Embed Size (px)
Citation preview
THUỐC KHÁNG VIÊM THUỐC KHÁNG VIÊM KHÔNG STEROIDKHÔNG STEROID
Thuốc kháng viêm không steroid là một Thuốc kháng viêm không steroid là một nhóm thuốc khác nhau về mặt hóa học nhóm thuốc khác nhau về mặt hóa học
nhưng cùng chia xẻ một cơ chế tác động nhưng cùng chia xẻ một cơ chế tác động chung là chung là ức chế sự tổng hợp ức chế sự tổng hợp
ProstaglandinsProstaglandins qua sự bất hoạt men qua sự bất hoạt men Cyclooxygenase I& II.Cyclooxygenase I& II.
PHÂN LOẠI THUỐC GIẢM ĐAUPHÂN LOẠI THUỐC GIẢM ĐAU
Thuốc kháng viêm Thuốc kháng viêm không Steroidkhông Steroid
NSAIDSNSAIDSCác họ thuốc kháng viêm Các họ thuốc kháng viêm không Steroid phổ thôngkhông Steroid phổ thông
Thuốc ức chế tổng hợp ProstaglandinsThuốc ức chế tổng hợp Prostaglandins
ỨC CHẾ COX KHÔNG CHỌN LỌCỨC CHẾ COX KHÔNG CHỌN LỌC
Dẫn chất acid Salicylic:AspirinDẫn chất acid Salicylic:AspirinDẫn chất Para-amino-Phenol: AcetaminophenDẫn chất Para-amino-Phenol: AcetaminophenIndol và Indene Acetic acid: Indomethacin & SunlindacIndol và Indene Acetic acid: Indomethacin & SunlindacHeteroaryl acetic acid: Tolmetin,diclofenac&ketorolacHeteroaryl acetic acid: Tolmetin,diclofenac&ketorolacArylpropionic acid: Ibuprofen, naproxen,oxaprozinArylpropionic acid: Ibuprofen, naproxen,oxaprozinAnthranilic acid:mefenamic acid &meclofenamic acidAnthranilic acid:mefenamic acid &meclofenamic acidEnolic acic: piroxicam &meloxicamEnolic acic: piroxicam &meloxicamAlkanones:nabumetoneAlkanones:nabumetone
ỨC CHẾ COX CHỌN LỌCỨC CHẾ COX CHỌN LỌCFuranones :rofecoxibFuranones :rofecoxib
Diaryl-pyrazoles:celecoxibDiaryl-pyrazoles:celecoxibIndol acetic acid: EtodolacIndol acetic acid: EtodolacSulfonamides :nimesulideSulfonamides :nimesulide
VỊ TRÍ TÁC ĐỘNG CỦA VỊ TRÍ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC MEN CÁC MEN
PHOSPHALIPASEPHOSPHALIPASE
Thụ thể Thromboxan A2
ProstaglandinE2SubtypeEP3Receptor
ProstacyclinReceptor
COX1COX1
CYCLO-OXYGENASE ICYCLO-OXYGENASE ICOX-ICOX-I
LÀ MỘT MEN CƠ HỮU (CONSTITUTIVE ENZYME).LÀ MỘT MEN CƠ HỮU (CONSTITUTIVE ENZYME). GENE ĐIỀU KHIỂN TỔNG HỢP NẰM TRÊN NHIỄM GENE ĐIỀU KHIỂN TỔNG HỢP NẰM TRÊN NHIỄM
SẮC THỂ 9.SẮC THỂ 9. mRNA 2.9 KILOBASE; MANG 599 ACID AMIN;KHỐI mRNA 2.9 KILOBASE; MANG 599 ACID AMIN;KHỐI
LƯỢNG PHÂN TỬ 68,548.LƯỢNG PHÂN TỬ 68,548.CÓ THỂ TĂNG NỒNG ĐỘ LÊN 2-4 LẦN NỒNG ĐỘ CƠ CÓ THỂ TĂNG NỒNG ĐỘ LÊN 2-4 LẦN NỒNG ĐỘ CƠ
BẢN (BASELINE CONCENTRATION.BẢN (BASELINE CONCENTRATION. NHIỆM VỤ CHÍNH LÀ TẠO BỀN VỮNG CHO MÀNG NHIỆM VỤ CHÍNH LÀ TẠO BỀN VỮNG CHO MÀNG
NHÀY DẠ DÀY VÀ PHẢN ỨNG ĐÔNG MÁU.NHÀY DẠ DÀY VÀ PHẢN ỨNG ĐÔNG MÁU.
