийн хэмжээ, зай, биеэс хамаарч байгааг ажиглан тайлбарлаж сурна.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Нарнаас гэрэл ба дулаан ирж байгааг судалж мэднэ. Үүнд: гэрэлтэй ба харанхуй

газар гараа тавьж юу мэдрэгдэж байгааг харьцуулан, өөрийн бодлоо ярилцана. (Тоосгон хана, модон хаалга ба ширээ гэх мэт). Мөн цонхон дээр хар ба цагаан өнгийн ижил хэмжээтэй хоёр цаас наагаад15 – 20 минутын дараа гараа тавьж үзээд өөрийн бодлоо бусдадаа ярина. Юу гэж таамаглаж байсан, ямар ялгаа байгааг ярилцана.

- Багажтай зөв ажиллах арга барилд суралцана. Термометрээр хэмжилт хийж сурна. Заалтыг хэрхэн зөв унших талаар мэдэж авна. Үр дүнг хүснэгтэд тэмдэглэж сурна. Хар ба цагаан өнгийн дугтуй хийж цонх ба нартай газар байрлуулна. Дугтуйн доторх термометрийн заалтыг 15 минутын дараа тэмдэглэн үр дүнг харьцуулан дүгнэлт гаргаж ярилцана.

Улирал ба сар

Хүрэх үр дүн: Энэ бүлэгт сурагчид байгаль болон нийгмийн юмс, үзэгдэл өдөр шөнө ба улирлаас хэрхэн хамаарч өөрчлөгддөгийг ойлгож мэддэг болно.




1 , Байгаль нийгмийн, юмс үзэгдэл өдөр

шөнөөс хэрхэн хамаардаг болохыг


, Өдөр шөнийн урт улирлаас хэрхэн , хамаардгийг ажиглалт туршилтаар нотлох

Хүмүүсийн ажил хөдөлмөр ба байгалийн үзэгдэлюмс өдөршөнийн үргэлжлэх

хугацаанаас хэрхэн хамаарч байгааг жишээгээр тайлбарлах

Өдөршөнийн үргэлжлэх хугацааг улирлаар харьцуулж дүгнэлт гаргах

, Глобус гар чийдэн Өдрийн үргэлжлэх

хугацааг харуулсан зураг

Өвөл орой нар ,мандаж эртжаргадаг

, зун эрт мандаж орой жаргаж байгааг

харьцуулсан зураг

2 Улирлын ялгаанаас байгаль

ба нийгмийнюмс үзэгдэл хамаардаг болохыг ялган

таних

Байгалийн үзэгдэл болон хүмүүсийн ажил хөдөлмөрийн ялгаатай байдлаар улирал ба

сарыг тодорхойлох Цаг агаараас хамаарч улирлын байдалд

хамгийн тод илрэх ялгааг гаргах Өөрсдийн ахуй амьдрал улирлаас хэрхэн хамаардаг болохыгжишээгээр тайлбарлах

Улирлын ялгааг үзүүлсэн зураг дээр , ярилцан улирлаас хамааран байгаль

, нийгмийн амьдрал эрүүл мэндэд гарч буй өөрчлөлтийг ажиглан харьцуулах

Тухайн улирлын онцлогийг илэрхийлэх , , зүйлсийг ажиглан бичих ба зурж

харьцуулах

, Газар хагалж ногоо, , тарьж ногоо хурааж , хадлан хадаж мал төллөж байгаа гэх

мэт улирлын ялгаатай ажил

хөдөлмөрийн зураг Жилийн дөрвөн

улиралд явагдах байгалийн үзэгдлийн

зураг

39


Ажиглалтын дэвтэр

3 Цаг агаарын , мэдээг ойлгож

ашиглах

Цаг агаарын урьдчилсан мэдээг үзэх , юмуу сонсох цаг агаарын байдлыг

, урьдчилан мэдэх аман яриа болон бусад эх сурвалжаас мэдээ цуглуулах

Тэнгэрийн байдлыгшинждэг энгийн , аргуудын талаар ярилцан хэлэлцэх

Цаг агаарын байдлыг тэмдэглэсэн дүрсийг ялган таних

Маргааш болон ойрын өдрүүдэд цаг агаар хэрхэн өөрчлөгдөх талаар мэдээнд

үндэслэн ярилцах Термометрийн зураг дээр халуун ба

, хүйтнийг үзүүлсэн тоог тэмдэглэж, харьцуулах халуун ба хүйтнийг өнгөөр ялган

. будах Цаг агаарын байдлаасшалтгаалан

, амьдрал ахуйд ямар өөрчлөлт гардаг талаар :жишээгээр ярилцахЖишээ нь

- , , , , Их хүйтэн халуун салхи шуурга аянга цахилгаантай үед учирч болзошгүй

, аюулаас хэрхэн хамгаалах бэлтгэлтэй байх , талаар ярилцах байгалийн аюултай

үзэгдлийн үед гадагшаа гарахгүй байх- Аянга цахилгаантай бороотой үед

, цахилгаанаар ажилладаг зүйлс гар утсаа, унтраах шуургатай үед цонхоо хаах

- Цаг агаарын байдалд тохируулж хувцсаа сонгон өмсөх талаар хэлэлцэх гэх

мэт

Янз бүрийн цаг агаарын байдлыг үзүүлсэн зураг

( )синоптик зураг Ардын

, уламжлалт аргууд , аман яриа тэмдэглэл

зэргийн цуглуулга Цаг агаарын

байдлыг тодорхойлсон

өгүүлбэр Цаг агаарын

мэдээний зураг( интернэтээс авч

)болно Цаг агаарын

өөрчлөлтөөс эрүүл мэндээ хамгаалахтай

холбоотой гэрэлзургууд


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Өдөр шөнийн үргэлжлэх хугацаа буюу гэрэлтэй байх хугацаа улирлаас хамаардаг

болохыг ойлгуулахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлнэ. Үүнийг амьдралын жишээн дээр тулгуурлан ойлгуулахдаа математикийн хичээлтэй холбож асуудал дэвшүүлэх байдлаар шийдвэрлэж болох юм. Жишээ: Зун өглөө нар 6 цагт мандаж, орой 20 цагт жаргадаг бол өдөр хэдэн цаг үргэлжлэх вэ? Шөнө хэдэн цаг үргэлжлэх вэ? Өдөр шөнийн аль нь урт үргэлжлэх вэ? 20-6=14 цаг өдөр үргэлжилнэ. 24-14=10 цаг шөнө үргэлжилнэ.14 цаг өдөр>10 цаг шөнө. Өдөр нь урт үргэлжилнэ. Өвөл нар 7 цагт мандаж 18 цагт шингэдэг гэж үзвэл өдрийн үргэлжлэх хугацааг олоорой. Шөнө хэдэн цаг үргэлжлэх вэ? Өдөр шөнийн аль нь урт үргэлжлэх вэ? Өдөр 18-7=11 цаг үргэлжилнэ. Шөнө 24-11=13 цаг үргэлжилнэ. 11<13 шөнө урт үргэжилнэ гэх мэт. Тухайн өдрийн нар мандах, жаргах хугацааг ашиглаж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Улирал ба сараар байгаль, нийгмийн үзэгдэл өөрчлөгдөж байдгийг ойлгуулахад

40


дараах үйл ажиллагааг авч чиглүүлж болно.Үүнд: Ногоо хураах, газар хагалах, ногоо тарих, мал төллөх, хадлан хадах зэрэг хөдөлмөрийг харуулсан зураг ашиглан ямар улиралд, хэддүгээр сард явагдах үйл явц болохыг ярилцуулна.

