การวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการด าเนนงานของกลมเกษตรชวภาพ บานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

ณฐพงษ ศรบญ

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป

วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา เมษายน 2548

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

ข

คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษทางการบรหารทวไป ไดพจารณาปญหาพเศษฉบบนแลว เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป ของมหาวทยาลยบรพาได

คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษ

......................................................................................ประธานกรรมการ (...............................................................)

.....................................................................................กรรมการ (...............................................................)

....................................................................................กรรมการ (................................................................)

...................................................................................กรรมการ (................................................................) บณฑตวทยาลยอนมตใหรบปญหาพเศษฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป ของมหาวทยาลยบรพา ..............................................................................................คณบดบณฑตวทยาลย (....................................................................) วนท.................เดอน.................................พ.ศ..................

ค

ประกาศคณปการ

การศกษาเรอง “การวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ในการด าเนนงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง” ส าเรจลงไดดวยความกรณาจากหลายทานทไดอนเคราะหใหความชวยเหลออยางดยง โดยเฉพาะ รศ.ศรต สกลรตน รศ.ดร.เรณา พงษเรองพนธ อาจารยประสทธ พงษเรองพนธ ทไดใหค าแนะน าในการคดเลอกเรองทศกษา อาจารยวฑร นลอบล อาจารยทปรกษาในการท าปญหาพเศษครงน สงผลใหการศกษาส าเรจลลวงลงดวยด ผศกษารสกซาบซงในความกรณาของทาน และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ ทน การศกษาครงนจะส าเรจลงไมได หากไมไดรบความอนเคราะหจาก คณวรต รตนวจตร นายอ าเภอแกลง คณพงษศกด เจรญผล คณสดใจ จงเรองศร คณสมศกด เครอวลย และสมาชกกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ ทประสานงานสนบสนนในการเกบรวบรวมขอมล ดวยการ ใหสมภาษณ และมอบเอกสารทเกยวของ ท าใหไดขอมลทสมบรณครบถวน ไดผลการศกษาทเปนประโยชนตอเกษตรกรและเปนประโยชนในการพฒนาประเทศโดยรวม ผศกษาขอขอบพระคณ จากใจจรง

ณฐพงษ ศรบญ

ง

ชอปญหาพเศษ การวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ในการด าเนนงาน ของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

ชอผเขยนปญหาพเศษ ณฐพงษ ศรบญ สาขาวชา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (การบรหารทวไป) ปการศกษา 2547

บทคดยอ

การศกษาเรอง “การวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ในการด าเนนงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง” มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน วามปจจยใดบาง ทมความสมพนธตอการประสบผลส าเรจ เปนทยอมรบทวไป และเพอวเคราะหปญหาอปสรรค ความตองการ รวมทงการแกไขปญหาทเกดขนจากการรวมกลมเกษตรชวภาพ ผลการศกษาพบวา การมสวนรวมของประชาชนตอการรวมกลมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ อาศยความรวมมอของสมาชกในกลม เพอแลกเปลยนความร รวมแกไขปญหาของสมาชกภายในกลม ความรรกสามคคของสมาชกกลม มผน าทเขมแขงมความรและประสบการณสง เหนแกประโยชนสวนรวม ท าใหกลมมความเขมแขง มการบรหารจดการผลประโยชนไดอยางเสมอภาคและทวถง มแนวคดและการปฏบตในแนวทางเดยวกน ท าใหกลมประสบผลส าเรจเปนทยอมรบทวไป ปญหาและอปสรรคของกลม คอ การขาดแคลนปจจยการผลต เงนทนหมนเวยน มกลมผเสยผลประโยชนตอตานและเปนคแขง ท าใหการท างานล าบากขน ความตองการเงนทนหมนเวยน เปนเงนกดอกเบยต าจากสถาบนการเงน การสนบสนนวตถดบทดแทน การพฒนาระบบการผลต การตลาด และการรบรองมาตรฐานคณภาพเกษตรอนทรย แนวทางการแกไขและขอเสนอแนะ ภาครฐควรก าหนดนโยบายเชงรก ใหขยายผลการจดตงศนยถายทอดเทคโนโลยเกษตรชวภาพใหทวถงทกต าบลหมบานควบคกบการพฒนาบคลากรเปนผถายทอดความร ระบบการผลต การรบรองคณภาพผลผลตทไดมาตรฐาน ภายใตการดแลสนบสนนอยางจรงจง

จ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง สารบญ จ สารบญตาราง ช สารบญภาพ ซ

บทท

1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการศกษา 3 ขอบเขตของการศกษา 3 นยามศพทเฉพาะ 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 5 ปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง 5 แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต 8 โครงสรางการบรหารและการจดองคการทเกยวของ 11 งานวจยทเกยวของ 13 กรอบแนวคดในการศกษา 22

3 วธด าเนนการวจย 23 วธการศกษา 23 ผใหขอมลส าคญ 23 ระยะเวลาการเกบขอมล 25 วธประมวลผลและวเคราะหขอมล 25

ฉ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4 ผลการศกษา 26 การรวบรวมขอมล 26 ขอมลทวไปของผใหขอมลส าคญ 27 วเคราะหประเดนทศกษา 31 วเคราะหผลการศกษา 36

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 39 สรปผลการศกษา 39 อภปรายผล 42 ขอเสนอแนะ 43

บรรณานกรม 47

ภาคผนวก 52

ภาคผนวก ก 53 ภาคผนวก ข 56 ภาคผนวก ค 102

ประวตยอของผเขยนปญหาพเศษ 107

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 การแบงชวงอายของผใหขอมล 27 2 การศกษาของผใหขอมล 27 3 รายไดของผใหขอมลหลก 28 4 สรปขอมลทวไปจากแบบสอบถามการมสวนรวมของราษฎรในการรวมกลมเกษตร

ชวภาพฯ หมท 8 ต.สองสลง อ.แกลง จ.ระยอง 28 5 เปรยบเทยบคาใชจายระหวางเกษตรเคม กบเกษตรชวภาพรายบคคล/พนททงหมด/ป 29 6 เปรยบเทยบคาใชจายระหวางเกษตรเคม กบเกษตรชวภาพรายบคคล/1ไร/ป 30 7 ผลด - ผลเสยของการใชปยชวภาพ 32 8 ผลด - ผลเสยของการใชปยเคม 32 9 เปรยบเทยบดานสภาพแวดลอม 33 10 เปรยบเทยบดานผลผลต เฉลยตอไร 33

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 โครงสรางการบรหารงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 12

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ประเทศไทย เปนประเทศก าลงพฒนาทประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก ในอดต การผลตของเกษตรกร เปนระบบเกษตรแบบดงเดม ใชปยอนทรย (ปยคอก ปยหมก) ไมมสารเคม โดยมงตอบสนองการบรโภคของครอบครว ชมชน หมบาน เกษตรกรจะท าการผลตพชพนธหลาย ๆ อยางในแปลงนาผนเดยวกน เชน ท าสวน ท านา เลยงเปด เลยงไก เลยงปลา เลยงวว เลยงควาย ปลกหมอน เลยงไหม ทอผาไวใชเอง ซงเปนการผลตทครบวงจร เกษตรกรจงสามารถด ารงชวตอยไดอยางเพยงพอ ภายใตระบบการเกษตรแบบดงเดม ตอมาประเทศไทย ไดรบอทธพลจากประเทศอตสาหกรรมตะวนตก มการประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2504 เพอมงใหประเทศพฒนาตามแนวคดของประเทศตะวนตก ระบบเกษตรกรรมซงเปนอาชพหลกพนฐาน และเปนกระแสหลกในประเทศ ไดเปลยนแปลงเปนระบบเกษตรกรรมทเรยกวา “เกษตรกรรมสมยใหม” (modern agriculture) หรอระบบเกษตรกรรมตามแบบแผน (conventional agriculture) ระบบเกษตรกรรมดงกลาวมลกษณะเดนอยางหนง คอเนนการใชสารอนนทรย ซงเปนสารสงเคราะห เชน ปยเคม ยาฆาแมลง ยาก าจดศตรพช จงมชอเรยกอกอยางหนงวา “เกษตรเคม” (chemical agriculture) การเกษตรทเคยท าอยางเพยงพอ ไดแปรเปลยนเปนการเกษตรเชงพาณชย มงผลตเพอตอบสนองการสงออก โดยมเปาหมายเพอน ารายไดเขาประเทศ จงตองท าทกวถทาง เพอใหไดผลผลตมากทสด (เกษตรอนทรยวถสรนทร, 2546)

สถานการณของประเทศไทยปจจบน เปนทยอมรบโดยทวกนวา สภาวะวกฤตเศรษฐกจ ทสงผลกระทบตอ ความเปนอยของพนองประชาชนชาวไทยอยางกวางขวางในขณะน เปนผลพวงมาจากแนวทางการพฒนาเศรษฐกจ ทเนนหนกการผลตเพอการสงออก ทเนนทนและเงนตรา เมอเศรษฐกจฟองสบแตก มการเปลยนแปลงคาเงนบาท ปญหาตาง ๆ จงมผลกระทบอยางรนแรง คนไทยทงประเทศ ไดรบความเดอดรอนโดยทวกน กระทรวงมหาดไทยตระหนกในผลกระทบของวกฤตการณ ดงกลาว จงไดนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในเรองเศรษฐกจแบบพอเพยง ซงพระองคทรงรบสงมาไมนอยกวายสบหาป ทเนนการพงพาตนเอง มาด าเนนการอยางจรงจงทวประเทศ ควบคกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549)

2

ซงเปนแผนฯ ทไดอญเชญ แนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงฯ มาเปนปรชญา น าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ โดยยดหลกทางสายกลาง เพอใหประเทศรอดพนจากวกฤต สามารถด ารงอยไดอยางมนคงและน าไปสการพฒนาทสมดล มคณภาพและยงยนภายใตกระแสโลกาภวฒน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง มค าขวญวา “แหลมแมพมพสวยหร สนทรภครกว ประเพณทอดผาปากลางน า อตสาหกรรมยางพารา กะปน าปลาขนชอ เลองลอผลไม” ตงอยทางทศตะวนออกตอนลางของจงหวดระยอง อยหางจากตวจงหวดเปนระยะทาง 47 กโลเมตร มเนอทประมาณ 741 ตารางกโลเมตร สภาพพนทโดยทวไปเปนทราบสลบทดอนเปนลกคลนทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ มแนวภเขาบางสวน พนทบรเวณนจงเปนทราบเชงเขาสลบกบทดอนลกคลน ทางทศใตเปนทราบต าลงสอาวไทย มชายทะเลเวาแหวงตดอาวไทยยาวประมาณ 35 กโลเมตร มแมน าส าคญ 1 สาย คอ แมน าประแสร มความยาวประมาณ 26 กโลเมตร มตนก าเนดจากทวเขาในจงหวดจนทบร ไหลผานทองท ต าบลบานนา ต าบลทางเกวยน ต าบลทงควายกน และไหลลงสทะเลทต าบลปากน าประแสร การปกครองแบงเปน 15 ต าบล 145 หมบาน มประชากร 128,171 คน อาชพหลกของประชาชน คอ การเกษตรกรรม โดยเฉพาะการท าสวนยางพารา และสวนผลไม ประสบปญหาผลผลตตกต า ปรมาณการผลตไมแนนอน ขาดแคลนน าจงไดมการวางแผนชวยเหลอประชาชนในภาวะเศรษฐกจตกต า สงเสรมโครงการปลกพชผกสวนครว โครงการปลกผกขางรวพยงเศรษฐกจหมบาน โครงการปยชวภาพ และไดเลงเหนความส าคญของเกษตรชวภาพ ปลอดสารเคมและสารพษ จงเนนการจดตง ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ณ หมบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง ด าเนนการตอเนองมาจนถงปจจบนไดด าเนนการกจกรรมตาง ๆ ในรปกลมเกษตรกรเนนหนกการเกษตรชวภาพ จนกระทงมระดบการพฒนา เปนทยอมรบของผสนใจ และเกษตรกรทวไป เปนแหลงศกษาดงานของเกษตรกรจากหลายจงหวด ทวทกภาคของประเทศ (ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร, 2547) ผศกษาจงเหนความส าคญทจะศกษาวา การรวมกลมเกษตรชวภาพ มจดออน จดแขง โอกาสและอปสรรคในการด าเนนการอยางไร และมปจจยใดบางทมความสมพนธตอความส าเรจของการรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง เพอเปนแนวทางในการสงเสรมและขยายผลใหประสบผลส าเรจยงขน เกษตรชวภาพ หรอเกษตรอนทรย เปนระบบการเกษตรไมใชปยเคมในการปรบปรงบ ารงดนไมใชสารเคมในการปองกนและก าจดศตรพช ไมใชสารเคมในการก าจดวชพช ตลอดจนไมใชฮอรโมนทจะกระตนการเจรญเตบโตของพชและสตวระบบนเนนการเพมความอดมสมบรณของดน และพนฐานทางชวภาพ คอ ดนทมจลนทรย และสงมชวตเลก ๆ ในดนทเปนประโยชนในปรมาณ ทมาก

3

เกษตรชวภาพ หรอ เกษตรอนทรย มความส าคญตอเศรษฐกจ สงคมชนบท และธรรมชาตสงแวดลอม (เกษตรอนทรยวถสรนทร, 2546, หนา 5)

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 2. เพอศกษาปจจยทมความสมพนธตอความส าเรจของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 3. เพอวเคราะหปญหา อปสรรคและความตองการในการบรหารจดการกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 4. เพอก าหนดแนวทางการแกไขปญหาในการด าเนนงาน ของกลมเกษตรชวภาพบาน ไทรเอน

ขอบเขตของการศกษา

1. ขอบเขตในดานเวลา ศกษาการมสวนรวมของเกษตรกรกลมเกษตรชวภาพฯ ในชวงระยะเวลาการด าเนนงาน ระหวาง พ.ศ. 2543 – ปจจบน 2. ขอบเขตในดานพนท ศกษาในพนทหมบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง 3. ขอบเขตดานประชากร ศกษาคณะกรรมการและสมาชกกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง และเจาหนาทผมสวนเกยวของรวมจ านวน 50 คน

นยามศพทเฉพาะ

การมสวนรวม หมายถง การทเกษตรกรเขามามสวนรวมเกยวกบการตดสนใจ การลงมอปฏบตการ การมสวนรวมการบรหารผลประโยชนของกลม และการใหการสนบสนนใหเกษตรกรมแนวคดรเรม มความตนตวในการพฒนาทองถน ปยอนทรย หมายถง ปยอนทรย หรอปยหมกไดจากการเนาเปอยผพงของอนทรยสาร เชน ซากพช ซากสตว หรอมลสตว ฯลฯ แตมกมธาตอาหารจ าพวกไนโตรเจนต า ในบางครงจงตองใชรวมกนกบปยเคม เพอเสรมธาตอาหาร ปยจลนทรย หมายถง ปยทเกดจากการผสมอนทรยสาร จะใหแรธาตอาหารแกพชไดในปรมาณทมากกวาและอยไดยาวนานกวา หรอเกดจากการน าเอาอนนทรยสารหลายชนดมาผสมรวมกน แลวเตมหวเชอจลนทรยซงเปนลขสทธตาม เลขทสทธบตร 498 ลงไป เพอใหเกดการยอยสลาย

4

อนนทรยสารออกมา เปนแรธาตอาหารแกพชครบทง 24 ธาตอาหาร โดยมจลนทรยเปนตวการส าคญ ในการปลดปลอยธาตอาหาร ปยเคม หมายถง ปยทผลตขนใหมธาตอาหารหลกเพยงหนง หรอหลายธาตหรอมธาตอาหารอยางอนตามทระบไว โดยปกตกระบวนการผลตปยมกเปนกระบวนการทางเคม แตการผลต ปยเคมบางอยาง อาจใชเพยงกระบวนการแตงแรอนเปนกระบวนการทางฟสกสกได เชน ปยโปแตสเซยมคลอไรด หรอปยเคมสตร 0-0-60 เปนตน (ยงยทธ โอสถสภา, 2542, หนา 46) เกษตรชวภาพ หรอเกษตรอนทรย หมายถง ระบบการเกษตรไมใชปยเคมในการปรบปรงบ ารงดน ไมใชสารเคมในการปองกนและก าจดศตรพช ไมใชสารเคมในการก าจดวชพช ตลอดจนไมใชฮอรโมนทจะกระตนการเจรญเตบโตของพชและสตว ระบบนเนนการเพมความอดมสมบรณของดน และพนฐานทางชวภาพ คอ ดนทมจลนทรย และสงมชวตเลก ๆ ในดนทเปนประโยชนใน ปรมาณทมาก

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบถงปจจยทมความสมพนธตอความส าเรจ และการเปนทยอมรบทวไปของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 2. ทราบถงปญหา อปสรรค ความตองการ และวธการแกไขปญหาทเกดขนในการ ด าเนนงานกลม 3. ขอมลส าคญทไดจากการศกษา สามารถน าไปใช เปนแนวทางในการขยายผล การเกษตรชวภาพ ปลอดสารพษ ใหแพรหลายขนอยางบรณาการ

5

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง การวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ในการด าเนนงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หม 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง ผวจยไดรวบรวมแนวทางความคด ทฤษฎ ทส าคญเกยวของ เพอน ามาสรางกรอบแนวคดในการศกษา ดงน 1. ปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง 2. แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต 3. รปแบบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนา 4. รปแบบโครงสรางของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน 5. งานวจยทเกยวของ 6. กรอบแนวคดในการศกษา ส าหรบรายละเอยดปรากฏทส าคญ สามารถแยกได ดงน

ปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

“เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงมพระราชด ารส ชแนะแนวทางการด าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย มาโดยตลอดนานกวา 25 ป ตงแตกอนเกด วกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนย าแนวทางการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถด ารงอยไดอยางมนคงภายใตกระแสโลกาภวฒนและความเปลยนแปลงตาง ๆ (กรมการปกครอง, 2545, หนา 1) ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนใน ทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหด าเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวฒน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน

6

จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผน และการด าเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมส านกในคณธรรมความซอสตยสจรต และใหความรอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด แนวคดการพฒนาตามกระแสพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอย หวฯ เรอง เศรษฐกจแบบพอเพยง หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากพระบรมราโชวาท (ก านน ผใหญบานกบการแกไขปญหาความยากจน, กรมการปกครอง, 2547, หนา 1 - 3) 1. พระราชด ารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา : 4 ธนวาคม 2541 ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง และท าไดเศษหนงสวนสกพอนน ไมไดแปลวา เศษหนงสวนสของพนท แตเศษหนงสวนสของการกระท า พอเพยง มความหมายกวางขวางยงกวานอก คอค าวาพอ กเพยงพอ เพยงน กพอดงนนเอง พอเพยง นอาจจะมมาก อาจจะมความหรหรากได แตวาตองไมไปเบยดเบยนคนอน ตองใหพอประมาณตามอตภาพ พดจากพอเพยง ท าอะไรกพอเพยง ปฏบตตน กพอเพยง

2. พระราชด ารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา : 4 ธนวาคม 2542 ถาพอมพอกน คอ พอมพอกนของตวเองนน ไมใชเศรษฐกจพอเพยง เปนเศรษฐกจสมยหน 3. พระราชด ารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา : 4 ธนวาคม 2543 เศรษฐกจพอเพยงทไดย าแลว ย าอก แปลเปนภาษาองกฤษวา sufficiency economy หมายความวา ท าอะไรดวยความอะลมอลวยกน ท าอะไรดวยเหตและผล ทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มขนตอนดงตอไปน ทฤษฎใหมขนท 1 พอมพอกน หลกส าคญ: เกษตรกรมความพอเพยง โดยเลยงตวเองได (self-sufficiency) ในระดบชวต ทประหยดกอน ทงนตองมความสามคคในทองถน ทฤษฎใหมขนท 2 อยดกนด เมอเกษตรกรเรมเขาใจวธการ และด าเนนการในทดนของตนเองแลว เมอเรมผลกตองเรมขนทสอง คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลมหรอสหกรณ ทฤษฎใหมขนท 3 มงมศรสข ตดตอรวมมอกบแหลงเงน (ธนาคาร) และกบแหลงพลงงาน (บรษทน ามน) ตงและบรหารโรงส ตงและบรหารสหกรณ ชวยลงทน ชวยพฒนาคณภาพชวต

7

ในการน าแนวทฤษฎใหมไปสการปฏบตนน ไดมการยดแนวคดอยางตรง ๆ ท าใหบางพนทไมสามารถท าได จงไดมการเสนอขอควรท าและไมท าส าหรบทฤษฎใหมขนตนไว เพอเปนแนวทางส าหรบการปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพของพนท ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร (พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯเนองในวนเฉลมพระชนมพรรษา วนศกรท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2541) ทรงมงเนนใหคนไทยพงพา ตนเองได โดยชวยเหลอตวเองกอนเปนอนดบแรก เรมตนทการพฒนาเกษตรกรรมใชทรพยในดน ทพอมอยเปนทนในการเรมตน รจกผลตเพอใชบรโภคในครวเรอนเปนเบองตน เมอมผลผลตเหลอจากการใชบรโภคแลวคอยน าไปจ าหนาย ยดหลกเกษตรกรรมตามทฤษฎใหม มการวางแผนการผลต ทดและรจกใชพนท พฒนาทดนท ากน ยดถอหลกธรรมชาตเกอกลซงกนและกน และพงมความพอเพยงในสงเบองตน 3 ประการ ดงน พอเพยง ในความเปนอย หมายถง พอมพอกนสามารถพงตนเองไดโดยเหมาะสมตามอตภาพทงบคคล ครอบครว และชมชน พอเพยง ในความคด หมายถง มการปรกษาหารอระหวางบคคล ครอบครว ชมชน และคดในสงทพงกระท าได พอเพยง ในจตใจ หมายถง รจกพอไมโลภมาก ชวยเหลอเอออาทรซงกนและกนในระหวางบคคล ในครอบครวและชมชน และมจตใจรกชมชนถนตนเอง จากกระแสพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง กอใหเกดการระดมความคดในวงกวางทกฝาย อาท นกวชาการ ขาราชการ ปราชญนกคดทงระดบทองถน และระดบประเทศ ทงภาครฐ และภาคเอกชน โดยนอมน าเอากระแสพระราชด ารในการหาแนวทาง และนโยบายอยางเปนรปธรรมตลอดจน วธการทจะผลกดนใหบงเกดผลส าเรจ ดวยความรวมแรงรวมใจจากทกฝายนเอง การก าหนดแนว “ยทธศาสตรเศรษฐกจชมชนพงตนเอง” จงถอก าเนดขน ดวย 7 กลยทธและ 13 กจกรรม และเพอเปนการเฉลมพระเกยรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในวโรกาสททรงพระชนมพรรษาครบ 6 รอบ กระทรวงมหาดไทย จงไดน าความกราบบงคมทลพระกรณาทราบฝาละอองธลพระบาท ขอทลเกลาฯ ถวายเปนโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ จงทรงมพระมหากรณาธคณพระราชทาน ชอการด าเนนการตามยทธศาสตรดงกลาววา “โครงการอนเนองมาจากพระราชด ารเศรษฐกจแบบพอเพยงเฉลมพระเกยรต” (พออย พอกน กรมการปกครอง, 2542, หนา 5) โดยมเปาหมาย ใหคนไทยบงเกดความสข ดวยการพออยพอกน ในระยะเรมตน และความอยดมสขในโอกาสตอไป และถอเอาวกฤตเปนโอกาส ดวยความเชอมน วาแนวความคดน

8

จะเปนการวางรากฐานอนจะน าไปสการพฒนาอยางยงยน ทงทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และเมอประสบผลส าเรจทงสองประการแลว สงคมไทย จะกาวสความมงมศรสขไปพรอมกนในอนาคต แนวทางเศรษฐกจชมชนพงตนเอง เนนการพงตนเอง เนนการใชทรพยากรชมชน เนนการใชเทคโนโลยพนบาน ในการสนบสนนรากฐานการผลต ทางดานการเกษตรของชมชนหรออธบายไดวา เศรษฐกจชมชนพงตนเอง หมายถง การประกอบสมมาชพทเนนการรวมมอกนในรปกลม กจกรรมการเกษตร กจกรรมตอเนองการเกษตร และนอกภาคการเกษตรในระดบครอบครว เพอ พอกนพอใช จากนนจงขยายไปสกจกรรมลกษณะกลม ขยายตวสระดบชมชนและระดบภมภาคในอนาคต นนคอ การวางรากฐานชมชนไทยใหเขมแขง โดยพงพาตนเอง พอเพยงทจะอมชตวเอง พอเพยงในความเปนอย นอมน ากระแสพระราชด ารส “รรก สามคค” และเมอชมชนเขมแขงประดจฐานรากทมนคงแลว ประเทศไทยกพรอมทจะกาวดวยความแขงแกรงและมนคงไปพรอม ๆ กน ในทกยางกาว ฉะนน พอสรปในภาพรวมไดวา กลวธในการสรางชมชนเขมแขงตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง กคอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาท โดยค านงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตวตลอดจนใชความรความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจและการกระท า อนเปนวธการหรอมาตรการทไปกระตน หรอดงเอาศกยภาพความเปนมนษยผประเสรฐ ความมศกดศร ความเปนมนษยซงก าหนดไวในรฐธรรมนญ (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย, 2548, มาตรา 28) เพอใหการมสวนรวมของประชาชนเปนไปแบบบรณาการ ชมชนเกดการรวมคด รวมท า เพอแกปญหาและรกษาผลประโยชนของแผนดนโดยมใชเกดจากการกระท า หรอชน าของขาราชการหรอกลมบคคลใด ๆ ทงสน บคคลเหลานนควรมเพยงหนาทใหก าลงใจใหค าแนะน า และแกไขอปสรรคบางประการทเกดขนเทานน ทเหลอเปนเรองของประชาชน ชมชนทจะแกไขปญหา พฒนาชมชนดวยล าแขงของตนเอง ทงนทงนนกเพอเนนในรปกลมกจกรรมการเกษตร กจกรรมตอเนองการเกษตร และนอกภาคการเกษตร ในระดบครอบครว เพอพอกนพอใช จากนนจงขยายกจกรรมเขาสลกษณะกลม ขยายตวสระดบชมชนและระดบภมภาคในอนาคต

แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต

การศกษาเรอง การน านโยบายไปปฏบตนน ไดมนกวชาการ เชน เพรสแมนและวลดฟสก (Pressman & Wildavsky, 1976) ไดท าการศกษาปญหาการน านโยบายการสรางงานใหชนกลมนอยไปปฏบตในป ค.ศ. 1973 ซงไดนยามการน านโยบายไปปฏบต

9

เปนกระบวนการของการปฏสมพนธ ระหวางเปาหมายทก าหนดไว กบการปฏบตทงหลาย ทมง (geared) ไปสการกระท าใหบรรลผล การน านโยบายไปปฏบต คอ ความสามารถทจะจดการและประสานสงทจะเกดขนมาภายหลง ในลกษณะทเปนลกโซเชงสาเหตและผล ทงน เพอใหไดผลลพธทพงปรารถนา แวน มเตอรและแวน ฮอรน (Van Meter & Van Horn, 1975) ไดก าหนดค านยามการน านโยบายไปปฏบต หมายความรวมถง การด าเนนการโดยบคลากรหรอกลมบคคลในภาครฐ หรอภาคเอกชน ซงการด าเนนการดงกลาว มงทจะกอใหเกดความส าเรจโดยตรง ตามวตถประสงค จากการตดสนใจด าเนนนโยบายทไดกระท ากอนหนานนแลว จากการส ารวจนยาม “การน านโยบายมาปฏบต” ของนกวชาการตาง ๆ ทกลาวมาอาจก าหนดค านยามในการศกษาครงนไดวา การน านโยบายมาปฏบตหมายถง การด าเนนการของบคคล กลมบคคล หรอองคกรทงภาครฐและภาคเอกชน โดยมงทจะใหวตถประสงคและเปาหมายตามอาณตของนโยบายบรรลผลส าเรจโดยตรง ทงน ลกษณะการด าเนนการดงกลาวจะตองสงเกตและตรวจสอบไดจากปรากฏการณทเปนจรง รปแบบและระบบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาขององคการสหประชาชาต (United Nations) องคการสหประชาชาต (United Nations, 1981, p 8) ไดสรปรปแบบและระดบของการ มสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาวาม 3 รปแบบใหญ ๆ คอ 1. การมสวนรวมแบบเปนไปเอง (spontaneous) ซงเปนการรวมโดยการอาสาสมคร หรอการรวมตวกนขนเพอแกไขปญหาของตนเอง โดยเปนการกระท าทมไดรบความชวยเหลอจากภายนอก 2. การมสวนรวมแบบถกชกจง (induced) เปนการเขารวมโดยความตองการความเหนชอบ หรอการสนบสนนจากรฐบาล 3. การมสวนรวมแบบบงคบ (coercive) ซงเปนผมสวนรวมภายใตการด าเนนนโยบายของรฐบาล ภายใตการจดการของเจาหนาทของรฐ หรอ โดยการบงคบโดยตรง แนวคดเกยวกบกลม ความหมายของกลม กลม (group) ตามพจนานกรมศพทสงคมวทยา (ราชบณฑตยสถาน, 2538, หนา 63) ไดใหความหมายไววา กลมประกอบดวยบคคลตงแต 2 คนขนไปทไดสรางแบบอยางของการกระท าระหวางทางจตขน กลมหรอหมคณะเปนทยอมรบวาเปนองคการอยางหนงทงโดยสมาชกของกลมเอง และตามปกต โดยผอน ทงนเพราะกลมมพฤตกรรมรวมกนแบบฉบบของตนเอง พสมย วบลยสวสด และคณะ (2528, หนา 257) ใหความหมายของกลมวา

10

1. กลม ประกอบดวยบคคลตงแต 2 คนขนไป ไดสรางแบบอยางของการกระท าระหวางกนทางจตขน กลมหรอหมคณะนเปนทยอมรบวาเปนองคกรอยางหนง ทงโดยสมาชกของกลมเองเพราะกลมจะมพฤตกรรมรวมในแบบฉบบของตนเอง

