БЕХАТАРИИ ОЗУRАВОРB ВА КАМБИЗОАТBoldstat.ww.tj/img/e209e051114b874844737407a751a4d9... · 2013. 4. 5. · Шумораи а[олb дар охири давра

АГЕНТИИ ОМОРИ НАЗДИПРЕЗИДЕНТИ XУМ{УРИИ ТОXИКИСТОН

Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан

{айати та[ририя:Му[аммадиева Б.З. - Раиси [айати та[ририя,

БЕХАТАРИИ ОЗУRАВОРB ВА КАМБИЗОАТB

№2-2010

2 АГЕНТИИ ОМОРИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ X.Т., 2010

Таuоев С.Т., Асоев А.А., Норов R.Д., Бойматов R.Ф., Гукасова Т.П., Абдуллоев М.А., Жданова Л.В., Зиёева М., Кислитсина Е.А., Тeраев Б.Т.Тарxумон: Rаландаров М.R.

Масъулин:- барои фасл[ои гузориш

Омори демографb ва шуuли а[олb Кислитсина Е.А. 227-80-88Омори иxтимоb Будникова Е.В. 227-94-88Омори нарх, буxети хонавода, камбизоатb Тeраев Б.Т. 227-56-28Молия ва rарз Пeлотова Н.Т. 227-98-71Ма[сулоти умумии дохилb Зиёева М.А. 227-98-71Савдо, фаъолияти иrтисодии хориxb Курбонов Т. 223-11-52Кишоварзb Абдуллоев М.А. 227-81-14Омори табиат ва [ифзи му[ити зист Набиев И. 227-82-66

- та[ияи [уxxати асосb, танзими фасл[о, ороиши техникb ва дизайн

Раёсати xамъбасту та[лили иrтисодb ва робита[ои байналхалrb Гукасова Т.П.тел.221-23-87Е-mail: [email protected]

-барои нашри маxмeа Сардори МК{-ии Агентии омори назди Президенти X.Т.Бойматов R.Ф.тел. 227-96-09

Дар бораи бехатарии озуrаворb ва камбизоатb

АГЕНТИИ ОМОРИ НАЗДИ ПРЕЗИДЕНТИ X.Т., 2010 3

Муrаддима

Мувофиrи Матритсаи комиссияи Аврупоии Исло[оти Сиёсати Меморандум

дар бораи [амдигарфа[мb оид ба Барномаи бехатарии озуrаворb дар Тоxикистон,

бо маrсади таъмини системаи ого[онии мeътамад аз иттилооти таъxилb ва та[лили

вазъияти xории бехатарии озуrаворb дар Тоxикистон, дар бораи та[ия ва нашри

буллетен [ар семо[а оид ба бехатарии озуrаворb rарор rабул карда шуда буд.

«Маф[уми бехатарии озуrаворb дастрас будани озуrаворb ба [амаи

одамон [ама ваrт барои [аёти солим ва фаъолона му[им мебошад.

Яъне та[ти маф[уми бехатарии озуrаворb ба миrдори кофb мавxуд

будани хeрокворb, хeроквории зикршударо дастрас кардани хонавода[о

(чb аз бозор ва чb аз дигар манбаъ, ки rобилияти кофии харидорb ба

эътибор гирифта мешавад), инчунин ба миrдори зарурb истеъмол

кардани хeрокворb дар назар дошта мешавад».

Буллетени иттилоотb ба мутта[ид сохтан ва ба низом даровардани маводи

мавxудаи дастраси умум оид ба масъала[ои бехатарии озуrаворb ва камбизоатb

дар Тоxикистон равона карда шудааст. Ма[з ба мавxуд будани ма[сулоти

хeрокворb дар xум[урb ва дурнамои исте[соли он[о, нишонди[анда[ои дастрас

будан ба ма[сулоти зикршуда ва инчунин нишонди[анда[ои истеъмол ва [азм ва

та[лили вазъияти xории бехатарии озуrавориро дар xум[урb дар бар мегирад.

Маълумот[ои заминавb барои буллетен оид ба бехатарии озуrаворb ин[оанд:

исте[соли ма[сулоти озуrа, мавxуд ва дастрас будани озуrаворb, замини кишт,

исте[соли ма[сулоти кишоварзb, хусусият[ои умумии иrлим, вазъияти истеъмол

ва саломатb, бо об таъмин будан, нарх ва нишонди[анда[ои миrдорb, ки аз

вазъияти бозори озуrаворb ша[одат меди[анд.

Дар замима[ои буллетен нишонди[анда[о барои {уxxати Стратегияи паст

кардани сат[и камбизоатb, нишонди[анда[о дар бораи хeроки а[олb ва гурe[[ои гуногуни иxтимоию иrтисодии он, инчунин маълумот[ои арзёбb дар бораи тарози

(баланси) озуrаворb аз рeи намуд[ои асосb дарx шудаанд.Нашри буллетени иттилоотии [ар семо[аро дар бораи бехатарии озуrаворb



дар Xум[урии Тоxикистон, Агентии омори назди Президенти Xум[урии Тоxикистон

бо иштироки як rатор вазорат[о, идора[о (Вазорати молия, Вазорати тандурустb, Вазорати ме[нат ва [ифзи иxтимоии а[олb, Вазорати маориф, Вазорати наrлиёт ва

коммуникатсия, Муассисаи давлатии обу[авошиносb ва uайра[о) тайёр кардааст. Нашрия барои мутахассисон ва [ам барои [амаи хо[ишмандон равона карда

шудааст. Тавсия, пешни[од ва муло[иза[оро нисбати мазмуни буллетен ва шакли пешни[оди маълумот[ои оморb ба Агентии омори назди Президенти Xум[урии

Тоxикистон ба нишони зер ирсол намудан мумкин аст.

734025 Xум[урии Тоxикистон ш.Душанбе, кeчаи Бохтар, 17

Тел: (992372) 2212387Факс (992372) 2214375Е-mail: [email protected]

© Агентии омори назди Президенти Xум[урии Тоxикистон, 2010 © Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан, 2010



МУНДАРИXА

Муrаддима .............................................................................................................................. 3МАЗМУНИ МУХТАСАР ...................................................................................................... 6ФАСЛИ I. НИШОНДИ{АНДА{ОИ ИXТИМОИЮ ИRТИСОДB........................................ 8

1.1. Ма[сулоти умумии дохилb ...............................................................................8

1.2. Индекси нарх ва таърифа................................................................................10

1.3. Савдои хориxb.................................................................................................11

1.4. Бозори ме[нат ..................................................................................................12ФАСЛИ II. МАВXУД БУДАНИ ОЗУRАВОРB .................................................................. 14

2.1. Афзоиши исте[соли ма[сулоти кишоварзb ........................................................15

2.1.1. Дурнамои исте[соли ма[сулоти озуrаворb ......................................................15

2.1.2. Растанипарварb ................................................................................................17

2.1.3. Зироат[ои ба[орb ..............................................................................................17

2.1.4. Чорвопарварb ...................................................................................................18

2.2. Та[лили нархи исте[солкунанда .........................................................................20

2.3. Савдои ма[сулоти асосии озуrаворb...................................................................22

2.4. Мавxуд будани ма[сулот ба [ар нафар а[олb .....................................................23ФАСЛИ III. ДАСТРАС БУДАНИ ОЗУRАВОРB................................................................ 24

3.1. Та[лили нарх[ои истеъмолb................................................................................24

3.2. Даромад ва хароxот.............................................................................................27

3.2.1. Даромад ............................................................................................................27

3.2.2. Хароxот.............................................................................................................28

3.3. Камбизоатb дар Xум[урии Тоxикистон .............................................................29

3.3.1. Стратегияи паст кардани сат[и камбизоатb (СПКСК) дар Xум[урииТоxикистон барои сол[ои 2010-2012.........................................................................30

3.4. Бо озуrаворb таъмин набудани хонавода[ое, ки беш аз нисфи даромади худробарои ма[сулоти хeрокворb сарф менамоянд ...........................................................30ФАСЛИ IV. ИСТЕЪМОЛОТ ВА {АЗМКУНB.................................................................... 31

4.1. Озуrаворb истеъмол кардани а[олb ....................................................................32

4.2. Нишонди[анда[ои бехатарии озуrаворb, ки ба даромад[о вобаста нестанд .....34

4.2.1. Беморb...............................................................................................................34

4.2.2. {ифзи иxтимоb дар Xум[урии Тоxикистон .....................................................36

4.2.3. Таваллуд, фавт, афзоиши табиb.......................................................................37