COX2COX2
COX2COX2
CYCLO-OXYGENASE IICYCLO-OXYGENASE IICOX IICOX II
LÀ MỘT MEN HẬU LẬP (INDUCIBLE LÀ MỘT MEN HẬU LẬP (INDUCIBLE ENZYME).ENZYME).
GENE ĐIỀU KHIỂN TỔNG HỢP NẰM GENE ĐIỀU KHIỂN TỔNG HỢP NẰM TRÊN NHIỄM SẮC THỂ 1.TRÊN NHIỄM SẮC THỂ 1.
mRNA MANG MÃ CỦA 60% ACID AMIN mRNA MANG MÃ CỦA 60% ACID AMIN TƯƠNGTỰ VỚI COX I.TƯƠNGTỰ VỚI COX I.
40% CẶP NỐI BASE BIẾN ĐỘNG TÙY 40% CẶP NỐI BASE BIẾN ĐỘNG TÙY NGUYÊN NHÂN KÍCH THÍCH.NGUYÊN NHÂN KÍCH THÍCH.
CÓ THỂ TĂNG NỒNG ĐỘ LÊN HƠN 30 CÓ THỂ TĂNG NỒNG ĐỘ LÊN HƠN 30 LẦN NỒNG ĐỘ CƠ BẢN.LẦN NỒNG ĐỘ CƠ BẢN.
NHIỆM VỤ CHÍNH LÀ ĐÁP ỨNG VỚI CÁC NHIỆM VỤ CHÍNH LÀ ĐÁP ỨNG VỚI CÁC PHẢN ỨNG VIÊM.PHẢN ỨNG VIÊM.
THỤ THỂ CỦA PROSTAGLANDINSTHỤ THỂ CỦA PROSTAGLANDINS
Thụ thể của prostaglandins được đặt tên Thụ thể của prostaglandins được đặt tên theo qui ước loại sản phẩm đặt trước tiên theo qui ước loại sản phẩm đặt trước tiên số tiểu loại đặt sau cùng.số tiểu loại đặt sau cùng.
FP : thụ thể của prostaglandin F2α
EP(1), EP(2), EP(3): thụ thể của prostaglandin E2 tiểu loại 1,2,3
DP
IP
TP
Prostaglandin SynthetaseProstaglandin Synthetase
Prostaglandin Prostaglandin EndoperoxidesEndoperoxides
Prostaglandin HProstaglandin H22
Prostaglandin H2 synthetaseProstaglandin H2 synthetase
COX2 GẮN KẾT VỚI CHẤT COX2 GẮN KẾT VỚI CHẤT ỨC CHẾ Sc558ỨC CHẾ Sc558
Sc558Sc558
COX2 GẮN KẾT VỚI COX2 GẮN KẾT VỚI FLURBIPROFENFLURBIPROFEN
FlurbiprofenFlurbiprofen
COX-1COX-1
Nhóm NSAIDS có 3 tác dụng chínhNhóm NSAIDS có 3 tác dụng chính
Giảm đau:tácGiảm đau:tác động tại thụ cảm đau nên động tại thụ cảm đau nên còn gọi là “Thuốc giảm đau ngoại biên”còn gọi là “Thuốc giảm đau ngoại biên”
Hạ sốt:Hạ sốt: tác động tại trung tâm điều hoà tác động tại trung tâm điều hoà thân nhiệt-nhân Preopticthân nhiệt-nhân Preoptic
Kháng viêmKháng viêm: tác động qua sự ức chế tổng : tác động qua sự ức chế tổng hợp Prostaglandins như Prostaglandins hợp Prostaglandins như Prostaglandins
EE22,Prostaglandin F,Prostaglandin F22αα& Leukotriene B& Leukotriene B44
Tác dụng giảm đauTác dụng giảm đau Cảm giác đau hình thành từ thụ thể do rất Cảm giác đau hình thành từ thụ thể do rất
nhiều yếu tố phức tạp góp phần: nhiều yếu tố phức tạp góp phần: kênh Na+ Kênh K+ của thụ cảm đaukênh Na+ Kênh K+ của thụ cảm đau các chất hoá học trung gian như các chất hoá học trung gian như
HistamineHistamine SerotonineSerotonine ProstaglandinsProstaglandins BradykininBradykinin neurokinin A(chất P).neurokinin A(chất P).