2. กลม คอ การรวมตวของปจเจกบคคลทมความเกยวของซงกนและกน ความเกยวของจะชใหทราบถงชนดของกลมวา เปนครอบครวกรรมกร สหภาพแรงงานหรอฝงชน เปนตน สมาชกของกลมจะมการพบปะกน และมการตดสนใจในกลมสม าเสมอ ในการด าเนนงานหรอกจกรรมของกลม 3. กลม หมายถง ระบบองคกรซงจะประกอบไปดวยบคคลตงแต 2 คนขนไป มความสมพนธเกยวของซงกนและกน จนกระทงกลายเปนแบบแผน (pattern) ของบทบาท (rote) และ หนาททพงกระท าตอกน เกดมาตรฐานของชดบทบาทระหวางสมาชกและเกดปทสถาน (norms) พฒน บญยรตนพนธ (2537, หนา129) กลาววากลมคอบคคลรวมกนตงแต 2 คนขนไป มารวมกน เพอรวมปฎบตตอกนทางจตวทยา และเปนทยอมรบกนในสมาชกของกลมเองและ รวมทงกลมอน ๆ ดวย ทงนเนองจากกลมมแบบอยางพฤตกรรมรวมกนโดยเฉพาะเมอไดพจารณา จากความหมายของกลม พอทจะสรปไดวากลม หมายถงบคคลตงแต 2 คนขนไปมารวมกน เพอรวมปฏบตในกจกรรมของกลม อยางมแบบแผน มปฏสมพนธตอกน บทบาท มปทสถาน เพอใหบรรลวตถประสงคของกลม สาเหตของการเกดกลม พสมย วบลยสวสด และคณะ (2528, หนา 257 – 258) ไดกลาวถงสาเหตของการเกดกลมวากลมจะสามารถสนองความตองการบางสวนหรอหลาย ๆ อยางใหแกเขาได 1. อาจจะถกดงเขากลมโดยบคคลทเปนกลม กเพราะเขารสกวา กลมจะสามารถสนองความตองการบางสวนหรอหลาย ๆ อยางใหแกเขาได 2. บคคลนนรสกวาจดหมายของกลมนนมผลทคมคา และเขารวาการทจะเขามารวมกลมนน จะชวยใหสามารถบรรลความส าเรจตามจดมงหมายของกลมไดงายขน แสดงความตองการของกลมและความตองการของบคคลนนมความหมายสอดคลองกน 3. บคคลนน ๆ เขารวมกลมเพราะเขาพอใจ ทจะไดมความสมพนธกบสมาชกคนอน ๆ ในกลม 4. กจกรรมของกลมเปนทดงดดใจใหบคคลนน ๆ เขารวมเปนสมาชก เชนสมาชก ชมรมวายน า เพราะเขาตองการวายน าใหเปนหรอเกงขน

11

5. บคคลนน ๆ อาจเขากลมเพอจดหมายเฉพาะ เชน นกธรกจเขารวมกลมอาหารกลางวน ไมใชเพอสงคมอยางทเปนวตถประสงคของกลม แตเพอผลการตดตอธรกจเปนส าคญ จากสาเหตของการเกดกลม (group) ดงกลาว พบวา การกอเกดกลมเกษตรชวภาพ บานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ.แกลง จ.ระยอง เปนกลมทสมาชกทกคนมความคดเสยสละ ทจะเขามาแกไขปญหา ทางดานตาง ๆ ของกลม รวมถงประสานงานกบหนวยงานราชการทเกยวของ เพอแกไขปญหา นน ๆ ของกลมใหหมดไป

โครงสรางการบรหารและการจดองคการทเกยวของ

องคประกอบของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง เปนรปแบบคณะกรรมการบรหารจ านวน 15 คน มสมาชกกลมรวมทงหมด 50 คน การด าเนนงานจะประกอบดวยต าแหนงตาง ๆ ดงตอไปน

1. ทปรกษา 2. ประธานกรรมการ 3. รองประธานกรรมการ 4. กรรมการ 5. เหรญญก 6. ผชวยเหรญญก 7. เลขานการ 8. ผชวยเลขานการ 9. สมาชกกลมเกษตรชวภาพ คณะกรรมการกลมจะมอายในการปฏบตงานคราวละ 2 ป เมอหมดวาระจะมการเลอกใหม

ซงอาจเปนชดเดมกไดแลวแตมตของทประชม คณะกรรมการด าเนนงานกลม สามารถเขยนเปนโครงสรางการบรหารได ดงน

12

ภาพท 1 โครงสรางการบรหารงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน

หนาทของคณะกรรมการบรหารกลมเกษตรชวภาพ 1. ประธานกรรมการ มหนาท 1.1 จดประชมคณะกรรมการ และสมาชกกลม เพอรวมพลงความคดในการแกไขปญหาตาง ๆ และปรบปรงการเกษตรชวภาพใหเกดประโยชนสงสด

1.2 ประสานงานระหวางสมาชกในกลม รวมทงตดสนปญหาหรอไกลเกลยกรณพพาท 1.3 แนะน า ดแลและควบคมใหสมาชกปฏบตตามระเบยบปฏบตของกลม 1.4 ประสานงานระหวางสมาชกในกลมกบเจาหนาทเกษตรต าบล และเจาหนาทจาก

หนวยงานทเกยวของทกฝายทงทางดานการวางแผน การผลต การตลาด แหลงงบประมาณ 2. รองประธานกลมเกษตรชวภาพ มหนาท 2.1 ท างานตามทประธานมอบหมาย 2.2 ท าหนาทแทนเมอประธานไมอย 3. กรรมการดานธรกจ มหนาท 3.1 ประชาสมพนธ แจงขาวสาร แกสมาชกของกลม 3.2 จดท าระเบยบวาระการประชม และเชญผเขารวมประชม 3.3 บนทกการประชม บนทกกจกรรมของกลม 3.4 จดท าเกบรกษาทะเบยนสมาชก เอกสารเกยวกบการเปนสมาชก รวมถงขอมล

ทจ าเปนตาง ๆ

ประธานกรรมการ ทปรกษา

รองประธานกรรมการ

กรรมการ เหรญญก ผชวยเหรญญก

เลขานการ ผชวยเลขานการ

สมาชกกลมเกษตรชวภาพ

เกเกษตรชชว

13

3.5 รบผดชอบบญชการเงนของกลม 3.6 ดแลรกษาสถานทท าการ ตลอดจนทรพยสนและพสด

4. กรรมการดานการจดท าปยชวภาพ มหนาท 4.1 วางแผนการจดท าปยชนดตาง ๆ ตามทไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทกรมพฒนา

ทดน และการเกษตรต าบล ใหค าแนะน า ปรกษา 4.2 การจดสรรปยชวภาพ ดวยการจ าหนาย แกสมาชกในราคาตนทน 4.3 จดจ าหนายปยชวภาพ แกบคคลคณะกรรมการกลมทวไปในราคายตธรรม 5. หนาทของสมาชกกลมเกษตรชวภาพ มหนาท 5.1 ยอมรบและปฏบตตามมตขอตกลงของคณะกรรมการกลม 5.2. เขารวมประชมทกครงทไดรบการบอกกลาวใหเขารวมประชม 5.3 ใหความรวมมอในการผลตและรบซอปยของกลม น าไปใชในแปลงพชสวนของ

ตนเอง อยางสม าเสมอ 5.4 ปฏบตตามกฎระเบยบ ขอบงคบและกตกาของกลมเกษตรชวภาพอยางเครงครด

จากการศกษาแนวคด วธการของกลมเกษตรชวภาพ บานไทรเอนฯ สรปไดวา การด าเนนงานของ คณะกรรมการกลม มการจดรปแบบขององคกร แบบงาย มขนาดกะทดรดมการประชม ปรกษาหารอเปนระยะ ๆ สม าเสมออยางนอยเดอนละ 1 ครง มความเขมแขงของทมงานคณะกรรมการสง รกษาผลประโยชน ของสมาชกกลมอยางเสมอภาค ภายใตการสนบสนน แนะน า ของเจาหนาท ทปรกษา ท าใหเกดความสามคคเปนหนงเดยว เกดประสทธภาพในภาพรวมของกลมชดเจน การบรหารงานบรการแกสมาชกกลมท าไดอยางทวถง สามารถแบงปนผลผลตในกลมสมาชกอยางเพยงพอ และ มผลผลตสวนทเกนความตองการสงจ าหนายตามแหลงตาง ๆ ได ท าใหเกดผลก าไรตอเนอง อนเปนทยอมรบ ของเกษตรกร และผสนใจทวไป ไดมาศกษาดงานเปนแบบอยางทจะน าไปขยายผลตอไป

งานวจยทเกยวของ

วลเลยมและอเทล (Williams & Ethel, 1996). ไดศกษาเรอง Citizen participation in administrative policy making :Bureaucratic impediments and social construction :Implications for democracy. (Bureaucracy). กลาววา การมสวนรวมของประชาชนเปนสงทจ าเปนในกระบวนการประชาธปไตย ตามหลกการของระบอบประชาธปไตยนน ประชาชนทกคนควรมโอกาสตดสนใจทางการเมองโดยเทาเทยมกน และมโอกาสเขารวมในการตดสนใจโครงการสาธารณะโดยเทาเทยมกน ซงในทางปฏบต การมสวนรวมของประชาชน ยงขดตอหลกการของระบอบประชาธปไตย การศกษาน พบวาการทประชาชนเขารวมและไมเขารวมในกระบวนการวางนโยบาย เนองจากโครงสรางของระบบ

14

ราชการและกลมประชาชนทเกดจากผมอ านาจตดสนใจ นอกจากนยงพบวา กลมประชาชน เชน ชนกลมนอย กลมคนจน ยงขาดโอกาสในการมสวนรวม ซงเปนผลมาจากรฐบาลและระบบราชการ สตลแมนและทอดด แองเจลา (Steelman & Toddi Angela, 1996) ไดศกษาเรอง Democracy theory public participation and National Forest Management.: A case study of the Monongahela National Forest. (West Virginia) เปนการศกษาโครงสรางของการตดสนใจทน าไปส ความส าเรจของนโยบายสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต โดยน าทฤษฎประชาธปไตยแบบ มสวนรวมมาใชอธบายกรณศกษา เพอน ามาใชก าหนดโครงสรางของการตดสนใจ ทประสบผลส าเรจในกระบานการวางแผนนโยบาย ซงไดน ากระบวนการวางแผนของ West Virginia’s Monongahela National Forest (MNF) มาเปนตวอยางของแผนการจดการปาไมทประสบผลส าเรจ ซงความขดแยงเปนขนตอนแรกของกระบวนการวางแผน และในขนตอนสดทายคอ การสนบสนนและการปฏบตของผทมสวนไดเสยและการมสวนรวมในการตดสนใจ มสวนท าใหการวางแผนประสบผลส าเรจ มอรสเซยและแจนซ คลารค (Morrissey & Janice Clark, 1997). ไดศกษาเรอง Citizen participation in environmental policy. : A study of Landfill Sitting in two appalachian communities. เปนการศกษา ความสมพนธระหวางระบบประชาธปไตยแบบมสวนรวม อ านาจทางการเมองและเศรษฐกจ และการเคลอนไหวทางสงคม เพอความเขาใจทดขนในลกษณะและระดบของการมสวนรวมของประชาชน ในนโยบายสงแวดลอม โดยศกษาเปรยบเทยบ กรณศกษาของการฝงกลบขยะในชมชน ไดแก Oliver Springs Tennessee and McDowell Country. West Virginia จากการศกษาพบวา ความสมพนธระหวางการมสวนรวม อ านาจ และการเคลอนไหวทางสงคม เปนสงทส าคญในการท าความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน และการมสวนรวมใน ชมชน จะเกยวของกบโครงสรางการเคลอนไหวในสงคมนน ๆ เฟนแลนดและแกร (Feinland & Gary, 1997). ไดศกษาเรอง Citizen Participation in the Context of Solid Waste Management Decision Making ไดส ารวจการมสวนรวมตดสนใจของประชาชน ในการจดการของเสยโดยการสมภาษณประชาชนในเมองนวยอรก และวเคราะหขอมลในเชงคณภาพ ผลการศกษาพบวา สงทท าใหเกดการมสวนรวม ไดแก โอกาสในการมสวนรวม ขอมล ความไววางใจ และวธจดการความรวมมอของผตดสนใจ ซงประชาชนจะพจารณาโอกาส ในการมสวนรวม และขอมลเพอเขามามสวนรวม และเพอใหประชาชนเขามามสวนรวมในการ ตดสนใจ ในการจดการของเสยควรใชวธการเชญชวน กรนและครสตน แอนน (Greene & Kirstin Anne, 1997) ไดศกษาเรอง Innovation examples of community participation in public land stewardship case study in Oregon and Thailand ผลการศกษาพบวา นโยบาย การจดการพนทปาไมในตะวนออกเฉยงเหนอของอเมรกา

15

และในประเทศไทยไดเปลยนแปลงไป โดยมการใหชมชนและผมสวนรบผดชอบ มสวนรวมในการจดการดแลปามากขน ม 6 กรณศกษาทงในประเทศไทยและในโอลกอน ซงในการศกษาพบวา การมสวนรวมในชมชนมสวนท าใหระบบนเวศของทองถนและระบบสงคมดขน พาโอลและมารค แอนดรว (Paoli & Mark Andrew, 1997). ไดศกษาเรอง A Comparison of expert and participant perspectives of public participation เปนการศกษาเปรยบเทยบ มมมองการมสวนรวมของประชาชน โดยผเชยวชาญและผทมสวนรวมเพอจะศกษาถงสวนทเหนแตกตางกน เพอจะน ามาใชปรบปรงการประเมนผลโครงการการมสวนรวมในการศกษาเรองสนปนน า ในสวนของผเชยวชาญใชขอมลจากวรรณกรรมทเกยวกบการวางแผน ในสวนของ ผทมสวนรวมใชขอมลจากการสมภาษณผทมสวนรวมใน Hanlon Creek Watershed Study และ Mill Creek Sub watershed Study หลงจากนนจงน าใจความของผเชยวชาญและใจความของผมสวนรวม มาเปรยบเทยบกนเพอหาใจความสวนทเหมอนกนและสวนส าคญทแตกตางกน จากการประเมนสามารถสรปไดวา ไมมทฤษฎจากโครงการ และทฤษฎการพฒนาชมชนไดน าทฤษฎการมสวนรวมเขามาไวดวย และในทฤษฎจะมเฉพาะใจความของผเชยวชาญ แตจะไมมใจความส าคญทแตกตางของผมสวนรวม เสนห นนทะโชต. (2524, บทคดยอ). ไดศกษาเรอง การสอสารทางการเมองกบการม สวนรวมทางการเมองของประชาชนในชมชนชนบทไทย ศกษาเฉพาะกรณบานวงคลา อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา พบวา ประชาชนในชมชนชนบทโดยเฉลยมระดบการสอสารทางการเมองและระดบการมสวนรวมทางการเมองคอนขางต า โดยประชาชนในชมชนชนบททมระดบการสอสารทาง การเมองสงกวา มแนวโนมทจะเขามสวนรวมทางการเมองสงกวาประชาชนประชาชนทมระดบการสอสารทางการเมองต ากวา ในดานการสอสารทางการเมอง ประชาชนในชมชนชนบทสวนใหญ ไดรบอทธพลจากการเปดรบสอมวลชนมากกวาการสอสารระหวางบคคล ซงประชาชนในชมชนชนบททไดรบขาวสารทางการเมอง จากชองทางการเปดรบสอมวลชน จะเขามสวนรวมทางการเมองในระดบทสงกวาผทไดรบขาวสารทางการเมอง จากชองทางการสอสารระหวางบคคล ส าหรบดานการมสวนรวมทางการเมอง ประชาชนในชมชนชนบทเขามสวนรวมทางการเมองดวยส านกของตนเอง และเขามสวนรวมทางการเมองแบบทไมแนนอนในอตราทใกลเคยงกน สวนผทเขามสวนรวมทางการเมองโดยการชกจงระดมพลงจากผอนนนมนอยกวาสองประเภทแรก รวมทงประชาชนในชมชนชนบททไดรบขาวสารทางการเมอง จากชองทางการเปดรบสอมวลชนจะเขามสวนรวมทางการเมองดวยความส านกของตนเอง มากกวาผทไดรบขาวสารทางการเมองจากชองทางทางการสอสารระหวางบคคลและในทาง ตรงกนขามประชาชนทไดรบขาวสารทางการเมองจากชองทางการสอสารระหวางบคคล มแนวโนมทจะเขามสวนรวมทางการเมองในลกษณะของการถกชกจงระดมพลงมากกวาผทไดรบขาวสารทางการเมองจากการเปดรบสอมวลชน

16

อารยา วฒนกจ (2526, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ปจจยทเกยวของกบการมสวนรวมของ ผปกครองในกจกรรมศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน ผลการศกษา พบวา ผปกครองทมรายไดสง มความร ความเขาใจวตถประสงคของศนยฯการเปนสมาชกกลม การตดตอกบเจาหนาทของรฐ จะมความสมพนธกบระดบการมสวนรวมในกจกรรมของศนยฯ สจนต ดาววระกล (2527, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน โดยศกษาเฉพาะหมบานชนะเลศการประกวดหมบานดเดนระดบ จงหวดของจงหวดนครสวรรค ประจ าป พ.ศ. 2527 พบวา ลกษณะการมสวนรวมของประชาชนมดงตอไปน คอ รวมในการเขาประชม รวมในการแสดงความคดเหน รวมในการเปน ผรบผดชอบหรอควบคมการด าเนนงาน รวมในการเปนผประสานงาน รวมในการเปนผชกชวนเพอนบาน รวมในการสละเงน รวมในการสละวสดอปกรณ รวมในการสละแรงงาน และรวมในการตดตามผลการด าเนนงาน โดยประชาชนมสวนรวมในการเขาประชมมากทสด และรวมในการสละแรงงาน รวมในการสละเงน รวมในการเปนผชกชวนเพอน รวมในการสละวสดอปกรณ รวมในการตดตามผลการด าเนนงาน รวมในการเปนผประสานงาน รวมการเปนผรบผดชอบหรอควบคมการด าเนนงาน และรวมในการแสดงความคดเหน นอยลงมาตามล าดบ สวนปจจยทมผลตอการมสวนรวม พบวา ปจจยทางดานบคคลไดแก ต าแหนงทางสงคมในหมบาน การรสกวาตนเอง มความส าคญตอหมบาน และการมความกระตอรอรนทจะเขารวมกจกรรมพฒนาหมบาน มผลตอระดบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน สวนอายและเพศไมมผลตอระดบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน ปจจยทางดานเศรษฐกจ ไดแก อาชพ รายได และการเปนเจาของทดนท ากน ไมมผลตอระดบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนา หมบาน และปจจยทางสงคม ไดแก ความตองการเกยรต และการไดรบการชกชวนจากกรรมการ หมบาน เพอนบาน นายอ าเภอ และพฒนาการอ าเภอ มผลตอระดบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน สวนความคาดหวงตอรางวลการประกวดหมบาน และความตองการมความสมพนธอนดกบเพอนบาน ไมมผลตอระดบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน นภา ชมไพบลย (2529, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมในการพฒนาชนบทของกลมเกษตรกร ในดานการมสวนรวมของกลมเกษตรกรนน พบวา รปแบบการมสวนรวมขององคกร สวนใหญสมาชกมสวนรวมในขนรบผลประโยชนมากกวา ขนตดสนใจมสมาชกสวนนอยทมสวน ในการแสดงความคดเหนการตดสนใจและการด าเนนงานประธานและกรรมการกลม จงเปน ผตดสนใจเปนสวนใหญ แสดงใหเหนถงลกษณะการมสวนรวมในรปของตวแทนกลมจาก เบองบนสเบองลาง ส าหรบชองทางการมสวนรวมมทงลกษณะทเปนทางการ ไดแก การประชม และลกษณะ

17

ทไมเปนทางการ ไดแก การพบปะสวนตวระหวางสมาชกหรอประธานกบสมาชกหรอกรรมการ บางคน เพอปรกษาหารอเกยวกบการด าเนนงาน สวนการมสวนรวมขององคกรตอภายนอกอยในลกษณะประธานในฐานะตวแทนกลม ไดเขาไปมบทบาทรวมกบผน ากลมเกษตรกรระดบจงหวดกลมอนๆ อยางไร กตาม การมสวนรวมของกลมยงมขอจ ากดอยบาง ซงไดแก ปจจยดานกายภาพ,เศรษฐกจ, สงคมและวฒนธรรม, การเมอง และประวตศาสตร บญยง โหมดเทศน (2530, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการ ปกครองทองถน กรณศกษาเทศบาลเมองชมพร พบวา งานวจยชนน ท าการศกษา การมสวนรวม ในการปกครองทองถน โดยศกษากรณเทศบาลเมองชมพร พบวา การศกษา รายได ความทนสมยและความรความเขาใจในการปกครอง มความสมพนธกบ การมสวนรวมในการเลอกตงสมาชกสภาเทศบาล โดยรายไดเปนปจจยก าหนดการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนมากทสด รองลงมาไดแก การศกษา ความรความเขาใจในการปกครอง และความทนสมย ตามล าดบ ส าหรบการเปนสมาชกกลม และการมองเหนประโยชนจากการมสวนรวมในทางการปกครองนน ไมมความสมพนธ ดงกลาว ในเรองการควบคมตดตามการบรหาร พบวา การศกษาเปนปจจยเพยงตวเดยวทมความสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชน แตเปนไปในเชงผกผน คอ เมอมการศกษาสงขนจะเขามสวนรวมนอยลง การศกษานชใหเหนวา ประชาชนยงเขามสวนรวมในการปกครองทองถน ไมมากนก และการเขามสวนรวมของประชาชนนนเกยวของกบปจจยหลายประการ ไมมปจจยเพยงตวเดยวโดด ๆ ทมความส าคญในการก าหนดการมสวนรวมของประชาชน

นภาพร เชอข า (2531, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของสมาชก ในการสงเสรมกจกรรมสหกรณการเกษตรเมองมนบรจ ากด พบวา สมาชกทไดรบขาวสาร มความเขาใจในหลกการสหกรณมาก จะเขารวมในการสงเสรมกจกรรมดานตาง ๆ ของทางสหกรณมากกวาสมาชกทไดรบขาวสารนอย มความเขาใจในหลกการสหกรณนอย

กนจนทร สงหส (2535, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชน ในการบ ารงรกษาสระเกบน าอนเนองมาจากโครงการ กสข. พบวา ประชาชนผทมระยะทางระหวางทอยอาศยกบทตงโครงการตางกน มสวนรวมในการบ ารงรกษาโครงการแตกตางกนใน 5 ดาน คอ ดานการเสนอความคดเหน ดานการตดสนใจ ดานแรงงาน ดานวสดอปกรณ และดานการรายงานผล อคนวธ ศรสวสด (2535, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการเมองทองถน สขาภบาล พบวา การวจยนท าการศกษาปจจยส าคญทเปนปญหาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในการปกครองทองถนรปแบบสขาภบาล โดยการศกษาเชงเปรยบเทยบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนทอยในเขตสขาภบาล ทประธานกรรมการมาจากการเลอกตงกบประชาชน

18

ทอยในเขตสขาภบาลทประธานมาจากการแตงตง ดวยวธการออกแบบสอบถามสมภาษณกลมตวอยางทงสองกลม ผลการวจย พบวา มลเหตทประชาชนไมไดมสวนรวมในการปกครองนน เนองจาก ความไมรไมเขาใจ และความมาสนใจในกจกรรมทางการเมองของประชาชนเปนส าคญ มใชสาเหตในเรองรปแบบการปกครอง จะเหนไดจากการตอบแบบสอบถามทแสดงวา ประชาชนมความรความเขาใจทางการเมองการปกครองอยในระดบต า โดยเฉพาะเรองสทธหนาทการเปนประชาชนในเขตสขาภบาล ซงทงสองกลมไมมความแตกตางกน (คาไคสแควรเกนระดบนยส าคญท .05) นอกจากน ประชาชนใหความส าคญกบการไปใชสทธเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรมากกวา การไปใชสทธเลอกตงกรรมการสขาภบาล โดยใหเหตผลวาเปนหนาทและเหนคณคาของการเลอกตง ดงนนผวจยจงเหนวาปญหาทตองแกไขอยทการพฒนาความรความเขาใจทางดานการเมองในระบอบประชาธปไตยใหเกดขนแกประชาชนกอน เมอประชาชนมความสนใจ เลอมใส ศรทธาในกจการสขาภบาลแลว จงพจารณาแกไขใหสอดคลองหรอเหมาะสมกบความตองการของประชาชนตอไป รงสมนต ปณยปรรณานนท (2536, บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบเรอง การมสวนรวมทางการเมองทองถนของคณะกรรมการชมชนกบประชาชน ในเขตเทศบาลต าบลทางเกวยน อ าเภอ แกลง จงหวดระยอง พบวา พฤตกรรมการเลอกตงสวนใหญทงคณะกรรมการชมชนและประชาชน มสวนรวมไมแตกตางกน บางเรองมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก การไปฟงการปราศรยหาเสยงเลอกตง ซงประชาชนใหความสนใจ เขามสวนรวมมากกวาคณะกรรมการ ชมชน แตในสวนทคณะกรรมการชมชนเขามสวนรวมมากกวาประชาชน ไดแก การเปนตวแทนผสมครในการ ใหเงนและสงของแกผลงคะแนนเสยงเลอกตง การท าหนาทสงเกตการณการเลอกตงใหกบผสมคร การอ านวยความสะดวกใหกบผมสทธเลอกตง ในการไปลงคะแนนเสยงใหกบผสมคร และการชกชวนบคคลในครอบครวใหไปลงคะแนนเสยงใหผสมคร ทศพล กฤตยพสฐ (2538, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของก านน ผใหญบาน เขตหนองจอก ทมโครงการ / กจกรรมการพฒนาตามแนวทาง “บรม” และ “บวร” เพอสรางสรรคอดมการณแผนดนทอง หนองจอก พบวา ก านน ผใหญบาน เขามามสวนรวมในโครงการ / กจกรรมพฒนาตามแนวทางฯ ในระดบปานกลางมากทสด โดยจะเขารวมในขนการรบประโยชนจากการพฒนาอยในระดบสง แตการเขารวมในการรเรมการพฒนาและการประเมนผลการพฒนาสวนใหญจะเขารวมในระดบต า ซงปจจยทมผลตอการมสวนรวมไดแก กลมปจจย คณลกษณะและแบบแผนในการด าเนนชวต กลมปจจยความคดเหนของก านน ผใหญบานทมตอแนวทางและการด าเนน โครงการ / กจกรรมการพฒนาตามแนวทางฯ ปจจยไดรบการสนบสนนจากสมาชกในชมชน ซงในแตละกลมปจจยเหลานกมบางปจจยทไมมผลกระทบตอการมสวนรวมดวย

19

อภชย พนธเสน (2539, บทคดยอ) ไดท าการวจยเรอง การดแลรกษาปาและการเพมพนท สเขยว โดยการมสวนรวมของประชาชน พบวา การรกษาพนทปาและสภาพแวดลอมตลอดจน การขยายพนทปาในระยะยาวนน จ าเปนจะตองสนบสนนผทจะไดรบผลประโยชนโดยตรงและ โดยออมจากการมพนทปาในระยะยาว ไดเขามามสวนรวมโดยตรงในการดแลรกษาพนทดงกลาว ซงกคอราษฎรทอาศยอยในบรเวณรอบ ๆ พนทปานนเอง โดยมมาตรการไดแก สงเสรมอาชพ ทางเลอกใหแกราษฎรทไมมพนทจะประกอบอาชพ, สรางความมนคงใหแกราษฎรในพนทบรเวณตดตอกบพนทปา โดยการเรงใหมการออกเอกสารสทธ, สงเสรมอาชพการเกษตรทท าใหเกษตรกรสามารถด ารงชวตอยไดโดยไมมปญหาหนสน ซงเกษตรอนรกษเปนทางออกทด และจ าเปนตองมองคกรของประชาชนมาดแลรกษาปา แตองคกรเหลานจะตองไดรบการยอมรบอยางเปนทางการ จากเจาหนาทของรฐ คอ มกฎหมายรองรบ ซงกรณนกคอพระราชบญญตน าชมชน สนท ขาวสอาด (2539, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ปจจยส าคญตอการมสวนรวมของประชาชนในระดบทองถน โดยศกษากรณโครงการประปาหมบาน อ าเภอเมองนครพนมและอ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม พบวา ปจจยดานผน า ทงดานผน าทางสงคมและผน าในครอบครว ปจจยดานการจดการของเจาหนาทรฐ ในดานการนเทศงาน ปจจยดานสงคมและเศรษฐกจ และผลประโยชน ทประชาชนไดรบ เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการเขามสวนรวมของประชาชนในโครงการสาธารณะทองถน การมสวนรวมของประชาชนในขบวนการพฒนาทองถนนน เปนหลกพนฐานส าคญ ทท าใหประชาชนเหนคณคาของประชาธปไตย คนเคยกบการปกครองตนเอง ในระดบทองถน การเรยนรทางการเมองของประชาชน และเปนการสรางวฒนธรรมทางการเมองซงจะเปนปจจยเอออ านวยตอการมสวนรวมทางเมอง ในระบอบประชาธปไตยของประชาชนในระดบทองถนและในระดบชาต สวฒน ศรโภคาภรมย (2540, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง อทธพลของผน าชมชนทมตอการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน ศกษากรณผน าชมชนในเขตเทศบาลต าบลหวหน พบวา งานชนนเปนการศกษาถงการทผน าชมชนเขาไปชน า ชกจง และเขาไปมอทธพลตอการมสวนรวมทางการเมองของสมาชกในชมชน โดยเปรยบเทยบความแตกตางอยางมนยส าคญ ระหวางทมลกษณะความเปนเมอง คอ ชมชนพลสข และชมชนทมลกษณะความเปนชนบท คอ ชมชนบานใหม - หวนา โดยการศกษาขอมลจากเอกสาร การออกแบบสอบถามสมาชกในชมชน จ านวน 366 คน และการสมภาษณผน าชมชนจ านวน 8 คน และน ามาวเคราะหประมวลผล ผลการศกษา พบวา ในดานสถานภาพสวนบคคล สมาชกชมชนบานใหม–หวนา สวนใหญเปนเพศหญง สวนสมาชก ชมชนพลสข สวนใหญเปนผชาย สถานภาพสวนบคคลอน ๆ ทงสองชมชนไมแตกตางกน คอ สวนใหญมอายระหวาง 30-49 ป จบการศกษาระดบประถมศกษา อาชพรบจาง รายไดอยในระดบ

