1. Definirajte sljedece pojmove: organizacija, raspon kontrole, autoritet, rašclanjivanje,organizaciona struktura, specijalizacija, formalizacija, kompleksnost, centralizacija i decentralizacija.

Organizacija je svjesno koordinirani socijalni entitet sa relativno definiranim granicama, koji funkcionira na relativno kontinuiranoj osnovi, da bi se postigao cilj ili grupa ciljeva.

Svjesno koordiniran = menadžment. Socijalni entitet = sastavljen od ljudi

Organizacijska struktura je relativno stabilni raspored članova organizacije i njihovih uloga.Njome se formalno koordiniraju interakcije između članova organizacije.Struktura određuje kako se raspoređuju zadaci, ko je kome odgovoran i kako djeluju mehanizmi koordinacije. Tri su ključne komponente strukture:Kompleksnost; Formalizacija i Centralizacija

Raspon kontrole predstavlja broj nivoa rukovođenja, odnosno broj izvršilaca kojima jedan menadžer rukovodi.Organizacijska struktura može da bude sa širokim i uskim rasponom kontrole!

Autoritet je kao formalno sankcionirano pravo ispoljavanja utjecaja, tj. legitimno pravo da se utječe na druge.

Formalizacija predstavlja nivo pisanih pravila i procedura kojima se regulira ponašanje.

Centralizacija određuje gdje se nalazi mjesto autoriteta odlučivanja. Centralizacija se bavi disperzijom vlasti koja donosi odluke unutar organizacijske strukture.

Decentralizacija predstavlja proces prenošenja dijela autoriteta na niže nivoe hijerarhije i njegovu disperziju u okviru istog nivoa.

Kompleksnost pretstavlja diferencijacije u organizaciji Uključuje:Podjelu rada,Specijalizaciju,Broj nivoa, Geografsku rasprostranjenost dijelova.

------------------------------------------------

2. Cime se teorija organizacije dominantno bavi?

Teorija organizacije se dominantno bavi:

Grupiranjem zadataka da bi se definisao posao za pojedinca.

Grupiranjem poslova u odjeljenja i više organizacione jedinice.

Delegiranjem autoriteta, alokacijom odgovornosti, i određivanjem broja razina u menadžerskoj (rukovodnoj) hijerarhiji.

Obezbjeđenjem organizacijske klime i odnosa u kojima će ljudi biti motivirani na najveće rezultate i ostvarivanje organizacijskih ciljeva.

Dizajniranjem komunikacionog sistema za efikasno odlučivanje, kontrolu i koordinaciju.

Izgradnjom cjelokupne organizacije koja će biti inovativna i adaptivna na promjene u okruženju.

------------------------------------------------

3. Koji su periodi razvoja teorije organizacije?

Klasične teorije

Strukturni faktori,Funkcije i aktivnosti za ostvarenje ciljeva, I danas ključna područja konsultanata.

Neoklasične teorije – teorije međuljudskih odnosa Motivacija, Rukovođenje, Ponašanje grupa i pojedinaca

Sistemska teorija - Međuzavisnost svih elemenata organizacionog sistema i ovisnost od okruženja. Različiti pristupi: foKus na poslovne funkcije i na podsiteme – uvijek uzimajući u obzir okruženje. Značaj procesa odlučivanja i IS. Ne može se ostvariti efikasno odlučivanje i komuniciranje bez efikasnog IS.

Situacione teorije

Organizacija se mora adaptirati zahtjevima tehnologije, inovacijama, promjenama u okruženju. Nova situacija zahtIjeva novu organizaciju

 

4. Objasnite sistemski pristup organizaciji. Koje su karakteristike otvorenih

organizacijskih sistema?

Organizacija je otvoren sistem. Sistem je skup međusobno povezanih i međuzavisnih

dijelova koji funkcioniraju zajedno radi ostvarenja cilja. Dijelovi primaju ulaze i

transformiraju ih u izlaze.

Osnovna karakteristika sistema je interkcija među njegovim elementima. U sistemu

djeluju dvije vrste sila:

diferencijacija i integracija

U organizaciji su to posebni odjeli (diferencijacija) sa posebnim aktivnostima i zajedničkim

naporom (integracija) za ostvarenje cilja.

Integracija se postiže:

Hijerarhijom, Koordinacijom, Pravilima, Procedurama i, Politikama

Integrirajuće sile sprečavaju raspad.

Dvije su ključne vrste sistema:

Otvoreni, koji komuniciraju sa okolinom

Zatvoreni, koji ne komuniciraju sa okolinom

Karakteristike otvorenih organizacijskih sistema

Svijest o okolini , Povratna sprega ,Ciklični karakter , Negativnu entropiju , Stalnost ,

Kretanje prema razvoju i ekspanziji.Podsistemi treba da osiguraju više energije nego je

potrebno samo za izlaze

Balans održavanja i adaptacije ,Za preživljavanje sistema nužni su održavanje i adaptacija

 

5. Objasnite i graficki predstavite životni ciklus organizacije.

Faze životnog ciklusa organizacije

Poduzetnička faza Visoka kreativnost, nepotpuni ciljevi, za rast potrebni resursi.

