Prawo cywilne I

Oświadczenia woli

Pojęcie

• Przejaw woli zmierzający do wywołania skutków prawnych w postaci– ustanowienia– zniesienia– zmiany

stosunku cywilnoprawnego• Może być wyrażone w dowolny sposób

Przesłanki skuteczności

• Swobodne • Zrozumiałe dla adresata

– Wyraźne– dorozumiane

• Złożone na serio– Teoria woli– Teoria oświadczenia– Teoria zaufania

Nie są oświadczeniami woli

• Oświadczenia wiedzy– Zawiadomienia– Przebaczenie

• Przejawy woli nie zmierzające do wywołania skutków prawnych

• Zapewnienia – Uczuciowe– Towarzyskie

Rodzaje oświadczeń woli

• Kierowane do oznaczonego adresata• Ad incertas personas• Składane przed właściwym organem• Wymagające zgody osoby trzeciej• Nie wymagające zakomunikowania

adresatowi• Orzeczenia zastępujące oświadczenia

woli

Związanie oświadczeniem woli

• Wiąże od chwili złożenia art. 61 KC (teoria doręczenia)

• Śmierć lub utrata zdolności do czynności prawnych przez składającego – Nie powoduje utraty mocy przez

oświadczenie woli– Wyjątki: treść oświadczenia, ustawa,

okoliczności

Czas związania

• Brak reguł ogólnych• Stan związania

– Bezterminowy– Ograniczony w czasie

• Oświadczenia odwoływalne i nieodwoływalne

• Wadliwość oświadczenia woli może uchylić stan związania

Wykładnia oświadczeń woli

• Cel: ustalenie rzeczywistej treści oświadczenia

• Reguła ogólna: art. 65 par. 1– Okoliczności – Zasady współżycia społecznego– Ustalone zwyczaje

• Wykładnia uwzględnia elementy werbalne i niewerbalne oświadczenia

Wykładnia oświadczeń woli przypadki szczególne

• Umowy (art. 65 par. 2)– Falsa demonstratio non nocet– Zgodny zamiar stron

• Prawo spadkowe– Wykładnia testamentu (art. 948 par 2)– Zapis wyczerpujący cały spadek (art. 961

zd. 2 kc)

Wady oświadczeń woli – pojęcie

• Typowe nieprawidłowości występujące przy:– Powzięciu decyzji (wola wewnętrzna)– Uzewnętrznieniu woli (wola zewnętrzna)

• Których wystąpienie powoduje– Możliwość uchylenia się od skutków

złożonego oświadczenia– Nieważność oświadczenia woli

Normatywna teoria wad oświadczeń woli

• Wadami oświadczenia woli są tylko nieprawidłowości uznane za wady przez ustawodawcę

• Nie są wadami inne nieprawidłowości wskazane przez ustawodawcę

• Wady– Regulacja podstawowa– Regulacje szczególne

Brak świadomości lub swobody

• Stan wyłączający świadomość – choroba psychiczna– inne zaburzenia psychiczne

• Stan wyłączający swobodę decyzji – Wewnętrzny stan osoby– Nie okoliczności zewnętrzne (np. przymus)

• Skutek: nieważność bezwzględna

Brak świadomości lub swobody II

• Osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają zdolności do czynności prawnych. Ich oświadczenia są nieważne

• Osoby nieubezwłasnowolnione– Brak „naturalnej niezdolności do czynności

prawnych”– Lucidum intervallum

Pozorność

• Złożenie drugiej stronie za jej zgodą oświadczenia woli bez zamiaru wywołania skutków prawnych

• Bezwzględnie nieważne• Reservatio mentalis to nie pozorność• Czynności ukryte

– Pozorna nieważna– Ważność ukrytej zależy od spełnienia przesłanek

ważności takiej czynności

Pozorność II

• Pozorny dysponent dokonuje czynności prawnej, w wyniku której

• Osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona z obowiązku

• Nabycie jest skuteczne, jeśli osoba trzecia była w dobrej wierze

• Składający pozorne oświadczenie nie jest chroniony

Błąd

• Mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy

• Przesłanki podstawowe– Mylne wyobrażenie co do treści czynności

prawnej – Istotność błędu

• Zniekształcenie oświadczenia woli przez posłańca traktujemy tak, jak błąd

Błąd II

• Oświadczenie składane drugiej stronie:– Błąd wywołany choćby nieświadomie– Wiedza składającego o błędzie– Możność zauważenia błędu– Nie dotyczy czynności nieodpłatnych

• Uchylenie się od skutków oświadczenia– Oświadczenie drugiej stronie na piśmie– Roczny termin od wykrycia błędu

Podstęp

• Błąd wywołany celowo przez– Drugą stronę– Osobę trzecią, jeśli druga strona

• Wiedziała o podstępie a nie zawiadomiła składającego oświadczenie woli

• Czynność była nieodpłatne

• Obejmuje także:– Błąd nieistotny– Błąd co do pobudki

Podstęp II

• Charakter prawny– Kwalifikowana postać błędu LUB– Samodzielna wada oświadczenia woli

• Uchylenie się od skutków oświadczenia– Oświadczenie złożone drugiej stronie na

piśmie– W ciągu roku od wykrycia podstępu

Groźba

• Wywołanie stanu obawy powodującego złożenie oświadczenia woli o treści pożądanej przez grożącego

• Musi być– Poważna (realne niebezpieczeństwo

spełnienia)– Bezprawna: zapowiedź działania

• Bezprawnego• dozwolonego, ale w innym celu

Groźba II / Wyzysk

• Uchylenie się od skutków oświadczenia woli– Na piśmie – Rok od czasu, gdy stan obawy ustał

• Wyzysk (art. 388)– Dawniej wada oświadczeń woli– Obecnie: WĄTPLIWE– Regulacja w prawie zobowiązań

Przypadki szczególne

• Testamenty art. 945 KC• Przyjęcie spadku art. 1019• Ugoda art. 945• Uznanie dziecka art 80 i 82 krio• Wady oświadczeń woli w związku z

zawarciem małżeństwa (art 15’ krio)