20

เดอนละ 3,001-6,000 บาท อาศยอยในชมชนตงแต 4 ปขนไป ส าหรบในดานอทธพลของผน าชมชนทมตอการมสวนรวม ทางการเมองของสมาชกในชมชน การเขาไปมสวนรวมของสมาชกในชมชนและการยอมรบในตวผน าชมชน ไมมความแตกตางกน โดยสมาชกของทงสองชมชนมความยอมรบในตวผน าชมชน และผน าชมชนมอทธพล ปรชญา เวสารชช (2543, บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการมสวนรวมในการปกครองสวนทองถนของเยอรมน และพบวา ประชาชนยงเรยกรองการมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ กระบวนการท างานแบบเกาทพยายามชงน าหนก ระหวางขอโตแยงทแตกตางระหวางภาครฐกบเอกชน แลวเปรยบเทยบทางออกและผลกระทบทนาเปนไปได เชนน นบวาไมชวยใหหนวยงานของรฐและประชาชนพอใจแตอยางใด แนวทางทดส าหรบการตดสนใจใหม ๆ คอ เนนทลกคาหรอประชาชนโดยตงโครงสรางการสอสารภายในเมอง ซงสงผลใหเกดความไววางใจและความมนใจระหวาง นกการเมองกบพลเมอง ผทอยในชมชนของประเทศเยอรมน อาจเปนเพยงผอยอาศยหรอ มภมล าเนาในพนทหรออาจเปนพลเมอง หากลงทะเบยนในทะเบยนทองถน ท าใหมสทธรวมในการเลอกตงของทองถนในฐานะผมสทธลงคะแนนเสยง หรอสมครเขารบเลอกตงเปนสมาชกสภาทองถน หรอนายกเทศมนตร นอกเหนอจากสทธในการลงคะแนนเสยง แลวผอยอาศยและพลเมองกมสทธเขารวมในกจการทองถนเหมอนกน คอ สทธในการไดรบความชวยเหลอ สทธไดรบขอมลขาวสาร สทธในการใชสงอ านวยความสะดวกสาธารณะ สทธในการตงค าถามตอสภาทองถน สทธเรยกรองการตดสนใจของสภา การรบต าแหนงชวคราว สทธในการเรยกรองใหมการท าประชามต สทธของคนตางดาว กรรณการ ชมด (2524, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนทมตอการพฒนาเศรษฐกจ ศกษาเฉพาะกรณโครงการสารภ ต าบลทาชาง อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน พบวา ความรวมมอของประชาชนไมวาของปจเจกชน บคคลหรอกลมคนทเหนพองตองกนและเขามารบผดชอบ เพอการด าเนนการพฒนา และการเปลยนแปลงในทศทางทตองการ โดยการกระท าผานกลม หรอองคกรเพอใหบรรลถงความเปลยนแปลงทพงประสงค เสนห จามรก และคณะ (2523). ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชน วา เปนกระบวนการเรยนรซงกนและกนของทกฝาย และยงอาจเปนการปพนฐานมนคง ส าหรบววฒนาการไปสการปกครองตนเองของทองถนไดในบนปลาย และไดกลาวถงจดเรมตนของการ มสวนรวมของประชาชนวา เรมตนจากการเขารวมกจกรรม ทแตละคนมผลประโยชนเกยวของ และสนใจเปนเรอง ๆ ไป เชน การสรางแหลงกกเกบน าฝน การศกษา การสาธารณสข เปนตน ขอส าคญกจกรรมเหลานจะตองสมพนธกบปญหาและความตองการของชาวบาน

21

นรนดร จงวฒเวศย (2527, หนา 183) ไดใหความหมายของ การมสวนรวมวา การมสวนรวม หมายถง การเกยวของทางดานจตใจและอารมณของบคคลหนง ในสถานการณกลม ซงผลของการเกยวของดงกลาว เปนเหตเราใจใหกระท าการใหบรรลจดมงหมายของกลมนน กบทงท าใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย อาภรณพนธ จนทรสวาง (2522, มปท.) ไดอธบายความหมายของ การมสวนรวมของประชาชนวา การมสวนรวมของประชาชนเปนผลมาจากการเหนพองตองกนจะตองมมากพอ จนเกดการรเรมโครงการเพอการนน ๆ เหตผลเบองแรกของการทคนเราสามารถรวมกนได กควรจะตองมความตระหนกวา การปฏบตการทงหมดหรอการกระท าทงหมดทท าไดโดยบคคลหรอในนามกลม ตองกระท าผานองคการ ดงนนองคการตองเปนเสมอนตวน าใหบรรลถงการเปลยนแปลงทตองการได เฉลม เกดโมล (2543). ไดอธบายความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวา การทประชาชนไดใชคณสมบตสวนตว ในดานความรความสามารถและทรพยากรทมอยเขาไปรวมคดตดสนใจในขนตอนตาง ๆ ของกจกรรมหนง ๆ ดวยตนเองหรอองคกรทประชาชนจดตงขนอยาง มเสรภาพและเสมอภาค เครตน (Creton, 2000) กลาววา กระบวนการมสวนรวมของประชาชน เปนกระบวนการสอสารสองทางทมเปาหมายโดยรวม เพอทจะใหเกดการตดสนใจทดขน และไดรบการสนบสนนจากสาธารณชน ซงเปาหมายของกระบวนการการมสวนรวมของประชาชนกคอ การใหขอมลตอ สาธารณชนและใหสาธารณชน แสดงความคดเหนตอโครงการทน าเสนอหรอนโยบายรฐ และมสวนรวมในการแกปญหาเพอหาทางออกทดทสดส าหรบทก ๆ คน กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2543). กลาววา การมสวนรวมของประชาชน เปนรปแบบหนงของแนวความคดในการกระจายอ านาจจากสวนกลางมาสทองถน เพราะประชาชนในทองถนคอ ผทรปญหาและความตองการของทองถนตนเองดกวาผอน การมสวนรวมของประชาชนยงเปนการเปดกวางในความคดเหน โดยการสอสารสองทางในประเดนทเกยวของกบประชาชน ซงในแตละประเดนนนไมสามารถใชเกณฑใดเกณฑหนง มาตดสนใจไดเหมอนกน

22

กรอบแนวคดในการศกษา

การศกษาวจยครงน ผศกษาวจยไดน าปรชญาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง แนวคดการพฒนา ตามกระแสพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เรองเศรษฐกจพอเพยง มาเปนกรอบแนวคดและหลกการในการเปรยบเทยบเชงนโยบาย อนน าไปสการปฏบตของหนวยงานทเกยวของ ประกอบกบการน านโยบายไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจ รวมทงรปแบบและระบบการมสวนรวมของ ประชาชนในโครงการพฒนา ขององคการสหประชาชาต (United Nations) แนวคดการรวมกลม องคประกอบโครงสรางการบรหารกลม เอกสารและงานวจยทมสวนเกยวของ ประกอบกบขอมล ทไดจากการสมภาษณเจาะลกในประเดนทก าหนด รวมทงประสบการณของผศกษา น ามาวเคราะห การมสวนรวมของประชาชนวา มผลตอการรวมกลมเกษตรชวภาพอยางไร มปจจยใดบาง ทมผลตอความส าเรจในการรวมกลมเกษตรชวภาพ เปนทยอมรบจากเกษตรกร ผสนใจและบคคลทวไป น าสการคนพบทางวชาการและการบรหารการมสวนรวมของประชาชน อยางมพฒนาการ

23

บทท 3

วธด าเนนการท าวจย

วธการศกษา

การศกษาวจยครงน ด าเนนการศกษารปแบบ การวจยเชงคณภาพ.(qualitative research).คอ 1. การศกษาขอมลเอกสาร (documentary research) เปนการศกษารวบรวมขอมลจาก

เอกสารตาง ๆ ทเกยวของ 2. การเกบขอมลจากการสมภาษณ (in-depth interview) ในประเดนตามแบบสอบถาม

ชนดปลายเปด (open-ended form) โดยเกบขอมลจากผใหขอมลส าคญ (key informants) ไดแก ผบรหารกลม กรรมการกลม สมาชกกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอ แกลง จงหวดระยอง และเจาหนาทผเกยวของกบเกษตรชวภาพ

3. การเกบขอมลจากประสบการณ ทผศกษาไดมสวนรวมในการจดตงกลม ซงพบปญหาอปสรรคและความตองการของสมาชกกลม จากการปฏบตงานในพนทจรง

4. การมสวนรวมในการสงเกตการณในพนทจรงโดยผศกษาวจย

ผใหขอมลส าคญ (key informants)

เปาหมายผใหขอมลส าคญ คอ สมาชกกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง เนนสมาชก ระดบแกนน าของกลม เชน ประธานกลม กรรมการบรหาร สมาชกกลมในหมบาน และเจาหนาทผเกยวของกบเกษตรชวภาพ แยกสมภาษณเจาะลกรายบคคล จ านวน 20 ราย ประกอบดวย

1. นายสมศกด เครอวลย ประธานกลม 2. นายพทธพงษ พรหมไหม รองประธานกลม 3. นายวรช โหสวรรณ กรรมการบรหาร 4. นายชน กองเสนาะ กรรมการบรหาร 5. นายสาน เลอยคลอง กรรมการบรหาร 6. นายเกยรตศกด เกดกอบเกยรต กรรมการบรหาร 7. นางเพญนภา วงศมาก กรรมการบรหาร

24

8. นางพชรนทร ยงเหลอ กรรมการบรหาร 9. นางผองพกตร ศกดาเพชรศร กรรมการบรหาร

10. นายเสนห บญอย กรรมการบรหาร 11. นายอนนต บญกอเกอ สมาชกกลม 12. นายสนท แยมสาย สมาชกกลม 13. นายไพศาล เชดสวรรณ สมาชกกลม 14. นางจ าเรยง ชางภ สมาชกกลม 15. นางจนตนา แยมกฤช สมาชกกลม 16. นายบญธรรม เครอวลย สมาชกกลม 17. นางสคน เนองจ านงค สมาชกกลม 18.. นายพงษศกด เจรญผล ปลดอ าเภอแกลง (ทปรกษากลม) 19. นายทรงวฒ กสกรรม เกษตรอ าเภอแกลง (ทปรกษากลม) 20. นายสดใจ จงเรองศร เจาหนาทพฒนาทดนจงหวดระยอง

รายละเอยดแนวค าถามทใชสมภาษณแบบเจาะลก สมาชกระดบแกนน าของกลม และ เจาหนาทผมสวนเกยวของกบเกษตรชวภาพ มประเดนตาง ๆ ดงน 1. ขอมลสวนตวของผกรอกแบบสอบถาม 2. ขอมลการรวมกลมเกษตรชวภาพ แยกรายละเอยด คอ 2.1 การททานเขามารวมงานกบกลมเกษตรชวภาพ มความเปนมาอยางไร 2.2 เหตใดจงตองมาเขารวมงานกบกลม 2.3 คาใชจายเปรยบเทยบระหวาง การท าเกษตรแบบเดม (ทใชปยเคม, ยาฆาแมลง) กบคาใชจายทใชในการท าเกษตรอนทรย มความแตกตางกนอยางไร ในอตราตอไร

2.4 ความแตกตางหรอผลด-ผลเสยของการใชปยชวภาพกบปยเคมเปนอยางไร เปรยบเทยบดานคณภาพดน สภาพแวดลอมและผลผลต

2.5 การด าเนนงานของกลม ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานใดบาง 2.6 ความส าเรจของการรวมกลมเกษตรกร มปจจยใดบางทเกอหนน 2.7 ปญหาและอปสรรค ในการด าเนนงาน 2.8 ความตองการของกลม 2.9 แนวทางการแกไขปญหาทเกดขน

25

ระยะเวลาการเกบขอมล

ชวงเดอนมกราคม.2548 – เมษายน 2548

วธประมวลผลและวเคราะหขอมล

1. เมอไดขอมลมาแลว จะน ามาท าการประมวลผลโดยวธการสถตเชงพรรณนาเพอบรรยายลกษณะทวไปของกลมตวอยาง โดยใชอตราสวน รอยละ คาเฉลยเลขคณต ในการบรรยายขอมล รวมทง สรปผลงาน โครงการตาง ๆ ตลอดจนปญหาอปสรรคในการด าเนนงาน ความตองการและน าเสนอแนวทางการแกไข

2. การวเคราะหขอมล 2.1 อธบายลกษณะทวไปของผใหขอมลหลก โดยการพรรณนา เปรยบเทยบ 2.2 การวเคราะหการมสวนรวมของสมาชกกลมเกษตรชวภาพ และเจาหนาทผมสวน

เกยวของวา มปจจยใดบางทท าใหกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน ประสบผลส าเรจเปนทยอมรบ ทวไป 2.3 หาขอสรป ปญหา อปสรรค ความตองการ และแนวทางการแกไขปญหา จากขอมลการมสวนรวมของประชาชน ทมตอการรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง โดยใชเทคนค S-W-O-T Analysis

26

บทท 4

ผลการศกษา

การรวบรวมขอมลทเกยวของกบการศกษาครงน ไดรบการสนบสนนเอกสารส าคญและขอมลทวไปและขอมลเฉพาะเรอง จากหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงเกยวกบเรองเกษตรชวภาพ หนวยงาน ทใหการสนบสนนและสงเสรมการปฏบตงานตามนโยบายของรฐบาล สมาชกกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ และเจาหนาทผมสวนเกยวของเปนอยางด ท าใหขอมลทไดรบ สามารถน ามาใชในการพจารณา วเคราะหเปรยบเทยบ ในประเดนทตองการศกษา ตามวตถประสงคของการศกษาทก าหนดไวทกประการ อนจะน าไปสกลยทธในการพฒนาทองถนและสงคมสวนรวม ขอมลดงกลาว ประกอบดวยสาระส าคญ 5 ประการ ดงน

1. เอกสารประชาสมพนธ ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ต าบลสองสลงอ าเภอแกลง จงหวดระยอง ป 2546 (ภาคผนวก ก)

2. คมอเกษตรอนทรยวถสรนทร 3. เอกสารชวประวตสวนตวของนายสมศกด เครอวลย (ภาคผนวก ข) 4. ขอมลจากการสมภาษณ ตามแบบสอบถาม การมสวนรวมของประชาชน ในการรวม

กลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง สมภาษณผให ขอมลหลก (key Informants) ไดแก ประธานกรรมการกลม กรรมการกลม สมาชกกลม จ านวน 17 ราย เจาหนาทผมสวนเกยวของอก 3 ราย รวม 20 ราย โดยเนนเฉพาะประเดนทมงศกษาตามแบบสมภาษณ (ภาคผนวก ค) ซงมประเดนค าถามทส าคญ 10 ประการ คอ

4.1 ขอมลทวไป 4.2 การททานเขามารวมกลมเกษตรชวภาพ มความเปนมาอยางไร 4.3 เหตใดจงเขามาท างานรวมกบกลม 4.4 คาใชจายระหวางการท าเกษตรกรรมแบบเดม ทใชปยเคม ยาฆาแมลง กบคาใชจาย

ทใชในการท าเกษตรอนทรย มความแตกตางกนอยางไร ในอตราตอไร 4.5 ความแตกตางหรอผลด-ผลเสย ของการใชปยชวภาพกบปยเคม เปนอยางไร เปรยบเทยบ

ดานคณภาพดน ดานสภาพแวดลอมและผลผลต 4.6 การด าเนนการของกลม ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานใดบาง 4.7 ความส าเรจของการรวมกลมเกษตรกร มปจจยใดบางทเกอหนน

27

4.8 ปญหาและอปสรรค ในการด าเนนงาน 4.9 ความตองการของกลม 4.10 แนวทางการแกไขปญหาทเกดขน

5. ขอมลจากการมสวนรวมปฏบตและสงเกตการณในพนทจรงของผศกษา

ขอมลทวไปของผใหขอมลส าคญ

1. แบบสอบถาม ทงหมด 20 ชด แยกเปนผบรหารกลม กรรมการกลมและสมาชกกลมจ านวน 17 ราย (ใชเปนขอมลหลกในการวเคราะห) เจาหนาทผมสวนเกยวของ จ านวน 3 ราย (ใชเปนขอมลประกอบในการวเคราะห)

ตารางท 1 แบงชวงอายของผใหขอมล

ชวงอาย (ป) จ านวน (คน) ต ากวา 30 ป 30 – 35 ป 45 – 60 ป มากกวา 60 ป

1 5 8 3

รวม 17

ตารางท 2 การศกษาของผใหขอมลหลก

ระดบการศกษา จ านวน (คน) ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

10 5 2

รวม 17

28

ตารางท 3 รายไดของผใหขอมลหลก

รายได (บาท) จ านวน (คน) 3,001 – 4,000 4,001 – 5,000 5,001 – 8,000 8,001 ขนไป

5 3 5 4

รวม 17

ตารางท 4 สรปขอมลทวไปจากแบบสอบถามการมสวนรวมของราษฎรในการรวมกลมเกษตรชวภาพฯ หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

ล าดบ ชอ – สกล อาย (ป) อาชพ การศกษา

รายได (บาท/เดอน)

ทดนท ากน (ไร)

หมายเหต

1 นายสมศกด เครอวลย 55 ท าสวน ป.7 30,000 50

2 นายวรช โหสวรรณ 53 ท าสวน ป.6 7,000 19

3 นายชน กองเสนาะ 63 ท าสวน ม.ศ.3 10,000 32

4 นายสาน เลอยคลอง 45 ท าสวน ป.4 3,000 10

5 นายเกยรตศกด เกดกอบเกยรต 62 ท าสวน ม.ศ.6 3,000 5.5

6 นางเพญนภา วงศมาก 42 ท าสวน ม.ศ.6 5,000 7

7 นางพชรนทร ยงเหลอ 55 ท าสวน ม.ศ.3 7,000 28

8 นางผองภกตร ศกดาเพชรศร 37 ท าสวน ม.ศ.3 15,000 16

9 นายพทธพงษ พรหมไหม 27 ท าสวน ม.3 4,000 35

10 นายเสนห บญอย 55 ท าสวน ป.4 7,000 13

11 นายอนนต บญกอเกอ 49 ท าสวน ป.4 4,000 10

12 นายสนท แยมสาย 73 ท าสวน ป.4 3,500 10

13 นายไพศาล เชดสวรรณ 34 ท าสวน ป.6 4,500 8

14 นางจ าเรยง ชางภ 45 ท าสวน ป.4 3,500 5

15 นางจนตนา แยมกฤช 50 ท าสวน ป.4 6,000 30

16 นายบญธรรม เครอวลย 49 ท าสวน ม.3 4,500 10

17 นางสคน เนองจ านงค 57 ท าสวน ป.4 7,000 30

29

ตารางท 5 เปรยบเทยบ คาใชจายระหวางเกษตรเคม กบเกษตรชวภาพรายบคคล / พนททงหมด / ป หนวย:บาท

ล าดบ

ชอ - สกล

ทดน

คาใชจายทงหมด/ป (เกษตรเคม)

คาใชจายทงหมด/ป (เกษตรชวภาพ)

(ไร) ปยเคม ยาฆาแมลง

รวม (บาท)

ปยหมก สมนไพรฆาแมลง

รวม (บาท)

1 นายสมศกด เครอวลย 50 2,400 200 2,600 1,000 120 1,120

2 นายวรช โหสวรรณ 19 2,400 400 2,800 1,200 120 1,220

3 นายชน กองเสนาะ 10 2,400 300 2,700 1,200 120 1,320

4 นายสาน เลอยคลอง 13 2,400 100 2,500 1,200 120 1,320

5 นายเกยรตศกด เกดกอบเกยรต 10 3,500 360 3,860 1,400 120 1,520

6 นางเพญนภา วงศมาก 10 2,000 0 2,000 1,050 120 1,170

7 นางพชรนทร ยงเหลอ 8 3,200 400 3,600 1,150 120 1,270

8 นางผองภกตร ศกดาเพชรศร 5 3,200 300 3,500 1,350 120 1,470

9 นายพทธพงษ พรหมไหม 30 2,700 300 3,000 1,200 120 1,320

10 นายเสนห บญอย 30 2,400 200 2,600 1,200 120 1,320

11 นายอนนต บญกอเกอ 30 3,000 400 3,400 1,400 120 1,520

12 นายสนท แยมสาย 15 2,500 400 2,900 1,400 120 1,520

13 นายไพศาล เชดสวรรณ 30 3,000 400 3,400 1,350 120 1,470

14 นางจ าเรยง ชางภ 30 3,200 400 3,600 1,500 120 1,620

15 นางจนตนา แยมกฤช 22 3,600 400 4,000 1,500 120 1,620

16 นายบญธรรม เครอวลย 10 2,400 400 2,800 1,200 120 1,320

17 นางสคน เนองจ านงค 30 3,800 400 4,200 1,500 120 1,620

รวม 48,100 5,360 53,460 21,800 2,040 23,840

เฉลย 2,829.41 315 3,144.71 1,282 120 1,402.35

30

ตารางท 6 เปรยบเทยบ คาใชจาย ระหวางเกษตรเคม กบเกษตรชวภาพ รายบคคล / 1 ไร / ป

เกษตรเคม คาใชจาย 1 ไร / 1 ป 2,000 – 4,200 บาท เกษตรชวภาพ คาใชจาย 1 ไร / 1 ป 1,120 - 1,620 บาท เกษตรเคม แพงกวาเกษตรชวภาพ รอยละ 124.23 เกษตรชวภาพ มคาใชจาย 44.59 % ของคาใชจายเกษตรเคม

ล าดบ

ชอ - สกล

คาใชจาย/ไร/ป (เกษตรเคม)

คาใชจาย/ไร/ป (เกษตรชวภาพ) หมาย

เหต

ปยเคม ยาฆาแมลง

รวม ปยหมก สมนไพร ฆาแมลง

รวม

1 นายสมศกด เครอวลย 2,400 200 2,600 1,000 120 1,040

2 นายวรช โหสวรรณ 2,400 400 2,800 1,200 120 1,250

3 นายชน กองเสนาะ 2,400 300 2,700 1,200 120 1,250

4 นายสาน เลอยคลอง 2,400 100 2,500 1,200 120 1,250

5 นายเกยรตศกด เกดกอบเกยรต 3,500 360 3,860 1,400 120 1,450

6 นางเพญนภา วงศมาก 2,000 0 2,000 1,050 120 1,200

7 นางพชรนทร ยงเหลอ 3,200 400 3,600 1,150 120 1,200

8 นางผองภกตร ศกดาเพชรศร 3,200 300 3,500 1,350 120 1,400

9 นายพทธพงษ พรหมไหม 2,700 300 3,000 1,200 120 1,250

10 นายเสนห บญอย 2,400 200 2,600 1,200 120 1,250

11 นายอนนต บญกอเกอ 3,000 400 3,400 1,400 120 1,450

12 นายสนท แยมสาย 2,500 400 2,900 1,400 120 1,500

13 นายไพศาล เชดสวรรณ 3,000 400 3,400 1,350 120 1,400

14 นางจ าเรยง ชางภ 3,200 400 3,600 1,500 120 1,550

15 นางจนตนา แยมกฤช 3,600 400 4,000 1,500 120 1,550

16 นายบญธรรม เครอวลย 2,400 400 2,800 1,200 120 1,240

17 นางสคน เนองจ านงค 3,800 400 4,200 1,500 120 1,550

รวม 48,100 5,360 53,460 21,800 2,040 23,840

เฉลย 2,829.41 315 3,144.71 1,282 120 1,402.35

31

เปรยบเทยบคาใชจาย ระหวางเกษตรเคม กบ เกษตรชวภาพ เกษตรเคม คาใชจาย 1 ไร / ป = 2,000 – 4,200 บาท

เฉลย = 3,144.71 บาท / ไร / ป เกษตรชวภาพ คาใชจาย 1ไร / ป = 1,120 – 1,620 บาท

เฉลย = 1,402.35 บาท / ไร / ป

วเคราะหประเดนทศกษา

1. ความเปนมาในการเขามารวมกลมเกษตรชวภาพ การทผตอบแบบสอบถามสวนใหญเขามารวมกลมเกษตรชวภาพ เกดจากสาเหตและ

ความเปนมาทมลกษณะคลายคลงกน โดยสามารถสรปตามล าดบความส าคญไดดงน 1.1 ราคาผลผลตตกต า

1.2 ตนทนการผลตมราคาสง เพราะปยเคมและยาฆาแมลงมราคาแพง 1.3 เกดจากคณภาพดนเสอมสภาพ จากการใชปยเคมมาเปนเวลานาน 1.4 ผลผลตลดลงเนองจากตนไมโทรม ไมงอกงาม 1.5 ตองการลดตนทนการผลต เนองจากปยชวภาพมราคาถกกวามาก ท าใหไดผลก าไร

เพมขน 2. เหตผลในการเขามาท างานรวมกบกลม สาเหตทผตอบแบบสอบถามเขามาท างานรวมกบกลม สามารถสรปเปนขอ ๆ ไดดงน

2.1 ตองการทราบขอมลและแนวทางในการลดตนทนการผลตและเพมก าไร 2.2 ตองการไดรบความรในการผลตปยชวภาพ และสมนไพรฆาแมลงใชเอง 2.3 อยากไดรบการสนบสนนจากทางราชการ 2.4 ผน ากลมมความจรงใจ เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว

3. ความแตกตางของคาใชจายระหวางการท าเกษตรแบบเดม ทใชปยเคมและยาฆาแมลง กบคาใชจายทใชในการท าเกษตรอนทรย ในอตราตอไร

ความคดเหนของผตอบแบบสอบถาม มความเหนในแนวทางเดยวกนทงหมดวา การท าเกษตรชวภาพ มคาใชจายตอไร ประหยดมากกวาการท าเกษตรเคมมาก คอ

3.1 เกษตรเคม มคาใชจาย ไร / ป = 2,000 – 4,200 บาท เฉลย = 3,144.71 บาท / ไร / ป

3.2 เกษตรชวภาพ มคาใชจาย ไร / ป = 1,120 – 1,620 บาท เฉลย = 1,402.35 บาท / ไร / ป

32

เปรยบเทยบเกษตรชวภาพ มตนทนต ากวาเกษตรเคม รอยละ 44.59 หรอคดเปนอตราสวน 44.59 ตอ 100

4. ความแตกตางหรอผลด-ผลเสยของการใชปยชวภาพกบปยเคม ในดานคณภาพดน สภาพแวดลอมและผลผลต

ผตอบแบบสอบถามตางมความเหนเปรยบเทยบได ดงน

ตารางท 7 ผลด – ผลเสย ของการใชปยชวภาพ

ผลด ผลเสย

1.ปยชวภาพราคาถกกวาปยเคมมากถง 2 เทาตว 1.ขาดแคลนวตถดบเปนครงคราว 2.ใชแลวดนรวนซย เกดผลดในระยะยาว 2.ปยมน าหนกมาก ตองใชแรงงานมากกวา 3.ไมท าลายสภาพแวดลอมเพราะใชอนทรยวตถ 3.ใชเวลานานคอยเปนคอยไป 4.ไมมโรคแมลงรบกวน 5.สามารถผลตใชเองไดมธาตอาหารครบสมบรณ

ตารางท 8 ผลด – ผลเสย ของการใชปยเคม

ผลด ผลเสย

1.โครงสรางของดนดขนตามสตรของปย 1.มราคาแพง ท าใหตนทนการผลตสง 2.สะดวกรวดเรวขนสงงาย 2.ใชนานๆ ดนจะเสอมสภาพ 3.ใชแลวเหนผลรวดเรวเชงปรมาณ 3.ท าลายสภาพแวดลอมเกดโรคระบาดรนแรง

33

ตารางท 9 เปรยบเทยบดานสภาพแวดลอม

ปยเคม ปยชวภาพ 1. ท าใหสภาพดนเปนกรด 2. สงมชวตในดนไมม 3. การดดซบน ามนอย ดนแนนทบ 4. เกดการปนเปอนสารเคมในดนและน า ในเนอดน และน าใตดน 5. ไมมไสเดอน ปลาในบอน าเปนโรค สตวน าเชน ป ปลง กง หอย สญพนธ 6. ระบบนเวศวทยาสญเสยความสมดล

1. สภาพดนโปรงรวนซย 2. สงมชวตในดนมมาก 3. องคประกอบของดนสมบรณด 4. โครงสรางดนดมสวนประกอบตามมาตรฐานน า 25 อากาศ 25 แรธาต 45 อนทรยวตถ 5 % 5. ตนไมแขงแรงทนทานตานทานโรคตางๆ ด มนก หน แมลงทเปนประโยชนเกดขน 6. เกดความสมดลตามธรรมชาต

ตารางท 10 เปรยบเทยบดานผลผลต เฉลยตอไร

ปยเคม ปยชวภาพ

1.ผลผลตยางพารา 3 กโลกรม / ไร / วน 1.ผลผลตยางพารา 3 กโลกรม / ไร /วน 2.ทเรยนไรละประมาณ 1.5-3 ตน / ป 2.ทเรยนไรละประมาณ 1.5-3 ตน / ป 3.มงคดไรละประมาณ 2 ตน / ป 3.มงคดไรละประมาณ 2 ตน / ป 4.เงาะ ไรละประมาณ 2 ตน / ป 4.เงาะ ไรละประมาณ 2 ตน / ป

ขอสงเกต การหยดใชปยเคมแลวเปลยนมาใชปยชวภาพ ในปแรกผลผลตจะลดลงประมาณ 30 % เปนการปรบสภาพโครงสรางดน ปรมาณปยชวภาพตองใชปรมาณมากถง ไรละ 1 ตน ตอมาปท 2 ผลผลตจงเพมมากขนใชปยชวภาพลดลงครงหนง ยางเขาปท 3 ผลผลตจงเทาเดม และตนทนการใชปยจะลดลงเรอย ๆ แตอยางไรกตามปยเคมยงมความจ าเปนอย คอ อาจใชปย ชวภาพผสมกบปยเคม ในอตราสวน 80 ตอ 20 ของอตราปกต กจะมผลดเหมอนใชปยเคม 100 %