Faza kolektivizma Odanost organizaciji, misija je jasna. Komunikacije nisu jasne.

Faza formalizacije i kontrola Struktura je stabilizirana, formalizirano ponašanje, poznate

uloge, stabilan sistem odlučivanja

Elaboracija strutkure Diverzifikacija, elaborirana struktura, decentralizacija, odlučivanje

Opadanje – slabljenje (decline)

 

6. Koja su polazišta i principi naucnog upravljanja F. Taylora?

FREDERICK TAYLOR (1856-1915)

Polazišta: Proizvodnja i plaće su niski. Neefikasnost, gubici vremena, loše korištenje

potencijala.

Odluke menadžera su nesistematične. Potreban je naučni pristup za analizu posla i

metode rada.

Principi: Naučni metod za svaki element rada. Naučni metod za izbor, obuku i razvoj

svakog zaposlenog. Rukovodioci moraju surađivati sa radnicima na izvršenju plana.

Rad i odgovornost između rukovodilaca i radnika su podijeljeni. Cilj radnika je visoka

plaća

 

7. Naucno upravljanje – koncept, doprinosi i ogranicenja.

KONCEPT: Analiza posla i tražnje “najboljeg metoda”.

Proučavanje zadataka, izbor ljudi, obuka, kooperacija među rukovodiocima i

izvršiocima

DOPRINOSI: Unapređenje produktivnosti i efikasnosit. Naučne analize rada, Metode

plaćanja,

Kooperacija, Započeo školu opisivanja organizacije.

OGRANIČENJA: Pojednosatvljenje motivacije,Mehaničko posmatranje čovjeka,

Eksploatacija ljudi, Zanemarivanje okoline.

 

8. Navedite poslovne funkcije i principe rukovodenja prema H. Fayolu.

Šest poslovnih funkcija:Tehnička; Sigurnost; Komercijalna; Računovodstv;

Financijska;Rukovođenje (Administration)

Funkcije: planiranje, organiziranje, naređivanje, koordiniranje, kontrola.

Principi rukovođenja: 1. Podjela rada 2. Autoritet; 3. Disciplina; 4. Jedinstvo

naređivanja; 5.Jedinstvo usmjerenja ;6. Podređivanje individualnog interesa

kolektivnom ;7. Nagrađivanje rukovodstva i radnika;8. Centralizacija; 9. Lanac

komuniciranja;10. Nalog; 11. Pravičnost

12. Stabilnost osoblja; 13. Inicijativa; 14. Jedinstvo interesa

 

9. Administrativne teorije – koncept, doprinosi i ogranicenja

KONCEPT: Fayolove funkcije i principi; Formulacija funkcija rukovođenja; Značaj

komunikacija; Rukovodioci moraju odgovoriti promjenama razvoja.

DOPRINOSI: Rukovođenje je profesija koja se može naučiti; Uloga rukovodilaca;

Sistematizacija

funkcija i prinicpa rukovođenja.

OGRANIČENJA: Za primjenu su potrebni faktori okoline, tehnologije i obuke.

 

10. Birokratska organizacija i birokratski menadžment – koncept, doprinosi i

ogranicenja..

KONCEPT: Strukturiranost i formalni odnosi; Pravila, propisi, standardi

ponašanja; Obučeno osoblje

slijedi pravila; Hijerarhija određuje odnose; Izbor ljudi na bazi formalnih kvalifikacija

DOPRINOSI: Efikasnost na rutisnkim poslovima; Eliminacija subjektivnosti; Fokus na

suštinu, ne na osobu

OGRANIČENJA: Sporo odlučivanje; Mala fleksibilnost; Zanemarivanje ljudi i odnosa;

Akumulacija moći; Pravila postaju svrha; Teške promjene

 

11. Koje su kljucne karakteristike klasicne teorije?

Klasična teorija – ključne karakteristike

Stvorila temelje organizacione teorije i rukovođenja.

Fokus na unutrašnju organizaciju, odnose i efikasnost.

Osnovni zadaci rukovodstva, koordinacija i kontrola rezultata.

Formalni aspekti organ i zacije : podjela rada, hijerarhija, raspon rukovođenja, koordinacija,

troškovi, evidencije.

Pojednostavljeno posmatranje potreba, interesa i sposobnosti radnika.

Zanemareno okruženje, organizacija kao zatvoren sistem.

Postoji jedan najbolji način.

 

12. Teorija ponašanja – koncept, doprinosi i ogranicenja.

KONCEPT: Promovira efikasnost kroz razumijevanje pojedinaca, gurpa i organizacijskih

procesa.