- Улирлын өөрчлөлтийг дагаад байгальд ямар өөрчлөлт орж байгааг харуулсан зураг дээр ярилцаж байгалийн өнгөөр улирлыг ялган ангилж болох юм. Мөн улирлаар байгаль, нийгмийн үзэгдэл хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг дэвтэр дээр нь зуруулж болно. Өөрсдийнх нь амьдардаг нутаг орны бодит жишээтэй холбож өгөх нь тохиромжтой.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Телевизийн цаг агаарын мэдээ болон интернэтээс (tsag-agaar.mn) цаг агаарын зураг

авч ашиглаж болно.- Тэнгэрийн байдлыг шинждэг ардын уламжлалт аргуудын талаарх мэдээлэл цуглуулна.- Янз бүрийн цаг агаарын байдлыг үзүүлсэн (цас, бороо орсон, салхи шуургатай болон

тогтуун үеий г.м) зураг цуглуулж бэлтгэнэ.- Термометрийн зураг бэлдэн өгч, дээр нь өглөө ба үдээс хойш хэр халуун, хүйтэн

байгааг хэлж тэмдэглүүлнэ. - Цаг агаарын онцгой үзэгдэл болох үед урьдчилан сэргийлэх, авах хэмжээний талаар

ойлгуулахад анхаарна- Цаг агаарын тааламжгүй нөхцлөөс болж хайрагдах, осгох, хөлдөх зэргээр эрүүл

мэндэд учирч болох эрсдлийн талаар ойлгуулахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлнэ.- Өөр өөр хувцаслалт харуулсан (малгай ороолт өмссөн, хөнгөн хувцасласан г.м) болон

хувцасны зураг бэлдэн ашиглана

Байгаль ба хүмүүс

Хүрэх үр дүн: Энэ бүлэгт сурагчид орчин тойрноо судалж, нутаг орныхоо уул, ус, гадаргын хэлбэр ба онцлогтой танилцана.




1 , , , Уул тал гол нуурыг ялган

таних

, , , Нутаг орныхоо томоохон уул тал гол нуур зэргийг мэдэж нэрлэдэг болох

: , Уул ба талыг ялгах Жишээ нь Зурах дуу, шүлэг үлгэр домогт дүрсэлсэн байдлаас

нь төсөөлөн ялгах гэх мэт

Орон нутгийн онцлог , газар усны зураг Жишээ

: , , нь өндөр уул тал гол гэхмэт

Уул ба талыг дүрсэлсэн, , , макет загвар үлгэр, , домог дуу шүлэг гэх мэт

2 , , , Уул толгод тал, ,гол нуурын хэлбэр

, хэмжээ орших байрлалыг харьцуулж орон

зайн төсөөлөлтэй болох

Сургууль ба гэрийн ойр орчимд орших, уул гол зэргийн байрлалыг бусадюмстай

: харьцуулан тодорхойлох Жишээ нь ( ), Сургуулийн өмнө талд уул ба гол сумын

.төвийн ард гэх мэт , , Уулын өндөр гол нуур зэргийн хэмжээг

( , ).харьцуулна аль нь өндөр нам гэх мэт Тэдгээрийн хол ойр ямар зайд оршиж

Сургууль орчмын зураг Гадаа ажиглалт хийх , Орон нутаг орчин

, , тойронд орших уул гол нуурын зураг

Тухайн нутаг орны гэрэлзураг

41


. буйг баримжаагаар тодорхойлно


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Уул талын зургийг үзүүлж ялгуулах, уулыг өндрөөр нь харьцуулах, гол мөрөн, нуурын

зургийг үзүүлж том жижиг, уртаар нь ялгуулах, нутаг орныхоо уул, гол, нуурыг нэрлүүлэх зэргээр хамтран ажиллаж ялган таних, жиших, харьцуулахад үйл ажиллагааг чиглүүлнэ.

- Уул, тал, гол, нуурыг дүрсэлсэн зургийг зуруулж болно. Өмнөх улиралд үзсэн зүг чигийн зурагтай харьцуулж зурган дээр уул, нуур, гол аль зүгт байгааг тайлбарлуулж болно. Мөн хол ойрыг нь харьцуулж болно. Зүг чигийн тухай сайн ойлгоогүй сурагч байвал өөрийнх нь зурсан зураг дээр зүг чигийн зургийг зуруулж байрлалыг тодорхойлуулж болох юм.

- Нутаг орныхоо уул, тал, гол, нуурыг нэрлэж мэддэг болоход үйл ажиллагаагаа чиглүүлээрэй. Хэрэв нутаг оронд нь нуур байдаггүй бол монголын томоохон нуурын зургийг үзүүлж болно.

- Гадаргын 2 гол хэлбэр болох уул ба талын тухай анхан шатны төсөөлөлтэй болж гадаад төрхөөр нь ялгадаг болоход үйл ажиллагааг чиглүүлнэ. Жишээ нь: Тал бол харьцангуй тэгш байхад уул өндөр бөгөөд оройтой, хажуутай гэх мэт.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Ойролцоо орших уул, тал, гол мөрөн, нуур зэргийг ажиглах, зурах, орших байрлал, зүг

чиг ба хэмжээ, хол ойрыг харьцуулж орон зайн баримжаа төсөөлөлтэй болоход нь анхаарна.Хот газрын хувьд гадаа ажиглалт хийхэд төвөгтэй бол гэрэл зураг болон бусад үзүүлэн ашиглаж болно.

- Уул устай холбоотой дуу, шүлэг, үлгэр домог цуглуулж сургалтад ашиглана.

ГУРАВДУГААР АНГИЙН “ХҮН БА ОРЧИН”-Ы АРГА ЗҮЙН ЗӨВЛӨМЖ

Оршил

Энэхүү арга зүйн зөвлөмжид суралцахуйн зорилтод хүрэхийн тулд сурагчийн танин мэдэх, төлөвших үйл, хэрэглэгдэхүүнийг зөвлөсөн. Суралцахуйн зорилт нь сурах үйл ажиллагааны үр дүн буюу сурагчийн эзэмших чадвар юм. Хэд хэдэн ээлжит хичээлийн зорилтууд тухайн суралцахуйн зорилтыг эзэмшүүлэхэд чиглэгдсэн байна.

Сурагчийн эзэмших чадвар Хам сэдэв( )контекст



Ажиглалтын явцад цуглуулсан баримт

нотолгоо ялгаатай


,тэмдгийг ялган таних

Бусадтай хамтран ажиллах

Хүрээлэн буй

42


болохыг илрүүлэх Асуулт асууж

эргэлзээтэй зүйлсийг тодруулахыг хичээх

Багшийн болон бусдын

дэмжлэгтэйгээр таамаглалаашалгах

талаар төсөөлөх Багшийн болон

бусдын дэмжлэгтэйгээр

харилцан хамаарал ба ялгаатай

мэдээллийг цуглуулах

, Ажиглалт туршилтад хэрэглэх багаж

, хэрэгслийг сонгох юуг хэмжихээ

шийдвэрлэх Энгийн багаж

хэрэгсэл ашиглан, , хэмжих турших аюулгүй

ажиллагааны дүрэм баримтлах

Үр дүнгээс дүгнэлтхийх

, Гарсан үр дүнг зураг, , бичвэр хүснэгт

диаграмаарилэрхийлэх

, Таамаглал гарсан үр дүнг хооронд нь

харьцуулж, тайлбарлах

тайлагнах

гарах үр дагаврыгтөсөөлөх

Дүрэмжурмыг хэрхэн мөрдөж байгааг

, (2-4 үнэлэх жижиг) гишүүнтэй бүлгээр

ажиллах Биеийн өсөлтөд

нөлөөлөх хүчин , зүйлийг тайлбарлах

зөв хооллох Орчин тойрны

аюулгүй байдлыг, үнэлэх дүгнэх

, орчноо хамгаалах үйл ажиллагаанд

оролцох Үнэт зүйлийгбахархах- Хувийн- Гэр бүлийн- Сургуулийн

Би- Миний бие- Миний тоглоом- Миний найз- Миний

хичээлийн хэрэглэл Миний гэр бүл- Манайгэрийнхэн- Миний гэр орон Манай сургууль- Сургуулийн гадаадорчин