5. หนวยงานทสนบสนนการด าเนนงานของกลม 5.1 ส านกงานพฒนาทดนจงหวดระยอง

5.2 ส านกงานเกษตรและสหกรณจงหวดระยอง

34

5.3 ส านกงานจงหวดระยอง 5.4 ทท าการปกครองอ าเภอแกลง 5.5 ส านกงานเกษตรอ าเภอแกลง 5.6 ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรสาขาแกลง 5.7 องคการบรหารสวนจงหวดระยอง 5.8 องคการบรหารสวนต าบลสองสลง 5.9 ปศสตวอ าเภอแกลง 5.10 ประมงอ าเภอแกลง

6. ปจจยสนบสนนความส าเรจของการรวมกลมเกษตรกร 6.1 ความสามคคและเหนประโยชนของกลม 6.2 ผน ากลมเขมแขงไดรบโอกาส บทบาทในการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม 6.3 ความเขมแขงและพรอมเพรยงกนของสมาชกกลมภายในหมบาน 6.4 การมอ านาจตอรองดานการผลตและผลผลต 6.5 การไดรบการยอมรบเปนศนยศกษาดงานของกลมเกษตรกรทงภาครฐและเอกชน 6.6 ผน ากลมไดรบเชญเปนวทยากรไปแนะน า อบรม เผยแพรความร ผลงานและ

ผลส าเรจของกลมทงในและนอกพนทอยางตอเนอง ปละประมาณ 100 ครง 6.7 การรกษาคณภาพผลผลต และผลงานของกลมอยางสม าเสมอ 6.8 ภาครฐรวมสงเสรมและสนบสนน

7. ปญหาและอปสรรค ในการด าเนนงาน 7.1 การขาดแคลนวตถดบทางการเกษตร เชน กากมน กากออย อนเปนสวนประกอบ

ส าคญในการผลตปยหมก 7.2 เงนทนหมนเวยนขาดเปนชวง ๆ ไมเพยงพอส าหรบหมนเวยน บางครงประธานกลม

ตองใชหลกทรพยของตนเองกเงนจากธนาคาร มาใชเปนเงนทนหมนเวยน 7.3 มกลมตอตานบาง เชน บรษทปยเคมทเสยผลประโยชน เจาหนาทของรฐบางคนท

พยายามจะชน าใหหนไปในทศทางตอตานเกษตรอนทรย ใหหนไปใชเกษตรเคม 7.4 มเจาหนาทของรฐและเอกชนบางราย มาขอขอมล ถายรป เพอน าไปท าธรกจและ

กจกรรมของตนเองโดยทไมไดรวมกจกรรมจรง 7.5 เวลาสวนใหญของผน ากลมอยกบงานสวนรวมและการบรการ ท าใหเวลาสวนตว

มนอย หาตวแทนไดยาก เกดปญหาบาง

35

7.6 มบรษทใหญทผลตปยบางรายมาศกษาขอมลจากกลมแลวไปกดกนกวานซอวตถดบหลายอยางทใชในการผลตปยชวภาพ ท าใหกลมท างานยากขน ขาดแคลนวตถดบ และราคากแพงขน เชน เปลอกมนส าปะหลง จากราคาตนละ 50 บาทขนราคาเปน 300 บาท ขไกจากราคาถงขนาด 10 กโลกรมราคา 7-8 บาทขนราคาเปน 15 บาท เปลอกออย จากราคาตนละ 30 บาทขนราคาเปน 200 บาทและหาวตถดบยากขน บรษทบางแหงนน จะศกษาวธท าแลวไปผลตขายเอง แตราคาจะแพงกวา 3-4 เทา สงผลใหเกษตรกรใชปยชวภาพนอยลง

8. ความตองการ 8.1 การสนบสนนจากภาครฐ ดานการจดการระบบการผลต สาธารณปโภค การตลาด

และการรบรองคณภาพเกษตรอนทรย 8.2 การประชาสมพนธและผลกดนพชเศรษฐกจแตละชนด โดยมแผนการผลต

แปรรป การตลาด ทชดเจน 8.3 อยากใหทางราชการ สนบสนนเงนทนหมนเวยนปลอดดอกเบย 8.4 การแสวงหาหรอสนบสนน วตถดบในราคาถก 8.5 เครองอดเมดปยจากทางราชการ เพอท าใหปยชวภาพมน าหนกเบาและขนยายงาย 8.6 ใหธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณเพอการเกษตรสนบสนนเงนกดอกเบยต า

9. แนวทางการแกไขและขอเสนอแนะ 9..1 รฐตองจดเจาหนาทเฉพาะดานมาเปนพเลยงบางไมใชปลอยใหท ากนเอง ตองมา

ชวยกนดแลอยางจรงจง 9.2 ทงภาครฐและเอกชนตองชวยกนเผยแพร และขยายผลเกษตรชวภาพ ใหแพรหลาย 9.3 ใหเกษตรกรเลกใชยาฆาหญา ใหตดแลวน ามาท าปยแทนวตถดบทขาดแคลน ควบค

กบการใชน าหมกชวภาพ ใชรดกอนตด 1 วน แลวจงตดหญานน แลวน าไปรวมไวโคนตนไม ใหรดน าบางกจะไดปยหมก

9.4 สนบสนนใหกลมโตขน ขยายผลใหมสมาชกมาก ๆ ใชระบบเกษตรชวภาพไป ทกต าบลหมบานอยางมหลกการและมคณภาพ

9.5 บางต าบลไมใหความรวมมอ แมจะมวตถดบ มปยไปใหกไมสนใจ ควรใหทางราชการใชนโยบายเชงรก ดแล ตดตาม การขยายผลใหจรงจง

9.6 การถายทอดเทคโนโลยการผลต ณ ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยต าบลฯ ตามมาตรฐานเกษตรอนทรยและขนตอนการผลตตามแผนการผลตประจ าป จะท าใหการพฒนาระบบการผลต การรบรองผลผลตเปนไปในทศทางทถกตอง ไดมาตรฐานเปนทยอมรบมากขน

9.7 พฒนาบคลากรเพอรองรบระบบ เชน วทยากรผถายทอดระบบเกษตรชวภาพฯ

36

วเคราะหผลการศกษา

การวเคราะหจดแขง – จดออน – โอกาส – อปสรรค ของกลมเกษตรชวภาพ บานไทรเอนฯ ดวย (S-W-O-T Analysis) สามารถน าผลการวเคราะหมาสรางเปนกลยทธระดบหนวยงานตอไป

จดแขง (strengths) 1. ความสามคค ความเขมแขงพรอมเพรยงและเหนประโยชนของกลม

2. ผน ากลมเขมแขงไดรบโอกาส บทบาทในการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม มผลงานโดดเดนไดรบรางวลและประกาศเกยรตคณมากมาย ครงลาสดไดรบรางวลเกษตรกรดเดน สาขา การพฒนาทดนระดบชาต ประจ าป 2547 จากกรมพฒนาทดนฯ

3. การมอ านาจตอรองดานการผลตและผลผลต สมาชกกลมสามารถซอปยชวภาพได ในราคาตนทนต า และจ าหนายผลผลตซงปลอดสารเคมไดในราคาสงกวาผลผลตทใชปยเคมฯ

4. กลมฯ ไดรบการยอมรบเปนศนยฯ ศกษาดงานของกลมเกษตรกรและผสนใจทวไป ทงภาครฐและเอกชน

5. ผน ากลมมความสามารถสง ไดรบเชญเปนวทยากรไปแนะน า อบรม เผยแพรความร ผลงานและผลส าเรจของกลมทงในและนอกพนทอยางตอเนอง ปละประมาณ 100 ครง

6. การรกษาคณภาพผลผลต และผลงานของกลมอยางสม าเสมอ 7. ความอดมสมบรณของแรธาตส าคญในดนดมาก รกษาสภาพแวดลอมใหเปนไปตาม

ระบบนเวศวทยาทง ดน น า อากาศ และผลผลตของเกษตรกรปราศจากสารพษเจอปน 8. ภาครฐทงระดบจงหวด อ าเภอ ต าบล รวมสงเสรมและสนบสนน จดออน (weaknesses) 1. การขาดแคลนวตถดบทางการเกษตร เชน กากมน กากออย อนเปนสวนประกอบ

ส าคญในการผลตปยหมก และขาดแคลนแหลงน าในชวงฤดแลง 2. เงนทนหมนเวยนขาดเปนชวง ๆ ไมเพยงพอส าหรบหมนเวยน บางครงผน ากลมตองใช

หลกทรพยของตนเองกเงนจากธนาคาร มาใชเปนเงนทนหมนเวยน 3. มกลมตอตานบาง เชน บรษทปยเคมทเสยผลประโยชน เจาหนาทของรฐบางคนท

พยายามจะชน าใหตอตานเกษตรอนทรย และหนไปใชเกษตรเคม 4. มเจาหนาทของรฐและเอกชนบางราย มาขอขอมล ถายรป เพอน าไปท าธรกจ และ

กจกรรมของตนเองโดยทไมไดรวมกจกรรมจรง

37

5. เวลาสวนใหญของผน ากลมอยกบงานสวนรวมและการบรการ ท าใหเวลาสวนตวมนอย หาตวแทนไดยาก เกดปญหาบางในบางครง

6. ปยชวภาพ มน าหนกมาก ตองใชแรงงานมากกวาการใชปยเคม 7. การผลตดวยเกษตรชวภาพ จะใหผลชาในระยะแรก แบบคอยเปนคอยไป โอกาส (opportunities) 1. นโยบายรฐบาล ตองการสงเสรมใหประเทศไทยเปนครวของโลก ผลตอาหารให

ชาวโลกบรโภคไดทกกลม ทกชาต ทกศาสนา 2. ระบบเกษตรชวภาพ เปนวธการผลตทอาศยวตถดบทางธรรมชาต เกษตรกรสามารถ

ผลตและพฒนาไดเองดวยตนทนต า ภายใตการแนะน าทางวชาการจากเจาหนาท หรอผร อนเปนการลดตนทนการผลต ลดการน าเขาปยเคมและยาฆาแมลงจากตางประเทศลงได อนเปนการประหยดทงระดบชาตและการผลตขนพนฐานของเกษตรกร

3. การรกษาความสมดลยทางธรรมชาต ไดดวยวธการของเกษตรชวภาพ นอกจากรกษาระบบนเวศวทยาของ ดน น า อากาศ แลวยงน าไปใชกบระบบการรกษาสงแวดลอมอ น ๆ ไดอก

4.. การรวมกลมของเกษตรกรดวยการรรกสามคค เกดพลงทเขมแขง สามารถรวมกนพฒนาการผลต ผลผลตทางการเกษตร ดวยแนวคดและการปฏบตไปในแนวทางเดยวกน

5. หลกการทวไปของการรวมกลมเกษตรกร มกก าหนดกฎเกณฑใหสมาชกของกลมไดรบผลประโยชน ดานการเรยนรวธการตาง ๆ ทเปนประโยชน เชน การรวมประชม การแสดงความคดเหน การรวมจดทะเบยนเปนสมาชก การมสวนรเหนในการบรหารงานกลม การไดรบประโยชนจากการซอปยชวภาพในราคาตนทน การเรยนรดานการผลต การเรยนรดานการตลาด รวมทงเทคโนโลยทางการเกษตรทควรร ฯลฯ ท าใหเกดพลงสรางสรรค ทงการพฒนาตนเองและพฒนาสงคมไทย

6. ความตองการผลตผลจากการเกษตรชวภาพ ปลอดสารพษ ของผบรโภคทวไปในปจจบนมมากขนทงในและตางประเทศ

7. ผน ากลมไดรบการยอมรบในความรความสามารถจากจงหวด อ าเภอ และผสนใจทวไป ไดมโอกาสเผยแพรความร ประสบการณของตนเองและกลม ท าใหการขยายผลการเกษตรชวภาพอยางไดผลเปนรปธรรม

อปสรรคหรอภยคกคาม (threats ) 1. ผลผลตของเกษตรชวภาพยงไมมากเทาทควร ขณะทตลาดมความตองการสง ท าใหการตลาด

ขาดความตอเนอง ไมสามารถรบการสงซอคราวละมาก ๆ ได ตองเสยลกคาไปสวนหนง 2. แรงกดดนจากบรษทเอกชนทตองการจ าหนายปยเคมและยาฆาแมลงใหแกเกษตรกร

ท าใหเกดการแขงขนดานการหาลกคา และการสรางความนาเชอถอ

38

3. ขาดการสนบสนนจากแหลงทนภายนอก ทง ๆ ทกลมสามารถเพมก าลงการผลตปย ชวภาพได แตกขาดเงนทนหมนเวยน 4. เอกชนและเจาหนาทของรฐบางราย แอบอางน าผลงานของกลมไปประกอบธรกจ 5. บรษทเอกชนคแขง มทนมาก สามารถกกตนวตถดบไวคราวละมาก ๆ และไปพฒนา การผลตปยชวภาพเอง ท าใหวตถดบขาดตลาด มราคาสงขนมาก

39

บทท 5

สรป อภปราย และขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา

จากการรวบรวมขอมลและวเคราะหผลศกษา ปจจยตาง ๆ ทงภายในกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ และปจจยภายนอก โดยมวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการรวมกลมเกษตรชวภาพ วามปจจยอะไรบางทมความสมพนธตอการประสบผลส าเรจ และเปนทยอมรบทวไปของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน แลวน ามาวเคราะหปญหา อปสรรคและความตองการในการบรหารจดการกลมเกษตรชวภาพ เพอแสวงหาและก าหนดแนวทางในการแกไขปญหาทเกดขนนน ผศกษาไดน า ปรชญา แนวคดเศรษฐกจพอเพยง แนวคดการพฒนา ตามกระแสพระราชด ารส ของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เรองเศรษฐกจพอเพยง มาเปนกรอบแนวคด และหลกการในการเปรยบเทยบเชงนโยบาย อนน าไปสการปฏบตของหนวยงานทเกยวของ ประกอบกบการน านโยบายไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจ รวมทงรปแบบและระบบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนา ขององคการสหประชาชาต (United Nations) แนวคดการรวมกลม องคประกอบโครงสรางการบรหารกลม เอกสารและงานวจยทมสวนเกยวของ ประกอบกบขอมลทไดจากการสมภาษณเจาะลกในประเดนทก าหนด รวมทงประสบการณของผศกษา น ามาวเคราะห SWOT Analysis การรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ วา มปจจยใดบาง ทมผลตอความส าเรจ และเปนทยอมรบทวไปจากเกษตรกร ผสนใจและบคคลทวไป น าสการคนพบทางวชาการและการบรหารการมสวนรวมของประชาชน อยางมพฒนาการ สรปผลการศกษาได ดงน 1. กลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง ไดจดตงและด าเนนการ เมอเดอนตลาคม 2542 ในรปกลมทวไป และไดจดทะเบยนจดตงเปนกลมเกษตรกร ตามระเบยบของกระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร เมอวนท 10 ธนวาคม 2543 ชอกลมคอ กลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน มสมาชกจดทะเบยน 50 คน อก 67 คนเขารวมกจกรรมกลมแตไมไดสมครเปนสมาชก มสถานทตงกลมอย ณ ทท าการผใหญบานหมท 8 ต าบลสองสลง นายสมศกด เครอวลย เปนทงผใหญบานและประธานกลมฯ การปฏบตงานของกลม ไดนอมน ากระแสพระราชด ารส ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาก าหนดเปนกรอบจรยธรรมในการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง ซงมหลก 3 ประการ คอ

40

1.1. พอเพยงในความเปนอย 1.2. พอเพยงในความคด 1.3. พอเพยงในจตใจ

และใชกลยทธทกระทรวงมหาดไทยก าหนดไว 7 แนวทาง และแนวปฏบต 13 มาตรการ มาเปนหลกในการพฒนาหมบาน ภายใตการประสานการด าเนนงานของคณะกรรมการด าเนนงานอ าเภอแกลง ซงอยในชวงทผศกษา ด ารงต าแหนงเปนปลดอ าเภอ หวหนาฝายปกครองและพฒนาอ าเภอแกลง ไดปฏบตหนาทเปนกรรมการและเลขานการคณะกรรมการดงกลาว ไดมสวนในการ สงเสรมและสนบสนนการด าเนนงานของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ จดตงเปนศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร เปนสถานทศกษาดงานระบบเกษตรชวภาพ หรอเกษตรอนทรย เปนศนยควบคมคณภาพทเรยนและผลไมอน ๆ ในรอบป 2545 มเกษตรกรและผสนใจมาศกษา ดงาน ไมต ากวา 50 คณะจาก 40 จงหวด รวมทงสนประมาณ 1,200 คน เปรยบเทยบกบในรอบป 2547 มเกษตรกร นกเรยน และผสนใจมาศกษาดงานประมาณ 100 คณะ ทงจากภายในจงหวด ภายในประเทศและจากตางประเทศ รวมทงสนประมาณ 3,000 คน

2. ผลการศกษาเปนประเดนตามวตถประสงคของการศกษา และการวเคราะห จดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค สรปไดดงน

2.1 การมสวนรวมของประชาชนในการรวมกลมเกษตรชวภาพ ศกษาเฉพาะกรณ กลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง มความเปนมา จากผใหขอมล ประกอบอาชพเกษตรกรรม ท าสวนผลไม สวนยางพารา ปลกพชลมลก ฯลฯ ประสบปญหา ราคาผลผลตตกต า ตนทนการผลตสง คณภาพดนเสอมโทรม จากการใชปยเคมและ ยาฆาแมลงซงมราคาแพงมาเปนเวลานาน ผลผลตลดลง ตนไมโทรมไมงอกงาม จ าเปนตองหาความร ขอมลและแนวทางการลดตนทนการผลต ซงในหมบานไดมการจดตงกลมเกษตรชวภาพขนมา มผใหญบานซงเปนคนทมความจรงใจ เหนแกประโยชนสวนรวม มความรและประสบการณดานเกษตรชวภาพเปนผน ากลม จงพรอมใจกนสมครเปนสมาชกกลมฯ ไดรบการถายทอดความร จากเจาหนาทเกษตรฯ ผมความรดานเกษตรชวภาพ และเจาหนาทผมสวนเกยวของ หลงจากนนกมการประชมปรกษาหารอกนทกเดอนอยางนอยเดอนละ 1 ครง ไดมโอกาสแสดงความคดเหน มสวนรเหนในการบรหารงานกลม ไดรบประโยชนจากการซอปยชวภาพฯ ในราคาตนทน ไดเรยนรระบบการผลต การตลาด รวมทงการไดรบรเทคโนโลยการเกษตรทควรร ท าใหเกดพลงสรางสรรคและความคดทจะท าประโยชนเพอสงคมสวนรวมตอไป

2.2 ปจจยทมความสมพนธตอการประสบผลส าเรจ และเปนทยอมรบทวไป ของกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ สามารถสรปได 5 ประการ ดงน

41

2.2.1 ความรวมมอของสมาชกในการรวมกลม เพอแลกเปลยนความร รวมกนแกไขปญหาทางการเกษตร ทงทางดานการผลตและการจดจ าหนาย 2.2.2 ความสามคคของสมาชกในกลม มแนวคดและการปฏบตในแนวทางเดยวกน 2.2.3 ผลประโยชนของสมาชกภายในกลม สมาชกทกคนทเขารวมงานกบกลม จะไดรบผลประโยชนอยางทวถงและเสมอภาคกน 2.2.4 ผน ากลมและกรรมการบรหารกลม มความเขมแขงในการบรหารจดการ เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว ท าใหสมาชกกลมมความศรทธาเชอถอ และรวมกจกรรมกลมอยางเตมใจ 2.2.5 ผน ากลมเปนผมความรและประสบการณสง มโอกาสไดรบเชญเปนวทยากร ไปแนะน า อบรม เผยแพรความร ผลงานและผลส าเรจของกลมทงในและนอกพนทอยางตอเนอง ปละประมาณ 100 ครง

2.3 ปญหา อปสรรคและความตองการในการบรหารจดการกลมแยกได ดงน 2.3.1 ปญหา อปสรรค ไดแก การขาดแคลนวตถดบในการผลตปย เนองจากมบรษทผผลตปยบางรายมาศกษาขอมลจากกลม แลวท าการกดกนกวานซอวตถดบหลายอยางไปกกตนไว ท าใหกลมท างานยากขน ขาดแคลนวตถดบ และราคากแพงขน เงนทนหมนเวยนกขาดเปนชวง ๆ ไมเพยงพอส าหรบหมนเวยน นอกจากนกมกลมตอตานบาง เชน บรษททเสยผลประโยชน เจาหนาทบางคนทพยายามจะชน าใหตอตานเกษตรอนทรย แลวหนไปใชเกษตรเคม และมเจาหนาทของรฐ และเอกชนบางรายทเขามาขอขอมล ถายรป เพอน าไปท าธรกจและกจการของตนเองโดยไมไดรวมกจกรรมกบกลมจรง 2.3.2 ความตองการของกลม คอ การไดรบการสนบสนนดานเงนทนหมนเวยน เชน เงนกดอกเบยต า จากสถาบนการเงนของรฐ การแสวงหาวตถดบราคาถก การสนบสนนจาก ภาครฐดานการจดระบบการผลต สาธารณปโภค การตลาดและการรบรองคณภาพเกษตรอนทรย

2.4 แนวทางการแกไขและขอเสนอแนะ มดงน 2.4.1 รฐบาลควรก าหนดใหแนวทางของกลมเกษตรชวภาพ ปลอดสารพษ เปนนโยบายเชงรก สนบสนนการขยายผลใหกลมโตขน โดยจดตงและด าเนนการอยางจรงจง ตามแนวทางของกลม ทประสบผลส าเรจอยางมแบบแผนทชดเจน 2.4.2 ภาครฐทงสวนกลาง สวนภมภาคและหนวยบรหารราชการสวนทองถน จดบคลากรทฝกฝนไวเปนอยางดเปนพเลยง เปนทปรกษาแกกลมอยางตอเนอง

42

2.4.3 การสงเสรมการเรยนร การวเคราะห วจย เพอหาแนวทาง ความคดทดในการพฒนาระบบ ดานการผลต การหาวตถดบทดแทน การตลาด การบรหารจดการกลมทด อนน าไปสการพฒนาเกษตรชวภาพอยางยงยน

อภปรายผล

จากขอสรปผลการศกษาดงกลาวขางตน แสดงถงการน านโยบายมาปฏบตโดยกลม ซงการด าเนนการดงกลาว มงทจะกอใหเกดความส าเรจโดยตรงตามวตถประสงค จากการตดสนใจด าเนนการตามนโยบายทไดกระท ากอนหนานแลว และยงสามารถน ามาเปรยบเทยบไดกบรปแบบและระบบการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนา ขององคการสหประชาชาต ไดอยางสอดคลองกนทง 3 รปแบบ คอ

1. การมสวนรวมแบบเปนไปเอง สมาชกมารวมกลมเพอแกปญหาของตนเอง โดยเปนการกระท าภายในกลมฯ

2. การมสวนรวมแบบถกชกจง เปนการเขารวมโดยความตองการ ความเหนชอบหรอการสนบสนนจากรฐบาล

3. การมสวนรวมแบบบงคบ ซงเปนผมสวนรวมภายใตการด าเนนนโยบายของรฐบาลภายใต การจดการของเจาหนาทของรฐ

เมอกลาวโดยรวมแลว กลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ ไดมการน านโยบายของกระทรวง มหาดไทย ตามโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร เศรษฐกจพอเพยงเฉลมพระเกยรตฯ ไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม ดงตอไปน

1. การมสวนรวมของประชาชนตอการรวมกลมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ อาศยความรวมมอของสมาชกในกลม เพอแลกเปลยนความร รวมแกไขปญหาของสมาชกภายในกลม

2. มปจจยสนบสนนกลม ท าใหเกดผลส าเรจ และเปนทยอมรบโดยทวไป คอ ความรรกสามคคของสมาชกกลม มผน ากลมเขมแขงเหนแกประโยชนสวนรวม ท าใหกลมเกดความเขมแขง สมาชกทกคนไดรบผลประโยชนอยางทวถงและเสมอภาคกน มแนวคดและการปฏบตในแนวทางเดยวกน ประธานกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอนฯ ไดด าเนนการบรหารจดการกลม ปฏบตงานเปนวทยากร เปนทปรกษาใหแกเกษตรกร เยาวชน นกเรยน พฒนาสการเปนมออาชพ ไดรบการพจารณาผลงานดเดนเปน เกษตรกรดเดนระดบชาต สาขาการพฒนาทดน ประจ าป 2547 จากกรมพฒนาทดน

3. ปญหาและอปสรรคของกลม คอ การขาดแคลนปจจยการผลต เงนทนหมนเวยน มกลมผเสยผลประโยชนตอตานและเปนคแขง ท าใหการท างานล าบากขน

43

4. ความตองการดานเงนทนหมนเวยน เปนเงนกดอกเบยต าจากสถาบนการเงนภาครฐ ดานวตถดบทดแทน ระบบการผลต การตลาด และการรบรองคณภาพเกษตรอนทรย

5. แนวทางการแกไขและขอเสนอแนะ ภาครฐควรก าหนดนโยบายเชงรก ใหขยายผลการจดตงศนยถายทอดเทคโนโลยเกษตรชวภาพใหทวถงทกต าบลหมบาน ควบคกบการพฒนาบคลากรเปนผถายทอดความร ระบบการผลต การรบรองคณภาพผลผลตทไดมาตรฐาน ภายใตการดแลสนบสนนอยางจรงจง

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากผลการศกษา ขอเสนอแนะทผใหขอมลเสนอไว สรปไดดงน 1. การผอนคลายนโยบายภาครฐดวยปรบอตราก าลง จดเจาหนาทเฉพาะดาน มาเปน

พเลยงบาง ไมใชปลอยใหกลมด าเนนการกนเอง ตองมาชวยกนดแลอยางจรงจง 2. เจาหนาททกระดบของกระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร ตองชวยกนเผยแพรและ

ขยายผลเกษตรชวภาพใหแพรหลาย 3. การก าหนดนโยบายดานสงแวดลอม วชพชมประโยชนอยาท าลายดวยการเผาหรอใช

สารเคม ใหตดแลวเกบรวบรวมน ามาหมกท าปยแทนวตถดบทขาดแคลน 4. ควรมอบหมายหนวยงานทเปนแหลงเงน สนบสนนการขยายผลใหเกดกลมใหม สงเสรม

กลมเดมใหโตขน สงเสรมสมาชกทกกลมใชระบบเกษตรชวภาพทวทกต าบล หมบาน 5. ก าหนดวธการถายทอดความรเทคโนโลยการผลต ณ ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลย

ต าบลฯ ใหถอปฏบตตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และขนตอนการผลต ตามแผนงาน การผลตทด จะท าใหการพฒนาระบบการผลต การรบรองผลผลตเปนไปในทศทางทถกตอง ไดมาตรฐานเปน ทยอมรบมากยงขน เพอใหผลการด าเนนงานของกลมบรรลผลส าเรจมากขน ดงน

5.1 เกษตรกรบางสวนยงมความเชอมนในคณภาพของปยเคมอยางเหนยวแนน ควรใชวธการผสมผสานระหวางการใชปยชวภาพ ซงมผลในการปรบสภาพแวดลอม ฟนฟ ปรบปรงบ ารงดนใหอดมสมบรณอตรารอยละ 80 กบปยเคม ในอตรารอยละ 20 ของอตราปยเคมทใชอยในปจจบน จะมผลเสมอนกบการใชปยเคม 100 % ขอมลนไดจากการปฏบตจรงในแปลงสาธตของ ศนยกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน อนเปนวธทเพมคณภาพปยอยางบรณาการ และยงไดประสานแนวความคดของกลมเกษตรกรทนยมในการใชปยเคม ใหมแนวคดในทศทางเดยวกน

5.2 การน าเขาปยเคม ฮอรโมนและสารเคมฆาแมลง จากตางประเทศ แตละปประเทศไทยตองสงน าเขาเปนมลคาหลายหมนลานบาท การลดการน าเขาดงกลาวอยางคอยเปนคอยไป

44

แลวด าเนนการสงเสรมสนบสนนการเกษตรชวภาพความคกนไป ในลกษณะการใชปยแบบผสมผสานอาจเปนปจจยหนงทประเทศชาตสามารถลดการน าเขา ลดการขาดดลการคาไดอกทางหนง

5.3 มาตรการส าคญทไมอาจมองขามได ส าหรบยคการปฏรประบบราชการ คอ การก าหนดตวชวดมาตรฐานผลตผล เชน GAP = Good Agriculture Product ผลตผลไดคณภาพ และเกษตรกรยากจนลดลง เปนตวชวด ในแตละป สามารถเพมผลผลต ได 10 % เพมรายได 10 % ลดการใชสารเคม 50 % เปนเปาหมายจากขอมลของ เจาหนาทส านกงานพฒนาทดนจงหวดระยอง ใหสมภาษณ เมอวนท 18 มนาคม 2548

5.4 รฐควรสงเสรมงานวจยเชงปฏบตการเกยวกบเกษตรชวภาพอยางจรงจง เพอศกษาวเคราะหหาวธการ หรอแนวทางทเหมาะสมกบสภาพสงคมของเกษตรกรไทย อนจะน าไปสการยอมรบและเลอกใชเปนแนวทางหลกในการพฒนาเกษตรกรรมตอไป ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 1. การขยายผลการปฏบตตามนโยบาย สงเสรมการเกษตรชวภาพ จะตองประสบกบปญหาความขดแยงกบกลมผลประโยชน เชน ผน าเขาปยเคม ฮอรโมน และสารเคมฆาแมลง จะตองสญเสยรายได และจ านวนเกษตรกรทเขารวมกบการเกษตรชวภาพมจ านวนเพมมากขนเรอย ๆ มความจ าเปนทตองมการประสานประโยชน อาศยกลมผน าเขาซงมพนฐานการตลาดในตางประเทศให หนมาเปนพอคาหาตลาดทงในประเทศและตางประเทศ เพอการรวบรวมผลผลตสนคาเกษตรปลอดสารพษ อาจด าเนนการในรปแบบสนคา แฟรนไชน ตดตรายหอสนคาจดทะเบยนรบรองคณภาพ มมาตรฐานสงและทส าคญราคากสงตามคณภาพดวย

2. การทกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน มผลงานเปนทยอมรบทวไปของเกษตรกรและ ผสนใจ ถอวาเปนภาระส าคญของกลม ขณะเดยวกนกมคาใชจายในการตอนรบ หรอการสาธต ควรไดรบการสนบสนนจากภาครฐ หรอหนวยบรหารราชการสวนทองถน ในรปของงบประมาณส าหรบการรบรอง การตอนรบผทมาศกษาดงานของกลมตามสมควร เพอเปนการเสรมสรางขวญและก าลงใจแกผปฏบตงาน

3. การจดระบบการตลาดของกลม ควรพฒนาสระบบตลาดลวงหนา ประสานงานและตดตอลกคาไวกอนผลผลตจะออกสทองตลาด เพอเปนการประมาณการผลต ไดรวบรวมผลผลตทมคณภาพเพยงพอและตรงตามความตองการของลกคา และยงเปนการปองกนปญหาผลผลตลนตลาด ปองกนปญหาการชมนมเรยกรองขอความชวยเหลอ ทอาจจะเกดขนเมอผลผลตทกแหลงออกสตลาดพรอม ๆ กน

45

4. การสรางความแตกตางใหเกดขน โดยเฉพาะดานคณภาพปลอดสารพษและราคา ผลผลตของเกษตรชวภาพ เหมาะสมกบการบรโภค จะตองมราคาสงกวาผลผลตเกษตรเคมทตองพงพา ยาฆาแมลง ประเดนนยอมเปนทยอมรบเปนสากลทงในประเทศและตางประเทศ

5. กลมมโอกาสด ทเปนแหลงศกษาดงานของเกษตรกรและผสนใจทวไป สมควรตองมความคดรเรมทด ในการจดท าโครงการทจะก าหนดแนวทางการพฒนาของกลมวา จะวางรปแบบการขยายผล การสรางสรรคกจกรรมใหม ๆ ไปในทศทางใด คดหาทางเลอกจะด าเนนการดวยกลมเอง หรอเลอกทจะขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ และจะใชงบประมาณจากแหลงใด

6. การจดแบงหนาทของคณะกรรมการบรหารกลม ควรเพมความชดเจนทจะก าหนดตวบคคล ใหมหนาทความรบผดชอบ เชน เปนฝายผลต ฝายการตลาด ฝายประสานงาน ฝายตอนรบ ฝายวชาการ ควบคกบการพฒนาบคคลใหมความรความสามารถปฏบตงาน ทดแทนกนได ไมใชปลอยใหเปนภาระเฉพาะผบรหารกลมเทานน

7. ในสภาพแวดลอมทมการแขงขน การพฒนาผลผลตใหมมาตรฐานสง ถงแมจะไดรบการรบรองใหปยชวภาพของกลม เปนสนคา OTOP ระดบ 4 ดาวกตาม กลมตองใหความส าคญกบการรกษาคณภาพผลผลต ใหสมบรณคงทสม าเสมอ แมจะยงพฒนาใหดขนไมได กระวงอยาให คณภาพลดลง การศกษา วจย ทดลอง ภายใตการดแลแนะน าจากเจาหนาทผมสวนเกยวของและ ผรจรง เพอผลทางกาวหนาในภาพรวม ใชเทคโนโลย Internet website เชน otop.com, tambol.com หรอเวบไซตอน ๆ โดยเสนอให องคการบรหารสวนต าบล หรอหนวยงานทเกยวของสนบสนนหรอกลมอาจเปดเวบไซตของตนเอง เพอใชในการประชาสมพนธ หรอตดตอลกคาโดยตรงกได

ขอเสนอแนะเชงวชาการ 1. ในการท าเกษตรกรรม การพฒนาโดยวธเกษตรชวภาพเขามาเปนหลก จะสามารถ ท าให

การเกษตรของสวนรวม เขาสระบบเกษตรยงยนได เพราะนอกจากปยชวภาพจะมสวนชวยเพมธาตอาหารใหกบพชและดนแลว ยงสามารถชวยเพมประสทธภาพการใชปยเคม ท าใหเกษตรกรลดปรมาณการใชปยเคมลงได โดยการใชปยแบบผสมผสานระหวาง การใชปยเคม ปยชวภาพ ปยอนทรย ซงเปนแนวทางการพฒนาความอดมสมบรณของดนทสมบรณแบบ การใชปยชวภาพ นอกจากจะเพมผลผลตใหแกพชไดอยางมประสทธภาพแลว ยงเปนปจจยในการชวยลดมลภาวะ สามารถปรบสภาพแวดลอม รกษาระบบนเวศวทยาใหอยในสมดล เพมศกยภาพในการผลต ลดความเสอมโทรมในดน ทท าการเพาะปลกอยางตอเนองมาเปนเวลานาน และยงเปนการเพมรายได ลดรายจายใหกบเกษตรกร ในการลงทนปลกพชผลตาง ๆ

2. การมสวนรวมของประชาชนตอการรวมกลม สงทเปนหลกส าคญ คอ รรกสามคคความรวมมอกนในหมมวลสมาชก เพอแลกเปลยนความร รวมกนคด รวมกนท า รวมกนแกปญหา

46

ในการพฒนาหมบาน พฒนาการผลต การบรหารงานกลม การจดจ าหนายผลผลตตาง ๆ ภายใตการน าของผน ากลมทมผลงานดเดน คณะกรรมการบรหารและสมาชกกลมมความเขมแขง ถอวา เปนพลงทมศกยภาพสง สามารถทจะก าหนดทศทางการพฒนาไปในเดยวกน ไดอยางมประสทธภาพอยางยง อนเปนรปแบบทดในการพฒนาสงคมไทยใหเขมแขง ตอสกบปญหาความยากจน ใหหมดไปจากประเทศไทย

3. การพฒนาศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยเกษตรบานไทรเอนแหงน สามารถพฒนาใหเปนศนยกลางแหงการเรยนรในชวตจรงไดเปนอยางด ทงในรปแบบของ กลม ทตง ความร ประสบการณของผน ากลม ถงแมจะเปนทยอมรบโดยทวไปกตาม ผบรหารกลม สมาชกกลมกตองมการเรยนร และศกษาความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยใหทนสมยอยเสมอ

4. การพฒนาการบรหารจดการกลมเกษตรชวภาพฯบานไทรเอนฯ ใหมความกาวหนาอยางมนคง ยงยน ควรส ารวจ ศกษาเปรยบเทยบกบกลมตาง ๆ ในพนทอ าเภอ จงหวดใกลเคยง หรอศกษาจากหลาย ๆ ภมภาค อาจศกษาในแงการปลกพชทหลากหลาย เชน พชไร พชผก นาขาว วาม ผลแตกตางกนมากนอยเพยงใด

5. การวจย คนควา เชงวชาการ ดานวตถดบหรอวตถดบทดแทน ในการผลตปยชวภาพชนดตาง ๆ วตถดบชนดใดทใชแลว สามารถแปรรปไดปรมาณและคณภาพทดขน ลดตนทน คาใชจายในการผลต แตใหผลตผลทดกวากควรสนบสนน อนจะสอดคลองกบ การแกไขปญหาราคาน ามนทราคาสงขนได 6. สงเสรมการศกษาวจยรปแบบสนคา การเพมคณภาพสนคา การแปรรป บรรจภณฑ ทเหมาะสมจะใชกบผลตผลของเกษตรชวภาพ ควบคกบการวเคราะหความตองการของผบรโภค เพอใหเกดความสมบรณแบบของสนคาในการสงจ าหนายไดอยางไมจ ากด

47

บรรณานกรม

48

บรรณานกรม

กระทรวงมหาดไทย กรมการปกครอง. (2541). เศรษฐกจชมชน พงตนเอง : แนวความคดและ ยทธศาสตร. กรงเทพฯ: บรษท ทรงสทธวรรณจ ากด. กรมการปกครอง. (2542). พออย พอกน. กรงเทพฯ: อาสารกษาดนแดน. . (2545). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ.2545-2549. กรงเทพฯ: อาสารกษาดนแดน. . (2547). ก านน ผใหญบานกบการแกไขปญหาความยากจน. กรงเทพฯ: อาสารกษาดนแดน. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมไทย. (2543). การมสวนรวมของประชาชน เอกสารประกอบการ สมมนาวนสงแวดลอมไทย ณ หองบอลรม ศนยการประชมแหงชาตสรกต.4-6 ธนวาคม 2543. ม ป ท. กรรณการ ชมด. (2524). การมสวนรวมของประชาชนทมตอการพฒนาเศรษฐกจ ศกษาเฉพาะ

กรณโครงการสารภ ต าบลทาชาง อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมสงเคราะห, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กนจนทร สงหส. (2535). ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชน ในการบ ารงรกษาสระเกบ น าอนเนองมาจากโครงการ กสข. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาสงคม

สงเคราะห คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. คมอการด าเนนชวตส าหรบประชาชน ป 2541. (2541). ส านกงานจดการทรพยสนสวนพระองค

ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย.กรงเทพฯ: บรษทมงคลชยพฒนา จ ากด บรษทบางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน).

คมอเกษตรอนทรยวถสรนทร. (2546). สรนทร: โรงพมพรงธนเกยรตออฟเซท. เฉลม เกดโมฬ. (2543). แนวทางการมสวนรวมในกระบวนการนโยบาย เอกสารประกอบการ

เสวนา วพากยตวแบบการมสวนรวมของประชาชน. ม.ป.ท.. ทศพล กฤตยพสฐ. (2538). การมสวนรวมของก านน ผใหญบานเขตหนองจอก ทมโครงการ/ กจกรรมการพฒนาตามแนวทาง “บรม” และ “บวร” เพอสรางสรรคอดมการณแผนดน ทอง หนองจอก. วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต สาขาการพฒนาชมชน, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

49

นภา ชมไพบลย. (2529). การมสวนรวมในการพฒนาชนบทของกลมเกษตรกร. วทยานพนธ มหาบณฑต ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา, คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

นภาพร เชอข า. (2531). ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของสมาชก ในการสงเสรมกจกรรม สงเสรมสหกรณการเกษตรเมองมนบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนาสงคม, คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นรนดร จงวฒเวศย. (2527). กลวธแนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนา ชมชน หนา 183 รวบรวมโดย ทวทอง หงษววฒน. กรงเทพฯ: ศกดโสภาการพมพ. บญยง โหมดเทศน. (2530). การมสวนรวมของประชาชนในการปกครองทองถน กรณศกษา เทศบาลเมองชมพร. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยประชากร และสงคมวทยา, คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหดล. ปรชญา เวสารชช. (2543). การปกครองทองถนของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน. กรงเทพฯ: พมพอกษร. พฒน บญยรตนพนธ. (2537). การสรางพลงชมชนโดยกระบวนการพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. พสมย วบลยสวสด.และคณะ. (2528). จตวทยาสงคมรวมสมย. กรงเทพฯ: สยามศกษา. ยงยทธ โอสถสภา. (2542). ศพทในวงการปย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. รงสมนต ปณยปรรณานนท. (2536). การมสวนรวมทางการเมองทองถนของคณะกรรมการชมชน กบประชาชน ในเขตเทศบาลต าบลทางเกวยน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง.ภาคนพนธ พฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต สาขานโยบายและการบรหารโครงการ, คณะพฒนา สงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540. (2542). กรมการปกครอง. พออย

พอกน. กรงเทพ ฯ: อาสารกษาดนแดน. ราชบณฑตยสถาน. (2538). พจนานกรมศพททางสงคมวทยา. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงกรป. ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร. (2547). เอกสารบรรยายสรปอ าเภอแกลง. ระยอง:

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร. เอกสารอดส าเนา. สนท ขาวสอาด. (2539). ปจจยส าคญตอการมสวนรวมของประชาชนในระดบทองถน ศกษากรณ

โครงการประปาหมบาน อ าเภอเมองนครพนมและอ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง, คณะรฐศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

50

สจนต ดาววระกล. (2527). ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาหมบาน โดยศกษาเฉพาะ หมบานชนะเลศการประกวดหมบานดเดนระดบจงหวด ของจงหวดนครสวรรค ประจ าป พ.ศ.2527. วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมสงเคราะห, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สวฒน ศรโภคาภรมย. (2540). อทธพลของผน าชมชนทมตอการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน ศกษากรณผน าชมชนในเขตเทศบาลต าบลหวหน. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง, คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสนห จามรก และคณะ. (2523). นโยบายในการพฒนาชนบท กองศกษาภาวะเศรษฐกจและ เผยแพรการพฒนา. กรงเทพฯ: ส านกนายกรฐมนตร.

เสนห นนทะโชต. (2524). การสอสารทางการเมองกบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในชมชนชนบทไทย ศกษาเฉพาะกรณบานวงคลา อ าเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง, คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อภชย พนธเสน. (2539). การดแลรกษาปาและการเพมพ นทสเขยว โดยการมสวนรวมของประชาชน รายงานการวจยของสถาบนสงแวดลอมไทย. กรงเทพฯ: สถาบนสงแวดลอมไทย.

อคนวธ ศรสวสด. (2535). การมสวนรวมของประชาชนในการเมองทองถน สขาภบาล. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง, คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาภรณพนธ จนทรสวาง. (2522). ค าบรรยายลกษณะวชา ทฤษฎและหลกการพฒนาชมชน. ม.ป.ท..

อารยา วฒนกจ. (2526). ปจจยทเกยวของกบการมสวนรวมของผปกครองในกจกรรมศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนาสงคม, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Creton,J.L. (2000). คมอการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจของชมชน. แปลโดย ศ.นพ.วนชย วฒนศพท. กรงเทพฯ : ศนยสนตวธเพอพฒนาประชาธปไตย

Feinland, & Gary. (1997). Citizen participation in the context of solid waste management decision making. Master ‘s thesis. New York: Faculty of Environmental Science & Foresty, State University of New York.

Greene,D. (1997). Innovation examples of community participation in public land stewardship case study in Oregon and Thailand. Master ‘s thesis. Oregon: University of Oregon.

51

Morrissey, & Janice, C. (1997). Citizen participation in environmental polic.: A study of Landfill Sitting in two appalachian communities. Phd ‘s thesis. Tennessee: The University of Tennessee.

Paoli, & Mark, A. (1997). A comparison of expert and participant perspectives of public participation. Master ‘s thesis. Canada: University of Guelph.

Pressman, J.L.,& Wildavsky, A. (1976). Implementation (2 nd ed.). California: University of California.(n.d.). Press,S., & Toddi, A. (1996). Democracy theory , public participation and national forest

management. : A case study of the Monongahela national forest.(West Virginia). Phd ’s Thesis.Duke: Duke University.

Steelman, & Toddi, Angela. (1996). Democracy theory public participation and National Forest management. : A case study of the Monongahela national forest.(West Virginia). Phd ’s Thesis.Duke: Duke University.

United Nations Department of International Economic and Social Affairs. (1981). Popular Participation as a strategy for Promoting Community Level Action and National

Development. New York: United Nations.(n.d.). Van Meter, D.S., & Van Horn, C.E. (1975). The Policy Implementation Process : A Conceptual Framework in Administration & Society Vol.6. (n.d.). Washington, DC: Press 1996. William, & Ethel, H. (1996). Citizen participation in administrative policy making : Bureaucratic impediment and social construction : Implications for democracy. (Bureaucrac). Phd’s thesis. Lincoln: The University of Nebraska.

52

ภาคผนวก

53

ภาคผนวก ก

54

ภาคผนวก ก

ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง ทตง หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง หางจากตวอ าเภอแกลงไปทาง

ถนนสขมวท ไปจงหวดระยอง ระยะทางประมาณ 10 กโลเมตร และแยกเขาซอยชาวสวน 1 (บานสองสลง) ประมาณ 1 กโลเมตร

ประวต จดตงและด าเนนการเมอ เดอนตลาคม 2542 ขอบเขตความรบผดชอบ รบผดชอบพนทต าบลสองสลง จ านวนเกษตรกร 1,232 ครวเรอน

พนททงหมด 30,058 ไร พนทเกษตร 26,638 ไร ดงน - พนทสวนยางพาราและสวนผลไม จ านวน 905 ครวเรอน 28,238 ไร - พชไร (มนส าปะหลง และสบปะรด) จ านวน 27 ครวเรอน 274 ไร - การเกษตรอนๆ และพชผก จ านวน 126 ไร - พนทปาสงวนและทสาธารณะ จ านวน 3,420 ไร

กจกรรมทด าเนนงาน 1. โครงการตลาดรวบรวมผลผลตทเรยน (ป 2543 – 2545) เพอแกไขปญหาราคาทเรยน

ตกต าและระบายผลผลตออกนอกพนท ปละประมาณ 150 – 200 ตน มลคาผลผลตประมาณ 2,000,000 บาท

2. โครงการสงเสรมการเกษตรแบบผสมผสาน สงเสรมการปลกผกชวภาพ (ปลอดสารเคม) แซมสวนผลไม

3. โครงการศนยเกษตรอนทรย กจกรรมสงเสรมการท าปยหมก (ป 2543 – 2546) จ านวน 1,000 ตน กจกรรมผลตปยน า

ชวภาพฯ (ป 2543 – 2546) จ านวน 5,000 ลตร กจกรรมสงเสรมการปลกหญาแฝกเพออนรกษดนและน า กจกรรมการสงเสรมท าปยพชสด (ตระกลถว)

4. โครงการ 1 ต าบล 1 ผลตภณฑ (โครงการผลตปยหมก,ปยอนทรย) 5. อบรมกลมอาชพเกษตรกรชาวสวนผลไม ประจ าทกเดอน 6. จดอบรมนกเรยนโครงการฝกอาชพเกษตร ในโรงเรยนบานสองสลง (ทกวนองคาร) 7. รวมกบสถานพฒนาทดน จงหวดระยอง จดโครงการ แปลงจดระบบการผลตทาง

การเกษตร และเกษตรกรเปาหมาย 3 หมบาน 130 ครวเรอน (สรางสระเกบน า) และทางล าเลยง คระบายน า แกเกษตรกร

55

8. โครงการสงเสรมวสาหกจชมชน (โรงงานปยผสมอนทรย – เคม) งบกระตนเศรษฐกจป 2546 งบประมาณ 900,000 บาท ก าลงอยในชวงด าเนนงาน รอเครองจกรกลการผลต ในพนท หม 2 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

สนบสนนกจกรรมโดย 1. ทท าการปกครองอ าเภอแกลง 2. องคการบรหารสวนต าบลสองสลง 3. ส านกงานเกษตรอ าเภอแกลง 4. สถานพฒนาทดนจงหวดระยอง 5. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาแกลง

56

ภาคผนวก ข

57

ภาคผนวก ข

ประวต ประวตสวนตว

ชอ นายสมศกด เครอวลย เกดวนท 31 พฤษภาคม 2493 ณ บานกระโดน ต าบลชากโดน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง ปจจบน อาย 53 ป เชอชาตไทย สญชาตไทย นบถอศาสนาพทธ

การศกษา ชนประถมศกษาปท 7 จากโรงเรยนวดบนนาค ต าบลชากโดน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง ป 2505

การฝกอบรม หมอดนอาสา ของกรมพฒนาทดนจงหวดระยอง และเปนครบญชเกษตรกรอาสา ของกรมตรวจบญชสหกรณ

สถานภาพทางครอบครว สมรสกบนางบานชน เครอวลย มบตร 2 คน คอ 1. นายอครเดช เครอวลย ก าลงศกษาท มหาวทยาลยศรปทม กทม. 2. นางสาววรรณกา เครอวลย ก าลงศกษาท มหาวทยาลยหวเฉยว กทม. ประวตการประกอบอาชพหลก ไดแกอาชพเกษตรกรรม มพนทการเกษตร ประมาณ 40 ไร

โดย มการจดระบบการผลตลกษณะสวนผสม ดงน 1. ทเรยน (ใหผลผลตแลว) พนธ ชะน และหมอนทอง จ านวน 50 ตน 2. ขนนหนง พนธเหลองพชย จ านวน 50 ตน 3. ลองกอง พนธตนหยงมส จ านวน 100 ตน 4. ทเรยน (ยงไมใหผลผลต) พนธกานยาว จ านวน 300 ตน 5. ไมผลอน ๆ (เชน เงาะโรงเรยน ชมพ ล าไย สละ ฯลฯ) จ านวน 130 ตน 6. พชผกสวนครว (ตามฤดกาล) จ านวน 5 ไร 7. บอปลา จ านวน 3 บอ พนทประมาณ 1 ไร 8. บอเลยงปลา ขนาด 8x8 ม. ปลอยปลาจ านวน 1,000 ตว จ านวน 1 บอ คณสมบตสวนตว เปนผทมความประพฤตด เสยสละเพอสวนรวม มความซอสตย

สจรต ทงหนาท การงานและครอบครว ไมมประวตเสอมเสย และยดมนในหลกการครองตน 3 ประการ คอ ครองตน ครองคน และครองงาน เปนอยางด

58

ประวตการท างานอาสาสมครและผลงาน 1. เรมเขารบการอบรมสมครเลน เพอชวยเหลอสงคม เมอวนท 31 ตลาคม 2533

และไดรบแตงตงเปน ผชวยผใหญบาน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง เมอป 2533

2. วนท 9 กมภาพนธ 2536 ไดรบการฝกอบรมเปนอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอนอ าเภอแกลง จงหวดระยอง และไดรบแตงตงเปนเลขานการ อปพร.ประจ าอ าเภอแกลง เปนแกนน าใหกลมอาสาสมครหลายกลม รวมท ากจกรรมเพอชวยเหลอประชาชน เชน จดเวรยามประจ าหมบานรวมกบเจาหนาทอ าเภอ และต ารวจท าใหประชาชนไดรบความปลอดภยในชวต และทรพยสนจนเปนตวอยางของอ าเภอ และจงหวด

3. วนท 26 พฤษภาคม 2542 ไดรบการแตงตงเปนผใหญบาน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอ แกลง จงหวดระยอง และเปนแกนน าใหเกษตรกรรจกการผลตผลไมทมคณภาพ ซงเปนอาชพหลกของเกษตรกร สวนใหญ พรอมทงจดหาตลาดใหกบเกษตรกรรวมกบหนวยงานภาครฐ ทเกยวของ เพอกระจายผลผลต และเพมรายไดใหแกเกษตรกรภายในต าบลใหฐานะความเปนอย ทดขน

4. ป 2543 ไดรบการแตงตงใหเปนประธานกลมปรบปรงคณภาพทเรยน (ไมผล) ของต าบลสองสลงใหมคณภาพ โดยมสมาชกภายในกลมรวม 70 คน และไดรบการแตงตงใหเปนประธานกลมเกษตรกร (ท าสวน) ต าบลสองสลง ซงเปนนตบคคล

5. ในปลายป 2543 ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาระยอง ไดแตงตงใหเปนกรรมการ สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส.ประจ าจงหวดระยอง และไดรบเปนเลขาสกต. เพอชวยเหลอเกษตรทเปนลกคาธ.ก.ส. และเกษตรกรทวไป

6. ป 2544 ไดรบการแตงตงใหเปนประธานกลมปลกผกปลอดสารพษ ประจ าจงหวดระยอง เพอรณรงคใหเกษตรกรปลกผกปลอดสารพษในทกอ าเภอของจงหวดระยอง จนไดรบรางวลเกษตรกรดเดนสาขาไรนาสวนผสม ในป พ.ศ.2546 และไดรบแตงตงเปนประธานศนยบรการ และถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ต าบลสองสลง

ผลงานทส าคญดเดน 1. ป พ.ศ.2536 เปนอาสาสมครปองกนฝายพลเรอนของอ าเภอแกลง จงหวดระยอง ทรเรมให

มการท าหนาทรวมกบเจาหนาทต ารวจในการดแล และรกษาความสงบเรยบรอยในหมบาน และพนทใกลเคยง ของอ าเภอแกลง จงหวดระยอง และจงหวดตาง ๆ

2. ป พ.ศ.2541 เปนหมอดนอาสาทรณรงคเกยวกบการท าปยหมก ใหความรกบเกษตรเพอใหความร และ ความเขาใจ เกยวกบการรกษาสงแวดลอม เชน การปลกหญาแฝก เพอการ

59

อนรกษดน และน า จนไดรบรางวลหมอดนอาสาดเดน ประจ าของกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ในป พ.ศ.2545

3. ไดรบรางวลเกยรตบตรผน าชมชนวฒนธรรมไทยสภยเศรษฐกจ ประจ าป 2545 จงหวดระยอง

4. เปนเกษตรกรทรเรมรณรงคใหเกษตร ลด ละ เลก การใชสารเคมท าการเกษตรแบบผสมผสาน เปนการอนรกษสงแวดลอม จนไดรบรางวลการประกวดเกษตรดเดน สาขาอาชพไรนาสวนผสม จงหวดระยอง ประจ าป 2546

5. เปนผน าเกษตรกรในการผลตผก ผลไม ปลอดสารพษ ของจงหวดระยอง 6. เปนวทยากรประจ าศนยบรการ และถายทอดเทคโนโลยการเกษตรต าบลสองสลง อ าเภอแกลง

จงหวดระยอง ทเปนแหลงการเรยนรของเกษตรกร และนกเรยน ทงในจงหวด และตางจงหวด ซงใน ป พ.ศ. 2545 มเกษตรกรมาศกษาดงานจ านวน 40 จงหวด โดยการอทศทดนจ านวน 30 ไร ใหเปนแปลงสาธตทดลอง การท าเกษตรอนทรย การปลกหญาแฝกเพอการอนรกษดน และน า การท าปยหมก ปยอนทรยน า ใหเกษตรกรมาเรยนรฟรโดยไมเสยคาใชจายใด ๆ คณธรรมในการด ารงชวต “การเปนผให ยอมมความสขมากกวาการเปนผรบ ยงใหมากเทาใด ยอมมความสขมากเทานน” “ไมมมนษยคนใดในโลกนหลอก ทตองการความเบยดเบยนจากเพอนมนษยดวยกน สงทเปนตวอยางหรอแบบฉบบทดตอผอนได”

- เปนผเสยสละ และท าประโยชนแกสงคมอยางสง - เปนผถายทอดความรใหกบผอนอยางไมยอทอ และเบอหนาย - เปนนกสในการประกอบอาชพยามเศรษฐกจตกต า และราคาผลผลตการเกษตรท

เกษตรกร ไมไดรบความเปนธรรม

60

การเปนสมาชกหรอกรรมการขององคกรตาง ๆ คอ

ล าดบท

ชอองคกร ต าแหนง ชวงเวลาทด ารง

ต าแหนง 1. กรมการปกครอง ทปรกษาอาสาสมครปองกนภยฝาย

พลเรอน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง พ.ศ.2536 ถง ปจจบน

2. กรมการปกครอง ผชวยผใหญบาน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

พ.ศ.2535 ถง พ .ศ .2541

3. กรมการปกครอง ผใหญบาน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

พ.ศ.2542 ถง ปจจบน

4. กรมสงเสรมการเกษตร ประธานกลมปรบปรงคณภาพไมผล ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

พ.ศ.2543 ถง ปจจบน

5. กรมสงเสรมการเกษตร ประธานกลมเกษตรกรท าสวน ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

พ.ศ.2543 ถง ปจจบน

6. กรมสงเสรมการเกษตร ประธานกลมปลกผกปลอดสารพษ พ.ศ.2544 ถง ปจจบน 7. กรมสงเสรมการเกษตร ประธานศนยบรการ และถายทอด

เทคโนโลยการเกษตร ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

พ.ศ.2546 ถง ปจจบน

8. ธ.ก.ส. กรรมการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. จงหวดระยอง

พ.ศ.2544 ถง ปจจบน

9. กรมพฒนาทดน ประธานหมอดนอาสา และวทยากรหมอดนอาสา ประจ าจงหวดระยอง

พ.ศ.2545 ถง ปจจบน

10. กรมตรวจบญชสหกรณ ครบญชเกษตรอาสา พ.ศ.2545 ถงปจจบน 11. กรมการปกครอง ประธานกรรมการชมชนเขมแขง

ปลอดยาเสพตด พ.ศ.2546 ถง ปจจบน

12. สาธารณสข ประธานกลมคณะกรรมการสมชชาสขภาพ

พ.ศ.2547

61

เคยไดรบรางวลหรอประกาศเกยรตคณ

ล าดบท รางวลหรอเกยรตคณ องคกรทให พ.ศ.

1. ผน าในการเผยแพรความรเรองยาเสพตด ประจ าหมบาน และชมชน

ศนยปองกน และปราบปรามยาเสพตด จงหวดระยอง

2544

2. ประธานกลมปรบปรงคณภาพไมผล ต าบลสองสลง

กรมสงเสรมการเกษตร 2544

3. ประธานคณะกรรมการสหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธ.ก.ส. ดานรวบรวม และกระจายผลผลตผลไมตามฤดกาลออกนอกแหลงผลต ประจ าจงหวดระยอง

ธ.ก.ส 2544

4. ประธานกลมเกษตรกรท าสวนต าบลสองสลง

กรมสงเสรมการเกษตร 2545

5. ประธานศนยบรการ และถายทอดเทคโนโลย ต าบลสองสลง

กรมสงเสรมการเกษตร 2545

6. หม อ ด น อ า ส าป ร ะ จ าหมบาน

กรมพฒนาทดน 2545

7. ครบญชอาสา ก ร ม ต ร ว จ บ ญ ช ส ห ก ร ณ กระทรวงเกษตร และสหกรณ

2545

8. ผน าชมชนวฒนธรรมไทยสภยเศรษฐกจ

สภาวฒนธรรมจงหวดระยอง 2545

62

ล าดบท รางวลหรอเกยรตคณ องคกรทให พ.ศ.