Značaj odnosa između radnika i rukovodilaca; Pretpostavlja da radnici žele raditi i

kontrolirati sebe.

DOPRINOSI: Povećana efikasnost,: Samoinicijativa, Kreativnost ; Novi aspekti

organizacije.

OGRANIČENJA: Ignorira situacione faktore ;Zloupotreba ljudi

 

13. Osnovne karakteristike kvantitativne teorije.

Primjena kvantitativnih metoda u menadžmentu za donošenje odluka i ekonomsku

efikasnost

matematički modeli (u literaturi Management science)

menadžerske tehnike (Operations management)

Matematički modeli su pojednostavljena prezentacija sistema, procesa i odnosa.

Menadžerske tehnike služe menadžerima kao pomoć za efikasniju proizvodnju proizvoda

ili usluga – primijenjene menadžerske nauke.

Kvantitativne metode danas imaju široku primjenu, ali i limite (realnost pretpostavki,

zapostavljanje ostalih menadžerskih sposobnosti)

 

14. Koje aspekte organizacije tretira sistemska teorija.

Tretira: Funkcioniranje organizacije kao otvorenog sistema.; Efikasnost, Učinkovitost;

Odnos organizacije kao podsistema u sistemu višeg reda; Suprotnost «najboljem načinu»

jer se cilj može postići na različite načine.

 

15. Sistemska teorija – koncept, doprinosi i ogranicenja.

KONCEPT: Organizacija se posmatra kao otvoren sistem; Rukovodstvo mora reagirati na

okolinu; Organizacioni ciljevi moraju sadržavati efikasnost i učinkovitost; Organizacija je

sastavljena od podsistema; Postoji mnogo načina da se ostvari cilj; Sinergija postoji ako je

izlaz sistema veći od zbira izlaza podsistema

DOPRINOSI: Uzima u obzir okruženje;Savremene strukture i metode upravljanja:

Informacioni sistemi; Pozvezivanje dijelova unutra i sa okruženjem; Fleksibilnost

OGRANIČENJA:Ne daje specifične upute rukovodiocima

 

16. Situaciona teorija - koncept, doprinosi i ogranicenja.

KONCEPT: Situacija utiče na strategiju, strukturu i procese;Postoji više načina da

ostvarimo cilj; Rukovodstvo se treba prilagoditi situaciji.

DOPRINOSI: Identificirane osnovne situacione varijable; Nema univerzalne organizacije.

OGRANIČENJA:Nisu identificirane sve situacije; Nije primjenjiva uvijek

 

17. Objasnite funkciju istraživanja u preduzecu.

Praćenje promjena, Predviđanje razvoja; Istraživanje: istraživanje, proizvoda,

dizajn,izrada prototipova, ekonomski efekti, zaštita pronalazaka.Programiranje:

projekcija tehnološkog procesa, projekcija proizvodnog procesa, program

kooperacije.Ispitivanja: laboratorija,priprema poluindustrijske proizvodnje,

radionice.Dokumentacija :pronalasci, tehničke dokumentacije, arhiva i biblioteka

 

18. Objasnite funkciju razvoja u preduzecu.

Potreba i značenje funkcija razvoja:veza sa istraživanjem te pronaći najpovoljnija rješenja

provođenja poslovne politike

Osnovni zadaci razvojne funkcije je Programiranje razvoja (strateška marketing

istraživanja, istraživanje postojećeg stanja, praćenje nauke i tehnologije, dizajn

proizvoda, istraživanje kooperacije, izbor tehnološkog procesa, ekološki uvjeti, razrada

idejnog rješenja, izvedbena dokumentacija tehnoloških procesa i infrastrukture, dobijanje

dozvola, izbor izvođača, kontrola razvoja)

Grupa poslova za strojeve i postrojenja (izrada specifikacije opreme, izbor

isporučilaca opreme, kontrola i prijem opreme, izbor montažera, puštanje u pogon)

Ekonomsko-financijska grupa poslova (izrada studija podobnosti, utvrđivanje

potrebnih sredstava, osiguranje potrebnih sredstava, ugovaranje, kontrola faktura)

 

19. Objasnite nabavnu funkciju u preduzecu.

Potreba i značenje nabavne funkcije je Kontinuirano snabdijevanje procesa proizvodnje

i/ili pružanja usluga

Poslovi i zadaci (istraživanje nabavnog tržišta, razvoj kooperacije, planiranje

nabave,prikupljanje ponuda, izbor dobavljača , ugovaranje, kontrola rokova, kontrola

faktura, kontrola kvaliteta , transport, skladištenje, vođenje zaliha , nabavna statistika)

 

20. Objasnite prodajnu funkciju u preduzecu.

Uloga i značaj prodaje u procesu reprodukcije

Operativni poslovi prodaje (od realizacije prodaje do saradnje sa kupcima i servisausluga)