4.2.4. Шумораи а[олb................................................................................................. 39МЕТОДОЛОГИЯ ................................................................................................................. 39Тафсирот............................................................................................................................... 41Замимаи 1. Маълумоти мухтасари шароити обу [аво дар [удуди Xум[урии Тоxикистондар семо[аи дуюми соли 2010.............................................................................................. 42Замимаи 2 Нишонди[ада[ои асосии Мониторинги Стратегияи паст кардани Сат[и камбизоатb дар давраи сол[ои 2010-2012............................................................................ 47

Замимаи 3. Таuйироти нарх[ои миёнаи яклeхт (пешни[од) дар Тоxикистон(сомонb/кг) ................................................................................................................. 52

Замимаи 4. Таuйироти нарх[ои миёнаи истеъмолb дар сол[ои 2007-2010 дарТоxикистон (сомонb/кг) ........................................................................................... 53

Замимаи 5. Баланси озуrаворb дар сол[ои 2006-2009 .............................................. 55

Баланси озуrаворb дар семо[а[ои соли 2009............................................................. 57

Баланси озуrаворb дар семо[а[ои соли 2010............................................................. 59

Замимаи 6. Нишонди[анда[ои xудогонаи буxети хонавода[о аз рeи гурe[[оида[фоизаи а[олии Xум[урии Тоxикистон (аз рeи маълумот[ои тадrиrотиинтихобии хонавода[о).............................................................................................. 61

Замимаи 7. Таrсимоти хонавода[о ва а[олии он[о аз рeи андозаи [исоби миёнаидаромади пулии умумии [ар аъзои хонавода ва даромади дар ихтиёрдоштаи он[одар Xум[урии Тоxикистон дар нимсолаи 1 с. 2009-2010 (аз рeи маълумотитадrиrоти интихобии хонавода[о, ба [исоби фоиз) .................................................. 63

Замимаи 8. Хароxоти пулии хонавода[о дар Xум[урии Тоxикистон (аз рeимаълумоти тадrиrоти интихобии хонавода[о).......................................................... 64

Таrсимоти хонавода[о ва а[олии он[о аз рeи андозаи [исоби миёнаи хароxоти истеъмолb дар нимсолаи 1 соли 2009 (аз рeи маълумоти тадrиrоти интихобиихонавода[о; ба [исоби фоиз)...................................................................................... 66

Таrсимоти хонавода[о ва а[олии он[о аз рeи андозаи [исоби миёнаи хароxоти истеъмолb дар нимсолаи 1 соли 2010 .................................................................... 67

(аз рeи маълумоти тадrиrоти интихобии хонавода[о ба [исоби фоиз) .................... 68

Замимаи 9. Истеъмоли хeрокворb ба [исоби миёна ба [ар узви хонавода[оиXум[урии Тоxикистон (аз рeи маълумоти тадrиrоти интихобии хонавода[о)........ 68

МАЗМУНИ МУХТАСАР

Бо назардошти баrайдгирии кeдакони навзод, ашхоси фавтида ва му[оxирати а[олb, шумораи а[олb то 1-уми июли соли 2010-ум 7594,5 [азор



нафарро ташкил кард.l

Шумораи à[îëèè дар èròèñîäè¸ò фаúîë (а[олии машuули кор ва бекорони расмb ба rайд гирифташуда) аз ðeè áà[îè ïåøàêb, äàð ìî[è июни ñîëè 2010-уì 2142,6 [àçîð íàôàðро òàøêèë äîä, êè àç xóìëàè îí[î 2094,9 [àçîð íàôàð (97,8 фîèç)

äàð ñî[à[îè èròèñîäè¸ò ìàøuóëàíä âà 47,7 [àçîð íàôàð ðàñìb ìàrîìè áåêîððî ãèðèôòààíä, êè 2,2 фîèçè à[îëèè äàð èròèñîäè¸ò ôàúîëðî òàøêèë ìåäè[àíд.

Дар мо[[ои январ - июни соли 2010-ум 11,7 [азор нафар бо ташаббуси маъмурият ба рухсатии маxбурb фиристода шудаанд, ки аз он xумла 10,6

[азор нафарашон (90,4 фоиз) бе [ифзи музди кор мондаанд. Дар реxаи [афтаи нопурраи корb ва рeзи кории нопурра 1,7 [азор нафар кор кардааст.

Cат[и бекорb бо назардошти бекории пин[онb 2,9 фоизи а[олии фаъоли иrтисодиро ташкил дод ва нисбат ба мо[[ои январ-июни соли 2009-ум ба

андозаи 0,7 банди фоиз кам шудааст.

Ма[сулоти умумии дохилии исте[солшуда дар мо[[ои январ - июни соли 2010 аз рeи маълумоти таъxилb 9662099,4 [азор сомониро ташкил дод, ки

нисбат ба январ - июни соли 2009 бо нарх[ои муrоисавb 107,4 фоизро ташкил меди[ад.

{аxми умумии ма[сулоти кишоварзb дар мо[[ои январ - июни соли 2010 дар [амаи категория[ои хоxагb 1954,4 млн. сомониро (бо нарх[ои xорb) ташкил

намуд, ки ин нисбати [амин давраи соли 2009- ум 9,2 фоиз зиёд мебошад, аз он xумла дар со[аи растанипарварb 973,3 млн. сомонb ё 14,1 фоиз,

чорводорb 981,1 млн. сомонb ё ки 4,8 фоиз ва мо[ипарварb 1,4 млн сомонb

ё ки 56,9 фоиз афзудааст.

Дар сохтори замини кишт то 1 июли соли 2010 [иссаи зироат[ои uалладона ва лeбиёb 53,2 фоиз, зироат[ои техникb 22,6 фоиз, аз он xумла пахта 18,9 фоиз, зироат[ои хeроки чорво 12,8 фоиз, картошка ва зироат[ои сабзавоту

полизb 11,3 фоизро ташкил меди[ад.

Арзиши маxмeи озуrаворb, ки барои истеъмолот зарур аст, аз рeи истеъмоли [аrиrb (аз рeи маълумоти тадrиrи хонавода[о дар соли 2009) бо

нархи охири мо[и июни соли 2010 ба як узви оила мо[е 100,83 сомонb ва дар сурати меъёри истеъмоли оrилона 200,69 сомониро ташкил кардааст.

Нарх[ои истеъмолb ба намуд[ои асосии ма[сулоти хeрокворb дар мо[и июли соли 2010 нисбат ба мо[и июни соли 2009, uайр аз шир, орди гандум,

биринx, бе[пиёз хеле баланд рафтанд

Аз аввали соли 2010 аз [ама бештар rимат шуданд. Сабзb - 2,8 баробар, себ



- 25,9 фоиз, нахeд - 24,7 фоиз, бехпиёз - 13,1 фоиз, гeшти гов - 9,2 фоиз,

ярмаи марxумак - 8,7 фоиз, ма[сулоти турши ширb - 8,1 фоиз, равuани чорво - 5,6 фоиз, гeшти гeсфанд ва rаймоr - 5,2 фоиз, намаки майда - 3,5

фоиз, ма[сулоти нимтайёри гeштb - 3,4 фоиз, шакар - 3,2 фоиз, мо[ии зинда - 2,9 фоиз, ярмаи xав - 2,4 фоиз, равuани пахта - 2,3 фоиз, чой - 2,2 фоиз

Таносуби бештари хароxоти хонавода[о ба хариди ма[сулоти хeрокворb бама[сулоти нонb 34,6 фоиз рост меояд.

Дар айни замон, rайд кардан зарур аст, ки истеъмоли ма[сулоти хeрокворb дар гурў[[ои да[фоиза нобаробар аст. Масалан, истеъмоли картошка дарнимсолаи 1 соли 2010 ба [исоби миёна ба як узви хонаводаи ба 10 фоизаи

гурe[и а[олии бештар таъмин, нисбат ба 10 фоизаи гурe[и камтаъминиа[олb аз 1,6 баробар зиёд буд, мутаносибан, истеъмоли гeшт ва ма[сулоти

гeштb 2,5 баробар, тухм 2 баробар, меваxот 2,2 баробарро ташкил додааст.

ФАСЛИ I. НИШОНДИ{АНДА{ОИ ИXТИМОИЮ ИRТИСОДB

Нишонди[анда[ои иxтимоию иrтисодb, ки дар поён пешни[од шудаанд, вазъи умумии иrтисодиёти мамлакатро барои та[лили [олати бехатарии

озуrаворb тавсиф менамоянд.

1.1. Ма[сулоти умумии дохилb



Ма[сулоти умумии дохилии исте[солшуда дар мо[[ои январ - июни соли 2010 аз рeи маълумоти таъxилb 9662099,4 [азор сомониро ташкил дод, ки нисбат ба январ - июни соли 2009 бо нарх[ои муrоисавb 107,4 фоизро ташкил меди[ад.

Ба афзоиши бештари МУД зиёдшавии [аxми исте[соли ма[сулоти кишоварзb,

савдо ва хизматрасонb таъсир расондааст.

