1_Tema 1_Domosdoshmeri e Biznesit Nderkombetar

8/2/2019 1_Tema 1_Domosdoshmeri e Biznesit Nderkombetar

1/52

DOMOSDOSHMERI E BIZNESIT NDERKOMBETAR

1. Histori

2. Objekti i studimit te biznesit nderkombetar

3. Pse angazhohen firmat ne biznesin nderkombetar

4. Rruget e angazhimit ne biznesin nderkombetar

5. Ndikimet e jashtme ne biznesin nderkombetar

6. Globalizimi i tregjeve dhe i produkteve

11/03/2012 Dr. Ilirjan Lipi, www.ilirjanlipi.org 1


2/52

Pyetje

Cfare kuptojme me globalizim

Cfare njohurish keni per Pompeun

Perandorine Romake

Cfare informacioni keni per krizen ekonomikeboterore 2008-2009

A ka rendesi cmimi nderkombetar i naftes perekonomine lokale

Cfare kuptojme me biznes nderkombetar

11/03/2012 Dr. Ilirjan Lipi, www.ilirjanlipi.org

2


3/52

Histori

Qe prej krijimit te kufijve shteteror ne BND jane angazhuar sikombet dhe individet. Ne mjafte raste ai ka qene nje forcekryesore ne formimin e kufijve dhe ne ndryshimin e historiseboterore.

Vertet marshuan legjionet romake, por perandoria romake idedikohet jo kryesisht ushtrise. Romaket perdoren si nxitjepaqen romakeqe i siguronte tregtaret te udhetonin te sigurte nerruget e ndertuara te mbajtuara e te mbrojtura nga legjionet ebashkuara.

Perdorimi i monedhes se perbashketbente te mundur qemarreveshjet tregetare te zbatoheshin e te krahasoheshin ne tegjithe perandorine. Po keshtu zhvillimi sistematik i Romesndikonte ne funksionimin e pazareve dhe ne uljen epasigurive te biznesit.

Krijimi i Perandorise Romake



4/52

Histori

BND qe lulezoi brenda perandorise ndikoi per mire ne niveline jeteses dhe u be i ndjeshem edhe jashte. Qytete shtetet qe nukbenin pjese ne perandori u bene aleate te saj duke:

paguar edhe taksa

meqe perfitimet ishin me te medha se humbjet.

Rritja dhe zgjerimi i perandorise romake i dedikohetkryesisht zhvillimit te biznesit. Per ta mbajtur ne mjedis te tillete favorshem ne biznesin nderkombetar u deshen shume

perpjekje dhe shpenzime te medha.

Kur pirateria u rrit ne det Pompeu dergoi nje flote per tinenshtruar ata dhe pas kersaj kosto e shperndarjes eprodukteve ra ndjeshem.

Krijimi i Perandorise Romake



5/52

Histori

Shkaterrimi i Perandorise Romake

Vertet fiset barbare e sulmuan perandorine romake porshkaterrimi i saj u be i mundur vetem kur:

Perandoria ishte dobesuarne themelet e saj

Luftrat e brendshmee kishin dobesuar ate

Kur ajo filloi te degjeneronte

Monedha e perbashket filloi te mos ishte me shumeatraktive.

Komunikimi u veshtiresua

Bashkepunimi me Romen nuk ishte me atraktiv dhe perfitues.

Nga bashkepunimi me Romen kishte me shumeshpenzime sesa perfitime.



6/52

Histori

Ne te gjitha kohet sht bere krahasimi:

Perfitime dhe shpenzime

Dhe kjo ka qene nje nga shtysat e biznesit nderkombetar.

Me vone kjo metode u perdor dhe nga Napoleoni duke perdorur

bllokimet detare per te arritur synimet e tyre ekonomike.

Objekt i studimit te biznesit nderkombetar



7/52


Teresia e transaksioneve te biznesit private ose shteteroreqe angazhojne dy ose me shume vende.

Cfare sht Biznesi Nderkombetar ?

Pse perdoret Biznesi Nderkombetar ?

Kompanite private per te siguruar perfitime

Kompanite shteterore mund te kene synime te tjeravec perfitimeve.



8/52


Biznesi nderkombetar po perfshin nje pjese temadhe gjithnje ne rritje te biznesit ne bote.

Sot do te ishte e veshtire qe te gjenit njekompani e cila nuk sht e perfshire ne konkurencendhe ne ngjarjet boterore.

Pse duhet te studioni Biznes Ndekombetar?