Thuốc NSAIDS chỉ tác động lên Thuốc NSAIDS chỉ tác động lên Prostaglandins nên năng lực giảm đau cũng Prostaglandins nên năng lực giảm đau cũng không cao.không cao.
THUỐC GIẢM ĐAUTHUỐC GIẢM ĐAUThuốc giảm đau tuy rất nhiều nhóm khác nhau về mặt hoá Thuốc giảm đau tuy rất nhiều nhóm khác nhau về mặt hoá học nhưng thực chất chỉ có những cơ chế tác dụng sauhọc nhưng thực chất chỉ có những cơ chế tác dụng sau
1. Ức chế sự tổng hợp Prostaglandins1. Ức chế sự tổng hợp Prostaglandins
2. Cắt đứt sự hình thành điện thế động2. Cắt đứt sự hình thành điện thế động
3. Ngăn chận sự phóng thích chất P ở synapse đầu sừng sau tủy3. Ngăn chận sự phóng thích chất P ở synapse đầu sừng sau tủy
4. Phong tỏa thụ thể TNF-4. Phong tỏa thụ thể TNF-αα
5. Thuốc dãn cơ trơn động mạch và tạng rỗng5. Thuốc dãn cơ trơn động mạch và tạng rỗng
NSAIDSNSAIDS Xét trên khía cạnh giảm đau NSAIDS Xét trên khía cạnh giảm đau NSAIDS
thuộc về cơ chế ức chế tổng hợp PGs.thuộc về cơ chế ức chế tổng hợp PGs. Tác động ở mức độ phân tử là ngăn Tác động ở mức độ phân tử là ngăn
chận dòng Ca++nhập bào qua kênh chận dòng Ca++nhập bào qua kênh Ca++-lệ thuộc cAMP&Ca++phóng Ca++-lệ thuộc cAMP&Ca++phóng thích từ võng nội bào qua sự tác động thích từ võng nội bào qua sự tác động của Phosphatidyl-inositol-của Phosphatidyl-inositol-Triphosphate(IP3)Triphosphate(IP3)
Thụ cảm đauThụ cảm đau
thụ thể prostaglandinthụ thể prostaglandin
Protein Gs/Gq
prostaglandinAC
Adenyl cyclaseAdenyl cyclaseATPATP
cAMPcAMP
Phospholipase CPhospholipase C
Tăng nhập bào ion Ca++Tăng nhập bào ion Ca++
Phóng Phóng thích Ca++ thích Ca++ từ võng nội từ võng nội bào bào kích thích kích thích Ca++ nhập Ca++ nhập bào.bào.
++
PIP2PIP2 IP3IP3
PGF2PGF2αα
PGE2PGE2
Dòng Ca++ nhập bào Dòng Ca++ nhập bào
kích thích sự phóng thích của ion này từ kích thích sự phóng thích của ion này từ ER.ER.