Grupe zadataka i poslova (priprema prodaje i straživanje tržišta, planiranje prodaje,

ekonomska propaganda, statistika i analiza, reklamacije, servisi)

Prodaja (ponude i kalkulacije, prodajna mreža, ugovaranje prodaje, tehnika prodaje,

naplata, reklamacije i servisi)

Skladište i otprema (skladište gotovih proizvoda, pakiranje, otprema, transport i špedicija)

 

21. Objasnite racunovodstvenu funkciju u preduzecu.

Zadaci računovodstvene funkcije se odnose na praćenje, evidenciju i kontrolu kretanja

ukupnih sredstava, i evidenciju svih poslovnih promjena, (RF = “oči” poduzeća)

Grupe zadataka i poslova:Financijska operativa (evidencija zajmova i kredita,naplata i

plaćanje,krediti, blagajna...Materijalno knjigovodstvo(obračun primanja i izdavanja

materijala)

Knjigovodstvo plaća ( evidencija učinaka,obračun plaća i obustava)Pogonsko

knjigovodstvo ( razvrstavanje troškova, obračun proizvodnje, obračun nedovršene

proizvodnje) Financijsko knjigovodstvo ( glavna knjiga, kupci i

dobavljači)Računovodstvena i financijska analiza

 

22. Objasnite proizvodnu funkciju u preduzecu.

Zadatak proizvodne funkcije: u skladu sa strukturom i karakterom resursa proizvodi

određenu vrstu proizvoda u određenoj količini i kvaliteti, u određenom vremenu i s

optimalnim troškovima te osiguranje kontinuiteta proizvodnje.

Grupe zadataka i poslova funkcije proizvodnje:

Priprema proizvodnje;(Tehnička priprema, Operativna priprema)

Proizvodnja;

Kontrola proizvodnje i

Održavanje.

23. Koji su poslovi i zadaci upravljanja kvalitetom?

Upravljanje k valitetom - Obuhvata sve od definicije proizvoda i resursa, ulaza materijala

do potrošača.

Poslovi i zadaci:standardi kvaliteta ,razvoj politike kvaliteta, saradnja sa isporučiocima ,

kontrola ulaznih materijala, konrola procesa proizvodnje, kontrola gotovih proizvoda,

pouzdanost, laboratorijska ispitivanja, garancije, analiza i statistike.

 

24. Navedite i objasnite nivoe kroz koje može biti postavljena organizacija

poslovnih funkcija.

Organizacija poslovnih funkcija može biti kroz sljedeće nivoe:

službe

sektori (Sektori su najširi organizacioni dijelovi (jedinice) poduzeća.

pogoni (Pogoni, niže organizacione jedinice od sektora, koji u svome sastavu imaju

proizvodne grupe radnih mjesta i eventualno prozvodna odjeljenja)

odjeljenja (Odjeljenja mogu biti proizvodna i neproizvodna)

grupe radnih mjesta (Grupa radnih mjesta je organizaciona jedinica koja obuhvata

jedan parcijalni zadatak koji se obavlja na dva ili više radnih mjesta.

radno mjesto (Radno mjesto predstavlja organizacionu jedinicu (dio) u okviru koje na

jednom radnom mjestu jedan ili više radnika (izvršilaca) obavlja jedan parcijalni zadatak)

 

25. Graficki predstavite i objasnite funkcioniranje organizacije/poduzeca.

 

26. Navedite atribute 4 kljucne odluke u procesu strukturiranja organizacije.

Atributi 4 ključne odluke:

Podjela rada (ukupnog zadatka na aktivnosti)

Način grupiranja poslova (departmentalizacija)

Veličina organizacione jedinice i raspon rukovođenja

Delegiranje autoriteta (distribucija ovlašćenja)

 

27. Objasnite proces rašclanjivanja i grupiranja.

Raščlanjivanje je organizacijski proces određivanja na koji se način ukupni zadatak

podijeliti na dijelove za svrhu efikasnog izvršenja. enja.

Raščlanjenje osnovnog zadatka na grupe aktivnosti u skladu sa izabranim principom

bazom.

Grupiranje i rašlanjivanje poslova i aktivnosti u organizacione jedinice ima istu svrhu.

Razlog za raščlanjenje i grupiranje je koordinacija. Kreirati grupe poslova koje se mogu

kontrolirati.

Izgradnja organizacionih jedinica postiže se rašlanjivanjem i grupiranjem

Najnižii nivo raščlanjivanja zadatka je RM.

Najviši nivo rašlanjivanja je prvi nivo strukture.

