คู่มือการท ํากิจกรรม การผลิต ... ·...

คมอการทากจกรรม

เรอง

การผลตถานชวภาพจากวสดเหลอทงทางการเกษตรเพอใชสาหรบปรบปรงคณภาพดน ตามแนวพระราชดารในพนทจงหวดสมทรสงครามและจงหวด

ราชบร

โดย

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาไดรบทนอดหนนการทากจกรรมสงเสรมและสนบสนนงานวจยภายใตโครงการจดการความรและ

ถายทอดเทคโนโลย จากผลงานวจยและนวตกรรมประจาป 2558

‐ 2 ‐ 

คานา ค ม อการผ ลต ถานช วภาพจากวส ด เห ลอท งทางการเกษตรเพอใช สาหรบปรบปร งคณภาพดนตามแนวพระราชดารในพนทจงหวดสมทรสงคราม และจงหวดราชบร เลมน ประกอบดวย เนอหา และภาพทสอถงขนตอน ตลอดจนผลของการนาองคความรทเกดจากการวจยของทมผดาเนนการมาถายทอดสการปฏบตในพนทเปาหมาย 2 จงหวด คอ จงหวดราชบร และสมทรสงคราม เพอใหเกดแนวทางสาหรบชมชนทสนใจในการแกปญหาเรองคณภาพดนในพนทของตนเองตอไป ทมงานวจยและผจดทารายงานจงขอกราบขอบพระคณสวนงานทเกยวของ ประกอบดวย สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ซงเปนผสนบสนนทนมหาวทยาลยราชภฏ สวนสนนทาทเ ปนแหลงสาหรบประสานงานชมชนและหนวยงานทเกยวของพรอม กลมผนาชมชน และประชาชนในพนท 2 จงหวด ทเขารวมกจกรรมในครงน เปนอยางมาก รองศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน

๑๔ มกราคม ๒๕๕๙

‐ 3 ‐ 

สารบญ เรอง หนา บทนา 1

วตถประสงคของการอบรม 2

ระยะเวลา งบประมาณ สถานท 3

แผนการดาเนนงาน 4

อปกรณพนฐานสาหรบผลตถานชวภาพ 5

ขนตอนการสรางเตาเผาถานชวภาพ 6

ขนตอนของการเผาถาน 14

ขนตอนการนาถานชวภาพไปปรบปรงคณภาพดน 21

ขอเสนอแนะในการผลตและใชประโยชน 27 จากถานชวภาพ

‐ 1 ‐ 

บทนา การจดการวสดเหลอทงทางการเกษตรของชมชนในพนทของจงหวดสมทรสงครามและจงหวดราชบร ทประชากรสวนใหญมอาชพทาสวนและไรออยตามลาดบการจดการสวนใหญใชวธเผากลางแจง ซงเปนสาเหตหนงของการแพรกระจายของมลพษทางอากาศ และเปนแหลงหนงของปญหาทาใหเกดสภาวะโลกรอน ตามทสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงานไ ดน อม นาความปรชาสามารถของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระอจฉรยะเปนเลศใน การใชสงตางๆ ใหเกดประโยชนสงสด แมวชพช เชน ผกตบชวา ซงโดยทวไปเปนพชทไมพงประสงค และวสดเหลอทงทางการเกษตรทงหลายกทรงนามาใชประโยชน คณะผวจยจงนอมนาแนวทางพระราชกรณยกจในเรองน ไดแก โครงการเชอเพลงเขยวและโครงการปยอนทรย ในโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา การนาวสดเหลอทงทางการเกษตรมาประยกตมาใชใหเหมาะสมกบพนทของอาเภอบานโปง จงหวดราชบรและพนทของอาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เ พอลดปญหาผลกระทบจากมลพษทางอากาศ

‐ 2 ‐ 

วตถประสงคของการอบรม 1. เพอพฒนากระบวนการจดการความร ตอยอดการนา

ผลงานวจยเกยวกบผลตถานชวภาพจากวสดเหลอทงทางการเกษตรไปใชสาหรบปรบปรงคณภาพดนตามแนวพระราชดารในแหลงชมชนทมศกยภาพ 2 จงหวด