9. ประธานกลมผลตพชผกผลไมปลอดสารพษ อ าเภอ แกลง จงหวดระยอง

อ าเภอแกลง 2545

10. ประธานหมอดนอาสาประจ าจงหวดระยอง

กรมพฒนาทดน 2546

11. เกษตรกรดเดนอนดบท 1 สาขาอาชพไรนาสวนผสม ประจ าจงหวดระยอง

กรมสงเสรมการเกษตร และสหกรณ

2546

12. อาสาสมครดเดน กระทรวงพฒนาสงคม และพฒนาความมนคงของมนษยสภ า ส งคมสง เ ค ร า ะ หแ ห งประเทศไทยในพระราชปถมภ

2546

13. วทยากรการพฒนาหมอดนอ าสาประจ า ต า บล ประจ าป

กรมพฒนาทดน 2546

14. ท ป ร ก ษ า อ า ส า สม ค รปองกนภยฝ ายพลเรอน อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

อ าเภอแกลง 2546

15. ผน าองคกรภาคประชาชนจงหวดระยอง

จงหวดระยอง 2547

16. ประธานทปรกษากลมผลตปยหมก

ธ.ก.ส. 2547

17. หมอดน - เกษตรกรดเดน สาขาการพฒนาทดนระดบชาต

กรมพฒนาทดน 2547

63

ผใหญสมศกด เครอวลย ไดไปเปนวทยากรใหกบโรงเรยนตาง ๆ ในอ าเภอแกลง ดงน

ชอ โรงเรยน อบรมเมอ หวขอทอบรมใหกบนกเรยน

โรงเรยนหวยยางศกษา ปการศกษา 2546 เกษตรอนทรย โรงเรยนมกฎเมองราชวทยาลย ปการศกษา 2546 การท าการเกษตรกบสงแวดลอม โรงเรยนบานสองสลง ปการศกษา 2545 - 2547 การท าเกษตรทฤษฎใหม โรเรยนบานเตาปนหาย ปการศกษา 2544 การเกษตรแบบผสมผสาน โรงเรยนบานคลองปาไม ปการศกษา 2546 เกษตรอนทรย โรงเรยนบานพลงไสว ปการศกษา 2547 เกษตรอนทรย โครงการสงเสรมเกษตรอนทรย ในพนท 4 อ าเภอ จงหวดระยอง หลกการและเหคผลความจ าเปน อาชพเกษตรกรรมเปนอาชพทตองเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตอยางมากทงดน น า อากาศ และสงแวดลอมโดยรอบ ซงในสภาพปจจบนเกษตรกรจ านวนมากไดรบผลกระทบจาก สารปนเปอน และสารตกคางซงเปนผลมาจากการใชปย และสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ทใชอยางมากมาย และแพรหลาย สงผลใหคณภาพชวต และสงแวดลอมถกบนทอนลงอยางตอเนอง เพอพลกฟนคนคามสมดลใหแกธรรมชาต และยกระดบคณภาพชวตเกษตรกรใหดขน จงตองสงเสรม แนะน า เกษตรกรใหใชสารอนทรยชวยในการ ผลตใหมากขน โดยการลดหรอเลกการใชปย และสารเคม ทงนตองสราง และกระตนใหเกษตรกรตระหนก ถงพษภยของสารปนเปอน และสารตกคางในผลผลตทางการเกษตรอนจะกอใหเกดอนตรายตอรางกาย และท าลายสงแวดลอม ซงตองใชสารเคมจากธรรมชาตเขามาชวยใน การผลตแทน เปาประสงค

1. เพอใหเกษตรกรใชปยอนทรยเพอการผลตมากขน 2. ลดการใชปย และสารเคมลงอยางต า 50 % 3. เพมรายได ลดรายจาย ยกระดบคณภาพชวต และสงแวดลอมใหดขน

64

การบรหารจดการ 1. ด าเนนการผานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบลโดย

คณะกรรมการบรหารศนยฯ 2. เกษตรกรตงกลมสงเสรมการผลต และใชปยน าอนทรยต าบลละ 100 คน 3. จดการแจกจายปยอนทรย และปยน าใหแกสมาชกฟรในเบองตนกอนทจะขยายใหกลม

ด าเนนการอยางตอเนองตอไป วธการ

1. สาธตการผลตปยหมก และปยอนทรยน า 2. สนบสนนวตถดบในการผลตปยหมก และปยอนทรยน าแกกลมเกษตรกรทจดตงแลว

ในต าบลเปาหมาย 3. แจกจายปยหมกใหแกสมาชกคนละ 600 กโลกรม และปยน าคนละ 6 ลตร

เปาหมาย ด าเนนการในเขตอ าเภอเปาหมาย จงหวดระยอง 4 อ าเภอ เกษตรกรจ านวน 2,200 คน ประกอบดวย อ.เมอง อ.แกลง อ.บานฉาง กง อ.นคมพฒนา งบประมาณ รายระเอยดคาใชจายในการจดหาวตถดบ และวนสาธตท าปยอนทรย ดงน

1. เปลอกมน 100 x 250 x 22 กลม = 550,000 2. มลสตว 25 x 1500 x 22 กลม = 825,000 3. ถงพลาสตก 6 x 400 x 22 กลม = 52,800 4. ปลาสด 200 x 20 x 22 กลม = 88,000 5. กากน าตาล 160 x 10 x 22 กลม = 35,200 6. คาอาหาร และเครองดมคนละ 100 บาท 2,200 คน เปนเงน 220,000 บาท

รวมเงนทงสน 1,771,000 บาท( หนงลานเจดแสนเจดหมนหนงพนถวน ) การสนบสนนภาครฐ

- วทยากรภาครฐถายทอดเทคโนโลยการผลต และบรหารจดการ - สถานพฒนาทดนสนบสนนสารจลนทรย

- พด. 1 กลมละ 80 ซอง 20 กลม จ านวน 1,600 ซอง - พด. 2 กลมละ 8 ซอง 20 กลม จ านวน 160 ซอง - พด. 3 กลมละ 80 ซอง 20 กลม จ านวน 1,600 ซอง

ผรบผดชอบโครงการ ส านกงานจงหวดระยอง

65

ขนตอนการปฏบตและกจกรรมวนรณรงค 1. บรรยายแนวทางการสงเสรมเกษตรอนทรยโดยวทยากรจงหวด และหมอดน 2. สาธตการท าปยหมกจากวสดทจดเตรยมให 3. สาธตการท าปยหมกน า (ปยปลา)

วสดอปกรณ และเครองดมทพนทตองจดเตรยม 1. รถแมคโค หรอรถตกลอยาง 2. ถงพรอมน าอยางนอย 200 ลตร 3. จอบ หรอเสยมยาว จ านวน 2 ดาม 4. สถานทรวบรวม และจดเกบถงบรรจปยน า 5. สมาชกเกษตรกรทสมครใจ จ านวน 100 คน

ผลส าเรจทศนยฯจะไดรบ 1. ปยอนทรย 50 ตน (เปนปยพรอมใช) 2. ปยน า 600 ลตร

หมายเหต เกษตรกรสมาชกจะไดรบแจกจายปยอนทรย คนละ 500 กโลกรม และปยน าคนละ 5 ลตร

สวนทเหลอใหศนยฯ บรหารจดการ

ขนตอนปฏบต และกจกรรมทด าเนนงาน

66

อ าเภอ และต าบลเปาหมายโครงการสงเสรมเกษตรอนทรย ป 2548

อ าเภอเมอง จ านวน 6 ต าบล ดงน 1. ต าบลทบมา 2. ต าบลน าคอก 3. ต าบลบานแลง 4. ต าบลนาตาขวญ 5. ต าบลส านกทอง 6. ต าบลกะเฉด อ าเภอแกลง จ านวน 10 ต าบล ดงน 1. ต าบลหวยยาง 2. ต าบลกระแสบน 3. ต าบลสองสลง 4. ต าบลทางเกวยน 5. ต าบลชากโดน 6. ต าบลเนนฆอ 7. ต าบลคลองปน 8. ต าบลทงควายกน 9. ต าบลบานนา 10. ต าบลกองดน อ าเภอบานฉาง จ านวน 2 ต าบล ดงน 1. ต าบลบานฉาง 2. ต าบลส านกทอน กงอ าเภอนคมพฒนา จ านวน 4 ต าบล ดงน 1. ต าบลพนานคม 2. ต าบลมะขามค 3. ต าบลนคมพฒนา 4. ต าบลมาบขา รวมทงสน จ านวน 4 อ าเภอ 22 ต าบล

67

อ าเภอแกลง ต าบลชากโดน เวลา 10.00 น. สถานท หลงวดบญนาค เบอรผประสาน – ต าบลเนนฆอ เวลา 14.00 น. สถานท บานก านนต เบอรผประสาน 0-9832-5984 ต าบลเมอง ต าบลทบมา เวลา 10.00 น. สถานท ขางศาลาวดเขาโบสถ (รร.เกา) อ าเภอบานฉาง ต าบลบานฉาง เวลา 13.00 น. สถานท ขาง อบต.บานฉาง เบอรผประสาน 0-1305-9635 ,0-6146-6075 กงอ าเภอนคมพฒนา ต าบลพนานคม เวลา 10.00 น. สถานท บานประธานกลม หม 5 เบอรผประสาน 0-1940-9839 ,0-1004-3219 อ าเภอแกลง ต าบลทางเกวยน เวลา 10.00 น.สถานทลงปย สนามกฬาต าบล บรรยาย ศาลาวดหนองโพรง เบอรผประสาน 0-1351-4130,0-1308-8135 ต าบลคลองปน เวลา 14.00 น. สถานท ม.7 บานประธานศนยฯ (คณวชย) เบอรผประสาน 0-9551-3482 ,0-9810-1950 อ าเภอเมอง ต าบลน าคอก เวลา 10.00 น. สถานท หลงศนยถายทอดฯ ต.น าคอก เบอรผประสาน 0-6153-8496 ,0-7147-7224 อ าเภอบานฉาง ต าบลส านกทอน เวลา 13.00 น. สถานท ศนย กศน. ม.5 บานยายรา เบอรผประสาน 0-9030-7605 ,0-1761-1988

แผนงานวนรณรงคสงเสรมเกษตรอนทรย

วนท 24 มกราคม พ.ศ.2548

วนท 25 มกราคม พ.ศ.2548

68

กงอ าเภอนคมพฒนา ต าบลมะขามค เวลา 10.00 น. สถานท ขาง อบต. (ฝงตะวนออก) เบอรผประสาน 0-1588-5644 ,0-9245-0257 อ าเภอแกลง ต าบลทงควายกน เวลา 10.00 น. สถานท 2/3 ม.4 บานยายอา เบอรผประสาน – ต าบลกองดน เวลา 14.00 น. สถานท บานผใหญวโรจน ม.7 เบอรผประสาน 0-3867-1379 ,0-9818-5007 อ าเภอเมอง ต าบลบานแลง เวลา 10.00 น.สถานท -อบรม วดบานแลง -สาธต ขาง อบต.บาแลง เบอรผประสาน 0-1385-3921 ,0-1805-8902 กงอ าเภอนคมพฒนา ต าบลนคมพฒนา เวลา 10.00 น. สถานท รานชนอารมย ซอย4เหนอ เบอรผประสาน 0-1761-3930 ,0-1177-9211 อ าเภอแกลง ต าบลหวยยาง เวลา 10.00 น. สถานท บานหมอดน (จม) เบอรผประสาน 0-1983-1086 ,0-6152-4780 ต าบลสองสลง เวลา 14.00 น. สถานท ศนยบรการฯสองสลง เบอรผประสาน 0-1982-2404 อ าเภอเมอง ต าบลส านกทอง เวลา 10.00 น. สถานท ดานหลง อบต. (หลงใหม) เบอรผประสาน 0-1572-6484 ,0-7924-0402 ต าบลกะเฉด เวลา 14.00 น สถานท อบต.กะเฉด เบอรผประสาน 0-3861-1392 ,0-3863-4408

วนท 26 มกราคม พ.ศ.2548

วนท 27 มกราคม พ.ศ.2548

69

วทยากร เจาหนาทจาก 1. สถานพฒนาทดน 2. ส านกงานเกษตรจงหวด 3. ส านกงานเกษตรและสหกรณจงหวด 4. หมอดน (นายสมศกด เครอวลย ,นายด ารงศกด ชมแสงพนธ)

70

สาระส าคญของเกษตรชวภาพ อนทรยวตถในดน

อนทรยวตถในดนท าหนาทเสมอน “กนชน” เกษตรกรสวนมากคดวาการใสปยเคม (N P K) เปนการใหอาหารกบพชอยางเพยงพอ

แตความจรงพชมไดตองการธาตอาหาร เพยง 3 อยาง (N P K) เทานน พชตองการธาตอาหารหลายชนด เพอการเจรญเตบโต ซงสามารถจะพบไดในอนทรยวตถในดน โดยจะตองถกน าเขาวงจรชวตของ จลนทรย รวมกบอนทรยวตถในดนเสยกอน ฉะนน ความสามารถในการผลตธาตอาหารใหแกพชจงขนอยกบปรมาณจลนทรย และอนทรยวตถในดนซงเปนอาหาร และพลงงานของจลนทรย หากมอนทรยวตถในดนเพยงพอ ปรมาณ ปรมาณประชากร จลนทรยจะเพมเปนทวคณ มผลท าใหปยอนทรยถกยอยสลายน าเขาวงจรชวตจลนทรย มากขน

อนทรยวตถ ในดน

วงจรชวต ของจลนทรย

จลนทรยตาย ถกยอยสลายโดย จลนทรยทยงมชวต

ธาตอาหาร ของพช

รากของพช

- โดยกระบวนการน จลนทรยวตถ และอนทรยวตถในดนซงเปนอาหาร และพลงงาน ของมน จะจบธาตอาหารในรปแบบทท าใหมเสถยรภาพ เกบไวไดเปนระยะเวลานาน แลวคอย ๆ ปลดปลอยทละนอยลงสพนดน และรากของพชในทสด - หากในดนมอนทรยวตถนอยหรอไมมเลย จะท าใหประชากรจลนทรยมนอย เปนผล โดยตรงตอปรมาณธาตอาหารทจลนทรยผลตขนมานอยลงตามไปดวย

71

มนษยใชอาหารไปสรางแรธาต และพลงงาน แตพชไมใช พชตองการพลงงาน และแรธาตไปสรางอาหาร พชไดพลงงานจากแสงอาทตยโดยการสงเคราะหแสงรวมกบแรธาต และน าจากดนรวมทงคารบอนไดออกไซดจากอากาศ ดนทท าการเกษตรในประเทศไทยโดยทวไป สวนทเปนอนทรยวตถในดนมนอยมาก โดยเฉพาะอยางยงในเขตรอนชน เชนประเทศไทยจะมอนทรยวตถในดนไมถง 3 % โดยน าหนก ดนทเหมาะสมตอการเพาะปลกนนจะตองมอนทรยวตถในดนประมาณ 5 % การทดนมอนทรยวตถในดนนอยลงเกดขนจากเพาะปลกอยางตอเนองโดยไมไดใส วตถอนทรยเชน ปยพชสด ปยหมก ปยมลสตวเพมเตมลงไป ท าใหอนทรยวตถในดนทมอยเดมถกยอยสลาย โดยกระบวนการของจลนทรยไปเปนธาตอาหารของพชจนเหลอนอย ค าวา “อนทรยวตถในดน” หรอทเรยกอกอยางหนงวา “ฮวมส” มความหมายครอบคลมตงแต สวนของซากพช และสตวทก าลงสลายตว เซลลของจลนทรยทยงมชวตหรอตายไปแลว ตลอดจนสารอนทรยทไดจากการยอยสลาย สวนรากพช เศษซากพช หรอซากสตวทยงไมยอยสลาย ในทนขอใชค าวา “วสดอนทรย”

1. ความส าคญของอนทรยวตถในดน 1.1 ชวยปรบปรงดนใหเปนดนทมโครงสราง อนทรยวตถในดน จะท าหนาทเปนการ

เชอมเมดดนแตละเมดเขาดวยกนเปนกอนเมดดน โดยเฉพาะอยางยงดนเหนยว และดนทรายแปง เมดดนจะเลกมากท าใหมชองวางอากาศระหวางเมดดนนอย มผลท าใหปรมาณอากาศ และน าลด

สภาวะแวดลอม อาหาร

น า

อากาศ

มนษย และ สตว

แรธาต

ฮอรโมน

น าตาล

โปรตน

ไขมน

พลงงาน การด ารงชวต การเจรญเตบโต การขยายพนธ

72

นอยลงไปดวย เมอเมดดนเลก ๆ ถกเชอมกนเปนกอนเมดดนจะมขนาดใหญขน ท าใหชองวางอากาศระหวางกอนเมดดนมขนาดใหญขน ปรมาณน า และอากาศมมากขน พชสามารถดดเอาคารบอนไดออกไซด ออกซเจน และดดเอาน าซงมแรธาตอาหารของพชละลายปนอยขนไปใชในกระบวนการสงเคราะหแสงซงเปนหวใจส าคญตอการเจรญเตบโตของพช

1.2 เปนแหลงอาหาร และพลงงานส าหรบสงมชวตในดน ซากพช และซากสตวเมอลงสดนจะเปนแหลงอาหาร และพลงงานของสงมชวตในดน เรมตนจากถกกดแทะยอยสลายโดยสตวในดน เชน มด ปลวก ไสเดอนจนมขนาดเลกลง จลนทรยในดนจะมบทบาทยอยสลายอนทรวตถเหลานตอไป

1.3 เปนแหลงอาหารของพช การยอยสลายอนทรยวตถโดยจลนทรยจะท าใหธาตตาง ๆ ทเปนองคประกอบของอนทรยวตถเหลานน ถกปลดปลอยออกมาใหพชน ากลบมาใชไดอก โดยเฉพาะอยางยง ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และก ามะถน อนทรยวตถในดนจงเปนแหลงธาตอาหารทส าคญมากของพช นอกจากนสารอนทรยทเกดจากการยอยสลายอนทรยวตถในดน จะรวมตวกบไอออนของธาตอาหารเสรมแปรสภาพไป อยในรปทพชสามารถใชประโยชนไดดขน การสลายตวของอนทรยวตถท าใหเกดกรดอนทรยชวยละลายสารประกอบของธาตอาหารบางชนดใหเปนประโยชนตอพชได

1.4 ดดซบธาตอาหาร ความสามารถในการดดซบธาตอาหารของอนทรยวตถในดนสงมาก มากกวาวตถอน ๆ ในดน จงชวยปองกนมใหธาตอาหารถกชะลางสญเสยไปกบน างาย

1.5 ดดซบน า เนองจากอนทรยวตถในดนมขนาดเลกมาก และประกอบกนเปน โครงสรางคลายฟองน าจงมความสามารถในการดดซบน าไวไดในปรมาณมาก การใสวตถอนทรยลงในดนจงชวยเพมความสามารถในการเกบกกน าของดนทรายหรอดนเนอหยาบไดดขน

1.6 ตานทานการเปลยนแปลงความเปนกรด ดางของดน อนทรยวตถในดนมประจลบเปนจ านวนมาก จงมความสามารถดดซบประจบวกไดสง ความเปนกรดของดนเกดขนจากประจบวกของธาตไฮโดรเจนมมากกวาประจลบของธาตทเปนดาง อนทรยวตถในดนจงสามารถดดซบประจบวกของธาตไฮโดรเจนไว ดงนนดนทมอนทรยวตถในดนในปรมาณทเหมาะสม เมอเตมสารประกอบ ทมสมบตเปนกรดหรอดางลงในดน อนทรยวตถในดนจะดดซบประจทงสองชนดไว ท าใหความเปนกรดดางของดนเปลยนแปลงเลกนอย

73

การผลต/การใชปยหมก

ปยหมกเปนปยธรรมชาต ทไดจากการหมกซากพช เศษขยะมลฝอย อนทรยวตถตาง ๆ โดยน ามาผสมกนอยางงาย ๆ และใชระยะเวลาในการหมก โดยอาศยจลนทรยทมอยตามธรรมชาตหรอจากการใสเพม เชน เชอ พ.ด.1 ซงสามารถน าไปใชในการปรบปรงบ ารงดนไดเปนอยางด และราคาถก ประโยชนของปยหมก 1. ชวยในการปรบปรงบ ารงดน เพมอนทรยวตถ แรธาตอาหาร และรกษาความสมบรณของดน 2. ปรบสภาพสงแวดลอม โดยการก าจดขยะมลฝอย และวชพชตางๆ 3. ลดตนทนการผลต เชนลดการใชปยเคม เปนตน วสดตาง ๆ ทใชในการท าปยหมก 1. เศษพชตาง ๆ วชพช ใบไม เศษหญา ฯลฯ 2. วสดทเหลอทงจากอตสาหกรรมเกษตร เชน กากมนส าปะหลง กากออย เปลอกสบปะรด ซงขาวโพด ฯลฯ 3. เศษขยะในครวเรอน 4. มลสตว 5. สารอนๆ เชน ปนขาว ปยยเรย หรอสารเรง (พ.ด.1) วธการผลตปยหมก (แบบใชสารเรง พ.ด.1) 1. น าเศษพชมากองเปนรปสเหลยมผนผา กวาง – ยาวไมจ ากด ย าใหแนนพอสมควร รดน าใหชม แตอยาใหแฉะ แตละชนใหมความสงประมาณ 30 เซนตเมตร 2. แบงมลสตวโรยทบดานบน อาจใชปยยเรย โรยเสรมบางๆเพมธาตอาหาร (N) กได 3. น าสารเรง (พ.ด.1) ทเตรยมไว ละลายน าธรรมดา 40 ลตร คนใหเขากนแลวน ามาราดบนกองเศษพช 4. จากนนน าเศษพชมากองทบชนท 2 ตามขอ 1-3 ขางตนเปนชน ๆ จนมความสงประมาณ 1-1.5 เมตร และชนบนสดควรปดดวยดนหรอปยคอกหนาประมาณ 1 นว เพอรกษาความชน และกนการสญเสยธาตอาหาร 5. หมนกลบกองปยหมกทกๆ 7-10 วน จะชวยใหปยหมกยอยสลายไดเรวขน 6. หมนตรวจดกองปยหมกใหมความชนอยเสมอแตอยาใหแฉะ

74

การพจารณากองปยหมกทใชไดแลว 1. สของกองปยจะเขมขนกวาเมอเรมกอง เปนสน าตาลหรอสด า เศษวสดเปอยยยขาดงาย 2. อณหภมในชวงแรกจะรอนเมอกลบบอย ๆ จนกองปยยอยสลายแลว ความรอนจะลดลงจนไมมความรอน แสดงวากองปยใชไดแลว อตราสวนวตถดบในการท าปยหมก ประกอบดวย 1. เศษวสด 1000 กโลกรม 2. มลสตว 200 กโลกรม 3. สารเรง (พ.ด.1) 1 ซอง 4. วสดเสรมอนๆ (ตามทม และหาได)

ปยน าชวภาพ

เปนปยทไดจากการน าจลนทรย ทมประโยชนในการยอยสลายอนทรยวตถ และสามารถสกดเอาธาตอาหาร และฮอรโมนทมอยในสารอนทรยใหอยในรปทพชสามารถน าไปใชประโยชนได ซงเปนการลดตนทนการผลต และรกษาความอดมสมบรณของดน การใชปยน าชวภาพยงสงเสรมคณภาพสงแวดลอมอกดวย สตร น าขยะหมก (น าเอนไซด) สตร ดร.รสสคนธ พมพนธวงศ บานสขภาพ ระยอง 1. ขยะสด (เศษอาหาร เศษผก ผลไม) 3 กโลกรม 2. น าตาลทรายแดง 1 กโลกรม 3. น าสะอาด 10 ลตร หมกในโองหรอถงทมฝาปด ไมใหโดนแดด เปนเวลา 3 เดอน น าไปปรบปรงบ ารงดนได หากหมกทงไว 2 ป โดยน าเอาน าหมก 1 สวน: น าตาล 1 สวน: น า 100 สวน ขยายตอทก ๆ 2 เดอน จะสามารถฉดไลแมลงศตรพช และโรคพชได ประโยชนของปยชวภาพ 1. ลางหองน า ใชน าขยะหมกเทลงพนขดดวยแปรง คราบสกปรกจะหมดไป และไมมกลนเหมน และยงเปนกรดออน ๆ ทสามารถชวยยอยสงสกปรกในทอน าอกดวย 2. ลางทออดตน โดยเทลงในทอประมาณ 1.5 ลตร สปดาหละครง ทอจะไมอดตน 3. ลดความเหมนของหองน า ใชน าขยะหมกเทลงโถสวม 500 ซซ ทก 3 วน หองน าจะ ไมมกลนเหมน และสวมไมเตมเรว 4. ก าจดคราบไขมน โดยราดน าหมกทงไว 1 ชวโมง แลวขดออก 5. ฟนฟสภาพดน เพมอนทรยวตถในดน โดยใชอตราสวน 1 / 100 รดบรเวณโคนตนพช

75

6. ใชน าหมก 1 สวนผสมน า 5 สวนฉดพนตนไมทก ๆ 3 วน จะสามารถปองกนเพลย และเชอราได สตรการใชน าขยะหมก (เอนไซด) กบพช 1. สตรปองกนก าจดศตรพช

- น าขยะหมก 1 สวน - น าตาลทรายแดง 1 สวน - สมนไพร 3 สวน - น า 10 สวน

วธท า น าขยะหมก / น าตาลแดง / น า/สมนไพรทบ หมกไว 1-3 คน แลวน าน าสกดสมนไพร 1 กโลกรม ผสมสบ 10 ชอนโตะ : น า 0.5 ลตร น าไปฉดพน 2. สตรเรงใบ

- น าขยะหมก 1 ลตร - น าตาล 1 กโลกรม - น า 10 ลตร - ผกบง 1 กโลกรม - ผกกาดหอม 1 กโลกรม - ใบมนเทศ 1 กโลกรม - เปลอกสบปะรด 1 กโลกรม

วธท า หมกทกอยางลงในถงทมฝาปด 7-15 วน ยงนานยงด น าน าสกดชวภาพทได 1 สวน ผสมน า 500 สวน ฉดพน 3. สตรเรงราก ดอก ผล

- น าขยะหมก 1 ลตร - น าตาล 1 กโลกรม - น ามะพราว 5 ลตร - กลวย 1 กโลกรม - ฟกทอง 1 กโลกรม - มะละกอ 1 กโลกรม

วธท า หมกทกอยางรวมกนในถง 3-7 วน น าน าสกดชวภาพทได 1 สวน ผสมน า 500 สวน ฉดพน อาทตยละ 2 ครง และใชในชวงพชออกดอก จะท าใหปรมาณตดผลดก

76

4. สตรเรงใบ ดอก ผล ราก - น าขยะหมก 1 ลตร - น าตาล 1 กโลกรม - หวปลา เศษปลา 2 กโลกรม - น า 5 ลตร - เปลอกสบปะรด 1 กโลกรม - น ามะพราว 1 ลตร

วธท า หมกทกอยางในถง 7-15 วน ใชในอตราสวน น าสกดชวภาพ 1 สวน: น า 500 สวน ฉดพน สปดาหละ 2 ครง การท าปยน าชวภาพของโรงเรยนบานสองสลง วสดอปกรณ 1. กากน าตาล 30 กโลกรม 2. ถงใสน าตาล 2 ใบ 3. ถง 200 ลตร 1 ใบ 4. หวเชอ พ.ด.2 1 ถง 5. ขวด 150 ใบ วธการท า 1. ตมน าใหเดอด เมอน าอนพอประมาณ ผสมหวเชอ พ.ด.2 คนใหเขากนใหหวเชอตนตว 2. น ากากน าตาล มาผสมกบน าอนทผสมกบ พ.ด.2 ไวแลว มาผสมใหเขากน 3. น าน าปลาใสลงไปในถงทเตรยมเชอไวแลว 4. หมกไวประมาณ 3 เดอน สามารถน ามาใชได หมายเหต สามารถใชเศษอาหาร หอยเชอร ปลา แทนน าปลาได ปยน าอนทรย (ปยปลาหมก) s – 1 สวนผสม

- ปลาสด (โครงไกบด) 60 กโลกรม - กากน าตาล 40 กโลกรม - เชอปยหมก 1 ซอง - น าสะอาด 10 ลตร

77

วธท า 1. น าเชอปยหมกผสมกบน าอน (น าทตมเดอดทงไวใหอนมอแชได) คนใหเขากน ทงไวประมาณ 30 – 60 นาท ใหเชอตนตว 2. น ากากน าตาล 40 กโลกรม ผสมกบน าประมาณ 100 ลตร กวนใหเขากน 3. น าปลาสด หรอโครงไกบด ผสมในน าทตรยมไว (โครงไกหรอปลาสดตองไมเนาหรอปลาทะเลควรใหหายความเคมกอน) 4 . เตมน าผสมหวเชอหมกลงในถงทผสมแลว และเตมน าสะอาดใหอยประมาณ 2 ใน 3 ของถง (170 ลตร) 5. หมนคนทกวนประมาณ 1 เดอน เรมใชได และถาหมกยงนานคณภาพยงด (มการยอยสลายของ แคลเซยม) อตราการใช ราดโคน (ไมผล) อตรา 1 - 2 ลตร ตอน า 200 ลตร ฉดพน (ไมผล) อตรา 1 ลตร ตอน า 500 ลตร (กรณพชผก ไมดอก ไมประดบ ลดลงตามความเหมาะสม) ปยหมกชวภาพ S – 2 สวนผสม

- กากมนส าปะหลง - กากออย - แกลบเผา - ปยคอก - ปยน าชวภาพ - สารปรบสภาพดน และธาตอาหารพช

วธการท า 1. น าเชอปยหมกผสมลงในน าอน (น าทตมเดอดทงไวใหอนสามารถน ามอแชได) 10 ลตร คนให เขากน และทงไวประมาณ 30 - 60 นาท 2. น าสวนผสมจางๆ (ยกเวนน าปยชวภาพ สารปรบสภาพดน และธาตอาหาร) ราดน า ใหมความชนผสมใหเขากน ราดน าผสมเชอปยหมก หรอถากองใหญใหเจาะเปนร และเทน าลงในรปยหมก 3. หมนกลบกองปยหมก 10 วน: ครง ประมาณ 2 เดอน (เอามอแหยในกองดไมมความรอน) กน าไปใชได

78

อตราการใช ไมผล (ทใหผลแลว) อตรา 30 – 50 กโลกรม: ตน: ป

(ยงไมใหผล) อตรา 20 – 30 กโลกรม: ตน: ป

การท าปยหมก (ของชมนมปยน าหมกชวภาพ โรงเรยนหวยยางศกษา)