- Сургуулийн дотоодорчин

Миний нутаг- Орон нутаг бахүмүүс- Орон нутаг бабайгаль Манай дэлхий

БИ

“Би” хам сэдвийн хүрээнд “Амьд бие ба амьд бус зүйлс”, “Миний тоглоом”, ““Миний хичээлийн хэрэглэл”, Миний найз” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад өөрийгөө нээн таних; сонирхон судлах арга барил эзэмших; эрүүл аж төрөх энгийн дадал, хэвшилд суралцах чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийг судлах дараалал хувилбартай байж болно.

Амьд бие ба амьд бус зүйлс

Хүрэх үр дүн: Амьдрах үйл явцын тухай мэдлэгээ ашиглан амьд бие, амьд бус зүйлсийг

43


ялгах, хооллох, хөдлөх, өсөж үржихийг жишээгээр батлан тайлбарлах, өөрийн биед гарч буй өөрчлөлтийг мэдрэх, биеийн өндөр, жингээ хэмжиж тэмдэглэл хөтлөх, үр дүнг харьцуулах, дүгнэлт гаргах чадварт суралцана.




1 Амьд бие ба амьд бус , зүйлсийг ялгаж

амьд биеийгангилах

Амьд биеийн үндсэншинжид үндэслэн , амьд бие амьд бус зүйлсийн хоорондын

ялгааг тодорхойлох Зурагт үзүүлэн ашиглаж амьд биеийг

, ангилан бүлэглэх ангилсан үндэслэлээтайлбарлах

, , Амьд бие хооллодог хөдөлдөг өсдөг болохыг бодитжишээгээр харьцуулан


Зурагт үзүүлэн Бодит үзүүлэн Тоглоом

2 Амьд биеийн хооллох хэрэгцээг

мэдэх

, , Ургамал амьтан хүний хоол тэжээлийн талаар ярилцах

Түгээмэл хэд хэдэн амьтны зураг, харж тэдгээрийг хоол тэжээлээр нь

, бүлэглэн ангилж ангилал хийсэн үндэслэлээ тайлбарлах

Хоол тэжээлийг боловсруулахад ( шүд ямар үүрэгтэй болохыг турших Үүдэн, , )шүд соёо араашүдний үүрэг

Ажлын хуудас Зурагт үзүүлэн Талх

3 Хүний хоол тэжээлийн зүйлсийг

, бүлэглэх эрүүл хүнсний талаар

хэлэлцэх

, , Талх тараг хэрчсэн гурил зэрэг , бүтээгдэхүүний зааврыг ажиглаж

хүснэгтэнд тэмдэглэл хөтлөх( , , бүтээгдэхүүний нэр үйлдвэрийн нэр

, үйлдвэрлэсэн хугацаа хадгалах ба дуусах)хугацаа

Хүний хоол хүнсэнд хэрэглэгддэг зүйлсийнжагсаалт гарган тэдгээрийг

гарал үүслээр нь амьтны ба ургамлын гаралтай хэмээн бүлэглэх

, Өсөлтийн болон илчлэг ихтэй амин , дэмтэй хоол хүнсийг таних хоол хүнсийг

төрлөөр нь ангилан бүлэглэх Сургуулийн үдийн цай хоолны цэсэд

, ажиглалт хийж сайжруулах санал гаргах Сонин сэтгүүлээс зохистой хоолны

талаар зөвлөгөө цуглуулан мэдээлэл хийх Эрүүл зохистой хоолны цэс зохиох

, , Талх тараг хэрчсэн гурил зэрэг

бүтээгдэхүүнийшошго

, , , , Сүү мах загас өндөг амуу будаа лууван зэрэг хүнсний

бүтээгдэхүүний зурагт үзүүлэн

Сургуулийн хоолны цэс

Сонин сэтгүүл

4 Амьд биеийн хөдөлгөөн олон янз

, болохыг нотлох, тайлбарлах

хөдөлгөөнийг төрлөөр нь бүлэглэн

Амьд биеийн хөдөлгөөн хийхийн ( , учрыг тайлбарлах хоол хүнсээ эрж хайх

, аюулаас зугтах дайснаас биеэ хамгаалах )гэх мэт

Зургийг ажиглаж хөдөлгөөний төрлийг ангилах

Зурагт үзүүлэн Дасгал хөдөлгөөн

хийх

44


ангилах Хүн яагаад олон төрлийн хөдөлгөөн хийж буйшалтгааныгжишээгээр


5 , Хүний хоол хүнс хөдөлгөөний

хамаарлын учир шалтгааныг


, Зураг ажиглаж биеийнжин нэмэгдэх, буурах хэвийнжинтэй байх тайлбарыг гаргах

Хүний олон төрлийн хөдөлгөөнийг

харуулсан үзүүлэн , Хоол хүнс

хөдөлгөөний хамаарлыг

илэрхийлсэн үзүүлэн6 Хүн ба амьтны

мэдрэхүйн гадаад орчинд үзүүлэх

хариу үйлдлийгбатлах

Хүн ба амьтдын амьдрах үйл явцыг хэлэлцэх

, Хүний мэдрэхүйн эрхтний онцлог орчинд , үзүүлэх хариу үйлдлийг туршилт

тоглоомын аргаар турших Зарим амьтдын аль нэг мэдрэхүй илүү

хөгжсөн тухайжишээ баримтад тулгуурлан , ярилцах хүнтэй харьцуулах

100 граммын хэмжээтэйшилэн

12 аяга ширхэг Хуваарьтай сав Электронжин , Элсэн чихэр

- , , лимон нимбэг давс, , тараг эм ам зайлах цэвэр ус

Дусаагуур , , Хөгжим лаа

, чүдэнз хүж Янз бүрийн

хэлбэр хэмжээ бүхийбие Өнгийн цаас

7 Хүний биеийн өсөлтөд нөлөөлөх

хүчин зүйлийгтайлбарлах

, Биеийн өндөр жинг хэмжих багажийг , ашиглан өөрийн өндөр жинг хэмжиж

тэмдэглэх Тэмдэглэлээ ашиглан баганан диаграмаар

зурж биед гарч буй өөрчлөлтийг тодорхойлох

, , Бие өсөж том болохын баяр сэтгэгдлээ бодит жишээгээр тайлбарлах

, Өндрийн хэмжүүржин

Тэмдэглэлийн хуудас Диаграмм Хүнсний

бүтээгдэхүүний зураг , Хөдөлгөөн дасгалын

хувилбар гэх мэт

Багшид өгөх санамж 1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд:

- Энэ насны хүүхдүүд хооллодог, амьсгалдаг, хөдөлдөг, өсдөг, үрждэг гэсэн шинжээр амьд биеийг амьд бус зүйлсээс ялган таниж байгаа эсэхийг ажиглан залж чиглүүлээрэй. Амьд биеийг нян,эгэл биетэн, мөөг, ургамал, амьтан гэж 5 үндсэн аймагт ангилах боловч энэ насны хүүхдийн төсөөллийн хүрээнд ангилж болно.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Амьд биеийн нэг үндсэн шинж болох хооллох хэрэгцээг судлах олон янзын үйл

45


төлөвлөж болно. Тухайлбал: Амьд биеийг хоол тэжээлээр нь ангилан бүлэглэх, хоол боловсруулахад шүд ямар үүрэгтэй болох талаар хэлэлцэх, амны хөндийн ариун цэврийг сахих гэх мэт.