Tăng độ dốc triền khử cực (phase 4) của Tăng độ dốc triền khử cực (phase 4) của thụ cảm đau biến thụ thể đau thành một tổ thụ cảm đau biến thụ thể đau thành một tổ
chức khử cực tự phát (pace maker).chức khử cực tự phát (pace maker).
Hoạt hoá hệ thống men nội bào gây tăng Hoạt hoá hệ thống men nội bào gây tăng chuyển hoá cũng như phá hủy cơ cấu của chuyển hoá cũng như phá hủy cơ cấu của
sợi C.sợi C.
NSAIDSNSAIDS Cảm giác đau là yếu tố tiên báo cho sự Cảm giác đau là yếu tố tiên báo cho sự
kiện phá hủy các tổ chức.kiện phá hủy các tổ chức. Ca++ là ion chủ chốt tạo nên hiên Ca++ là ion chủ chốt tạo nên hiên
tượng phá hủy này do hoạt hóa men:tượng phá hủy này do hoạt hóa men: Phospholipase:thủy phân Phospholipase:thủy phân
Phospholipide màng bào tương.Phospholipide màng bào tương. Protease:thủy phân các proten của Protease:thủy phân các proten của
bào tương kể cả protein khung.bào tương kể cả protein khung. Nuclease:phá hủy DNA nhân.Nuclease:phá hủy DNA nhân.
HIỆU QUẢ HẠ SỐTHIỆU QUẢ HẠ SỐT
Chiasma opticChiasma optic
Preoptic nuleusPreoptic nuleus
Preotic Nucleus-trung Preotic Nucleus-trung tâm điều hoà thân tâm điều hoà thân
nhiệtnhiệt
Chiasma OpticChiasma Optic
Prostagladins khởi phát luồng Prostagladins khởi phát luồng thần kinh xuống thần kinh xuống
hypothalamus và tuyến yên hypothalamus và tuyến yên gây sốtgây sốt
NSAIDS-TÍNH KHÁNG VIÊMNSAIDS-TÍNH KHÁNG VIÊMPGI2 vaø PGI2 vaø LTB4 coù LTB4 coù
theå laøm theå laøm taêng tính taêng tính
thoaùt thoaùt maïch cuûa maïch cuûa baïch caàubaïch caàu
Caùc noái keát gian Caùc noái keát gian baøo cuûa noäi maïc baøo cuûa noäi maïc
trôû neân keùm chaët trôû neân keùm chaët cheõ hôn döôùi taùc cheõ hôn döôùi taùc duïng cuûa PGE2duïng cuûa PGE2
LTB4 laø moät LTB4 laø moät chaát coù tính chaát coù tính hoaù höôùng hoaù höôùng ñoäng laøm ñoäng laøm baïch caâu baïch caâu
xuyeân maïchxuyeân maïch
NSAIDS-VIÊM KHỚP&HOÁ SỢINSAIDS-VIÊM KHỚP&HOÁ SỢIVai troø cuûa Vai troø cuûa thromboxan A2 thromboxan A2 vaø Leukotriene vaø Leukotriene
B4 ôû khôùpB4 ôû khôùp Taêng sinh Taêng sinh moâ sôïi moâ sôïi vaø loâi vaø loâi keùo teá keùo teá
baøo vieâmbaøo vieâm
Haäu quaû gaây vieâm caáp vaø maõn Haäu quaû gaây vieâm caáp vaø maõn cuøng vôùi söï cöùng khôùpcuøng vôùi söï cöùng khôùp
PGs huy ñoäng Ca++ gaây PGs huy ñoäng Ca++ gaây huûy xöông trong vieâm huûy xöông trong vieâm
xöông khôùpxöông khôùp
VIÊM NƯỚUVIÊM NƯỚUPGE2+PGF2PGE2+PGF2αα huy ñoäng Ca++ khoûi oå raêng huy ñoäng Ca++ khoûi oå raêng
Taêng Taêng sinh moâ sinh moâ