 

28. Navedite strukturalne i kontekstualne varijable organizacijske strukture.

Kontekstualne: veličina, organizaciona tehnologija, okruženje, ciljevi i strategija, kultura

Strukturalne: formalizacija, specijalizacija, standardizacija, hijerarhija autoriteta,

kompleksnost, centralizacija, profesionalizacija, personalni racio

 

29. Objasnite horizontalnu, vertikalnu i prostornu diferencijaciju u organizaciji.

Horizontalna diferencijacija– različitost organizacionih jedinica, dijelova organizacije

(Priroda zadatka, Orijentacija članova, Znanja i vještine članova. Različitija zanimanja –

veća kompleksnost

Vertikalna diferencijacija – dubina strukture (Veći broj nivoa – veća hijerarhija –

veća kompleksnost

Vertikalna i horizontalna diferencijacija su povezane i često međuzavisne

Prostorna diferencijacija-Širenje organizacije na više lokacija povećava kompleksnost.

Širenje može biti:(Administrativno, Procesa, Personala)

Aspekti raspoređivanja(brojčana, kvantitativna, fizička udaljenos)

 

30. Koji su razlozi za veci raspon kontrole, a koji za manji raspon kontrole?

Razlozi za veći raspon kontrole

Mali raspon zahtijeva veće vrijeme komuniciranja – deformacija informacija.

Mali raspon povećava izdatke za rukovođenje.

Tendencije: veći raspon – manji broj razina i rukovodioca.

Ralozi za manji raspon

Kod velikog raspona menadžeri nemaju vremena za dovoljnu komunikaciju.

Nema individualnog pristupa.

Raspon zavisi i od razine rukovođenja.

Idući odozdo prema gore raspon se smanjuje.

Standardiziran, rutinski, manje kvalificiran posao na dnu omogućava raspon 30 do 40

(100).

Rukovodioci na nižim razinama su zadovoljniji što je manji broj razina

 

31. Koji su faktori raspona rukovodenja?

Faktori raspona rukovođenja

Sličnost poslova ili funkcija – veća sličnost, veći raspon

Geografska rasprostranjenost – bliže lokacije izvršilaca, veći raspon

Kompleksnost funkcija (poslova) – jednostavniji posao, veći raspon

Nivo potrebnog direktnog nadzora – manje potrebnog nazdora, veći raspon

Nivo potrebne koordinacije – manja potrebna koordinacija, veći raspon

Nivo potrebnog planiranja – manje potrebnog planiranja, veći raspon

Organizaciona pomoć rukovodioca – veća pomoć rukovodioca, manji raspon

Frekvencija i intenzitet odnosa – veća frekvencija, manji raspon

Vrsta posla – kompleksniji posao - manji raspon

Nivo obuke i specijalizacije – veća obučenost, veći raspon

Nivo u organizaciji (na kojem se nalazi) – viši nivo, niži raspon

Sposobnost i mogćnost komuniciranja – lakše komuniciranje, veći raspon

 

32. Navedite i objasnite tehnike formalizacije.

Tehnike formalizacije

Selekcija – izbor zaposlenika za RM (osobine, navike, znanja itd. odgovaraju zahtjevima

RM)

Zahtjevi RM – kreiranje i opisi radnih mjesta

Pravila – šta zaposlenik smije, a šta ne smije činiti.

Procedure - sekvencijalna pravila za obavljanje poslova. Standardiziraju radne

Politike – smjernice koje daju slobodu odlučivanja i ponašanje u određenim granicama.

Obuka, na radu i izvan.

Rituali (za menadžere na višim pozicijama)

 

33. Navedite faze oblikovanja (izgradnje) organizacijske strukture.

FAZE OBLIKOVANJA (IZGRADNJE) STRUKTURE

Postupak 1.Oblikovanje organizacijskog konteksta – varijable strukture

Izbor bazične konfiguracije, Oblikovanje vrijednosnog lanca,Izgradnja organizacione

strukture oblikovanja organizacionih jedinica, Formalizacija organizacije

Postupak 2. Definiranje (oblikovanje radnih mjesta)

Povezivanje – radnih mjesta u organizacione jedinice – grupiranje, Definiranje

makrostrukture, Formalizacija organizacije

Postupak 3. Definiranje makrostrukture (Grupiranje poslova, Definiranje radnih mjesta,

Funkcioniranje organizacije)

 

34. Graficki predstavite i objasnite zajednicke elemente organizacije prema

Mintzbergu.

• Mintzberg: Svaka organizacija ima sljedećih 5 dijelova:

1. Operativno jezgro – rad na operacijama proizvodnje proizvoda i usluga

2. Strateški vrh – najviši nivo menadžmenta koji odgovara za ukupne rezultate i

osigurava resurse

3. Srednji nivo (srednja linija) – povezuje strateški vrh i operativno jezgro

4. Tehno-struktura – analitički dio, odgovara za standarde (rada)

5. Pomoćno osoblje – ljudi koji indirektno pomažu djelovanje organizacije.

6

35. Objasnite i graficki predstavite jednostavnu organizacionu strukturu.

Jednostavna struktura je pogodna za organizacije koje su nove i male, i vlasnik može lično

nadgledati poslovanje. Kako organizacija raste i povećava se broj zaposlenih, ova

organizacijska struktura postaje sve neprihvatljivija.

