Embed Size (px)
Citation preview
Хүний үйл ажиллагаатайгаар
холбоотойгоор цаг уурын асар их
өөрчлөлт гарч байна.
Цаг уур өөрчлөгдөх нь дэлхийн
экосистемийн тогтвортой байдалд
өөрчлөлт оруулж,эргээд хүний аж
амьдралд нөлөөлдөг.
Орчин үед “Уур амьсгалын талаар 60-
70 орчим ойлголт тодорхойлогдсон.
Эртний Грекийн одон оронч
Гиппархом: “Нарны цацраг
хуримтлагдах”
Гамбольт: “Уур амьсгал нь агаар
мандлын тусгай шинж”
Б.П. Алисов уур амьсгалын нөхцлөөр
ангилахдаа газар нутгийн
төрөл,агаарын масс,түүний
давтамжийн зарчмийн шинжийг авч
үзжээ.
Уур амьсгалийн өөрчлөлтийн байгалийн
хүчин зүйлүүд
Астрономийн Геофизикийн Эргэлтийн
Нар,нарны систем буюу дэлхийн
тэнхлэг, нарны үйл явцтай холбоотой
дэлхий орбитал параметрүүдийн
өөрчлөлт,одон орны үзүүлэлтүүд
Астрономийн хүчин зүйл
Гариг хэлбэрээр байгаа дэлхийн гео
физикийн үзүүлэлтүүд
Үүнд: Дэлхийн хэмжээ,жин,бүтэц, гүнд
нь явагдаж байгаа үзэгдлүүд, соронзон
туйл, түүхэн хөгжлийн явц дахь агаар
мандлын найрлага
Геофизикийн хүчин зүйл
Агаар мандалд явагдах үндсэн үйл
явцууд, хоорондоо холбоотой
давтагдаж байгаа үзүүлэлтүүд
Эргэлтийн хүчин зүйл
Хүний үйл ажиллагааны явц нь уур амьсгалыг хүчтэй өөрчлөлтөнд хүргэдэг
Ой мод огтлох
Ойн түймрийн хамрах хүрээ
Газрыг хагалах
Амьтан ургамлын бүсийг тусгаарлах
цөлжилт
• Аж ахуйн үйл
ажиллагааны үр дүнд
үүсэх
• Хүнд хэрэгтэй чиглэлээр
уур амьсгалыг өөрчлөх
зорилготой үйл
ажиллагааны үр дүнд
үүсэх
Хүний хүчин
зүйлийн
үзүүлэлтүүд,уур
амьсгалын
өөрчлөлтөнд
нөлөөлөх хүчин
зүйл
Ой мод огтлох, түймэр, газар хагалах,
төрөл бүрийн таримал ургамлыг таримал-
жуулах зэрэг аж ахуйн үйл ажиллагааны
урт хугацааны явцад илрэх хүний
ухамсаргүй үйл ажиллагаа нь дэлхйин
болон агаар мандлын хоорондох дулааны
балансыг өөрчлөхөд хүргэдэг.
Хүлэмжийн хийн үр дагавар гэдэг нь агаарын үүл, зарим төрлийн хийн (усны уур, нүүрсхүчлийн хий, метан, хлорфторнүүрстөрөгч г.м) агууламж ихэссэнээс нарнаас ирж буй богино долгионт цацрагийг нэвтрүүлэх ба харин дэлхийн гадаргаас цацарч буй урт долгионт цацаргалтыг шингээх замаар агаар мандлын доод давхаргын темпаратур нэмэгдэхэд хүргэдэг үзэгдэл.
Дэлхйин уур амьсгалын дулааралт (хүлэмжийн үйлдэл)
Хүлэмжийн хийн үр дагавар нь дэлхийд
орж ирж буй, түүнээс гарч буй энергийн
түвшинд өөрчлөлт оруулдаг.
Сүүлийн үед цаг уур өөрчлөгдөж жилийн дундаж температур ихсэж байгааг эрдэмтэд “хүлэмжийн хий” гэж нэрлэгдэх:
-нүүрсхүчлийн хий
-Метан- - хлорфторнүүрстөрөгч (фреонууд), - -озон ,- -усны уур,- - азотын исэл их хэмжээгээр
хуримтлагдсантай холбож үздэг.
Уур амьсгал дулааралтын эерэг тал:
Нүүрсхүчлийн хий агаар мандалд ихэссэнтэй
холбоотойгоор фотосинтез эрчимтэй
явагдаж,
уур амьсгал чийглэг болсноор байгалийн
фитоценоз (ой, нуга г.м) агроценоз (тариа,
ногоон талбай г.м)-ын ашиг нэмэгдэнэ.
Уур амьсгал дулааралтын сөрөг тал:
Цаг уурын тэнцвэрт байдал алдагдана.
Туйлын мөс, мөнх цаст уулын цас, мөс
хайлснаар XXI зууны төгсгөлд гэхэд далайн
түвшин 0.5-0.2м нэмэгдэж, эрэг орчмын 30 гаруй
орнууд усанд автаж,
олон жил хөлдүү байсан чулуулгийн деградаци,
газар нутаг намагших зэрэг таагүй үр дагаварт
хүргэнэ.
Хүн ам өсч үйлдвэрлэл хөгжиж, эрчим хүчний хэрэгцээ ихсэх бүрд агаар мандалд гарах хаягдал нэмэгдэж байна.
Түлш эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны явцад түлшний шаталтаас үүссэн хүхрийн нэгдэл, хөө тортог агаарт ихээр хаягдаж цаг уурт нөлөөлдөг.
Агаар мандалд химийн түлшийг шатаасны үр дүнд түүнээс ялгарах химийн нэгдлүүд цацраг идэвхит хэлбэрээр агаарт цацагддаг.
Нефть, нефтийн бүтээгдэхүүнүүдийг далайд хаяснаас үүсэх бохирдол нь: цаг уурт нөлөөлж, далай ба агаар мандлын хооронд явагддаг чийг ба дулааны солилцоог зөрчилдүүлэхэд хүргэдэг.
Цөмийн зэвсгийн туршилтаас агаар мандалд гарах аэрозоль, , цацрагт нүүрс ба бусад бүрэлдэхүүнүүд нь озоны давхаргыг цоолоод зогсохгүй уур амьсгалыг хөнөөх үйл ажиллагааг үзүүлж байна.