3 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хүмүүс бид хүнсний бүтээгдэхүүнийг сонгож хэрэглэдэг гэдэг агуулгын хүрээнд

хүнсний бүтээгдэхүүнийг сонгох, шошго унших чадварт сургана. - Хүний хоол хүнсний хэрэгцээ гэдэг агуулгын хүрээнд амьдрах, биеийн өсөлт

хөгжилт, эрүүл мэндэд тустай хоол хүнсийг ялган таних; өөрийн өглөөний цайны цэс зохиж мөрдөх; сургуулийнхаа үдийн цайны цэсэд ажиглалт хийж санал өгөх гэх мэт идэвхтэй, сонирхолтой үйл ажиллагааг төлөвлөж хэрэгжүүлээрэй.

4 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Амьд биеийн хөдөлгөөнийг харьцуулан судлах боломж олгоорой. Багш хичээлд

видео бичлэг ашиглаж болно. Хүний хөдөлгөөн бусад амьд биеийн хөдөлгөөнөөс ямар ялгаатай болохыг харилцан ярилцаж хэлэлцүүлэг хийнэ (ахуй амьдралын хөдөлгөөн, эрүүл мэндэд чиглэсэн хөдөлгөөн, бие бялдарыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн хөдөлгөөн, биеийн тамирын хөдөлгөөн гэх мэт).

5 ,7 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хүний хоол хүнс ба хөдөлгөөн хамааралтай болохыг ойлгуулна. Багш жил бүр

сурагчдын биеийн өндөр, жинг хэмжин эрүүл мэндийн дэвтэрт тэмдэглэн, эцэг эхэд мэдээлэл өгч сурагчдын биеийн өсөлт хөгжилтөд хамтран хяналт тавих хэрэгтэй.

6 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Амьд биеийн мэдрэхүйн эрхтний ялгаатай байдал, мэдрэхүйн эрхтний онцлог,

орчинд үзүүлэх хариу үйлдлийг туршилт, тоглоомын аргаар турших арга аргачлалуудыг багшийн номонд тусгасан бөгөөд багш та баяжуулан заах боломжтой.

- Сурагч бүрийн аливаа үйлийг хийх чадвар нь харилцан адилгүй байдгийг анхаарч сурах үйлд идэвхтэй хандах хандлагыг төлөвшүүлэхэд багшийн арга зүй чиглэгдэх ёстойг анхаараарай.


Хүрэх үр дүн: Тоглоомын түүхийг судлах, тоглох үеийн дэгийг дагаж мөрдөх явцад тэвчээртэй, хүлээцтэй хандах чадварт суралцана.




1 , , Асуух унших хийж үзэх чадвараа

ашиглан судлах аргаэзэмших

Монгол ардын уламжлалт хүүхдийн тоглоомыг ангилан ялгах

o Уламжлалыг хадгалсан байдалo Зориулалтo Дэг ёс

I-III " ангийн Иргэний" боловсрол сурагчийн

ном

46


o Тоглоомыг хийсэн материал гэхмэт



хандах чадварыг хөгжүүлэх

, Тоглох тоглоомын дүрмийг дагахo Уламжлалт ба орчин үеийн

тоглоомын дүрэмo Хамтын тоглоомo : Тоглоом ба эрүүл ахуйн дэглэм

, , тоглоомоо цэвэр ариг гамтай эмх цэгцтэй , , байлгах хэрэглэх гараа угаах

Тодорхой тоглоомыг сонгож

хэрэглэгдэхүүнийг санал болгох

Сонгосон тоглоомтой холбоотой эрүүл

ахуйн дэглэмийг үзүүлэн байдлаар

бэлтгэх 3 Эд зүйлсийг сонирхон

судлах аргыгэзэмших

Орчин үеийн ба уламжлалт тоглоомыг харьцуулан тайлбарлах


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Ардын уламжлалт зан заншлын тухай ойлголттой болоход уламжлалт тоглоомын тухай мэдэж авах нь чухал. Уламжлалт тоглоом гэж яагаад нэрлэсэн, түүнийг хэрхэн яаж тоглож байсан тухай ярилцаад, түүнийг тоглож сурах аргад суралцуулна. Үүний тулд хүүхэд тоглоомоо өөрөө сонгож суралцана. Сурагчид тоглоомын утга учир, дэг журмыг мөрдөх талаар бусдад танилцуулж чаддаг болоход анхаарч Монгол сэтгэлгээ, Монгол ухаан, Монгол хүнээ төлөвшүүлэн бий болгох өөрийн гэсэн сургалтын аргыг бий болгох нь чухал. Багш хүүхэд бүрийг хувь хүн гэж хүндэтгэн үзэх, тэднийг хөгжих, ахиц амжилт гаргахад нь дэмжих, туслахад хичээлийн менежмент чухал гэдгийг анхаараарай.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хүүхэд тоглоомын дүрмийг даган мөрдөн, бусадтай хамтарч, харилцаж сурах нь

чухал юм. Мөн уламжлалт тоглоом, орчин үеийн тоглоомын ижил төстэй болон ялгаатай байдлыг харьцуулан таниулахад багш үйл ажиллагаагаа чиглүүлж ажиллаарай. Багш сурагчдын олон янзын үзэл бодлыг хүлээн авч хүндэтгэх хэрэгтэй.

Орчин үеийн тоглоомуудаас нэрлэж.бичээрэй

Уламжлалт тоглоомуудаас нэрлэж.бичээрэй

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………....................………………………………....................…………………………………................…………………………………….............


Хүрэх үр дүн: Сургалтад хэрэглэж буй энгийн багаж хэрэгслийг зөв хэрэглэж сурна.

47





1 Хичээлд хэрэглэж буй багаж хэрэгслийг, таних тэдгээрийг зөв

, сонгож хэрэглэх аюулгүй

ажиллагааны талаармэдэх

Ургамлын ургах явцыг ажиглаж тэмдэглэл хөтлөх

, , , Шугам цаг өсгөгчшил термомерт зэрэг хэмжигч багаж ашиглан хэмжилт

хийх Хэмжилтийнхээ үр дүнг бусдадаатайлбарлах , Үр дүнг зураг диаграм болон

хүснэгтээр илэрхийлэх

Буудайн үрийн ургалтын явцыг харуулсан зураг

Шугам Цаг Өсгөгчшил Термометр Ажлын хуудас


- Нэгдүгээр ангид хичээлийн хэрэглэлийг зөв сонгох, ариг гамтай хэрэглэх, зөв хадгалах чадварт суралцсан. Харин хоёрдугаар ангид хичээлийн хэрэглэл гэдэг бүлгээр дамжуулан бага ангийн сурагчдад материалын шинж чанарыг таниулж хичээлийн хэрэглэлээ зөв хэрэглэх чадварт сургахад анхаарч байсан бол энэ ангид хичээл сургалтад хэрэглэдэг энгийн багаж хэрэгсэлийг зөв хэрэглэж сургаж байгаагаар агуулга гүнзгийрч байгаа болно.

