PEDAGOŠKA ANTROPOLOGIJA

John Uzo Ogbu

Kultura

• sveukupnost načina življenja određene ljudske grupe

• mreža ili sistem aukumuliranih znanja, običaja, vrednosti, verovanja i obrazaca ponašanja pomoću kojih se rešava temeljno pitanje – pitanje vlastitog opstanka

Svrha svakog društva

• održanje autonomije i osiguranje kontinuiteta • pronalaženje puteva kojima se akumulirani

kulturni elementi siatematski prenose sa starijih na mlađe, buduće nosioce i zaštitnike tog jedinstvenog kulturnog sistema

• → kulturna transmisija putem obrazovanja

Obrazovanje

• jedan od najvažnijih elemenata kulturne transmisije

• proces učenja/podučavanja putem kojega društvo unapred osigurava očuvanje kulturne autonomije i putem kojega pojedinac postaje njegov funkcionišući član

• enkulturacija - proces učenja vlastite kulture

Pitanja

• Čije kulturne obrasce prenosi škola?• Kako, i na koju populaciju?• U kakvim su odnosima ti obrasci sa drugim

kulturama koje se ne prenose putem formalnog obrazovanja?

• Zašto je važno naći odgovore na ova pitanja• 3 razloga

1. Škola

• instrument kulturne transmisije • faktor očuvanja klasne stratifikacije i kulturnog

diskontinuiteta

2. Polietnički karakter razvijenih društava

• formalno obrazovanje– instrument akulturacije - škola osigurava pretpostavke da

pripadnici jedne kulturne grupe prihvate karakteristike druge kulturne grupe s kojom dolaze u kontakt

– instrument asimilacije - škola se definiše kao faktor inkorporiranja (prećutnog ili nasilnog) jedne kulture u drugu, pri čemu druga određuje sve obrazovne parametre. Cilj asimilacijske politike je stvaranje jedinstvene nacionalne svesti unutar višenacionalne zajednice, obično krojene po meri vodeće etničke grupe, uz negiranje identiteta etničkih zajednica koje stoje nisko u društvenoj hijerarhiji

3. Potreba izgradnje samoidentiteta pojedinca

• škola kao faktor socijalizacije, kulturne transmisije i personalizacije

• što više kulturnih mogućnosti i alternativa pojedinac poznaje, to je veći opseg njegovih potencijalnih izbora i veća individualna sloboda u procesu izgradnje samoidentiteta

• → škola mora da reši konflikt između zahteva koje zajednica pred nju postavlja radi očuvanja vlastitog kulturnog kontinuiteta i potrebe pojedinca za varijabilnim i ekspanzivnim učenjem

Pedagoška antropologija

• antropologija - nauka koja istražuje sistem kulture, kulturnu dinamiku i položaj čoveka u kulturnom okruženju

• obrazovanje i školovanje – područja istraživanja pedagogije

• do integracije antropologije i pedagogije dolazi tek sredinom dvadesetog veka u sklopu nove discipline pedagoške antropologije

Izrada modela ili teorija

• pronalaženje takvih modela ili teorija kojima bi se mogla obuhvatiti i sistematski prikazati raznolikost novih podataka do kojih dolazi pedagoška antropologija

• SAD – obrazovanje je fenomen koji istražuje više nauka (psihologija, sociologija, biologija, ekonomija) – nauke o obrazovanju.

• antropologija počinje da se bavi problemima obrazovanja i postaje jedna od nauka o obrazovanju.

• antroplogija i obrazovanje, obrazovna antropologija, antropologija obrazovanja, antropologija škola, etnografija obrazovanja, etnografija školovanja, školska etnografija

Istraživačka delatnost

• uloga škole u kulturnoj transmisiji i kulturnoj dinamici: – škola, obrazovanje i procesi enkulturacije i akulturacije – zajednička ili masovna škola i politika asimilacije – uloga škole u promeni i kontinuitetu; škola i društvene

vrednosti – odnos između kulture i škole, dominantne kulture i subkultura – obrazovanje i školovanje migranata, nacionalnih manjina i

marginalizovanog stanovništva – odnos između školske birokratije (vlasti), škole i kulturne

zajednice

Istraživačka delatnost

• škola i razred kao sociokulturni sistemi – eksplicitna i implicitna kultura škole– skriveni kurikulum– specifičnosti urbane nasuprot ruralnoj školi– socijalna struktura škole (pripadnost grupi, statusi, raspodela

uloga i njihov međuodnos)– modusi očuvanja društvene kontrole kroz sistem kažnjavanja i

nagrađivanja

• škola, dijalektalne i jezične razlike i bilingvalizam

Nivo primene – izrada programa

• Izrada antropološkog kurikuluma od osnovne škole do fakulteta, posebno programa za obrazovanje nastavnika

• Nastavnik treba da bude svestan prirode i pretpostavki vlastite kulture i da bude u stanju da razume u kojim se aspektima i kako ona razlikuje od kulture njegovih učenika, kako bi škola ispunila zadatke koje pred nju postavlja zajednica, ali i svaki pojedini učenik.