sôïi ôû sôïi ôû tuyû tuyû
raêng raêng laøm laøm keùm keùm tuaàn tuaàn hoaøn hoaøn tuûy tuûy
raêngraêng
Teá baøo noäi maïcTeá baøo noäi maïc
IPIP
Prostacyclin I2Prostacyclin I2
PGsPGsAdenyl CyclaseAdenyl Cyclase
cAMPcAMPCa++Ca++
Nitric Oxide SynthetaseNitric Oxide Synthetase
NONO
Daõn maïchDaõn maïch
Platelet Platelet derived derived relaxing relaxing
factorfactor
Vai troø gaây daõn maïch & chống kết Vai troø gaây daõn maïch & chống kết tụ tiểu cầu cuûa Prostaglandinstụ tiểu cầu cuûa Prostaglandins
Tác động lên Tác động lên kênh K+ gây kênh K+ gây
xuất bàoxuất bào
HyperpolarizationHyperpolarization
NO gây dãn mạch NO gây dãn mạch vì hoạt hoá men vì hoạt hoá men Guanilyl CyclaseGuanilyl Cyclase
GCGC
Angiotensin II gây co mạchAngiotensin II gây co mạch
PG EPG E22 & PGI & PGI22 gây dãn mạch gây dãn mạch
Giảm hoặc biến Giảm hoặc biến mất PGs sẽ gây co mất PGs sẽ gây co
mạchmạch
vị trí tác động vị trí tác động tạo nên tạo nên
Tính độc trên Tính độc trên thận của thận của NSAIDSNSAIDS
Prostacycline I2 có thể giúp Prostacycline I2 có thể giúp đẩy nhanh quá trình lành đẩy nhanh quá trình lành
vết thuơng do kích thích sự vết thuơng do kích thích sự phóng thìch của Vascular phóng thìch của Vascular
Endothelium Growth Endothelium Growth Factor-VEGFFactor-VEGF
Vasodialting peptide hoaït hoaù Vasodialting peptide hoaït hoaù PLA2 hình thaønh PGE2 haï thaáp PLA2 hình thaønh PGE2 haï thaáp ngöôõng khöû cöïc thuï caûm ñau ngöôõng khöû cöïc thuï caûm ñau vaø taêng cöôøng ñoä daõn maïch vaø taêng cöôøng ñoä daõn maïch
PGI2 phóng thích NOPGI2 phóng thích NO
Vai troø cuûa PGI2 trong côn MigraineVai troø cuûa PGI2 trong côn Migraine
Prostacyclin I2 gây dãn mạch qua Nitric Prostacyclin I2 gây dãn mạch qua Nitric oxide, cơn đau oxide, cơn đau đầuđầu giống Migraine có thể giống Migraine có thể cảm nhận khi dùng thuốc dãn mạch họ cảm nhận khi dùng thuốc dãn mạch họ
Nitroglycerin Nitroglycerin
VAI TRÒ BẢO VỆ DẠ DÀY CỦA PGsVAI TRÒ BẢO VỆ DẠ DÀY CỦA PGs
11 22 33
1’1’2’2’
3’3’
Vai trò gây co thắt phế quản của Vai trò gây co thắt phế quản của ProstaglandinProstaglandinPGF2PGF2αα LTB4;LTD4LTB4;LTD4
thụ thể FP<thụ thể FP<
PGqPGq
PIP2PIP2 IP3IP3 Ca++ nội bàoCa++ nội bào
Co thắt phế quảnCo thắt phế quản
VAI TRÒ GÂY CO THẮT PHẾ QUẢN CỦA LEUKOTRIENEVAI TRÒ GÂY CO THẮT PHẾ QUẢN CỦA LEUKOTRIENE
Ca++ nội bàoCa++ nội bào
TÁC ĐỘNG TRÊN TIỂU CẦU TÁC ĐỘNG TRÊN TIỂU CẦU CỦA THROMBOXAN A2CỦA THROMBOXAN A2
TBXA2TBXA2
TP receptorTP receptor
Protein GqProtein Gq