Prednosti ove strukture ogledaju se prvenstveno u sljedećem: nije komplicirana,

manje formalizma, centralizirani autoritet, veća mogućnost vra}anja izvršavanja zadataka

svih zaposlenih, manje praznih hodova, manje nivoa rukovo|enja i mogućnost bržeg

reagiranja u dinamičkom okruženju, jednostavno odlučivanje i upravljanje.

 

36. Funkcionalna organizacija (mašinska birokracija) – karakteristike,

prednosti, nedostaci i primjena?

Karakteristike:Visoka rutina, Visoka formalizacija, Funkcionalne radne jedinice, Lanac

odlučivanja, Visoka standardizacija, Centralizirana odgovornost, Funkcionalno grupiranje

zadatka, Jasna razlika između linijskih i štabnih funkcija, Pravila i procedure, Ključni dio

tehnostruktura, Visoka specijalistička znanja

Snage visoka efikasnost funkcija, ekonomija obima, visoka specijal. ljudi, nema

dupliranja poslova, adaptacija znanja okruženju, “zajednički jezik” u OJ, jeftiniji

menadžment u srednjem nivou, pravila jača od diskretne moći, centralizirano odlučivanje,

jednostavne komunikacije, minimalno dupliranje opreme i ljudi

Slabosti:spore promjene, identifikacija sa funkcijom, konflikti među OJ, sporo reagiranje

na ciljeve, funkcionalni ciljevi mogu biti jači od osnovnih, gomiranje odluka na vrhu,

prevelika orjentacija na pravila, loša horizontalna komunikacija, najbolji proizvodi nemaju

najveći značaj, efikasne samo za standardne uvjete i stabilnu okolinu

Primjena:Mono-proizvodne i mono-uslužne organizacije; Jednostavno, stabilno

okruženje; Rutinske tehnologije koje se mogu standardizirati; Masovna proizvodnja;

Repetitivne aktivnosti

 

37. Profesionalna birokracija - karakteristike, prednosti, nedostaci i primjena.

Karakteristike:Kombinira standardizaciju sa decentralizacijom; Uzima u obzir potrebu

za visokom specijalizacijom; Individualne sposobnosti; Moć je na operativnom nivou;

Pomoćno osoblje ima značajnu ulogu; Često visoka kompleksnost sa dosta pravila;

Profesionalcima je potrebna autonomija da bi zadatke izvršavali efikasno; Inferiorna u

odnosu na funkcionalnu strukturu.

Snage:izvršava specijalističke zadatke; značajna kontrola sa vrha

Slabosti:Tendiraju konfliktu među OJ; Usko usmjereni ciljevi i zanemarivanje ukupnih

ciljeva; Slaba kontrola slijeđenja generalnih pravila; Neophodni etički standardi

Primjena:Kompleksno i stabilno okruženje; Rutinske tehnologije sa visokom

specijalizacijom; Dobro definirane a teško saladive procedure; Formalno obrazovanje i

visoka obuka kadrova

 

38. Objasnite divizionu organizaciju (Mintzberg) - karakteristike, prednosti,

nedostaci i primjena.

Karakteristike: Moć je na srednjem nivou strukture; Strukturu čini skup autonomnih

jedinica; Divizije su autonomne u okviru određenih parametara koje dobiju sa vrha;

Divizije su koordinirane sa vrha; Menadžeri divizija kontroliraju njihovo funkcioniranje i

odgovaraju za rezultate; Divizionalni menadžeri donose strateške i operativne odluke i

odgovaraju za performanse; Vrh obično brine o financijama, pravnim aspektima i

porezima, ali može imati i druge funkcije; Vrh vrednuje performanse i poduzima akcije za

korekcije.

Snage:Odgovornost za rezultat je jasno locirana; Fokus je na izlazu; Vodi kalsatisfakaciji

kupca; Rasterećuje vrh od operativnih poslova; Usmjerena na brze promjene u okruženju;

Vrh kreira ključne strategije; Autonomija divizija dozvoljava razvoj menadžera i proširenje

njihovih vidika; Divizije ne utiču na ukupnu organizaciju; Uključuje visoku koordinaciju

među funkcijama; Stvaraju se efikasni IS divizija kao podloga odlučivanju; Decentralizira

odlučivanje; Na nivou poduzeća moguća je ekonomija obima i smanjenje rizika; Divizije

ne utiču na ukupnu organizaciju; Uključuje visoku koordinaciju među funkcijama; Stvaraju

se efikasni IS divizija kao podloga odlučivanju; Decentralizira odlučivanje; Na nivou

poduzeća moguća je ekonomija obima i smanjenje rizika

Slabosti: Divizije mogu imati veću moć od vrha i ciljeve koji nisu kompatibilni sa

generalnim ciljevima; Smanjuje ekonomiju obima; Mogućnost dupliranja poslova i resursa