Xадвали 1: Нишонди[анда[ои асосии иxтимоию иrтисодb

2008 2009нимсолаи 1 соли2009

нимсолаи 1 соли2010

Шумораи а[олb дар охири давра (млн.) 7,4 7,6 7,5 7,6

МУД-и номиналb (млн. сомонb) 17706,9 20622,8 7826,6 9662,1

аз он xумла, ба [исоби фоиз:

кишоварзb 19,8 18,9 11,8 10,4

саноат 14,2 12,8 13,8 14,8

хизматрасонb 43,7 48,7 54,1 54,6

МУД ба [ар нафар а[олb (сомонb) 2410,7 2761,0 - -

Афзоиши МУД, ба [исоби фоиз нисбат ба [амин давраи соли гузашта 7,9 3,4 2,8 7,4

Касри/фоидаи буxети давлатb (ба [исоби фоиз нисбат ба МУД) 1,6 -0,5 0,4 1,9

Индекси нарх[ои истеъмолb, ба [исоби фоиз нисбат ба [амин давраи соли гузашта 120,4 106,4 108,8 105,3

Индекси нархи мол[ои озуrаворb 125,9 105,2 109,1 102,8

Индекси нарх[ои хизматрасонb 120,5 114,5 116,5 111,7

Rурби сомонb нисбат ба доллар 3,4291 4,1437 3,9089 4,3702

Сат[и бекории расмb ба

rайд гирифташуда (фоиз) 2,3 2,1 2,1 2,2



2008 2009нимсолаи 1 соли2009

нимсолаи 1 соли2010

Шумораи бекорони ба rайд гирифташуда, [азор нафар 43,6 44,5 44,3 46,7

ба [исоби фоиз нисбат ба [амин давраи соли гузашта 84,3 102,0 87,1 105,4

Музди миёнаи [армо[аи кор (сомонb) 231,53 284,35 284,16 348,12

ба [исоби фоиз нисбат ба [амин давраи соли гузашта 141,8 122,8 133,6 122,5

Тарози (баланси) савдо (млн.доллар) -1862,9 -1559,3 793,2 -574,4

{иссаи озуrаворb дар воридот, ба [исоби фоиз 13,9 17,6 19,2 18,1

{иссаи озуrаворb дар содирот, ба [исоби фоиз 4,2 6,0 6,6 5,6

__________________________Манбаъ: Агентии омори назди Президенти Xум[урии Тоxикистон

1.2.Индекси нарх ва таърифаАз аввали соли 2010 индекси нарх[ои истеъмолb 102,8 фоиз, аз он xумла ба

мол[ои озуrа - 102,3 фоиз, ба мол[ои uайриозуrа - 102,9 фоиз ва ба хизматрасониипулакb ба а[олb - 104,8 фоизро ташкил кард. Суръати миёнаи мо[онаи беrурбшавbдар бахши истеъмолb 0,5 фоизро ташкил дод (дар [амин давраи соли гузашта 0,5 фоиз буд). Графики 1:Таuйироти индекси нарх[ои мол[ои озуrа, uайриозуrа ва хизматрасонии пулакb ба а[олb (дар охири мо[ ба [исоби фоиз нисбат ба



декабри соли 2008)

97

100

103

106

109

112

115

118

121

124

XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI

Мол[ои озуr а Мол[ ои uайриозуr а Хизматрасонb

Дар давоми семо[аи дуюми соли 2010 афзоиши нархи мол[ои озуrа

нисбат ба нархи мол[ои uайриозуrа бештар таuйир ёфтааст. Дар фасли 3- оиди дастрас будани озуrаворb маълумоти муфассал оварда

шудааст.

1.2. Савдои хориxb Дар мо[[ои январ-июни соли 2010 гардиши савдои хориxии Xум[урии

Тоxикистон, якxоя бо rувваи барr ва гази табиb 1688,6 млн. доллари ИМА-ро ташкил дод, ки нисбат ба мо[[ои январ-июни соли 2009-ум 4,5 фоиз ё 72,4 млн.

доллар зиёд аст. Тарози савдо манфb буда – 574,4 млн. долларро ташкил кард. Xум[урии Тоxикистон бо 87 мамолик, аз он xумла бо 10 мамолики ИДМ ва бо 77

мамолики хориxи дур муносибати савдои хориxb дорад.

2008 2009 2010



Дар гардиши савдои хориxb ба [иссаи мамлакат[ои ИДМ 41,7 фоиз ё 703,7

млн. доллар ва ба [иссаи мамлакат[ои хориxи дур 58,3 фоиз ё 984,9 млн. доллар рост меояд. Касри тарози савдо бо мамлакат[ои ИДМ – 557,7 млн. доллар, бо

мамлакат[ои хориxи дур – 16,7 млн. долларро ташкил додааст. Дар мо[и июни соли 2010 нисбат ба мо[и майи соли 2010 содироти мол 7,1

фоиз ва воридот 1,8 фоиз кам шудааст. Дар содирот аз xумлаи ма[сулоти растанb [иссаи меваxот бештар аст, ки бо

арзиши умумии 15143 [азор доллар ва сабзавот ба маблаuи 10552 [азор доллар,

дар воридот бошад, гандум ба маблаuи 22018 [азор доллар ва орд ба маблаuи

33837 [азор доллар афзалият доранд.

1.3. Бозори ме[нат

Шумораи à[îëèè дар èròèñîäè¸ò фаúîë (а[олии машuули кор ва бекорони расмb

ба rайд гирифташуда) аз ðeè áà[îè ïåøàêb, äàð ìî[è июни ñîëè 2010-уì 2142,6 [àçîð íàôàðро òàøêèë äîä, êè àç xóìëàè îí[î 2094,9 [àçîð íàôàð (97,8 фîèç) äàð ñî[à[îè

èròèñîäè¸ò ìàøuóëàíä âà 47,7 [àçîð íàôàð ðàñìb ìàrîìè áåêîððî ãèðèôòààíä, êè 2,2 фîèçè à[îëèè äàð èròèñîäè¸ò ôàúîëðî òàøêèë ìåäè[àíд.

Шумораи [аrиrии бекорон дар xум[урb мумкин аст, аз [исоби бекорони ба rайд гирифтанашуда ва пин[онb зиёд бошад.

Бекории пин[онb машuулияти нопурра мебошад, дар [олате ки иcте[солот бозистодааст, як rисми кормандон ба рухсатии маxбурb ё ба кор[ои реxаашон

[афтаи нопурра ё рeзи кории нопурра мераванд. Дар мо[[ои январ - июни соли 2010-ум 11,7 [азор нафар бо ташаббуси маъмурият ба рухсатии маxбурb

фиристода шудаанд, ки аз он xумла 10,6 [азор нафарашон (90,4 фоиз) бе [ифзи музди кор мондаанд. Дар реxаи [афтаи нопурраи корb ва рeзи кории нопурра 1,7

[азор нафар кор кардааст. Cат[и бекорb бо назардошти бекории пин[онb 2,9

фоизи а[олии фаъоли иrтисодиро ташкил дод ва нисбат ба мо[[ои январ-июни

соли 2009-ум ба андозаи 0,7 банди фоиз кам шудааст.Аз аввали соли 2010 ба хадамоти шуuли а[олb 31,3 [азор нафар, барои

пайдо кардани xои кор муроxиат карданд, ки ин нисбат ба [амин давраи соли 2009-ум 1,9 фоиз кам мебошад. Аз xумлаи муроxиаткарда[о зан[о 46,6 фоиз (14,6

[азор нафар) ва ашхоси синни 15-29 сола 46,4 фоиз (14,5 [азор нафар)-ро ташкил меди[анд. Аз шумораи муроxиаткарда[о, [амаашон ашхосе мебошанд, ки ба

фаъолияти ме[натb машuул нестанд. Аз шумораи он[о ашхосе, ки бори аввал



барои xои кор муроxиат кардаанд, 58,3 фоиз (18,3 [азор нафар) ва ашхосе, ки

касбу ихтисос надоранд 49,2 фоиз (15,4 [азор нафар)-ро ташкил меди[анд.Шумораи xой[ои холии кор, ки корхона[о ба хадамоти шуuли а[олb

муроxиат кардаанд, дар охири мо[и июни соли 2010-ум нисбат ба [амин давраи соли 2009-ум 7,2 фоиз кам шуда, 13,2 [азор xойро ташкил намуд, аз рeи касб[ои

коргарb 13,0 фоиз кам шуда, 5,2 [азор xой (39,5 фоизи шумораи умумии xой[ои кории холb)-ро ташкил кард. Шумораи xой[ои холии кори арзшуда нисбат ба

мо[и майи соли 2010-ум 2,8 фоиз кам шудааст. Ба як xои холии кори арзшуда 4,9 нафар талабгор буд (дар мо[и июни соли 2009-ум 4,2 нафар).

