1

หนวยท 2 วาระการพฒนามนษยในบรบทโลก อาจารย ดร.ขจรศกด สทธ ชอ อาจารย ดร.ขจรศกด สทธ วฒ ร.บ. (การเมองการปกครอง) (เกยรตนยมอนดบหนง) M.A. in International Relations with International Trade and Commercial Law (Double Degree), Macquarie University, Australia M.A. in Politics and Government of Modern Southeast Asia, University of London (SOAS), UK. Ph.D. in Politics and International Studies, University of Leeds, UK. ต าแหนง อาจารยประจ าสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 2

2

แผนการสอนประจ าหนวย

ชดวชา การพฒนามนษยในบรบทโลก หนวยท วาระการพฒนามนษยในบรบทโลก ตอนท

2.1 หนทางสการพฒนาและการพฒนามนษยในบรบทโลก 2.2 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต 2.3 วาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต

แนวคด 1. ในอดตวชาความสมพนธระหวางประเทศใหความส าคญกบเรองความมนคงของรฐ จนกระทงละเลย

ประเดนเรองการพฒนามนษย นอกจากนความรความเขาใจเกยวกบการพฒนาในบรบทโลกยงถกครอบง าโดยกระบวนทศนการพฒนากระแสหลก ซงกระบวนทศนดงกลาวไดถกวพากษวจารณโดยกระบวนทศนการพฒนาแนววพากษ วาเปนแนวทางการพฒนาทไมถกตอง

2. องคการสหประชาชาตซงมโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตเปนผรบผดชอบหลก ไดเสนอแนวทางการพฒนาอนซงมไดใหความส าคญแตเฉพาะความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและไดก าหนดวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตขนใน ค.ศ. 2000 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษประกอบดวยเปาหมาย 8 ประการ โดยมหลกการส าคญคอ เปนวาระการพฒนาโดยเอามนษยเปนศนยกลาง และค านงถงบรบทการพฒนาทแตกตางกนของแตละประเทศและภมภาคดวย

3. โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตยงไดก าหนดวาระการพฒนาอยางยงยนขนใน ค.ศ. 2015 เพอทดแทนและสบสานภารกจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ วาระการพฒนาอยางยงยนมทงสน 15 เปาหมาย ซงมหลกการทส าคญคอ การก าหนดวาระการพฒนาทนอกจากจะเอามนษยเปนศนยกลางแลว ตองค านงถงโลกมนษยมากขน

4. แนวโนมของการพฒนาตามวาระการพฒนาของสหประชาชาตนน ยงเปนวาระทจะตองตดตามสถานการณตอไป ทงโดยองคการระหวางประเทศ เชน โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตหรอโดยประเทศตางๆ ทเกยวของ นอกจากน ปญหาส าคญทเปนอปสรรคตอวาระการพฒนามนษยในบรบทโลกยงประกอบดวยปญหาสามประการคอ ประการแรก ความส าเรจตามเปาหมายการพฒนา ซงประเมนจากดชนและสถตตางๆ ของแตละภมภาคหรอประเทศยงมความแตกตางและไมเสมอภาคกน ประการทสอง ประเทศพฒนาแลว ซงเปนผก าหนดเปาหมายการพฒนาเหลานผานองคการระหวางประเทศยงขาดความมงมนจรงจงในการสนบสนนประเทศก าลง

3

พฒนาและประเทศพฒนานอยทสด และประการสดทาย ประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยยงมการจดสรรทรพยากรภายในประเทศทไมเปนธรรมและไมมประสทธภาพ วตถประสงค

เมอศกษาหนวยท 2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. วพากษวจารณแนวคดการพฒนากระแสหลกได และอธบายโดยสรปถงแนวทางการพฒนาและการ

พฒนามนษยกระแสรองในบรบทโลกได 2. บอกทมาและพฒนาการของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาตได 3. อภปรายคณลกษณะของวาระการพฒนาอยางยงยนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตได 4. อธบายแนวโนมและปญหาของวาระการพฒนาแหงสหประชาชาตได

กจกรรมระหวางเรยน 1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 2 2. ศกษาเอกสารตอนท 2.1-2.3 3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 4. ฟงซดเสยงประกอบชดวชา (ถาม) 5. ฟงรายการวทยกระจายเสยง (ถาม) 6. ชมรายการวทยโทรทศน (ถาม) 7. ท าแบบประเมนตนผลเองหลงเรยนหนวยท 2

สอการสอน 1. เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3. รายการสอนวทยกระจายเสยง 4. รายการสอนทางวทยโทรทศน 5. การสอนเสรม

การประเมนผล 1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง 3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

4

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 2 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารตอไป

5

ความน า หนวยนกลาวถงวาระการพฒนามนษยในบรบทโลก ซงวาระการพฒนาในบรบทโลกนถอเปนหนงใน

“แนวคดซงเปนทโตเถยงกนอยางมาก” (Contested Concepts) และเกยวของเชอมโยงอยางใกลชดกบประเดนส าคญทางการเมองระหวางประเทศหลายประเดน เชน เรองความมนคงของมนษย (Human Security) และสทธมนษยชน (Human Rights) ในโลกยคหลงสงครามโลกครงท 2 นอกจากระดบการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมของโลกจะสงขนแลว ยงมการก าหนดนโยบายการพฒนาอยางเปนทางการ (Official Development Policies) จ านวนมากอยางไมเคยปรากฏมากอน1 ดงนนวาระการพฒนามนษยในบรบทโลกจงเปนเรองส าคญทนกศกษาและผสนใจทวไปเกยวกบวชาความสมพนธระหวางประเทศควรท าความเขาใจ หนวยนเรมตนจากการส ารวจลกษณะอนเปนทถกเถยงกน (Contested nature) ของหนทางสการพฒนา “ระหวางประเทศ” และการพฒนามนษยโดยสงเขป และกลาวถงการถกเถยงกนระหวางแนวความคดการพฒนากระแสหลก (Mainstream Approach) และแนวความคดการพฒนาเชงวพากษ (Critical Approach) วตถประสงคส าคญคอ เพอชใหเหนถงทมาของชองวางของการพฒนามนษยในบรบทโลก ซงประเทศและภมภาคตางๆ ประสบความส าเรจและประสบปญหาดานการพฒนามนษยแตกตางกนออกไป จากนนหนวยนจะกลาวถงจดก าเนด พฒนาการ และสถานภาพของวาระการพฒนาของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programme: UNDP) เรมตนจากวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs)2 ซงมการประกาศใน ค.ศ. 2000 โดยตอนนจะไดหยบยกขอความตามทโครงการพฒนาแหงสหประชาตก าหนดซงเปนพนฐานทส าคญและควรตระหนก และจะท าการยกตวอยางประสบการณการพฒนาตามวาระการพฒนาแหงสหประชาชาตในประเทศและภมภาคทมความโดดเดนประกอบดวย จากนนจะกลาวถงวาระการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) ซงมการประกาศใน ค.ศ. 2015 อนเปนเปาหมายการพฒนาลาสดของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต โดยในตอนนจะกลาวถงแนวโนมและปญหาของวาระการพฒนาอยางยงยนดวย หนวยนปดทายวา วาระการพฒนามนษยในบรยทโลกยงไมสามารถบรรลผลส าเรจอยางครอบคลมเพยงพอทงหมด ความกาวหนาของการพฒนาตามเปาหมายของสหประชาชาตยงคงมความแตกตางและไมเสมอภาคกน ประเทศพฒนาแลวยงขาดความมงมนอยางแทจรงในการทมเทสรรพก าลง ในการผลกดนใหวาระการ

1 Caroline Thomas. (2008). “Poverty, Development, and Hunger”. In John Baylis, Steve Smith and Patricia Owens (eds). The Globalization of World Politics (4th ed.). New York: Oxford University Press, p. 470. 2 เพอปองกนความสบสน หนวยนใชค าวา “วาระ” เพอแทนค าวา “Goals” ในภาษาองกฤษ และใชค าวา “เปาหมาย” เพอแทนค าวา “Targets” อยางไรกตาม จะพบวาค าวา Millenium Development “Goals” และ Sustainable Development “Goals” นน ถกเอยถงในชอทวา “เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ” และ “เปาหมายการพฒนาอยางยงยน” ดวย

6

พฒนาเหลานบรรลผลส าเรจ ขณะทประเทศพฒนานอยทสด (Least-developed Countries) และประเทศก าลงพฒนายงคงไมสามารถพฒนาตนเองไดอยางเตมศกยภาพ ถกกดกน และถกเอารดเอาเปรยบทางเศรษฐกจจากประเทศพฒนาแลว หนวยนเสนอวา การก าหนดวาระการพฒนามนษยควรเปดโอกาสใหกบการมสวนรวมในการพฒนาใหในภมภาค ประเทศ และคนกลมตางๆ สามารถตดสนใจดวยตนเอง (Self-determination) เกยวกบเรองทางเลอกการพฒนา กลาวอกทางหนง วาระการพฒนามนษยในบรบทโลกนน มความจ าเปนตองก าหนดวาระการพฒนาซงค านงถง “ใบหนา” ของมนษยเปนส าคญ เพราะดชนและมาตรวดระดบการพฒนา ซงก าหนดโดยองคการระหวางประเทศยงเปนปญหาทางวชาการอย นอกจากนการก าหนด และการด าเนนการตามวาระการพฒนาควรค านงถงบรบท ประวตศาสตร และอตลกษณของแตละภมภาค ประเทศ และกลมคนดวย

7

ตอนท 2.1 หนทางสการพฒนาและการพฒนามนษยในบรบทโลก โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 2.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

2.1.1 แนวทางการพฒนาระหวางประเทศแบบกระแสหลก 2.1.2 การพฒนาแนววพากษ

แนวคด

1. การพฒนาแบบกระแสหลกเปนแนวทางทเนนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และยงเนนการพฒนาโดยรฐตางๆ ตามพนทและเขตแดนของรฐ การพฒนาในแนวทางนขาดความเชอมโยงขามชาตและความรวมมอกนทงโลก

2. แนวทางการพฒนาเชงวพากษคอการวพากษวจารณแนวทางการพฒนากระแสหลกวาเปนแนวทางทไมถกตอง ตลอดจนไมค านงถงประวตศาสตรและประสบการณของประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด ซงแตกตางไปจากประเทศพฒนาแลว ยงไปกวานนในหลายๆ กรณความดอยพฒนาและความไมพฒนาของประเทศพฒนานอยทสด เปนผลมาจากการก าหนดเกณฑและการถกยดเปนอาณานคมโดยประเทศพฒนาแลวซงเปนประเทศเจาอาณานคมในอดต แนวทางการพฒนาเชงวพากษยงเปนฐานส าคญในการเปดพนทใหกบการพฒนามนษยในบรบทโลก ซงมลกษณะตดขามพรมแดนของรฐ และสรางความรวมมอในการผลกดนการพฒนา ซงไมสามารถรบผดชอบหรอด าเนนการโดยรฐใดรฐหนงไดเพยงรฐเดยวได วตถประสงค เมอศกษาตอนท 2.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. วพากษวจารณแนวทางพฒนากระแสหลกในบรบทระหวางประเทศได 2. อธบายการพฒนาตามแนวทางการพฒนาเชงวพากษได

8

เรองท 2.1.1 แนวทางการพฒนาระหวางประเทศแบบกระแสหลก

ในอดตนนนกวชาการและนกปฏบตการทางความสมพนธระหวางประเทศใหความส าคญกบเรองความมนคงของรฐ (State Security) ในฐานะวาระทมความส าคญอยางยงมากกวาวาระในความสมพนธระหวางประเทศวาระอนๆ นอกจากนวชาความสมพนธระหวางประเทศในอดตยงพจารณาวาระเรองความมนคงแยกขาดออกจากวาระการพฒนาอยางสนเชง กลาวไดวาประเดนความเปนอยและการอยดมสข (Well-being) ของมนษยอนเนองมาจากการพฒนาหรอความดอยพฒนาไมไดรบความสนใจจากนกวชาการและนกปฏบตการทางความสมพนธระหวางประเทศมากนก3 มโนทศนทมอทธพลอยางมากเกยวกบการพฒนาคอทฤษฎการท าใหทนสมย (Modernization) ซงมองวาประเทศโลกทสามคอประเทศทดอยพฒนาลาหลง ดงนนมความจ าเปนตอง “ถกพฒนา”4 ตามแนวทางของชาตตะวนตก หนงในนกคดททรงอทธพลทสดในแนวทางการพฒนากระแสหลกคอ วอลท รอสเทา (Walt Rostow) นกเศรษฐศาสตรอเมรกน (โปรดดแนวคดเรองน ในหนวยท 1 ซงไดอธบายเรองนไวเปนอยางดยง ในหนวยท 2 จะไดกลาวถงแตเพยงสงเขปเพอใหเหนหนทางทประเทศ “ดอยพฒนา” กลายมาเปนประเทศดอยพฒนาและตองถกพฒนา) รอสเทาเสนอวารฐตางๆ ในโลกอยในขนหรอระดบการพฒนาทแตกตางกนและประเทศตางๆ เหลานนจะเดนทางผานกระบวนการพฒนาเปนขนตอนเชนเดยวกน เชน ประเทศยากจนในทศวรรษท 1960 นนอยในขนตอนการพฒนาขององกฤษในทศวรรษท 1780 เปนตน5 ดงนนภาระกจของการพฒนาตามแนวทางการพฒนากระแสหลกคอ การเรงกระบวนการเปลยนผานส “ความทนสมย” หรอความกาวหนาทางการพฒนาในประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด แนวคดนเชอกนวาผลประโยชนจากการพฒนาประกอบดวยอยางนอย 2 ประการคอ ประการแรก ประโยชนทมตอประเทศดอยพฒนา ซงจะมรายไดเพมมากขนและกลายเปนประเทศร ารวย ประการทสอง ประโยชนทเกดตอประเทศพฒนาแลวโดยเฉพาะประเทศตะวนตก ซงจะไดรบความมนคงมากยงขนโดยเฉพาะอยางยงในโลกยคสงครามเยน ซงม “ภยคกคาม” คอมมวนสตปรากฏอยและเปนทเชอกนวาประเทศยากจนจะตกเปนเปาหมายของขบวนการคอมมวนสตไดงาย ในแงนสงทประเทศดอยพฒนาพงกระท าคอ การรบเอารปแบบการ

3 Thomas. op.cit., p. 471. 4 Ray Kiely, R. (2013). “Inequality and Underdevelopment”. In Mark Beeson and Nick Bisley (eds). Issues in 21st Century World Politics. Basingstoke. Palgrave Macmillan, p. 150. 5 Ibid., p. 150.

9

พฒนาเศรษฐกจของประเทศพฒนาแลวเขามาใช โดยเปนการรบเอาการลงทน ระบบคณธรรม และการเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) ตามระบบทนนยมของประเทศตะวนตกเขามาใชงาน6 อยางไรกตาม แนวคดนไมไดกลาวอยางเปดเผยวาการนยามและการพรรณนาลกษณะของประเทศพฒนาแลวอยางประเทศตะวนตกกระท าไดถกตองแลวหรอไม นอกจากนยงไมไดค านงถงความแตกตางหลากหลายในแงประวตศาสตร บรบท และอตลกษณในการพฒนาของแตละประเทศโดยเฉพาะประเทศก าลงพฒนาและประเทศประเทศพฒนานอยทสด แนวคดนไมไดบอกถงสาเหตของ “ความดอยพฒนา” ของประเทศดอยพฒนาวาเกดจากการถกขดรดทางเศรษฐกจและการถกยดเปนอาณานคมในอดตโดยประเทศพฒนาแลว ในทางตรงกนขาม แนวคดกระแสหลกนกลบเชอวาการตดตอสมพนธและการเอาอยางกลมประเทศโลกทหนงหรอประเทศพฒนาแลวเปนสงทนาพงพอใจและนาปฏบตตามในกลมประเทศพฒนานอยทสดและก าลงพฒนาทกประเทศ การพฒนาแนวทางกระแสหลกยงคงไดรบการปฏบตสบตอมาจนกระทงปจจบน โดยเฉพาะในหมนกวชาการและนกปฏบตการจ านวนมากขององคการระหวางประเทศอยางเชน องคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) กองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) และธนาคารโลก (World Bank) โดยเฉพาะอยางยงหลงจากสงครามโลกครงท 2 สนสดลงใน ค.ศ. 1945 และการบรรลฉนทามตวอชงตน (Washington Consensus) ในทศวรรษท 1980 เปนตนมา แนวคดเสรนยมทางเศรษฐกจทเนนความส าคญของตลาดเสรกลายมาเปนรปแบบนโยบายเศรษฐกจและการพฒนาของโลกตามอยางกลมประเทศโลกทหนง แตทวาแนวคดดานเศรษฐกจและการพฒนาดงกลาวไมไดค านงถงผลกระทบตอองคประกอบและอตลกษณทางสงคมและการเมองจ านวนมาก เชน กลมคนยากจน ความอดอยาก เรองชาตพนธ เพศสภาพ หรอเรองส าคญอนๆ

กจกรรม 2.1.1 แนวทางการพฒนากระแสหลกในบรบทโลกคออะไร

แนวตอบกจกรรม 2.1.1 แนวทางการพฒนากระแสหลกในบรบทโลกคอ แนวทางการพฒนาทเนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

และละเลยการพฒนาในมตอน ซงเกยวของกบความยตธรรมและจรยธรรมทางสงคมในลกษณะอนๆ จ านวนมาก เชน การพยายามแกไขปญหาความยากจนหรอความอดอยาก

6 Ibid., p. 150.

10

เรองท 2.1.2 การพฒนาแนววพากษ

แมวาการพฒนาตามแนวทางกระแสหลกจะเปนทยอมรบอยางกวางขวางในประเทศจ านวนมากนบจากสงครามโลกครงท 2 แตนกวชาการหลายคนซงอาจจะเรยกโดยรวมวาแนวทางการพฒนาเชงวพากษ ไดออกมาโตแยงถงปญหาตางๆ อนเปนผลพวงมาจากปญหาการพฒนากระแสหลก เชน การเนนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยละเลยปญหาความยากจนอดอยาก การกระจายรายได หรอโครงการกอสรางขนาดใหญซงไมค านงถงผลกระทบของสงแวดลอม และผลกระทบตอคนพนถน (Indigenous Peoples) นอกจากนแนวทางการพฒนาเชงวพากษเชอวาปญหาความดอยพฒนาของประเทศยากจนทงหลายไมสามารถอธบายโดยแยกขาดออกจากความสมพนธกบประเทศทพฒนาแลว กลาวอกทางหนง ความยากจนและ “ความดอยพฒนา” ของประเทศก าลงพฒนาเปนผลมาจากการถกขดรดและการกดขโดยประเทศพฒนาแลวจ านวนมาก ซงในอดตเปนประเทศเจาอาณานคม การปฏสมพนธและการเผชญหนากน (Encounter) ระหวางประเทศทพฒนาแลวฝายหนงกบประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาอกฝายหนงนน ามาซงปญาทมตอประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาดวย

แนวคดทฤษฎหนงทวพากษวจารณแนวทางการพฒนากระแสหลกไดอยางแหลมคมคอ ทฤษฎระบบโลก (World System Theory) ภายหลงจากสงครามโลกครงท 2 การเมองโลกไดหนมาใหความสนใจการพฒนามากขน ภายหลงจากประเทศเจาอาณานคมเปดโอกาสใหประเทศในอาณานคม ไดรบเอกราช และในบรบทของสงครามเยน ซงเกดการแขงขนกนระหวางโลกทหนง น าโดยสหรฐอเมรกา และกลมประเทศโลกทสอง น าโดยอดตสหภาพโซเวยต7 ทฤษฎระบบโลก ซงน าเสนอโดยนกทฤษฎอยาง อมมานเอล วอลเลนสไตน (Immanuel Wallenstein) วพากษวจารณแนวคดการพฒนากระแสหลกของระบบทนนยมโลกวา ระบบเศรษฐกจการเมองโลกแบงออกเปนกลมประเทศศนยกลาง (Core) กลมประเทศชายขอบ (Periphery) และกลมประเทศกงชายขอบ (Semi-periphery) โดยประเทศศนยกลางจะขดรดและดดซบสวนเกนทางเศรษฐกจจากประเทศกงชายขอบและประเทศชายขอบ ซงการขดรดและดดซบนนอกจากจะกอใหเกดการกระจกตวทางรายได และทรพยากรในประเทศศนยกลางแลว ยงท าใหประเทศชายขอบไมพฒนา ประสบกบความยากจนเรอรง และไมสามารถพฒนาเศรษฐกจของตนเองได

7 Ibid., p. 150.

11

ทฤษฎการพฒนาระหวางประเทศทส าคญในชวงตอมาเชน ทฤษฎการพงพง (Dependency Theory) ซงน าเสนอโดยนกวชาการอยาง ฮนส ซงเกอร (Hans Singer) ราอล พรบช (Raul Prebisch) และองเดร กนเดอร แฟรงค (Andre Gunder Frank) ไดสรางกรอบในการวพากษวจารณแนวทางการพฒนาทนนยมอกประการหนง ซงเสนอวาเหตผลประการส าคญทกลมประเทศก าลงพฒนาไมสามารถพฒนาเศรษฐกจของตนเองได เนองมาจากการทประเทศเหลานมกจะผลตสนคาขนพนฐาน (Primary produce) ซงมมลคาเพมทางการตลาดทต า และเสยเปรยบทางการคา เมอเปรยบเทยบกบสนคาอตสาหกรรม เชน ประเทศทสงออกสนคาเกษตรตองใชปรณาณทมากกวาอยางมากในการซอสนคาอตสาหกรรม เปนตน เหตผลหลกเนองมาจากความยดหยนทางดานรายไดของผบรโภคตอสนคาเกษตรมต า ดงนนเมอมการเปลยนแปลงดานราคาสนคาเกษตรเพยงเลกนอย ผบรโภคมกจะหนไปบรโภคสนคาประเภทอน หรอซอจากผผลตรายอนทดแทน นอกจากนผผลตสนคาเกษตรยงมจ านวนผแขงขนหลายราย เนองจากความงายในการผลตสงผลใหการเขาสตลาดท าไดงาย สงผลใหมการแขงขนสงและการขายตดราคา ในทางกลบกน สนคาอตสาหกรรมซงเปนสนคาทผลตโดยประเทศพฒนาแลว มมลคาเพมทางเศรษฐกจสง มความเปลยนแปลงทางราคานอย และลดต าลงยากกวามาก ท าใหรายไดของประเทศพฒนาแลวสงกวา8

การทประเทศก าลงพฒนาหรอประเทศพฒนานอยทสดตองพงพงประเทศโลกทหนงหรอประเทศพฒนาแลว ในมตส าคญทางเศรษฐกจดานตางๆ เชน ดานทน ดานเทคโนโลย และดานตลาด การพงพงน ท าใหประเทศดอยพฒนาไมผลตสนคา ความร และเทคโนโลยทางการผลตของตนเองขนมา9 แมวากลมประเทศดอยพฒนาจ านวนมากหนมาเนนการผลตเพอทดแทนการน าเขา (Import Substitution Industrialization) โดยเฉพาะอยางยงตงแตทศวรรษท 1950 เปนตนมาจนกระทงตนทศวรรษท 1980 แตการพฒนาแนวนยงไมเพยงพอ ดงนนแนวทางการพฒนาแบบทนนยม โดยพยายามเลยนแบบประเทศตะวนตกนนจงไมใชแนวทางการแกไขปญหาการดอยพฒนา หรอแมแตการพฒนาโดยยดแนวทางประเทศพฒนาแลวกถอเปนสวนหนงของปญหาของประเทศก าลงพฒนา และท าใหประเทศก าลงพฒนาดอยพฒนายงขน และไมสามารถทจะพฒนาระดบเศรษฐกจของตนเองไดทดเทยมกบประเทศทพฒนาแลว ดงค ากลาวทวา “บนไดแหงการพฒนาของประเทศพฒนาแลวไดถกโยนทงไปแลว” ปญหาการพงพงทางเศรษฐกจนพบมากโดยโดยเฉพาะอยางยงในกลมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต และกลมประเทศลาตนอเมรกา ในแงนการพฒนาหรอการดอยพฒนาเชนนเปนการวเคราะหล าดบชนทางเศรษฐกจการเมองโลก ซงมองวาการพฒนาแนวทางเดมรงแตจะกอใหเกดและคงไวซงความเปนรอง การพงพง และล าดบชนทางเศรษฐกจ (Subordination Dependency and Hierarchy)10 แนวทางทจะสามารถพฒนาไดอยางแทจรง

8 Ibid., p. 151. 9 Ibid., p. 152. 10 Ibid., p. 152.

12

ของปรเทศก าลงพฒนาตามแนวคดนคอ การทประเทศก าลงพฒนาตองตดความเชอมโยง (De-linking) ออกจากประเทศพฒนาแลว11

อยางไรกตาม แนวทางการพฒนาในแบบททฤษฎระบบโลกและทฤษฎการพงพงเสนอยงมปญหาในการพยายามทจะสรางกรอบในการอธบาย กลาวคอทงสองทฤษฎยงสรางกรอบอธบายแบบควบรวมตขลม (Over-generalization) และละเลยความแตกตางทางการพฒนาของแตละประเทศ นอกจากนการกาวขนมาของกลมประเทศอตสาหกรรมใหมอยางประเทศเกาหลใตและไตหวนท าใหค าท านายของทฤษฎเชงวพากษเหลานถกลดทอนลงไปดวย โดยประเทศเอเชยตะวนออกเหลานแมวาจะท าการปกปองสนคาและตลาดของตนเองจากประเทศตะวนตก แตไมไดตดขาดความเชอมโยงจากประเทศตะวนตกออกไปโดยสนเชง ซงในทสดแลวสามารถน าไปส “การไมพงพง” ตะวนตกไดในทสด นอกจากนแนวทางการพฒนาในเวทโลกดเหมอนจะไมไดเปนการตดขาดความเชอมโยงออกจากกนเทานน แตยงมลกษณะคลายกนมากยงขน นนคอการเปดใหเอกชนเขามาลงทน (Privatization) การเปดเสร (Liberalization) และการลดการแทรกแซงจากรฐ (State intervention) เพราะนโยบายการสนบสนนและปกปองอตสาหกรรมพนฐานนนเปนการกระท าทไมมประสทธภาพ เนองจากลดการแขงขนและไมกอใหเกดการพฒนาในอตสาหกรรมทมศกยภาพในการแขงขนอยางแทจรง โดยวางอยบนหลกการความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ

การวพากษวจารณดงกลาวไมไดไปไกลอยางขอวพากษวจารณจากส านกหลงอาณานคมศกษา (Post-colonialism) ซงปรากฏในงานส าคญของฟรองซ ฟานง (Frantz Fanon) นกปรชญาชาวมารตนก ในเลมทชอวา The Wretched of the Earth12 ซงกลาวถง ความพยายามตอสของประเทศในแอฟรกากบเจาอาณานคม และงานของเอดเวรด ซาอด (Edward Said) นกวชาการดานวรรณคด ทชอวา Orientalism13 และงานของกายตร สปวก (Gayatri Spivak) นกวชาการอนเดย ในสวนทเกยวกบกลมคนทเปนเบยลาง (the subaltern)14 งานเหลานมขอถกเถยงรวมกนในแงทวา การท าใหความเปน “ตะวนออก” (the Orient หรอ the East) มลกษณะลาหลง แปลกประหลาด หรอเปนอน (the Other) และตองกลายเปน “เปาในการพฒนา” (Object of development) นนเกดขนมาจากการประกอบสรางโดยประเทศตะวนตก (the West)

ดงนนในแงนนอกจากความดอยพฒนาในหลายพนทของโลกเกดจากการกระท าของประเทศพฒนาแลว ประเทศพฒนายงตองเปนผรบผดชอบการผลกดนวาระการพฒนาเทาๆ กบประเทศดอยพฒนา และแนวความคด

11 อางใน Ibid. p. 152.

12 Frantz Fanon. (1963). The Wretched of the Earth. New York. Grove Press. 13 Edward Said. (2003). Orientalism. New York. Penguin Book. 14 โ ป ร ด ด Gayatri Chakravorty Spivak. (1988). “Can the Subaltern Speak?” In Cary Nelson and Lawrence Grossberg (Eds.). Marxism and the Interpretation of Culture. Urbana. University of Illinois Press.

13

นเองทกลายเปนสวนหนงในการผลกดนเวทโลกใหด าเนนการก าหนดวาระการพฒนามนษยในบรบทโลก ซงประกอบดวย วาระการพฒนาแหงสหสวรรษและวาระการพฒนาอยางยงยน

กจกรรม 2.1.2 การเกดขนของแนวทางการพฒนาแนววพากษสะทอนถงเรองใดเปนส าคญ

แนวตอบกจกรรม 2.1.2 การสะทอนใหเหนถงการพยายามปฏเสธแนวทางการพฒนาทเปนทครอบง าสงคมระหวางประเทศมา

ยาวนาน และกลายเปนทมาของแนวทางการพฒนาแบบทางเลอกหรอการพฒนาแนวทดแทนในบรบทโลก อยางไรกตามจะพจารณาไดวา การเกดขนของแนวทางการพฒนาแนววพากษนนเปนความพยายามเสนอแนวทางในการพฒนาแบบใหมใหกบประเทศประเทศพฒนานอยทสด และประเทศก าลงพฒนาแลว ยงเปนความพยายามแกไขมรดกและปญหาของการพฒนากระแสหลกทสรางเอาไวดวย

14

ตอนท 2.2 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 2.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 2.2.1 นยาม พฒนาการ และองคประกอบของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต 2.2.2 การประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต แนวคด

1. วาระการพฒนาแหงสหสวรรษใหมคอ เปาหมายการพฒนาแปดประการ ซงถกเสนอโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตใน ค.ศ. 2000 หลกการส าคญของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษคอ การเอามนษยเปนศนยกลางในการพฒนา แทนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

2. การด าเนนการตามวาระการพฒนาแหงสหสวรรษมผลเปนทนาพอใจและสรางความกาวหนาในการพฒนาในปรมณฑลส าคญจ านวนมาก อยางไรกตาม เมอถง ค.ศ. 2015 อนเปนปเปาหมาย ภารกจการพฒนาตามเปาหมายเหลานนยงไมเสรจสนสมบรณ ปญหาดานการพฒนามนษยยงมอยและตองการการแกไขปญหา วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 2.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายทมาและพฒนาการในแงจดก าเนดและองคประกอบของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของ

สหประชาชาตได 2. บอกการประเมนผลความส าเรจตามดชนและมาตรวดของเปาหมายการแหงสหสวรรษของ

สหประชาชาตการได

15

เรองท 2.2.1 นยาม พฒนาการ และองคประกอบของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต

วาระการพฒนาแหงสหสวรรษใหม (Millennium Development Goals: MDGs) คอวาระการพฒนาซงถกเสนอโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต และเปนขอตกลงและความพยายามระหวางประเทศดานการพฒนา ซงถกก าหนดขนโดยองคการสหประชาชาตใน ค.ศ. 2000 โดยสวนส าคญพฒนามาจากรายงานการพฒนามนษย (Human Development Reports) ซงสหประชาชาตจดท าขนตงแต ค.ศ. 1990 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษมสาระส าคญทวา การพฒนาไมไดหมายถงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic Growth) อยางทแนวทางพฒนากระแสหลกเสนอเพยงเทานน หากแตยงเปนการพฒนาโดยเอามนษยเปนศนยกลาง เพอจดการกบความทาทาย (Challenges) และภยคกคาม (Threats) ทางดานการพฒนาทเกดขนในสหสวรรษใหม วาระการพฒนาแหงสหสวรรษมเปาหมายแปดประการ ไดแก ประการแรก การมงขจดความยากจนและความอดอยากขนรนแรง ประการทสอง การเปดโอกาศใหประชากรโลกไดรบการศกษาขนประถมศกษา (Primary Education) อยางทวหนา ประการทสาม การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศและเพมพลง (Empowerment) ใหกบสตร ประการทส การลดอตราการเสยชวตของทารกแรกเกด ประการทหา การสงเสรมสขสภาวะของมารดา ประการทหก การตอสกบโรคตดตอรายแรงโดยเฉพาะอยางยง เอชไอว/เอดส (HIV/AIDS) โรคมาลาเรย และโรคอนๆ ประการทเจด การสรางความยงยนทางสงแวดลอม และประการทแปด การสรางพนธมตรทางการพฒนาระดบโลกขนมา เปาหมายเหลานไดถกก าหนดขนภายหลงจากทองคการสหประชาชาตจดประชมสดยอดแหงสหสวรรษใหม (Millennium Summit) เอกสารส าคญทกอใหเกดความเคลอนไหวดานการพฒนาระหวางประเทศทส าคญครงนไดแก รายงานของเลขาธการองคการสหประชาชาตทมชอวา “พวกเราประชาชน: บทบาทขององคการสหประชาชาตในศตวรรษท 21” (We the Peoples - The Role of the United Nations in the 21st Century) และประกาศแหงสหสวรรษ (United Nations Millennium Declaration) ขององคการสหประชาชาต ค.ศ. 2000 เอกสารระหวางประเทศทงสองนมสาระส าคญคอ การเนนย าวาปจเจกบคคลแตละคนมศกดศร ดงนนจงมสทธเสรภาพและความเทาเทยมกน มนษยทกคนสามารถมมาตรฐานการด ารงชพทดและเหมาะสม ซงรวมถงเสรภาพจากความอดอยากและความรนแรง ขณะเดยวกนเอกสารทงสองยงสนบสนนความอดทนอดกลนตอความแตกตางหลากหลาย และความเปนปกแผนของสงคมระหวางประเทศดวย

16

ภายหลงการรบรองประกาศแหงสหสวรรษขององคการสหประชาชาต ชาตสมาชกทง 191 ประเทศ องคการระหวางประเทศ 22 องคการ และตวแทนจากองคการพฒนาเอกชน (NGOs) มากกวา 1,000 แหงจากกวา 100 ประเทศ ไดแสดงออกถงความสนใจอยางสงกบการขจดความยากจน การปกปองสงแวดลอม สทธมนษยชน และการปกปองกลมคนทมความเปราะบาง กระทงกอใหเกดเปาหมายการพฒนาทง 8 ประการดงกลาวขน หนวยงานทมความส าคญทสดในการผลกดนและดแลเพอใหชมชนระหวางประเทศและประเทศตางๆ บรรลเปาหมายแหงการพฒนาทง 8 นคอ โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programme: UNDP) ซงไดก าหนดใหมการประเมนผลถงความส าเรจของเปาหมายการพฒนาเหลานออกมาเปนมาตรวดและดชนชวดตางๆ โดยมการก าหนดขอบเขตระยะเวลาเอาไวและมการตงเปาทจะบรรลเปาหมายแหงการพฒนาเหลานภายใน ค.ศ. 2015 หลกการส าคญของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษนคอ การตระหนกวานโยบายและโครงการสาธารณะดานการพฒนาของแตละประเทศควรทจะสอดคลองและตอบสนองตอความจ าเปนของประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาแตละประเทศ ซงมบรบทและประวตศาสตรดานการพฒนาทแตกตางกน ดงนนขอแนะน าทางดานนโยบายของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตนจงมลกษณะเปน “ค าแนะน า” (Guidelines) ทางนโยบายและโครงการกวางๆ เทานน โดยค าแนะน าดงกลาวมดงน เปาหมายท 1 การขจดความยากจนและความอดอยากขนรนแรง

โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตตงเปาไววา ชมชนระหวางประเทศตองสามารถก าจดความยากจน (Poverty) และความอดอยาก (Hunger) ขนรนแรงใหลดลงครงหนงภายใน ค.ศ. 2015 ทงนการวดความยากจนของ UNDP ดงกลาววดจากนยามความยากจนและความอดอยากขนรนแรงวาหมายถง กลมบคคลทด ารงชพดวยรายไดทต ากวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวน โดยคนกลมนมสวนแบงในการบรโภคของประเทศนอยมากและสวนมากคนกลมนประกอบดวย สตร เดก และผทมความเปราะบางกลมอนๆ โดยความพยายามนรวมถง การลดจ านวนเดกอายต ากวา 5 ป ทมน าหนกต ากวาเกณฑ และกลมคนทวไปทไดบรโภคอาหารต ากวาความจ าเปนขนต าเพอด ารงชวต

เปาหมายท 2 การสงเสรมการประถมศกษาขนพนฐาน

โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตตงเปาเอาไววาภายใน ค.ศ. 2015 เดกทนคนตองไดรบการศกษาขนประถมศกษา โดยเกณฑทส าคญคอการพจารณาจากปรมาณการลงทะเบยน (Enrollment) และการส าเรจการศกษา (Completion) เปนหลก

17

เปาหมายท 3 การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศและการเพมพลงแกสตร โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตตงเปาไววา ตองก าจดความแตกตางระหวางเดกชายกบเดกหญงใน

การศกษาขนประถมศกษาภายใน ค.ศ. 2005 และก าจดความแตกตางทางการศกษาทกระดบระหวางชายกบหญงภายใน ค.ศ. 2015 ทงนมเกณฑชวดทส าคญไดแก อตราสวนระหวางชายกบหญงในสถาบนการศกษาระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา เกณฑพจารณาประการทสองคอ สวนแบงของการจางงานของผหญงในภาคการจางงานทไมใชภาคการเกษตร และเกณฑพจารณาประการสดทายคอ สดสวนของทหญงในรฐสภา เปาหมายท 4 การลดอตราการเสยชวตของทารกแรกเกด

ใน ค.ศ. 2000 โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตไดตงเปาหมายไววา ตองลดอตราการเสยชวตของเดกทารกแรกเกดอายไมเกน 5 ป ลงไปในอตรา 2 ใน 3 นอกจากน ยงมการตงเปาวา อตราสวนของเดกทารกแรกเกดอายไมเกน 1 ขวบทไดรบวคซนปองกนโรคหด (Measles) ตองเพมขน และการท าคลอดทกครงตองไดรบการดแลโดยบคลากรทางการแพทยทมทกษะตองเพมขน ภายในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2015 เปาหมายท 5 การสงเสรมสขสภาวะของมารดา