- Багш сурагчдын даалгавар гүйцэтгэх явцад ялгаатай байдлыг ажиглан тусалж дэмжээрэй. Зарим сурагчид шугмын хэмжээг буруу харж уншиж байхад зарим нь термометрийн заалтыг уншиж чадахгүй байх зэрэг ялгаатай байдал ажиглагддаг.

- Энэ суралцахуйн зорилтыг эзэмшүүлэхэд үрийн ургах нөхцлийг таниулахын явцдаа багаж хэрэгсэлийг зөв хэрэглэж сургах нь чухал тул 1 цагийн хичээлээр бус тасралтгүй 7 хоногийн турш ажиглалт хийлгэж үр дүнд хүрнэ гэдгийг анхаараарай.

- Багш сурагчдын ажиглалтын үр дүнг тэмдэглэх ажлын хуудсыг бэлтгэсэн байна.- Шилэн аяганд чийгтэй хөвөн дэвсээд буудайн үрийг 2 см ( сурагчдаар хэмжилт

хийлгэнэ) зайтай тавьж гялгар уутаар таглан гэрэлтэй газар тавьж ургах явцыг өдөр бүр ажиглуулна. Шилэн аяганд термометр байлуулж заалтыг өдөр бүр тогтмол нэг цагт харж тэмдэглүүлэх ба өрөөний халуунтай харьцуулж дүгнэлт гаргуулна.

- Хөвөн байнга чийгтэй байхыг анхаараарай. Үр соёолсны дараа анхны навчны уртыг өдөр бүр цаасаар болон утсаар баримжаалуулан хэмжүүлнэ ( дараа нь хэмжилтийн уртыг шугам ашиглан илэрхийлж болно).

- Ургасан хоног ба навчны уртын хамаарлыг диаграммаар илэрхийлүүлж дүгнэлт гаргуулна.

- Ургасны дараа навчны судлыг өсгөгч шилээр харж дэвтэртээ зурах даалгавар өгнө. - Сурагчид үр ургахад гэрэл, дулаан, чийг, агаар нөлөөлсөн болохыг дүгнэж

ярилцана.

48


Миний найз

Хүрэх үр дүн: “Миний найз” сэдвээр дамжуулан сурагчид найзынхаа алдааг олж хардаг, түүнийг засч залруулахад нь тусалж болох аргад суралцана.




1 Найзынхаа болон өөрийн алдааг

, залруулах зөвойлголцох

, , Найз гэж хэн болох хэзээнээс хэрхэн түүнтэй найзалж ирсэн түүхээс ярилцах

Найзынхаа зан чанарыг өөрийнхтэйгөө, харьцуулж ижил ба ялгаатай талыг олох

Найз нь буруу зүйл хийвэл түүнд хэрхэн , хандах талаар бүлгээр хамтран ярилцах яагаад ингэх болсныг нь тайлбарлах

Найзынхаа гаргасан алдааг засч залруулахад туслах

, Тохиолдлыг задланшинжлэх, хэлэлцүүлэх хамтыншийдвэрт хүрэх

, Сурагчдад ойр байнга тохиолддог кейсийг

боловсруулан хэлэлцүүлэхэд

.бэлтгэсэн байна Найз нөхдийн

, нөхөрлөлийн тухай эх , , өгүүллэг домог үлгэр

бичлэг богино , хэмжээний кино

зурагт үзүүлэн байж.болно

“ ”, “ Муу нөхөр Тэмүжин ”, Боорчийн нөхөрлөл

“ Сайн уу мууюу аль нь ” вэ хө дуу гэх мэт

Т : о вангийн сургааль сайн охины ба

хөвүүнийшинж

Багшид өгөх санамж - Тохиолдлыг хэлэлцүүлсний эцэст ангийнхантайгаа хамтарч шийдвэр гаргахад

анхаарна. - Кейсийг задлан шинжлэхдээ:

Хэн хэн ямар үйл хийсэн? Хэний үйл зөв, хэний үйл буруу байсан? Буруу үйл хийсэн хүнд хэрхэн туслах вэ? Хэрвээ чамд ийм зүйл тохиолдвол яах вэ? зэрэг асуултыг хэрэглэж болно.


“Миний гэр бүл” хам сэдвийн хүрээнд “Манай гэрийнхэн”, “Миний гэр орон” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь сурагчид ойр орчныхоо хүмүүс, байгаль, нийгэмтэй харилцах явцад сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, сургуулийн онцлог, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.


49


Хүрэх үр дүн: Ажил, мэргэжлийн онцлогийг судлах, аав, ээжийн ажлын газрыг мэдэх, угийн бичгийг зураглан дүрслэх, шаардлагатай хүмүүсийнхээ утасны дугаарыг мэдэж ашигладаг болно.




1 Аав ээж болон гэрийнхэнийхээ

, мэргэжил ажлын газрыг мэдэх

, , Аав ээж гэрийнхнийхээ ажил мэргэжил , хөтөлмөрийн ялгаа ажлын газрыг мэдэх

Аав ээжийн болон гэрийнхнийхээ, мэргэжил ажлын газрыг тэмдэглэх дасгал

ажиллах

Ажилмэргэжлийн фото зураг

Албан байгууллагын, танилцуулга

, мэдээлэл ил захидал .гэх мэт

2 , Багш сургуулийн, жижүүр дотны

хүмүүсийн утасны дугаарыг тогтоох

, , Ойр дотно найз нөхөд ангийн багш сургуулийнжижүүрийн утасны дугаарыг

тэмдэглэх , Гэрийнхэндээ тэмдэглүүлж яаралтай үед

утасны дугаарыг ашиглаж бусдад хэрхэн ( тусалсанаа тайлбарлах гэрийн даалгавар

, )хийх өвчтэй чөлөөтэй гэх мэт

Нэншаардлагатай , утасны дугаар

жагсаалт тэмдэглэхдэвтэр

3 Угийн бичгийг , зураглан дүрслэх

түүнийгээ бусдадтанилцуулах

Угийн бичгийг зураглан тэмдэглэх загвар хүснэгттэй танилцах

.Угийн бичгийг зураглал хийнэ Бүтээлээ тайлбарлах

Угийн бичиг хөтлөх загвар тэмдэг

тэмдэглэгээ Ажлын хуудас Дүрд тоглох баг


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Аав ээжийн мэргэжил, ажлын газрыг зааж өгөх, нэрлэж хэлж сургахад тусална. - Ажлын газрын нэрийг тэмдэглэх ажлын хуудас бэлтгээрэй. - Ойр дотны хүмүүсийн утасны дугаарыг тэмдэглэж авахын ач тусыг тайлбарлаж

өгөхөд анхаараарай.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: .

- Угийн бичгийг зураглан хөтлөх загварыг хоёрдугаар ангид судалсан тул энэ удаа өмнөх агуулыг бататган гүнзгийрүүлнэ.

- Угийн бичиг зураглал хийхэд аав ээж болон бусад хүмүүсийн тусламж авч болохыг сануулаарай. Сурагчид заавал 5 үеэ зураглан нэрлэх шаардлагагүй ч аав, ээж, өвөг эцэг, эмэг эх болон авга нагацаа мэдэх хэрэгтэйг анхаараарай.


50


Хүрэх үр дүн: Гэрээс сургууль хүрэх орчны аюулгүй байдлыг үнэлэх чадварт суралцана.