วสดทใช 1. เปลอกกากมนส าปะหลง 1 เทยว (รถ 6 ลอ) 2. ปยคอก (ปยขไก) 100 ถง 3. หวเชอ พ.ด.1 วธการท า 1. ตมน าใหเดอด ทงไวใหอน (มอแชได) ผสมหวเชอ พ.ด.1 คนใหเขากน เพอใหหวเชอตนตว 2. น าเปลอกกากมนส าปะหลง ปยคอก รดน าหวเชอ พด.1 ใหทวกอง ผสมใหเขากน 3. จดกองปยใหอยในลกษณะกองสเหลยม 4. เจาะรรอบ ๆ กองปยโดยใชดามจอบ 5. หมนกลบกองปย ทก ๆ 10 วน เมอกลบไดประมาณ 2 เดอน หรอเมอน ามอแหยเขาไปในกองปยแลวไมมความรอนกสามารถน าปยหมกน าไปใชได

สตรไขหมก สวนประกอบ 1. ไขไกทงฟอง 5 กโลกรม 2. กากน าตาล 5 กโลกรม 3. ลกแปงขาวหมาก 1 ลก 4. ยาคลคหรอนมเปรยว 1 ขวด วธท า น าไขไกทงฟองมาปนใหละเอยด แลวน าไปใสภาชนะผสมกากน าตาล คลกเคลาใหเขากน แลวบดลกแปงขาวหมากใหละเอยด เตมยาคลคหรอนมเปรยวผสมใหเขากน เสรจแลวน าไปบรรจในลงพลาสตก ซงมฝาปดมดชดไวในรมมอากาศถายเทสะดวก ประมาณ 7 วน สามารถน าไปใชได

79

วธใช น าน าสกดทได 5 – 10 ซซ ผสมน า 20 ลตร ฉดพนทก ๆ 5 – 7 วน ควรฉดพนในขณะทแดดออนหรอชวงเชา การฉดเพอใหพชออกดอกนน ควรบ ารงดนใหตนพชมความสมบรณกอน แลวฉดพน 2 – 3 ครง และหยดพนในขณะทพชนนก าลงออกดอก ขอควรระวง น าสกดชวภาพสตรฮอรโมนไขเรงดอก ทไดจากการหมกนน เปนน าฮอรโมนทมความเขมขนสง การใชควรระวงอยาผสมใหมากกวาอตราทก าหนดไว เพราะอาจท าใหพชผลนนเกดความเสยหายได สารเรง พ.ด. ม 7 ชนด เปนจลนทรยทมคณสมบตแตกตางกน ดงน สารเรง พ.ด.1 คอ กลมจลนทรยทประกอบดวยเชอแบคทเรยแอคตโนมยซส และเชอรา ทมความสามารถสงในการยอยสลายวสดเหลอใชจากการเกษตร ดงนนจงน าไปใชผลตปยหมกไดในชวงระยะเวลาอนสน ท าใหชวยลดตนทนการผลตใหต าลง สารเรง พ.ด.2 คอ กลมจลนทรยทมความสามารถยอยสลายวสดเหลอใชจากพช และสตวทสดหรออวบน าในสภาพทไมมออกซเจน ซงจ าไดของเหลวทประกอบดวย กรดอนทรย และฮอรโมน สามารถน าไปใชในรปปยอนทรย เหมาะส าหรบเปนปยพชผล และไมผล สารเรง พ.ด.3 คอ กลมจลนทรยทประกอบดวยเชอไตรโคเดอรมา และบาซลส ซงเปนศตรกบเชอทเปนสาเหตของโรคพชในดน โดยมความสามารถในการปองกนหรอยบยงการเจรญเตบโตของเชอทท าใหเกดโรครากหรอโคนเนา ของไมผล และไมยนตน เชน ทเรยน สม และยางพารา โรคเนาคอดน และล าตนเนาของพชไร เชน ออย มนส าปะหลง พชตระกลถว โรคเนา และเหยวของพชผก และไมดอกไมประดบ เชน พรก เบญจมาศ และมะล และเปลยนธาตอาหารใหอยในรปทเปนประโยชน สารเรง พ.ด.4 คอ สารปรบปรงบ ารงดนทไดจากการผสมวสดธรรมชาต เชน ยบซม หนฟอสเฟต ปนมารล เปลอกกง เปลอกป เปนตน น ามาใชเพอปรบปรงคณสมบตของดน ใหมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช และเพมประสทธภาพในการเกบกกธาตอาหารพช หรอยดอายของปย และใชไดนานยงขน สารเรง พ.ด.5 คอ เชอจลนทรยทมคณสมบตในการเพมประสทธภาพ การหมก และยอยสลายวสดเหลอใชจากสตวในสภาพทไมมออกซเจนเพอผลตสารส าหรบก าจดวชพช ประโยชนของสารเรง พ.ด.5 นนใชก าจดวชพชประเภทหญา และวชพชใบกวาง เชน หญาตนกา หญาตนนกสชมพ หญาแพรก ไมยราบ สาบแรงสาบกา สาบเสอ กระดกขน เปนตน

80

สารเรง พ.ด.6 เปนเชอจลนทรยทมคณสมบตในการเพมประสทธภาพการหมก และยอยสลายวสดเหลอใชจากเศษอาหารทไมมออกซเจน เพอผลตปยอนทรยน าส าหรบบ าบดน าเสย ท าความสะอาดคอกสตว ลดกลนเหมนตามทอระบายน า หองน าหองสวม สารเรง พ.ด.7 เปนเชอจลนทรยทมคณสมบต ในการเพมประสทธภาพการหมก และยอยสลายวสดเหลอใช จากพชสมนไพรในสภาพทไมมออกซเจน เพอผลตสารปองกนศตรพช เชน เพลยชนดตางๆ เชน หนอนเจาะล าตน หนอนใยผก หนอนคบ หนอนกระท หนอนกอ แมลงหว เปนตน จากเอกสาร “ขาวสารการเกษตร” สวนราชการในสงกดกระทรวงเกษตร และสหกรณ จงหวดระยอง ปท 5 ฉบบท 5 เดอนกนยายน – ตลาคม พ.ศ.2547 หนา 7 การใชสารสกดจากพชควบคมโรค แมลงศตรพช เกษตรกรจะตองท าการอนรกษ และเพมจ านวนประชากรของศตรธรรมชาตทมประโยชนใหเพมมากขนภายในสวน โดยการหลกเลยงการใชสารเคม และหนมาใชสารสกดจากพชชนดตาง ๆ ทหาไดงาย และพบไดทว ๆ ไป น ามาใชทดแทน ซงการใชสารสกดจากพชนนกมผล ในการท าลายแมลงทเปนประโยชน พวกตวห า ตวเบยนดวย แตมความเปนพษตอสงมชวต และสภาพแวดลอมนอยกวาสารเคมเนองจากความเปนพษมการสลายตวไดรวดเรว ไมตกคางในดนนาน การน าสารสกดพชมาใชทดแทนสารเคมนนยงมความจ าเปนในชวงระยะแรก ๆ ของการเปลยนแปลง จากพนทซงเกษตรกรมการใชสารเคมมาก และใชดนตดตอกนมานานเปนเวลานานจนท าใหความอดมสมบรณของศตรพช และศตรธรรมชาตทเปนประโยชนสญเสยไป เมอเวลาผานไปถงระยะทเราสามารถอนรกษ และเพมจ านวนศตรธรรมชาตทมประโยชนเพมมากขนภายในพนทจนถงจดทสมดลแลว ธรรมชาตจะสามารถควบคมกนไดเอง การปองกนหรอก าจดศตรพชจะลดนอยลงเปนล าดบ ส าหรบเกษตรกรทสนใจจะปลกตนพชจ าพวกน แลวน าสารสกดใชเองกเปนเรองทนาสนใจเนองจากขนตอนไมยงยาก และชวยประหยดคาใชจาย และลดตนทนในการผลตพชผกลงได ซงจากผลทดลองของกองวสดมพษการเกษตร และส านกวจย และพฒนาการผลตสารธรรมชาต กรมวชาการเกษตรไดท าการวจยสารสกดจากพชชนดตาง ๆ และแนะน าวธการใชเอาไวดงตอไปน 1. สะเดา สะเดาทปลก และพบไดโดยทวๆ ไปในประเทศไทยมอย 3 สายพนธ ไดแก สะเดาอนเดย สะเดาไทย และสะเดาชางหรอสะเดาเทยม

81

สะเดาอนเดย พบมากบรเวณชายทะเล และภาคเหนอ มรปรางลกษณะคลายกบสะเดาไทย แตขอบใบจะมรอยหยกฟนเลอย ปลายของฟนเลอยจะแหลม โคนใบเบยว ฐานใบเยองกนมาก ปลายใบแหลมเรยว และแคบมากจนคลายเสนขน ทรงพมมขนาดเลกถงขนาดกลาง สะเดาไทย พบไดโดยทวไปทกภาคของไทย นยมน ายอด และดอกมารบประทานลกษณะของขอบใบหยกเปนฟนเลอย ปลายของฟนเลอยท โคนใบเบยว ฐานใบเยองกนเลกนอย ปลายใบแหลม ขนาดใบ ความหนาของใบ ผล และทรงพมของสะเดาไทยมขนาดใหญกวาสะเดาอนเดย ล าตนสงใหญ ปลกงาย และโตเรว สะเดาชาง (สะเดาเทยม) ปลกมาก และเจรญเตบโตไดดในภาคใตของไทย ใบใหญขอบใบเรยบไมหยก นยมปลกรวมในสวนยาง หรอปลกเปนสวนปา สารสกดทพบในสะเดา และมฤทธในการปองกนก าจดแมลง ไดแก สารอะซาดแรคตน พบมปรมาณมากในเนอเมลด ในสะเดา 3 สายพนธ พบวาสะเดาอนเดยใหปรมาณสารชนดนสงกวาสายพนธอน พบปรมาณ 4.7 – 7.8 มลลกรม: เนอในเมลด รองลงมาไดแกสะเดาไทยใหสารชนดน 0.5 – 4.6 มลลกรม: เนอในเมลด และสะเดาชางหรอสะเดาเทยมใหสารชนดนปรมาณ 0.3 – 3.57 มลลกรม: เนอในเมลด โดยสารชนดนจะมผลในการยบยงการลอกคราบของแมลง ยบยงการวางไข และเปนสารไลแมลง ใชไดผลดกบหนอนชนดตาง ๆ เชน หนอนเจาะยอดกะหล า หนอนกระทหอม หนอนกระทผก หนอนเจาะสมอฝาย หนอนเจาะดอกมะล เพลยออน และเพลยไกแจ ส าหรบเพลยไฟ และไรแดง ใชไดผลปานกลาง

วธการใช เมลดสะเดาทผงแหงมาบดหรอต าในอตรา 1 กโลกรมผสมน า 20 ลตร ทงไว 1 – 2 คน

แลวกรองเอากากออก น าสารสกดทไดไปฉดพน ใบสะเดาแหง บดใหละเอยด คลกเมลดขาวโพด ใชอตรา 1: 10 โดยน าหนก เพอปองกน

ก าจดแมลงศตรพชในโรงเกบเมลดพนธ เชน มอดแปง ดวงงวงถว ผเสอขาวเปลอก ดวงงวงขาวโพด ใบสะเดาแกใบสด อตรา 2 กโลกรม ต าใหละเอยดหมกในน า 10 ลตร ทงไว 2 คน กรอง

เอากากออกแลวน าไปฉดพน 2. โลตน มชอเรยกโดยทวไปวา หางไหล หางไหลแดง กะล าเพาะ(เพชรบร) เครอไหลน า อวดน า

ไหลน า(ภาคเหนอ) โพตะโกสา(กะเหรยง – แมฮองสอน) เปนไมเลอยชนดเนอแขง ใบออกเปนชอ มใบยอย 7 ใบ ไดแก หางไหลแดง และชนดทมใบยอย 5 ใบ เรยกวา หางไหลขาว ชนดทนยมปลกกนมาก และท าเปนการคา คอ หางไหลแดง สารสกดทไดจากหางไหล และมผลในการปองกนก าจดแมลง และเบอปลาท าใหปลาสลบได โดยไมมพษตอคน ไดแก สารโรตโนน ซงพบมปรมาณ

82

มากในสวนรากของตนหางไหล โดยสารชนดนจะออกฤทธเหมอนสารก าจดแมลงชนด ไมดดซมเขาสตนพช ออกฤทธเปนพษโดยการกนหรอการสมผส สารชนดน มผลโดยตรงกบระบบการท างานของ ไมโตคอนเดรย ซงอยภายในเซลลของรางกาย โลตนสามารถน ามาใชปองกนก าจดแมลงไดหลายชนด ไดแก แมลงวน เพลยออน ดวง งวง ถวตกแตน ตวออนเพลยจกจนฝาย หนอนกระทผก และหนอนใยผก วธการใช น าสวนรากของโลตนทมอาย 2 ปขนไป มาบดหรอต าใหแหลกละเอยด โดยใชราก 0.5 – 1 กโลกรม: น า 20 ลตร หมกทงไวประมาณ 1 คน ในระหวางหมกควรใชไมกวน ประมาณ 3- 4 ครง เมอครบก าหนด น ามากรองเอาน าสกดทไดไปใชฉกพนปองกนก าจดแมลงได ขอควรระวงในการใชโลตน ไมแนะน าใหใชกบแปลงผกหรอไมผลทมบอเลยงปลาอยใกล ๆ เชน แปลงทขดเปนรองน าลอมรอบแลวเลยงปลาเอาไว นอกจากนยงท าลายแมลงทมประโยชนพวกดวงเตา ตวห าดวย 3 สาบเสอ สาบเสอมชอเรยกอนวา ชาผกคราด ยสนเถอน เบญจมาศ หญาฝรงเศส หญาดอกขาว หญาเหมน ฯลฯ เปนวชพชพบเจรญงอกงามอยโดยทวไปในพนททไมมการพนสารเคมก าจดวชพช เปนไมลมลกเจรญงอกงามไดรวดเรว จงเหมาะทจะน ามาสกดเปนสารปองกนก าจดศตรพช สารทออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในสาบเสอ ไดแก pinene, liomonene และ nepthaquinone ซงพบทงในสวนของดอก และในใบ แตในใบจะมปรมาณของสารมากกวาในดอก ใชไดผลกบหนอนชนดตาง ๆ เชน หนอนใยผก หนอนกระท เพลยออน และดวงเขยว วธการใช น าสวนของใบสาบเสอแหง 2 กโลกรม ต าใหละเอยดผสมกบน า 15 ลตร ตม 10 นาท ท าใหเยนแลวกรองเอากากทง แลวน าไปใชได จากการทดลองน าไปพนในแปลงมะเขอเปราะสามารถก าจดเพลยออนไดด และพนในแปลงผกสามารถปองกนก าจดหนอนกระทผกไดด 4. ตะไครหอม

ตะไครหอมมชอเรยกอนวา ตะไครแดง ตะไครมะขด เปนพรรณไมลมลก ทเกดจากหวหรอเหงาทอยใตดน เจรญแตกออกมาเปนกอเหมอนกบตะไครทปลกเปนพชสวนครว แตล าตนมขนาดใหญกวา เจรญเตอบโตไดดในดนทรวนซยมการระบายน าไดด มแสงแดดมาก

สารทออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในตะไครหอม ไดแก geraniol, citronellal, linalool, neral, limonene ปจจยทท าใหสารออกฤทธมคาแตกตางกน ไดแก พนธของตะไครหอมทพบมอยหลายสายพนธ ไดแก ตะไครหอมไทย พนธศรลงกา พนธชวา รวมถง

83

องคประกอบทางดานอายในการเกบเกยวแหลงทปลก และวธการสกดเอาสารมาใช จากผลการวเคราะหพบวา ในใบตะไครหอมจะมสารออกฤทธมากกวาในสวนของล าตน อายในการเกบเกยวควรอยในชวง 7 – 11 เดอน ตะไครหอม ใชไดผลในการไลหนอนกระทผก หนอน ใยผก ดวงถวเขยว และเพลยจกจน

วธการใช 1. ใชในรปเปนผงทบดละเอยด แลวน ามาคลกเมลด 2. ใชตะไครหอมบด แลวหมกดวยน าเวลา 24 ชวโมง ในอตราความเขมขน 1 กโลกรม:

น า 20 ลตร 3. ชตมทอณหภม 50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 3 ชวโมง ใชอตราความเขมขน 1 กโลกรม:

น า 20 ลตร 4. ใชสกดดวยไอน า โดยใชตะไครหอม 2 กโลกรม: น า 15 ลตร กลนออกมาได 10 ลตร

แลวน าไปใช 5. ยาสบ

ยาสบเปนไมพนเมองของอเมรกาใต ในประเทศไทยพบมากในภาคเหนอ และอสาน สารออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในยาสบ ไดแก สารนโคตน พบสารในทกสวนของตนพช (ใบ ล าตน ดอก เมลด ผล) แตจะพบสารนโคตนมากในสวนของใบ และกานใบ นโคตน เปนสารทสลายตวไดงาย มพษกบมนษยและสตวเลยงลกดวยนม เวลาฉดพนควรระมดระวงอยาใหละอองยาถกตว หลงจากฉดพชแลวตองรอใหตวยาสลายตว ประมาณ 3 – 4 วน จงสามารถเกบ ผลผลตมาบรโภคได

ยาสบใชไดผลกบดวงหมดผก ดวงเจาะเมลดฝาย แมลงปากดด เชน เพลยออน เพลยจกจน มวน ไรแดง หนอนกอ หนอนกะหล าปล หนอนชอนใบ และหนอนทวไป

วธการใช ใชยาฉน 1 กโลกรม ผสมน า 2 ลตร ตมนาน 1 ชวโมง หรอแชทงไว 1 คน หลงจากนน

กรองเอาแตน ายาฉน น าไปผสมน า 100 ลตร เพอเพมประสทธภาพใหดยงขนดวยการใสน าปนใส หรอน าสบลงไปเลกนอย เมอเตรยมเสรจแลวตองน าไปฉดพนทนท อยาทงไวนานเพราะสารนโคตนจะเสอมประสทธภาพ

น าใบยาสบสด 1 กโลกรม ต าใหละเอยด ผสมน า 15 ลตร ทงไวนาน 1 วน กรองเอากากทง เตมน าสบหรอน าปนใสเลกนอย แลวน าไปฉดพนทนท หลงจากฉดพนตองลางอปกรณทใชทงหมดเพอปองกนหวฉดอดตน

84

ในการฉดพนสารละลายยาสบใหไดผลดตองฉดพนในชวงเวลาทมอากาศรอนจด (30 องศาเซลเซยสขนไป)

6. บอระเพด มชอเรยกอนวา เจตมล(ใต) จงจะลง(เหนอ) เครอเขาฮอ(อสาน) เปนตน ไมทมรสขมขน

ไดโดยทวไป เปนไมเลอยขนพนตามตนไมใหญ ปลกงาย และน ามาใชไดสะดวก สารทพบใน เถาบอระเพดพชสามารถดดซมเขาไปอยในสวนตาง ๆ ของพชได จดเปนสารสกดจากพชประเภทดดซม ใชไดผลกบแมลงหลายชนด รวมทงเพลยกระโดดสน าตาล และเพลยจกจนสเขยว

วธการใช น าสวนของล าตน (เถา) ประมาณ 2 กโลกรม ต าใหละเอยดผสมน า 20 ลตร แชน าทงไว

1 คน กรองเอากากทงแลวน าไปพนในแปลงปลกพช 7. ขมนชน เปนพชลมลกขามป มหวอยใตดน ขนเปนกอ ล าตนทแทจรงอยใตดนเรยกเหงา ปลกขนงาย

เจรญเตบโตไดทงในทรม และทมแสงแดด สารออกฤทธในการควบคมแมลงศตรพชทพบในขมนชน ไดแก pinene phellandrene, borneol และturmerone พบวาพนธ อาย และแหลงปลกเปนปจจยท ท าใหปรมาณสารออกฤทธมคาแตกตางกน ขมนชนอนเดยพบสารออกฤทธมากกวาขมนชนไทย อายเกบเกยวทจะน าขมนชนมาท าสารสกดพช ควรจะมอายระหวาง 10 – 16 เดอน

ขมนชนมประสทธภาพทงขบไล และก าจดแมลง ไดแก ดวงงวง ดวงถวเขยว มอดขาวเปลอก มอดแปง ขบไลหนอนใยผก หนอนหลอดหอม หนอนกระทผก และแมลงวน

วธการใช น าแงงขมนมาบดเปนผง อตรา 1 กโลกรม ผสมน า 20 ลตร หมกทงไว 1 คน คนเอาแตน า

น าน าคนทไดไปฉดพนในแปลง เพอขบไลแมลง และก าจดหนอน ใชแงงขมนชนน ามาผงลมใหแหง บดใหละเอยดน าไปคลกเคลากบเมลดพช เชน ถวเขยว

โดยใชอตราผงขมนบด 10 กรม: ถวเขยว 100 กรม สามารถปองกนก าจดดวงถวเขยวได โดยออกฤทธเปนสารไลไดนาน 3 เดอน

85

ความรเรองสมนไพร สรรพคณสมนไพร สมนไพรไลแมลง รวบรวมโดย

นายด ารงศกด ชมแสงพนธ ประธานกลมผนยมสมนไพร อ าเภอวงจนทร จงหวดระยอง

สมนไพรไลแมลง ในสภาวะเศรษฐกจปจจบน และสถานการณของสภาพแวดลอมในปจจบนก าลงเขาขนวกฤต

อนเนองมาจากการกระท าของมนษย โดยเฉพาะการใชสารเคมเพอเพมผลผลต และก าจดศตรพช ซงมผลกระทบโดยตรงตอสภาวะแวดลอมทางธรรมชาต กอใหเกดปญหาความเสอมโทรมของทรพยากร ดนน า และระบบนเวศนตองถกท าลายลงไปทก ๆ สภาพพนท จงมการออกมาตรการตางๆเพอใชเปนเครองมอ เชน ออกมาตรฐาน ISO การกดกนทางการคาผลผลตทปนเปอนสารพษ การซอสนคาประเภทผลผลตทางการเกษตรทเรยกวา ผลผลตจากเกษตรอนทรย เกษตรกรในประเทศเราสวนใหญยงนยมใชวธการผลตโดยใชสารเคม เพอเพมผลผลต และก าจดศตรพชโดยไมไดค านงถงความยงยน และมนคงของทรพยากรธรรมชาต ทนบวนจะ เสอมโทรมลงไป โดยไมมการบ ารงรกษา และฟนฟ จนไดมการคดคนวธการทจะผลตโดยไมใชสารเคม โดยเฉพาะการก าจดแมลง ศตรพช ศตรพช ซงมหลายชนดแตละชนดมลกษณะแตละชนดมลกษณะแตกตางกน เชน แมลงปกแขงม 6 ขา ตวเลกตวใหญแลวแตชนดของแมลง สวนประเภทของหนอนนน ม หนอนกระท หนอนชอนใบ หนอนหนงเหนยว หนอนใย หนอนใต หนอนเจาะอเมรกา ฯลฯ ซงไดมการคดคนวธทจะก าจดโดยใชพชสมนไพรในการก าจดแมลง โดยจะสรปเปนประเภท ดงตอไปน

วธการผสมตวยาสมนไพร ส าหรบเพลยไรแดง เพลยไกแจ เพลยแปง เพลยหอย ฯลฯ สตรท 1 ยาฉน 0.5 กโลกรม น าตาล 1 กโลกรม

ตะไครหอม 1 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร สาบเสอ 1 กโลกรม น า 10 ลตร - น าวสดทต าแลวมาหมกไว 7 วน ใชน ายา 0.5 ลตรฉดพน 7 วน: ครง

สตรท 2 หางไหล 1.5 ลตร น า 10 ลตร - ใชเคยวทบใหแหลก แชน า 1 คน น ายา 1 ลตร ผสมน า 20 ลตร ฉดพน 7 วน: ครง

สตรท 3 ยาฉน 0.5 กโลกรม ขา 1 กโลกรม เมดสะเดา 0.5 กโลกรม ตะไครหอม 1 กโลกรม

86

น า 10 ลตร น าตาล 1 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร - น าวตถทงหมดหมกไว 7 วน น ายา 0.5 ลตร ผสมน า 20 ลตร ฉดพน 7 วน: ครง

สตรท 4 หนอนตายอยาก 1 กโลกรม บอระเพด 1 กโลกรม กระทกรก 1 กโลกรม น า 10 ลตร จลนทรย 1 ลตร น าตาล 1 กโลกรม - น าวตถทงหมดมาท าใหแหลกทงไว 7 วน น ายา 0.5 ลตร ผสมน า 20 ลตร ฉดพน 7 วน: ครง

สตรท 5 น าสมสายช 3 กโลกรม น า 0.5 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร น าตาล 1 กโลกรม หรอ สม มะนาว สมโอ มะขาม อยางละ 1 กโลกรมเทา ๆ กนรวม 3 กโลกรม - น าตวยาทกอยางมาต าแลวหมก 7 วน น ายา 0.5 ลตร ผสมน า 20 ลตรฉดพน 7 วน: ครง วธผสมตวยาสมนไพร ส าหรบฆาหนอนกระท หนอนชอนใบ หนอนหนงเหนยว หนอนใย หนอนใต หนอนเจาะอเมรกน ฯลฯ

สตรท 1 ฟาทลายโจร 1 กโลกรม เปลอกแค 1 กโลกรม หางไหล 1 กโลกรม ตะไครหอม1 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร น าตาล 1 กโลกรม น า 10 ลตร - น าทกอยางสบหยาบๆ แลวหมก 7 วน น ายา 0.5 ลตร ผสมน า 20 ลตรฉดพน 7 วน: ครง

สตรท 2 โทงเทง 1 กโลกรม ยาฉน 0.5 กโลกรม กระทกรก 1 กโลกรม น าตาล 1 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร น า 10 ลตร - น าตวยาทกอยางมาสบหยาบๆ แลวหมก 7 วน น ายา 0.5 ลตร ผสมน า 20 ลตรฉดพน 7 วน: ครง นอกจากจะใชสมนไพรไลแมลง การก าจดแมลงยงใชวธอนๆอกเชน กาวดกแมลงไฟ ลอแมลง การปลกพชหมนเวยน การสรางระบบนเวศนในบรเวณโดยรอบเพอสรางสมดลทาง ธรรมชาต โดยปราศจากการใชสารเคม

87

ประเภทสมนไพรใชในการก าจดแมลง/ศตรพช สมนไพรทมรสขม ฆาเชอแบคทเรย ปองกนแมลง สมนไพรประเภทเมาเบอ ฆาหนอนเพลย แมลงอนๆ

- ฟาทลายโจร - หางไหล - บอระเพด - ยาสบ - สะเดา - ขอบชะนางแดง - ขาว - หญาใตใบ - หนอนตายอยาก - โทงเทง - ใบนอยหนา

สมนไพรทมรสฝาด แกเชอราโรคพช - สลดได - เปลอกแค - พญาไรใบ - เปลอกมงคด - แสยก - ใบฝรง - เมดมะกล า - ใบทบทม สมนไพรหอมระเหยไลแมลง เปลยนกลนตนพช - ขมน - ตะไคร

สมนไพรทมรสเปรยว ไลแมลง แสบรอน - โหระพา กระเพรา ผกช - เปลอกสม - สาบเสอ - มะกรด - สาบแรงสาบกา - มะนาว - กระทกรก - น าสมสายช - ผกแพราแดง - น ามะขาม - ขา

วธการหมกสมนไพรทนยมใช 2 วธ คอ 1. หมกภายใน 24 ชวโมงไมเกน 48 ชวโมง สมนไพรสด 3 กโลกรม น าเปลา 10 ลตร หรอสมนไพรแหง 2 กโลกรม น าเปลา 10 ลตร 2. หมกสมนไพรภายใน 1 สปดาห ส าหรบฉดพน

สมนไพรสด 3 กโลกรม กากน าตาล 1 กโลกรม จลนทรย 1 ลตร น าเปลา 10 ลตร (น ายา 1 ลตรผสมน า 20 ลตร ส าหรบฉดพน 7 วน: ครง หรอน ายา 1 ลตร: น า 200 ลตร) ใชราดตนไม 7 วน: ครงหรอเดอนละ 1 ครง

88

ชนดพชสมนไพรปองกนก าจดแมลงในประเทศไทย ชนดพช สวนของพช ประสทธภาพ

หนามขแรด ใบ ปองกนหนอน ต าแยแมว ใบ รกษาหนอนเจาะสตว ละมด เนอไม ฆาปลวก วานน า เหงา ไลผเสอ หมด ยง แมลงวน ขา ขาเลก หว ไลแมลงวน กระเทยม หว เปนพษตอลกน า เหบขนดตางๆ มะมวงหมพานต เปลอกไม น ามน เปนพษกบยง ดวงงวง มอด ผกชลาว ใบ ฆาเหบ นอยหนา เมลด ก าจดดวงปกแขง เพลยออน แมลงวน ขนฉาย ตน ใบ ดงดดแมลงดวงปกแขงบางชนด ถวลสง เมลด น ามน ฆามวนปกแกวมะเขอ สะเดา เมลด ใบ ดวงปกแขง ผเสอ ตกแตน หนอน หนาดวว ตน ไลแมลง เฟองฟา กลบดอก ก าจดดวงงวง คะนา ราก เปนพษตอแมลงหว แมลงวน กะหล าปล ใบ หยดการเจรญเตบโตของหนอนเจาะล าตนขาวโพด สบด า ผล แมลงวน ยง บวบเหลยม ตน ดอก เมลด ดวงงวงขาว เสมด ใบ เรอด เลยน ใบ หนอน มอดแปง บานเยน ดอก ไลยง มะระจน ตน สารฆาแมลง ยโถ ดอก ดวงงวง ดวงปกแขง โหระพา ตน ไรเพลยออน มนแกว เมลด ฆาแมลง เบอปลา พรกไทย เมลด เพมประสทธภาพยาฆาแมลง