Дараxаи музди [аrиrии кор (бо назардошти таuйироти индекси нарх[о) дар мо[и июни соли 2010 нисбат ба мо[и майи соли 2010-ум ва нисбат ба мо[и июни

соли 2009-ум 12,6 фоиз зиёд шудааст. Дар мо[[ои январ-июни соли 2010 дараxаи музди [аrиrии кор нисбат ба [амин давраи соли 2009-ум 16,3 фоиз зиёд шудааст.

Дар со[а[ои исте[солоти неъмат[ои моддb дар мо[и июни соли 2010 [аrrи

ме[нати кормандони со[аи кишоварзb, хоxагии мо[ипарварb ва xангал аз [ама кам буда, дар со[а[ои ишорашуда мутобиrан 85,43 сомонb, 146,40 сомонb ва 188,39

сомониро ташкил дод. Музди кори аз [ама баланд дар со[аи сохтмон – 941,75 сомонb, дар со[аи алоrа – 916,04 сомонb, дар со[аи наrлиёт – 801,48 сомонb, дар

со[аи саноат – 577,18 сомонb буд. Умуман дар со[а[ои исте[солоти неъмат[ои моддb музди миёнаи [армо[аи кор дар мо[и июни соли 2010-ум 306,33 сомониро

ташкил дода, нисбат ба мо[и июни соли 2009-ум 18,4 фоиз афзудааст.Дар байни со[а[ои uайриисте[солb музди миёнаи кори кормандони молия

ва маrомоти rарзгузорb аз [ама зиёд аст, дар мо[и июни соли 2010-ум музди миёнаи кори он[о 1358,82 сомониро ташкил дод. Умуман музди миёнаи [армо[аи

кори кормандони со[а[ои uайриисте[солb дар мо[и июни соли 2010-ум 389,45 сомониро ташкил дода, нисбат ба мо[и июни соли гузашта 16,8 фоиз афзудааст.

Графики 2: Динамикаи индекси нарх[ои истеъмолb, музди номиналb ва [аrиrии кор

(декабри соли 2008 = 100)



40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

2008декабр

2009январ

феврал

март

апрел

май

июн

июл

август

сентябр

октябр

ноябр

декабр

2010январ

феврал

март

апрел

май

июн

индекси нархи мол[ ои истеъмолb индекси музди номиналии кор

индекси музди [ аrиrии кор

Маблаuи умумии rарздорb аз пардохти музди кор бо назардошти сол[ои

гузашта то охири мо[и июни соли 2010-ум 21491,4 [азор сомонb, аз xумла дар мо[и июни соли 2010-ум 6324,5 [азор сомонb ё 29,4 фоизи маблаuи умумии

rарздориро ташкил додааст.Rарздории аз [ама зиёд дар со[а[ои исте[солоти неъмат[ои моддb боrb

мемонад. Дар со[аи кишоварзb – 8998,2 [азор сомонb (41,9 фоизи маблаuи умумии rарздорb), дар со[аи сохтмон – 5732,6 [азор сомонb (26,7 фоиз), дар со[аи саноат –

4085,4 [азор сомонb (19,0 фоиз) - ро ташкил додааст.

ФАСЛИ II. МАВXУД БУДАНИ ОЗУRАВОРBМавxуд будани озуrаворb-мавxудияти миrдори озуrаворb дар натиxаи

исте[соли худb ё аз [исоби бозор мебошад. Дар сат[и мамлакат мавxуд буданиозуrаворb аз рeи xамъи захира[ои озуrаворb, воридоти тиxоратb, ёрии озуrаворb

ва исте[солоти худb муайян карда мешавад. Ба мавxудият омил[ои зерин: шароити обу [аво, [осилнокb, саршумор ва ма[сулнокии чорво, нархи

муrарраркардаи исте[солкунанда[о ба озуrаворb, нархи хeрокворb дар



мамлакат[ои [амсоя, инчунин масъала[ои сиёсати дохилb, ки исте[солот, савдо,

таrсимот ва нархгузориро муайян менамоянд, ба назар гирифта мешаванд.

2.1. Афзоиши исте[соли ма[сулоти кишоварзb

{аxми умумии ма[сулоти кишоварзb дар мо[[ои январ - июни соли 2010 дар [амаи категория[ои хоxагb 1954,4 млн. сомониро (бо нарх[ои xорb) ташкил намуд,

ки ин нисбати [амин давраи соли 2009- ум 9,2 фоиз афзуда, аз он xумла [аxми ма[сулоти растанипарварb 973,3 млн. сомонb ё 14,1 фоиз, чорводорb 981,1 млн.

сомонb ё ки 4,8 фоиз ва мо[ипарварb 1,4 млн сомонb ё ки 56,9 фоизро ташкил дод.

Графики 3: {аxми мо[онаи ма[сулоти кишоварзb дар сол[ои 2006 - 2010 боназардошти тас[е[оти мавсимb

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

дек.

06

фев

.07

апр.

07

июн.

07

авг.

07

окт.

07

дек.

07

фев

.08

апр.

08

июн.

08

авг.

08

окт.

08

дек.

08

фев

.09

апр.

09

июн.

09

авг.

09

окт.

09

дек.

09

фев

.10

апр.

10

июн.

10

[ аxми [ аr иr ии мо[ онаи ма[ сулоти кишвоарзb бо [ исоби фоиз ба мо[ и декабри соли 2006

[ аxми мо[ онаи ма[ cулоти кишоварзb бо [ исоби фоиз нисбат ба мо[ и декабри соли 2006 бо назардошти тас[ е[ оти мавсимb

2.1.1. Дурнамои исте[соли ма[сулоти озуrаворb

Таъсири шароити обу [аво ва иrлим ба растанипарварb

Апрел. {арорати миёнаи мо[онаи [аво дар но[ия[ои xум[урb аз меъёр 1-70С баланд буд, дар води[о 15+200С гарм, но[ия[ои кe[b 5+100С гарм, дар но[ияи Дарвоз 160С гарм, дар баландкe[[о 1-30С хунук шуд. Боришоти зиёдтар дар рeз[ои 3, 11-12, 21 апрел ба амал омада, дар як шабонарeз дар баъзе но[ия[о то 15-51 мм- ро ташкил кард. Дар давоми мо[и апрел дар



дарё[ои Xум[урb асосан баландшавии сат[и об, аз он xумла дар дарё[оинишеби[ои rаторкe[[ои xанубии {исор дар натиxаи баландшавии [арорати [аво ва боридани боришот ба rайд гирифта шуд. Умуман масрафи мо[онаи миёнаи об 20-40 фоиз, [амчунин нисбат ба соли гузашта 30-50 фоиз аз меъёр зиёд буд.

Май. [арорати миёнаи мо[онаи [аво дар аксари но[ия[ои xум[урb ба андозаи меъёр буд, дар води[о ва доманакe[[о 18+230С гарм, но[ия[ои кe[b9+140С гарм (дар но[ияи Дарвоз 170С гарм), дар баландкe[[о 3+60С гарм шуд.{арорати гармтари [аво дар охири мо[ ба rайд гирифта шуд.

Аз рeи маълумоти [адамоти обу [авосанxb, миrдори боришот дар мо[и май дар давоми 50 сол дар ша[ри Душанбе, но[ия[ои Ховалинг ва Данuара ба [исоби миёна аз 73 то 1356 мм-ро ташкил кард. Дар давоми мо[и май бо боридани боришоти зиёд масрафи миёнаи мо[онаи об аз меъёр 3 баробар зиёд, дарёи Ёхсу 4-6 баробар (меъёр 120 м3) зиёд буд. Дар натиxа рeз[ои 22-24 май дар дарё[ои Rизилсу, Ёхсу ва Обихингов сат[и оби дарё[о баланд шуда ба а[олb ва хоxагии халr зарари зиёд расонида шуд.

Июн. {арорати миёнаи мо[онаи [аво дар води[о ва доманакe[[о асосан ба андозаи меъёр (Душанбе ва Ёвон 1-20С аз меъёр паст), дар кe[[о ва баландкe[[о 1-20С аз меъёр паст буд, дар води[о 24+280С, доманакe[[о 21+230С гарм, но[ия[ои кe[[b 11+180С, дар баландкe[[о ба 5+70С гарм шуд.

Боришоти гуногуни шиддатнок дар води[о ва доманакe[[о дар давоми 12-18 рeз, но[ия[ои кe[b 15-24 рeз, баландкe[[о 10-13 рeз ба rайд гирифта шуд. Миrдори боришот дар аксари но[ия[о аз меъёр зиёд буд. Дар давоми мо[и июн дар дарё[ои Xум[урb масрафи зиёди оби дарё[о боrb монд. Масрафи миёнаи мо[онаи об ба андозаи меъёр, буд, нисбат ба [амин давраи соли гузашта аз меъёр зиёд (96-140%) буд.