ในแงการสงเสรมสขภาพของมารดา มการตงเปาหมายวาตองลดอตราการเสยชวตของสตรตงครรภลงในอตรา 3 ใน 4 ภายในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2015 นอกจากนยงมการตงเปาหมายวา ตองมการเพมคณภาพดานสขอนามยการเจรญพนธ (Reproductive Health) โดยใหหญงตงครรภทกคนสามารถเขาถงการฝากครรภได ตลอดจนการสงเสรมการวางแผนครอบครว การใชยาคมก าเนด และการลดจ านวนการตงครรภในกลมมารดาทไมพรอมโดยเฉพาะวนรน ภายใน ค.ศ. 2015 เปาหมายท 6 การตอสกบโรคตดตอรายแรง

ใน ค.ศ. 2000 โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตตงเปาไววา ภายใน ค.ศ. 2015 จะยตการแพรระบาดและลดจ านวนผปวยโรคตดตอรายแรง เชน เอชไอว/เอดส มาลาเรย และโรคอนๆ โดยเกณฑทส าคญคอ การลดลงของการแพรกระจายของเชอโรครายแรงในกลมคนทมอายระหวาง 15-24 ป มการใชถงยางอนามยในการมเพศสมพนธทมความเสยงเพมขน สดสวนของประชากรทมอายระหวาง 15-24 ปทมความรอยางเพยงพอและถกตองเกยวกบโรคเอชไอว/เอดสมจ านวนเพมขน นอกจากนยงมการก าหนดวาภายใน ค.ศ. 2010 ตองสงเสรมใหเกดการเขาถงการรกษาโรคเอชไอว/เอดสส าหรบผปวย และตองเพมสดสวนของผปวยทอยในขนรนแรงในการสามารถเขาถงยาปองกนการดอยาของเชอไวรส เพมสดสวนของเดกทนอนภายใตมงปองกนแมลงและยง การเพมสดสวนเดกอายต ากวา 5 ป ทปวยเปนโรคมาลาเรยแลวไดรบการรกษาอยางเหมาะสม ลดจ านวนการเกดโรค การ

18

แพรกระจาย และการเสยชวตจากวณโรค และเปาหมายประการสดทายคอ ตองลดการตดโรคและการเสยชวตของผปวยโรคมาลาเรย และเชอโรครายแรงอนๆ ภายใน ค.ศ. 2015

เปาหมายท 7 การสรางความยงยนทางสงแวดลอม

เปาหมายการพฒนานมวตถประสงคในการจะผนวก (Integrate) เอาหลกการการพฒนาอยางยงยนใหเขาไปสนโยบายและโครงการพฒนาของแตละประเทศ พรอมกบการลดการสญเสยทางสงแวดลอม ในขนตอมามการตงเปาหมายทจะการลดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) และสามารถลดอตราการสญเสยสดสวนของพนททปกคลมดวยปา ภายใน ค.ศ. 2010 นอกจากนยงมการตงเปาหมายวาตองลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด โดยก าหนดใหการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไมควรเกนรายไดประชาชาต ตองลดการใชสารทท าลายชนบรรยาศ (Ozone-depleting substances) ตองเพมสดสวนของพนธปลาในพนทๆ มความ จ ากดทางชวภาพ เพมสดสวนของแหลงน าเพอการใชสอย เพมสดสวนของพนทและผนน าทไดรบการปกปอง เพมสดสวนสายพนธพชและสตวทเสยงตอการสญพนธ และเปาหมายระยะทสามคอ ตองลดสดสวนประชากรทไมสามารถเขาถงแหลงน าปลอดภยและสรางสขอนามยขนพนฐานอยางยงยน เพมสดสวนประชากร ทงในเมองและชนบท ทสามารถเขาถงแหลงน าทมคณภาพ เพมสดสวนประชากรในเมองทสามารถเขาถงสขอนามยทไดรบการปรบปรงคณภาพภายใน ค.ศ. 2015

ประการท 8 การสรางพนธมตรทางการพฒนาระดบโลก

วาระการพฒนาของสหประชาชาตเปนวาระการพฒนาทไมสามารถบรรลหรอประสบความส าเรจไดโดยการด าเนนการของประเทศใดประเทศหนงโดยล าพงเนองจากวาระตางๆ มลกษณะทขามพนจากพรมแดนของรฐ และเกยวของเชอมโยงกนระหวางรฐ โครงการพฒนาของสหประชาตจงตงเปาหมายในการสถาปนา “พนธมตรระดบโลกดานการพฒนา” โดยมการก าหนดเปาหมายตอเนองในดานน ทมลกษณะเปนรปธรรมมากขน ซงประกอบดวยระบบการคาและการเงนซงมลกษณะเปดกวาง ไมมการกดกน และวางอยบนกฎระเบยบชดเจน และคาดการณได นอกจากนยงพยายามสถาปนาความเหนพองตองกนในดานธรรมาภบาล การพฒนา การลดความยากจน ทงระดบประเทศและระดบระหวางประเทศ วธการผลกดนใหบรรลผลดานการพฒนาของโครงการพฒนาขององคการสหประชาตคอ วธการสรางหนสวนระหวางภาคสวนตางๆ ในสงคมและเนนความเปนหนสวนระหวางประเทศพฒนาแลวกบประเทศก าลงพฒนา ดงทมการก าหนดเอาไวในเปาหมายการพฒนาท 8 น วธการดงกลาวคอการกระตนวาประเทศทพฒนาแลวควรจะมบทบาทในการใหความชวยเหลอ (Aids) แกประเทศก าลงพฒนา นอกจากนประเทศพฒนาแลวควรสนบสนนการคาทเปนธรรม (Fair Trade) สงเสรมการจางงานกลมสตรและเดกอกดวย ชวยเหลอบรรเทาภาระ

19

ทางดานหนสนของประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด เปดใหมการเขาถงสนคาทมลขสทธทางปญญาทมราคาสง โดยเฉพาะยารกษาโรค ตลอดจนเปดใหมการถายทอดเทคโนโลย (Technology Transfer) เปนตน ในแงน วาระการพฒนาไมใชวาระของประเทศก าลงพฒนาหรอดอยพฒนาเทานน หากแตเปนวาระทประเทศทพฒนาแลวกบประเทศก าลงพฒนาและดอยพฒนาตองใหความรวมมอกนเพอสงเสรมใหเกดขนขามพรมแดนของรฐ นอกจากนยงมการตงเปาหมายวา การจดการกบความตองการพเศษเฉพาะ (Special Needs) ของประเทศพฒนานอยทสด (Least Developed Countries: LDCs) ซงประกอบดวยประเทศในทวปแอฟรกา ประเทศก าลงพฒนาทไมมทางออกทางทะเล และประเทศก าลงพฒนาทเปนหมเกาะขนาดเลก การจดการเพอใหความชวยเหลอเหลานรวมถง การเปดใหประเทศพฒนานอยทสดสามารถสงออกโดยไมถกตงขอจ ากดทางภาษและจ านวนโควตาการคา การขยายโครงการบรรเทาภาระหนสนใหแกประเทศพฒนานอยทสด หรอแมแตยกเลกหนสนแบบทวภาคบางประการ ตลอดจนเพมความชวยเหลอทางการพฒนาอยางเปนทางการ (Official Development Assistance) ส าหรบประเทศซงยดมนในเปาหมายการพฒนาของสหประชาชาต

กจกรรม 2.2.1 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษถกก าหนดขนเมอใด และประกอบดวยกเปาหมายยอย

แนวตอบกจกรรม 2.2.1 วาระการพฒนาแหงสหสวรรษถกก าหนดขนใน ค.ศ. 2000 และประกอบดวย 8 เปาหมายยอย ไดแก

ประการแรก การมงขจดความยากจนและความอดอยากขนรนแรง ประการทสอง การเปดโอกาศใหประชากรโลกไดรบการศกษาขนประถมศกษา (Primary Education) อยางทวหนา ประการทสาม การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศและเพมพลง (Empowerment) ใหกบสตร ประการทส การลดอตราการเสยชวตของทารกแรกเกด ประการทหา การสงเสรมสขสภาวะของมารดา ประการทหก การตอสกบโรคตดตอรายแรงโดยเฉพาะอยางยง เอชไอว/เอดส (HIV/AIDS) โรคมาลาเรย และโรคอนๆ ประการทเจด การสรางความยงยนทางสงแวดลอม และประการทแปด การสรางพนธมตรทางการพฒนาระดบโลกขนมา โดยหลกการส าคญของเปาหมายทงนคอ การเอามนษยเปนศนยกลางทางการพฒนา

20

เรองท 2.2.2 การประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของสหประชาชาต

การก าหนด สงเสรม และผลกดนวาระการพฒนาแหงสหสวรรษของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประสบความส าเรจเปนทนาพงพอใจ โดยเฉพาะจากมมมองขององคการระหวางประเทศ เชน จากการประเมนของบน คมน (Ban Ki-moon) เลขาธการองคการสหประชาชาต เชอวาเปาหมายการพฒนาแหงองคการสหประชาตนไดกอใหเกด “การเคลอนไหวตอตานความยากจนครงยงใหญทสดในประวตศาสตร”15 เลขาธการองคการสประชาชาตยงไดแสดงออกถงความหวงทวา ภายใตการเขาไปใหความชวยเหลอ ยทธวธทเหมาะสม ทรพยากรทเพยงพอ และเจตนารมยทางการเมองทมงมน แมแตประเทศทยากจนทสดสามารถประสบกบความกาวหนาในการพฒนาได16 จากการประเมนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตเองในรายงานวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ ค.ศ. 2015 ซงจดท าโดยหนวยงานจ านวนมาก ภายใตการน าของ ส านกงานเลขาธการสหประชาชาต เพอประเมนผลโดยอาศยมาตรวดและตวชวดความกาวหนาของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ โดยการประเมนความส าเรจของเปาหมายการพฒนาตามเปาหมายตางๆ ทง 8 ประการ ไดรบการศกษาและกลาวถงในรายงานวาดวย วาระการพฒนาแหงสหสวรรษ ค.ศ. 2015 อนเปนปสนสดของเปาหมายการพฒนาดงกลาว ดงน17

เปาหมายท 1 การขจดความยากจนและความอดอยากขนรนแรง

ในแงความส าเรจของเปาหมายการพฒนาดานการมงขจดความยากจนและความอดอยากขนรนแรง โครงการพฒนาแหงสหประชาตสามารถผลกดนไดอยางประสบความส าเรจอยางมนยส าคญ กลาวคอหากพจารณาความส าเรจของเปาหมายการพฒนาดานนในระดบโลกจะพบวา ประชากรทอาศยอยดวยความยากจนขนรนแรงลดลงมากกวาครง โดยลดลงจาก 1.9 พนลานคนใน ค.ศ. 1990 เปน 836 ลานคนใน ค.ศ. 2015 ทงนความกาวหนาและการพฒนานไดเกดขนอยางมนยส าคญมาตงแต ค.ศ. 2000 นอกจากนใน ค.ศ. 1990 จ านวนเกอบครงหนงของประชากรของประเทศก าลงพฒนาด ารงชพดวยรายไดนอยกวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวน แต

15 United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015. p. 3. 16 Ibid., p. 4. 17 ผสนใจโปรดด United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015.

21

เมอถง ค.ศ. 2015 จ านวนประชากรทด ารงชพดวยรายไดนอยกวา 1.25 ดอลลารสหรฐลดลงเหลอเพยงรอยละ 14 เทานน ขณะทจ านวนประชากรกลมชนชนกลาง ซงหมายถงกลมคนทด ารงชพดวยเงนมากกวา 4 ดอลลารสหรฐตอวน ไดเพมมากขนกวา 3 เทาระหวาง ค.ศ. 1991 ถง ค.ศ. 2015 ประชากรกลมนยงถอเปนองคประกอบส าคญรอยละ 50 ของกลมคนวยท างานในประเทศก าลงพฒนา ซงตวเลขดงกลาวเพมขนจากรอยละ 18 ใน ค.ศ. 1991 และอตราสวนของประชากรทประสบปญหาทพโภชนาการในประเทศก าลงพฒนาลดลงกวาครงตงแต ค.ศ. 1990 กลาวคอลดลงจากรอยละ 23.3 ในชวง ค.ศ. 1990 - ค.ศ. 1992 เปนรอยละ 12.9 ในชวง ค.ศ. 2014 – ค.ศ. 2016 อยางไรกตามความเหลอมล าทางเศรษฐกจยงคงด ารงอย และความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจยงคงปรากฏอย กระทงถง ค.ศ. 2011 เกอบรอยละ 60 ของประชากรทยากจนขนรนแรงจ านวนหนงพนลานคนของโลกยงมอยใน 5 ประเทศ18 นอกจากนความเจรญกาวหนาในการขจดความยากจนรนแรงมกจะละเลยความละเอยดออนและความเชอมโยงกบกลมผทมเปราะบางและขาดโอกาสเนองมาจากเพศ อาย ความพการ และชาตพนธ ควรกลาวดวยวาระดบความส าเรจในการขจดความยากจนระหวางเมองและชนบทยงคงมความแตกตางกนอย19 เปาหมายท 2 การสงเสรมการประถมศกษาขนพนฐาน

ส าหรบเปาหมายการสงเสรมการศกษาขนประถมศกษา (Primary Education) เปนอกเปาหมายการพฒนาทมความกาวหนาในเกณฑด กลาวคอเมอมการประเมนความส าเรจใน ค.ศ. 2015 อตราการลงทะเบยนของการศกษาขนประถมศกษาในประเทศก าลงพฒนา เพมขนเปนรอยละ 91 โดยเพมขนจากรอยละ 83 ใน ค.ศ. 2000 นอกจากนอตราการรหนงสอในกลมประชากรรนเยาวอายระหวาง 15 ถง 24 ปมปรมาณเพมขนทวโลก จากรอยละ 83 ใน ค.ศ. 1900 เปนรอยละ 91 ในค.ศ. 2015 นอกจากนจ านวนตวเลขของนกเรยนขนประถมศกษาทลาออกโดยยงไมส าเรจการศกษาทวโลกลดลงมากกวาครงหนง นนคออตราการลาออกโดยยงไมส าเรจการศกษาของนกศกษาขนประถมศกษาอยท 57 ลานคนใน ค.ศ. 2015 ซงลดลงจาก 100 ลานคนใน ค.ศ. 2000 โดยพนทประเทศทเปนตวแทนการพฒนาในดานนเปนอยางดและสามารถพฒนาดานการศกษาขนประถมศกษาไดอยางมนยส าคญมากทสดคอกลมประเทศแอฟรกาแถบตอนใตทะเลทรายซาฮารา (Sub-Saharan Africa) อตราการลงทะเบยนเรยนขนประถมศกษาของกลมประเทศใตเขตทะเลทรายซาฮารานเพมขนจากเพยงรอยละ 8 ในชวงระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2000 เปนรอยละ 20 ในชวงระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 201520

18 United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015. p. 3. 19 Ibid., p. 4. 20 Ibid., p. 4.

22

เปาหมายท 3 การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศและการเพมพลงแกสตร การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศและการเพมพลง (Empowering) แกสตรมตวชวดทส าคญคอ จ านวน

เดกนกเรยนผหญงในโรงเรยน ซงเพมจ านวนมากขนใน ค.ศ. 2015 เมอเทยบกบ ค.ศ. 2000 ขณะทความพยายามในการก าจดความไมเทาเทยมทางเพศในระบบการศกษาขนประถมศกษา ขนมธยมศกษา และขนมหาวทยาลยประสบความส าเรจเปนอยางด ตวอยางทมความส าคญของเปาหมายการพฒนาในดานนคอประเทศในภมภาคเอเชยใต ซงใน ค.ศ. 1990 มเดกหญงเพยง 74 คนตอจ านวนเดกชาย 100 คนเทานนทลงทะเบยนในการศกษาขนประถมศกษา แตทวาใน ค.ศ. 2015 จ านวนเดกหญงถง 103 ตอเดกชาย 100 คน ลงทะเบยนในการศกษาประถมศกษาในภมภาคดงกลาว ผหญงเปนองคประกอบหลกในจ านวนสงถงรอยละ 41 ของแรงงานนอกภาคการเกษตรของกลมประเทศเอเชยใต ซงเพมขนจากรอยละ 35 ใน ค.ศ. 1990 อตราสวนของผหญงซงประกอบอาชพทมความเสยงตอสดสวนการท างานของผหญงทงหมดลดลงถงรอยละ 13 และสดสวนการลดลงดงกลาวยงสงกวาผชายซงลดลงเพยงรอยละ 9 ในชวงระหวาง ค.ศ. 1991 ถง ค.ศ. 2015 21 นอกจากนจากจ านวนทงสน 174 ประเทศทวโลก ประมาณรอยละ 90 มผหญงเขาไปท างานในรฐสภาโดยอตราสวนเฉลยของผหญงสงขนเกอบ 2 เทาในชวงเวลาตงแต ค.ศ. 200022 เปาหมายท 4 การลดการเสยชวตของเดกแรกเกด

ในแงของอตราการเสยชวตของเดกแรกเกด (Child Mortality) โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตสามารถผลกดนใหอตราการเสยชวตของเดกแรกเกดลดลงไดอยางมนยส าคญ กลาวคออตราการเสยชวตของเดกทารกอายต ากวา 5 ปลดลงมากกวาครงหนง โดยจ านวนดงกลาวลดลงจาก 90 เปน 43 ตอทารกจ านวน 1,000 คนระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2015 นอกจากนแมวาจ านวนประชากรโลกจะมอตราเพมขน แตจ านวนการเสยชวตของเดกทวโลกลดลง โดยลดลงจาก 12.7 ลานคนใน ค.ศ. 1990 เปนประมาณ 6 ลานคนใน ค.ศ. 2015 ตวอยางทส าคญในการพฒนามนษยในเปาหมายนคอกลมประเทศในแถบตอนใตทะเลทรายซาฮารา ซงการลดลงของอตราการเสยชวตตอปของเดกทารกอายต ากวา 5 ปลดลงอยางรวดเรวกวา 5 เทาในชวงระหวาง ค.ศ. 2005 ถง ค.ศ. 2013 เมอเทยบกบชวง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 1995 นอกจากนรอยละ 84 ของเดกทวโลกไดรบวคซนปองกนโรคหด ใน ค.ศ. 2015 เพมขนจากรอยละ 73 ใน ค.ศ. 2010 ซงชวยปองกนการเสยชวตของเดกเหลานไดอกทางหนง23 เปาหมายท 5 การสงเสรมสขภาพของมารดา

การพฒนาสขภาพของมารดาถกยกระดบขนอยางมาก ตงแต ค.ศ. 1990 อตราสวนการเสยชวตของมารดาทวโลกลดลงรอยละ 45 และแนวโนมการลดลงโดยสวนใหญเกดขนตงแต ค.ศ. 2000 เปนตนมา ตวชวดการ