što povećava troškove i reducira efikasnost; Mogućnost konflikta sa vrhom oko pomoćnih

funkcija; Odnos između stvarne autonomije i odgovornosti nije uvijek izbalansiran; Niža

tehnička specijalizacija; Zahtijeva više ljudi i opreme; Opasnost od neslijeđenja generalne

strategije ; Opasnost od prevelike autonomije; Diviziona forma kreira probleme; Neke

organizacije kreiraju sektore

Primjena: Multi-proizvodne, multi-uslužne i multi-tržišne organizacije; Prilikom

diverzifikacije; Ostali utjecajni faktori su veličina, tehnologija i okolina; Povećanje obima

(veće organizovanje) stimulira divizionalnu formu; Divizije su moguće samo ako se

tehnološki razlikuju

Diviziona organizacija nije dobra za veliku kompleksnost

 

39. Adhokracija - karakteristike, prednosti, nedostaci i primjena.

Karakteristike:Visoka horizontalna diferencijacija; Mala vertikalna diferencijacija; Velika

fleksibilnost; Visoka profesionalnost i nivo iskustva ; Minimalna supervizija; Nepisana

pravila; Odsustvo formalizacije; Eventualna standardizacija ponašanja; Decentralizirano

odlučivanje; Adhokracija ovisi od decentraliziranih timova profesionalaca i njihovog odlučivanja.

Snage: Adhockreiranje timova omogućava brzo djelovanje i inovativnost; Upotreba

velikog broja različitih eksperata ; Velika adaptivnos; Izvođenje neprogramiranih zadataka

Slabosti:Mogućnosti konflikta; Nejasni odnosi i odgovornosti; Nedostaci onih osobina

koje ima standardizacija; Privremenost zaposlenja; Nejasnoća; Ova struktura je rijetko

učinkovita; Često se zbog problema birokratizira; Povezana je sa velikim rizikom.

Primjena:Izrazito nerutinske tehnologije; Kad imamo dovoljno sposobnih i talentiranih

kadrova; Dinamično i kompleksno okruženje; Kada situacija dozvoljava

eksperimentiranja; Kad nisu velike posljedice neuspjeha za ostale; Kod sasvim novih

poslova koji se neće ponavljati

 

40. Objasnite matricnu organizaciju – karakteristike, snage, slabosti i upotreba.

Karakteristike:Dodaje fleksibilnost specijalizaciji i birokratizaciji; Upotrebljava

multidiciplinarne timove; Organizacija je razvijena oko funkcija, a vertikalna osa su

projekti ili proizvodi; Prekida koncept jedinstva rukovođenja i naređivanja; Svaki izvršilac

ima dva rukovodioca – funkcionalnog i projektnog; Dvostruki lanac komandovanja;

Autoritet je podijeljen; Napredovanje i plaće su obično u nadležnosti funkcionalnog

menadžera

Snage:Omogćava koordinaciju kompleksnih organizacija sa više aktivnosti na više

lokacija; Omogućava fleksibilnost u vremenu i djelatnosti; Pojednostavljuje IS; Smanjuje

administrativnu patologiju; Smanjuje moć funkcionalnih rukovodilaca; Omogućuje

pravovremenu alokaciju specijalista; Stvara “ekonomiju obima”, korištenje specijalista;

Brzo reagira na promjene; Povećava motivaciju eksperata

Slabosti: “dvostruko” rukovođenje, nejasnoće u nadležnostima; Potencijalno konfliktna;

Moguća je nejasnoća uloga

Upotreba: Sve vrste projektnih organizacija (razvoj i istraživanje građenje, inženjering,

bolnice, fakulteti, konsultantske firme, agencije, vladine komisije, zabava itd.)

Gdje postoji međuzavisnost između funkcija

Gdje je nužna ekonomija obima upotrebe eksperata

Ako prijetnje okruženja dolaze iz više izvora

 

41. Navedite i objasnite vrste deparmentalizacije.

TERITORIJALNA DEPARTMENTALIZACIJA

Teritorijalna departmentalizacija je forma grupiranja organizacijskih aktivnosti na osnovu

mjesta na kojem se obavljaju.

Karakteristično je za prodajnu funkciju, ali i za proizvodnju i usluge.

Primjeri: PTT, velika trgovačka poduzeća, internacionalne kompanije i sl.

Prednosti i mane kao kod predmetne.

DEPARTMENTALIZACIJA NA BAZI KUPCA

Departmentalizacija na bazi klijenta je forma grupiranja funkcija ili aktivnosti na način da

je osnovni fokus na upotrebi proizvoda ili usluga.

