เบนจามิน เกรแฮม กับ การถอดรหัส ... · 2018-05-06 · 6 บท น า. 7 ... investor) หรือนักลงทุนเน้นการเติบโตหรือโมเมนตัม

โดย เบนจามน เกรแฮมและ สเปนเซอร บ. เมอรดธ

แปลและเรยบเรยง ดร.กศยา ลฬหาวงศ

www. fp .co . th

เบนจามน เกรแฮม กบ การถอดรหสงบการเงน

The Interpretation of Financial Statements

The Interpretation of Financial Statements

เรอง : เบนจามน เกรแฮม กบ การถอดรหสงบการเงนเขยน : เบนจามน เกรแฮม และ สเปนเซอร บ. เมอรดธแปลและเรยบเรยง : ดร.กศยา ลฬหาวงศบรรณาธการบรหาร : เอกสทธ หสสรงสบรรณาธการ : ณชชา หสสรงสผชวยบรรณาธการ : ธดาวรรณ แสงทองศลปกรรมปก/รปเลม : bluepixel

ISBN : 978-616-8085-00-4FP - 16 - 0460 - 9 8 7 6 5 4 3

Copyright © 1937 by Benjamin Graham and Spencer B. MeredithThai language translation copyright © 2017 by Fidelity Publishing Co., Ltd.All rights reserved.

จดพมพโดย บรษท ฟเดลลตพบลชชง จ�ากด9/32 หม 3 ซอยราชภกด ถนนสตรวทยา 2 แขวงลาดพราว เขตลาดพราว กรงเทพมหานคร 10230 โทรศพท 084-332-9735email : [email protected]/fpbookline : @fpbook

จดจ�าหนายโดย : บรษท ซเอดยเคชน จ�ากด (มหาชน)เลขท 1858/87-90 ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรงเทพมหานคร 10260 โทรศพท 02-739-8000 โทรสาร 02-739-8356

พมพท : บรษท ดานสทธาการพมพ จ�ากด

บทน�า

สวนท 1 งบดลและงบก�าไรขาดทน1. งบดลหรองบแสดงฐานะการเงน (Balance Sheets in General)2. เดบตและเครดต(DebitsandCredits)3. สนทรพยรวมและหนสนรวม (TotalAssetsandTotalLiabilities)4. ทนและสวนเกนมลคา(CapitalandSurplus)5. บญชทรพยสน(PropertyAccount)6. คาเสอมราคาและคาสญสน (DepreciationandDepletion)7. เงนลงทนไมหมนเวยน (Non-currentInvestments)8. สนทรพยไมมตวตน(IntangibleAssets)9. คาใชจายลวงหนา(PrepaidExpenses)10. คาใชจายรอการตดบญช(DeferredCharges)11. สนทรพยหมนเวยน(CurrentAssets)12. หนสนหมนเวยน(CurrentLiabilities)13. เงนทนหมนเวยน(WorkingCapital)14. อตราสวนเงนทนหมนเวยน(CurrentRatio)15. สนคาคงคลง(Inventories)16. ลกหน(Receivables)17. เงนสด(Cash)18. ตวสญญาใชเงน/ตวเงนจาย(NotesPayable)19. การส�ารอง(Reserves)20. มลคาตามบญชหรอสวนของเจาของ (BookValueorEquity)

สารบญ

4

21. การค�านวณมลคาตามบญช (CalculatingBookValue)22. มลคาตามบญชของหนกและหนสามญ (BookValueofBondsandStocks)23. รายการอนๆในมลคาตามบญช (OtherItemsinBookValue)24. ราคาขายสนทรพยเพอช�าระบญช และมลคาสนทรพยหมนเวยนสทธ (LiquidatingValueandNetCurrentAssetValue)25. ความสามารถในการท�าก�าไร(EarningPower)26. งบก�าไรขาดทนเบดเสรจของกจการสาธารณปโภค (ATypicalPublicUtilityIncomeAccount)27. งบก�าไรขาดทนเบดเสรจของธรกจอตสาหกรรม (ATypicalIndustrialIncomeAccount)28. งบก�าไรขาดทนเบดเสรจของกจการรถไฟ (ATypicalRailroadIncomeAccount)29. การค�านวณก�าไร(CalculatingEarnings)30. ปจจยทเกยวกบคาซอมบ�ารงและคาเสอมราคา (TheMaintenanceandDepreciationFactor)31. ความปลอดภยของดอกเบยและเงนปนผลของหนบรมสทธ (TheSafetyofInterestandPreferredDividends)32. แนวโนม(Trends)33. ราคาและมลคาของหนสามญ (CommonStockPricesandValues)34. บทสรป(Conclusion)

สวนท 2 การวเคราะหงบแสดงฐานะการเงน และงบก�าไรขาดทนเบดเสรจ ดวยวธการใชอตราสวนทางการเงน

สวนท 3 ค�าจ�ากดความของศพท และวลทางการเงน

5

ฤดใบไมผลในป 1975 หลงจากผมท�างานท Mutual Shares Fund ได

ไมนาน แมกซ ไฮน ไดขอใหผมวเคราะห บรษท เอฟ แอนด เอม เชเฟอร บรว

รง ซงเปนโรงกลนเบยรขนาดเลก ผมไมลมทจะวเคราะหงบดลและพบวาสวน

ของเจาของมการเปลยนแปลง 40 ลานเหรยญ และ “สนทรพยไมมตวตน”

กเปลยนแปลง 40 ลานเหรยญเชนกน ผมบอกแมกซวา “ดเหมอนราคาจะ

ถก เพราะหนนซอขายกนในราคาทต�ากวามลคาของสวนของเจาของ (หรอ

มลคาตามบญช) คอนขางมาก ... เปนหนมลคาเยยม!” แมกซกลาววา “ลอง

วเคราะหใหละเอยดขนหนอยส”

ผมอานหมายเหตประกอบงบและงบการเงน แตกไมไดเปดเผยทมา

ของตวเลขสนทรพยไมมตวตน ผมโทรศพทไปถามสมหบญชของบรษทเชเฟอร

“ผมดงบดลของคณแลว บอกผมหนอยวารายการสนทรพยไมมตวตน 40 ลาน

เหรยญนนเกยวกบอะไร” เขาตอบวา “คณรจกค�าขวญโฆษณาของเราทวา

‘เชเฟอร คอ เบยรหนงเดยวทคณเลอกเมอคณตองการดมมากกวาหนง’ ไหมครบ?”

นนคอ การวเคราะหสนทรพยไมมตวตนเปนครงแรกของผม ซงแนนอน

มนเปนการระบคาทคอนขางเกนจรง ท�าใหมลคาตามบญชเพมขนและแสดง

ก�าไรในป 1975 สงกวาทควรจะเปน สงเหลานลวนท�าใหราคาหนของบรษท

เชเฟอรสงกวาทควรจะเปน เราจงไมซอหนน

ค�าขวญโฆษณาทถกบนทกในงบดล ปจจบนมจ�านวนมากนอยเพยง

ใด? เปนลาน? หรอสงตางๆ ไดเปลยนแปลงไปแลว? บรษทตางๆ เชน โคคา-

โคลา ฟลลปมอรรส และยลเลตต ม “สนทรพยไมมตวตน” จ�านวนมหาศาล

ซงปจจบนมการน�าไปใชกนทวโลก และจะไมปรากฏในงบดลของบรษทหรอ?

หนงสอการถอดรหสงบการเงน (The Interpretation of Financial

Statements) ฉบบอมตะป 1937 ของ เบน เกรแฮม และสเปนเซอร เมอรดธ

6

บทน�า

7

บทนำ�

ทถกตพมพใหมฉบบนมาไดถกจงหวะเวลาพอด เพราะวธการทางบญชของ

เราทเคยใชและยงคงใชมาอยางตอเนองนนนอกจากจะไมเพยงพอแลวยงม

การเปลยนแปลงตลอดเวลาเพอใหทนกบความกาวหนาของธรกจ การศกษา

พนฐานของงบการเงนของนกลงทนโดยทวไป (เชนนกธรกจและอาจารยใน

มหาวทยาลย) จงมความส�าคญมากกวาทเคย

ในป 1998 เราเขาสยคการควบรวมกจการเปนปทยสบ ซงบรษทขนาด

ใหญทมชอเสยงสวนใหญมการซอกจการอนๆ หนงหรอมากกวาหนงกจการ

ท�าใหงบการเงนของบรษทเหลานมความซบซอนในการท�าหรอปรบใหถกตอง

มากขนเรอยๆ ปจจบนคณะกรรมการก�าหนดมาตรฐานบญชการเงนก�าลงศกษา

ทจะยกเลกการใชวธ pooling of interest ซงเปนวธการบนทกบญชส�าหรบการ

ซอกจการวธหนง การเปลยนแปลงนจะท�าใหมมลคาความนยมหรอชอเสยง

ทางการคาทปรากฏในงบดลเพมขน วธ pooling ท�าใหบรษทสามารถน�าบญช

ของบรษททถกควบรวมหรอซอกจการมารวมเขาดวยกนโดยไมมรายการคา

ความนยมหรอชอเสยงทางการคา นอกจากนวธ pooling ยงจ�ากดหรอหามการ

ซอหนคน ในขณะท purchase method of accounting (วธการบนทกบญชใน

การควบรวมกจการหรอการซอกจการอกวธหนง) อนญาตใหมการซอหนของ

บรษทคน (stock buyback) และก�าหนดใหมการตดจายคาความนยมไดใน

ระยะเวลาไมเกน 40 ป การก�าหนดใหบนทกคาความนยมมผลท�าใหสวนเกนของ

ราคาทซอกจการ (premium) และระดบราคาประเมนของบรษทลดลง

ธนาคารเวลลฟารโกและธนาคารเฟรสตอนเตอรสเตท ไดควบรวม

กจการในป 1996 ซงบนทกบญชดวยวธการซอ (purchase method) ใน

ขณะทการควบรวมกจการระหวางธนาคารเชสแมนฮตตนและธนาคารเคมคล

ใชวธการบนทกบญชแบบ (pooling) ในการตรวจสอบผลกระทบทเกดจาก

การควบรวมกจการของธนาคาร และการควบรวมกจการอนๆ ทเหมอนกบ

ธนาคารเหลาน จ�าเปนตองอธบายตความหรอถอดรหสวธการบนทกบญชให

สอดคลองกน ตวอยางเชน ธนาคารเวลลฟารโก ใชกระแสเงนสดเพอซอหน

คน (buy back) ซงตอมาตองตดจายเปนคาความนยมเกอบ 300 ลานเหรยญ

ตอป และปจจบนธนาคารมผลก�าไรทงก�าไรทเปนเงนสด (cash earnings)

8


และก�าไรปกตหลงหกคาใชจายตดจายแลว ซงส�าหรบเราท Mutual Shares

“ก�าไรเงนสด (cash earnings)” เขาใจยากกวาก�าไรหลงหกคาความนยมตด

จายซงเราพบเหนมากมายในอตสาหกรรมและมคาความนยมเกดขนจ�านวน

มาก การอธบายและตความประเดนทางบญชเหลานไดอยางถกตองแมนย�า

ของนกลงทนเปนปจจยส�าคญส�าหรบปจจบนทตลาดมการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรว หลกการของ เบน เกรแฮม มกจะวกกลบไปทงบการเงนจะชวยท�าให

นกลงทนรอดพนจากความผดพลาดอนใหญหลวง และเมอไมมความผด

พลาดอยางใหญหลวงนพลงของการคดทบตน (power of compounding) ก

สามารถเกดขนได

ไมวาคณจะเปนสาวกของ เบน เกรแฮม (นกลงทนเนนคณคาหรอ value

investor) หรอนกลงทนเนนการเตบโตหรอโมเมนตม (growth or momentum

investor) กตาม คณกคงจะเหนดวยวา ราคาหนจะตองสมพนธกบฐานะทางการ

เงนของบรษท ซงบางครงนกลงทนกไมใหความสนใจกบตวเลขพนฐาน เชน

มลคาตามบญช กระแสเงนสด ดอกเบย และอตราสวนตางๆ ซงเปนการประเมน

มลคาพนฐานของหนสามญ โดยเฉพาะอยางยงในชวงเวลาทตลาดคกคกหรอ

ตกอยในความกลว นกลงทนจะถอยหางจากวธพนฐานของการลงทนทประสบ

ความส�าเรจ ความเขาใจวธการอานงบการเงนพนฐานเปนอยางดจะชวยใหนก

ลงทนมความอดทน ดวยเหตนจงสามารถหลกเลยงความผดพลาดราคาแพง

และยงชวยใหคนพบมลคาทซอนไวของตลาดหนวอลสตรท

ธรกจในยคนมการขยายกจการไปทวโลกมากกวาในอดต สนคาท

กระจายไปทวโลกของบรษทเหลานจ�านวนมากลวนเปนผลจากการวจยมา

นบสบปและการสงเสรมการตลาดทใชเงนจ�านวนหลายลานเหรยญเพราะสง

เหลานถกสะทอนเขาไปในราคาตลาด แมจะยงไมรวมถงสนทรพยไมมตวตน

ใดๆ ในงบดล แตตลาดจะจายส�าหรบชอทางการคา (brand name) จ�านวน

มากเพยงใดและเพราะเหตใด เงนจ�านวนทจายนจะสมพนธกบกระแสเงนสด

ทเกดจากสนคาทมชอเสยงเหลานหรอไม บรษทระดบโลกไดรบประโยชน

คอนขางมากจากการใชชอทางการคาของพวกเขามาชวยเพมผลทางการ

เงน สายการบนใชระบบคอมพวเตอรเพอค�านวณน�าหนกบรรทกทดทสด

9

บทนำ�

และระบบการเกบขอมลในการบรหารธรกจหรอระบบสารสนเทศกชวยให

ไดรบผลตอบแทนจากสนทรพยมากกวาทเคยเปนมากอน เนองจากบรษทท

โยงใยถงกนทวโลกทงโดยตรงและโดยผานกจการรวมคา จะมมลคาทแทจรง

ของเครองหมายการคาทมชอเสยงเกดขน เมอถงตอนนนนกลงทนทใชงบ

การเงนจะสามารถพจารณาไดวาตลาดจะก�าหนดมลคาใหกบ “สนคา” และ

“ชอทางการคา” ทไมมตวตนของพวกเขามากเพยงใด

หนงสอ “การถอดรหสงบการเงน (The Interpretation of Financial

Statements)” ถกตพมพครงแรกในป 1937 ภายหลงหนงสอการวเคราะห

หลกทรพย (Security Analysis) ทใชเปนคมภรของ เบน เกรแฮม ไมนาน

และเปนยคทนกลงทนจ�านวนมากถอยหนออกจากตลาดหน ในปจจบนเมอ

เกดความขดแยง นกลงทนจะยนยนความเขาใจของพวกเขาดวยงบการเงน

ของบรษททพวกเขาเปนเจาของ คมอเลมนจะท�าใหคณเขาใจงบดล (สงท

บรษทเปนเจาของและเปนหน) และงบก�าไรขาดทน (สงทบรษทไดรบ) ไดอยาง

ถองแท นอกจากนการอภปรายงบประเภทอนๆ อตราสวน และศพทานกรม

(glossary) ของค�าศพททนยมใชกจะเปนประโยชนเชนกน

รายงานรายได รายงานประจ�าป และขาวทเกยวกบคาใชจาย การตง

ส�ารอง และการปรบงบก�าไรขาดทนโดยแสดงเพยงบางรายการจะถกอธบาย

อยางชดเจนในหนงสอเลมทอยในมอน ซงจะท�าใหเขาใจชดเจนขน นกลงทน

ทงหมดทงมอใหมและมอเกาจะไดรบประโยชนจากการใชแนวทางนเชนเดยว

กบผม เหมอนเชนทเบนกลาวไว “ในทสดคณควรซอหนของคณเหมอนการ

เลอกของช�าของคณไมใชน�าหอมของคณ โดยเนนทปจจยพนฐานแลวคณจะ

ไมผดพลาด” (คณจะจายเงนส�าหรบเนอสเตกจ�านวนเทาใด และส�าหรบเสยง

ฉฉาจ�านวนเทาใด)

ผมแนใจวาคณจะไมไดรบความเสยหาย หากมหนงสอ “การถอดรหส

งบการเงน” (The Interpretation of Financial Statements) อยเคยงขางเสมอ

การลงทนทโชคด

ไมเคล เอฟ. ไพรซ

หนงสอเลมนออกแบบเพอใหคณสามารถอานงบการเงนไดอยางชาญ

ฉลาด เนองจากงบการเงนมงเนนทจะใหภาพทถกตองแมนย�าของสภาพและ

ผลการด�าเนนงานของบรษทในแบบรายงานฉบบยอ ทกคนทเขามาเกยวของ

กบบรษทและหลกทรพยของบรษทมโอกาสทจะไดอานงบดลและงบก�าไร

ขาดทน นกธรกจและนกลงทนทกคนถกคาดหวงวาจะสามารถเขาใจรายงาน

ทางการเงนของบรษทเหลาน โดยเฉพาะพนกงานขายหลกทรพยและผทดแล

ลกคา ความสามารถในการวเคราะหรายงานทางการเงนเปนสงทจ�าเปนอยาง

ยง เมอคณรความหมายของตวเลขคณกจะมพนฐานทดส�าหรบการพจารณา

ธรกจทด

กระบวนการทเราวางแผนคอ อธบายองคประกอบของงบดลและงบ

ก�าไรขาดทนทเปนแบบฉบบอยางตอเนอง จดประสงคเบองตนของเรากคอ

อธบายความหมายของศพทเฉพาะหรอความคดเหนใหชดเจนมากขน จาก

นนจงแสดงความคดเหนอยางยอเกยวกบความส�าคญในภาพรวมของแตละ

รายการ และหากเปนไปไดเราจะแนะน�ามาตรฐานหรอบททดสอบงายๆ ซงนก

ลงทนอาจใชในการพจารณาวาบรษทมการปฏบตทดหรอไม ประเดนเหลาน

สวนใหญจะเปนหลกวชาหรอพนฐานมากกวาและอนทจรงการวเคราะหงบ

การเงนกเปนประเดนทคอนขางงาย แตกระนนองคประกอบแตละเรองกยง

มลกษณะพเศษทเดนชดและมหลมพราง ซงเปนสงส�าคญทควรเขาใจและ

ปองกนไมใหเกดความผดพลาด

แนนอน ความส�าเรจของการลงทนนนขนอยกบการเปลยนแปลงใน

อนาคตเปนส�าคญ และอนาคตกอาจเปนสงทไมสามารถคาดการณไดอยาง

แมนย�า แตหากคณมขอมลทถกตอง เชน ฐานะการเงนในปจจบนและในอดต

ของบรษท กจะท�าใหคณสามารถประเมนสถานการณและความเปนไปไดใน

ค�าน�า

10

อนาคตไดดขน และนคอหนาทหลกและประโยชนของการวเคราะหหลกทรพย

เนอหาเหลานไดถกน�าไปใชในหลกสตรการวเคราะหหลกทรพย

(Security Analysis) ของ *New York Institute of Finance (NYIF) และถก

ออกแบบใหเปนสวนหนงของการศกษาอสระหรอเปนรายละเอยดในวชาท

สอนเพมเตมของ New York Institute of Finance (NYIF) เอกสารนไดถกน�า

ไปใชรวมกบต�าราเรยนชนสง “Security Analysis” (การวเคราะหหลกทรพย)

ทเขยนโดย เบนจามน เกรแฮม และ เดวด แอล. ดอดด

นวยอรก ซต B.G.

2 พฤษภาคม 1937 S.B.M.