Istorijski pregled

• Razdoblje uslužne delatnosti - Školovanje kao socijalni problem– konferencija antropologa i pedagoga (Američko udruženje

antropologa i Pedagoški fakultet i Odsek za antropologiju na Stenfordu).

– Rezultat konferencije – publikovanje prvog priručnika o antropologiji i obrazovanju "Education and Anthropology"

• Pojava antropologije obrazovanja kao naučne discipline– kritika tradicionalnih metoda istraživanja obrazovanja– izrada teorijske strukture područja– teorijske i metodološke rasprave

Ciljevi

• primena antropološke metode – etnografije – i antropoloških koncepcija u istraživanju obrazovnih institucija i procesa. To se ostvaruje na više nivoa: – etnografska deskripcija – podrazumeva direktnu opservaciju i

uvažavanje ispitanikovog načina razmišljanja– analiza specifičnih etnografskih podataka vezanih uz

probleme saznavanja, jezika i komunikacije, uloga i identiteta, rituala i društvene kontrole u sklopu njihovog socio-kulturnog konteksta

– integrativna sinteza (Michener, 1974.) ili osmišljavanje obrazovnih procesa na temelju primerenih etnografskih deskripcija i analiza pojedinačnih slučajeva

Ciljevi

• Antropolozi obrazovanja nastoje da prikupe i generišu nova saznanja o obrazovanju, ne samo zbog unapređenja teorijskog osmišljavanja obrazovnog fenomena nego i zbog unapređenja same obrazovne prakse.

Metodologija

• etnografija (terenski rad) – osnovna istraživačka metoda• participirajuća opservacija – istraživač duže vreme živi sa

ispitanicima, bez obzira na to da li je reč o školskom razredu, gradskoj grupi ili seoskoj zajednici.

• duže razdoblje življenja u zajednici omogućuje istraživaču: – prikupljanje podataka o ponašanju ispitanika ili o događajima u

njihovoj prirodnoj sredini– uspotavljanje veza zahvaljujući kojima etnograf dobija pouzdanije

podatke, ponavljajući participaciju i opservaciju, ispitivanje i razgovor, i upoznajući lokalni jezik

• Druge tehnike: biografska analiza, intervju, upitnik, analiza dokumentarnih podataka, audio i video snimci, analiza događaja…

Vrste etnografskih istraživanja

• prema teorijskoj orijentaciji istraživača: – komprehensivni etnografski pristup – opisivanje

ukupnog načina života neke grupe, razreda ili škole – predmetno orijentisana etnografska istraživanja –

usmerena na proučavanje izdvojenog problema u nekoj grupi

– hipotetički orijentisana etnografija – testiranje i prethodno eksplicitno formulisanje hipoteze koja se može izdvojiti iz ranijih istraživanja

Vrste etnografskih istraživanja

• prema veličini uzorka ili područja istraživanja– makroetnografska – istraživanja na velikim uzorcima– mikroetnografska – mali uzorci (jedan razred)– konstitutivna ili monitorska etnografija – usmerene su na

događaje ili na specifične oblike ponašanja, a ne na osobe (istraživanja verbalne i neverbalne komunikacije)

– etnografija na više nivoa (multilevel etnography) – održati kontekstualnu prirodu podataka iz područja antropologije obrazovanja i obuhvatiti strukturalne probleme obrazovanja

Analitičke rasprave

• obrazovanje je vrsta kulturne transmisije, a školovanje njena posebna forma

• škola kao društvena institucija nije samo faktor prenošenja znanja na decu nego ima i druge funkcije

• povezana je sa ostalim društvenim institucijama, pa se ne može proučavati izolovano

• školska populacija reflektuje ukupnu društvenu populaciju – uloge, identitete i konflikte koji su prisutni u društvu

Analitičke rasprave

• traženje modela - omnibus model, model enkulturacije, model kulturne kompresije i diskontinuiteta, adaptivni model

• instrumentalni model• transakcijski modeli• interakcijski / interpretativni modeli

– McDermott – organizacija društvenih odnosa u razredu– Gumperz – diferencijalne komunikacijske strategije– Struktural-funkcionalizam

• ekološki modeli• kulturno-ekološki model – Ogbu

Područja istraživanja

• razvoj obrazovanja• sociokulturni milje škole• odnos prema drugim institucijama• kontinuitet, diskontinuitet i edukabilnost

– odnos između škole i doma/zajednice– vrednosti– jezik i komunikacija– kognicija– motivacija

• obrazovanje i društvene promene