Najčešće specijalni proizvodi, prodaja (za djecu, za M, za Ž).

Fokus je na određenim potrebama kupca.

Osnovna prednost: adaptacija klijentu

Nedostaci: slabo korištenje resursa, teška koordinacija i konkurencija među menadžerima

za njihove kupce.

PROCESNA DEPARTMENTALIZACIJA i DEPARTMENTALIZACIJA NA BAZI OPREME

Procesna departmentalizacija je forma grupiranja aktivnosti ili funkcija u organizacione

jedinice na bazi proizvodnih procesa i opreme.

Najčešće u proizvodnji (struganje, brušenje, bojenje...)

Restoran (prženje krompira, priprema mase, priprema pića)

Prednost kod slučajeva gdje se na posebnoj opremi zahtijeva posebna obuka, ali ako je

zauzeta cijelo vrijeme.

 

42. Navedite karakteristike mehanickog i organskog tipa organizacijske

strukture.

Mehanička organizacija:

Mehanička organizacija je birokratska unutarnja organizacijska forma poduzeća koja se

razvija kao rezultat djelovanja u stabilnim uvjetima okoline.

Veliki broj pravila, hijerarhijska struktura, jasne linije – odgovornost i centralizovano

odlučivanje.

Zadaci su fragmentirani na specijalizirane dijelove.

Zadaci su jasno (rigidno) definirani

Postoji struktura hijerarhijskih odnosa

Znanje i kontrola su centralizirani

Komunikacije su vertikalne.

Organska organizacija:

Organska organizacija je fleksibilnija, relativno decentralizirana unutarnja organizacijska

forma poduzeća koja djeluje u rapidno promjenjivim uvjetima okruženja.

Decentralizirano odlučivanje, fleksibilna pravila ponašanja, mali broj čvrstih linija

ovlašćenja, manje regulacije, jak neformalni dio organizacije, demokratski odnosi.

Zaposleni kontribuiraju u definiranju ciljeva odjeljenja

Zadaci su prilagođeni i kreirani u interrelaciji sa zaposlenim

 

43. Graficki predstavite proces kreiranja radnog mjesta i navedite sadržaj opisa

radnog mjesta.

Odnosi(Odgovornost za šta i kome, npr. odgovoran za prodaju dijelova m.odjeće,

direktoru sektora prodaje,…)

Djelokrug (Šta on radi, npr. prodaja proizvoda neke linije na konkretnom području,…)

Resursi (koje koristi na RM, npr vozilo, mašine, PC, poslovni prostor, ...)

Cilj – očekivani rezultat na konkretnom RM

Osnovni zadaci(Npr. ako je trgovački putnik surađuje sa otpremom proizvoda, daje

narudžbe, brine o naplati, …)

Metode

Materijali

Ljudi

Strojevi i oprema

Troškovi – koji su mu potrebni za obavljenje konkretnog posla

Ovlaštenja (npr. da potpiše ugovor do 100.000 KM)

Odgovornost (npr. za kvalitet, gubljenje kupaca,…)

Disciplinske mjere (npr. da može da nagra|uje do 20% plaće ili da otpušta sa posla,…)

 

44. Objasnite funkcionalnu analizu posla.

Putem analize odgovaramo na pitanja:

ŠTA uopće treba raditi,

ZAŠTO – fundamentalno pitanje, nekad se ustanovi da uopće ne treba raditi neki posao,

da je nepotreban. Zato sebi postavljamo pitanje šta drugo da se radi. Dakle postoji drugi

način rada. Kako bi mogli razraditi bolji način rada? Da li treba sav taj prostor gdje se već

radi? Je li to najekonomičniji način da se to radi?

KADA (vremensko određenje),

KO radi cijeli i pojedine poslove. Ko šta radi u lancu poslova. Zašto baš taj radi taj posao?

Da li je neophodno da baš taj radi taj posao? Može li neko drugi ili manje izvršilaca i ko bi

to radio najekonomičnije?

KAKO se radi, zašto baš tako rade? Može li drugačije da se radi i kako bi bilo

najekonomičnije da se radi? Zašto uopće da se radi? Zašto upotrebljavati ta sredstva i šta

bi bilo ako se to nebi radilo?

KAKAV SE REZULTAT OČEKUJE.

Putem analize definiramo: generalni metod, čovjeka, materijal, opremu (mašine i alat),

uvjete radnog mjesta i šta je izlaz rada.

Kad analiziramo posao, analiziramo sadržaj posla. To su specifične aktivnosti i specifične

potrebe na poslu. Daljom analizom idemo na specifikaciju performansi (učinaka), zatim na

uvjete na poslu. Na kraju opisujemo opremu i alate. To radimo pomoću upitnika –

obrasca.