1 , Гэр сургууль орчмын план зураг

, зурах нэрлэх

, , Гэр сургууль орчмын барилга байгууламж объектийн байрлалыг ажиглаж нэрлэх

План зурагт буулгах дүрслэлийг сонгох , План зурж тайлбарлан ярих

.План зураг үзүүлнэ , , Харандаа дэвтэр

шугам

2 , Гэр байрнаас сургууль хүрэх

орчин тойрны аюулгүй байдлыг

үнэлэх

Гэрээс сургууль хүрэх план зураг дээр аюултай зүйлсийг ялгаж будах

Хичнээн аюултай объект байгаа тооцоогаргах

Аюулгүй явах боломжтой замыг зураг дээрсонгох

Аюулыг багасгах талаар саналаа солилцох

Гэрээс сургууль хүрэх ( план зураг дээрх

) сурагчдын зурсан


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - План зурах цаасан дээр зүг чигийг тэмдэглэнэ.- План зурагт буулгахдаа дээрээс нь харсан байдлаар ямар дүрслэлийг сонгох вэ?

гэдгийг тайлбарлаарай.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хамгийн богино хугацаанд, гэрээсээ сургууль хүрэх, аюулгүй явах замыг сонгох талаар

ярилцаарай.- Гэхдээ дөт байх нь цаг хугацаа хэмнэх сайн талтай боловч хамгийн гол нь аюулгүй

байх нөхцлийг харгалзах ёстойг тайлбарлана.


“Манай сургууль” хам сэдвийн хүрээнд “Манай сургуулийн гадаад орчин”, “Манай ангид ургадаг ургамал” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгож орчин тойрныхоо юмс үзэгдлийг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг эзэмшүүлэхэд чиглэгдсэн бөгөөд тухайн орон нутаг, сургуулийн онцлог, хэрэгцээ, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааруулан дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.

Манай сургуулийн гадаад орчин

Хүрэх үр дүн: Замын хөдөлгөөний дүрмийг баримталж аюулгүй байдлыг сахиж сурна.


51




1 С урагчид д , үрэм журмыг хэрхэн

биелүүлж байгаагажиглах

Сургуулийн дотор баруун гарын дүрэм баримтлах талаар мэдэх

, Замын хөдөлгөөний тэмдэг тэмдэглэгээг ялган таних дасгал ажиллах

“ - ” Ногоон гэрэл цагааншугам дүрд тоглох Шаардлагатай тохиолдолд бусдад хэрхэн

туслах талаар ойлголттой болох Сургуулийн дотор ба гадаа сурагчид дүрэм

журмыг баримталж байгаа эсэхийг ажиглаж өөрийн үнэлгээ өгөх

Дүү нартаа болон найз нартаа зориулж замын хөдөлгөөнд соёлтой оролцох

зөвлөмж бичих

Замын хөдөлгөөний, тэмдэг тэмдэглэгээ

Ажлын хуудас Дүрд тоглох баг


Энэ ангид сурагчид орчин тойрноо ажиглан үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадварт суралцаж эхлэх тул

- Сурагчид сургуулийн дотор баруун гарын дүрэм баримталдаг эсэхэд үнэлгээ хийнэ. - Мөн сургуулийн гадаа гарч сургууль орчмын замын хөдөлгөөнийг ажиглах боломж

бүрдүүлээрэй. 5 минутад хэдэн машин өнгөрч байгааг тоолж, цагт, өдөрт хэдэн машин өнгөрч болох тооцоолол хийлгээрэй. Ажиглалтын үр дүнд үндэслэн замын хөдөлгөөний дүрэм, аюулгүй байдлыг эрхэмлэх ойлголтыг эзэмшүүлнэ.

Манай ангид ургадаг ургамал

Хүрэх үр дүн: Ургамал амьд бие учраас өсөж, үрждэг гэсэн дүгнэлт хийх


№

Суралцахуйн зорилт Сурах үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

1 Ангид ургаж байгаа ургамлын өсөлт хөгжлийг ажиглаж, тэмдэглэл хөтлөх

Үрээр (том, жижиг ялгаатай ), ишээр (эрээн халгай), навчаар (удан бор) ургамлыг янз бүрийн орчинд үрслүүлэх, таамаглал дэвшүүлэх

Ургамлын өсөлт хөгжлийн онцлогийг ажиглаж тэмдэглэл хөтлөх

Ургамал үндсээр усыг шингээн, ишээр дамжуулж, дулаан нөхцөлд өсөж хөгждөг гэдгийг туршлагаар нотлох

Орчны онцлогт тохируулан тасалгааны

Ургамлын үр Хөрс Ургамал суулгах

сав, шилэн аяга Шугам Дэвтэр Үзэг

52


ургамлыг арчлах


Бага насны хүүхдэд сорил туршилтаар мэдлэг бүтээх арга зүйг хэрэглэх нь багшийн эв дүй, ур чадвараас ихээхэн хамаарах тул багш та хичээлдээ урьдчилан сайн бэлтгэх хэрэгтэй. Зөвхөн хичээлийн цагаар бус хичээлээс гадуурх цагаар хичээлийн үр дүнг хянах байдлаар хичээлээ төлөвлөөрэй. Мөн сурагч нэг бүрийн хийх үйлийг нарийн төлөвлөх хэрэгтэй. Тухайлбал:

1. Сурагчид том, жижиг хэмжээтэй үрийг хөрсөнд яаж суулгах талаар таамаглал дэвшүүлнэ. Том үрийн гүн, жижиг үрийн өнгөц суулгах уу? эсвэл том үрийг өнгөц, жижиг үрийг гүн суулгах уу? ямар тохиолдолд үр ургах вэ? гэх мэт

Сурагчид дэвшүүлсэн таамаглал зөв эсэхээ нотлохын тулд дадлага ажлыг зааврын дагуу хийж гүйцэтгэнэ. Багш сурагч бүрийн сурах арга барил, хурд ялгаатай байдгийг анхаарч чиглүүлнэ.

Туршилтын үр дүнг танилцуулах, таамаглалаа батлах, дүгнэлтийг хүснэгт, диаграммаар гаргаж сурахад анхаарч арга зүйгээ төлөвлөөрэй.

2. Ургамал үндсээрээ усыг шингээн авч, ишээр дамжуулан бусад хэсгүүдэд дамжуулдаг болохыг сурагчид туршилтаар нотлох боложийг бүрдүүлээрэй.

3. Гэрэл дутагдахад тасалгааны ургамлын иш уртсаж сунах, навчны тоо цөөрөх, ус чийг дутагдахад навч шарлах, хатаж унах зэрэг өөрчлөлт гардаг болохыг ажиглуулах, сорил туршилтыг сурагчдын нас сэтгэхүйн онцлогт тохируулан төлөвлөх хэрэгтэй.


“Миний нутаг” хам сэдвийн хүрээнд “Орон нутаг ба хүмүүс”, “Манай нутагт ургадаг ургамал” “Гэрийн тэжээвэр ба зэрлэг амьтан” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгосон нь өөрийн төрж өссөн нутгийн байгаль нийгмийн юмс үзэгдлийг сонирхон судлах; хэм хэмжээ, дэглэм сахих; харилцах, үнэт зүйлийг эрхэмлэх чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ, хэрэглэгдэхүүний нөөцөөс хамааран дэд сэдвийн сонголт хувилбартай байж болно.

Орон нутаг ба хүмүүс

Хүрэх үр дүн: Орон нутгийнхаа нийтийн эзэмшлийн газарт баримтлах дэгийг судлах ба хүмүүсийн аж амьдрал, уламжлалт зан үйл, ёс заншлыг мэднэ.



