บทท 7 การสอสารภายในบคคล

อาจารยเรวด ไวยวาสนา

☻คว ามหมายของก า ร ส อส ารภ าย ใน บคคล(Intrapersonal comm.)☻

กระบวนการสอสารซงเกดภายในตวมนษย แ ตละคน เพ อส ร า งก าร รบ ร และความ เ ข า ใจความหมายของสงตาง ๆ รอบตว

☻ความส าคญของการสอสารภายในบคคล ☻

1. กระบวนการสอสารภายในบคคลเปนพนฐาน

ส าคญส าหรบการสอสารทกประเภท

2. ศกยภาพในการสอสารภายในบคคลเปนปจจย

ส าคญประการหนงในการก าหนดสมฤทธผลของการ

สอสารระหวางบคคล

แนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารภายในบคคล

การรบร (Perception) หมายถง กระบวนการในการใหความสนใจและ เลอกรบการรวบรวมและจดระบบและการแปลความหมาย หรอ สรางความหมายใหแกขอมล ท ไ ด รบเพอให เ ขาใจความหมายของสงตาง ๆ ทเกดขนในสภาพแวดลอมรอบ ๆ ตว

วลเบอร แชรมม กลาววา ความหมายเกดการรบร ซงหมายถงกระบวนการแปลความหมายของสงทพบหรอสงทเกดขนในสภาพแวดลอมรอบตว

การรบร เปนกระบวนการท เกดอยางตอเ นองและสมพนธระหวางกระบวนการยอย ดงน

1. การใหความสนใจและการเลอกรบสงเ รา (attention and selection)

หมายถง กระบวนการซงประสาทรบรของมนษยถกกระตนดวยสงเราตาง ๆ มากมายซงเกดขน ในสภาพแวดลอมรอบตว และมนษยมขดจ ากดใน การรบร

1. มนษยจงตองเลอกรบร โดย

1.1 การเลอกสงทตนสนใจ (Selective Attention) หมายถง การเลอกรบรสงทสนใจเพอสนอง

ความตองการ 3 ประการคอ

1.1.1 การสนองความตองการทงทางกายและจตใจ(Biological and Psychological Needs)

1.1.2 การสนองความสนใจของตน

1.1.3 การสนองความมงหวง / คาดหมาย

1.2 การเลอกทจะเปดรบ (Selective Exposure)

หมายถง การเลอกทจะเปดใจ / เปดโอกาส ในการรบขอมลขาวสาร ซงคดวาจะสอดคลองและ ช วย เส รมความคด ความ เ ชอ ทศนคต ค า นยม การตดสนใจ ฯลฯ ของตน

2 . ก ารรวบรวมและจ ดระบบของ ส ง เ ร า(organization of stimuli)

หมายถง กระบวนการซงสมองรวบรวม และจดระบบของสงเราทผานเขามาทางประสาทรบร ทง 5 ชองทาง เพอใหเกดความหมาย

2 . 1 ก า ร จ ด ก ล ม ก า ร ร บ ร ( Perceptual Grouping)

2.1.1 การท าใหงาย (Simplicity)

ภาพแสดงหลกการท าใหงาย

2.1.2 การจดรปแบบ (Pattern) / การจดกลมสงทเหมอน/คลายคลงกน (Similarity)

2.1.3 ความใกล (Proximity)

2.14 การปดหรอการเสรมชองวาง (Closure)

2.2 ความสมพนธระหวางภาพและพน (Figure-

Ground Relationship)

3. การแปลความหมาย (Interpretation)

หมายถง การใหความหมายแกสงเรา / ขอมลทไดรบ

การจดรปแบบ หลกความใกล

การปดหรอการเสรมชองวาง

การรบรและการสอสาร

1. การรบรชวยใหมนษยตระหนกถงสงแวดลอม 2. การรบรของมนษยสงผลตอการแสดงพฤตกรรมตอสงเรารอบตว 3. การรบรของมนษยมความแตกตางกน 4. การรบรของมนษยเกยวกบตนเอง บคคลอนและสงคม 5. การรบรมสวนเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ ในกระบวน

