Prawo cywilne

Sankcje wadliwości czynności prawnej

Przedstawicielstwo

Wadliwość czynności prawnej

• Czynność prawna nie odpowiada wymogom ustawy

• Przyczyny:– Wadliwa treść czynności prawnej– Wadliwość formy– Braki po stronie podmiotowej

• Wystąpienie wadliwości powoduje ujemne skutki (sankcje)

Nieważność bezwzględna

• Czynność nie wywołuje skutków prawnych zamierzonych przez strony

• Może wywołać inne skutki (obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia)

• Czynność może być:– Bezskuteczna– Nieistniejąca (art. 2 krio – małżeństwo)– Pozbawiona skutków prawnych

Nieważność bezwzględna II

• Brak zdolności prawnej do czynności prawnych

• Niezachowanie formy ad solemnitatem• Wadliwość oświadczeń woli (art. 82, 83)

– Wadliwość treści• Sprzeczność z ustawą• Sprzeczność z zasadami współżycia

społecznego• Obejście ustawy

Nieważność bezwzględna III

• Przepis ustawy wskazuje na nieważność

• Na nieważność może powołać się każdy i w każdym czasie

• Skutek nieważności powstaje ex lege• Sąd bierze nieważność pod uwagę z

urzędu (z uwzględnieniem ograniczeń w działaniu z urzędu)

Konwalidacja

• Konwalidacja = „uzdrowienie” czynności prawnej na skutek późniejszych zdarzeń

• Przykład:– Drobne bieżące sprawy życia codziennego

(umowy niezdolnych do czynności prawnych)

– Wykonanie nieformalnej darowizny

Konwersja

• Przekształcenie nieważnej czynności prawnej w inną, ważną czynność.– Cel obu czynności ten sam lub podobny– Czynność nieważna spełnia przesłanki

ważności czynności zastępczej.• Przykłady

– Art. 521 kc– Nieważny weksel trasowany jako przekaz

• Wykładnia czy konwersja?

Nieważność względna (wzruszalność)

• Czynność jest ważna i skuteczna• Podmiot uprawniony może pozbawić

czynność skutków prawnych swoim działaniem.

• Unicestwienie skutków prawnych jest skuteczne z mocą wsteczną (ex tunc)

• Do unicestwienia czynności potrzebne oświadczenie woli lub wyrok sądu

Nieważność względna II cechy

• Skutki tylko na skutek działania uprawnionego

• Powołać się na tę sankcję mogą tylko wskazane w ustawie podmioty

• Nieważność względną sąd bierze pod uwagę tylko na wniosek

• Czynność dotknięta tą sankcją nie może być konwalidowana

Bezskuteczność względna

• Czynność prawna nie wywołuje zamierzonych skutków w stosunku do oznaczonych osób.

• Czynność dotknięta sankcją nie jest wadliwa

• Czynność ta pogarsza położenie osoby trzeciej, niebędącej stroną tej czynności

• Dotyczy tylko niektórych czynności

Bezskuteczność względna II

• Z mocy ustawy– Rozporządzenie przedmiotem należącym

do spadku bez zgody pozostałych współspadkobierców (art. 1036 KC)

– Niektóre czynności upadłego• Z mocy orzeczenia sądu

– Art. 59 k.c.– Actio pauliana– Niektóre czynności upadłego

Art 59 KC przesłanki

• A ma roszczenie w stosunku do B• B zawiera umowę z C• Wykonanie umowa między B i C

uniemożliwia (całkowicie lub częściowo) zadośćuczynienie roszczeniu A

• B i C wiedzieli o roszczeniu A LUB• Czynność była nieodpłatna• Ograniczenie terminem (rok)

Art 59 KC postępowanie i skutki

• Powództwo A wytacza przeciwko B i C (współuczestnictwo jednolite)

• Orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny (prawotwórczy)

• Na skutek wyroku– Dla A powstaje sytuacja, jakby umowa

między B i C nie została zawarta– Umowa jest skuteczna w pozostałym

zakresie.

Bezskuteczność zawieszona

• Czynność dokonana bez zgody osoby trzeciej, koniecznej do jej dokonania

• Brak zgody powoduje stan niepewności prawnej (negotium claudicans)

• Zgoda może być wyrażona ex ante, w trakcie dokonania czynności lub ex post

• Potwierdzenie wywołuje skutki z mocą wsteczną

Przypadki

• Rozporządzenia osób mających ograniczoną zdolność do czynności prawnych

• Uznanie dziecka (zgoda matki i pełnoletniego dziecka)

• Falsus procurator• Przejęcie długu