21 Ibid., p. 5. 22 Ibid., p. 5. 23 Ibid., p. 6.

23

พฒนามนษยดานนทส าคญอกประการหนงคอ มากกวารอยละ 71 ของการท าคลอดทวโลกไดรบการด าเนนการโดยบคลากรสาธารณสขทมทกษะ ซงเพมขนจากรอยละ 59 ใน ค.ศ. 1990 และการคมก าเนดในกลมสตรทอายระหวาง 15 ถง 49 ป ไมวาจะแตงงานหรออยตามล าพง เพมขนจากรอยละ 55 ใน ค.ศ. 1990 เปนรอยละ 64 ใน ค.ศ. 2015 ซงเปนการปองกนการมบตรโดยไมพรอม และชวยสงเสรมการวางแผนครอบครว และปรบปรงคณภาพชวต ส าหรบภมภาคทการพฒนาเปาหมายนปรากฏอยางเดนชดทสดคอกลมประเทศเอเชยใต ซงอตราการเสยชวตของมารดาโดยรวมในภมภาคลดลงกวารอยละ 64 ในชวงระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2013 และกลมประเทศแอฟรกาตอนใตทะเลทรายซาฮารา ซงมอตราการลดลงถงรอยละ 49 ขณะทในพนทแอฟรกาเหนอ อตราสวนของหญงตงครรภ ทไดรบการตรวจครรภตงแต 4 ครงขนไปเพมขนจากรอยละ 50 เปนรอยละ 89 ในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 201424 เปาหมายท 6 การขจดโรคตดตอรายแรง

เปาหมายนมการพฒนาอยางมนยส าคญ การตดเชอเอชไอว/เอดสรายใหมลดลงประมาณรอยละ 40 ในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2013 จากประมาณ 3.5 ลานรายเปน 2.1 ลานราย นอกจากนผปวยตดเชอเอชไอว/เอดสจ านวนมากกวา 13.6 คนทวโลกไดรบยาตานเชอไวรส (Antiretroviral Therapy: ART) เมอถง ค.ศ. 2014 โดยเพมขนจากเพยง 8 แสนคนใน ค.ศ. 2003 และการรบยาตานไวรสดอยานชวยยบยงการเสยชวตของผตดเชอ ส าหรบวณโรค การปองกน การวนจฉยโรค และการรกษาวณโรค ชวยชวตผปวยกวา 37 ลานคนทวโลกในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2013 และอตราการเสยชวตของผปวยวณโรคลดลงรอยละ 45 ระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2013 นอกจากนผตดเชอมาลาเรยจ านวนกวา 6.2 ลานคนไดรบการชวยเหลอยบยงและปองกนการเสยชวต ในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2015 โดยการพฒนามนษยในดานนปรากฏเดนชดทสดในพนททวปแอฟรกาแถบตอนใตทะเลทรายซาฮารา โดยอตราการตดเชอของผปวยตดเชอมาลาเรยลดลงราวรอยละ 37 และอตราการเสยชวตลดลงรอยละ 58 การพฒนาในดานนสงผลกระทบทางบวกโดยเฉพาะอยางยงในหมประชากรวยเดกของพนทดงกลาว เปาหมายท 7 ความยงยนทางสงแวดลอม

แมวาเปาหมายดานความยงยนทางสงแวดลอมจะเปนเปาหมายทส าคญประการหนง แตการประเมนความส าเรจของการด าเนนการตามเปาหมายของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตกระท าไดยาก เนองจากความเปนนามธรรมของเปาหมายนและขอถกเถยงทางการเมอง อยางไรกตาม ดวยความกงวลใจของเวทโลกจงกอใหการผลกดนใหโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตไดก าหนดเรองความยงยนกลายมาเปนวาระดงทปรากฏในชอวาระการพฒนาอยางยงยนทดแทนวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ

24 Ibid., p. 6.

24

เปาหมายท 8 การสรางพนธมตรระดบโลกดานการพฒนา เกณฑทใชในการพจารณาความส าเรจดานการสรางพนธมตรระดบโลกดานการพฒนาคอ จ านวนความ

ชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการของประเทศพฒนาแลว โดยเฉพาะประเทศในกลมองคการเพอความรวมมอและการพฒนาทางเศรษฐกจ (Organization for Economic Cooperation and Development: OECD) สดสวนการน าเงนชวยเหลอมาใชในภาคการบรการขนพนฐานทจ าเปน เชน การศกษา การสาธารณสข สขอนามย และดานอาหารและน าดม สดสวนของการชวยเหลออยางเปนทางการทไมมขอผกมดของประเทศพฒนาแลว โดยเฉพาะประเทศในกลมองคการเพอการความรวมมอและการพฒนาทางเศรษฐกจ และสดสวนของเงนชวยเหลอทประเทศพฒนานอยทสดไดรบ เมอเปรยบเทยบกบสดสวนรายไดประชาชาตมวลรวม (Gross National Income) ในดานการเขาสตลาด (Market Access) ใหพจารณาการทประเทศพฒนาแลวตองน าเขาสนคาจากประเทศก าลงพฒนา โดยปลอดภาษ (Duty-Free) (ทงนโดยไมนบรวมอาวธ) สดสวนภาษศลกากร (Tariff) ทประเทศพฒนาแลวเกบจากสนคาดานการเกษตร สงทอ และเสอผาจากประเทศก าลงพฒนา และสดสวนความชวยเหลอดานการเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมภายใน (Gross Domestic Product: GDP) ของประเทศในกลมทเปนสมาชกองคการเพอความรวมมอและการพฒนาดานเศรษฐกจ และสดสวนความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการเพอยกระดบความสามารถทางการคาของประเทศก าลงพฒนา

กจกรรม 2.2.2 การประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษมวธการอยางไร

แนวตอบกจกรรม 2.2.2 การประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษใชดชน ตวชวด และเกณฑตางๆ ทสามารถ

วดไดมาประเมน โดยจากการประเมนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต การพฒนาตามวาระการพฒนาแหงสหสวรรษมความกาวหนาอยในเกณฑทนาพงพอใจทงแปดเปาหมาย อยางไรกตาม ตองมการด าเนนการพฒนาตอไปเพอสบสานภารกจของเปาหมายการพฒนาดงกลาวทยงไมเสรจสนตอไป

25

ตอนท 2.3 วาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 2.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

2.3.1 จดก าเนดของวาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต 2.3.2 องคประกอบของวาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต 2.3.3 แนวโนมและปญหาของวาระการพฒนาของสหประชาชาต

แนวคด

1. วาระการพฒนาอยางยงยนเกดขนมาเพอสบสานและทดแทนภารกจของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ โดยวาระการพฒนาอยางยงยนนมหลกการส าคญคอ การพฒนาทนอกจากจะเอามนษยเปนศนยกลางแลว การพฒนานนตองค านงถงผลกระทบทเกดตอโลกมนษยและสงแวดลอมดวย ทงนเพอท าใหโลกมนษยและสงแวดลอมสามารถคงอยไดและเหมาะแกการอยอาศยของมนษย

2. วาระการพฒนาอยางยงยนประกอบไปดวยทงหมด 17 เปาหมาย ไดแก 1) การขจดความยากจน 2) การขจดความอดอยาก 3) การมสขภาพและความเปนอยทด 4) คณภาพทางการศกษา 5) ความเทาเทยมทางเพศ 6) การแกไขการขาดแคลนน าสะอาด และสขอนามย 7) การสรางแหลงพลงงานทเขาถงไดและสะอาด 8) การจดหางานทเหมาะสมและความเจรญทางเศรษฐกจ 9) การสรางระบบ อตสาหกรรม นวตกรรม และโครงสรางพนฐาน 10) การลดความเหลอมล า 11) การสรางเมองและชมชนทมความยงยน 12) การบรโภคและการผลตทมความรบผดชอบ 13) การด าเนนการเกยวกบสภาพภมอากาศ 14) การค านงถงสงมชวตใตทะเล 15) การพทกษรกษาสงมชวตบนพนดน 16) การสรางสนตภาพ ความยตธรรม และสถาบนทมความเขมแขง และ 17) การสรางพนธมตรเพอการพฒนา

3. การพฒนามนษยตามวาระการพฒนาของสหประชาชาตมแนวโนมดขนอยางตอเนอง อยางไรกตามการพฒนามนษยตามวาระดงกลาวยงคงประสบปญหาอย โดยปญหาทส าคญรวมถง ปญหาดานการก าหนดและการประเมนความกาวหนาตามวาระการพฒนาของสหประชาชาต ปญหาจากประเทศพฒนาแลว ซงไดเปรยบทางการเมองและเศรษฐกจยงคงไมเปดโอกาสใหประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดไดมสทธและเสยงในดานการพฒนา และปญหาจากประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด ซงมการจดสรรทรพยากรไป

26

อยางไมมประสทธภาพ เชน ประเทศก าลงพฒนาบางประเทศน างบประมาณ ซงควรใชไปในการพฒนามตตางๆ เชน สาธารณสขและการศกษาไปใชในการซออาวธยทโธปกรณทงทขาดความจ าเปน วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 2.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายจดก าเนดของการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาตได 2. บอกองคประกอบของวาระการพฒนาอยางยงยนได 3. วเคราะหแนวโนมและปญหาของเปาหมายพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาตได

27

เรองท 2.3.1 จดก าเนดของวาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต

การพฒนาอยางยงยนเปนวาระการพฒนาทกลมผน าของโลกไดก าหนดขนจากการประชมวาดวยการพฒนาอยางยงยน (United Nations Conference on Sustainable Development) ทกรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล ใน ค.ศ. 2012 การประชมครงนมวตประสงคเพอใหประชากรโลกไดรบการพฒนาทสงเสรมทงความมงคง (prosperity) และสนตภาพ (peace) ขณะเดยวกนหนทางสการพฒนาดงกลาวนนตองท าใหโลก (planet earth) ไดรบการปกปองไปพรอมกน กลาวไดวาตามวาระการพฒนาอยางยงยนน การจะบรรลเปาหมายเกยวกบความทาทายเรงดวนทางดานการเมองและเศรษฐกจไมควรละเลยผลกระทบทางสงแวดลอม25 ทงนเพอไมใหปญหาสงแวดลอมกลายเปนเรองทสายเกนกวาจะสามารถแกไขได ดงนนเมอถง ค.ศ. 2015 เมอวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals) สนสดลง กลมผน าและตวแทนจากประเทศตางๆ จาก 193 ประเทศ จงไดผานความเหนชอบรวมกนในการประชมสดยอดวาดวยการพฒนาอยางยงยน (United Nations Sustainable Development Summit) ทมหานครนวยอรก สหรฐอเมรกา โดยตงเปาหมายทจะสานตอการรเรม ภารกจ ความส าเรจ และประสบการณของวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ นอกจากนยงไดมการก าหนดหลกการส าคญดานการพฒนาเพมเตมและเพอใชทดแทนวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ กลาวคอการพฒนาของโลกตองมความยงยนตอโลกมนษยและสงแวดลอมดวย กลาวอกทางหนงวาระการพฒนาอยางยงยนนเปนการสรางขอผกมดทเกยวของกบ “พวกเรา” ทกคน และเปนความพยายามพฒนาปรบปรงคณภาพชวตของคนในรนตอไป (Next generations) ดวย โดยการสรางโลกทมความยงยน ปลอดภย และรมรวยมากขนส าหรบมนษยชาต วาระการพฒนาอยางยงยนหรอมอกชอหนงวา “เปาหมายโลก” (Global Goals) มทงสน 17 เปาหมายดงน เปาหมายทหนง การขจดความยากจน เปาหมายทสอง การขจดความอดอยาก เปาหมายทสาม การมสขภาพและความเปนอยทด เปาหมายทส คณภาพทางการศกษา เปาหมายทหา ความเทาเทยมทางเพศ เปาหมายทหก การแกไขการขาดแคลนน าสะอาด และสขอนามย เปาหมายทเจด การสรางแหลงพลงงานทเขาถงไดและสะอาด เปาหมายทแปด การจดหางานทเหมาะสมและความเจรญทางเศรษฐกจ เปาหมายทเกา การสรางระบบอตสาหกรรม นวตกรรม และโครงสรางพนฐาน เปาหมายทสบ การลดความเหลอมล า เปาหมายทสบเอด การสรางเมองและชมชนทมความยงยน เปาหมายทสบสอง การบรโภคและการผลตทมความรบผดชอบ

25 เกบความจากเอกสารเกยวกบวาระการพฒนาอยางยงยนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต โปรดด http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals.html

28

เปาหมายทสบสาม การด าเนนการเกยวกบสภาพภมอากาศ เปาหมายทสบส การค านงถงสงมชวตใตทะเล เปาหมายทสบหา การพทกษรกษาสงมชวตบนพนดน เปาหมายทสบหก การสรางสนตภาพ ความยตธรรม และสถาบนทมความเขมแขง เปาหมายทสบเจด การสรางพนธมตรเพอการพฒนา เปาหมายเหลานมความเกยวพนและเชอมโยงกน หมายความวาการบรรลเปาหมายประการหนงนนสามารถสงผลกระทบตอความสามารถในการจะบรรลเปาหมายประการอนได เชน การแกไขปญหาเกยวกบความเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ (Climate Change) สามารถกอใหเกดความเปลยนแปลงในการรกษาทรพยากรธรรมชาต หรอการพยายามสงเสรมความเทาเทยมทางเพศ และปรบปรงดานสขภาวะสามารถสงเสรมใหสงคมมสนตสขมากขน ลดความเหลอมล า และเปนสงคมทนบรวมเอาคนกลมตางๆ เขาไว (Inclusive Society) มากขน เปนตน โดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตตงเปาวา ตองประสบความส าเรจในการผลกดนเปาหมายเหลานภายใน ค.ศ. 2030 ในแงนวาระการพฒนาอยางยงยนเปนการพยายามพฒนาทยงคงเอามนษยเปนศนยกลางเชนเดยวกบการพฒนาแหงสหสวรรษแลว แตทวายงเปนวาระการพฒนาทมการค านงถงโลกมนษย (Planet Earth) มากขนดวย การพฒนาเพอความยงยนจงเปนผลสบเนองและผลกระทบมาจากขอตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอมทส าคญอนๆ ดวย เชน การประชมดานสภาพภมอากาศ ค.ศ. 2015 ทกรงปารส ประเทศฝรงเศส และกรอบความรวมมอเซนไดเพอลดความเสยงการเกดวกฤตภย (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) ค.ศ. 2015 ทประเทศญปน การประชมและขอตกลงเหลานตงเปาเพอลดการปลอยกาซคารบอน การจดการกบความเปลยนแปลงทางสภาพภมอากาศ และภยพบตทางธรรมชาต ตลอดจนการฟนฟดานตางๆ ภายหลงจากวกฤตธรรมชาต โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตมบทบาทอยางส าคญในการผลกดนวาระการพฒนาอยางยงยนตงแตเดอนมกราคม ค.ศ. 2016 และในอก 15 ปขางหนานบจาก ค.ศ. 2016 นอกจากนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตใชวธการทเรยกวา MAPS ในการผลกดนวาระการพฒนาอยางยงยนในระยะสน โดยเฉพาะในกลมประเทศแอฟรกา กลมประเทศอาหรบ อเมรกาใต แถบแครบเบยน และเอเชย วธการดงกลาวซงไดถกน าเสนอใน ค.ศ. 2016 และจะถกใชกระทง ค.ศ. 2020 ปรากฏในเอกสารของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตทเรยกวา วาระการพฒนาอยางยงยนภาคปฏบตการ (SDGs in Action) ซงประกอบดวยการเผยแพรแนวคดและนโยบาย เพอใหค าแนะน า การสนบสนน และความรวมมอดานการพฒนาอยางยงยนใหกบประเทศตางๆ ทงระดบชาตและระดบทองถน26 จากนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตท าการเรงรดกระบวนการพฒนา และสดทายใหการสนบสนนดานนโยบายเพอน าไปสความมประสทธภาพและความกลมกลนทางนโยบาย นอกจากนยงมการ

26 ในงานเปดตววธการนในเยอรมน มผเขารวมกวา 800 คนจาก 80 ประเทศ นอกจากนยงมผตอบค าถามการส ารวจความคดเหนอกมากกวา 350,000 คน และมการก าหนดวา ทกวนท 25 กนยายนเปนวนปฏบตการดานการพฒนาโลก

29

ด าเนนงานรวมกบกลมเพอการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Group) วธการนถกน าไปปฏบตในประเทศตางๆ จ านวนถง 72 ประเทศ โดยมการฝกหดผก าหนดนโยบายจ านวนสงถง 200 คน เพอใหสามารถน าวธการดงกลาวไปสการปฏบตได และเพอสรางความตระหนกและความเปนเจาของวาระการพฒนา โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตยงใหการสนบสนนรฐบาลของประเทศตางๆ กวา 170 ประเทศ เพอใหบรรลวาระแหงการพฒนาอยางยงยน โดยสนบสนน สงเสรม และกระตนใหประเทศตางๆ เหลานนไดผนวกรวมเอาวาระการพฒนาเขาไวในแผนการและนโยบายการพฒนาของตนเอง วธการท างานดงกลาวเปนการสะทอนถงหลกการท างานทยดถอความเปนหนสวนและสมฤทธผลนยม (Pragmatism) ซงหลกการเหลานมสาระส าคญคอ ความเปนไปไดในการปฏบตและการเปดใหรฐบาลประเทศตางๆ สามารถก าหนดทางเลอกและแนวทางการพฒนาของตนเองได โดยค านงถงล าดบความส าคญ (Priorities) และความทาทาย (Challenges) ของประเทศตนเอง กลาวโดยสรปแลว บทบาทของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตคอ นอกจากจะเปนผก าหนดปาหมายการพฒนาทมลกษณะผนวกรวมมากขนแลว ยงเปนการผนกก าลงของประเทศตางๆ ในโลก เพอทจะสรางความเปลยนแปลงในทางบวก ดงทอาคม สไตเนอร (Achim Steiner) ผบรหารของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตกลาววา “วาระการพฒนา [ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต] ไดหยบยนโอกาสพเศษทจะท าใหโลกทงโลกอยบนทางแหงความมงคงและยงยน”27

กจกรรม 2.3.1 วาระการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals) ถกประกาศขนเมอใดและมหลกการ

ส าคญวาอยางไร

แนวตอบกจกรรม 2.3.1 วาระการพฒนาอยางยงยนถกประกาศใน ค.ศ. 2015 โดยเปาหมายเหลานมหลกการส าคญคอ การพฒนา

ทเอามนษยเปนศนยกลาง โดยการพฒนานนตองเปนมตรตอโลกและสงแวดลอม

27 โปรดด http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals.html

30

เรองท 2.3.2 องคประกอบของวาระการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต

แมวาการด าเนนการตามวาระการพฒนาแหงสหสวรรษจะกอใหความกาวหนาอยางนาพงพอใจในหลายๆ มต อยางไรกตามเนองจากการทโลกมความเปลยนแปลงอยตลอด และการทจ านวนประชากรโลกมจ านวนเพมมากขนเรอยๆ จนถงระดบมากกวา 6 พนลานคนในปจจบน (ค.ศ. 2018) การด าเนนการดานการพฒนาจ าเปนตองค านงถงประเดนตางๆ อยางครอบคลมและรอบคอบมากขน โดยเฉพาะผลกระทบทจะเกดตอโลกมนษยและสงแวดลอม เพอใหคนในรนตอไปสามารถใชชวตอยได ดงทการพฒนาอยางยงยนเปนทรจกกนในนาม “การพฒนาโดยยดหลกการค านงถงความตองการของคนในรนตอไป (Next generation’s needs)” หรอ “การพฒนาโดยไมทงใครไวขางหลง (Left no one behind)” เปาหมายท 1 การขจดความยากจน