89

ชนดพช สวนของพช ประสทธภาพ ละหง ใบ ผสมเปนเหยอพษ ระยอม ตน หมนแมลง พรกหาง รากและผล เพมประสทธภาพยาฆาแมลง สารพดพษ เมลด เพลยออน ส าโรง เปลอก เมลด หมนแมลง ร าเพย ตน ยาฆาแมลง ขง หว เปนพษตอแมลงวน รก ดอก ดวงงวงชาง พรกขหน ตน ยาฆาแมลง ชมเหดเทศ ตน กนมด ชยพฤกษ ตน ฆาปลวก สลอด เมลด แมลงวน คน แตงกวา ตน เปลอก ผล แมลงสาบ ขมน หว แมลงวน ตะไคร ตน ไลยง แมลงวน ตะไครหอม ตน ไลยง ดงดดแมลงวนทอง แหวหม หว ไลแมลง ล าโพง ใบ ปองกนหมดไร สมเชา ราก ยาทาแผล หนอนเจาะแผลสตว พญาไรใบ ตน ฆาแมลง ผกเสยน เมลด ฆาเหา ทานตะวน ดอก แมลงวน ชบา ดอก ดวงงวงชาง ผกคาวทอง ใบ ตน ปองกนปลวก รา คราม ราก เหา ไร เถาวลยเปรยง เถา ราก ฆาแมลง เตาเกยด เหงา ฆาแมลง เสนหจนทรขาว เหงา ฆาแมลง

90

ชนดพช สวนของพช ประสทธภาพ เสนหจนทรแดง เหงา ฆาแมลง ยาสบ ใบ ฆาแมลง โหระพา ใบ ไลยง ขอบชะนาง ใบ ฆาหนอน มะค าดควาย เมลด ฆาแมลง หนอนตายอยาก ตน ฆาแมลง

ตารางแสดงชอพชทมสารพษก าจดแมลง

(ผลการทดลองในภาควชากฏวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร) ชอพชทมสารก าจดแมลง สวนของพช ประสทธภาพ

1. พชทมสารพษตอเพลยออน วานน า ขาลง รก สลอด ล าโพง เถาวลยเปรยง กลอย พญาไรใบ ดองดน ทานตะวน สบแดง ผกากรอง เลยน มนแกว สารพดพษ แสลงใจ 2. พชทเปนพษตอหนอนกระท มะกร าตาหน

เหงา หว ใบ ดอก ผล ผล ใบเมลด ราก หว ตน เมลด หว ดอก เมลด ตน ใบ เมลด ตน ผล เมลด

สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง สง ปานกลาง

91

ชอพชทมสารก าจดแมลง สวนของพช ประสทธภาพ นอยหนา สะเดา สลอด วานเศรษฐ มนแกว หนอนตายยาก แสลงใจ 3. พชทเปนพษตอแมลงวน นอยหนา สลอด มนแกว แสลงใจ 4. พชทมพษตอแมลงวนทอง ขาเลก นอยหนา หมาก โกฏฐจฬาลมพา สม สลอด มะรดไม พญาไรใบ เลยน เงาะ ยาสบ มหาประสาน พรกไทยด า หนอนตายอยาก บวตอง ขง

เมลด เมลด เปลอก ตน ผล ใบ เมลด ราก ผล เมลด ผล เมลด ผล หว เมลด ผล ตน เปลอก ผล กง ตน ผล เมลด ใบ ตน เมลด ราก ดอก หว

ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง สง ปานกลาง ปานกลาง สง สง สง สง สง สง สง ปานกลาง สง ปานกลาง สง สง สง สง สง สง สง สง ปานกลาง สง สง

92

ชอพชทมสารก าจดแมลง สวนของพช ประสทธภาพ ชางคลาน พระตะบอง 5. พชทมสารดงดดแมลงวนทอง ค าแสด พลบพลง วานชกมดลก ตะไครหอม ล าโพง เขยวหมนป ซอแซ เสนหจนทรโกเมน เลยน มะระ พลฉก แกว ยโถ กระเพราชาง กระเพราแดง ขาว หางนกยงไทย เลบมอนาง ตอยตง ตองกง 6. พชทมสารไลแมลงวนทองใหวางไข กระเทยม สะเดา ค าแสด มะกรด แตงไทย

หว หว ผล ใบ หว ใบ ใบ ใบ ตน และใบ หว ใบ ผล ใบ ใบ ดอก ตน ตน ดอก ใบ ราก ตน หว ใบ ใบ ใบ เมลด ใบ

สง สง ปานกลาง สง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง สง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง สง ปานกลาง สง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง สง สง สง สง สง

93

ชอพชทมสารก าจดแมลง สวนของพช ประสทธภาพ ตะไคร ขาดง หญางวงชาง เสนหจนทรโกเมน ล าดวน ละหง พระตะบอง เอนหลวง มหาก าลง

หว ตน ตน ใบ เมลด หว หว หว หว

สง สง สง ปานกลาง สง สง สง ปานกลาง ปานกลาง

การเพาะเลยงจลนทรยดวยภมปญญาชาวบาน 1. การตามจลนทรย

1.1. การตามเกบจลนทรยโดยใชดนในทองถน 1.2 การตามเกบจลนทรยโดยใชขาวสก

2. การหมกจลนทรย การตามเกบจลนทรยโดยใชดนในทองถน 2.1 น าดนทอดมสมบรณทสดในทองถนมา 1 กโลกรม 2.2 ร าละเอยด 1 กโลกรม 2.3 น าตาลทรายแดง 2 ชอนโตะ 2.4 น า 1,2,3, มาคลกเคลากนอยางด เตมน าใหมความชมชน 60 เปอรเซนต 2.5 หอดวยผาบาง (หรอผาฝายกได) ทงไวใตตนไม 2 วน 2.6 เกดราสขาว มกลนหอม แสดงวาเปนจลนทรยทดถามกลนเปรยวแสดงวาเปนจลนทรย

ทไมมประโยชน 2.7 น าจลนทรยทมประโยชนไปเพาะเลยงในน าตาล 1 กโลกรม ละลายกบน า 20

กโลกรม ทงไว 1 คน อยาใหถกแสงแดดจะท าใหจลนทรยตาย น าน าหมกจลนทรย 1 สวนผสมน าเปลา 50 สวน ใหรดพช ผก ผลไม ไดทนทระหวาง

อนภาคของดนเหนยว มการระบายน า อากาศ และน าแรธาตอาหารทมอยในดน เคลอนยาย จากทหนงไปยงอกทหนงได และงายตอการถกดดไปใชจากรากพช ท าใหพชแขงแรง สมบรณมความทนทานตอการเขาท าลายของโรคแมลง และศตรพช

94

ภาพแสดงการดดซบธาตอาหารพชของอนทรยวตถ O CA+ + (แคลเซยม) O (ฮวมส) Mg+ + (แมกนเซยม) O O K+ + (โปแตสเซยม) O O NH 4 + (แอมโมเนยม)

ฮวมสแอซด คออะไร ฮวมสแอซด คอ สารทเกดจากการสลายตวของอนทรยวตถในดน โดยจลนทรยในดนหรอเปนสารทไดจากการสกด โดยขบวนการทางเคมจากอนทรยวตถ ดวยสารเคมชนดตาง ๆ และ จลนทรยธรรมชาตในดน ชอสมนไพรปองกนก าจดศตรพช 1. บอระเพด ศตรเปาหมายเพลยกระโดดสน าตาล เพลยจกจนสขาว หนอนกอ โรคยอดเหยว โรคขาวลบ 2. สะเดาไทย สะเดาอนเดย สะเดาชาง ศตรพชเปาหมาย ดวงหมกผก เพลยออน เพลยกระโดดสน าตาล ปยชวภาพ ในปจจบนเกษตรกรนยมใชปยเคม เพราะสะดวกและพชเจรญเตบโตเรวในระยะหนง แตปยเคมมกมราคาแพง และท าลายสขภาพดนใหเสอมโทรมเรว ดงนน หากเกษตรกรจะลดตนทนการผลต โดยการท าปยจากธรรมชาต คณคาทางอาหารและปรบสภาพดนใหดขนดวยปยหมกชวภาพ คอปยอนทรย หรอปยธรรมชาตชนดหนงทมประโยชนในการปรบปรงดน สามารถผลตไดงาย และใชเวลานอย โดยการน าเศษวสดเหลอใชมาผสมคลกเคลาหมกกบมลสตว แกลบด า ร าละเอยด คลมดวยกระสอบปยเยบตดกน ใชเวลา 7 วน สามารถน าไปใชได วสดท าปยหมกชวภาพ 1. มลสตวแหงละเอยด 2 ปบ 2. แกลบด า 1 ปบ 3. แกลบ 3 ปบ 4. ร าละเอยด 1/2 .ปบ 5. น าจลนทรย 1/2 ลตร

95

วธท าปยหมกชวภาพ 1. ผสมวสดเขาดวยกน 2. รดน าผสมจลนทรย โดยมอตราสวนน าจลนทรย 1 สวนตอน า 200 สวน จนปยขนปนเปนกอนได เมอแบมอ 3. กองปยบนพนซเมนตทมความหนาประมาณ 1 คบ คลมดวยกระสอบปยเยบตดกน ทงไวประมาณ 7 – 10 วน สามารถน าไปใชได 4. ลกษณะของปยทดจะมราสขาว มกลนของรา หรอเหด ไมรอน น าหนกเบา วสดท าน าจลนทรยชวภาพ 1. น าตาลทรายแดง หรอกากน าตาลทราย 1 กโลกรม 2. เศษวชพช หรอเศษอาหารประมาณ 3 กโลกรม 3. น าประมาณ 10 กโลกรม วธท าน าจลนทรยชวภาพ 1. น าวสดมาสบรวมกนใหละเอยด 2. ละลายน าตาลทรายแดงกบน าใหหมด 3. เอาวชพชทสบรวมกนเทลงในน าตาลทละลายเรยบรอยแลว หมกทงไวประมาณ 3 เดอนถง 1 ป วธใช 1. ใชปยหมกชวภาพผสมดน ในแปลงปลกผกทกชนด อตราปย 1 กโลกรมตอพนท 1 ตารางเมตร 2. พชผกอาย 2 เดอน เชน ถวฟกยาว แตง ฟกทอง ใชปยหมกแหงรองกนหลมกอน ประมาณ 1 ก ามอ 3. ไมผล ควรรองกนหลมดวยเศษใบไม ฟางแหง และราดตนไมดวยจลนทรย และควรหมกใหปยชวภาพเปนระยะ ๆ 4. ไมดอก ไมกระถาง ควรใชปยชวภาพผสมดนใสกระถาง อตราสวน - ขยมะพราว 2 สวน

- แกลบดน 2 สวน - ปยชวภาพ 1 สวน - ดน 1 สวน

ผสมในกระถางกอนปลก และรดน าจลนทรยชวภาพ อาทตยละ 1 ครง

96

ประโยชนของปยชวภาพ 1. เพมปรมาณอนทรยวตถในดน รกษาความอดมสมบรณ 2. รกษาความชมชนในดน และชวยในการถายเทอากาศในดน 3. เพมธาตไนโตรเจนในดน 4. ไมเปนอนตรายตอดน และพชแมจะใชในปรมาณมาก 5. ลดการใชปยเคม และเพมประสทธภาพในการใชปยเคม 6. ปรบสภาพแวดลอมใหดขน 7. ผลตงายตนทนต า ใชเวลานอย 8. ท าใหมความตานทานโรคไดดขน การเกบรกษา ใสกระสอบเกบไวในทแหง ในรม เกบไดนาน 1 ป

สรรพคณของสมนไพรตาง ๆ

1. ตะไครหอม : ใชทงตนขบลมในล าไส แกอาการจกเสยดแนน ท ายาไลแมลง กนยง 2. หญาหนวดแมว : แกกษย ไตพการ ขบปสสาวะ ขบนว แกหนองใน ลดน าตาลในเลอด

และลดความดนโลหต 3. หนมานประสานกาย : ใบใชแกไอ แกเจบคอ คออกเสบ หลอดลม และปอดอกเสบ ต า

พอกแผลสด หามเลอดสมานแผล 4. เพชรสงฆาด : ใชเถา ขบลมในล าไส แกรดสดวงทวารหนก ทงชนดกลบมะไฟ และ

แบบเดอยไก 5. พญายอ : แกพษง พษแมลงสตวกดตอย แกเรม งสวด แกบด ถอนพษไข 6. ทองระอา : แกพษง ไฟลามทง แกพษแมลงสตวกดตอย 7. แสยก : ยอดสดต าพอก รกษากลากเกลอน ยางใชทากนหด 8. โกฏจฬาลมพา : แกไขหด สกใส ด าแดง แกปวดทองหลงคลอดบตร แกระดมามาก

เกนไป 9. ขมนออน : เหงาต าพอกแกฟกช าบวม แกอกเสบ 10. วานงเหา : ใชหวแกพษง 11. เมฆพด : ใชหวแกปวดทอง ทองขน ทองอด ขบลมในกระเพาะ 12. เหงอกปลาหมอ : แกมตกดระดขาว บ ารงโลหต แกน าเหลองเสย 13. ก าลงเจดชางสาร : แกปวดเมอย บ ารงก าลง บ ารงโลหตสตรหลงคลอด แกปวดหลง 14. หญาปกกง : ใบ ตน ใชรกษามะเรงในเมดเลอด ในล าคอ ในตบ ในมดลก ในล าไส

97

15. ชะมดตน : ใบ ใชฆาพยาธผวหนง กลากเกลอน รกษาโรคหนองใน ลกใชต าพอกฝแตกเรวขน

16. ฟาทลายโจร : ทงตน (เหนอดน) ตมดมแกหวด แกปวดทอง หรอใชต าผสมกบสราทา แกงสวด ต ากบน าตาลทรายแดงพอกรกษาโรคผวหนง ฝพพอง บวม

17. กาหลง : ดอก แกปวดศรษะ ลดความดนโลหต 18. ขา : แกปวดทอง จกเสยดแนน ขบลมใหกระจาย แกฟกบวม แกกลากเกลอน 19. พญาไรใบ : ยางใชกดหด 20. สะคราน : แกจกเสยด ขบลมในล าไส บ ารงธาต 21. กระดกไกด า : แกช าใน แกปอดขอ แกพษแมลงสตวกดตอย แกโรคผวหนง 22. ค าเงาะ : ดอกแกแสบรอนคนตามผวหนง บ ารงโลหต บ ารงประสาท บ ารงหวใจ 23. ฝาง : แกนบ ารงโลหต แกปอดพการ แกก าเดา แกรอนในกระหายน า 24. เอนเหลอง : ใชหวรกษาโรคเหนบชา อมพาต เบาหวาน ไตพการ 25. มะล : ดอกบ ารงหวใจ บ ารงครรภ แกไข แกรอนใน กระหายน า 26. อคคทวาร : ใชใบต าพอกแกปวดศรษะ แกโรคผวหนง กลากเกลอน แกรดสดวง

ทวารหนก 27. อญชน : ราก ขบปสสาวะ ระบายทอง ท ายาสฟน ท าใหฟนทน แกปวดฟน 28. ยเขง : ดอกต าพอกแกกลากเกลอน แผล ฝ 29. ขง : เหงา ขบลม แกทองอด จกเสยดแนนเฟอ แกหอบไอ ขบเสมหะ แกบด 30. ไพลด า : แกช าบวม แกโรคผวหนง แกปวดทอง ขบลม แกทองเสย 31. มะตม : ใบสดแกหวด แกหลอดลมอกเสบ ผลออน แกทองเสย แกบด แกโรค

กระเพาะอาหาร เจรญอาหาร 32. ไฟเดอนหา : รากใชเปนยาขบโลหต ยางมพษ ถาเขาตาท าใหตาบอด ถาถกผวหนง

ท าใหผวหนงอกเสบ บวมแดง 33. รอนทอง : หวเปนยาสมานแผล สมานธาต แกทองเสย ปวดทอง ทองรวง 34. มงคด : เปลอกผล แกทองรวง ทองเสย แกบดมกเลอด เนอหมเมลด บ ารงก าลง

บ ารงรางกาย แกรอนใน เนองจาก รบประทานทเรยน 35. หอมแดง : หวขบลมในกระเพาะอาหาร ล าไส หรอใชต าสมกระหมอมเดก แกหวด 36. มะกรด : ใบ ใชแกไอ แกอาเจยนเปนโลหต แกช าใน ดบกลนคาว รากใชแกไข

เกาด า ถอนพษผดส าแดง

98

37. สะระแหน : ขบเหงอ แกหด แกปวดทอง ขบลม แกจกเสยด ต าหรอพอกทาแกปวดบวม ผนคน

38. พญาวาน : ทงกนและแก ควบคมอทธฤทธของวานทงปวงทกชนดมใหเสอมสรรพคณ 39. ทพเนตร : หวใชแกพษ 40. พญาชางเผอก : เปนไมมงคล 41. ฮาบฮดซน : เปนไมประดบ 42. เพชรนารายณ : เปนไมมงคล 43. เ งนเตมบาน : เปนไมมงคล 44. กวกเงนกวกทอง : เปนไมมงคล 45. แสงอาทตย : เปนไมมงคล 46. ราชพฤกษ(คน) : เปนไมมงคล แกนขบพยาธไสเดอน ดอกแกไขระบายทอง รกษาโรค

กระเพาะอาหาร 47. ปกแมลงสาบ : เปนไมประดบ แกช าใน 48. ออยแดง : ขบนวแกขดเบา แกปสสาวะพการ บ ารงธาต 49. ดปล : ขบลมในล าไส แกหดไอ แกลมวงเวยน 50. ขอบชะนาง : ตมอาบหลงคลอด แกปวดเมอย ขบโลหตระด แกโรคผวหนง 51. ตะขาบบน : ดบพษฝ งสวด ผนคน เรม พษแมลงสตวกดตอย 52. สงกรณ : แกรอนในกระหายน า ถอนพษไขกาฬ แกไอ 53. ชงโค : ใบใชแกไอ ดอก และรากระบายพษไข 54. โลตน : ฆาหด เหา หนอน แมลงตางๆ เปนยาฆาแมลงทไมมสารตกคาง 55. เถาวลยหลง : เปนไมเสนห 56. เขยตาย : แกหด รกษาฝ กระทงพษ แกพษง แกโรคผวหนงพพอง 57. มะนาว : แกเสมหะ แกไข แกเลอดออกตามไรฟน 58. ชยมงคล : เปนไมมงคล 59. พญายา : รากใชเปนยาระบายทอง ขบเหงอ ฝนกบน าสะอาดทาแกสวฝา 60. ไพล : แกโรคผวหนง ดดหนอง สมานแผล แกปวดเมอยตามกลามเนอ 61. พญามอเหลก : แกปวดตามขอ แกโรคอมพาตในระยะแรก 62. เปลานอย : บ ารงธาต แกคนตามตว แกทองเสย รกษาโรคกระเพาะ 63. ทรงบาดาล : ดอกแกโรคโลหตจาง แกบด บ ารงประสาท 64. โดไมรลม : แกปสสาวะพการ แกไอ แกไข บ ารงหวใจ บ ารงก าลง

99

65. กระเพราแดง : บ ารงธาตไฟ ขบลม แกจกเสยด แกปวดทอง 66. ตรชวา : ดบพษทงปวง สมานแผล ขบปสสาวะ 67. บวบก : แกช าใน แกปวดศรษะขางเดยว รกษาบาดแผล แกรอนในกระหายน า 68. ผกชหอม : ขบลม ขบเหงอ เจรญอาหาร 69. พมเสนตน : ใบใชถอนพษรอน ดบพษไข แกลม บ ารงหวใจ 70. วานน า : แกปวดกลามเนอ ปวดตามขอ ปวดศรษะ 71. รางจด : ถอนพษ แกไข ถอนพษยาเบอเมา 72. ทบทม : ใบใชแกทองรวง แกบดมกเลอด บดธาตสมานแผล 73. กรรณการ : ดอกใชแกไข แกลมวงเวยน ใบใชบ ารงน าด เจรญอาหาร 74. คว าตายหงายเปน: แกบด ทองรวง ต าพอกแกปวด แกพษ ถอนพษฝ 75. กวนอม : เปนไมมงคล 76. กลปพฤกษ : เปนไมมงคล เปลอกฝก เมลดท าใหอาเจยน ถายพษไขระบาย 77. แคขาว : ดอกแกไขเปลยนฤด เปลอกแกบด มกเลอด 78. กวกเงนลาน : เปนไมมงคล 79. เจตมลเพลงแดง : บ ารงธาต บ ารงโลหต ขบลมในกระเพาะอาหาร 80. ยอบาน : คนเอาน าสระผมฆาเหา ใบสดยางไฟ ประคบแกปวดบวมอกเสบ

แกโรคเกา 81. หนาด : แกโรคผวหนง เมดผดผนคน 82. กระชายด า : บ ารงก าหนด บ ารงก าลง ท าใหกระชมกระชวย 83. นางแยม : แกโรคผวหนง แกโรคผดผนราก แกปวดขอ แกเหนบชา แกรดสดวงทวาร 84. ขมนชน : แกโรคผวหนงผดผนคน แกทองรวง รกษาแผลในกระเพาะอาหาร 85. เจตมลเพลงขาว : ขบลมในอก แกปวดทอง กระจายเลอดลม 86. กระชายขาว : แกปากเปอย ปากแตกเปนแผล ขบระด แกบดมกขาว บ ารงก าลง 87. ล าโพง : ใบแกพษฝ แกปวดแสบ บวมทแผล ดอกแกหอบหด 88. พลดาว : แกกามโรค ท าใหน าเหลองแหง แกเขาขอ แกโรคผวหนง 89. การะเวกปา : บ ารงหวใจ 90. จ าป : แกหลอดลมอกเสบเรอรง บ ารงหวใจ 91. ขจร : บ ารงปอด บ ารงตบ บ ารงหวใจ 92. พดตาน : รากฝนทาโรคประดง ผนคนตามผวหนง แกน าเหลองเสย

100

93. ลนงเหา : ใบถอนพษแมลงสตวกดตอย แกอกเสบ ฟกบวม ราก ฝนกบสรา แกพษง

94. จ าปา : บ ารงหวใจ บ ารงโลหต เกษตรทงเจด 95. ชองนาง : เปนไมประดบ 96. ผกแพรวแดง : แกไอ แกปวดทอง ทองขน จกเสยด แกหดไอ บ ารงประสาท 97. ขเหลก : แกนอนไมหลบ แกไข เปนยาระบาย คลายเครยด 98. มหาเมฆ : แกปวดทอง ทองรวง แกมดลกอกเสบ สตรผอมแหงแรงนอยอยไฟ

ไมได และชวยใหมดลกเขาอเรว 99. สะเดา : ใบออน แกโรคผวหนง น าเหลองเสย พพอง ใบแกบ ารงธาต ชวยยอย

อาหาร ฆาศตรพช 100. หกวาง : ทงตนสมานแผลแกไข แกพษ ทองรวง ขบน านม 101. บานไมรโรยดอกขาว : ทงตนแกกามโรค หนองใน ขบปสสาวะ ขบนว แกระดขาว

แกกษย 102. แพงพวย : ทงตนแกโรคเบาหวาน ลดความดนโลหต รกษามะเรง มสมนไพรอะไรบาง ทปองกนก าจดศตรพชได? ตะไครหอม สวนทใช ตน ใบ วธใช น าตนตะไครหอม ทงตนมาบดใหละเอยดประมาณ 400 กรม ผสมน า 8 ลตร หมกทงไว

1 คน กรองเอาแตน าฉดพนทก ๆ 7 วนในเวลาเยน ประโยชน ปองกนก าจดแมลงศตรพช เชน หนอนใยผก หนอนกระท และหนอนเจาะสมอ

ฝาย เปนตน ดาวเรอง สวนทใช ดอก วธใช น าดอกดาวเรอง 500 กรม ตมในน า 4 ลตร พกใหเยนกรองเอาแตน า แลวน าไปผสมน า

4 ลตร น าสบ 4 ชอนโตะฉดพนวนละ 2 ครง ตดตอกน 2 วน ประโยชน ปองกนก าจดแมลงศตรพช ไดแก เพลยกระโดด เพลยจกจน เพลยหอย เพลยออน

เพลยไฟ แมลงวนผลไม หนอนใยผก หนอนกะหล าปล แมลงหวขาว ตกแตน หนอนผเสอหวกะโหลก ดวงปกแขง และไสเดอนฝอย

นอยหนา สวนทใช เมลด ใบ วธใช น าเมลดทแหง 1 กโลกรม บดใหละเอยดผสมน า 1 ปบ ทงคางคน กรองเอาแตน าผสม

น าสบ 1 ชอนโตะ ฉดพนทก 6 - -10 วน ในเวลาเยน หรอน าใบสด 2 กโลกรม ต าใหละเอยดผสมน า 10 ลตรทงคางคน กรองเอาแตน า ผสมน าสบ 1 ชอนโตะ ฉดพนทก 6 – 10 วน ในเวลาเยน

101

ประโยชน ปองกนก าจดแมลงศตรพช ไดแก เพลยออน เพลยหอย เพลยกระโดดสน าตาล เพลยจกจน หนอนใยผก ตกแตน มวน และดวงเตา

บอระเพด สวนทใช เถา วธใช น าเถาสด 5 กโลกรม หนเปนชนเลก ๆ แลวบดใหละเอยดผสมน า 12 ลตร ทงไว 12 ชวโมง

น ามากรองกอนฉดพน ควรผสมผงซกฟอกหรอแชมพ 1 ชอนโตะตอน า 11 ลตร ฉดพน 2 ครง เมอมปญหาศตรพช

ประโยชน ปองกนก าจดแมลงศตรพช เชน หนอนกอ เพลยกระโดด เพลยจกจน โรคยอดเหยว โรคขาวตายพราย โรคขาวลบ เปนตน

กลอย สวนทใช หว วธใช โขกหวกลอย 1 กโลกรม หมกในน า 1 ปบทงคางคนไว 1 – 2 คน น าไปฉดพน ก าจด

ศตรพช ประโยชน ปองกนก าจดแมลงศตรพช เชน เพลยออน แมลงสง และแมลงทวไป

จากเอกสาร “ขาวสารเกษตรกร” สวนราชการในสงกดกระทรวงเกษตร และสหกรณ จงหวดระยอง ปท 5 ฉบบท 5 เดอนกนยายน – ตลาคม พ.ศ. 2547 หนา 14

102

ภาคผนวก ค

103

ภาคผนวก ค

แบบสอบถามการมสวนรวมของประชาชนในการรวมกลมเกษตรชวภาพบานไทรเอน หมท 8 ต าบลสองสลง อ าเภอแกลง จงหวดระยอง

แบบสอบถามนแบงออกเปน 3 สวน ตอนท 1 ขอมลสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการรวมกลมของเกษตรกร ตอนท 3 ปญหา/อปสรรค ในการด าเนนงาน

ขอมลสวนตว 1. ชอ…………………………..นามสกล……………………………………… 2. อาย...…………………………ป 3. อาชพ……………………………................พนทเกษตรกรรม……………………ไร 4. การศกษา…………………………………………………………………………… 5. รายไดตอเดอน………………………………บาทตอป................................ บาท

ขอมลการรวมกลมเกษตรกร 1. การททานเขามารวมกลมเกษตรชวภาพ มความเปนมาอยางไร …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

2. เหตใดจงตองมาเขารวมงานกบกลม …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

104

3. คาใชจาย ระหวางการท าเกษตรแบบเดม (ทใชปยเคม สารเคมฆาแมลง) กบคาใชจาย ทใช.ในการท าเกษตรอนทรย มความแตกตางกนอยางไร ในอตราตอไร

3.1คาใชจายการท าเกษตรทใชปยเคมและสารเคมฆาแมลงตอไร.........................บาท/ปแยกเปน คาปยเคม...................................................................................บาท/ไร/ป

คาสารเคมฆาแมลง................................................................บาท/ไร/ป 3.2 คาใชจายการท าเกษตรชวภาพและสมนไพรฆาแมลงตอไร..................บาท/ป

แยกเปน คาปยหมกชวภาพ...................................................................บาท/ไร/ป คาปยน าหมกชวภาพ..............................................................บาท/ไร/ป

4. ความแตกตางหรอผลด-ผลเสยของการใชปยชวภาพกบปยเคม เปนอยางไร 4.1 ดานคณภาพดนเมอใชปยเคม-สารเคมฆาแมลง ผลด ผลเสย 4.2 ดานคณภาพดนเมอใชปยชวภาพ-สมนไพรฆาแมลง ผลด ผลเสย 4.3 ดานสภาพแวดลอม และผลผลต

4.3.1 สภาพแวดลอมในการใชปยเคม ผลผลต

105

4.3.2 สภาพแวดลอมในการใชปยชวภาพ ผลผลต

5. การด าเนนการของกลม ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานใดบาง

6. ความส าเรจของการรวมกลมเกษตรกร มปจจยใดบางทเกอหนน 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7

106

ปญหา/ อปสรรค ในการด าเนนงาน ความตองการ แนวทางการแกไขปญหาและขอเสนอแนะ

107

ประวตยอของผเขยนปญหาพเศษ

ชอ – สกล นายณฐพงษ ศรบญ วน เดอน ปเกด 3 กรกฎาคม 2504 สถานทเกด จงหวดสมทรปราการ สถานทอยปจจบน 206/85 หมบานนาคทมทอง ถนนศรราษฎรศรทธา ต าบลปากน า อ าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ 10270 โทร.02-3893595 , 01-8047734

ต าแหนงและประวตการท างาน

พ.ศ.2527 – 2531 ปลดอ าเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม พ.ศ.2531 – 2535 ปลดอ าเภอเมองนครนายก จงหวดนครนายก พ.ศ.2535 – 2541 ปลดอ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร พ.ศ.2541 – 2543 ผชวยจาจงหวดตราด พ.ศ. 2543 – 2544 ปลดอาวโสอ าเภอแกลง จงหวดระยอง พ.ศ.2544 – 2545 ปลดอาวโสอ าเภอวงจนทร จงหวดระยอง พ.ศ.2545 – 2546 เลขานการผวาราชการจงหวดสมทรปราการ พ.ศ.2546 – 2547 ปลดอ าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ พ.ศ..2547 – ปจจบน เจาพนกงานปกครอง 7 ทท าการปกครองจงหวด

สมทรปราการ

วฒการศกษา

พ.ศ.2525 ศลปศาสตรบณฑต.(รฐศาสตร) มหาวทยาลยรามค าแหง พ.ศ.2548 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (สาขาบรหารทวไป) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา