Zobowiązania

Świadczenie

Ogólnie

• Zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania.

• Może polegać na:– Działaniu– Zaniechaniu– Gotowości do świadczenia

• Dawny podział: dare, facere, non – facere, pati

Zobowiązania rezultatu i starannego działania

• Podział ze względu na sposób świadczenia– Zapewnienie określonego skutku– Zapewnienie dołożenia starań i podjęcia działań w

kierunku spełnienia świadczenia• Krytyka– w każdym zobowiązaniu jest jakiś rezultat– Należyta staranność także przy obietnicy rezultatu– Nieostre kryteria odróżnienia– Nie wpływa na ciężar dowodu

Przesłanki

• Świadczenie powinno być– Możliwe do spełnienia– Oznaczone– Zgodne z prawem

Możliwość spełnienia świadczenia

• Impossibilium nulla obligatio• Niemożliwość – pierwotna i następcza– Podmiotowa i przedmiotowa– Częściowa i całkowita– Trwała i przemijająca– Gospodarcza (historycznie)

• Niemożliwość a zmiana stosunków

Skutki niemożliwości

• Skutki co do zobowiązania– Art. 387 par. 1– Art. 475 par 1– Art. 493 i 495

• Odszkodowanie – Strona która liczyła na zawarcie umowy– W granicach ujemnego interesu umownego

Oznaczenie świadczenia

• Co świadczę?• Oznaczenie indywidualne lub rodzajowe• Pozwala określić treść zobowiązania• Reguła interpretacyjna: rzeczy średniej jakości• Świadczenie mogą oznaczyć– Strony– Osoby trzecie– Sąd lub organ

Poszczególne sposoby oznaczenia świadczenia

• Wskazanie kryteriów jego bliższego ustalenia– Uprawnienie stron (np. sprzedaż, dzieło)– Problem precyzji podstaw

• Oznaczenie przez sąd– Granica wynika z przepisów (odszkodowanie)– Swobodne uznanie sędziowskie (waloryzacja,

zadośćuczynienie, przekształcenie świadczenia w związku z nadzwyczajną zmianą stosunków

Administracyjne kształtowanie świadczeń

• Ustawa o cenach– Regulacja wyjątek– Transport + stany nadzwyczajne

• Ceny minimalne i maksymalne (prod. rolne)• Wysokość czynszu w lokalach komunalnych – Uchwała rady gminy/powiatu lub sejmiku– Ustala organ wykonawczy

Administracyjne kształtowanie świadczeń

• Zatwierdzanie taryf przez organ administracji– Energetyka– Woda– Praktyki monopolistyczne

• Limitowanie produkcji• Jakość świadczenia – normalizacja• Decyzja administracyjna (wyjątek)

Rodzaje świadczeń I

• Ze względu na sposób spełnienia– Jednorazowe– Okresowe – Ciągłe

• O nieoznaczonym charakterze– Jednorazowa zapłata czynszu– Zapłata skapitalizowanych odsetek– Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z

rzeczy

Rodzaje świadczeń II

• Zobowiązania trwałe (ciągłe)– Zasadniczo bezterminowe– Możliwość wypowiedzenia

• Podzielne i niepodzielne– Mogą / nie mogą być spełniane częściami– Bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości– Skutki

• Sposób spełnienia świadczenia• Odpowiedzialność kontraktowa• Wielość wierzycieli

Rodzaje świadczeń III

• Oznaczone co do gatunku i tożsamości– Kryterium: zamienność w obrocie– Nieostrość kryterium podziału– Konkretyzacja przedmiotu świadczenia– Skutki prawne• Wybór przedmiotu świadczenia• Genus perire non censetur• Przejście ryzyka utraty rzeczy i tytułu prawnego

Świadczenie pieniężne

• Pieniądz– Jednostka pieniężna– Suma pieniężna– Znak pieniężny

• Postaci – Pieniądz gotówkowy– Pieniądz bezgotówkowy

• Bankowy• Elektroniczny

– Quasiwaluty (Bitcoin)

Spełnienie świadczenia

• Obowiązek przyjęcia zapłaty w gotówce• Pieniądz bezgotówkowy– Wola stron– Obowiązek ustawowy (biznes)

• Walutowość– Świadczenie spełniane zasadniczo w walucie

polskiej– Świadczenie w walucie obcej można przerachować

Wartość pieniądza

• Wartość– Kruszcowa– Wymienna

• Nabywcza• Nominalna• Kursowa

• Nominalizm– Zapłata świadczenia według sumy nominalnej– Nie uwzględniamy zmiany siły nabywczej– Pewność, co do sumy dłużnej

Waloryzacja

• Przedmiot świadczenia – „wartość ekonomiczna niezmienna w czasie wyrażona w pieniądzu” (Dybowski/Pyrzyńska)

• Waloryzacja umowna– Ustalenie wartości świadczenia według innego, niż

pieniądz miernika wartości– Miernik nie powinien ulegać wahaniom kursowym– Problem „kredytu frankowego”

Waloryzacja sądowa

• Istotna zmiana siły nabywczej pieniądza• Po powstaniu zobowiązania• Sąd może– Zmienić wysokość świadczenia LUB– Zmienić sposób spełnienia świadczenia

• Nie stosuje się m. in. do– Odszkodowań pieniężnych– Bezpodstawnego wzbogacenia

Odsetki

• Funkcja– Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału– Odszkodowanie– Waloryzacja

• Rodzaje– Zwykłe– Za opóźnienie

• Świadczenie uboczne i okresowe

Odsetki II

• Nabywca wierzytelności nabywa odsetki• Pokwitowanie zapłaty długu obejmuje też

odsetki (domniemanie)• Zarachowanie zapłaty – w pierwszym rzędzie

odsetki• Poręczenie obejmuje dług i odsetki• Zabezpieczenie wierzytelności hipoteką

obejmuje odsetki

Odsetki III

• Wysokość odsetek– Ustawowe („cywilne” i „handlowe”)– Maksymalne

• Anatocyzm– Odsetki od odsetek niedopuszczalne, ALE• Doliczenie skapitalizowanych odsetek do sumy głównej• Pozew o skapitalizowane odsetki

– Nie dotyczy instytucji kredytowych udzielających kredytów/pożyczek długoterminowych

Nakłady i wydatki

• Nakład – poświęcenie wartości majątkowej dla ochrony interesu innego podmiotu (Dybowski)

• Rodzaje– Konieczne– Użyteczne– Zbytkowne

• Zaspokojenie w naturze lub zwrot wartości• Roszczenie powstaje w chwili ich poniesienia

Zobowiązanie przemienne

• Świadczenia ściśle określone, ale alternatywne• Wybór co do zasady należy do dłużnika • Niedokonanie wyboru może prowadzić do

przejścia uprawnienia na wierzyciela• Upoważnienie przemienne– Jedno świadczenie, którego może domagać się

wierzyciel– Dłużnik może spełnić inne świadczenie (zastępcze)