วาระการพฒนาอยางยงยนตงเปาไววาจะขจดความยากจนในทกรปแบบภายใน ค.ศ. 2030 นอกจากนยงมการก าหนดเปาหมายไววา จะตองมการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพและเหมาะสมส าหรบประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด ตองมการน านโยบายและโครงการแกไขความยากจนไปสการปฏบต ตลอดจนน านโยบายและโครงการทจะปกปอง “คนทกคน” ไปสการปฏบต โดยการปกปองดงกลาวรวมถงสทธในการเขาถงทรพยากร การบรการ การเปนเจาของทดน และการครอบครองทดนอยางเทาเทยมกน นอกจากน มการก าหนดวาตองเพมความสามารถของประชากรทมฐานะยากจนในการรบมอกบภยพบตทงทางธรรมชาตและเศรษฐกจและสงทไมคาดการณ โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตยงใหการสนบสนนใหมการออกนโยบายระดบชาต ภมภาค และระดบโลกทใหความส าคญกบคนจนและเพศสภาพ โดยหลกการส าคญคอ การขจดความยากจน เพมความมงคง และความเปนอยทดของประชาชาน และตองปกปองสงแวดลอมไปพรอมกน เปาหมายท 2 การขจดความอดอยาก

ถงแมวาตวเลขของผทประสบปญหาความอดอยากจะลดลงอยางมาก แตทวาเมอถง ค.ศ. 2015 ยงมประชากรโลกทตองอาศยอยกบความอดอยากสงถง 795 ลานคน ประชากรกลมทประสบปญหาความอดอยากน โดยสวนมากอาศยอยในประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด นอกจากนประชากรของประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดกวารอยละ 12.9 ของประชากรทงหมด ตองประสบปญหาทพโภชนาการ (หรอความอดอยากจนกระทงน าไปสการปวยเปนโรค) ทวปเอเชยถอวาประสบปญหาดานนมากทสด โดยประชากรกวา 2 ใน 3 ตองอาศยอยกบสภาวะทพโภชนาการ แมวาจ านวนผทอาศยอยในความยากจนในแถบเอเชยใตซงมจ านวนคนทขาดสารอาหาร (Undernourishment) มากทสดในโลก ซงคดเปนจ านวนถง 281 ลานคน โดยปญหาทพ

31

โภชนาการนเปนสาเหตของการเสยชวตของเดกอายต ากวา 5 ปถงรอยละ 45 ซงมเดกกลมอายดงกลาวเสยชวตปละ 3.1 ลานคน นอกจากนหากพจารณาปญหานทวโลกแลวจะพบวา เดก 1 คนในทกๆ 4 คนยงตองประสบกบสภาวะแคระแกรน (Stunted Growth) และเดกวยเรยนชนประถมศกษาถง 66 ลานคนตองประสบปญหาความอดอยาก โดยในจ านวนนอยในทวปแอฟรกาถง 22 ลานคน ดงนนเปาหมายของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตในดานนคอ ประการทหนง การขจดความอดอยาก และท าใหประชาชนโดยทวไป โดยเฉพาะคนจนและผทอยในสถานการณเปราะบางอยางทารกแรกเกด ใหไดรบอาหารทปลอดภย มสารอาหาร และเพยงพอตลอดป และตองยตปญหาทพโภชนาการ (Malnutrition) ภายใน ค.ศ. 2030 ประการทสอง มการตงเปาหมายวาตองยตสภาวะแคระแกรนและการเสยชวตของเดกอายต ากวา 5 ปภายใน ค.ศ. 2025 นอกจากนตองสนองความจ าเปนทางโภชนาการของเดกหญง หญงทก าลงตงครรภ หญงทก าลงใหนมบตร และหญงสงวยใหเหมาะสมและเพยงพอตามอายวย ประการทสาม สนบสนนใหมการเพมผลผลตและรายไดของภาคเกษตรกรรมและผผลตอาหารรายยอยเปนสองเทา โดยเฉพาะมการค านงถงผผลตทเปนผหญง คนพนถน ชาวนา ผเลยงสตว และชาวประมง โดยการเพมโอกาสในการเขาถงการใชประโยชนในทดน ทรพยากร ความร การบรการทางการเงน ตลาด โอกาสในการสรางมลคาเพม และการท างานนอกภาคการเกษตร ประการทส สรางระบบการผลตอาหารทมความยงยนและน านโยบายทางการเกษตรทดไปสการปฏบต โดยเฉพาะนโยบายทชวยเพมผลผลต และการผลตซงชวยรกษาระบบนเวศ ยกระดบคณภาพของดนและพนท ตลอดจนสรางเสรมความสามารถส าหรบการปรบตวใหกบความเปลยนแปลงทางสภาพภมอากาศ ปญหาความแหงแลง อทกภย และภยภบตอนๆ ประการทหา สงเสรมใหมความหลากหลายของเมลดพนธของพชเพาะปลกและพนธสตวเลยง โดยผานธนาคารพชและสตวทมการจดการทดทงระดบภมภาคและระดบประเทศ ตลอดจนสนบสนนการแลกเปลยนผลประโยชนอยางเทาเทยมและเปนธรรม (Fair and Equitable) จากการใชประโยชนจากพนธพชและสตวและความรภมปญญาทเกยวของ (Traditional Knowledge) ภายใน ค.ศ. 2020 ประการทหก เพมการลงทนและเพมความรวมมอระหวางประเทศ ในการสรางโครงสรางขนพนฐานในชนบท การวจยทางการเกษตร และขยายการบรการ การพฒนาเทคโนโลย และจดตงธนาคารพชและสตว เพอเพมความสามารถในการผลตทางการเกษตรในประเทศก าลงพฒนา โดยเฉพาะประเทศพฒนานอยทสด (Least Developed Countries) ประการทเจด พยายามแกไขและปองกนขอจ ากดและการบดเบอนทางการคาในตลาดการเกษตรโลก โดยเฉพาะผานการก าจดการอดหนนสนคาเกษตรเพอการสงออก และมาตราการเพอการสงออกอนๆ ตลอดจนมการใชมาตรการตางๆ เพอท าใหตลาดสนคาเกษตรมการท างานอยางเหมาะสม เชน การส ารองอาหารเพอชวยเหลอปองกนไมใหเกดความสดโตงดานราคาอาหาร เปาหมายท 3 การมสขภาพและความเปนอยทด

32

โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประสบความส าเรจอยางมากในการลดจ านวนการเสยชวตของเดกแรกเกดและยกระดบคณภาพสขภาพของมารดา อยางไรกตามถงแมจะมความกาวหนาในดานน แตทวาเดกกวา 6 ลานคนทวโลกยงคงเสยชวตทกปกอนทพวกเขาจะอายครบ 5 ป นอกจากนเดกจ านวนกวา 16,000 คนเสยชวตทกปจากโรคทสามารถปองกนได เชน โรคหดและวณโรค เดกทเกดในครอบครวยากจนมอตราการเสยชวตเปน 2 เทาของเดกทเกดในครอบครวทร ารวยและเดกทเกดกบมารดาทไดรบการศกษา แมจะเปนการศกษาเพยงระดบประถมศกษา มแนวโนมทจะมชวตรอดมากกวาเดกทเกดกบมารดาทไมไดรบการศกษา ดานสขภาพของมารดา จ านวนการเสยชวตของมารดาลดลงเกอบรอยละ 50 ตงแต ค.ศ. 1990 ในพนทบรเวณเอเชยตะวนออก แอฟรกาตอนเหนอ และเอเชยใต นอกจากนจ านวนสตรตงครรภซงไดรบการดแลครรภมสงขน กลาวเฉพาะประเทศก าลงพฒนา สตรตงครรภไดรบการฝากครรภและการดแลสงขนจากรอยละ 65 ใน ค.ศ. 1990 เปนรอยละ 83 ใน ค.ศ. 2012 และจ านวนการตงครรภโดยไมพรอมโดยเฉพาะในกลมวยรนลดนอยลง อยางไรกตามมการประมาณการณกนวาทวโลกสตรเสยชวตระหวางตงครรภวนละกวารอยๆ คน ในพนทชนบทมเพยงรอยละ 56 ของปรมาณการท าคลอดทงหมดทไดรบการชวยเหลอจากผบคลากรทางสาธารณสขทมทกษะ และอตราการเสยชวตของมารดาหรอสดสวนของมารดาซงไมรอดชวตภายหลงจากการคลอดเปรยบเทยบกบผทรอดชวตในประเทศก าลงพฒนายงคงสงกวาประเทศพฒนาแลวถง 14 เทา ดานการปองกนโรครายแรง ใน ค.ศ. 2014 ประชากรกวา 13.6 ลานคนสามารถเขาถงยาตานเชอไวรสเอชไอว/เอดส มการคาดการณวามการตดเชอเอชไอวรายใหมมจ านวนลดลง คอมจ านวน 2.1 ลานรายใน ค.ศ. 2013 ซงนอยกวาใน ค.ศ. 2001 ถงรอยละ 38 ขณะทผปวยโรคมาลาเรยไดรบความชวยเหลอปองกนไมใหเสยชวตจ านวนถง 6.2 ลานคนในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2015 การชวยเหลอนสงผลกระทบทางบวกอยางมนยส าคญในเดกทมอายต ากวา 5 ปในพนทแอฟรกาแถบตอนใตทะเลทรายซาฮารา อตราการตดเชอมาลาเรยทวโลกลดลงถงรอยละ 37 และอตราการเสยชวตจากโรคมาลาเรยลดลงถงรอยละ 58 ระหวางชวง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2013 ขณะทการปองกน การวนจฉย และการรกษาทเกยวกบวณโรค สามารถชวยเหลอคนไมใหเสยชวตกวา 37 ลานคน และอตราการเสยชวตจากการตดเชอวณโรคลดลงถงรอยละ 45 ระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2013 ในชวงสนสด ค.ศ. 2013 มการประมาณการกนวามผปวยทตดเชอเอชไอว/เอดสถง 35 ลานราย ในจ านวนน มเดกแรกเกดอยถง 240,000 รายและเดกวยรน (ผทมอายระหวาง 10-19 ป) กวา 250,000 ราย ซงโดยสวนมากเปนวยรนหญง เอดสกลายมาเปนสาเหตหลกของการเสยชวตของวยรนในทวปแอฟรกา และกลายเปนสาเหตอนดบ 2 ของการเสยชวตของวยรนทวโลก นอกจากนยงมเดกวยรนและสตรทยงคงประสบกบปญหาความไมเทาเทยมทางเพศ การกดกน การแบงแยก และความรนแรง ซงสงผลใหมความเสยงในการตดเชอเอชไอว ปญหาหลกคอสทธความเปนสวนตวของเดกหญงและสทธเสรภาพเหนอรางกายของพวกเธอยงไมถกปกปองและเคารพ ใน ค.ศ. 2013 เดกวยรนกวา 2.1 ลานคนตองอาศยอยกบโรคเอชไอว/เอดส

33

การเสยชวตเหลานสามารถปองกนไดจากการรกษา การศกษา การรณรงค การสรางภมคมกน และการสาธารณสขทางดานการเจรญพนธทเหมาะสมและมประสทธภาพ ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงไดก าหนดเปาหมายหลกทจะยตโรครายแรงตางๆ เหลานภายใน ค.ศ. 2030 และมเปาหมายรองหลายประการในดานน ทส าคญไดแก ประการแรก ตองลดอตราการเสยชวตของมารดาทวโลกลงใหต ากวา 70 รายจากการคลอด 100,000 รายภายใน ค.ศ. 2030 ประการทสอง ยตการเสยชวตทสามารถปองกนไดของเดกทารกแรกเกดและเดกทมอายต ากวา 5 ป และตองลดการเสยชวตของเดกตงแตในครรภมารดาใหต ากวา 12 รายตอการเกด 1,000 ราย และลดการเสยชวตของเดกอายต ากวา 5 ปใหต ากวา 25 รายตอจ านวนเดก 1,000 ราย ประการทสาม ยตโรคตดตอรายแรง เชน โรคเอชไอว/เอดส วณโรค มาลาเรย และยบยงโรคเขตรอนอนๆ เชน โรคทเกดจากน าภายใน ค.ศ. 2030 ประการทส ลดการเสยชวตกอนวยอนควรจากโรคทไมใชโรคตดตอโดยการปองกนและการรกษา ตลอดจนการสงเสรมสขภาพและความเปนอยทดของมารดา นอกจากนมการตงเปาทจะปองกนการใชสารเสพตดและแอลกอฮอลใหเขมงวดยงขน ประการทหา ตองลดจ านวนการเสยชวตและการบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงไปอยางนอยครงหนงภายใน ค.ศ. 2020 ประการทหก เพมโอกาสในการเขาถงการบรการทางดานสาธารณสขดานการเจรญพนธ เชน การวางแผนครอบครว การใหการศกษา ขอมล การสรางการคมครองทางสขภาพอยางทวถง การปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถงการบรการทางสาธารณสขทจ าเปนและมคณภาพ ตลอดจนสามารถจะเขาถงยารกษาโรคและวคซนปองกนโรคทมความปลอดภย ประสทธภาพ คณภาพ และสามารถจดหาได (Affordable) ประการทเจด ลดจ านวนการเสยชวตและการเจบปวยจากสารเคมอนตราย มลพษ และการตดเชอทางอากาศ น า และดน ประการทแปด เพมความเขมงวดในการควบคมบหรตามกรอบความรวมมอขององคการอนามยโลก (World Health Organization Framework Convention on Tobacco Control) ประการทเกา สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยารกษาโรคทเกยวกบโรคตดตอและโรคไมตดตอ ซงกระทบกบประเทศก าลงพฒนา นอกจากนยงตองจดหายารกษาโรคและวคซนทสามารถจดหาได อนเปนไปตามการประกาศโดฮา (Doha Declaration) วาดวยขอตกลงวาดวยการคาทเกยวของสทธในทรพยสนทางปญญา (TRIPS) ซงเปดโอกาสใหประเทศก าลงพฒนาและพฒนานอยสดสามารถใชยาและวคซนทมลขสทธทางปญญา เพอใหเกดความยดหยนในทางสาธารณสข ประการทสบ ตองมการเพมเงนลงทนทางสขภาพและการจดจาง การพฒนา การฝกอบรม และการรกษาบคลากรดานสาธารณสขในประเทศก าลงพฒนา โดยเฉพาะประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาทเปนหมเกาะ ประการสดทาย เพมความสามารถของทกประเทศในการแจงเตอนเพอลดและจดการความเสยงดานสขภาพในระดบชาตและระหวางประเทศ เปาหมายท 4 การยกระดบคณภาพทางการศกษา

34

เปาหมายนประสบความส าเรจในการเปดโอกาสการศกษาระดบประถมศกษาอยางทวถง โดยอตราการลงทะเบยนเรยนในพนทประเทศก าลงพฒนาเพมสงขนไปถงระดบรอยละ 91 ใน ค.ศ. 2015 และตวเลขจ านวนเดกทลาออกระหวางเรยนทวโลกลดลงเกอบครง อตราการรหนงสอ (Literacy Rate) ทวโลกเพมขน นอกจากนจ านวนเดกหญงทอยในโรงเรยนเพมสงขนกวาเดมอกดวย อยางไรกตาม ในพนทๆ มความยากจนอยางสง มความขดแยงถงขนใชอาวธ (Armed Conflicts) และสภาวะเรงดวน (Urgency) เชน ในพนทเอเชยตะวนตกและแอฟรกาเหนอความขดแยงตอสถงขนใชอาวธไดท าใหเดกตองออกจากโรงเรยนมากขน นอกจากนถงแมวาพนทแอฟรกาตอนใตทะเลทรายซาฮาราจะสามารถสรางความกาวหนาในดานนมากทสดคอ อตราการลงทะเบยนเพมจากรอยละ 52 ใน ค.ศ. 1990 เปนรอยละ 78 ใน ค.ศ. 2012 อยางไรกตามความเหลอมล าไมเทาเทยมกนยงคงมอย เดกจากครอบครวทยากจนทสดมแนวโนมตองลาออกระหวางเรยนมากกวาเดกทมาจากครอบครวร ารวยถง 4 เทาในพนทดงกลาว และความเหลอมล าทางการศกษาระหวางพนทชนบทและเมองยงคงปรากฏอย ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตองมการสรางความส าเรจทางดานการศกษาทมคณภาพและผนวกรวม (Inclusive education) ส าหรบทกคน เพราะวธการดงกลาวเปนเครองมอททรงพลงทสดส าหรบการพฒนาอยางยงยน เปาหมายนยงตงเปาดวยวาตองสงเสรมใหมการเขาถงการศกษาและยตความเหลอมล าทางเพศในระบบการศกษาได เปาหมายท 5 การสงเสรมความเทาเทยมทางเพศ

มการตงเปาหมายในการยตการกดกน (Discrimination) ทางเพศตอสตรและเดกผหญง ซงเปาหมายนนอกจากจะเปนหนงในเรองสทธมนษยชนแลว ยงเปนหนทางสการพฒนาอยางยงยนดวย เพราะในอดตทผานมาไดมการพสจนแลววา การเพมพลงแกสตรและเดกจะเปนตวเรงกระบวนการพฒนาไดเปนอยางด ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตไดพยายามท าใหความเทาเทยมทางเพศเปนเปาหมายส าคญ และผลกดนใหเกดความกาวหนาขนอยางมาก เชน มจ านวนนกเรยนผหญงในโรงเรยนมากขนเมอเปรยบเทยบกบในอดต และภมภาคเกอบทงหมดสามารถสรางสดสวนทเหมาะสมระหวางชายและหญง ผหญงเปนองคประกอบส าคญของแรงงานนอกภาคการเกษตรใน ค.ศ. 2015 โดยประเทศก าลงพฒนาประมาณ 2 ใน 3 สามารถสรางสดสวนทสมดลระหวางชายกบหญงในโรงเรยนระดบประถมศกษา โดยพนทๆ นาสนใจคอกลมประเทศเอเชยใตซงมจ านวนเดกหญงเพยงแค 74 คน จากเดกชาย 100 คน ลงทะเบยนเรยนในระดบประถมศกษาใน ค.ศ. 1990 แตเมอถง ค.ศ. 2012 สดสวนการลงทะเบยนของเดกหญงเทากนกบเดกผชาย และสดสวนของผหญงในการจางงานนอกภาคการเกษตรทวโลกเพมขนจากรอยละ 35 ใน ค.ศ. 1990 เปนรอยละ 41 ใน ค.ศ. 2015 นอกจากนใน 46 ประเทศมผหญงทมทนงในสภามากกวารอยละ 30 ของจ านวนทนงในสภาทงหมด อยางไรกตาม ขณะทในพนทแอฟรกาตอนใตทะเลทรายซาฮารา โอเชยเนย และเอเชยตะวนตก เดกผหญงยงคงประสบกบสงขวางกนในการเขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษา ขณะทในพนทแอฟรกาตอนเหนอ สดสวนทผหญงจะไดงานทไดรบคาจางมต ากวา 1 ใน 5 นอกจากนความไมเทาเทยมทางเพศยงคงมอยอยาง

