ใบปฏบตงานท 7 หนวยท 5

ชอหนวย อปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกส ไฟฟา

สอนครงท 7

ชอเรอง อปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกส รวมเวลา 4 ชวโมง

จดประสงคทวไป

เพอใหมความร ความเขาใจเกยวกบอปกรณในระบบนวแมตกสไฟฟา

จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. ดานความร 1.1 บอกชนดของสวตชตาง ๆ และอธบายหลกการท างานได 1.2 บอกชนดของรเลยแบบตาง ๆ อปกรณตรวจจบ และอธบายหลกการท างานได 2. ดานทกษะ 2.1 เขยนสญลกษณของอปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟาไดถกตอง

2.2 อธบายการท างานและบอกการใชงานของวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟาได 2.3 ตอวงจรไฟฟาและวงจรควบคมในระบบนวแมตกสไฟฟาไดถกตอง

3. ดานจตพสย (คณธรรม จรยธรรม) 3.1 มความสนใจใฝรในการศกษาเกยวกบอปกรณไฟฟาและวาลวในระบบ นวแมตกสไฟฟา

3.2 มความรบผดชอบในการปฏบตงานทไดรบมอบหมายในจนเกดผลส าเรจ 3.3 มความสามคคและมมนษยสมพนธทดในการปฏบตงานรวมกนเปนกลม

กจกรรมการเรยนการสอน 1. น าเขาสบทเรยน 2. แจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนรบทราบ 3. แบงกลมนกเรยนเปนกลมละ 4-5 คน 4. บรรยายและสาธตการท างานของอปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกสไฟฟา 5. ถาม ตอบ นกเรยนถงความเขาใจในการเรยกชอและหลกการท างานอปกรณไฟฟา 6. นกเรยนปฏบตงานตามใบงานทก าหนด โดยใหทคนมสวนรวมในการปฏบตงาน 7. ใหนกเรยนบนทกผลการปฏบตงาน พรอมทงท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร 8. ครผสอนท าการประเมนผลการปฏบตงาน เฉลยพรอมสรปใบงาน

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารประกอบการสอนรายวชานวแมตกสและไฮดรอลกส 2. หนงสอเรยนตามรายการอางอง 3. ใบงานท 7 เรอง อปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกส 4. แบบสงเกตพฤตกรรม 5. แบบประเมนผลการปฏบตงาน 6. เครองคอมพวเตอร 7. เครองฉายภาพโปรเจคเตอร 8. อปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกสไฟฟาของจรง 9. แหลงเรยนรเพมเตมจากอนเทอรเนต

เครองมอและอปกรณ 1. แหลงจายไฟฟากระแสตรง 24V 5A 1 เครอง 2. มลตมเตอร 1 เครอง 3. สวตชปมกด 1 ตว 4. สวตชกดคางต าแหนง 1 ตว 5. สวตชต าแหนง 1 ตว 6. สวตชแมเหลก 1 ตว 7. สวตชความดน 1 ตว 8. รเลย 1 ตว 9. รเลยหนวงเวลา 1 ตว 10. ตวนบ 1 ตว 11. อนดกตฟเซนเซอร 1 ตว 12. คาปาซสตฟเซนเซอร 1 ตว 13. ออฟตคเซนเซอร 1 ตว

14. ทอลม ขนาด 4 ม.ม. ยาว 30 ซ.ม. 10 เสน 15. สายเสยบตอวงจร 10 เสน

การวดและประเมนผล

1. กอนเรยน 1.1 สงเกตพฤตกรรม ความมวนย การตรงตอเวลา ความสนใจใฝร 1.2 การตอบค าถามในชนเรยน 1.3 การเตรยมอปกรณประจ าตว และการแตงกาย

2. ขณะเรยน 2.1 จดกลมนกเรยนและแบงหนาทในการปฏบตงานในกลม 2.2 มการแลกเปลยนความรพรอมทงมสวนรวมในการท าใบงานในกจกรรมกลม 2.3 บนทกผลการปฏบตกจกรรมการเรยนรลงในใบงานและท าใบงานไดครบถวน 2.4 มการสรปและอภปรายผลการปฏบตงานรวมกนในกลม

3. หลงเรยน 3.1 ตอบค าถามในใบงานและกจกรรมสงเสรมการเรยนร 3.2 ครผสอนเฉลยใบงานพรอมกบแนะน าแหลงคนควาเพมเตมจากอนเทอรเนต 3.3 สอนเสรมใหกบนกเรยนทไดคะแนนต ากวาเกณฑ 3.4 จดกจกรรมเสรมการเรยนรโดยใหนกเรยนทเกงกวาชวยเหลอเพอนในชนเรยน