53


1 Эргэн тойрныхоо хүмүүс , болон нийгэм

:байгальтай харилцах

- Орон нутгийнхаа нийтийн эзэмшлийн

, газар барилга ( байгууламж цэцэрлэгт

, хүрээлэн тоглоомын, , талбай гудамж талбай , малын бэлчээр

, автобусны зогсоол нийтийн бие засах

) - , газар ыг нэрлэхтанилцах

Нийтийн эзэмшил гэсэн үгийн утга , санааг ойлгож түүнийг хэрхэн

, хайрлан хамгаалж ашиглаж болохыгмэдэх

, Өөрсдийн мэдэх цэцэрлэгт хүрээлэн , , тоглоомын талбай гудамж малын

, бэлчээр тариалангийн талбайг ялган, нэрлэх түүний байршлыг зааж

харилцан ярилцах Эдгээрийг хэдийд хэрхэн яаж

ашигладаг тухай мэдээлэл цуглуулах Аялал хийж цэцэрлэгт болон

, тоглоомын талбайтай танилцаж орон зайг мэдэрч тэмдэглэл хөтлөх

Нийтийн эзэмшил газруудын нэр байршлыг харуулсан

, зураг тэдгээрийг хэрхэн ашигладаг

талаарх үйл явдлыг , харуулсан бичлэг фото

зураг тайлбартай үзүүлэн болон аялалын

маршрут

2 , , Дүрэм журмыг мэдэх:мөрдөх

- Нийтийн эзэмшлийн газруудад

баримтлах дэг журамтай танилцаж

түүнийг мөрдөх

Нийтийн эзэмшил газарт ямар дэг баримталдаг талаар мэдээлэл

, цуглуулж бусдад тайлбарлах Нийтийн эзэмшлийн газарт

баримталдаг дэгийг мөрдөх Зайлшгүй дагажмөрдөх дэгүүдийг

танилцуулж түүнийг ойлгуулахад чиглэгдсэн үйл ажиллагааг хийх

Нийтийн эзэмшлийн газарт хандаж , байгаа хүмүүсийн харилцаа хандлагын талаар ярилцах

Нийтийн эзэмшил , газруудын зураг Тэнд баримтлах дэгжурмыг , харуулсан бичлэг

үзүүлэн Нийтийн эзэмшил

газар хүмүүс хэрхэн үйлчлүүлж байгаа

/ , / талаарх Сайн муу талыг харуулсан зурагт үзүүлэнгүүд


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Сурагчид өөрийн орон нутгийн талаар тодорхой мэдээлэлтэй болоход чиглэгдсэн үйл ажиллагаануудыг явуулна. Нутгийн нийтийн эзэмшлийн газруудын үйл ажиллагааг харуулсан бичлэг, зурагт үзүүлэнгүүд бэлтгэж сургалтдаа ашиглаж болно.Хүүхдүүдээр юу хийлгэх, ямар ажлыг төлөвлөж болох, хэрхэн хооронд нь харилцуулах талаар багш урьдчилан төлөвлөсөн байна.Өөрийн орон нутагт байгаа нийтийн эзэмшлийн газрууд, тэдгээрийн байрлал, ашиглах зориулалт хэрхэн яаж ашиглаж хайрлан хамгаалж ирсэн цаг хугацааны талаарх ойлголтыг таниулахад аль болох өөрсдийн биеэр очиж үйл ажиллагаатай танилцах аялал экскурсыг зохион байгуулах нь илүү үр дүнтэй гэдгийг багш тооцоолон эцэг эх, олон нийтийн оролцоог чухалчлан үзээрэй

Сурагчид аялалын явцад тэмдэглэл хөтлөх ажлын хуудас бэлтгээрэй. Жишээ нь: Аялалын туршид ямар нийтийн эзэмшлийн газруудыг ажигласнаа нэрлэн бичээрэй........................................................................................................................................................................Тэдгээрийг хүмүүс хэрхэн ашиглаж байна вэ?Жишээ нь: Тоглоомын талбайд хүүхүүд өдөр бүр тоглодог гэх мэт

54


Чи өөр ямар ямар газрууд байгаасай гэж хүсэж байна вэ? Яагаад? .......................................................................................................................................................................................Нийтийн эзэмшил газрыг хайрлан хамгаалахад чи ямар хувь нэмэр оруулж чадах вэ? .......................................................................................................................................................................................Хүүхэд бүрийн хариултыг дараах дөрвөн түвшинд тохируулан үнэлэх шалгуур боловсруулаарай..

Маш сайн -

Хангалттай -

Сайжирч байгаа -

Анхаарах шаардлагатай -

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: Сурагчдын өдөр тутмын амьдралтай холбон жишээ гаргуулах, бусадтайгаа хамтран ярилцах боломжийг бүрдүүлэхэд анхаараарай.Сурах үйл ажиллагааг агуулга эзэмшилт, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж буй байдлаар нь үнэлэх тул сургалтыг орон нутаг, сургуулийн онцлогт тохируулан зохион байгуулна. Сургалтыг зохион байгуулахдаа дараах үе шатуудыг төлөвлөнө. Үүнд:

1. Сурагчид тухайн агуулгыг эзэмшихэд тэдний сонирхол, сурах арга барилыг оношлох

2. Сурах бичиг болон бусад сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг ашиглахдаа танил зүйлээс нь эхлэх

3. Дүрэм журмыг ойлгохуйц, биелэгдэхүйц арга аргачлалыг боловсруулах4. Дүрэм, журмыг хэрхэн мөрдөж биелүүлж байгаа талаар судлах

Mанай нутагт ургадаг ургамал

Хүрэх үр дүн: Эргэн тойрноо ажиглах, орон нутагтаа ургадаг ургамлыг энгийн аргаар ангилах, ялган таних, зөв ашиглаж хамгаалах чадварт суралцах Үйл ажиллагааны удирдамж


1 Орон нутагт ургадаг ургамлыг харагдах байдлаар нь ангилах, ялган таних

Орон нутагт ургадаг ургамлыг харагдах байдлаар нь ангилах (мод, сөөг, өвслөг ургамал)

Шилмүүст ба навчит модыг харагдах байдал болон навчны онцлогоор нь ялган таних

Ногоон ургамлын ач тусыг мэдэж, мод, сөөг, өвслөг ургамлыг усалж тордоход оролцох, үйл ажиллагааг төлөвлөх

Шилмүүст ба навчит модны навч

Шилмүүст ба навчит модны зураг

Мод ургамлыг услах энгийн багаж хэрэгсэл

55



- Багш сургалтыг танхимын ба танхимын бус хэлбэрээр зохион байгуулж болно. - Анги танхимд ургамлын навчны хатаадас ашиглан ялган таних дадлага ажил явуулж,

танхимын бус цагаар байгалийн нөхцөлд ажиглалт хийлгэх хэрэгтэй. - Сурагчдад хамгийн ойр байгаа ургамал бол сургуулийн гадаа ургаж байгаа мод, сөөг

байдаг тул тэдгээрийг ялган таниулах, услах, арчлах аргад сургахад анхаараарай. Сурагчдыг хичээлээс гадуур үйл ажиллагаанд оролцуулах нь бусадтай хамтарч ажиллах, бие биеэ хүндлэх, ойлгох, туслах зэрэг хамтын үйл ажиллагаанд сургах сайн талтай.

- Орон нутгийн онцлогт тохируулан жимс, хүнсний ногоо тарьдаг бол энгийн аргаар ялган таних ажиглалт, дадлага ажил хийлгэж болно гэдгийг анхаараарай.