Xадвали 2: {олати обанбор[о дар 30 июни соли 2010

[аxми об дар соли 2010 [аxми об дар соли 2009

Обанбор Таuйирот дар давоми

мо[млн. м3

млн. м3 бо фоизнисбат ба uунxоиш

млн. м3 бо фоиз нисбат ба uунxоиш

Rайроrrум +45 3542,0 85,1 3296,0 79,2

Норак +249 8869,0 84,3 8725,0 83,0



2.1.2. РастанипарварbXадвали 3: Замини кишт ва xамъоварии умумb

с.2008 с.2009нимсолаи

1 соли2009

нимсолаи1 соли2010

Замини кишт, ([азор гектар) 888,9 875,1 877,4 857,5Зироат[ои тирамо[b 206,1 297,2 297,0 273,5Зироати uалладона 206,1 297,2 297,0 273,5Зироат[ои ба[орb 682,8 577,9 580,4 584,0Зироати uалладона 232,0 164,6 165,6 183,1 гандум 140,4 79,9 80,9 89,7 xав 50,1 39,8 39,7 48,3Зироат[ои техникb 265,0 200,8 202,4 194,2Картошка 28,1 29,8 31,1 31,5Сабзавот 37,2 40,8 41,1 44,6Полизb 11,6 19,3 18,9 20,8Xамъоварии умумb, [азор тоннаСабзавот 908,2 1046,9 151,1 182,9Манбаъ: Агентии омори назди Президенти Xум[урии Тоxикистон

Дар сохтори замини кишт то 1 июли соли 2010 [иссаи зироат[ои uалладонава лeбиёb 53,2 фоиз, зироат[ои техникb 22,6 фоиз, аз он xумла пахта 18,9 фоиз, зироат[ои хeроки чорво 12,8 фоиз, картошка ва зироат[ои сабзавоту полизb 11,3фоизро ташкил меди[ад.

2.1.3. Зироат[ои ба[орb

То 1 июли соли xорb ба миrдори 392,6 [азор гектар зироат[ои ба[орb кишткарда шудаанд, ки нисбат ба [амин санаи соли гузашта 97,0 фоизи масо[атикишти он[оро ташкил меди[ад. Суръати кишти зироат[ои ба[орb дар графики №3дар вилоят[о пешни[од карда шудааст.

Графики 4: Кишти зироат[ои ба[орb

([аз. гектар)



7,2

157,4

195,5

44,1

7,2

145,8

187,9

51,8

0

50

100

150

200

250

ГБАО Согдийская област ь Хатлонская область РРП

на 1 июля 2009г. на 1 июля 2010г.

Дар 8,9 [азор гектар замин картошка шинонда шудааст, ки нисбат ба [амин

санаи соли гузашта 0,5 [азор гектар зиёд аст, сабзавот мутобиrан, 18,2 [азоргектар кишт карда шудааст, ки 2,4 [азор гектар зиёд мебошад.

2.1.4. ЧорвопарварbТо 1 июли соли 2010 дар [амаи категория[ои хоxагb саршумори чорвои калон

1865,3 [азор сарро ташкил кардааст, ки ин нисбати [амин давраи соли гузашта50,9 [азор сар ё 2,8 фоиз зиёд аст. Дар [амин давра саршумори гeсфанду буз 178,2 [азор сар ё 4,1 фоиз ва саршумори мурu 689,9 [азор сар ё 19,0 фоиз афзуд. Азсаршумори умумb 91,8 фоизи чорвои калон ва 81 фоизи саршумори гeсфанду бузба хоxаги[ои а[олb рост меояд.

Дар мо[[ои январ - июни соли 2010 [аxми исте[соли гeшт дар [амаикатегория[ои хоxагb 48851 тоннаро ташкил намуд, ки нисбати [амин давраи соли2009-ум 3,3 фоиз зиёд аст. {аxми умумии исте[соли шир дар [амин давра 264273 тоннаро ташкил намуд, ки нисбати [амин давраи соли 2009-ум 3,0 фоиз зиёд аст.

Таносуби шири исте[солнамудаи хоxаги[ои а[олb дар [аxми умумb 92,3

ВМКБ Вилояти Суuд Вилояти Хатлон НТX

То 1 июли соли 2009

То 1 июли соли 2010



фоизро ташкил менамояд. {иссаи шири исте[солкардаи хоxаги[ои а[олии ВМКБ -99,7 фоиз, вилояти Хатлон - 92,6 фоиз, вилояти Суuд - 92,3 фоиз, ва но[ия[оитобеи xум[урb - 90,7 фоизро ташкил меди[ад.

То 1 июли соли 2010 ба миrдори 103062 [азор дона тухм исте[сол кардашудааст, ки нисбати [амин давраи соли гузашта 15,5 фоиз зиёд аст. Исте[солитухм дар хоxаги[ои вилояти Хатлон - 7,5 фоиз, но[ия[ои Ва[дат - 90,4 фоиз, Файзобод - 39,1 фоиз, Ша[ринав - 11,1 фоиз, Рeдакb - 5,9 фоиз, Тавилдара - 5,9 фоиз ва Роuун - 4,9 фоиз зиёд шудааст.

Xадвали 4: Нишонди[анда[ои асосии ма[сулоти чорвопарварb дарXум[урb

2008 2009нимсол

аи 1 соли 2009

нимсолаи 1 соли 2010

Исте[солот, [аз. тонна

Гeшт (дар вазни кушта) 64,9 67,2 23,7 24,4аз он xумла:

гeшти гову гeсола 29,3 30,3 10,7 11,0гeшти гeсфанду буз 32,2 33,4 11,8 12,1гeшти мурu 0,7 1,0 0,4 0,4гeшти дигар намуди чорво 2,7 2,5 0,8 0,9

Шир 601,0 629,7 256,5 264,3Тухм, млн. дона 151,0 188,4 89,2 103,1

Ма[сулнокb{исоби миёнаи ширдeшb аз як сармодагови ширде[, кг 1365 1367 676 690Тухмзоии як мурuи зоён, дона 146 165 76 84

Графики 5: Исте[соли ма[сулоти асосии чорвопарварb дар [амаи категория[ои

хоxагb дар нимсолаи якуми соли 2010, [азор тонна



1,2

6,2

10,5

6,6

7,3

106

98,3

52,7

2,1

24,1

20,5

56,3

0 20 40 60 80 100 120

ГБАО

Согдийская область

Хатлонская область

РРП

яйца,млн.штук молоко мясо

2.2. Та[лили нархи исте[солкунандаXадвали 5: Таuйироти нархи исте[солкунанда

(сомонb/кг)

2009 2010

сем.I сем. II сем. III сем.IV сем.I сем. II

Гандум 0,92 0,70 0,72 0,64 0,77 0,78

Шир 1,17 1,21 1,21 1,13 1,34 1,32

Картошка 0,50 0,72 0,95 0,88 0,71 0,74

_____________________ Манбаъ: Агентии омори назди Президенти Xум[урии Тоxикистон

Дар нимсолаи якуми соли 2010 воридоти гандум нисбат ба нимсолаи 1 соли 2009 -ум 20,1 фоиз кам шудааст.

Графики 6: Таuйироти нарх[ои чакана ва нарх[ои исте[солкунанда[о

ба картошка, сомонb/кг

НТX

Вилояти Хатлон

Вилояти Суuд

ВМКБ

гeштширтухм, млн.дона



Графики 7: Таuйироти нарх[ои чакана ва нарх[ои исте[солкунанда[оишир, сомонb/кг

Графики 8: Таuйироти нарх[ои чакана ва нарх[ои исте[солкунанда[оигандум, сомонb/кг

Нарх[ои исте[солкунанда[о Нарх[ои чакана

2005 2006 2007

2005 2006 2007

Нарх[ои исте[солку-нанда[о

Нарх[ои чакана

20082008

2008

20092008

2009

2010 2008

2010



Аз график[о дида мешавад, ки тамоюли таuйироти нарх[ои чакана аз таuйиротинарх[ои исте[солкунанда[о зиёд аст. Чунин вазъият ба [амаи намуд[оима[сулоти кишоварзb хос аст. (ниг. ба замимаи 3 ва 4).

2.3. Савдои ма[сулоти асосии озуrаворbДар Тоxикистон [иссаи мол[ои озуrаворb дар [аxми умумии содирот дар

нимсолаи якуми сол[ои 2009 ва 2010 мутобиrан, 6,6 фоиз, 5,6 фоизро ташкилкардаанд. Дар воридот таносуби он[о хеле зиёд буда, мутобиrан 19,3 фоиз ва 18,1фоизро ташкил дод.

Мол[ои асосии воридшаванда аз ин[о иборатанд: гандум ва орд, ки таносубибештарро ташкил меди[анд, rанду шакар, равuани растанb, сабзавот, меваxот, ма[сулот аз орд (макарон, угро, макарони reчrорак, нон, кулча[ои rандин(пирожни[о ва печени[о), тухм, чой ва uайра[о.

Воридоти мол[ои озуrаворb дар нимсолаи якуми соли 2010 нисбат банимсолаи якуми соли 2009-ум 18,4 фоиз кам шудааст, аз он xумла тухм – 40,9фоиз, воридоти гандум 20,16 фоиз, нисбат ба 201,0 [азор тоннаи нимсолаи 1 соли2009-ум 160,6 [азор тоннаро ташкил кард, воридоти орд – 24,6 фоиз, нисбат ба206,4 [азор тоннаи нимсолаи якуми соли 2009-ум 155,6 [азор тоннаро ташкилдод.

Xадвали 6: Содироту воридоти ма[сулоти асосии озуrаворb ва [иссаи он[одар [аxми умумии савдо дар нимсолаи якум

Нарх[ои исте[сол-кунанда[о

Нарх[ои чакана

2005 2006 2007 2008 2009 2010



([азор тонна) содирот воридот

с.2009 с.2010 с.2009 с.2010Мол[ои озуrаворb 89,9 142,5 674,0 549,8

аз он xумла:гандум 0,0 201,0 160,6орд 0,0 0,0 206,4 155,6rанду шакар 50,0 51,3макарон, угро, макарони reчrорак ва uайра

0,0 5,4 6,1

равuани растанb 0,0 37,5 36,0шир ва ма[сулоти ширb 0,0 2,6 2,2тухм 4,4 2,6чой 2,9 3,0картошка 0,1 26,7 25,7сабзавоти тару тоза 19,3 88,2 26,2 0,8меваxот ва бехмеваи тару

тоза 6,6 4,9 5,6 9,5шарбати мева ва сабзавот 4,2 2,4 0,6 0,4

сабзавоти консервишуда, томат[о 0,7 0,5 1,0 0,6{иссаи ма[сулоти хeрокворbдар [аxми умумb, ба [исобифоиз 6,6 5,6 19,3 18,1

2.4. Мавxуд будани ма[сулот ба [ар нафар а[олbМавxудияти ма[сулоти озуrа ба [ар нафар а[олb ба воситаи тарози

(баланси) озуrаворb ба [исоб гирифта мешавад. Дар тарози (баланси) озуrаворb[ар кадом ма[сулоти асосии озуrа аз xи[ати мавxудияти умумии худи ма[сулот ваистеъмоли он дар давраи муайян нишон дода мешавад, ки маъмулан як солро дарбар мегирад. Мавxудияти умумии худи ма[сулот маxмeи захираи он дароuози давра, исте[сол ва воридоти ма[сулоти зикршуда дар [амон давра мебошад. Истеъмоли умумb аз истеъмоли озуrа+хeроки чорво+тухмb-талафот-содирот вазахираи охири давра иборат мебошад. Ба [ар кадом давра мавxудият ва истеъмоли[ар кадом мол бояд мувофиrат кунад.

Дар мавриди мавxуд будани тарози (баланси) озуrаворb барои якчанд сол,



аз рeи он тамоюли таuйироти мавxудияти умумb, воридот, содирот, инчунинбарои истеъмоли а[олb ва барои хeроки чорво мавxуд будани онро мушо[идакардан мумкин аст. Агар мавxудияти умумии захираи озуrаворb барои истеъмолба шумораи а[олb таrсим карда шавад, дар он сурат нишонди[андаи му[им ба[исоби миёна ба [ар нафар а[олb барои як сол мавxуд будани озуrаворb [осилмешавад. Нишонди[андаи мазкур дар миrёси миллb ба [исоби миёна овардашудааст ва дар он манбаи дастрас будан ба хонавода (имконияти исте[сол, дарёфткардан ё гирифтани озуrа бо [ар усул) ба назар гирифта намешавад.

Xадвали 7: Истеъмоли ма[сулоти хeрокворb ба [ар нафар а[олb(ба [ар нафар а[олb, кг дар як мо[)

нимсолаи 1с.2009

нимсолаи 1 с.2010

ма[сулоти uалладона (ба [исобиuалла) 13,62 13,18картошка 2,57 2,67сабзавоту полизb 5,54 6,33меваxоту буттамева 1,50 1,99rанду шакар ва ма[сулоти rаннодb 1,06 0,97гeшт ва ма[сулоти гeштb 0,83 0,87шир ва ма[сулоти ширb 5,82 6,17тухм (дона) 4 4равuани растанb 1,17 1,17мо[b ва ма[сулоти мо[b 0,01 0,01

Манбаъ: Тадrиrоти буxети хонавода[оТа[лили тарози (баланси) озуrаворb нишон меди[ад, ки мавxудияти

озуrаворb дар давоми сол[ои охир устувор боrb мондааст.Иттилооти муфассалро метавонед аз Замимаи 5 «Тарози (баланси)

озуrаворb» дарёфт кунед.

ФАСЛИ III. ДАСТРАС БУДАНИ ОЗУRАВОРB

Маф[уми дастрас будани озуrаворb маънии онро дорад, ки [амаи аъзоихонавода барои дарёфти ма[сулоте, ки талаботашонро ба истеъмолиозуrавории хушсифат барои зиндагии солиму фаъолона rонеъ мекардабошад, манбаи кофb доранд. Аъзои хонавода ма[сулотро метавонад бавоситаи исте[сол барои истеъмолоти худ ба даст орад, аз бозор харидорbкунад, ё [амчун ма[сулоти хайрия дастрас намояд.

3.1. Та[лили нарх[ои истеъмолb



Нарх[ои истеъмолb ба намуд[ои асосии ма[сулоти хeрокворb дар мо[и июнисоли 2010 нисбат ба мо[и июни соли 2009, uайр аз шир, орди гандум, биринx, бе[пиёз хеле баланд рафтанд (ниг. ба xадвали 8, Замимаи 4).

Xадвали 8: Сат[и нарх[ои миёна ба ма[сулоти хeроквории xудогонадар бахши истеъмолот ба [исоби миёна дар xум[урb

дар охири давра, бо сомонb ва дирам ба як кг, литр, дона

с.2010 с.2009январ февра

лмарт апрел май июн июн декаб

р

гeшти гов 16,19 16,77 17,02 17,35 17,68 17,68 15,96 16,33

равuани чорво 20,65 21,82 21,88 21,9021,9

3 22,13 19,89 20,22равuани пахта 5,92 5,92 5,92 6,06 6,06 6,06 5,97 5,92шир 2,17 2,25 2,19 2,06 2,01 2,01 1,90 2,05тухм (10 дона) 6,70 6,43 6,08 5,64 5,58 5,58 5,65 6,86шакар 4,33 4,92 4,75 4,50 4,43 4,47 3,61 4,33намак 0,71 0,74 0,74 0,74 0,74 0,74 0,60 0,71орди навъи 1-уми гандум 1,73 1,73 1,70 1,70 1,70 1,70 1,91 1,82нони орди навъи1-ум 2,22 2,22 2,22 2,22 2,22 2,22 2,22 2,22биринx 5,80 5,72 5,66 5,28 5,28 5,41 6,63 6,28

картошка 1,55 1,55 1,61 1,55 1,47 1,14 1,35 1,55бехпиёз 0,82 1,00 1,51 1,48 1,00 0,86 1,19 0,76

сабзb 0,63 0,57 0,57 0,70 1,24 2,14 0,92 0,76

себ 3,96 4,49 4,80 4,88 4,94 4,94 3,41 3,74

араr 10,35 9,77 9,77 9,77 9,88 9,88 10,23 10,35

Аз аввали соли 2010 аз [ама бештар rиммат шудад: нархи сабзb - 2,8 баробар, себ - 25,9 фоиз, нахeд - 24,7 фоиз, бехпиёз - 13,1 фоиз, гeшти гов - 9,2 фоиз, ярмаи марxумак - 8,7 фоиз, ма[сулоти турши ширb - 8,1 фоиз, равuаничорво - 5,6 фоиз, гeшти гeсфанд ва rаймоr - 5,2 фоиз, намаки майда - 3,5 фоиз, ма[сулоти нимтайёри гeштb - 3,4 фоиз, шакар - 3,2 фоиз, мо[ии зинда - 2,9 фоиз, ярмаи xав - 2,4 фоиз, равuани пахта - 2,3 фоиз, чой - 2,2 фоиз, шарбат[ои меваюсабзавот - 2,1 фоиз, карам ва ма[сулоти макаронb - 1,6 фоиз, колбасаиxeшонидашуда - 1,3 фоиз, араr - 1,1 фоиз, гeшти мурuи хонагb - 0,7 фоиз ваконфет[ои шоколодb - 0,4 фоиз.