* เดมชอ New York Stock Exchange Institute

11

สวนท 1

งบดลและงบก�าไรขาดทนหรอ

งบแสดงฐานะการเงน และ งบก�าไรขาดทนเบดเสรจ

(Balance Sheets and Income Accounts)

13

งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเปนงบทจะแสดงสถานะของบรษท

ณ เวลานนๆ งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนไมสามารถแสดงสงทเกดขน

ตลอดทงป 1936 แตจะแสดง ณ วนหนงวนใดเทานน ตวอยางเชน ณ วนท

31 ธนวาคม 1936 งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนแตละงบจะบอกสถานะ

บางอยางทผานมาของบรษท แตอาจจะดกวาถาศกษาควบคกบบญชราย

ไดหรองบก�าไรขาดทนโดยเปรยบเทยบกบงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนท

เกยวเนองกน

งบดลหรองบแสดงฐานะการเงน (balance sheet) พยายามแสดง

จ�านวนทบรษทมและเปนหน โดยสงทบรษทมจะแสดงในดานสนทรพย (asset

side) และสงทเปนหนจะแสดงในดานหนสน (liability side) โดยดานสนทรพย

จะประกอบดวย ทรพยสนทมตวตน (physical properties) ของบรษท เงนสด

ทถออยหรอทลงทน และลกหนของบรษท บางครงกจะมสนทรพยไมมตวตน

(intangible assets) เชนคาความนยมซงจะมมลคาตามทก�าหนด ผลรวมของ

รายการเหลานรวมกนเปนสนทรพยรวมของบรษท ซงแสดงในบรรทดสดทาย

บทท 1

งบดลหรองบแสดงฐานะการเงน*

* งบดล เปลยนชอเปน งบแสดงฐานะการเงน


ของงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน

ดานหนสนจะแสดงไมแตเฉพาะหนสนของบรษทเทานน แตจะรวม

ถงสวนของทน (equity) และสวนทเปนผลประโยชนในสวนของเจาของ หนท

เกดจากธรกรรมทางธรกจทวไปจะปรากฏในบญชเจาหนการคา (accounts

payable) การกยมทเปนทางการอาจจะเปนหนก (bonds) หรอตวเงนจาย

(notes outstanding) บญชส�ารอง (reserves) ซงจะกลาวถงในภายหลง บาง

ครงอาจจะมมลคาเทากบหนสน แตกบอยครงทมคาแตกตางกน

ผลประโยชนหรอสวนของเจาของ (stockholder’s interest) จะแสดง

ในดานหนสนทเปนทน (capital) และสวนเกนมลคา (surplus) ซงกลาววา

เหตทรายการเหลานแสดงในดานหนสนกเพราะเปนเงนสวนทบรษทเปนหนผ

ถอหน และเปนการดกวาทจะพจารณาวาสวนของเจาของคอสวนตางระหวาง

สนทรพยและหนสนและอยทางดานหนสน เพอใหงายแกการท�าใหทงสองดาน

สมดลกนหรอเทากน

กลาวอกนยหนง งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเปนรายงานทมรป

แบบหรอแบบฉบบของตวเอง

สนทรพย 5,000,000 เหรยญ หนสน 4,000,000 เหรยญ ทนและสวนเกนมลคา 1,000,000 เหรยญ 5,000,000 เหรยญ 5,000,000 เหรยญ

ความหมายทแทจรงกคอ

สนทรพย 5,000,000 เหรยญหกดวย หนสน 4,000,000 เหรยญสวนของเจาของ 1,000,000 เหรยญ

ในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน สนทรพยรวม (total assets) และ

หนสนรวม (total liabilities) จะเทากนเสมอ เพราะวาเงนทนและสวนเกน

มลคา จะเปนสวนทท�าใหทง 2 ดานสมดลกนหรอเทากนเสมอ

14

15

เปนททราบกนวา รายงานทางการเงน (financial statement) เปนการ

รายงานทใชวธการทางบญชเปนพนฐาน การบนทก การลงบญช และรายงาน

ทางการเงน ตางกมพนฐานการบนทกตามสองแนวคดหลกของ เดบตและ

เครดต

รายการทท�าใหบญชสนทรพยเพมขนจะเรยกวาเดบตหรอการใชจาย

ในทางตรงขามรายการทท�าใหบญชหนสนลดลงกจะเรยกวาเดบตหรอการใช

จาย เชนกน

รายการทท�าใหบญชหนสนเพมขนเรยกวาเครดต (credit หรอ cr.) ใน

ทางตรงขามหากท�าใหบญชสนทรพยลดลงกเรยกวาเครดตเหมอนกน

เพราะเงนทนและรายการส�ารองตางๆ ถอเปนบญชหนสน รายการท

ท�าใหบญชเหลานเพมขนเรยกวาเครดต และรายการทท�าใหบญชเหลานลด

ลงเรยกวาเดบต (debit หรอ dr.)

วธการบนทกบญชในธรกจเรยกวา “ระบบบญชค” (double-entry

system) ภายใตระบบนเมอมรายการเดบตเกดขนกจะตองมรายการเครดต

ทสอดคลองกนเกดขน ดงนนในสมดบญชจงเกดความสมดลเสมอ ซง

หมายความวาสนทรพยรวมจะเทากบหนสนรวมเสมอ

บทท 2

เดบตและเครดต


ในการด�าเนนงานทวไปของธรกจจะเกยวของกบรายไดและคาใชจาย

ตางๆ เชน ยอดขาย การจายคาจาง เปนตน ซงจะไมปรากฏในงบดล รายการ

ตางๆ ทเกดจากการด�าเนนการหรอเกดขนในระหวางกาลเหลานจะถกโอน

(หรอ “ปดบญช”) ไปยงบญชสวนเกนมลคาหรองบก�าไร-ขาดทนเมอตอนสน

งวด (ซงใชเรยกบญชสวนเกนมลคาทสะทอนถงผลการด�าเนนงาน เงนปนผล

ฯลฯ) เนองจากรายไดทเกดขนจะเทากบเปนการเพมสวนเกนมลคาซงถอเปน

รายการเครดตหรอเปนบญชหนสน สวนรายการทเปนคาใชจายจะเปรยบ

เสมอนการหกลบจากสวนเกนมลคา (บญชก�าไร-ขาดทนสะสม) ทเพมขนจง

ปรากฏเปนรายการเดบตหรอเปนบญชสนทรพย

สวนงบทดลอง (trial balance) จะแสดงรายการตางๆ ทงหมดในสมด

บนทกกอนทรายการบญชระหวางปฏบตการจะถกปดบญชแลวสรปโอนไป

ยงบญชก�าไร-ขาดทน โดยยอดคงเหลอทงหมดดานเดบตจะตองเทากบยอด

คงเหลอทางดานเครดต

การรายงานแบบงายๆ ของกจกรรมในกรณตวอยางทเกดขนในอดต

จะชวยท�าใหเราเขาใจวธการบนทกบญชของการด�าเนนงานของบรษท จาก

นนจะมผลกระทบถงงบทดลอง และสดทายกจะสรปรวมไปยงงบดล (วธ

การบนทกบญชของบรษทอาจไมเพยงพอส�าหรบการอธบายตอไปน ดงนนผ

อานงบการเงนอาจจะตองศกษาเพมเตมหรออางองจากต�าราทางบญชฉบบ

มาตรฐาน)

ในตอนตนงวด งบดลของบรษท X มรายละเอยดดงน

จากงบดลขางตน บญชแยกประเภท (the ledger หรอสมดท�าการทนก

บญชบนทก) ของบรษทจะปรากฏรายการตางๆ ดงน

เงนสด สนคาคงคลง

3,0004,0007,000

หนทนก�าไร-ขาดทนสะสม

5,0002,0007,000

(หนวย : เหรยญ)

16

สวนท 1 งบดลและงบกำ�ไรข�ดทน

จากขอมลขางบน งบทดลองตามทปรากฏขางลางนจะถกลางบญช

ออกไป :

Dr.3,000

Cr.

Dr.3,000

(ยอดคงเหลอ)

3,0002,500

1,800

Dr.4,000


4,0002,200

500

Dr.Dr.3,000

Cr.500

2,5003,000

Cr.1,8002,2004,000

Cr.3,000

2,000

Cr.

5,000

เงนสด

เงนสด **สนคาคงคลง ลกหน

Dr.4,000

Cr.

สนคาคงคลง

Dr. Cr.5,000

หนทน

Dr. Cr.2,000

ก�าไร-ขาดทนสะสม



ในระหวางงวดมการขายสนคาโดยการขายเชอมลคา 3,000 เหรยญ ม

ตนทนขายเทากบ 1,800 เหรยญ มคาใชจายเกดขนหลายรายการซงช�าระเปน

เงนสดรวมทงสน 500 เหรยญ

รายการทเกดขน เรมแรกจะถกบนทกในสมดบนทกรายวน (journal)

ดงน

Dr. ลกหน 3,000 Cr. ยอดขาย 3,000

*Dr. ตนทนขาย 1,800 Cr. สนคาคงคลง 1,800Dr. คาใชจาย (รายการตางๆ) 500 Cr. เงนสด 500

เมอถงปลายงวด รายการดงกลาวขางตนกจะมถกโอนไปยงบญชแยก

ประเภท ซงจะปรากฏดงน

ยอดขาย


ตนทนขาย คาใชจาย หนทน ก�าไร-ขาดทนสะสม

* ตนทนสนคาขาย ค�านวณจาก สนคาคงคลงตนงวด ลบดวยสนคาคงคลงปลายงวด บวกซอระหวางงวด ซงในทนเราใชจ�านวนดงกลาวเพอใหเขาใจงาย

** ดในขอ 1 ขางบนน

17


Dr.3,000


3,0002,500

Dr.4,000


4,0002,200

Dr.3,000

Cr. 5002,5003,000

Cr.1,8002,2004,000

Cr.