Гэрийн тэжээвэр ба зэрлэг амьтан

Хүрэх үр дүн: Өөрийн эргэн тойрноо ажиглах, орон нутагтаа амьдардаг гэрийн тэжээвэр болон зэрлэг амьтны ашиг шим, хүмүүсийн хэрэглээг харьцуулан судалж дүгнэлт гаргах, амьтдыг хайрлан хамгаалах аргад суралцах



1. Гэрийн тэжээвэр болон зэрлэг амьтдын ялгааг харьцуулж тайлбарлах

Гэрийн тэжээвэр ба зэрлэг амьтдын ялгааг тайлбарлах

Зарим зэрлэг амьтдын үр төлийг нэрлэж дүрд тоглох

Зэрлэг амьтдын амьдрах орчин, хоол хүнсний онцлогийг мэдэх

Амьтдыг хайрлах, хамгаалахад өөрийн оруулж чадах хувь нэмрээ тодорхойлох

Гэрийн тэжээвэр амьтдын зураг

Ойд амьдардаг, усанд амьдардаг, говь, тал хээрийн амьтдын зураг

Амьтдын үр төлийн зураг

Багшид өгөх санамж - Сурагчдаар амьтнаас авч ашигладаг эд зүйлс тэдгээрийн хэрэгцээ, ашиглалтын

талаар яриулах нь амьд амьтныг хайрлах, ойр байж өсгөж үржүүлэх, арчлах, амьтнаас өөрийгөө хамгаалах, үүр оромж барих сэдэл төрүүлэх болно. Суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхээс өмнө сурагчдыг оношилж (гэртээ амьтан тэжээдэг, амьтны тухай ном унших, кино үзэх дуртай, түүнийгээ бусдад ярих сонирхолтой, болон хошин шогийн мэдрэмж, тооцоолол хийх чадвар гэх мэт) янз бүрийн сонирхол бүхий сурагчдын холимог баг бүрдүүлэх нь бусдадаа туслах болон багуудын чадварын түвшинг ойролцоо болгох сайн талтайг анхаараарай.

- Сурагчдыг ажигласан, сонссон дуулсанаа бүтэн өгүүлбэрээр чөлөөтэй ярих, таамаглал дэвшүүлж батлах, дүгнэлт гаргах, дүгнэлтийг хүснэгт, диаграммаар илэрхийлж сургахад анхаарч арга зүйгээ төлөвлөөрэй.

56


МАНАЙ ДЭЛХИЙ

“Манай дэлхий” хам сэдвийн хүрээнд “Эх орон”, “Эх дэлхий” гэсэн дэд сэдвүүдийг сонгон судлах боломжтой бөгөөд тухайн орон нутгийн хэрэгцээ,онцлогийг тусган агуулга сонголттой байж болно.

Эх орон

Хүрэх үр дүн: Глобус болон дэлхийн газрын зураг дээр Монгол орон болон түүнтэй хиллэдэг улс орнууд олж заах, Монгол орны газрын зурагт томоохон уул нуруу, гол мөрнийг ялган таних




1 Монгол орны , томоохон уул нуруу

, гол мөрөн нуурыг газрын зургаас

ялган таних

Монгол орныг глобус ба газрын зураг дээр олж заах

, , Газрын зурагт уул гол нуурыг тэмдэглэдэг таних тэмдгийг мэдэх

, , Монгол орны томоохон уулс гол нуурыг, ( , нэрлэх газрын зураг дээр олж заах Алтай, , , Хангай Хэнтийн уулс Орхон гол Сэлэнгэ

, )мөрөн Хөвсгөл нуур гэх мэт

Глобус Монгол орны газрын

зураг

2 Газрын зураг ашигласнаар орон

зайн баримжаагаа хөгжүүлэх

, Монгол орны байралаас зүүн ба баруун хойд ба өмнөд зүгийг газрын зураг дээр заах

, Монгол орноос баруун ба зүүн хойд ба өмнө ( : зүгт орших улсуудыг олж нэрлэх Жишээ нь

, , Хятад улс өмнө зүгт Орос улс хойд зүгт, , Япон Солонгос зүүн зүгт Англи улс баруун

)зүгт оршино гэх мэт

Дэлхийн улс төрийнзураг

Глобус


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Монгол орны болон дэлхийн газрын зураг, глобус ашиглаж болно.

- Өмнөх улиралд гэр, сургууль орчмын планыг уншиж сурсан бол энэ удаад Монгол орны газрын зураг дээр дүрслэгдсэн юмсыг нэрлэх, заах, байрлал ба хол ойрыг харьцуулж сургахад үйл ажиллагааг чиглүүлнэ.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Зүг чигийн тухай өмнө эзэмшсэн чадварыг хөгжүүлэхийн тулд газрын зураг дээр

баруун, зүүн, хойд, өмнө зүгийг ялгана. Зэргэлдээ улс, сум, баг, хот айл (хөдөөд) юмуу орон сууц (хотод) зэргийн зүгийг тодорхойлох зэргээр дасгал ажиллуулж болно.

Эх дэлхий

Хүрэх үр дүн. Сурагчид дэлхийн гадарга ба тивүүдийн ялгаа, хүмүүсийн арьсны ялгааны талаар ойлгож мэдэх

57



№

Суралцахуйн зорилт

Сурах үйл ажиллагаа

Хэрэглэгдэхүүн

1

Дэлхийн газрын гадаргын хэлбэрийг газрын зураг ба глобус дээр ялгадаг болох Дэлхийн хуурай газар ба далайг ялгах Жишээ нь: Глобус, газрын зураг дээр ус (далай) ба хуурай

газрыг ялган заах, тоглоом тоглох Дэлхийн тивүүдийг ялгаж, нэрлэн газрын зураг ба глобус дээр заах Зарим томоохон улсуудыг нэрлэж, тивээр нь ялгах Глобус Дэлхийн газрын зураг Тивүүдийн ерөнхий ялгааг үзүүлсэн гэрэл зургууд2

Дэлхийн тив тивийн хүмүүсийн ялгаатай байдлыг ажиглаж, харьцуулах Газрын зураг юмуу глобус Хар, шар, цагаан арьстныг ялгадаг болно. Хүмүүсийг гадаад төрхөөр нь дэлхийн аль тивд амьдардагийг мэддэг болох Тухайн улс аль тивд оршиж байгаад нь үндэслэн ямар арьстан амьдардгийг тодорхойлох Хар шар, цагаан арьстай хүмүүсийн зураг (сэтгүүлийн хайчилбар), нэрд гарсан хүмүүсийн талаарх

мэдээлэл


1 дүгээр суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Дэлхийн далай, хуурай газрыг ялгадаг болно. - Дэлхийн 4 далай ба 6 тивийг газрын зураг, глобус дээр нэрлэн заах, Монгол болон

зарим томоохон улсыг орших тивээр нь ялгадаг болоход үйл ажиллагааг чиглүүлнэ.

2 дугаар суралцахуйн зорилтын хүрээнд: - Хар, шар, цагаан арьстныг амьдардаг улс орон ба тивээр нь ялган тодорхойлно.

Ингэхдээ нэрд гарсан тамирчин, дуучин, жүжигчин зэрэг хүмүүсийн талаарх мэдээллийг ашиглаж болно. Гэхдээ хотын ба хөдөөний хүүхдийн хувьд ялгаатай байж болохыг бодолцоорой. Ямар хүнийг хүүхдүүд сайн мэдэж байгааг урьдчилан тандах ба хүмүүсийн талаар мэдээллийг интернэт болон бусад сонин, сэтгүүлээс авч болно.

58

Education

БАГА БОЛОВСРОЛ - ХҮН БА ОРЧИН