Дар айни [ол, нархи мол[ои зерин арзон шуд: бодиринг - 31,9 фоиз, помидор- 28,7 фоиз, картошка - 27,1 фоиз, тухм - 18,6 фоиз, биринx - 13,7 фоиз, ординавъи 1-уми гандум - 6,4 фоиз ва шир - 2,2 фоиз.

Графики 9: {исоби миёнаи [армо[аи нархи картошка, сомонb/ кг

Картошка. Нархи картошка вобаста ба тамоюлоти мавсим, [амчунин батамоюлоти талаботу пешни[од алоrаманд аст. Нархи баланди мавсимb дар

семо[аи дуюми [ар сол то [осили нави аввалин rайд карда мешавад. Ба ин ниго[накарда, дар семо[аи якуми соли 2010 дар давоми 4 соли охир нархи

баландтарини 1 кг картошка 1,58 сомониро ташкил дод. Дар мо[и июн нарх пастшуда, як килограмм картошка 1,14 сомониро ташкил кард (ниг. графики 9).

Графики 10: {исоби миёнаи мо[онаи нарх[ои чакана ба орд, сомонb /кг



3.2. Даромад ва хароxотМаълумот[о дар бораи даромаду хароxот аз тадrиrоти буxети хонавода[о

гирифта шудаанд, аз 1-уми январи соли 2009 сар карда, дар заминаи тадrиrоти [арсемо[аи дар 3000 хонавода гузаронидашуда ва маълумот[ои соли 2008 бошанд, дар заминаи тадrиrоти [армо[аи 925 хонавода гузаронида шудаанд, ки аз фасл[оизерин иборатанд: иттилооти демографb оид ба [айати оила, манзил ваинфрасохтор, [аxми истеъмолот дар оила, аз он xумла исте[солоти мустаrилона, фаъолияти иrтисодb дар со[а[ои кишоварзb ва uайрикишоварзb.

3.2.1. Даромад

Дар соли 2008 нисбат ба соли 2007 даромади пулb ба [ар нафар 55,6 фоиз



афзуда, 132,45 сомониро ташкил кард. Дар соли 2009 нисбат ба соли 2008 даромади пулb ба [ар нафар 5,6 фоиз зиёд шуда, 139,90 сомониро ташкил кардДар нимсолаи якуми соли 2010 нисбат ба нимсолаи якуми соли 2009 даромадипулb ба [ар нафар 8,4 фоиз зиёд шуда, 139,53 сомониро ташкил кард (ниг. баxадвали 9).

Xадвали 9: Нишонди[анда[ои таъминот



Даромади пулb ба [исоби миёна ба [ар

нафар а[олb (сомонb/ мо[)

128,68

139,53

Афзоиши даромад[ои [аrиrb (ба [исоби

фоиз)

102,0

102,9

{исоби миёнаи музди номиналии кор 284,16 348,12

Афзоиши [аrиrии музди кор (ба [исоби

фоиз)

122,8

116,3

Хароxоти пулb ба [исоби миёна ба [ар

нафар а[олb (сомонb/мо[)

121,62

132,52

Афзоиши [аrиrии хароxот (ба [исоби фоиз) 100,8 103,5 Манбаъ: Тадrиrоти буxети хонавода[о ва маълумот[ои омори xорb

Манбаи му[имтарини даромади пулии хонавода[о дар нимсолаи 1 соли 2010мисли пештара даромади ме[натb – 51,4 фоиз ва мадохилот аз фурeши ма[сулотикишоварзb – 10,1 фоиз мебошад. Дар нимсолаи 1 соли 2010 таносуби даромадимиёнаи гурe[[ои мухталифи да[фоизаи а[олb 15,4 баробарро ташкил кардааст.

3.2.2. ХароxотДар нимсолаи 1 соли 2009 ва нимсолаи 1 соли 2010 хароxоти миёнаи а[олb

асосан аз [исоби болоравии нарх[о афзудааст (ниг. ба замимаи 8 ва графики 10).Дар нимсолаи 1 соли 2010 таносуби хароxоти миёнаи байни гурe[[ои

мухталифи да[фоизаи а[олb 3,8 баробарро ташкил кард.

Графики 10. Суръати афзоиши хароxот ба [ар нафари а[олb аз рeи таrсимотигурe[[ои да[фоизаи а[олb, дар нимсолаи 1 сол[ои 2009-2010



0,00

50,00

100,00

150,00

200,00

250,00

300,00

350,00

400,00

450,00

10% наименее обеспеченного населения

10% наиболее обе спеченного населения

10% наименее обеспеченного нас еления

10% наиболее обе спеченного населения

10% наименее обеспеченного нас еления

10% наиболее обеспеченного населения

первое полугодие 2009

первое полугодие 2010

в среднем расходы на душу населения за первое полугодие 2009 г.

в среднем расходы на душу населения за первое полугодие 2010г.

3.3. Камбизоатb дар Xум[урии ТоxикистонКамбизоатb ва бо озуrаворb таъмин набудан бо [ам зич алоrаманданд. Бо

озуrаворb ва бо хeрок таъмин набудан ба таври зайл тавсиф карда мешавад:

[амаи хонавода[о ша[р де[от

10% а[олии камбизоат-

тарин

10% а[олии сербизоат-

тарин


тарин


тарин


тарин


тарин

Ба [исоби миёна хароxот ба [ар нафар а[олb дар ним.. 1 с.2009Ба [исоби миёна хароxот ба [ар нафар а[олb дар ним. 1 с.2010

нимсолаи 1 соли 2009нимсолаи 1 соли 2010



«Одамон аз захираи кофии озуrаи бехавф ва серuизо, ки инкишофи мeътадил,

[аёти фаъол ва солимро таъмин менамояд, доимb ва мeътамад ба[раманднестанд. Ин вазъият дар натиxаи ба андозаи кофb мавxуд набудани озуrаворb,

нокифоя будани rобилияти харидорb, таrсимоти нобаробар ё дар хонаводанобаробар ва uайриrаноатбахш истеъмол шудани озуrаворb рeй доданаш мумкин

аст. Бо озуrаворb таъмин набудан, чандон баланд набудани сат[и тандурустb ва бе[дошт, таxрибаи нодурусти ниго[убин ва хeрондан сабаб[ои асосии сат[и

бади таъминот буда метавонад. Бо озуrаворb ба таври кофb таъмин набуданметавонад доимb, мавсимb ё муваrrатb бошад.

3.3.1. Стратегияи паст кардани сат[и камбизоатb (СПКСК) дар Xум[урии

Тоxикистон барои сол[ои 2010-2012Стратегияи паст кардани сат[и камбизоатb дар Xум[урии Тоxикистон барои

сол[ои 2010-2012 (минбаъд-СПКСК) барномаи миёнамў[лати амалb гардониданиСтратегияи миллии рушди Xум[урии Тоxикистон барои давраи то соли 2015

ма[суб гардида, xаб[а[ои асосии рушди иrтисодию иxтимоии кишварро дар индавра, бо назардошти таъсири бў[рони иrтисодию молиявии xа[онb муайян

менамояд. {адаф[ои Стратегияи мазкур фаъолияти мушаххасро xи[ати татбиrиисло[оти институтсионалb ва иrтисодb дар бар гирифта, ба захира[ои мавxуда ваэ[тиёxоти иловагb асос ёфтааст ва барои ноил шудан ба рушди устувори иrтисодb,

афзоиши [аxм ва сифати хизматрасони[ои иxтимоb ва дар маxмўъ ба[ри пасткардани сат[и камбизоатии а[олии кишвар равона мегарданд.

Нишонди[анда[ои стратегияи паст кардани сат[и камбизоатb дар Xум[урии

Тоxикистон дар замимаи 2 оварда шудаанд.

3.4. Бо озуrаворb таъмин набудани хонавода[ое, ки беш аз нисфи даромадихудро барои ма[сулоти хeрокворb сарф менамоянд

Бо озуrаворb таъмин набудани хонавода маънои чунин вазъиятро дорад: ба

одамон озуrавории хушсифату барои саломатb бехавф, ки талаботи баuизодоштаашонро rонеъ мекарда бошад ва барои [аёти фаъолонаю солимашон



зарур мебошад, доимо аз xи[ати миrдори ма[сулот, иxтимоb ва иrтисодb ба

миrдори кофb дастрас нест. Дар нимсолаи 1 соли 2010 нисбат ба нимсолаи 1 соли 2009 [иссаи хароxот ба

озуrаворb дар ша[рxой[о 3,2 банди фоиз, дар де[от 7,9 банди фоиз кам шудааст. Инчунин дар хонавода[ое, ки 3 ва ё бештар фарзанд доранд, [иссаи хароxоти

истеъмолот ба ма[сулоти хeрокворb 4,0 банди фоиз, нафаrахeрон 4,5 банди фоизкам шудаст (ниг. xадвали 10).