ขอควรระวงในการปฏบตงาน 1. กอนการปฏบตงานจะตองศกษารายละเอยดจากใบงานใหเขาใจเปนอยางด 2. ในการใชมลตมเตอรส าหรบวดคาตาง ๆ จะตองตงยานวดใหถกตองกอนท าการวด 3. การตอวงจรไฟฟาทเปนไฟฟากระแสสลบจะตองจายโหลดใหถกตอง 4. การใชแหลงจายไฟฟากระแสตรงในการทดลองจะตองตอขวบวกขวลบใหถกตอง 5. เมอเสรจสนการทดลองจะตองตดกระแสไฟฟาออกทกครงกอนเกบอปกรณ 6. ใหครผสอนท าการแนะน าและตรวจสอบทกครงกอนจายกระแสไฟฟาเขาอปกรณ ขอเสนอแนะ 1. ใหสงเกตสญลกษณบนตวอปกรณและดเอกสารประกอบในใบงานกอนการปฏบตงาน 2. กอนทจะจายกระแสไฟฟาตองตรวจสอบความถกตองของการตออปกรณใหถกตอง 3. ปลอดภยไวกอน ไมประมาท หามหยอกลอกนในขณะปฏบตงาน 4. จดเกบเครองมออปกรณทกครงหลงเสรจสนการปฏบตงาน

ล าดบขนตอนปฏบตงาน ตอนท 1 ใหนกเรยนเขยนชอและสญลกษณของอปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกสไฟฟา ลงในตารางท 1

ตารางท 1 อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณในระบบนวแมตกสไฟฟา

อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณ

ตารางท 1 (ตอ) อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณในระบบนวแมตกสไฟฟา

อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณ

ตอนท 2 ใหนกเรยนใชมลตมเตอรท าการวดคาความตานหนาสมผสของอปกรณไฟฟาแลวบนทกคาลงในตาราง

ล าดบขนตอนปฏบตงาน 2.1 ตงยานวดมลตมเตอรไวทยาน R × 1 แลวท าการวดคาความตานทานระหวางขว 1 กบ 2

และระหวางขว 3 กบ 4 เปรยบเทยบคาความตานทานทไดทงสองคา 2.2 ใชมอกดปมกดสวตชหรอลมดนหรอจายไฟฟาเขาทขดลวดโซลนอยด เพอเปลยนสภาวะจากปกตใหเปนสภาวะการท างานแลวท าการวดคาความตานทานระหวางขว 2.3 บนทกคาทไดลงในตารางบนทกผลการทดลอง 2.4 สรปอภปรายผลการปฏบตงาน

ตารางท 2 บนทกการวดคาความตานทานของหนาสมผสอปกรณไฟฟา

ชออปกรณ ขวหนาสมผส สภาวะปกต สภาวะท างาน

1 กบ 2 3 กบ 4 1 กบ 3 1 กบ 4

สวตชปมกด (Push button switch)

สวตชกดคางต าแหนง (Toggle switch)

- -

สวตชต าแหนง (Limit switch)

- -

สวตชแมเหลก (Magnetic switch)

- -

สวตชความดน (Pressure switch)

P

1

2 3

1 กบ 2 1 กบ 3 1 กบ 2 1 กบ 3

รเลย (Relay)

1 กบ 2 1 กบ 4 1 กบ 2 1 กบ 4

รเลยตงเวลา (Timer relay)

1 กบ 2 1 กบ 4 1 กบ 2 1 กบ 4

ตวนบ (Counter)

CNT

1

2 3

1 กบ 2 1 กบ 3 1 กบ 2 1 กบ 3

1

2

1

2

1 2

K A2

A1 1

2 4

KT 1

4 2

อภปรายผลการปฏบตงาน

.............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ปญหาอปสรรค/แนวทางการแกไข

.............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. สรปผลการปฏบตงาน

.............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

ขอเสนอแนะ .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

กจกรรมสงเสรมการเรยนร หนวยท 5 อปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟา

ค าชแจง : อานค าถามตอไปนแลวเขยนตอบลงในกระดาษค าตอบ

1. จงยกตวอยางการน าสวตชควบคมในระบบนวแมตกสไฟฟาไปใชงาน 5 ชนด 1.1 .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. 1.2 ..............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................. 1.3 ..............................................................................................................................................

............................................................................................................................................. 1.4 ..............................................................................................................................................

............................................................................................................................................. 1.5 .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

2. จงบอกขอแตกตางรเลยตงเวลาแบบหนวงเวลาตอนมสญญาณ กบ หนวงเวลาตอนไมมสญญาณ ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………..… ……………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………..

3. ใหยกตวอยางการน าอปกรณตรวจจบไปใชงาน ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. 4. ในงานทตองมการตรวจนบชนงานจ าเปนจะตองใชอปกรณชนดใดประกอบในวงจรควบคม ……………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………..… ………………………………………………………………………………………………………..