เงนสด

ยอดขาย ตนทนขาย คาใชจาย

หนทน ก�าไร-ขาดทนสะสม

สนคาคงคลง ลกหน



เงนสด 2,500 หนทน 5,000สนคาคงคลง 2,200 ก�าไร-ขาดทนสะสม 2,000ลกหน 3,000 ยอดขาย 3,000ตนทนขาย 1,800คาใชจาย 500 10,000 10,000

ก�าไร-ขาดทน 3,000 3,000 1,800 1,800 ก�าไร-ขาดทน 500 500 ก�าไร-ขาดทน 3,000 3,000 1,800 1,800 500 500

5,000 (จากตนทนขาย) 1,800 2,000 (จากคาใชจาย) 500 3,000 (จากยอดขาย) ยอดคงเหลอ 2,700 5,000 5,000 2,700

บญชในการด�าเนนงาน (operating accounts) จะถกปดบญชและโอน

ไปยงบญชก�าไร-ขาดทน ดงน

Dr. ยอดขาย 3,000 Cr. ก�าไร-ขาดทน 3,000Dr. ก�าไร-ขาดทน 1,800 Cr. ตนทนขาย 1,800Dr. ก�าไร-ขาดทน 500 Cr. คาใชจาย 500

เปนทนาสงเกตวาผลจากรายการเหลานท�าใหเกดก�าไร-ขาดทนสะสม

เพมขน 700 เหรยญ ซงเปนก�าไรทเกดขนในชวงเวลานน รายการเหลาน

จะลางบญชในการด�าเนนงานออก ท�าใหมรายละเอยดในบญชแยกประเภท

เปนดงน

18


จากบญชแยกประเภทดงกลาวขางตน จะท�าใหไดงบดลทแสดงสถานะ

ของบรษทตอนสนงวดเปนดงน

เงนสด 2,500 หนทน 5,000สนคาคงคลง 2,200 ก�าไร-ขาดทนสะสม 2,700ลกหน 3,000 7,700 7,700

สนทรพย หนสน

19

20

สนทรพยรวมและหนสนรวมทปรากฏในงบดลหรองบแสดงฐานะการ

เงน จะบงบอกถงขนาดโดยประมาณของบรษทเทานน บางครงงบดลหรองบ

แสดงฐานะการเงนอาจมมลคามากเกนความเปนจรงซงเปนผลจากมลคาของ

สนทรพยไมมตวตนและในหลายกรณสนทรพยถาวรกมมลคาทมากเกนไป

ในท�านองเดยวกนเรากพบวาบรษททแขงแกรงหรอมนคงสวนใหญจะไมมคา

ความนยม (good will) ซงเปนสนทรพยทมความส�าคญทสดของบรษทปรากฏ

ในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเลย หรอหากมในงบดลหรองบแสดงฐานะ

การเงนกอาจจะมมลคาตามทก�าหนด (ปกตจะมมลคาเพยง 1 เหรยญ) เมอ

เรวๆ นมการพฒนาวธการใหมในการบนทกบญชสนทรพยถาวร (the fixed

assets) หรอ บญชเครองจกรอปกรณ (plant account) เพอทจะลดการตด

จายคาเสอมราคา ดงนนเราจงตองหามลคาแทจรงของสนทรพยของบรษท

ซงมความแตกตางจากทปรากฏในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนโดยสนเชง

ขนาดของบรษทสามารถวดไดทงในแงของสนทรพยหรอยอดขายของ

บรษท ซงตวเลขจากทงสองกรณกจะมความสมพนธกน และจะตองพจารณา

บนพนฐานของอตสาหกรรมนนๆ ดวย สนทรพยของกจการรถไฟขนาดเลก

อาจจะมมลคามากกวาหางสรรพสนคาขนาดใหญได จากมมมองของการ

บทท 3

สนทรพยรวมและหนสนรวม


ลงทน (โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบนกลงทนทซอหนกชนดหรอหนบรมสทธ)

การพจารณาขนาดของกจการอาจเปนสงส�าคญทตองพจารณาโดยเฉพาะ

ธรกจขนาดใหญ และเปนสงส�าคญอยางยงในกรณของบรษทอตสาหกรรม

ส�าหรบบรษทในอตสาหกรรมบรษททมขนาดเลกกวาสามารถประสบความ

เลวรายทไมคาดคดไดงายกวาทจะเกดกบกจการรถไฟหรอสาธารณปโภค

ขนาดเลก ในขณะทการซอเพอเกงก�าไรหรอเพอผลตอบแทนในระยะยาว

ขนาดของธรกจไมคอยมความส�าคญมากนก ซงมตวอยางของบรษทขนาด

เลกทประสบความส�าเรจมากกวาบรษทขนาดใหญจ�านวนมากมาย แตใน

ทสดบรษทใหญตางกแสดงถงโอกาสในการท�าก�าไรไดดกวาเมอเปรยบเทยบ

กบตอนทบรษทยงมขนาดเลก

21

22

ดงทกลาวมาแลว ผลประโยชนหรอสวนของเจาของในธรกจทปรากฏ

ในสมดบญชจะอยในสวนของทนและสวนเกนมลคา ในกรณทวไปซงมกจะ

เปนรปแบบอยางเปนทางการของธรกจตางๆ จ�านวนเงนทจายโดยผถอหนจะ

เรยกวาทน (capital) และก�าไรทไมไดจายออกเปนเงนปนผลกจะเกบสะสม

ในสวนเกนมลคา (surplus) ทนจะอยในรปแบบของหนซงบางครงจะมเพยง

ชนดเดยวหรอประเภทเดยว (class) บางครงกจะมหลายชนดเชนหนบรมสทธ

(preferred stock) หรอ หนสามญ (common stock) ซงบางครงกอาจจะเรยก

ในชออนๆ ตามวตถประสงคทตางกนเชน ประเภท (class) A หรอประเภท

B หนทช�าระไมเตมมลคา (deferred shares) หนส�าหรบผกอตง (founders

shares) เปนตน สทธและขอจ�ากดของหนหลายประเภทไมสามารถบอกได

จากชอทเรยก แตขอเทจจรงจะระบอยในขอก�าหนดทชดเจน และมบนทกบอก

กลาวถงคณสมบตของหนแตละชนดใหชดเจน ซงจะมในคมอส�าหรบนกลงทน

หรอบนทกสถตและหนงสออางองอนๆ

หนแตละชนดอาจจะก�าหนดมลคาหนทแนนอน (ราคาพาร : par value)

หรอไมมการก�าหนดราคาพาร โดยทวไปราคาพารของหนจะบอกวาทนทผ

ซอหนตอนเรมแรกช�าระส�าหรบแตละหนมจ�านวนเทาไร บรษทแหงหนงมหน

บทท 4

ทนและสวนเกนมลคา


1 ลานหน โดยมราคาพาร 100 เหรยญ สามารถกลาวไดวาตองลงทนสงกวา

บรษททมหน 1 ลานหน ทราคาพาร 5 เหรยญคอนขางมาก อยางไรกตาม การ

กอตงบรษทในสมยใหมไมวาจะเปนจ�านวนหนหรอราคาพาร มกจะก�าหนดให

มระดบต�าทสดเทาทมในขอก�าหนดการกอตง ตวเลขทนทช�าระโดยผถอหนมก

จะก�าหนดไวต�ากวาเงนลงทนทใชในการด�าเนนงานจรงคอนขางมาก เงนสวน

ทเหลอจะถกบนทกเปนสวนเกนมลคาในรปแบบตางๆ ตวหนเองอาจจะไมม

ราคาพารก�าหนดไว ซงในทางทฤษฎแลวหมายความวาไมไดระบจ�านวนเงน

ทช�าระไวอยางชดเจน แตเปนการบอกถงสดสวนของผลประโยชนทมในสวน

ของเจาของ (equity) มากกวา ปจจบนในหลายกรณจะก�าหนดราคาพารต�าๆ

ซงสวนใหญกเพอทจะลดคาธรรมเนยมในการกอตงและภาษในการโอนหน

การปฏบตในหลายรปแบบเหลานอาจแสดงใหเหนโดยสมมตใหผถอ

หนบรษทช�าระเงน 10,000,000 เหรยญ โดยไดรบหนทนจ�านวน 100,000 หน

เปนการแลกเปลยน ภายใตกระบวนการขางตนทก�าหนดใหแตละหนมราคา

พาร 100 เหรยญ ในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนกจะแสดงคาดงน

ทน – จ�านวน 100,000 หน ราคาพาร 100 เหรยญ……………...………10,000,000 เหรยญ

ปจจบน อาจไมมการก�าหนดราคาพาร รายการทแสดงจะเปนดงน

ทน – จ�านวน 100,000 หน ไมมราคาพาร มลคาทก�าหนด……...………10,000,000 เหรยญ

หรอบางครงผกอตงอาจตองการระบเงนทนในมลคาทนอยลงเหลอ

เพยงครงหนงของจ�านวนเงนทช�าระ ในกรณนรายการทแสดงจะเปนดงน

ทน – จ�านวน 100,000 หน ไมมราคาพาร มลคาทก�าหนด…….....………5,000,000 เหรยญสวนเกนมลคาหน (สวนเกนทนทช�าระแลว)……………………….………5,000,000 เหรยญ

ในปจจบน บรษทสวนใหญจะก�าหนดราคาพารคอนขางต�าเชน 5

เหรยญ ดงนนจงเหนรายการทคอนขางคนเคยดงน

ทน – จ�านวน 100,000 หน ราคาพาร 5 เหรยญ………………….…………500,000 เหรยญสวนเกนมลคาหน ………………………………....………………………9,500,000 เหรยญ

23


ดงนน การแบงระหวางทนและสวนเกนมลคาทแสดงในงบดลหรองบ

แสดงฐานะการเงนในปจจบนนจงไมคอยมความหมาย ส�าหรบวตถประสงค

หลกเพอการวเคราะห สงทดทสดกคอการรวมทนและสวนเกนมลคาในรป

แบบตางๆ เขาดวยกนเปนตวเลขเดยวของสวนของเจาของทงหมด

24

25

บญชทรพยสน (property account) ของบรษทจะประกอบดวย ทดน

อาคาร อปกรณเครองมอทกชนด และเครองตกแตงส�านกงาน สงเหลานจะ

ถกจดเปน “สนทรพยถาวร” (fixed assets) แมหลายอยางจะสามารถเคลอน

ยายไดเชน ยานยนต เครองจกรลอยตวทเคลอนยายได อปกรณเครองมอ

ขนาดเลก เปนตน เมอกอนรายการในบญชทรพยสนจะถกจดใหอยทางดาน

สนทรพยของงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน แตในทางปฏบตปจจบนนมก

จะมการแยกแสดงรายการเงนสดและสนทรพยหมนเวยนกอนและสนทรพย

ถาวรทหลงหรออยดานลาง สดสวนของบญชทรพยสนตอสนทรพยรวมจะ

แตกตางกนไปตามประเภทของธรกจ การลงทนในทรพยสนของกจการรถไฟ

จะมจ�านวนสงมาก ในขณะทบญชทรพยสนของบรษททมสทธบตรยาจะเปน

เพยงสวนนอยของสนทรพยรวม ตวอยางเชน บญชทรพยสนของ อทชสน,

โทเปกา แอนด ซานตาเฟ เรลเวย (กจการรถไฟ) มมลคาสงกวา 88% ของ

มลคาสนทรพยรวมทงหมด ในขณะทบญชทรพยสนของ บรษทแลมเบรต

(บรษทผลตยา) มมลคานอยกวา 15% ของสนทรพยรวม

ในการก�าหนดวธปฏบตทางบญช ก�าหนดใหตองแสดงสนทรพยตาม

ตนทนทเกดขนจรง (actual cost) หรอตามราคายตธรรม (fair value) หาก

บทท 5

บญชทรพยสน


ราคานต�ากวาตนทนทแทจรง หากสนทรพยมมลคาสงกวาตนทนอยางชดเจน

กสามารถปรบมลคาใหสงขนได เปนเรองยากทจะประเมนราคายตธรรมของ

สนทรพยถาวรเนองจากไมคอยมราคาก�าหนดในตลาด นเปนเหตผลทบรษท

สวนใหญจะก�าหนดราคาตามตนทนยกเวนจะมราคายตธรรม ณ เวลาท

รายงาน อยางไรกตาม ในบางกรณ บญชทรพยสนสามารถปรบมลคาไดตาม

เวลาทก�าหนด ดงนนมลคาทแสดงในงบดลอาจสงกวาและต�ากวาราคาทน

ในบางกรณราคาสนทรพยถาวรกอาจก�าหนดตามอ�าเภอใจหรอไมม

กฎเกณฑ ซงราคายตธรรมในภายหลงอาจไมคอยสมพนธกบตนทนจรง

ตวอยางเชน บญชทรพยสนของบรษท ยไนเตด สตล ไดปรบเพมมลคา

แรกเรมหรอเพมมลคาอก 600,000,000 เหรยญ ท�าใหมลคาของหนสามญ

ไมเปนตามราคาตามบญช (book value) ซงเปนเหตใหมมลคาสงกวาราคา

ตลาดเดมคอนขางมาก หนสามญทมลคาเพมสงขนดวยวธนจะถกเรยกวา

“Watered Stock” (ซงตอมา “water หรอ น�า” ถกตดออกจากบญชทรพยสน

ของบรษท ยไนเตด สตล โดยหกเปนคาใชจายพเศษประเภทตางๆ ออกจาก

บญชก�าไรและสวนเกนมลคา)

เหนไดชดวาไมควรจรงจงกบมลคาของสนทรพยถาวรทบนทกในบญช

มากเกนไป ความไมนาเชอถอของรายการเหลานเปนสงทผลกดนใหสงคมม

ความคดเหนทแตกตางกนอยางมากและเราพบวาในทางปฏบตแลว ปจจบน

ผซอหนโดยทวไปจะไมคอยใหความสนใจกบบญชทรพยสน และใหความ

สนใจในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนโดยรวมคอนขางนอยยกเวนฐานะ

ของเงนทนหมนเวยนเทานน โดยน�าหนกความส�าคญในปจจบนจะมงไปท

ก�าไรในอดต เรามความเหนวาไมควรยอมรบบญชทรพยสนตามมลคาทระบ

ไวหรอไมสนใจโดยสนเชง แตในการประเมนมลคาหลกทรพยของบรษทนนๆ

ควรพจารณาอยางมเหตมผล

26

27

สนทรพยถาวรทกชนด ยกเวนทดน จะมมลคาลดลงอยางตอเนองตาม

กาลเวลาและการใชงาน ซงการส�ารองส�าหรบการลดลงของมลคาเหลานจะ

มชอเรยกหลากหลาย เชน คาเสอมราคา (depreciation) คาความลาสมย

(obsolescence) คาสญสน (อตราการใชจนหมด : depletion) และคาตดบญช

(amortization) คาเสอมราคาจะใชกบการเสอมสภาพทวไปของอาคารและ

อปกรณเครองมอตางๆ โดยจ�านวนคาเสอมราคาทจะถกตดจายเปนคาใชจาย

ในแตละปจะขนอยกบมลคาของสนทรพย (โดยปกตจะใชตามราคาทน) อาย

การใชงานทคาดการณและมลคาซากหรอราคาซากเมอหมดอายการใชงาน

ตวอยาง เชน หากเครองจกรทตดตงมราคาทนเทากบ 100,000 เหรยญ

มอายการใชงาน 6 ป และมมลคาซาก 10,000 เหรยญ ดงนนคาเสอมราคาใน

แตละปกจะเทากบ 1/6 ของ 90,000 เหรยญ (ราคาทน 100,000 – ราคาซาก

10,000 เหรยญ) ซงคาเสอมราคาเครองจกรทคดเปนคาใชจายตอปจะเทากบ

15,000 เหรยญ

เครองจกรส�าหรบอตสาหกรรมทมการประดษฐใหมๆ หรอมการ

พฒนา มกจะท�าใหเกดการลาสมยแมจะยงสามารถใชงานไดกตาม ดงนนใน

อตสาหกรรมดงกลาว เชน อตสาหกรรมยานยนตและอตสาหกรรมเคม กจะม

บทท 6

คาเสอมราคาและคาสญสน


คาใชจายส�าหรบความลาสมยหรอคาความลาสมยเพมเตมจากคาเสอมราคา

ในกรณเชนนทงสองรายการอาจจะใชเปนตวเลขรวมจ�านวนเดยว

อตราคาเสอมราคาส�าหรบสนทรพยประเภทส�าคญๆ ทก�าหนดเปน

มาตรฐานเปนดงน อตราส�าหรบอาคาร 2 - 5% เครองจกร 7 - 20% และ

เฟอรนเจอร 10 - 15% รถยนตและรถบรรทก 20 - 25% เปนตน

การส�ารองคาเสอมราคาในแตละปจะปรากฏเปนคาใชจาย หรอ

รายการทหกลบในบญชรายได และจะปรากฏเปนสวนเพมของคาเสอมราคา

สะสมในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน การส�ารองคาเสอมราคาอาจจะ

ระบเปนสวนหกลบจากสนทรพยถาวรโดยตรงซงอยทางดานซายมอ (ดาน

สนทรพย) หรอเปนบญชหกลบทางดานหนสนกได

ราคาทนเรมแรกหรอราคาทนทมการปรบปรงแลวของทรพยสนทยง

ไมมการตดคาเสอมราคาจะเรยกวา มลคารวม (gross value) ราคาทนหรอ

มลคาทหกดวยคาเสอมราคาสะสมแลวเรยกวา มลคาสทธ (net value) เมอ

ทรพยสนถกเลกใชหรอหมดอายการใชงาน มลคารวมของทรพยสนจะถกหก

ออกจากบญชทรพยสน และคาเสอมราคาสะสมจนถงวนทเลกใชกจะถกหก

ออกจากบญชส�ารองคาเสอมราคา และนเปนเหตผลทอธบายวาท�าไมส�ารอง

คาเสอมราคาในแตละปทแสดงในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเพมขน

ไมเทากบคาเสอมราคาทตดจายเปนคาใชจายจากรายไดในปนนๆ และหาก

ทรพยสนถกเลกใชกอนทมลคารวมจะถกตดจายจนเปนศนยหรอหมดอายการ

ใชงาน กจะเกดรายการ “ขาดทนจากการเลกใชทรพยสน” (loss on property

retired) ซงปกตจะหกออกจากบญชสวนเกนมลคา (และจะไมหกออกจากราย

ไดหรอก�าไรในปปจจบน)

การตดคาสญสนหรออตราการใชจนหมด (depletion) กคอการส�ารอง

ทเหมอนกบคาเสอมราคาแตเปนมลคาของทรพยากรธรรมชาตทน�าขนมาจาก

พนดน ซงจะพบในธรกจเหมองแร น�ามน และกาซธรรมชาต คาใชจายในการ

ตดจายคาสญสนจะขนอยกบขอก�าหนดตามกฎหมายทเกยวของและวธการ

ทางบญช ดงนนจงเปนการยากทนกลงทนในหลกทรพยนนจะพจารณาวา

28


คาสญสนทแสดงในรายงานนนยตธรรมหรอไม การอธบายโดยละเอยดเกยว

กบคาเสอมราคาและคาสญสนจะอยนอกเหนอขอบเขตของหนงสอเลมน

อยางไรกตามมบางประเดนทนาสนใจและควรพดถงเกยวกบการตดเปนคาใช

จายทมากเกนไปหรอนอยเกนไปในบทท 30

จ�านวนเงนทคดเปนคาใชจายส�าหรบคาสญสน (depletion) อาจถกน�า

ไปเปนสวนหนงของเงนปนผลทจายใหแกผถอหนในแตละป ซงการจายเชนน

เปนการออกแบบในทางเทคนคทถอเปน “ผลตอบแทนของเงนทน (return of

capital)” และดวยเหตนเมอจายเปนรายไดใหแกผถอหนโดยทวไปจงไมตอง

เสยภาษ

29

30

หลายบรษทมการลงทนทส�าคญในกจการอน ในรปของการซอหลก

ทรพยหรอเงนจายลวงหนา การลงทนเหลานบางประเภทกเหมอนกบการซอ

หลกทรพยในตลาดตามปกตเชน หนก หรอหนสามญทมการซอขายในตลาด

ซงเปนการลงทนเพอใหมรายไดหรอก�าไรจากราคาตลาด และอาจจะขายใน

เวลาใดกได การลงทนแบบนปกตจดอยในประเภทสนทรพยหมนเวยน ใน

บญชหลกทรพยทอยในความตองการของตลาด (marketable securities)

อยางไรกตาม มนกลงทนอกจ�านวนไมนอยทลงทนโดยมจดประสงค

ทเกยวของกบธรกจของบรษท โดยลงทนในหนสามญหรอหนกของบรษทใน

เครอหรอบรษทลก หรอใหเงนก หรอช�าระเงนลวงหนาใหแกบรษทเหลานน

ซงในงบดลรวมหรองบแสดงฐานะการเงนรวมจะตดรายการลงทนในหลก

ทรพยของบรษทลกทบรษทถอหนทงหมดออก และจะรวมสนทรพยและหนสน

ตางๆ ของบรษทลกราวกบเปนสวนหนงของบรษทแม แตส�าหรบกรณทบรษท

ถอหนในบรษทลกหรอบรษทในเครอเปนบางสวน การลงทนเหลานนจะ

ปรากฏในงบดลรวมหรองบแสดงฐานะการเงนรวม โดยจะบนทกเปนรายการ

“เงนลงทนไมหมนเวยนและเงนจายลวงหนา (non-current investments and

advances)”

บทท 7

เงนลงทนไมหมนเวยน


รายการเหลานโดยปกตจะแสดงในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน

ดวยราคาทน แมบอยครงจะมมลคาลดลงจากการตงส�ารอง และมบางในบาง

กรณทจะมการส�ารองเพมเปนก�าไรสะสม จงเปนการยากทจะประเมนมลคา

ทแทจรงของการลงทนเหลาน รายการเหลานทแสดงในงบดลหรองบแสดง

ฐานะการเงนเปนรายการทส�าคญมากจงควรใชความพยายามในการหาราย

ละเอยดเพมเตมเกยวกบการลงทนเหลาน

การลงทนบางประเภทอยระหวางหลกทรพยทอยในความตองการของ

ตลาดกบการลงทนประเภททไมอยในความตองการของตลาดซงเปนค�ามน

สญญาระยะยาวในบรษททเกยวของ การลงทนประเภทกงๆ แบบนเหนไดจาก

การถอหนจ�านวนมากในบรษท เจนเนอรล มอเตอร ของบรษท ดปองท หรอการ

ลงทนในหลกทรพยของกจการรถไฟอนๆ จ�านวนมากของ ยเนยน แปซฟค ซง

การลงทนแบบนจะปรากฏในรายการสนทรพยอนมากกวาทจะอยในรายการ

สนทรพยหมนเวยน เพราะบรษทถอวาเปนการลงทนแบบถาวรหรอระยะยาว

แตดวยวตถประสงคบางประการ (เชน การค�านวณสนทรพยหมนเวยนเรวตอ

หน) ท�าใหมนสามารถเทยบเคยงไดกบหลกทรพยทอยในความตองการของ

ตลาด

31

32

สนทรพยไมมตวตน (intangible assets) ชอกบอกชดเจนแลววาไม

สามารถจบตอง ชงน�าหนก หรอวดขนาดได สนทรพยไมมตวตนสวนใหญทพบ

โดยทวไปไดแก คาความนยม (good will) เครองหมายการคา (trademark)

สทธบตร (patent) และสทธการเชา (leasehold) แนวคดทโดดเดนอยางแทจรง

ของคาความนยมกคอแนวคดเรองมลคาทด�ารงอย (going-concern value)

เปนคณลกษณะพเศษทสามารถสรางก�าไรได ซงเปนสวนหนงทพวงมากบ

ธรกจทกอตงมานานจนมนคงและประสบความส�าเรจ สวนเครองหมายการคา

และตราสนคาเปนคาความนยมประเภทหนงและมกจะถกอางองเปนสวน

หนงของคาความนยม นกลงทนควรตระหนกถงความแตกตางระหวางการ

มและไมมรายการคาความนยม (โดยทวไปจะไมม) ปรากฏในงบดลหรองบ

แสดงฐานะการเงน รวมทงการประเมนมลคาของคาความนยมและผลกระทบ

ตอราคาตลาดของหลกทรพยของบรษท

วธการลงบญชของคาความนยมในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน

ของแตละบรษทจะแตกตางกนอยางมาก ปจจบนวธทนยมใชกนสวนใหญก

คอไมมการกลาวถงสนทรพยนเลย หรอหากจะมกมกจะระบไวในอตราเพยง

1 เหรยญเทานน แตในบางกรณคาความนยมจะมการก�าหนดไวชดเจนโดยมก

บทท 8

สนทรพยไมมตวตน


จะก�าหนดตามราคาทนทซอจากเจาของธรกจเดม จงมเหตผลทจะแสดงมลคา

ของคาความนยมดวยราคาทนเชนเดยวกบสนทรพยประเภทอน บอยครงทคา

ความนยมถกบนทกบญชดวยมลคาทก�าหนดขนโดยไมมหลกเกณฑ ซงมแนว

โนมทจะสงมากกวาราคายตธรรม ณ เวลานน

ในอนาคตมแนวโนมทจะไมก�าหนดมลคาของคาความนยมในงบดล

หรองบแสดงฐานะการเงน หลายบรษททเรมตนดวยการมคาความนยมมลคา

สงๆ ไดมการตดจายจนคาความนยมมมลคาลดลงเหลอเพยง 1 เหรยญ โดย

ปรบลดในบญชสวนเกนมลคาหรอบญชทนเพอใหสอดคลองกน

การตดจายคาความนยมลงไมไดหมายความวามลคาทแทจรงนนนอย

ลงกวาเดม เพยงแตผบรหารตดสนใจทจะใชนโยบายทางการบญชทอนรกษ

นยมมากขน ซงประเดนนแสดงถงความขดแยงอยางหนงในระบบบญชของ

บรษท ในกรณสวนใหญการตดจายคาความนยมเกดขนภายหลงทสถานะ

ของบรษทดขน แตนนหมายถง คาความนยมมมลคามากกวาเมอตอนเรมตน

อยางมาก

ตวอยางของกรณนกคอ บรษท เอฟ. ดบเบลย. วลเวรธ

เมอหนสามญของวลเวรธเสนอขายแกประชาชนเปนครงแรก บรษท

ก�าหนดมลคาของคาความนยมในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเทากบ

50,000,000 เหรยญ อยางไรกตาม ราคาตลาดของหนในขณะนนบงบอกวา

คาความนยมมมลคาเพยง 20,000,000 เหรยญเทานน หลายปตอมาบรษทได

ตดจายมลคาของคาความนยม (หลายครง) จนเหลอเพยง 1 เหรยญ การตด

จายคาความนยมมลคา 50,000,000 เหรยญนโดยหกจากบญชสวนเกนมลคา

สะสม แตขณะทท�าการตดจายเปนครงสดทายในป 1925 ราคาตลาดของหน

ในขณะนนบงบอกวาประชาชนตราคาคาความนยมสงกวา 300,000,000

เหรยญ

สทธบตรสรางสนทรพยทมรปลกษณมากกวาคาความนยม แตเปนการ

ยากมากทจะตดสนวามลคาทแทจรงหรอราคายตธรรมในเวลานนควรเปน

เทาไร โดยเฉพาะอยางยงเมอเราไมทราบวา ความสามารถในการท�าก�าไรของ

33


บรษทจะเกดจากสทธบตรทบรษทถอครองมากนอยเพยงใด ซงมลคาของสทธ

บตรทบนทกในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนไมสามารถใชเปนแนวทางใน

การหามลคาทแทจรงไดเลย

“สทธในการเชา” จะแสดงถงมลคาทเปนตวเงนของสญญาเชาระยะ

ยาวทจะสรางประโยชนลวงหนา เชน อตราคาเชาต�ากวาการเชาพนททมขนาด

เทากน แตในชวงเวลาทตลาดอสงหารมทรพยอยในชวงขาลง สทธการเชา

ระยะยาวถอไดวาเปนพนธะทเปนสนทรพย และนกลงทนควรยอมรบการ

ประเมนมลคาดวยความระมดระวง

โดยทวไป อาจกลาวไดวาควรใหน�าหนกเพยงเลกนอยกบตวเลข

มลคาของสนทรพยไมมตวตนทปรากฏในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน

ซงสนทรพยไมมตวตนดงกลาวอาจจะมมลคาทแทจรงสงมาก แตในงบก�าไร

ขาดทนซงไมใชงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนจะสามารถบงบอกถงมลคาน

กลาวอกนยหนง มนคอความสามารถในการสรางรายไดจากสนทรพยไมมตว

ตนเหลานมากกวาการประเมนมลคาในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน นน

คอสงส�าคญในการพจารณาอยางแทจรง

34

35

บอยครงทบรษทจายเงนลวงหนาส�าหรบบรการทจะไดรบตลอดชวง

เวลาทก�าหนด ตวอยาง เชน บรษทอาจจะเชาอาคารและจายเงน 50,000

เหรยญ ลวงหนาส�าหรบการเชา 1 ป ในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนตอน

ตนป ยอดเงนจ�านวน 50,000 เหรยญจะแสดงเปนรายการสนทรพย - คาเชา

ลวงหนา ในแตละเดอนเงนจ�านวนนกจะลดลง 1/12 โดยหกจากก�าไรสะสมของ

เดอนนนๆ และหกจ�านวนเดยวกนนออกจากบญชคาเชาลวงหนา ดงนนใน

ตอนสนป คาเชาลวงหนาจ�านวน 50,000 เหรยญกจะถกลดมลคาจนไมเหลอ

เลยและงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนในเวลานนกจะไมมรายการนอย สวน

งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนในตอนกลางปจะแสดงรายการคาเชาลวง

หนาจ�านวน 25,000 เหรยญ

ในท�านองเดยวกน บรษทอาจจะจายดอกเบยลวงหนาส�าหรบเงนกทม

ก�าหนดเวลาแนนอน ดอกเบยจายลวงหนาเตมจ�านวนจะปรากฏในงบดลหรอ

งบแสดงฐานะการเงนตอนตนงวด และจ�านวนนจะถกตดลดลงอยางตอเนอง

ตามระยะเวลาทบรษทใชเงนกนน ในบางครงภาษและเงนเดอนกมการจาย

ลวงหนาและรายการเหลานกจะด�าเนนการเชนเดยวกน อาจมการท�าสญญา

มลคา 40,000 เหรยญส�าหรบการโฆษณาตลอดป 1937 และตองจายเงนลวง

บทท 19

คาใชจายลวงหนา


หนา งบดลหรองบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 1936 จะแสดง

ยอดเงน 40,000 เหรยญ เปนรายการคาโฆษณาจายลวงหนา คาใชจายเหลา

นจะคอยๆ ถกตดจายตลอดป 1937 บรษทสวนใหญจะมการท�าประกนหนง

หรอมากกวาหนงกรมธรรม ซงเบยประกนจะตองจายลวงหนา คาเบยประกน

ทจายลวงหนาจะแสดงในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนเตมจ�านวนในตอน

ตนงวดของอายกรมธรรม และจะคอยๆ ตดลดลงไปจนหมดตามระยะเวลา

ของอายกรมธรรมประกนภย

โดยปกตงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนของบรษทขนาดใหญจะ

แสดงคาใชจายลวงหนาหลากหลายทงหมดรวมกนเปนรายการจายลวงหนา

(prepayments) หรอคาใชจายลวงหนา (prepaid expenses) เพยงรายการ

เดยว จากธรรมชาตของคาใชจายลวงหนาจงไมควรจะมมลคามากนกเมอ

เปรยบเทยบกบสนทรพยรวมของบรษท ในการวเคราะหงบดลหรองบแสดง

ฐานะการเงนรายการคาใชจายลวงหนามความส�าคญคอนขางนอย แตเปน

ขอมลทบอกถงวธการด�าเนนธรกจของบรษทเทานน

36

37

โดยทวไปบรษทจะตดจายคาใชจายทเกดขนตลอดชวงเวลามากกวา

ทจะหกออกจากก�าไรสะสมในครงเดยว คาใชจายประเภทนจะบนทกไวทาง

ดานสนทรพยของงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนในบญชทชอวา คาใชจาย

รอการตดบญช (deferred charges) ซงรายการคาใชจายรอการตดบญช

และคาใชจายลวงหนามลกษณะทคลายกนอยางมาก ในความเปนจรงการ

ช�าระเงนลวงหนาเปนคาใชจายรอการตดบญชประเภทพเศษ เนองจาก

(1) บรษทมสทธตามกฎหมายทจะรบบรการทมการช�าระเงนไปแลวลวงหนา

(2) คาใชจายจะถกตดจายตลอดชวงเวลาทระบของการบรการ คาใชจายรอ

การตดบญชทวไปจะไมมสทธตามกฎหมายในการทจะไปรบบรการส�าหรบคา

ใชจายทเกดขนแลวและจะถกตดจายจากก�าไรในอตราทบรษทก�าหนด

ตวอยาง บรษทจายเงนลวงหนาจ�านวน 50,000 เหรยญ (บทท 9) และ

มคาใชจาย 15,000 เหรยญเกดขนจากการยายส�านกงานเขาไปอยในอาคาร

ใหม แทนทจะหกคาใชจายในการยายส�านกงานครงนออกจากก�าไรในเดอน

ทบรษทยาย คาใชจายนจะถกตงเปนคาใชจายรอการตดบญชเพอตดจายตาม

ระยะเวลา บรษทจะไดรบประโยชนจากคาใชจายในการยายเหลานตราบเทา

ทยงอาศยอยในอาคารใหมแหงน และผบรหารอาจตดสนใจตดจายคาใชจาย

บทท 10

คาใชจายรอการตดบญช


รอการตดบญชนทละเลกละนอย

คาใชจายทเกดขนจากการกอตงบรษทใหม โดยทวไปจะลงบญชเปน

คาใชจายรอการตดบญช (คาใชจายในการกอตงบรษท เชนเดยวกบคาใชจาย

ในการออกหนก) โดยเฉพาะอยางยง สวนตางระหวางราคาพารและจ�านวน

เงนทบรษทไดรบ ซงอาจแสดงเปนคาใชจายรอการตดบญชในชอ สวนต�ากวา

มลคาหนกรอการตดบญช (unamortized bond discount) และจะตดจายท

ละเลกละนอยตลอดอายของหนก (อยางไรกตาม ในหลายกรณสวนต�ากวา

มลคาหนกทงหมดจะถกคดเปนคาใชจายทนทและตดออกจากก�าไรสะสม

หรอมฉะนนจะยงคงตดจายสวนต�ากวามลคาหนกตลอดชวงเวลาทก�าหนด

ขน) ในทางปฏบตนนการตดจายคาใชจายรอการตดบญชมความแตกตางกน

อยางมาก

คาใชจายรอการตดบญชเหลาน แมจะแสดงอยในดานสนทรพยของ

งบดลหรองบแสดงฐานะการเงนกตาม แตกไมใชสนทรพยมตวตน จรงๆ แลว

คาใชจายรอการตดบญชทวไปเกอบจะจบตองไมไดเชนเดยวกบคาความนยม

38

39

สนทรพยหมนเวยน (current assets) คอสนทรพยทสามารถเปลยน

เปนเงนไดในทนท หรอ (การตกลงทางธรกจ) เปลยนเปนเงนสดไดในเวลาอน

สนพอสมควร (ปกตไมควรเกน 1 ป) ซงบางครงกเรยกวาสนทรพยหมนเวยน

ทเปลยนเปนเงนสดไดเรว (liquid or quick or floating assets) สนทรพย

หมนเวยนจะถกแบงเปน 3 กลมใหญๆ (1) เงนสดหรอทเทยบเทาเงนสด

(2) ลกหน หรอเงนทบรษทควรไดรบจากการขายสนคาและบรการ (3) สนคา

คงคลง มไวเพอขายหรอทสามารถจะเปลยนเปนสนคาและบรการเพอขาย

ในการด�าเนนธรกจสนทรพยเหลานจะคอยๆ เปลยนเปนเงนสด ตวอยาง เชน

ภายหลงจากในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน สนคาคงคลงในปจจบนอาจ

กลายเปนเงนสดและลกหน ในขณะทลกหนในปจจบนกอาจจะกลายเปน

เงนสด สนทรพยหมนเวยนทแสดงในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงนจะม

ความสมพนธกบสภาพคลองของกจการ

รายการสนทรพยหมนเวยนขางลางนอาจท�าใหเหนภาพชดเจนขน เพอ

ใหเขาใจงายจงจดเปน 3 กลมดงกลาวแลวขางตน

บทท 11

สนทรพยหมนเวยน


(1) เงนสดหรอทเทยบเทาเงนสด

เงนสดในมอหรอธนาคาร (รวมทงบตรเงนฝาก)

เงนกทตองใชคนเมอถกเรยกคน (call loan)

เงนกมก�าหนดเวลา (time loan)

พนธบตรรฐบาลและหลกทรพยทออกโดยรฐบาลทองถน

หลกทรพยอนๆ ในความตองการของตลาด

เงนมดจ�าพเศษตางๆ

เงนสดจากการยกเลกกรมธรรมประกนภย

(2) ลกหน

ลกหนการคา

ตวเงนรบ

ดอกเบยคางรบ

เงนคางรบจากตวแทน

บรการทไมสามารถวดได (สาธารณปโภค)

(3) สนคาคงคลง

สนคาส�าเรจรป (พรอมจ�าหนาย)

สนคาระหวางผลต (แปรสภาพ)

วตถดบและสวนประกอบตางๆ

ลกหนบางประเภทกอาจจะไมคอยมสภาพคลองหรอไมหมนเวยน เชน

หนทควรไดรบจากจากพนกงานและลกจาง รวมทงเงนจองหน โดยปกตหาก

บรษทไมสามารถไดรบเงนจากบญชหรอรายการเหลานนภายในเวลา 1 ป ก

จะแสดงเปนรายการแยกจากสนทรพยหมนเวยน

กลาวอกนยหนง เปนเรองปกตทจะรวมลกหนการคาทมการช�าระเปน

งวดๆ ทงจ�านวนเปนสนทรพยหมนเวยน แมวาหนดบางสวนอาจจะถงก�าหนด

ช�าระเกนกวา 1 ปนบจากวนทในงบดลหรองบแสดงฐานะการเงน เชนเดยวกน

สนคาคงคลงทงหมดกรวมอยในสนทรพยหมนเวยน แมบางรายการอาจจะม

การเคลอนไหวชา (ขายไดชามาก) กตาม

ค�าประกนโดยหลกทรพยในความตองการของตลาด

40

41

เชนเดยวกบสนทรพยหมนเวยน แตเปนอกดานหนงของงบดลหรองบ

แสดงฐานะการเงน ซงกคอหนสนหมนเวยน (current liabilities) รายการสวน

ใหญกคอ หนสนของบรษททเกดจากการด�าเนนธรกจตามปกตและมก�าหนด

ช�าระภายในเวลา 1 ป (ยาวทสด) นอกจากน หนสนทกชนดทตองช�าระภายใน

เวลา 1 ปกจะถกรวมเปนหนสนหมนเวยน ตวอยางหนสนหมนเวยนทส�าคญๆ

มดงน

• ตวสญญาใชเงน ตวแลกเงน หรอการช�าระคนเงนก (รวมทงเงนก

ธนาคารและเอกสารทางการคาคางจาย ฯลฯ)

• ใบสงซอคางจาย

• เจาหนการคา

• เงนปนผลและดอกเบยคางจาย

• หนก การจดจ�านอง หรอภาระเรยกช�าระเปนงวดๆ ทตองช�าระ

ภายในหนงป รวมทงทเรยกช�าระคน

• เงนรบลวงหนา (จากลกคา บรษทในเครอ ผถอหน ฯลฯ)

• เงนมดจ�าจากลกคา

• เชคทยงไมไดเบกเงนและการเรยกเงนคน

• ดอกเบย คาจาง และภาษคางจาย

• เงนส�ารองส�าหรบการจายภาษ

บทท 12

หนสนหมนเวยน

42

ในการศกษาสงทเรยกวาสถานะหมนเวยนหรอฐานะปจจบน (current

position) ของกจการ เราไมพจารณาเฉพาะสนทรพยหมนเวยนเทานน แต

จะพจารณาความสมพนธกบหนสนหมนเวยน สถานะหมนเวยนจะเกยวของ

กบปจจยส�าคญ 2 ประการคอ (1) สนทรพยหมนเวยนสวนทมากกวาหนสน

หมนเวยน ซงรจกในชอสนทรพยหมนเวยนสทธ (net current assets) หรอเงน

ทนหมนเวยน (working capital) และ (2) อตราสวนของสนทรพยหมนเวยน

ตอหนสนหมนเวยน หรอทรจกในชอ อตราสวนเงนทนหมนเวยน (current ratio)

เงนทนหมนเวยน ค�านวณโดยหกหนสนหมนเวยนออกจากสนทรพย

หมนเวยน เงนทนหมนเวยนเปนปจจยส�าคญในการตรวจสอบความ

แขงแกรงทางการเงนของบรษทในอตสาหกรรม และในการวเคราะหกจการ

สาธารณปโภคและกจการรถไฟกเปนสงทควรใหความสนใจเชนกน

เงนทนหมนเวยน ท�าใหสามารถประเมนความสามารถของบรษทใน

การด�าเนนธรกจอยางราบรนโดยไมมปญหาทางการเงน รวมทงสามารถขยาย

กจการไดโดยไมจ�าเปนจะตองใชแหลงเงนทนใหมและเผชญเหตฉกเฉนหรอ

ความเสยหายโดยไมประสบความหายนะ ซงการลงทนในเครองจกรอปกรณ

(หรอสนทรพยถาวร) มสวนชวยในเรองเหลานนอยมาก การขาดแคลน

บทท 13

เงนทนหมนเวยน


* การทดสอบฐานะทางการเงนของบรษททเขมขนขนจะใชสนทรพยหมนเวยนโดยไมรวมสนคาคงคลง ซงอาจเรยกวาสนทรพยหมนเวยนทเปลยนเปนเงนสดไดเรว (quick assets) โดยปกต “quick assets” ควรจะมมากกวาหนสนหมนเวยนทงหมด

เงนทนหมนเวยนอยางนอยทสดกท�าใหการช�าระหนลาชาและอนดบความนา

เชอถอแยลง การด�าเนนการลดลงและถกปฏเสธธรกจทตองการ และโดยทวไป

กไมสามารถ “ฟนฟ (turn around)” และท�าใหเกดความกาวหนาได ผลราย

แรงทตามมากคอ การมหนสนลนพนตวและศาลลมละลาย

จ�านวนเงนทนหมนเวยนทแตละกจการตองการขนอยกบปรมาณและ

ลกษณะของธรกจ ซงจดส�าคญทใชเปรยบเทยบกคอ จ�านวนเงนทนหมนเวยน

กบยอดขาย 1 เหรยญ บรษทท�าธรกจเพอใหมเงนสดและการหมนเวยนของ

สนคาคงคลงทรวดเรว ตวอยางเชน กจการรานขายของช�าทมสาขาตองการ

เงนทนหมนเวยนตอยอดขายต�ากวาอตราทกจการอตสาหกรรมทผลต

เครองจกรหนกซงขายสนคาดวยการช�าระเงนระยะยาวตองการคอนขางมาก

เงนทนหมนเวยนยงศกษาถงความสมพนธกบสนทรพยถาวรและ

เงนทน โดยเฉพาะอยางยงแหลงเงนจากหนและหนบรมสทธ ซงสวนใหญ

แลวอตสาหกรรมทดคาดหวงวาจะสามารถช�าระห นก หรอห นบรมสทธ

ทงหมดไดดวยสนทรพยหมนเวยนสทธ ในการวเคราะหหนสามญตวเลขเงน

ทนหมนเวยนทมส�าหรบหนสามญแตละหนเปนสงทนาสนใจ การเพมขนหรอ

ลดลงของเงนทนหมนเวยนในรอบปกเปนสงทนกลงทนควรใหความสนใจ*

ในกจการทางรถไฟและกจการสาธารณปโภค เงนทนหมนเวยนจะ

ไมถกตรวจสอบอยางละเอยดเหมอนกบกรณของบรษทในอตสาหกรรมอนๆ

ธรรมชาตของธรกจบรการเหลานความตองการลงทนในลกหนหรอสนคา

คงคลงมคอนขางนอย โดยทวไปการขยายกจการตองลงทนดวยเงนจาก

แหลงใหมมากกวาทจะใชเงนจากเงนสดสวนเกน สาธารณปโภคทมฐานะด

มกจะมหนสนหมนเวยนมากกวาสนทรพยหมนเวยนหลายเทา การเพมเงน

ทนหมนเวยนมกจะเปนเรองรองส�าหรบการวางแผนทางการเงน

อยางไรกตาม นกลงทนทรอบคอบกยงชนชอบบรษทสาธารณปโภค

และกจการรถไฟทมสถานะเงนทนหมนเวยนทคลองตวมากกวา

43

44

ตวเลขหนงทนยมใชมากทสดในในการวเคราะหงบดลหรองบแสดง

ฐานะการเงนกคอ อตราสวนระหวางสนทรพยหมนเวยนกบหนสนหมนเวยน

ซงปกตเรยกวา อตราสวนเงนทนหมนเวยน (current ratio) โดยค�านวณจาก

การหารสนทรพยหมนเวยนทงหมดดวยหนสนหมนเวยนทงหมด ตวอยาง

เชน หากมสนทรพยหมนเวยนเทากบ 500,000 เหรยญและมหนสนหมนเวยน

100,000 เหรยญ อตราสวนเงนทนหมนเวยนจะเทากบ 5 ตอ 1 หรอเทากบ 5

เมอบรษทมฐานะด กควรมสนทรพยหมนเวยนมากกวาหนสนหมนเวยน นน

แสดงวาบรษทจะไมมปญหาในการช�าระหนสนหมนเวยนเมอครบก�าหนด

ช�าระ

อตราสวนเงนทนหมนเวยน (current ratio) ระดบทเหมาะสมจะ

แตกตางกนตามประเภทธรกจ โดยทวไปหากสนทรพยหมนเวยนยงมสภาพ

คลองสงมากเทาไร ความจ�าเปนทตองมสนทรพยหมนเวยนมากกวาหนสน

หมนเวยนกมนอยลงเทานน โดยทวไปกจการรถไฟและกจการสาธารณปโภค

ไมจ�าเปนตองมอตราสวนเงนทนหมนเวยนสง เพราะเปนธรกจทมสนคาคงคลง

นอยและลกหนกสามารถจะเรยกเกบไดทนท ในบรษทอตสาหกรรมอตราสวน

เงนทนหมนเวยนทถอวาเปนมาตรฐานขนต�าคอ 2 ตอ 1 อยางไรกตาม จะเหน

บทท 14

อตราสวนเงนทนหมนเวยน


วาบรษทสวนใหญในตลาดหลกทรพยจะมอตราสวนเงนทนหมนเวยนระดบสง

กวานมาก ตารางตอไปนรวบรวมอตราสวนเงนทนหมนเวยน ของอตสาหกรรม

ทหลากหลาย

โดยปกตควรวเคราะหอตราสวนเงนทนหมนเวยนใหลกซงกวาน โดย

การแยกสนคาคงคลงออก ซงโดยปกตกตองการใหมรายการเงนสดและลก

หนรวมกนมากกวาหนสนหมนเวยน (ซงปจจบนมแนวโนมทจะเรยกสนทรพย

หมนเวยนทไมนบรวมสนคาคงคลงเหลานวา “สนทรพยหมนเวยนทเปลยน

เปนเงนสดไดเรว [quick assets]”) หากสนคาคงคลงเปนประเภททพรอม

ขายและโดยเฉพาะอยางยง หากธรรมชาตของธรกจท�าใหตองมสนคาคงคลง

จ�านวนมากในฤดกาลหนงและคอนขางจะนอยในอกฤดกาลหนง บรษททไม

ผาน “การทดสอบสนทรพยหมนเวยนทเปลยนเปนเงนสดไดเรว (quick assets

test)” กไมใชเรองทส�าคญมากนกแตอยางไรกตาม ในกรณเชนนการพจารณา

สถานะจะตองพจารณาดวยความระมดระวงเพอใหมนใจวาบรษทมสภาพ

คลองในระดบทด

45


จ�านวนบรษท

187588

202012112023

821

875

1397

139

อตราสวนตอ 114.4

7.97.77.77.46.96.96.96.66.46.36.06.06.05.95.95.75.75.65.55.3

อตราสวนตอ 15.25.15.04.94.64.44.34.24.23.93.83.83.73.63.53.53.03.02.81.90.7

จ�านวนบรษท

148

1522

73425

7467

278474

1310

82225

อตสาหกรรม

ยาสบผลตภณฑผาทออปกรณการเกษตรรองเทาและเครองหนงอปกรณไฟฟาเคมภณฑผลตภณฑภายในครวเรอนการพมพอปกรณส�านกงานอปกรณกอสรางการผลตอนๆเสอผาเครองนงหมอตสาหกรรมเครองจกรรานคาอนๆเนอสตวส�าเรจรปผลตภณฑจากขนสตวอาหารน�าตาลอากาศยานยาและเครองส�าอางยางและยางรถยนต

อตสาหกรรม

อะไหลรถไฟบรรจภณฑหางสรรพสนคาเหลกวทยชนสวนยานยนตเหมองแร (อนๆ)ธนาคารสนคาทางไปรษณยกระดาษรานของช�าปโตเลยมขนสงสนคาผลตภณฑผาไหมผลตภณฑจากฝายอาหารสดยานยนตถานหนภาพยนตรสาธารณปโภครถไฟ

อตราสวนเงนทนหมนเวยนสนสดปงบประมาณ 1935

46

47

การพจารณาวาการมสนคาคงคลง (inventories) จ�านวนมากเปน

สงทไมดตอธรกจมแนวโนมมากขน ซงไมจรงเสมอไป เพราะสนคาคงคลง

เปนสนทรพย และโดยทวไปบรษทยงมสนทรพยมากกยงด อยางไรกตาม

สนคาคงคลงทมมากมกจะกอใหเกดปญหามากมาย ซงอาจท�าใหตองกยม

เงนจ�านวนมากเพอซอสนคา หรอไมกอาจจะตองใชเงนสดของบรษท และ

อาจเปนเหตใหเกดความเสยหายหรอขาดทนอยางมากมาย ในกรณทราคา

สนคาโภคภณฑลดลง ตามทฤษฎสนคาคงคลงสามารถสรางก�าไรไดเชนกน

แตจากประสบการณก�าไรดงกลาวไมมากเทาหรอไมบอยเทากบการขาดทน

ทเกดจากสนคาคงคลง ในทสดการมสนคาทมากผดปกต อาจจะท�าใหสนคา

ทดมากไมสามารถขายไดในราคาทด และนนอาจจะท�าใหตองลดราคาสนคา

ลงอยางรนแรงเพอทจะขายใหได

การศกษาตวเลขสนคาคงคลงจะตองพจารณาเกยวโยงกบปจจย

อนๆ เกณฑส�าคญทนยมใชทวไปกคอ “การหมนเวยน (turnover)” โดย

พจารณาจากยอดขายทงปหารดวยมลคาสนคาคงคลง* ซงมาตรฐานการ

* การหมนเวยนทแทจรงค�านวณโดยการหารตนทนขายดวยสนคาคงคลง แตมกจะใชยอดขายรวมแทนตนทนขาย ดงนน ‘การหมนเวยน’ ทค�านวณไดจงมกสงกวาตวเลขจรง

บทท 15

สนคาคงคลง

Documents

เบนจามิน เกรแฮม กับ การถอดรหัส ... · 2018-05-06 · 6 บท น า. 7 ... investor) หรือนักลงทุนเน้นการเติบโตหรือโมเมนตัม