35

มากในตลาดแรงงาน ผหญงจ านวนมากถกปฏเสธการเขาถงงาน ตลอดจนตองเผชญกบความรนแรงทางเพศและการขดรด ผหญงยงตองแบกภาระงานบานทไมไดรบคาตอบแทน ดงนนเปาหมายหลกของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตดานนจงมเปาหมายทส าคญไดแก ประการแรก ยตการกดกน (Discrimination) ความรนแรงตอผหญงและเดกผหญงทกรปแบบ ทงในพนทสาธารณะและสวนบคคล รวมถงยตการคามนษยและการกดขขดรดทางเพศ ยตการกระท าทเปนอนตรายตอสตรและเดกทกรปแบบ เชน การบงคบแตงงานตงแตยงเดก และสรางความตระหนกถงคณคาการท างานบานและงานทไมไดคาจาง โดยชดเชยโดยการจดหาบรการสาธารณะ โครงสรางขนพนฐาน และนโยบายทางสงคมเพอสงเสรมใหเกดความรบผดชอบรวมกนภายในครวเรอน ประการทสอง การเพมสทธใหแกสตรใหเทาเทยมกบเพศชาย ในดานการครอบครองทดนและทรพยสน ประการทสาม การใหสทธทจะเขาถงการบรการสาธารณสขทางการเจรญพนธอยางทวถง ประการทส เปดโอกาสใหสตรเปนผน ามากขน เปาหมายท 6 การแกไขปญหาการขาดแคลนน าสะอาดและสขอนามย

ถงแมวาประชากรโลกราว 2.1 พนลานคนจะสามารถเขาถงสขอนามยทางน าตงแต ค.ศ. 1990 ในชวงระหวาง ค.ศ.1990 ถง ค.ศ. 2015 สดสวนของประชากรโลกซงใชน าดมทมคณภาพดขน มจ านวนเพมขนจากรอยละ 76 เปนรอยละ 91 แตอยางไรกตาม คนจ านวนมากกวา 663 ลานคนยงไมสามารถเขาถงน าดมทมคณภาพได นอกจากนการขาดแคลนน าสะอาดสงผลกระทบตอผคนอยางนอยรอยละ 40 ของประชากรทงโลกและเปนทคาดการณกนวาตวเลขดงกลาวจะยงเพมสงขนตามอณหภมโลกทเพมขน ดวยเหตผลอนเนองมากจากความเปลยนแปลงทางสภาพภมอากาศ อปทานดานน าดมสะอาดไดสรางผลกระทบทกทวปทวโลก ใน ค.ศ. 2011 ราว 41 ประเทศประสบกบปญหาการขาดแคลนน า ราว 10 ประเทศจากจ านวนนจะใชน าส ารองทสามารถน ากลบมาหมนเวยนใชใหมไดหมดสนลง นอกจากนยงมปญหาเรองภยแลงและการกลายเปนทะเลทรายของพนทหลายแหง มการคาดการณวาภายใน ค.ศ. 2050 1 ใน 4 ของประชากรโลกตองประสบกบปญหาเรองแหลงน าขาดแคลน จากสถตของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ประชากรโลกกวา 1.7 พนลานคนอาศยอยในทราบลมปากแมน าและใชน าเกนกวาทจะหมนเวยนไดทน ประชากรกวา 2.4 พนลานคนไมมเครองสาธารณปโภคพนฐานใช มากกวารอยละ 80 ของน าเสยอนเปนผลเนองมาจากกจกรรมของมนษยถกปลอยทงลงในแมน าหรอทะเลโดยไมมการบ าบดของเสยกอน ในแตละวนเดกเกอบหนงพนคนเสยชวตเนองมาจากโรคทองรวงอนเนองมาจากปญหาแหลงน าและสขอนามยซงสามารถปองกนได น าทวมและภยพบตทางดานน าเปนสาเหตการเสยชวตกวารอยละ 70 ของการเสยชวตทงหมดเนองมาจากภยพบตธรรมชาต ดงนนเปาหมายของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตในดานนคอ ประการแรก ตองเปดใหมการเขาถงน าดมสะอาดทปลอดภยและจดหาไดอยางทวหนาและเทาเทยมภายใน ค.ศ. 2030 ประการทสอง ตองสรางการเขาถงสขภาพอนามยอยางเพยงพอและทวถงส าหรบทกคนและยตพฤตกรรมการขบถายอยางไมมดชด โดยเฉพาะการขบถายลงแหลงน า ประการทสาม ปรบปรงคณภาพของน าโดยการลดมลภาวะและยตการทงสงของและ

36

สารเคมอนตรายลงในแหลงน า ตลอดจนตองใหมการลดปรมาณน าเสยลงแมน าโดยทไมมการบ าบดลงครงหนงและเพมปรมาณน าทสามารถน ากลบมาใชใหมไดทวโลก ประการทส ตองกระตนใหมการใชน าอยางมประสทธภาพและเพมอปทานในน าจดเพอแกไขปญหาการขาดแคลนน าและแกไขปญหาประชากรผทไดรบผลกระทบจากปญหาน าขาดแคลน ประการทหา น านโยบายการจดการแหลงน าอยางบรณาการไปสการปฏบตในทกระดบ รวมถงสรางความรวมมอขามพรมแดนในกรณทจ าเปน ประการทหก ปกปองและรกษาระบบนเวศ ซงเกยวกบน ารวมถงปาไม ภเขา พนทลม แมน า ประการทเจด สนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหกบประชากรในทองถนใหมสวนรวมในการปรบปรงการจดการแหลงน าและสขอนามย ประการทแปด ขยายความรวมมอระหวางประเทศและสนบสนนการสรางความสามารถใหกบประเทศก าลงพฒนาในการท าโครงการทเกยวกบน าและระบบสขอามย รวมถง การใชน า ประสทธภาพในการใชน า การลดสภาวะน าเคม การบ าบดน าเสย และเทคโนโลยการน าน ามาหมนเวยนใชใหม เปาหมายท 7 การสรางแหลงพลงงานทเขาถงไดและสะอาด

แมวาในชวงระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2010 จ านวนของประชากรทสามารถเขาถงพลงงานสะอาดไดจะเพมสงขน เชน คนทเขาถงไฟฟาไดเพมขนจ านวนกวา 1.7 พนลานคน ความพยายามในการสรางพลงงานสะอาดเปนผลใหการใชพลงงานโลกรอยละ 20 หนมาใชพลงงานทดแทนจากแหลงทสามารถน ากลบมาใชใหมไดตงแต ค.ศ. 2011 แตยงมประชากรจ านวนมากทไมสามารถเขาถงแหลงพลงงานสะอาดได โดยประชากรหนงจากเจดคนยงคงขาดแคลนและไมมไฟฟาใช นอกจากน การทจ านวนประชากรโลกเพมขนอยางตอเนองท าใหความตองการพลงงานราคาถกเพมขนมากดวย นอกจากนการทระบบเศรษฐกจโลก ซงอาศยพลงงานน ามนและกาซธรรมชาตเปนหลก สงผลใหเกดผลกระทบทางสงแวดลอม โดยเฉพาะการปลอยกาซเรอนกระจกยงอนกอใหเกดความเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางรวดเรวและปญหาเหลานมผลกระทบตอทกทวป ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตงเปาหมายในดานนวา ประการแรก ตองมการสรางแหลงพลงงานทสามารถน ากลบมาใชใหมไดเพมขน เพมการเขาถงแหลงพลงงานไฟฟาทสามารถจดหาได ลงทนในแหลงพลงงานสะอาดอยางเชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม และพลงงานทมาจากความรอน (Thermal) ประการทสอง ตองมการใชมาตรฐานทางเทคโนโลยทมการประหยดตนทน เพอลดการบรโภคพลงงานไฟฟาลงไปอยางนอยรอยละ 14 ของพลงงานโลก ซงจะท าใหประหยดพลงงานจากแหลงพลงงานจากโรงงานขนาดกลางไดถง 1,300 โรง ประการทสาม มการขยายโครงสรางขนพนฐานและเพมเทคโนโลยเพอจดหาพลงงานสะอาดใหกบประเทศก าลงพฒนา ซงจะสามารถสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและความสามารถในการดแลสงแวดลอมไปพรอมกน เปาหมายท 8 การสรางงานทดและความเจรญทางเศรษฐกจ

37

ในระยะเวลา 15 ปนบจาก ค.ศ. 2000 ทผานมานน จ านวนคนงานทตองอาศยอยในความยากจนขนรนแรงไดลดลงอยางมาก ในประเทศก าลงพฒนาชนชนกลางมจ านวนเพมมากขนถงรอยละ 34 ของประชากรวยท างาน แตโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตยงตงเปาหมายในการยกระดบการพฒนาในดานนประกอบดวย ประการแรก ตองการสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทมความยงยน โดยมระดบการผลต และนวตกรรมทางเทคโนโลยทสงขน ตลอดจนมการกระตนใหเกดผประกอบการและการจางงานเปนส าคญ ประการทสอง ขจดแรงงานทเกดจากการบงคบ ระบบทาส และการคามนษยลงภายใน ค.ศ. 2030 ประการทสาม ตองมการสรางงานทดเหมาะสมอยางเตมทและเตมก าลงส าหรบหญงและชายทกคน เปาหมายท 9 การสรางระบบอตสาหกรรม นวตกรรม และโครงสรางพนฐาน

การลงทนในระบบโครงสรางขนพนฐาน (Infrastructure) และนวตกรรม (Innovation) เปนกลจกรส าคญของการพฒนาทางเศรษฐกจ เนองจากประชากรโลกมากกวาครงหนงอาศยอยในเมอง ดงนนระบบขนสงมวลชน พลงงานทสามารถน ากลบมาใชใหมได การเจรญเตบโตของระบบอตสาหกรรมใหม และเทคโนโลยดานการสอสารกลายมาเปนประเดนทมความส าคญยงขน แตทวาประชากรโลกมากกวา 4 พนลานคนยงไมสามารถเขาถงอนเตอรเนต โดยในจ านวนนมากกวารอยละ 90 อาศยอยในประเทศก าลงพฒนา การถมชองวางทางดานนจงเปนเรองส าคญในการกระตนใหเกดนวตกรรม ดงนนเปาหมายส าคญดานนคอการสรางความกาวหนาทางเทคโนโลย ซงเกยวของกบการสนบสนนประสทธภาพทางพลงงานและการสนบสนนใหมอตสาหกรรมทมความยงยนและการลงทนในการวจยและนวตกรรมทางวทยาศาสตร เปาหมายท 10 การลดความเหลอมล า

ความเหลอมล า (Inequalities) ดานรายได เปนปญหาระดบโลก เปนททราบกนดวาความเหลอมล าทางดานรายไดมความกวางเพมมากขน โดยคนทรวยทสดจ านวนรอยละ 10 มรายไดสงถงรอยละ 40 ของรายไดทงโลก ขณะทผทยากจนทสดรอยละ 10 นนมรายไดเพยงรอยละ 2 ถงรอยละ 7 ของรายไดทงโลก นอกจากนในประเทศก าลงพฒนา ความเหลอมล าไดเพมขนถงประมาณรอยละ 11 ปญหาความเหลอมล าทถางกวางขนนตองการแนวทางการแกไขปญหาระดบโลก ประกอบดวย ประการแรก เพมพลงกลมประชากรทมรายไดอยระดบลาง และสนบสนนใหเศรษฐกจมการผนวกรวมคนกลมตางๆ มากขน โดยไมค านงถงเพศ เชอชาต และชาตพนธ ประการทสอง เพมเตมและปรบปรงกฎระเบยบและการตดตามตรวจสอบตลาดและสถาบนทางการเงน ประการทสาม กระตนใหมการชวยเหลอทางการพฒนา ตลอดจนการลงทนจากตางประเทศในพนทซงมความตองการมากทสด และประการสดทาย เอออ านวยใหมการอพยพยายถนดวยเหตผลทางเศรษฐกจมความปลอดภย เปาหมายท 11 การสรางเมองและชมชนทมความยงยน

38

ใน ค.ศ. 2015 ประชากรของโลกมากกวาครงหนงหรอราวๆ 3.5 พนลานคนอาศยอยในเขตพนทเมอง (Urban areas) ภายใน ค.ศ. 2030 คาดการณวาจะมจ านวนประชากรโลกอาศยในเขตเมองเพมเปนรอยละ 60 ของจ านวนประชากรโลก และภายใน ค.ศ. 2050 ตวเลขจ านวนประชากรในเขตเมองจะเพมสงขนเปน 6.5 พนลานคน ซงคดเปนสดสวนถง 2 ใน 3 ของจ านวนมนษยชาต นอกจากจ านวนประชากรในเขตเมอง จ านวนพนทเมอง (Cities) และการขยายตวของเมอง (Urban expansion) ยงเพมขนอยางมาก โดยเฉพาะในพนทประเทศก าลงพฒนา (คดเปนรอยละ 95 ของทงหมด) การเพมขนของเมองและการขยายตวของเมองนเปนแนวโนมควบคไปกบการอพยพยายถนฐานจากชนบทสเมองดวย ซงน าไปสการเกดขนและการขยายตวของมหานครขนาดใหญ ใน ค.ศ. 1990 จ านวนมหานครขนาดใหญซงมจ านวนประชากรระดบ 10 ลานคนหรอมากกวามเพยง 10 แหงเทานน แตใน ค.ศ. 2014 มถง 28 มหานคร และเปนทอยอาศยของประชากรโลกกวา 453 ลานคน อยางไรกตามความยากจนขนรนแรงนนมกกระจกตวอยในเขตเมอง จ านวนประชากรทอาศยในเขตพนทสลมมสงถง 828 ลานคน ซงตวเลขนยงมแนวโนมเพมสงขน เนองจากพนทเมองมจ ากด (คดเปนเพยงรอยละ 3 ของพนทโลกทงหมด) แตมการบรโภคพลงงานสงถงรอยละ 60 ถง 80 และมการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดถงรอยละ 75 ของทงหมด การขยายตวของเมองอยางรวดเรว (Urbanization) น ามาซงแรงกดดนทางดานอปทานน าจด ทอระบายน าเสย สงแวดลอม และสขภาพอนามย การจะสถาปนาการพฒนาอยางยงยนไมสามารถเปนไปไดหากไมสามารถปรบเปลยนวธการสรางและจดการพนทเมอง ดงนนเปาหมายของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตคอการสรางความยงยนในแงมมดงตอไปน ภายใน ค.ศ. 2030 ประการแรก ตองเปดใหทกคนสามารถมบานและการบรการขนพนฐานทเพยงพอ ปลอดภย และยกระดบแหลงชมชนแออด ประการทสอง จดหาระบบขนสงมวลชนทมความยงยน เขาถงได และปลอดภยส าหรบทกคน รวมถงการเพมความปลอดภยทางถนน และตองค านงถงความตองการของกลมคนทมความเปราะบาง ประการทสาม เพมความเปนเมองทมการผนวกรวมมากขน ซงเปดโอกาสใหการมสวนรวมในการวางแผนและการจดการในทกประเทศ ประการทส ลดผลกระทบทางสงแวดลอมของเมอง (Per capita environmental impact of cities) โดยใหความสนใจเปนพเศษตอคณภาพอากาศและการจดการขยะของทองถน ประการทหา จดหาพนทสาธารณะสเขยวทมความปลอดภย เขาถงได และค านงถงคนทมความตองการพเศษ เชน สตร เดก คนชรา และคนพการ ประการทหก สนบสนนความเชอมโยงทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมระหวางเมอง เขตชานเมอง และชนบท โดยการยกระดบการวางแผนระดบชาตและภมภาค ประการทเจด เพมจ านวนของเมองและเขตทอยอาศย ซงมลกษณะผนวกรวมมากขน การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมากขน ค านงถงการยายถนและพรอมรบมอกบภยพบต เปาหมายท 12 การบรโภคและการผลตทมความรบผดชอบ

39

เปาหมายนตองการใหเกดความเปลยนแปลงในการบรโภคและการผลตโดยการลดการปลอยของเสย ดงนนจงตองมการสรางการจดการทมประสทธภาพ การจดการขยะมพษหรอมลภาวะ ตลอดจนตองมการกระตนใหภาคอตสาหกรรม ภาคธรกจ และผบรโภคลดปรมาณขยะและน าของกลบมาใชใหม โดยเฉพาะในเขตประเทศก าลงพฒนา และการลดเศษอาหารหรออาหารเหลอทงทระดบผขายและผบรโภคเปนเรองทส าคญ เชนกน เปนทประมาณการณวา ในทกๆ ปอาหารจ านวน 1 ใน 3 ซงมน าหนกราว 1.3 พนลานตนหรอมลคาประมาณ 1 ลานลานดอลลารสหรฐฯนน ถกทงดวยเหตผลดานการขนสงหรอการด าเนนการทขาดประสทธภาพ การทงอาหารนกระทบกบประเดนความมนคงทางอาหาร (Food security) เพราะผคนจ านวนมากยงคงมอาหารบรโภคนอยกวาความตองการ ในแงพลงงานเองยงคงมการบรโภคอยางสง โดยเฉพาะประเทศพฒนาแลว (โดยเฉพาะกลม OECD ซงจะใชพลงงานกวารอยละ 35 ของทงหมด) นอกจากนการใชพลงงานดานการคาและทอยอาศยยงเปนอกสาเหตหนงของความสนเปลองทางพลงงาน ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตงเปาหมายดานการบรโภคและการผลตอยางยงยน ภายใน ค.ศ. 2030 ดงน ประการแรก น าโครงการเกยวกบการบรโภคและการผลตอยางยงยนระยะ 10 ปมาใช โดยมการกระตนใหทกประเทศตองด าเนนการในเรองดงกลาวโดยมประเทศพฒนาแลวเปนผน า ทงนตองมการค านงถงความสามารถและระดบการพฒนาของประเทศก าลงพฒนาดวย ประการทสอง สรางการจดการและใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและยงยน ประการทสาม ลดจ านวนอาหารเหลอหรอเศษอาหารลงครงหนงทงทระดบผผลตและผบรโภค ประการทส จดการสารเคมอยางเหมาะสมตอสภาพแวดลอมและลดของเสยและผลกระทบและการปลอยของเสยเหลานนทางอากาศ ดน และน าใหเปนไปตามมาตรฐานระหวางประเทศ อนจะเปนการลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของคน ประการทหา ลดการก าเนดของเสยโดยการปองกน การลด การรไซเคล และการน ากลบมาใชใหม ประการทหก กระตนใหบรรษทขนาดใหญ โดยเฉพาะบรรษทขามชาตใหน ากระบวนทศนในการด าเนนธรกจอยางยงยนมาสการด าเนนงาน ประการทเจด สนบสนนการด าเนนงานสาธารณะทเปนการกระท าอยางยงยนทางสงแวดลอม ประการทแปด สนบสนนประเทศก าลงพฒนาใหพฒนาทางดานเทคโนโลยและวทยาศาสตรกระทงสามารถสรางแบบแผนการบรโภคและผลตทมความยงยน ประการทเกา พฒนาและน าเครองมอไปใชในการตรวจสอบผลกระทบในการพฒาอยางยงยนดวยการทองเทยวซงสรางงานและสนบสนนวฒนธรรมและผลผลตของทองถน เปาหมายท 13 การด าเนนการเกยวกบสภาพภมอากาศ