การสอสาร 6. การรบรมบทบาทส าคญตอการสรางความรสก /ทศนคตในดานบวก/ ลบ

การรบรตนเอง (Self perception)และอตมโนทศน

การรบรตนเองของมนษยมลกษณะ 3 ประการ คอ

1. การรบรตนเอง / การรบรความเปนตวตนของมนษยไมไดตดตวมาตงแตเกด

1.1.1 การสอสารกบบคคลพเศษ(Particular Others)

1.1.2 การสอสารกบเพอนและผรวมงาน

1.1.3 การสอสารกบสงคมในฐานะเปนสมาชกของสงคม

2. การรบรตนเองประกอบดวยหลายมต

3 . ก า ร ร บ ร ตน เ อ ง เ ป นกระบวนก า รท ม ก า รเปลยนแปลงอยางตอเนองตลอดชวต

อตมโนทศน/แนวคดเกยวกบตนเอง (Self-concept) หมายถง ทศนคตและความเชอทมนษยคดและรสกเกยวกบตนเองวาตนเปน “ใคร” หรอ “อะไร” หมายถง ผลรวมของการรบร ผลรวมของแนวคดทมตอตนเอง และภาพความเปนตวตนของบคคลนน

☻อตมโนทศนประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ

1. ภาพลกษณของตน (Self-Image) หรอ ภาพความเปนตวตนของแตละบคคล หมายถง การรบรวาตนเปนใคร เปนบคคลประเภทใด มบทบาทหนาทอะไร

2. การเหนคณคาของตน (Self-Esteem)

หมายถง ความรสกหรอทศนคตทมตอตนเองเ นองจากการประเมนศกยภาพและคณคาของตนเอง ในทางบวก หรอทางลบ

องคประกอบของอตมโนทศน

ประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ

1. ภาพลกษณของตน (Self-Image) หรอภาพความเปนตวตน

ของแตละบคคล หมายถง การรบรวาตนเปนใคร เปนบคคล

ประเภทใด มบทบาทหนาทอะไร

2. การเหนคณคาของตน (Self-Esteem) หมายถง ความรสก

หรอทศนคตทมตอตนเอง เนองจากการประเมนศกยภาพและ

คณคาของตนเองในทางบวก หรอทางลบ

อตมโนทศนและการสอสาร

1. อตมโนทศน ชวยลดความขดแยงในใจซงเกดขน

ระหวางการพดคยกบตนเอง (Self-talk) / การสอสารภายใน

บคคล

2. อตมโนทศน สงผลตอการพดถงตวเรากบคนอน

3. อตมโนทศน ท าหนาทเปนตวกรอง (Filter) การรบร

ของบคคลนน

การรบรบคคลอนหรอการรบรสงคม

หมายถง กระบวนการรบรเพอรจกและเขาใจบคคลรอบขาง

ทฤษฎทใชอธบายถงการรบรบคคลอนของมนษย 1. ความประทบใจครงแรก (First Impression) ปจจยทกอใหเกดความประทบใจครงแรก บ คล กภ าพภายนอก เ ชน รป ร า ง ห น าต า

การแตงกาย น าเสยง ฯลฯ

พฤตกรรมทางสงคม คอ การแสดงกรยาอาการ ความสภาพ ความมน าใจ เปนตน

สภาพอารมณ เชน อารมณด ยมแยมแจมใส มความมนคงในอารมณ

ก ารยดถ อล กษณะตายต วของกล มคน (Stereotype) เชน การเหมารวมลกษณะของกลม

การสรางความประทบใจครงแรก เราตองน าขอมล ตาง ๆ มารวมกน โดยทวไปการใหน าหนกและความส าคญของ

ขอมลม 5 ประเภท

1. เรามกใหความสนใจขอมลทบงบอกลกษณะทแทจรง

ของบคคลทเกดเปนประจ ามากกวาลกษณะทเกดเปนครงคราว

2. เรามกจะเชอถอขอมลทมาจากแหลงทนาเชอถอ

3. ขอมลทไดรบครงแรกมผลตอความประทบใจครงแรก

มากกวาภายหลง

4. เรามกใหน าหนกแกขอมลทางลบเกยวกบบคคล

มากกวาขอมลทางบวก

5. เรามกจะใหน าหนกแกขอมลซงมแนวโนมไปใน

ดานบวกหรอดานลบดานใดดานหนงมากกวาขอมลทเปน

กลาง ๆ

2. ทฤษฎการอนมานสาเหตและแรงจงใจของพฤตกรรม (Attribution Theory)