2. เพอถายทอดองคความร การประยกตใชเทคโนโลย และนวตกรรม ใหเหมาะสมกบศกยภาพของพนททสามารถนาไปสการพฒนาชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

3. เพอพฒนาพนททไดรบการถายทอดองคความร เทคโนโลย และนวตกรรมทเหมาะสม เปนศนยกลางแหลงเรยนรเก ยวกบการผลตถานชวภาพจากวสด เหลอท งทางการเกษตรเพอใชปรบปรงคณภาพดนตามแนวพระราชดาร ในแหลงชมชนทมศกยภาพ 3 แหงใน 2 จงหวด

‐ 3 ‐ 

ระยะเวลา งบประมาณ และสถานท ระยะเวลาการดาเนนงาน 8 เดอน (25 พ.ค. 58 – 24 ม.ค. 59) งบประมาณ 470,000 บาท สนบสนนโดย สานกงานคณะกรรมการว จย

แหงชาต (วช.) สถานทจดโครงการ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จงหวดกรงเทพมหานคร

คณะวทยากรถายทอดเทคโนโลย

รองศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน และทมงาน

‐ 4 ‐ 

แผนการดาเนนงาน

แผนการดาเนนงานทไดจะทาการอบรมถายทอดองคความรและเทคโนโลย สกลมเปาหมายทมศกยภาพตลอดโครงการ มดงน

1. คดเลอกพนทตวอยาง 2 จงหวด

2. ดาเนนการจดทาฐานการเรยนรจานวน 9 ฐาน

3. อบรมผนาประจาฐานพรอมกบประเมนผลการดาเนนการผลตถานชวภาพทง 9 ฐาน

4. การถายทอดองคความร เทคโนโลย และนวตกรรมทเหมาะสมของฐานการเรยนรประจาอาเภอ

5. สรปและจดทารายงาน

‐ 5 ‐ 

อปกรณพนฐานสาหรบผลตถานชวภาพ การผลตถานชวภาพทอาศยหลกการเผาในสภาวะทไมใชหรอใชอากาศในเตาเผาทนอยทสดในระดบชมชนเพอสรางเปนตนแบบท งายตอการนาไปตอยอดแกชมชนทสนใจ จาเปนตองเลอกอปกรณทหาไดงายในพนท ซงประกอบอปกรณพนฐานดงน

1. ถงเหลกแบบอยางหนาพรอมฝาปดความจประมาณ 200 ลตร หรอกอดวยอฐทนไฟทมความจประมาณ 200 ลตร

2. อฐบลอก หรออฐทนไฟ พรอมปนสาหรบฉาบผวทงภายในและภายนอก

3. ปนสาเรจรป 1 ถง

4. ทรายหยาบและทรายละเอยดปรมาณอยางละ 2 กระสอบหรอนาหนกประมาณ 50 กโลกรม

5. ทอตรงใยหนเสนผาศนยกลาง 4 นว ยาว 1 เมตร (ตามลกษณะพนทตดตง)

6. ของอฉากใยหน เสนผาศนยกลาง 4 นว

7. ถงใสนาพลาสตกหรอบอนาทมปรมาตรประมาณ 200 ลตร จานวน 1 ใบ

‐ 6 ‐ 

ภาพท 1 อปกรณสาหรบใชผลตเตาเผาถาน ขนตอนการสรางเตาเผาถานชวภาพ การสรางเตาเผาถานขนาดความจ ประมาณ 200 ลตรสามารถทจะประยกตใชวธการผลตเตาแบบภมปญญาชมชนทม การสรางเตาแบบหลมผ โดยใชดนเหนยวในการกอเปนอโมงคเตา ดงแสดงในภาพท 2

‐ 7 ‐ 

ภาพท 2 เตาเผาถานแบบภมปญญาชาวบาน สาหรบในคมอนไดออกแบบประยกตใชวธการสรางเตาเผาถานใน 2 ลกษณะ ทมปรมาตรประมาณ 200 ลตร โดยออกแบบเปนทรงตง และออกแบบเปนแนวนอน โดยมขนตอนดงน 1. เตาเผาถานในแนวนอน

1.1 รปแบบของเตาเผาถานในแนวนอน โดยทาการเตรยมถงเหลกททาการเจาะชองวางบรเวณฝาถง และกนถงขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 4 นว ดงภาพท 3

‐ 8 ‐ 

ภาพท 3 การวดขนาดของชองทจะเจาะ ภาพท 4 ตาแหนงการเจาะชองทง 2 ดาน

‐ 9 ‐ 

1.2 ทาการวางทอใยหนททนความรอนไดดขนาดเสนผานศนยกลาง 4 นว ในตาแหนงทพอดกบชองทเจาะไวทง 2 ดานโดยใหตาแหนงของชองวางกนถงสงกวาระดบทอดานหนาถง ประมาณ 10-15 เซนตเมตร แลวใชดนเหนยวในพนทปดรอยตอของทอใยหนใหรอบทงขอบ เพอปองกนการรวและการไหลของอากาศเขาสหองเผาไหม ดงภาพท 5

ภาพท 5 การตอทอดานหนาและดานหลงเตา 1.3 ทาการตอของอทอใยหนและทอตรง สงประมาณ 1.50

เมตรจากระดบพนดน พรอมกบตอของอทอใยหนใหจมลงถงทบรรจนาไว โดยใหปลายทอจมนาประมาณ 10-15 เซนตเมตร ดงภาพท 6

‐ 10 ‐ 

ภาพท 6 การตอทอทางออกใหจมปลายทอลงถงทบรรจนา

เพอทอดกควนและการวางทอนเหลกเพอรองรบวสดทผลตถานชวภาพ

‐ 11 ‐ 

1.4 การประกอบและตดตงอปกรณอนๆ เพมเตม โดยทา การกออฐทนไฟบรเวณทางเขาหนาเตาเปนชองวางขนาดกวางประมาณ 15-20 เซนตเมตร ความสงประมาณ 15 เซนตเมตร ยนออกจากปากทางเขาหนาเตาประมาณ 30 เซนตเมตร และทาการกออฐครอบตวถงโดยรอบพรอมกบใสทรายหยาบใหทวมตวถง เพอปองกนความรอนจาก การเผาถานของผปฏบตงาน ดงภาพท 7

ภาพท 7 การประกอบอปกณอนๆ พรอมทจะทาการเผาถาน

‐ 12 ‐ 

2. เตาเผาถานในแนวตง

2.1 รปแบบของเตาเผาถานในแนวตง โดยทาการเตรยม การกออฐทนความรอนเปนรปทรงกระบอกทมความจประมาณ 200 ลตร ทจะใชถงเหลกททาการเจาะชองวางบรเวณดานขางขนาดร 3 นว จานวน 3 ดาน ทอยฝงตรงขามในตาแหนงทเทากบระดบของชองเตาอฐดานใน และเจาะชองวางดานบนถงขนาดร 3 นวเชนกน โดยถงเหลกตองสามารถครอบปดทบเตาทรงกระบอกไดแบบสนทพอด ดงภาพท 8

ภาพท 8 การตดตงเตาเผาถานในแนวตง

‐ 13 ‐ 

2.2 การตดตงอปกรณอนๆ เพมเตม โดยทาการกออฐทนไฟบรเวณทางเขาหนาเตาเปนชองวางขนาดกวางประมาณ 15-20 เซนตเมตร ความสงประมาณ 15 เซนตเมตร เพอทาเปนฐานของเตาเผาถานแบบน โดยใหยนออกจากปากทางเขาหนาเตาประมาณ 30 เซนตเมตร และทาการกออฐครอบตวถงโดยรอบพรอมกบใสทรายหยาบใหทวมตว ถง เ พอ ปองกนความรอนจากการเผา ถานของผปฏบตงาน ดงภาพ 9

ภาพท 9 การตดตงอปกรณอนๆ เพมเตมบรเวณหนาเตา

‐ 14 ‐ 

ขนตอนของการเผาถาน การเผาถานทสามารถผลตถานทมคณภาพและไดถานชวภาพทด มองคประกอบของขนตอนการเผาถาน ดงน 1. การเตรยมวสดเหลอทงทางการเกษตรทเหมาะสม สาหรบ

วสดเหลอทงทางการเกษตรใน 2 พนทจะมวตถประสงคของการใชถานชวภาพทแตกตางกน โดยวสดเหลอทงในพนทของอาเภออมพวา ประกอบดวย กงไมในสวนผลไม ผลไมท ลวงตามพนหรอรองสวน เปลอกมะพราว และผ ก ตบช ว า ส ว น ว ส ด ใ น พ นท ข อ ง จ ง ห ว ด ร า ชบ ร ประกอบดวย ซงออยททาการบบเอานาออยออกแลว และกงไมสวนทหางายในพนท สาหรบในการเตรยมวสดเหลาน ควรเปนวสดทตกแหง มความชนเหลอนอย โดยการเผาแตละครงจาเปนตองเปนวสดทมขนาดใกลเคยงกน และประเภทเดยว ดงภาพท 10

‐ 15 ‐ 

ภาพท 10 วสดเหลอทงทางการเกษตรทสามารถนามาผลต

ถานชวภาพ

‐ 16 ‐ 

2. ขนตอนการเตรยมการเผาถาน ทาการใสวสดเหลอทงทตากแหงแลวลงในเตา โดยควรเปนวสดประเภทเดยวกน และมขนาดใกลเคยงกน วางเรยงใหเหมาะสมบนตะแกรงหรอแผนเหลกทวางไวรองพนทมชองวางเลกนอยแลวทาการปดหนาเตา (กรณเตาแบบนอน) ดวยฝาปดโดยปดขอบดวยดนเหนยวใหสนท เพอปองกนไมใหอากาศเขาสเตามากเกนไป สวนเตาแบบตงใหทาการสวมถงครอบลงไปใหสนทพรอมกบปดรอบขอบถงดวยดนเหนยวเชนกน ดงแสดงในภาพท 11

ภาพท 11 ขนตอนการเตรยมการเผา

‐ 17 ‐ 

3. ขนตอนการเผา ใหทาการจดไฟบรเวณหนาเตาทไดทาชองวางใหนาฟนขนาดเลกมาจดไฟ โดยใหความรอนทเกดขนถกดดเขาสตวเตาดวยชองวางระหวางวสดทกองเรยงภายในเตาและทอระบายดานหลงเตาทอยในดานตรงขามกบชองทางเขา ดวยหลกของการระบายอากาศทถกบงคบใหลอยตวขนดานบน ซงขนตอนของการเผาทสาคญม 3 ลาดบ ดงน

3.1 ขนตอนการเผาไลความชน การเผาในขนนจะอาศย การสงเกตลกษณะของควนไฟทจะมสดา และขาวขน ทเกดในปรมาณมาก เมอทาการตรวจวดอณหภมบรเวณกลางเตามคาประมาณ 60-90 องศาเซลเซยส โดยจะใชเวลาในการเผาชวงนนาน หรอเรวตามขนาดและระดบความชนของวสด และจากการทดลองเผาในชวงนจะใชเวลาประมาณ ½, 1, 1.30, 2 และ 4 ชวโมง สาหรบวสดทเปนผกชวา เปลอกมะพราว ซงออย กงไม และผลสมโอ ตามลาดบ

3.2 ขนตอนการเผาแบบปลอยอากาศเขานอย หลงจากการเผาไลความชนแลวใหทาการเรงความแรงของไฟหนาเตาโดยการเตมไมฟนทตดไฟไดนานๆ บรเวณหนาเตา พรอมรทางเขาของหนาเตาใหแคบลงประมาณครงหนงของ ความสงของชองทางเขาหนาเตา ทาการเผาตอไปเรอยๆ สงเกตควนไฟจะเปนสฟาหรอสนาเงนจาง ซงหากตรวจวด

‐ 18 ‐ 

อณหภมในชวงนจะอยท 600-800 องศาเซลเซยส ตามประเภทของวสด และใชเวลาในชวงนประมาณ 4-8 ชวโมง

3.3 ขนตอนการเผาใหไดถานชวภาพ ในขนตอนนเปนขนตอนทสาคญมาก หากทาการควบคมการเผาในขนท 2 ไดไมด วสดในเตาเผาจะกลายเปนเถาหมด ดงนนตองควบคมการเผาอยางใกลชด โดยหลงจากการเผาแบบปลอยอากาศเขานอยๆ จนควนไฟดานปลองทางออกเรมเปลยนเปนสนาเงนจางๆ ใหทาการปดหนาเตาดวยวสดทปดไดสนท แลวใชดนเหนยวทาการยาปดขอบไมใหเกดชองวางทอากาศจะเขาสตวเตาได โดยปลอยทงใหเกดการเผาไหมในสภาพไรอากาศ ซงหากตรวจวดอณหภมในชวงนจะอยท 400-600 องศา-เซลเซยส ตามประเภทของวสด และใชเวลาในชวงนประมาณ 6-8 ชวโมง หรอหลงปดเตาแลวปลอยไว 1 คน ใหเตาเยนลง แลวคอยทาการเกบถาน ดงแสดงภาพท 12 การเผาในแนวตงและการสงเกตสของควนไฟชวงเรมจนถงปดฝาหนาเตาและการตรวจวดอณหภม ในเตาดวยเครองวดอณหภมสาหรบลกษณะของถานชวภาพทไดจะมความเปนมนวาว ไมเปนขเถาสขาวมากเกนไป ดงแสดงในภาพท 13

‐ 19 ‐ 

ภาพท 12 การเผาใหไดถานชวภาพ

‐ 20 ‐ 

ภาพท 13 ลกษณะของถานชวภาพทไดจากวสดเหลอทงทาง

การเกษตร

‐ 21 ‐ 

ขนตอนการนาถานชวภาพไปปรบปรงคณภาพดน ถานชวภาพจะมลกษณะทมรพรนสง และมธาตอาหารสะสมอยในเนอถานในระดบหนง ดงแสดงผลจากการนาถานชวภาพไปสแกนเพอดลกษณะโครงสรางดวยเครองสแกนทมความละเอยดสง Scanning electron microscope (SEM) ของถานชวภาพทเปนกงไมและผกตบชวาจะมลกษณะดงภาพท 14 และจากการวเคราะหคณสมบตทางกายภาพและทางเคมของถานทผลตไดพบวา มคณสมบตดงแสดงในตารางท 1 ดงนน เมอจะเลอกนามาปรบปรงคณภาพดนสามารถทจะเลอกปรบปรงคณภาพดนไดตามวตถประสงคทตองการ อาท ปรบคณภาพดนเพอเพมแรธาตในดนบางตวทดนในพนทขาดแคลน ปรบปรงคณภาพดนใหมความรวนซยมากขนหรอปรบปรงคณภาพดนใหสามารถเปนแหลงกกเกบนาในดนได เปนตน ภาพท 14 ผลการสแกนถานชวภาพจากกงไมและผกตบชวา

‐ 22 ‐ 

ตารางท 1 คณสมบตทางกายภาพและทางเคมบางอยางของถานชวภาพ

ชนดของ

วสด ลกษณะทางกายภาพ คณสมบตทางเคมของถานชวภาพ

ส ความ มนวาว

ความ เปราะ

พเอซ ออรกานกคารบอน (mg/g)

ไนโตรเจน (mg/g)

ฟอสฟอรส (mg/g)

โพแทสเซยม (mg/g)

กงลนจ ดา วาว แขง 8.5 796.3 0.35 0.10 0.928

กงสมโอ ดา วาว แขง 7.6 861.5 0.99 0.24 1.048

ผลสมโอ ดา ไมวาว เปราะ 7.2 791.7 1.12 0.02 0.352

เปลอกมะพราว เทาดา วาว เปราะ 9.5 813.6 0.49 0.08 0.536

ผกตบชวา ดา ไมวาว เปราะ 8.9 754.8 3.86 0.332 1.85

ถานวสดเหลอทงรวม

ดา วาว เปราะ 8.2 786.2 0.56 0.21 0.542

สาหรบในโครงการนทมงานวจยไดดาเนนการนาถานชวภาพมาทาการผสมกบดนในพนทในอตราสวน 1:1 แลวทา การทดลองปลกพชผกสวนครวประเภท ผกคะนา พรกหยวก มะเขอยาว และผกกวางตง ในลกษณะทเปนแปลงผกทดลอง ดงแสดงในภาพท 15

‐ 23 ‐ 

ภาพท 15 การสาธตปลกผกสวนครวทมสวนผสมของถาน

ชวภาพอตราสวน 1:1 สาหรบผลของการทดลองปลกพชสวนครวทง 4 ชนด เพอเปนแปลงสาธตใหกบชมชนไดเหนถงการใชประโยชนจาก

‐ 24 ‐ 

การใชถานชวภาพไดจรงในพนททตองการปรบปรงคณภาพดน โดยทาการปลกและตดตามผลในระยะเวลา 4-5 สปดาห พบวา การเจรญเตบโตของพชทงหมดทปลกดวยดนผสมถานชวภาพในอตราสวน 1:1 มการเจรญเตบโตไดเรวกวาแปลงทดลองทเปนดนเพยงอยางเดยว ดงแสดงในภาพท 16

ภาพท 17 แปลง ผกชดควบคม ใช ดนตามสภาพเ ดม ใน

ระยะเวลา 14 วน

‐ 25 ‐ 

ภาพท 18 แปลงผกใชดนผสมกบถานชวภาพในสดสวน 1:1

ระยะเวลา 14 วน

‐ 26 ‐ 

ภาพท 19 อตราการเจรญเตบโตของผกทใชดนผสมกบถาน

ชวภาพในสดสวน 1:1 ในชวง 45 วน

ปลกดวยถานชวภาพผสมดน ปลกดวยดนสภาพเดม

‐ 27 ‐ 

ขอเสนอแนะในการผลตและใชประโยชนจากถานชวภาพ ในการผลตถานชวภาพเพอนามาใชในการปรบปรงคณภาพดน ปจจบนยงไมเปนทนยมทากนมากนก เนองจากองคความรในเรองดงกลาวยงไมเปนทแพรหลายสพนทของชมชนมากนก ดงนน ใน การดาเนนการผลตและใชประโยชนจากถานในเรองดงกลาวจงมขอเสนอแนะในแตละขนตอนดงน

1. ขนตอนการผลต ตงแตการเตรยมเลอกลกษณะของเตาเผาถาน ควรเลอกใหเหมาะกบพนท และความชานาญของ การเผาถานของประชากรในพนท เนองจากจาเปนตองใชเทคนคในการเผาถานทจาเปนตองอาศยการสงเกตจากประสบการณของผทเคยเผาถานมาประยกตใช

2. การเตรยมวสดเหลอทงทางการเกษตรทจานามาเผาเปนถานชวภาพ จาเปนตองทาการไลความชนดวยวธการแตกแดด หรอเลอกวสดทมความชนตาๆ อาท การไมเลอกกงไมสดทขนาดใหญและมขนาดทแตกตางกนเกนไป ไมเลอกนาวสดทมความสดมาเผาทนท เปนตน

3. การวางเรยงวสดในเตาควรเรยงใหเหมาะสมโดยควรเรยงใหเกดชองวางระหวางชนประมาณ1-2 เซนตเมตร และไมควรใสวสดทมความชนแตกตางกนในการเผาแตละครง

‐ 28 ‐ 

4. ควรมวธการตรวจสอบอณหภมทแนนอนโดยใชเครองมอททนสมยขน อาทการออกแบบเลอกวสดผลตเตาทสามารถวดคาอณหภมดวยเครองมอวดอณหภมอยางงายได

5. การนาถานชวภาพไปใชประโยชน ควรเลอกใชตามวตถประสงคของการแกปญหาเรองคณภาพดน อาท ควรนามาแกปญหาเรองดนขาดความชมชน ดนขาดความรวนซย และดนขาดแรธาตอาหารทจาเปนบางชนด โดยเฉพาะการเพมธาตคารบอน และธาตไนโตรเจนใหกบดน

6. ในการเผาถานแตละครงควรมการปองกนมลพษจากควนไฟทเกดขน โดยเฉพาะการเลอกวสดทเปนถงบรรจสารเคมมาทาเตาเผา หรอการเลอกวสดทเปนไมทเผาแลวเกดกาซพษ ซงจาเปนตองอาศยการคนควาเพมเตม และอาศยองคความรแบบผสมผสานกบภมปญญาชาวบานรวมดวย

‐ 29 ‐ 

วทยากร: รองศาสตราจารยชยศร ธาราสวสดพพฒน

โครงการถายทอดเทคโนโลยสกลมเปาหมายทมศกยภาพ ในการนาไปใชประโยชนภายใตโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม 2558 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)