ระหวาง ค.ศ. 1880 ถง ค.ศ. 2012 อณหภมเฉลยของโลกเพมขนประมาณ 0.85 องศา โดยทกองศาทเพมขนนนท าใหธญพชโดยเฉพาะขาวโพดและขาวสาลลดปรมาณการออกรวงลงรอยละ 5 เมอพจารณารวมกนทงโลกคาดการณวาสภาวะโลกรอนท าใหธญพชลดลงกวา 40 เมกกะตนตอป อณภมของมหาสมทรมระดบทสงขน จ านวนหมะและน าแขงลดลง และระดบของน าทะเลเพมขน ตงแต ค.ศ. 1901 ถง ค.ศ. 2010 ระดบของน าทะเล

40

เพมขนประมาณ 19 เซนตเมตรเนองมาจากการละลายของน าแขงทขวโลก ตงแต ค.ศ. 1979 น าแขงทขวโลกใตลดขนาดลงจ านวน 1.7 ลานตารางกโลกเมตรทกๆ ทศวรรษ นอกจากนการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเพมขนประมาณรอยละ 50 ตงแต ค.ศ. 1990 เปนทคาดการณวาภายในเวลาอก 10 ปนบจากนอณหภมของโลกจะสงขนมากกวา 1.5 องศาเซลเซยสเนองจากการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด น าแขงจะละลายเพมมากขน ขณะทระดบน าทะเลจะยงคงสงขนอก 24 ถง 30 เซนตเมตรภายใน ค.ศ. 2065 และเปน 40 ถง 63 เซนตเมตรภายใน ค.ศ. 2100 ดงนนจงมการตงเปาหมายวา ประการทหนง เสรมสรางความเขมแขงและความสามารถในการปรบตวตออนตรายทเกดจากการเปลยนแปลงทางอากาศและภยพบตทางธรรมชาตในทกประเทศ ประการทสอง รวมเอามาตราการรบมอความเปลยนแปลงทางอากาศเขาสนโยบาย ยทธศาสตร และแผนระดบชาต ประการทสาม ยกระดบและปรบปรงระบบการศกษาทเกยวของ ตลอดจนสรางความตระหนกถงความสามารถของสถาบนและมนษยในการลดความเปลยนแปลงทางอากาศ การปรบตว และการลดผลกระทบแตเนนๆ ประการทส สนบสนนกลไกส าหรบยกระดบความสามารถส าหรบการวางแผนและการจดการการเปลยนแปลงสภาพอากาศอยางมประสทธภาพโดยเฉพาะในประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาทเปนเกาะขนาดเลก ประการสดทาย ยดมนในขอตกลงสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงทางภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change) และระดมทนใหไดราว 100 พนลานดอลลารสหรฐฯภายใน ค.ศ. 2020 เพอเปนกองทนเพอชวยเหลอประเทศก าลงพฒนาในการจดการกบสภาวะโลกรอนและบรรเทาผลกระทบจากสภาวะโลกรอน (Green Climate Fund) เปาหมายท 14 การค านงถงสงมชวตใตทะเล

ชวตใตทะเลถอวามความส าคญอยางมากตอการพฒนาอยางยงยน เนองจากมหาสมทรครอบคลมพนท 3 ใน 4 ของพนผวโลกและคดเปนรอยละ 97 ของน าในโลกทงหมด นอกจากนเมอค านงถงปรมาณแลวจะพบวาสงมชวตใตทองทะเลมจ านวนมากกวา 200,000 ชนด ซงครอบคลมปรมาณสงมชวตถงรอยละ 99 ของสงมชวตทงหมด มหาสมทรเปนแหลงรองรบกาซคารบอนไดออกไซด อนเกดมาจากการกระท าโดยมนษย ถงรอยละ 30 และเปนกนชนปองกนสภาวะโลกรอนอกดวย มหาสมทรถอเปนแหลงส าคญของสารอาหารประเภทโปรตน อตสาหกรรมการประมงเปนแหลงการจางงานทงโดยตรงและโดยออมของคนจ านวนอยางนอย 200 ลานคนทวโลก ประชากรโลกกวา 3 พนลานคนตองอาศยอยโดยพงพาความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝง และมลคาทางการตลาดและอตสาหกรรมของทรพยากรทางทะเลและชายฝงทวโลกมมลคาสงถง 3 ลานลานดอลลารสหรฐฯตอป (คดเปนรอยละ 5 ของมลคาผลตภณฑมวลรวมของทงโลก) อยางไรกตาม มหาสมทรไดรบผลกระทบจากการกระท าของมนษยอยางมาก มการประมาณการณวาอยางนอยรอยละ 40 ของพนทมหาสมทรไดรบผลกระทบจากมนษย เชน การสรางมลภาวะ การประมง และการ

41

รบกวนพนทชายฝง นอกจากนมนษยยงมการใชทรพยากรทางทะเลและชายฝงมากเกนไป ตลอดจนการท าการประมงทเกนขนาดกอใหเกดผลกระทบตอความไมยงยนของมหาสมทร การอดหนนอตสาหกรรมการประมงกอใหเกดการจบปลาเกนขนาด และบดเบอนกลไกการตลาดทอาจจะปองกนความไมสมดลในการใชทรพยากรได เปนทคาดการณวา การอดหนนการประมงจะท าใหการเพมจ านวนทรพยากรทางทะลและชายฝงไมสามารถเพมขนหรอฟนตวไดทน ดงนนจงมการตงวาระการพฒนาอยางยงยนในดานนวา ประการแรก ตองปองกนและลดมลภาวะทางทะเลลงทกชนดภายใน ค.ศ. 2025 ประการทสอง ตองสรางการจดการทะลและชายฝงอยางยงยน ตลอดจนพยายามหลกเลยงผลกระทบทอาจจะเกดตอมนษยและทะเลภายใน ค.ศ. 2020 ประการทสาม ลดระดบและปองกนความเปนกรดของน าทะเล โดยวธการตางๆ โดยเฉพาะทางดานความรวมมอทางวทยาศาสตร ประการทส ควบคมการใชประโยชนและยตการจบปลาเกนขนาด หรอการจบปลาโดยผดกฏหมายอยางมประสทธภาพ เพอทจะท าใหปรมาณปลามการฟนตวในเวลาอนรวดเรวทสด อยางนอยในระดบทมความยงยนภายใน ค.ศ. 2020 ประการทหา สงวนรกษาพนททะเลและชายฝงอยางนอยรอยละ 10 โดยเปนไปตามกฏหมายระดบชาตและกฎหมายระหวางประเทศภายใน ค.ศ. 2020 ประการทหก ยบยงการอดหนนการประมงบางประเภทซงกอใหเกดการจบปลาเกนขนาดและยตการอดหนนการประมงซงกอใหเกดการจบปลาโดยผดกฏหมาย ทงนมาตรการดงกลาวตองวางอยบนพนฐานของการตระหนกถงความพเศษและความแตกตาง (Special and Differential Treatment) ส าหรบประเทศก าลงพฒนาและประเทศทพฒนานอยทสด ซงเปนหลกการหนงของการเจรจาเรองการอดหนนภายในกรอบขององคการการคาโลก ประการทเจด เพมผลประโยชนทางเศรษฐกจใหกบประเทศก าลงพฒนาทเปนเกาะขนาดเลกโดยผานการใชประโยชนจากทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางยงยน และประการสดทาย เพมองคความรทางวทยาศาสตรและการวจยตลอดจนกระตนใหมการสงตอองคความรทางเทคโนโลยดงกลาว เปาหมายท 15 การพทกษรกษาสงมชวตบนพนดน

มนษยมความจ าเปนทตองอาศยอยบนพนดน โดยเฉพาะการพงพาแหลงอาหารดานเกษตรกรรม ทผลตบนพนดน (รอยละ 80 ของอาหารมนษยผลตบนพนผวดน) นอกจากน ปาไมซงครอบคลมพนทโลกกวารอยละ 30 ยงเปนแหลงทรพยากรทส าคญในการใหก าเนดสงมชวตอกดวย ดงนนในดานนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตงเปาหมายวา ประการแรก สรางการสงวน รกษา และใชประโยชนจากระบบนเวศ เชน ปาไม ภเขา และน าจด ภายใน ค.ศ. 2020 ประการทสอง สนบสนนการจดการดานปาไมอยางยงยน โดยเฉพาะการยตการตดไมท าลายปาและการปลกปาภายใน ค.ศ.2020 ประการทสาม ตอสกบปญหาการเกดขนของทะเลทราย และการเสอมโทรมสภาพของดนและพนดน เนองจากปญหาน าแลงและน าทวม ภายใน ค.ศ. 2030 ประการทส ด าเนนการอยางเรงดวนในการลดการเสอมโทรมของสภาพแวดลอมธรรมชาตยตการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพภายใน

42

ค.ศ. 2020 ตลอดจนปกปองสงมชวตทใกลสญพนธ ประการทหา สนบสนนใหมการใชประโยชนจากทรพยากรบนพนดนอยางเทาเทยมกน เปนตน เปาหมายท 16 การสรางเสรมสนตภาพและสถาบนทมความเขมแขง

การจะประสบความส าเรจในการสถาปนาการพฒนาอยางยงยนนนไมมทางเปนไปไดหากปราศจากการสรางเสรมสนตภาพ เสถยรภาพ และการปกปองสทธมนษยชน ดงนนเพอแกไขปญหาความขดแยงและการแบงฝกแบงฝายทยงด ารงอยในหลายแหงทวโลก โครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตงเปาหมายดานนวา ประการแรก ลดความรนแรงและการเสยชวตอนเนองมาจากความรนแรงทกประเภททวโลก ประการทสอง ยตการกดข การเอารดเอาเปรยบ การขดรด การคามนษย ความรนแรง และการทรมานตอเดกทกรปแบบ ประการทสาม สนบสนนหลกนตรฐทงระดบประเทศและระดบโลก และสรางความเทาเทยมในการเขาถงกฎหมาย ประการทส ลดการเคลอนยายอาวธและสงผดกฎหมาย และตอสกบอาชญากรรมทกรปแบบ ประการทหา สรางสถาบนทมประสทธภาพ ความรบผด และความโปรงใสในทกระดบ เปนตน เปาหมายท 17 การสรางพนธมตรเพอวาระการพฒนา

แมวาปรมาณการใหความชวยเหลออยางเปนทางการ โดยเฉพาะในรปเงนชวยเหลอ จากประเทศพฒนาแลวแกประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดเพมขนรอยละ 66 ในชวงระหวาง ค.ศ. 2000 ถง ค.ศ. 2014 แตการพฒนาอยางยงยนจ าเปนตองอาศยความรวมมอและการสรางพนธมตรอยางตอเนอง ดงนนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจงตงเปาหมายดานนวาตองมการใหความชวยเหลอประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดทงทางดาน การเงน เทคโนโลย การสรางความสามารถ และการคา โดยมการก าหนดเปาทส าคญดงน ประการแรก ประเทศพฒนาแลวตองยดมนในหลกการทจะใหความชวยเหลอประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดอยางเตมท โดยตองใหความชวยเหลอประเทศก าลงพฒนาเปนเงนรอยละ 0.7 ของรายไดประชาชาตมวลรวม (Gross National Income) และรอยละ 0.15 ถง 0.2 ใหแกประเทศพฒนานอยทสด ประการทสอง ตงธนาคารทางดานนวตกรรม เทคโนโลย และวทยาศาสตรเพอเปนกลไกในการใหความชวยเหลอประเทศพฒนานอยทสดภายใน ค.ศ. 2017 ประการทสาม สนบสนนระบบการคาพหพาคทมความเทาเทยม เปดกวาง ไรการกดกน และวางอยบนกฎระเบยบภายใตองคการการคาโลกและขอตกลงโดฮาวาดวยเรองการพฒนา ประการทส เพมปรมาณการสงออกของประเทศก าลงพฒนา และเพมปรมาณการสงออกของประเทศพฒนานอยทสดจ านวน 2 เทาภายใน ค.ศ. 2020 เปนตน

กจกรรม 2.3.2 วาระการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals) ถกประกาศใชอยางเปนทางการ

เมอใด และมองคประกอบอะไรบาง

43

แนวตอบกจกรรม 2.3.2 วาระการพฒนาอยางยงยนถกประกาศใชอยางเปนทางการใน ค.ศ. 2015 มทงสน 17 เปาหมาย ไดแก

เปาหมายทหนง การขจดความยากจน เปาหมายทสอง การขจดความอดอยาก เปาหมายทสาม การมสขภาพและความเปนอยทด เปาหมายทส คณภาพทางการศกษา เปาหมายทหา ความเทาเทยมทางเพศ เปาหมายทหก การแกไขการขาดแคลนน าสะอาดและสขอนามย เปาหมายทเจด การสรางแหลงพลงงานทเขาถงไดและสะอาด เปาหมายทแปด การจดหางานทเหมาะสมและความเจรญทางเศรษฐกจ เปาหมายทเกา การสรางระบบอตสาหกรรม นวตกรรม และโครงสรางพนฐาน เปาหมายทสบ การลดความเหลอมล า เปาหมายทสบเอด การสรางเมองและชมชนทมความยงยน เปาหมายทสบสอง การบรโภคและการผลตทมความรบผดชอบ เปาหมายทสบสาม การด าเนนการเกยวกบสภาพภมอากาศ เปาหมายทสบส การค านงถงสงมชวตใตทะเล เปาหมายทสบหา การพทกษรกษาสงมชวตบนพนดน เปาหมายทสบหก การสรางสนตภาพ ความยตธรรม และสถาบนทมความเขมแขง และเปาหมายทสบเจด การสรางพนธมตรเพอการพฒนา

44

เรองท 2.3.3 แนวโนมและปญหาของวาระพฒนาของสหประชาชาต

การพฒนาตามวาระการพฒนาของสหประชาชาต ซงเปนการมองการพฒนาขามพนไปจากการพฒนากระแสหลก มแนวโนมจะมความกาวหนามากขนอยางเปนทนาพงพอใจ ตวอยางความกาวหนาของการพฒนามนษยตามวาระการพฒนาของสหประชาชาต พบมากโดยเฉพาะในประเทศขนาดเลกอยางเชน ประเทศมอลโดวาซงเนนการพฒนาทมการผนวกรวมและมธรรมาภบาล ทงการพฒนาโครงสรางขนพนฐานและดานสขอนามย เปนการพฒนาประเทศไดอยางรวดเรวเมอเทยบกบชวงเวลาการพฒนาของประเทศในอดต หรอการทโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตไดรวมมอกบขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (United Nations High Commissioner for Refugees: UNHCR) ลงพนทประเทศเอลซลวาดอร (El Salvador) เพอทจะสรางความเขมแขงใหกบระบบสถตแหงชาตและเรงกระบวนการพฒนาอนๆ โดยเฉพาะอยางยงการจดการน าอยางครบวงจร การท าใหชนบทมความเขมแขงและมสวนรวมทางการเมองและเศรษฐกจมากขน ตลอดจนมการสรางสงคมทมสนตภาพและความยตธรรมมากขน เปนตน อกประเทศหนงทเปนตวอยางทนาสนใจคอแกมเบย (Gambia) ซงโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตไดลงพนทรวมกบหลายหนวยงาน เชน องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) ไดเสนอใหแกมเบยภายหลงการเปลยนผานในชวง ค.ศ. 2017 ออกนโยบายและแนวทางเพอการพฒนา โดยเฉพาะอยางยงในแงการเพมพลงแกเยาวชนและสตร การจดการปาไมทยงยน และการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะการใชประโยชนจากแสงอาทตย ท าใหประเทศแกมเบยมระดบการพฒนาสงขนอยางมนยส าคญ อยางไรกตาม แมวาจะประสบความส าเรจในเกณฑทดและมความกาวหนาในทกเปาหมายการพฒนา แตการประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาของสหประชาชาตยงกระท าอยางครอบคลมไมไดเนองจากการพฒนาอยางยงยนนมลกษณะเปนกระบวนการทยงไมเสรจสน (In progress) แมวาโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตจะมความเชยวชาญและประสบการณมาจากการผลกดนเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ แตความพยายามทจะบรรลเปาหมายแหงการพฒนาอยางสมบณในดานตางๆ เหลานภายใน ค.ศ. 2030 นน เปนความพยายามทตองอาศยทรพยากรและขดความสามารถอยางสง ความพยายามดงกลาวยงตองอาศยความรวมมอจากรฐบาล ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และประชาชนในประเทศตางๆ อกดวย ในทางตรงกนขามกลาวไดวาการก าหนดและผลกดนเปาหมายการพฒนาเหลานของสหประชาชาตกอใหเกดกระแสวพากษวจารณในบรรดานกวชาการและนกปฏบตการจ านวนไมนอย จะพบวามปญหาด ารงอยในแทบทกเปาหมายการพฒนา โดยขอ

45

ปญหาเหลานตวอยางทส าคญไดแก ปญหาดานการนยามและการประเมนผลความกาวหนาของเปาหมายการพฒนา ปญหาจากฝายประเทศพฒนาแลว และปญหาจากฝายประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด ปญหาดานการก าหนดและการประเมนผลความส าเรจของเปาหมายการพฒนา

การก าหนดเปาหมายประการตางๆ และเกณฑตวชวด (Indicators) ความส าเรจของเปาหมายการพฒนา ซงก าหนดโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตยงขาดเหตผลและหลกการรองรบอยางหนกแนน นอกจากนตวชวดซงใชในการวดประเมนผลความส าเรจของวาระการพฒนาอยางยงยนยงสามารถเปนทถกเถยงไดถงความแมนย าและเหมาะสม โดยหนงในดชนและเกณฑตวชวดการวดความกาวหนาทไดรบการวพากษวจารณมากทสดคอ นยามความยากจน ซงการนยามความยากจนวาหมายถงการด ารงชพต ากวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวน (ประมาณ 40 บาท) นน เปนเกณฑทลดลงจากอดตทก าหนดวาคนยากจนคอ คนทด ารงชพดวยรายไดต ากวา 1.90 และ 1.45 ดอลลารสหรฐตอวน ใน ค.ศ. 1990 และ ค.ศ. 2000 ตามล าดบ นอกจากนตวเลขดงกลาวยงเปนตวเลขทถกเถยงกนไดถงความเหมาะสมและแมนย า ในแงมมแรก ตวเลขบงชความยากจนนเปนตวเลขทต าเกนไปส าหรบการครองชพอยางเหมาะสม เพราะอตราคาครองชพของคนในปจจบนสงกวาตวเลขดงกลาวมาก ดงนนหากโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประกาศวาสามารถยกระดบชวตของคนจ านวนมากออกจากความยากจน โดยพจารณาจากเกณฑดงกลาวแลว ยอมเปนการประเมนทผดพลาดเพราะคนจ านวนมากทใชจายมากกวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวนยงรสกวาตนเองยากจนอย ในอกแงมมหนง การใชเกณฑรายไดหรอการใชจายตอวนเพอประเมนความยากจน หรอความส าเรจในการแกไขความยากจนยงอาจมปญหาดานอน บางประเทศเชน ภฏานใชเกณฑความสขมวลรวม (Gross National Happiness: GNH) ในการวดระดบการพฒนาประเทศแทนรายไดหรอการใชจายตอวน ซงหากวดระดบการพฒนาโดยใชเกณฑของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ภฏานยอมไมประสบความส าเรจดานการพฒนา แมวาประชาชนภายในประเทศจะมความพงพอใจในชวตตนเองกตาม ประการทสอง ถงแมวาจะมการแกไขปญหาดานความยากจนไดอยางเปนทนาพงพอใจ โดยเฉพาะในจน อนเดย บราซล และบงกลาเทศ แตการกลาวอางผลงานของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตอาจจะไมถกตองทงหมด แมวาประเทศเหลานจะประสบผลส าเรจในการลดจ านวนประชากรทอาศยอยในความยากจนจาก 452 ลานคนเปน 278 ลานคน (จากตวเลขสถตประชากรทอาศยดวยรายไดต ากวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวน) ในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 1981 ถง ค.ศ. 2008 หรอการทประชากรทด ารงชพนอยกวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวนในประเทศก าลงพฒนาลดลงไปเหลอเพยงรอยละ 21 หรอ 1.2 พนลานคนในชวงระหวาง ค.ศ. 1990 ถง ค.ศ. 2010 ซงเปนเปาหมายทประสบผลส าเรจมากทสด (ประเทศจนถอวาประสบผลส าเรจมากทสด) ขณะทเนปาลเปนหนงในประเทศทยากจนทสดในโลกและในภมภาคเอเชยใต ไดมการเพมปรมาณการใชจายทางสาธารณสขปรมาณถง 2

46

เทาในทศวรรษท 1990 และสามารถลดอตราการเสยชวตของมารดาลงไปจ านวนครงหนง ในชวงเวลาระหวาง ค.ศ. 1998 ถง ค.ศ. 2006 ซงจากดชนชวดความยากจนหลายมต (Multidimentional Poverty Index) พบวาเนปาลเปนประเทศทมสถตดทสด ในท านองเดยวกนบงกลาเทศสามารถลดอตราการเสยชวตของทารกแรกเกดและมารดาไดอยางเหนชดทสด ทงๆ ทมรายไดเพยงปานกลางเทานน อยางไรกตามการพฒนาของแตละภมภาคและประเทศยงมความเหลอมล าไมเทาเทยมกน ไมเปนไปตามทโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประกาศเจตนารมณ นอกจากนการประสบความส าเรจในการแกไขปญหาความยากจนเหลานนาจะมสาเหตหลกมาจากรฐบาลและนโยบายภายในประเทศเปนหลกดวย ซงไมจ าเปนตองเกดจากการผลกดนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ดงนนการอางความส าเรจจงเปนการกลาวอางทไมถกตองทงหมด ปญหาจากฝายประเทศพฒนาแลว

ประเทศพฒนาแลวยงไมไดเปดโอกาสใหประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดไดพฒนาอยางเตมศกยภาพ การมงด าเนนการตามเปาหมายการพฒนาตางๆ เปนการด าเนนการโดยละเลยการพจารณาอยางแยกขาดออกจากความสมพนธอนไมเทาเทยมกนระหวางซกโลกเหนอและใต แมวาจะมการกลาวถงเปาหมายการสรางพนธมตรเพอการพฒนาเอาไวในเปาหมายท 17 ของวาระการพฒนาอยางยงยน รวมถงการสนบสนนใหประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดสงออกมากขน แตความไมเทาเทยมกนดงกลาวยงด ารงอย การกระจกตวของเงนทนยงคงมอยในประเทศโลกทหนง ประเทศพฒนาแลวยงคงใชมาตรการกดกนทางการคา การปกปองตลาด ตลอดจนการอดหนนสนคาเกษตรของตนเองอนเปนการเอารดเอาเปรยบทางเศรษฐกจ ขณะทบรรษทขามชาตขนาดใหญซงมกมถนก าเนดจากประเทศพฒนาแลวยงเขาไปแสวงหาผลประโยชนและใชทรพยากรอยางมากมายมหาศาลในประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด โดยไมมแนวโนมวาจะเปนการท าธรกจและใชทรพยากรอยางยงยน ในทางตรงกนขาม ในหลายประเทศในกลมประเทศทเรยกวา “โลกทสาม” (Third World) หรอ “ประเทศซกโลกใต” (the South) การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไมไดเกดขนมากนก หรอระดบของความยากจนไมไดลดนอยลงอยางมนยส าคญ นอกจากนประเทศพฒนาแลวไมเปดโอกาสใหประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดมสทธและเสยงมากนกในเวทโลก โดยเฉพาะการมสวนรวมในการก าหนดเปาหมายการพฒนา ประเทศพฒนาแลวมกใชการใหเงนชวยเหลอแกประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด แมวาหลายประเทศจะไดรบเงนชวยเหลอเพมมากขน แตยงขาดการสนบสนนใหมความสามารถอยางยงยนนนคอการท าใหประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด ยนหยดอยไดดวยตนเองจากการพฒนาทางเศรษฐกจและไมถกเอาเปรยบในทางการคา ยงไปกวานนประเทศพฒนาแลวบางประเทศโดยเฉพาะสหรฐอเมรกายงมความตองการลดวงเงนชวยเหลอตามฉนทานมตมอนเตอรเรย (Monterey Consensus) ทวาประเทศพฒนาแลวตองใหความ

47

ชวยเหลอทางการเงนแกประเทศก าลงพฒนาในอตรารอยละ 0.7 ของรายไดประชาชาต และท าการโตแยงและขดขวางการก าหนดวงเงนชดเจนส าหรบการชวยเหลอเพอการพฒนามาโดยตลอดตงแต ค.ศ. 1970

ประการตอมา ความไมเพยงพอในการด าเนนการขจดความยากจนของประเทศพฒนาแลวยงสะทอนใหเหนในการด าเนนการของเจฟฟรย แซคส (Jeffrey Sachs) นกเศรษฐศาสตรทปรกษาพเศษของเลขาธการสหประชาชาต ผเชยวชาญดานการพฒนาอยางยงยนและเกยวของกบการผลกดนวาระการพฒนาของสหประชาชาตมาตงแตตน เจฟฟรย แซคสกอตงสถาบนดานการพฒนาทส าคญอยาง “สถาบนโลก” (Earth Institute) แหงมหาวทยาลยโคลมเบย28 และมผลงานทส าคญคอ The Age of Sustainable Development29 แซคสมงมนในการใชทฤษฎเพอพชตความยากจนอยางลกซงและเพอแกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศยากจน โดยเขาเรยกวธการของตนเองวา “เศรษฐศาสตรแบบคลนก” (clinical economics) ซงเปรยบประเทศเปนเหมอนคนไขแตละรายทมปญหาทซบซอน ตองการการวนจฉยโรคทตางกน และการใหยารกษาทตางกน แตละประเทศเผชญปญหาไมเหมอนกน เชน ปญหาการกดกนคนในสงคมในดานเพศและชาตพนธ ระบอบการเมองไมมนคง การคอรรปชนของรฐบาล การขาดโครงสรางพนฐาน เปนตน30 ในอดตแซคสไดกอตงโครงการสาธตการขจดความยากจนทชอ โครงการหมบานแหงสหสวรรษ (Millennium Village Project) โครงการนเปนโครงการสาธตการแกไขความยากจนตามวาระการพฒนาของสหประชาชาต โดยรวมมอกบผมอทธผลทางบรรทดฐานของโลก (Norm Entrepreneurs) อยางแองเจลนา โจล (Angelina Jolie) ดาราภาพยนตรอเมรกน โดยใชหมบานในประเทศเคนยาแหงหนงชอ เซาร (Sauri) เปนตวอยางในการแสดงวา การบรณการในการพฒนาชนบทจะท าใหสามารถบรรลเปาหมาย 8 ประการตามวาระการพฒนาแหงสหสวรรษ เชน เดกไดเขาโรงเรยนชนประถมศกษา มบรการสาธารณสขพนฐาน และการผลตดานเกษตรทดขน จะท าใหชาวบานหลดพนจากความยากจนแรนแคน โดยในระยะเรมแรก โครงการอาศยเงนกจากธนาคารโลกและการบรจาคของเอกชน หลงจากนนโครงการหมบานแหงสหสวรรษไดขยายตวออกไปใน 10 ประเทศในแอฟรกา โดยแตละหมบานของโครงการมหลายรปแบบ ขนอยกบการเกษตรและสภาพแวดลอมธรรมชาต นอกจากนยงมการขยายเวลาโครงการออกไป เพอใหเวลาส าหรบการยกระดบรายไดของคนในหมบานสงขน แมวาการพฒนาหมบานตามโครงการนจะถกวพากษวจารณอยางมาก เชน นกวจารณบางคนกลาววา หมบานสาธตการพฒนาคอ “การ

28 ผสนใจโปรดด http://www.earth.columbia.edu/ 29 ผสนใจประวตของเจฟฟรย แซคส โปรดด Nina Munk. (2013). The Idealist: Jeffrey Sachs and the Quest to End Poverty, New York: Doubleday Books. 30 ปรด บญซอ. (3 ตลาคม 2016). Jeffrey Sachs นกเศรษฐศาสตรและนกอดมคต กบภารกจขจดความยากจนในโลก . เผยแพรใน https://thaipublica.org/2016/10/pridi12/ (สบคนเมอ 14 เมษายน 2561).

48

พยายามสรางเกาะแหงความส าเรจ แตไมไดจดการกบปญหาทะเลของความลมเหลวทลอมรอบอย”31 บางสวนโจมตโครงการนวา แทนทโครงการนจะสรางหมบานการพฒนาทชมชนรสกเปนเจาของ กลบกลายเปนหมบานทตองพงพาการชวยเหลอจากภายนอก หรอไปไกลถงขนาดโจมตวาโครงการดงกลาวเปน “การทองเทยวเชงพฒนาชนบท” (rural development tourism) คอคนมชอเสยงจากในเมองมองปญหาคนในชนบทจากทศนะของคนเมอง จงไมมทางจะเขาใจความยากจนในชนบท นกพฒนาจากในเมองกเหมอนเจาหนาททางการไปเยยมชมแลวเดนทางกลบ32 กลมคนทมาเยอนเพยงสรางกระแสใหตนเองเทานนแมจะมเสยงวจารณอยางมากตอความส าเรจของโครงการน แซคสมองวา ภารกจของเขาเปนงานดานมนษยธรรม และกตงค าถามถามเชงจรยธรรมกบนกวจารณวา การเผชญหนากบสภาพความยากจนแรนแคน แนนอนเราสามารถเพกเฉยละเลยคนเหลานได แตขณะเดยวกนเราสามารถตดสนใจทจะท าอะไรบางอยางเพอแกไขปญหาไดเชนกน ขณะทคนจ านวนมากในโลกละเลยปญหาน ซงด ารงมาอยางยาวนาน ยอมแกไขยากและมเสยงวพากษวจารณ เขาจะเปนผด าเนนการและสรางแรงบนดาลใจและตวอยาง โครงการของแซคสสะทอนใหเหนถงขอจ ากดเชงสถาบนขององคการระดบโลกทปรเทศพฒนาแลวเปนผมสทธมเสยงส าคญในการก าหนดวาระนน ยงมการท างานไมเพยงพอและยงตองอาศยโครงการและการท างานทสรางสรรคและคลองตวมากกวา ปญหาจากประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด

แมวาประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดหลายประเทศประสบผลส าเรจเปนทนาพงพอใจตามเปาหมายการพฒนาหลายเปาหมาย และแมวาความยากจนทวโลกจะลดลงเนองจากโอกาสทเปดกวางขนในหลายๆ ดานในโลกยคโลกาภวตน แตสถานภาพดานการพฒนาทแตกตางกนของประเทศตางๆ น าไปสค าถามส าคญทวา เหตใดบางประเทศจงสามารถบรรลผลส าเรจในเปาหมายการพฒนาไดจ านวนมาก ขณะทบางประเทศยงไมสามารถบรรลเปาหมายดานการพฒนาเลย33 นอกจากน การพฒนาในประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดหลายประเทศ ยงเปนไปอยางขาดประสทธภาพและขาดความเหมาะสม เชน การน าเงนชวยเหลอจ านวนมากหรองบประมาณของประเทศไปในการช าระหนหรอใชจายเพอซออปกรณทางการทหาร แมวาภยคกคามทางทหารจะลดลงเมอเทยบกบยคสงครามเยน งบประมาณจ านวนเดยวกนสามารถจะใชไปเพอการพฒนาทเหมาะสมกบบรบทโลกปจจบนมากกวา เชน ดานสาธารณสขและการศกษา ในแงน อมาตยา เซนจงกลาวถกตองทวา สภาวะดอยพฒนาไมไดเกดขนจากความขาดแคลนทางทรพยากร หรอการเพมขนของจ านวนประชากรอยางทวคณ และมากกวาการเพมขนของอาหารเทานน แตเกดขนมาจากการจดสรรทรพยากรทไรประสทธภาพและไร

31 เพงอาง 32 เพงอาง 33 Kiely. op.cit., p. 149.

49

ความเหมาะสม34 ดงนนการทประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสดประกาศยดหลกการพฒนาอยางยงยน เชน การประกาศอยางสวยหรในบางประเทศทวาจะพฒนาประเทศโดยจะ “ไมทงใครไวขางหลง” ยอมไมสามารถเปนจรง และไมสามารถสรางการพฒนาทยงยนไดอยางแทจรง

กจกรรม 2.3.3 ตวอยางของปญหาของวาระการพฒนาของสหประชาชาตมดานใดบาง

แนวตอบกจกรรม 2.3.3 ตวอยางปญหาของวาระการพฒนาของสหประชาชาต ไดแก ปญหาดานการนยามและการประเมนผลความกาวหนาของเปาหมายการพฒนา ปญหาจากฝายประเทศพฒนาแลว และปญหาจากฝายประเทศก าลงพฒนาและประเทศพฒนานอยทสด

34 A. Sen. (2000). Development as Freedom. New York: Anchor Books.

50

บรรณานกรม ผาสก พงษไพจตร. (บก.). (2557). สสงคมไทยเสมอหนา. กรงเทพฯ: มตชน. อรณธต รอย. (2550). เทพเจาแหงสงเลกๆ. กรงเทพฯ: ส านกพมพมลนธเดก. Basu, R. (2012). International Politics: Concepts, Theories and Issues. Dehli: Sage. Beeson, M. and Bisley, N. (2013). Issues in 21st Century World Politics (2nd ed.). Basingstoke: Palgrave Macmillan. Kiely, R. (2013). “Inequality and Underdevelopment”. in Beeson, M. and Bisley, N. (eds). Issues in 21st Century World Politics. Basingstoke: Palgrave Macmillan. Escobar, A. (2012). Encountering development: the Making and Unmaking of the Third World. Princeton, N.J.: Princeton University Press. Fanon, F. (1963). The Wretched of the Earth. New York: Grove Press. Honke, J. and Lederer, M. (2013). Development and International Relations. Singapore: Sage. Jones, B.G. Editor. (2006). Decolonizing International Relations. New York: Rowman & Littlefield Publishers, INC. Nau, H. (2017). Perspectives on International Relations: Power, Institutions and Ideas (5th ed.). Washington DC: Sage. Said, E. (2003). Orientalism. New York: Penguin Book. Schumacher, E. F. (1993). Small is beautiful: A Study of Economics as if People Mattered. London: Vintage. Sen, A. (2000). Development as Freedom. New York: Anchor Books. Thomas, C. (2001). “Poverty, Development, and Hunger”. In John Baylis and Steve Smith. Editors. The Globalization of World Politics. (2nd ed.). New York: Oxford University Press. Spivak, G. (1988). “Can the Subaltern Speak?” In Cary Nelson and Lawrence Grossberg (eds.). Marxism and the Interpretation of Culture. Urbana: University of Illinois Press. www.undp.org

51

1 Caroline Thomas. (2008). “Poverty, Development, and Hunger”. In John Baylis, Steve Smith and Patricia Owens (eds). The Globalization of World Politics (4th ed.). New York: Oxford University Press, p. 470. 2 เพอปองกนความสบสน หนวยนใชค าวา “วาระ” เพอแทนค าวา “Goals” ในภาษาองกฤษ และใชค าวา “เปาหมาย” เพอแทนค าวา “Targets” อยางไรกตาม จะพบวาค าวา Millenium Development “Goals” และ Sustainable Development “Goals” นน ถกเอยถงในชอทวา “เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ” และ “เปาหมายการพฒนาอยางยงยน” ดวย 3 Thomas. op.cit., p. 471. 4 Ray Kiely, R. (2013). “Inequality and Underdevelopment”. In Mark Beeson and Nick Bisley (eds). Issues in 21st Century World Politics. Basingstoke. Palgrave Macmillan, p. 150. 5 Ibid., p. 150. 6 Ibid., p. 150. 7 Ibid., p. 150. 8 Ibid., p. 151. 9 Ibid., p. 152. 10 Ibid., p. 152. 11 อางใน Ibid. p. 152. 12 Frantz Fanon. (1963). The Wretched of the Earth. New York. Grove Press. 13 Edward Said. (2003). Orientalism. New York. Penguin Book. 14 โปรดด Gayatri Chakravorty Spivak. (1988). “Can the Subaltern Speak?” In Cary Nelson and Lawrence Grossberg (Eds.). Marxism and the Interpretation of Culture. Urbana. University of Illinois Press. 15 United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015. p. 3. 16 Ibid., p. 4. 17 ผสนใจโปรดด United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015. 18 United Nations. The Millennium Development Goals Report 2015. p. 3. 19 Ibid., p. 4. 20 Ibid., p. 4. 21 Ibid., p. 5. 22 Ibid., p. 5. 23 Ibid., p. 6. 24 Ibid., p. 6.

52

25 เกบความจากเอกสารเกยวกบวาระการพฒนาอยางยงยนของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต โปรดด http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals.html 26 ในงานเปดตววธการนในเยอรมน มผเขารวมกวา 800 คนจาก 80 ประเทศ นอกจากนยงมผตอบค าถามการส ารวจความคดเหนอกมากกวา 350,000 คน และมการก าหนดวา ทกวนท 25 กนยายนเปนวนปฏบตการดานการพฒนาโลก 27 โปรดด http://www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals.html 28 ผสนใจโปรดด http://www.earth.columbia.edu/ 29 ผสนใจประวตของเจฟฟรย แซคส โปรดด Nina Munk. (2013). The Idealist: Jeffrey Sachs and the Quest to End Poverty, New York: Doubleday Books. 30 ปรด บญซอ. (3 ตลาคม 2016). Jeffrey Sachs นกเศรษฐศาสตรและนกอดมคต กบภารกจขจดความยากจนในโลก. เผยแพรใน https://thaipublica.org/2016/10/pridi12/ (สบคนเมอ 14 เมษายน 2561). 31 เพงอาง 32 เพงอาง 33 Kiely. op.cit., p. 149. 34 A. Sen. (2000). Development as Freedom. New York: Anchor Books.