หมายถง การสงเกตพฤตกรรมของคสอสาร เพออนมานหรอคาดเดาสาเหตแรงจงใจในการแสดงพฤตกรรมเหลานน

ฟชเชอร กลาววา การอนมานสาเหตและแรงจงใจ ของพฤตกรรมมความส าคญเนองจากเหตผล 2 ประการ คอ

1. กระบวนการอนมานสาเหตและแรงจงใจของ

พฤตกรรมแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางลกษณะทาง

จตวทยาและการแสดงพฤตกรรมของบคคล

2. กระบวนการอนมานสาเหต ฯ คอ สวนส าคญในการ

สรางเสรมความสมพนธระหวางคสอสาร

การอนมานสาเหตของพฤตกรรมเปนเรองคอนขาง ซบซอน เนองจากสาเหต 3 ประการ คอ

1. อาจแสดงพฤตกรรมบางอยางเพอปกปดลกษณะท

แทจรงของตน

2. อาจจะแสดงพฤตกรรมบางอยางเพอใหบคคลอนเกด

ความผดพลาดในการอนมานสาเหตของพฤตกรรม

3. อาจจะแสดงพฤตกรรมบางอยางเพอสนองความ

ตองการของตน

แนวทางในการชวยใหสามารถเขาใจบคคลอน

1. การใหความสนใจพฤตกรรมซงไมเปนทยอมรบของ

สงคม / ยอมรบในระดบต า 2. การใหความสนใจพฤตกรรมทบคคลกระท าแลวกอให

เกดผลทไมนาพงพอใจ / ไมกระท ากน

3. การใหความสนใจพฤตกรรมทบคคลมอสระในการ

กระท าโดยปราศจากสงบบคน

4. การใหความสนใจและศกษาพฤตกรรมของบคคลใน

ระยะยาวเพอเขาใจสาเหตและแรงจงใจในการกระท า

4.1 ความสม าเสมอในการแสดงพฤตกรรมใน

สภาพแวดลอมตาง ๆ

4.2 ความเฉพาะเจาะจงในการแสดงพฤตกรรม

4.3 ปจจยซงสงผลตอการแสดงพฤตกรรม

4.4 ความสามารถในการควบคมปจจยทเปนสาเหต

ของการแสดงพฤตกรรมทเกดขน

นกจตวทยาพบวา ปจจยซงสงผลตอความผดพลาด ในการรบรบคคลหรอสงคมม 7 ประการ คอ

1. การอนมานสาเหตของพฤตกรรมโดยเนนปจจย

ภายในบคคลมากกวาภายนอก

2. การอนมานสาเหตของเหตการณทคลายคลงกนใน

ลกษณะทแตกตางกน

3. การอนมานทล าเอยงเพอสนองความตองการสวนตน

4. การยดถอลกษณะทตายตวของกลมบคคล

5. การประเมนภาพรวมของบคคลอนโดยอาศยความ

ประทบใจครงแรก / ผลของHaro Effect

6. การอนมานโดยคดวาคนอนเหมอนตนเองซงเปน

ความคดทไมถกตอง

7. ผลทเกดจากการเปรยบเทยบบคคลสงผลตอการรบร

พฤตกรรมทแสดงตอบคคลนน

การพฒนาการรบร

วอรเดอรเบอร ใหค าแนะน าในการพฒนาการ รบรไว คอ 1. การตรวจสอบการรบร 2. หาขอมลเพมเตมในการตรวจสอบความ

ถกตอง 3. การรบรคนอนตองเปลยนแปลงตลอดเวลา

4. ใชการตรวจสอบการรบร เพอตรวจสอบความชดเจน

ถกตองแมนย าของขอสรปเกยวกบการรบร 4.1.1 สงเกตพฤตกรรมของบคคลเปาหมาย

4.1.2 ถามตวเองวา พฤตกรรมนนมความหมาย

อะไรส าหรบเรา

4.1.3 จดบนทกการแปลความหมายของ

พฤตกรรมเพอตรวจสอบ

การพฒนาอตมโนทศน

1. การถามตวเอง จดบนทกค าตอบไว 2. การตรวจสอบความสมพนธระหวางเรากบบคคลอน 3. ตงค าถามถามตวเองวาเราเปนใคร The end