Xадвали 10: {иссаи хароxоти истеъмолии хонавода[о барои хeрокворb(ба [исоби фоиз)



Xум[урии Тоxикистон

аз он xумла: 63,9 57,7

а[олии ша[р[о 62,0 58,8

а[олии де[от 65,0 57,1

Вилоят[о

ш.Душанбе 63,7 58,6

ВМКБ 69,8 72,5

Вилояти Суuд 54,1 45,6

Вилояти Хатлон 71,1 61,5

НТX 67,4 65,6

Гурe[[ои камбизоаттарин

Хонавода[ое, ки 3 ва бештар фарзанддоранд 64,9 60,9

Нафаrахeрон 74,3 67,8

Дар замимаи 6 иттилооти муфассал нисбати хароxот, даромад[о ва да[фоиза

(детсилия[о) оварда шудааст.

ФАСЛИ IV. ИСТЕЪМОЛОТ ВА {АЗМКУНB

Истеъмоли озуrаворb ба интихоб, таркиб, тайёр ва таrсим кардани

озуrаворb дар оила мансуб аст. {азмкунb rобилияти хeрокро rабул карда, баrувва табдил додани организми инсон мебошад. Барои истеъмоли озуrаворb

пар[езгории дахлдорро донистан ва дар оила озуrавориро таrсим карда



тавонистан зарур аст. Барои он, ки организм хeрокро [азм карда тавонад, на

тан[о вояи хeроки хушсифат, балки му[ити барои саломатии инсон форам, инчунин барои нeшидани об созгор, аз хизмати асосии тиббb ба[раманд будан,

хeрок пухта тавонистан ва усул[ои ниго[дории озуrавориро донистан лозимаст. Нишонди[андаи ни[оии бехатарии озуrаворb вазъи таомхeрии а[олb

мебошад.

4.1. Озуrаворb истеъмол кардани а[олb

Яке аз усул[ои ошкор намудани бо озуrаворb таъмин набудан ва хeроки

комилан серuизо ин [исобу китоби истеъмоли килокалория ба як узви хонаводадар як рeз мебошад. Дар соли 2008 истеъмоли килоколория ба як нафар узви

хонавода дар як шабонарeз зиёд шуда 2175,55 киллокалорияро ташкил кард, киаз меъёри тавсиякардаи Ташкилоти Умумиxа[онии Тандурустb (ТУТ), (дар як рeз

2100 килокалория мебошад) андаке зиёд аст. Дар соли 2009 истеъмоликилоколория ба як нафар узви хонавода афзуда, нисбат ба 2175,55 килокалорияи

соли 2008 дар як шабонарeз 2246,40 киллокалорияро ташкил кард. Дар нимсолаи1 соли 2010 истеъмоли килоколория ба як нафар узви хонавода камшуда, нисбат

ба 2243,41 килокалорияи нимсолаи 1 соли 2009 дар як шабонарeз 2202,15

киллокалорияро ташкил кард.

Дар нимсолаи 1 соли 2010 дар xум[урb истеъмоли нон ва ма[сулоти нонb азмеъёри тасдиrкардаи тиббии истеъмолот 21,3 фоиз зиёд аст ба [исоби миёна

истеъмолот ба як нафар узви хонавода 79,1 килограммро ташкил меди[ад, ки инбарои [амаи минтаrа[ои xум[урb хос аст.

Умуман дар xум[урb, дар нимсолаи 1 соли 2010 истеъмоли картошка ба[исоби миёна ба [ар нафар а[олb 16 кг, сабзавоту полизb 38 кг, шир ва ма[сулоти

ширb 37 кг, гeшт ва ма[сулоти гeштb 5,2 кг, равuани растанb 7 кг, тухм 24 дона, rанду шакар ва ма[сулоти rаннодb 5,8 кг, меваxот 11,9 кг-ро ташкил кардаааст.

Таносуби бештари хароxоти хонавода[о ба хариди ма[сулоти хeрокворb ба

ма[сулоти нонb 34,6 фоиз рост меояд.Дар айни замон, rайд кардан зарур аст, ки истеъмоли ма[сулоти хeрокворb

дар гурў[[ои да[фоиза нобаробар аст. Масалан, истеъмоли картошка дар нимсолаи1 соли 2010 ба [исоби миёна ба як узви хонавода ба 10 фоизаи гурe[и а[олии

бештар таъмин, нисбат ба 10 фоизаи гурe[и камтаъмини а[олb аз 1,6 баробар зиёдбуд, мутаносибан, истеъмоли гeшт ва ма[сулоти гeштb 2,5 баробар, тухм 2



баробар, меваxот 2,2 баробарро ташкил додааст.

Арзиши маxмeи озуrаворb, ки барои истеъмолот зарур аст, аз рeи

истеъмоли [аrиrb (аз рeи маълумоти тадrиrи хонавода[о дар соли 2009) бо нархиохири мо[и июни соли 2010 ба як узви оила мо[е 100,83 сомонb ва дар сурати

меъёри истеъмоли оrилона 200,69 сомониро ташкил кардааст.

Графики 11: Сохтори арзиши маxмeи ма[сулоти озуrа дар мо[и июнисол[ои 2009-2010

(дар охири мо[, ба [исоби фоиз, ба як нафар)

1,5 1,5

13,9 14,9

8,9 9,1

29,332,7

1,71,8 7,36,3

7,27,2

29,027,7

июни с. 2009 июни с. 2010

Дар бораи истеъмоли ма[сулоти хeрокворb ба [исоби миёна ба [ар нафара[олb дар хоxаги[ои хонавода[ои Xум[урии Тоxикистон дар замимаи 9 маълумотимуфассал оварда шудааст.

Xадвали 11: Таркиби модда[ои uизобахши ма[сулоти дар як шабонарeзистеъмолшуда (бе пиво ва вино)

Ба як узвихонавода

дар яказ он xумла:

Ба як узвихонавода

дар яказ он xумла:

мева ва сабзавот

равuани растанb

шакар

тухм

ма[сулоти нонb

ма[сулоти ширb

ма[сулоти гeштb

дигар ма[сулот



шабонарeз дар ша[р

дарде[от

шабонарeз

дар ша[р

дарде[от

нимсолаи 1 с.2009 нимсолаи 1 с.2010

сафеда, грамм 52,30 51,48 52,60 51,72 47,98 53,14аз он xумла дарма[сулотичорво, грамм 8,21 9,03 7,91 8,56 8,16 8,71равuан, грамм 54,10 60,22 51,84 54,26 54,92 54,10аз он xумладарма[сулотичорво, грамм 10,01 12,10 9,23 10,46 11,47 10,71Карбогид-

рид[о, грамм 383 365 389 373 335 387

Калорияно-киима[сулотиистеъмолшуда, к/кал 2243,41 2253,18 2239,48 2202,15 2063,16 2255,29аз он xумла дарма[сулотичорво, к/кал 149,50 163,10 144,51 156,87 151,60 158,97

4.2. Нишонди[анда[ои бехатарии озуrаворb, ки ба даромад[о вобаста нестанд

4.2.1. Беморb

Xадвали 12: Бемории а[олb аз касали[ои сирояткунанда([одиса)

Касали[ои сирояткунанда баrайд гирифта шудаанд

2009 2010.



семо[аи I семо[аи 2 семо[аи I семо[аи 2

{амагb 9792 19757 10388 21106

Бемории сирояткунандаишадиди рeда 3476 14486 4055 14621

аз он xумла:

ис[оли хунини бактериалb 141 336 137 425

араrаи шикампеч (домана) 207 182 70 104

гипатити шадиди вирусb 2051 986 2538 774

касалии сил 1019 1474 1264 1489

брутселлёз 153 238 130 329

Дар семо[аи дуюми соли 2010 нисбат ба семо[аи дуюми соли 2009

зиёдшавии бемори[ои а[олb аз касали[ои сирояткунанда ба андозаи 6,8 фоиз баrайд гирифта шудааст. Сироят[ои шадиди рeда 69 фоизи шумораи умумии

касали[ои сирояткунандаро ташкил меди[анд. Нисбат ба [амин давраи солигузашта бемори[ои сироятии шадиди рeда 16,7 фоиз, аз он xумла домана 66,2

фоиз, ис[оли хунини бактериалb 2,8 фои

Documents

БЕХАТАРИИ ОЗУRАВОРB ВА КАМБИЗОАТBoldstat.ww.tj/img/e209e051114b874844737407a751a4d9... · 2013. 4. 5. · Шумораи а[олb дар охири давра