Pse perdoret Biznesi Nderkombetar ?

Kur nje kompani hyn ne fushen e biznesit nderkombetarajo haset me probleme te eksportit dhe te importit.Qe

firma te operoje ne menyre efektive ajo duhet te bejedallimin midis kesaj tregtie dhe asaj vendase.

Duhet te kuptoje kompleksitetin e tij.



9/52


Lufta ne Irak.

Aktet terroriste

Cmimi i naftes

Kompanite vendase

Gjenerator

Makineri

Automjeti

Kriza ne sistemin bankar ne USA



10/52

Pse angazhohen firmat ne biznesin nderkombetar

Pse angazhohen firmat ne biznesin nderkombetar ?

Te zgjerojne shitjet e tyre

Te gjejne burime ne treg

Te diversifikojne burimet per shitjet dhe furnizimet

Nga varen shitjet e nje kompanie ?

Interesi i konsumatoreve per produktin e saj

Gadishmeriae tyre per ti blere ato



11/52


Pse kompanite ne vazhdimesi kerkojne tregje te huaj?

Numri i njerzeve dhe fuqia e tyre blerese jane me te medha nedisa vende se sa ne disa vende, prandaj kompanite mund tezgjerojne shitjet e tyre duke kerkuar tregje te reja.

Cila sht domethenia e me shume shitjeve?

Me shume shitje do te thote me shume fitim duke supozuar qecdo njesi e shitur ka te njejtin perfitim. Madje per cdo njesi teshitur mund te rritet me rritjen e shitjeve.



12/52


Gjetja e burimeve

Nje arsye per biznes nderkombetar sht gjetja e kapitaleve dheteknollogjive per ti perdorur ne vendin e tyre.

Cila sht domethenia e diversifikimit?

Diversifikimi i shitjeve dhe furnizimeve sherben per ti shmangurluhatjet e medha ne shitjet dhe fitimin e kompanise.



13/52

Faktoret e rritjes se biznesit nderkombetar ne kohet e sotme

Si ka ecur biznesi nderkombetar ne vitet e fundit?

Veshtiresi ne analizen e te dhenave

Besohet se biznesi nderkombetar ka ecur me shpejt ne vitet e fundit.



14/52

Ne 30 vitet e fundit volumi i tregetise boterore eshte

rritur nga 200 billion $ ne 7.5 trillion dollar


Australia

Brazil

China

JapanKenya

United Kingdom

United States

$4,296

379

222

4,16591

4,767

3,472

$4,525

428

199

3,622125

5,500

4,962

Country Exports Imports

Eksportet dhe importet e te mirave dhe sherbimeve per cdo vend

USA-TREGETIANDERKOMBETARE


15/52

Paga mesatare (per worker, dollars per hour)


0

5

10

15

20

25

30

All Plants Small Plants Large Plants

$

perh

our

Non-Exporters Exporters

Fabrika te voglaFabrika te medha


16/52


Rritja dhe zgjerimi i shpejte i teknollogjise

Liberalizimi i politikave qeveritare per levizjen midis vendeve teprodukteve dhe burimeve.

Zhvillimi i institucioneve te nevojshme per te mbeshtetur dhe lehtesuartregetine nderkometare.

Rritja e konkurences globale.

Kush jane faktore qe kane ndikuar ne rritjen e biznesit nderkombetar?



17/52


Zgjerimi i teknollogjise

Angli(Plimuthi) deri ne USA(Masacuset)

3 muaj 1620

Nju York deri ne Londer

3 ore e gjysem



18/52


Liberlizimi i levizjes nderkufitare

Sot si rregull qeverite i kane ulur kufizimet

per levizjet e njerzeve dhe te kapitaleve.

Deshire dhe vullnet i qytetareve te tyre.

Mendojne se prodhuesit vendas do te behen me eficent per shkak

te konkurences se huaj

Shpresojne te induktojne vendet e tjera per te hequr barrierat per

levizje.



19/52


Zhvillimi i marreveshjeve mbeshtetese institucionale

Marreveshja e pare France-Gjermani

per sistemin postar.

Kalimi nga format e vjetra te tregetise mall me mall ne

format e reja.



20/52


Rritja e konkurences globale

Presioni i konkurences se huaj mund ta detyroje nje firme

te rrise jashte aktivitetin e saj.



21/52

Rruget e rritjes ne biznesin nderkombetar

Tre kategorite e angazhimit te BND

Eksport-Import i mallrave

Eksport-import i sherbimeve

Investimet



22/52

Rruget e rritjes ne biznesin nderkombetar

Eksport-Import i mallrave

Te mira te prekshme te cilat dergohen jashte vendit ose qe vijne nga jashte nevendin tone.

Eksport-import i sherbimeve

Perfitime te tjera nderkombetare pervec atyre nga eksporti dhe inporti i te

mirave.(udhetime turistike,transport,performanca e sherbimeve,perdorimi ipasurive )

Investimet

Angazhimin e pronave jashte ne kembim te kthimeve financiare.

a)Investime te drejte perdrejta

b)Investimet portofol(aksione ne nje kompani te huaj)



23/52

Ndikimet e jashtme ne biznesin ndkerombetar

Njohja e mjedisit fizik dhe social

a)Historia

b)Politika

c)Gjeografia

d)Legjislacioni etj.

Mjedisi konkurues

Nje ambjent shume konkurues ne nje vend nuk sht itille ne nje tjeter.



24/52

Gobalizimi i tregjeve dhe i produkteve

Me cfare ka te beje globalizimi?

Globalizimi ka te beje me prirjen e firmave per te perdorur te

mira dhe sherbime nga vende te ndryshme per te perfituar nga

diferencat ne kosto dhe ne cilesine e faktoreve te prodhimit.



25/52

Gobalizimi i tregjeve dhe i produkteve

Bota ekonomike po leviz drejt situates ku ekonomite po shkrihen

ne nje sistem te ndervarur ekonomik global.

(Zhvendosje drejt nj ekonomie botrore m t integruar dhe t ndrvarur )

Globalizimi i tregjeve ka te beje me shkrirjen e tregjeve historikisht te

ndare ne nje treg te fuqishem global.

Globalizimi e produkteve universal ne tere boten si:

nafta,drithi,microprocesor,avionat tregtare etj.


CFAREESHTEGLOBAILIZIMI

Gl b li i i i j


26/52

Globalizimi i tregjeve

Bashkimin e tregjeve t veanta kombtare nnj treg global

a) Shijet dhe preferencat e perputhen mbi njnorm globale

b) Firmat ofrojn produkte t standardizuaran mbar botn duke mundesuar krijimin enj tregu botror

11/03/2012 Dr. Ilirjan Lipi, www.ilirjanlipi.org 1-26

Gl b li i i i t j


27/52


Ende ekzistojn dallime t rndsishme

ndrmjet tregjeve kombtare n dimensione

shum t rndsishme

Kto dallime krkoj q marketingu dhe

strategjive operacionale si dhe karakteristikate tjera te produktit t jet prshtatur nkushtet m t mir n nj vend te caktuar.


Gl b li i i i t j


28/52


Vendet kane diferenca

Gama e problemevejan t gjer dhe m kompleks

Ndrhyrje Qeveris n tregti dhe investime krijon

probleme

Investimeve ndrkombtare sht e ndikuar nga

monedhave t ndryshme



29/52


Referohet mallrave dhe shrbimeve ngavende rreth bots pr t prfituar ngadallimet n kosto ose cilsin e faktorve tprodhimit

Toka

Puna Kapitali


Prodhimi Global


30/52

Prodhimi Global


Swan

OpticalManufacturing

1-5

Design

Example1

Volumi I tregetise boterore dhe prodhimi 1950 2002


31/52

Volumi I tregetise boterore dhe prodhimi, 1950-2002


Fig: 1.1


32/52

Domosdoshmeria e institucioneve nderkombetare

Globalizimi ka rritur domosdoshmerine einstitucioneve si:

GATT-Marreveshja e perggjishme per tarifat dhetregetine

WTO-Organizata boterore e tregetise

IMF-Fondi Monetar Nderkombetar World bank-Banka Boterore

United Nations-Kombet e Bashkuara


Tendenca boterore


33/52

Tendenca boterore

Makrofaktoret kane krijuar tendencen erritjes se globalizimit

Renie e barierave tregetare

Ndryshimet teknollogjike


Modeli i renies se tarifave


34/52

Modeli i renies se tarifave


Normat e renies se tarifave nga 1913-2000

R i b i t t


35/52

Renie e barrierave tregetare

Globalization i tregjeve dhe produkteve eshtethjeshtuar

Reduktim i barrierave tregetare

Heqjen e kufizimeve pr investimet e huajadirekte


M d l d hi i i dhi it dh t ti b t


36/52

Model ndryshimi i prodhimit dhe tregtis botrore


Pjesa e outputit boteror 1963-2001

Pjesa ne eksportin boteror 2002


37/52

IDH ne vende te ndryshme


Fig: 1.3

IDH ne vende te ndryshme 1980,1990,2001

V l f FDI i fl 1994 2002 ($ billi )


38/52

Volume of FDI inflows, 1994-2002 ($ billions)


Vendet e zhvilluar Vendet ne zhvillim USA Kina

IDH ne Vendet e zhvilluara dhe ato ne zhvillim


39/52

Figure: FDI Inflows 1988-2006


Vendet e zhvilluara Vendet ne zhvillim

Roli i ndryshimeve teknollogjike1-40


40/52

Roli i ndryshimeve teknollogjike

Microprocessors dhe telecommunications

The internet and world wide web

Transportation technology

Zvogelimi i botes


41/52

Zvogelimi i botes


Ndryshimet demografike ne ekonomine boterore


42/52

d ys e de og a e e e o o e bo e o e

Output boteror dhe tregetia

Ndryshimet e IDH

Natyra e shumekombshemve

Mini shumekombeshe

Shumekombeshe jo USA


Nj ndrmarrje shumkombshe (MNE) sht do biznes q kaaktivitete prodhuese n dy apo m shum vende

Q nga viti 1960, ka pasur nj rritje n jo-multinationals SHBA,dhe nj rritje e mini-multinationals

Nryshime boterore


43/52

y

Shum vende ish-komuniste n Evrop dhe Azijan t angazhuar tani n politik demokratikedhe ekonomit e tregut t lir dhe kshtu, t

krijojn mundsi t reja pr biznesetndrkombtare

Kina dhe Amerika Latine jan edhe m t madhduke lvizur n drejtim t reformave t tregut tlir


Origjina e shumekombesheve te ndryshme ne bote


44/52

Origjina e shumekombesheve te ndryshme ne bote


Shumekombeshet 1973-2000

Globalization debate-Pro


45/52

Cmime te ulta per produktet dhe sherbimet

Stimulohet rritja ekonomike

Rriten te ardhurat e konsumatorit

Krijohen vende pune

Vendet specializohen ne prodhimin eprodukteve dhe sherbimeve ku ato jane meeficente


Pro Globalizimit

Performanca e mjedisit dhe te ardhurat


46/52

Performanca e mjedisit dhe te ardhurat


Fig 1.6

Globalization debate-Kundra


47/52

Shkaterohet puna prodhuese ne vendet epasura dhe te zhvilluara

Norma e pages e punetoreve te pakualifikuar

eshte e ulet ne vendet e zhvilluara. Kompanite shkojne ne vende me paga te ulta

dhe ambjente te rregulluar

Humbje e sovranitetit


Kundra Globalizimit

Ekonomia globale ne Shekullin e XXI


48/52

Ekonomia globale ne Shekullin e XXI

Bota eshte duke ecur drejtglobalizimi,por

Eshte globalizimi i paevitushem?


D b i l b li i i


49/52

Debai per globalizimin

sht ndryshim drejt nj ekonomie m t integruardhe t ndrvarur globale nj gj e mir?

Prkrahsit besoj se tregtia n rritje dhe ndr-kufitare

investim do t thot mime m t ulta pr mallra dheshrbime, rritje m t madhe ekonomike, t ardhuram t larta t konsumit, dhe m shum vende pune

Kritikt shqetsohen se globalizimi do t shkaktoj

humbje pune, degradimi i mjedisit, dhe imperializmitkulturor e mediave globale dhe MNEs


Manaxhimi I tregjeve global


50/52

Manaxhimi I tregjeve global

Menaxhimi i nj biznesi ndrkombtar ndryshonnga drejtimi i nj biznesi vendas, sepse:vendet jan t ndryshmevarg problemesh ballafaqohen n nj biznesindrkombtar sht i gjer dhe m shum

robleme komplekse se ato n nj biznesi vendasfirmat duhet t gjejn mnyra pr t punuarbrenda kufijve t imponuar nga ndrhyrja e qeverisn tregtin ndrkombtare dhe sistemi i

investimevetransaksionet ndrkombtare t prfshijkonvertimin e parave n valuta t ndryshme



51/52

Diskutime

FIAT

11/03/2012 51Dr. Ilirjan Lipi, www.ilirjanlipi.org


52/52

Documents

1_Tema 1_Domosdoshmeri e Biznesit Nderkombetar