Phospholipase CPhospholipase C
PIP2PIP2 IP3IP3 Ca++Ca++
Kết dính tiểu cầuKết dính tiểu cầu
DƯỢC LÝ LÂM SÀNG DƯỢC LÝ LÂM SÀNG NSAIDSNSAIDS
Một số ít nguyên tắc được khuyên nên lưu ý khi dùng NSAIDS:Một số ít nguyên tắc được khuyên nên lưu ý khi dùng NSAIDS: Đánh giá chức năng thận trước,trong và sau khiĐánh giá chức năng thận trước,trong và sau khi dùng thuốc dùng thuốc
dài ngày.dài ngày. Các thuốc ức chế COX2 đều có khả Các thuốc ức chế COX2 đều có khả
năng làm năng làm giảm chức năng PGI2.giảm chức năng PGI2. NSAIDS gây loét dạ dày là điều chắc NSAIDS gây loét dạ dày là điều chắc
chắn. Các thuốc ức chế COX2 cũng chắn. Các thuốc ức chế COX2 cũng không an toàn tuyệt đối với dạ dày.không an toàn tuyệt đối với dạ dày.
Các thuốc thuộc nhóm Các thuốc thuộc nhóm Pyrazolone Pyrazolone (metamizol, noramidopyrine ect) và (metamizol, noramidopyrine ect) và indomethacin có khả năng gây mất indomethacin có khả năng gây mất bạch cầu hạt(bạch cầu hạt(agrannucytosis)agrannucytosis) rất cao rất cao
NSAIDS TRÊN CHỨC NĂNG NSAIDS TRÊN CHỨC NĂNG THẬNTHẬN
PGE2PGE2PGI2PGI2
PGs có tác dụngđối kháng với AngiotensinII điều PGs có tác dụngđối kháng với AngiotensinII điều hoà lượng máu đi qua quản cầuhoà lượng máu đi qua quản cầu
PGs giảm sức co của Mesangial cellsPGs giảm sức co của Mesangial cellsAngiotensinII tăng sức co của MesangialcellsAngiotensinII tăng sức co của Mesangialcells
ỨC CHẾ CHỌN LỌC COX2ỨC CHẾ CHỌN LỌC COX2 Men COX2 chịu trách nhiệm trong sự Men COX2 chịu trách nhiệm trong sự
tạo thành PGI2 có thể tới 40%.tạo thành PGI2 có thể tới 40%. Giảm thiểu PGI2 làm mất thăng bằng Giảm thiểu PGI2 làm mất thăng bằng
giữa nội mạc mạch máu và tiểu cầu giữa nội mạc mạch máu và tiểu cầu theo hướng tăng kết tụ tiểu cầu.theo hướng tăng kết tụ tiểu cầu.
Làm tăng nguy cơ tắc mạch.Làm tăng nguy cơ tắc mạch. Điều này đã thấy ở RofecoxibĐiều này đã thấy ở Rofecoxib Các chất còn lại như Các chất còn lại như
Celecoxib,Etodolac& Nimesulide cũng Celecoxib,Etodolac& Nimesulide cũng mang nguy cơ này.mang nguy cơ này.
NSAIDS TRÊN NIÊM MẠC NSAIDS TRÊN NIÊM MẠC DẠ DÀYDẠ DÀY
PGs tạo nối kết ổn định cho PGs tạo nối kết ổn định cho Mucopolysaccharides ở niêm Mucopolysaccharides ở niêm mạc.mạc.
PGs ức chế đường chuyển hoá PGs ức chế đường chuyển hoá hoạt động của bơm Proton.hoạt động của bơm Proton.
PGs kích thích sự phóng thích PGs kích thích sự phóng thích HCO3-ở bề mặt của lớp nhày.HCO3-ở bề mặt của lớp nhày.
Cám ơn sự quan tâm theo dõiCám ơn sự quan tâm theo dõi