แบบประเมนผลการปฏบตงาน หนวยท 5 อปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟา

ชอนกเรยน.................................................................เลขท....................กลม...................................... แผนก/สาขางาน.................................................................. ชอกลม...................................................

หวขอ รายการประเมน คะแนนเตม คะแนนทได

1 กระบวนการปฏบตงาน (Process) 10

1.1 การจดเตรยมเครองมออปกรณ 4

1.2 ศกษารายละเอยดและขนตอน 3

1.3 มสวนรวมปฏบตงานในกลม 3

2 ผลงาน (Product) 12

2.1 ปฏบตงานตามขนตอนการทดลอง 3

2.2 บนทกผลการปฏบตงานไดถกตอง 3

2.3 วงจรท างานไดถกตอง 3

2.4 การแกไขปญหาในการปฏบตงาน 3

3 กจนสยในการปฏบตงาน (Working habit) 8

3.1 ความปลอดภยในการปฏบตงาน 3

3.2 ความตงใจในการปฏบตงาน 3

3.3 จดเกบเครองมออปกรณและท าความสะอาดพนท 2

รวมคะแนนทได 30

เกณฑการประเมนผล คะแนน 25-30 = ระดบ 4 (ปฏบตงานไดดมาก) คะแนน 20-24 = ระดบ 3 (ปฏบตงานไดด) คะแนน 15-19 = ระดบ 2 (ปฏบตงานไดพอใช) คะแนน 10-14 = ระดบ 1 (ปรบปรง) คะแนน ต ากวา 10 = ซอมเสรม ประเมนผลโดย ครผสอน ………………………… (นายเฉลม พเมย)

แบบสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงานกลม หนวยท 5 อปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟา

ชอกลมนกเรยน............................................................... ระดบชน................ กลมท......................... แผนกวชา.......................................................... สาขางาน..................................................................

รายการสงเกตพฤตกรรมในกรปฏบตงานกลม

มระเบ

ยบวน

ย

มมนษ

ยสมพ

นธทด

มความส

ามคค

มสวน

รวมในก

จกรรมก

ลม

ยอมร

บฟงความค

ดเหนค

นอน

คะแน

นรวม

ท ชอ-สกล 2 2 2 2 2 10

เกณฑการประเมนผล ไมม = 0 คะแนน มปานกลาง = 1 คะแนน มดมาก = 2 คะแนน หมายเหต ผเรยนตองมพฤตกรรมทง 5 ดาน อยในระดบปานกลางขนไป จงจะถอวาผานเกณฑ ประเมนผลโดย ครผสอน ………………………… (นายเฉลม พเมย)

ใบเฉลยใบปฏบตงานงาน

ตอนท 1 ใหนกเรยนเขยนชอและสญลกษณของอปกรณไฟฟาในระบบนวแมตกสไฟฟา ลงในตารางท 1

ตารางท 1 อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณในระบบนวแมตกสไฟฟา

อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณ

สวตชปมกด

(Push button switch)

สวตชกดคางต าแหนง

(Toggle switch)

สวตชต าแหนง (Limit switch)

สวตชแมเหลก

(Magnetic switch)

สวตชความดน

(Pressure switch) P

1

2 3

รเลย (Relay)

รเลยตงเวลา

(Timer relay)

K A2

A1 1

2 4

KT 1

4 2

ตารางท 1 (ตอ) อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณในระบบนวแมตกสไฟฟา

อปกรณ ชออปกรณ สญลกษณ

ตวนบ

(Counter)

CNT

1

2 3

อนดกตฟเซนเซอร (Inductive sensor)

คาปาซตฟเซนเซอร (Capacitive sensor)

ออฟตคคอลเซนเซอร

(Optical sensor)

ตอนท 2 ใหนกเรยนใชมลตมเตอรท าการวดคาความตานหนาสมผสของอปกรณไฟฟาแลวบนทกคาลงในตาราง

ล าดบขนตอนปฏบตงาน 2.1 ตงยานวดมลตมเตอรไวทยาน R × 1 แลวท าการวดคาความตานทานระหวางขว 1 กบ 2

และระหวางขว 3 กบ 4 เปรยบเทยบคาความตานทานทไดทงสองคา 2.2 ใชมอกดปมกดสวตชหรอลมดนหรอจายไฟฟาเขาทขดลวดโซลนอยด เพอเปลยนสภาวะจากปกตใหเปนสภาวะการท างานแลวท าการวดคาความตานทานระหวางขว 2.3 บนทกคาทไดลงในตารางบนทกผลการทดลอง 2.4 สรปอภปรายผลการปฏบตงาน

ตารางท 2 บนทกการวดคาความตานทานของหนาสมผสอปกรณไฟฟา

ชออปกรณ ขวหนาสมผส สภาวะปกต สภาวะท างาน

1 กบ 2 3 กบ 4 1 กบ 3 1 กบ 4

สวตชปมกด (Push button switch)

0 Ω ∞ ∞ 0 Ω

สวตชกดคางต าแหนง (Toggle switch)

∞ - 0 Ω -

สวตชต าแหนง (Limit switch)

∞ - 0 Ω -

สวตชแมเหลก (Magnetic switch)

∞ - 0 Ω -

สวตชความดน (Pressure switch)

P

1

2 3

1 กบ 2

0 Ω

1 กบ 3

∞

1 กบ 2

∞

1 กบ 3

0 Ω

รเลย (Relay)

1 กบ 2

0 Ω

1 กบ 4

∞

1 กบ 2

∞

1 กบ 4

0 Ω

รเลยตงเวลา (Timer relay)

1 กบ 2

∞

1 กบ 4

0 Ω

1 กบ 2

0 Ω

1 กบ 4

∞

ตวนบ (Counter)

CNT

1

2 3

1 กบ 2

0 Ω

1 กบ 3

∞

1 กบ 2

∞

1 กบ 3

0 Ω

1

2

1

2

1 2

K A2

A1 1

2 4

KT 1

4 2

ใบเฉลยกจกรรมสงเสรมการเรยนร หนวยท 5 อปกรณไฟฟาและวาลวในระบบนวแมตกสไฟฟา

ค าชแจง : อานค าถามตอไปนแลวเขยนตอบลงในกระดาษค าตอบ

1. จงยกตวอยางการน าสวตชควบคมในระบบนวแมตกสไฟฟาไปใชงาน 5 ชนด 1.1 สวตชปมกด (Push button switch)

ใชในวงจรควบคมกระบอกสบใหท างานเปนจงหวะ เชน งานประทบตราชนงาน 1.2 สวตชกดคางต าแหนง (Toggle switch)

ใชในวงจรควบคมกระบอกสบใหท างานคางต าแหนง เชน งานยกชนงาน 1.3 สวตชต าแหนง (Limit switch)

วงจรควบคมการท างานของกระบอกสบทมการจ ากดระยะ เชน งานเลอนชนงานหลายต าแหนง

1.4 สวตชแมเหลก (Magnetic switch) ใชส าหรบวงจรควบคมทไมมสงกดขวางกานสบ เชน งานเลอนชนงาน

1.5 สวตชความดน (Pressure switch) ใชส าหรบการตดตอวงจรควบคมตามแรงดนลม เชน วงจรควบคมปมลม

2. จงบอกขอแตกตางรเลยตงเวลาแบบหนวงเวลาตอนมสญญาณ กบ หนวงเวลาตอนไมมสญญาณ รเลยตงเวลาแบบหนวงเวลาตอนมสญญาณ รเลยตงเวลาแบบนจะเรมนบเวลาของการหนวง

เวลาเมอมสญญาณไฟมาเลยงขดลวดรเลย รเลยตงเวลาแบบหนวงเวลาตอนตดสญญาณ รเลยตงเวลาแบบนจะเรมนบเวลาของการหนวง

เวลาเมอสญญาณไฟฟาเลยงขดลวดของรเลยทถกตดออก

3. ใหยกตวอยางการน าอปกรณตรวจจบไปใชงาน โรงงานอตสาหกรรมบรรจขวด ใชอปกรณตรวจจบเชคระยะขวด 4. ในงานทตองมการตรวจนบชนงานจ าเปนจะตองใชอปกรณชนดใดประกอบในวงจรควบคม อปกรณนบจ านวน (Counter) เพอเชคจ านวนวสดอปกรณ

เอกสารอางอง

ฐฑารย ถมยา. นวแมตกสและนวแมตกสไฟฟาเบองตน. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

(ไทย-ญปน), 2545.

ณรงค ตนชวะวงศ. นวแมตกสและไอดรอลกสเบองตน. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ ศนยสงเสรมเทคโนโลย (ไทย – ญปน), 2542.

ปานเพชร ชนนทร และขวญชย สนทพยสมบรณ. นวแมตกสอตสาหกรรม. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน จ ากด(มหาชน), 2531.

ภทร พงศกตตคณ . นวแมตกสและไฮดรอลกส : กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน จ ากด(มหาชน), 2555.

มนญ ชนชม. นวแมตกสไฟฟาเบองตน . พมพครงท 11 , กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

(ไทย-ญปน), 2545. วทยา ดวน. นวแมตกสและไฮดรอลกส : พมพครงท 1 , กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพศนยสงเสรมอาชวะ, 2558. อ าพล ซอตรง. งานนวแมตกสและไฮดรอลกสเบองตน. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพศนยสงเสรมวชาการ, 2545.