Üreme Davranışı

Üreme Davranışı

Cinsel Gelişim

Gametlerin Oluşumu ve Döllenme Cinsel Bakımdan Dimorphic (iki biçimli)

Davranış– Erkek ve kadında farklı koşullar altında, farklı biçimlerde ya da farklı olasılıklarla ortaya çıkan davranışlar.

Gametler – gelişkin üreme hücresi, sperm ya da yumurta.

Seks Kromozomları–Organizmanın cinsiyetini belirleyen X ve Y kromozomları.

Cinsiyetin belirlenmesi

Cinsel Gelişim

Cinsiyet Organlarının Gelişimi Gonadlar – yumurtalık ve testisleri içerir.

Sry – Y-kromozomunda cinsiyeti belirleyen bölge. Organizasyonel etkiler– doku ayrışması ve gelişimi

üzerindeki hormonal etkiler. Aktivasyonel etkiler– Tam olarak gelişmiş

organizmada ortaya çıkan hormon etkileri. İç Cinsiyet Organları

Mullerian Sistem – kadın iç cinsiyet organlarına ilişkin embriyonik önceller.

5

İç Cinsiyet Organlarının Gelişimi

İç Cinsiyet Organlarının Gelişimi

Cinsel Gelişim Wolffian Sistem – erkek iç cinsiyet organlarına ilişkin

embriyonik önceller. Anti-Mullerian Hormon – Mullerian sistemi ketleyen ve

fetüs testislerinden salgılanan peptid Androgenler – erkek cinsiyet steroid hormonu (örn.

testosteron). Dihydrotestosterone – testosterondan üretilen

androjen. Androjene Duyarsızlık Sendromu (Androgen

Insensitivity Syndrome) – androjen reseptörlerinin fonksiyonda bulunmasında doğuştan gelen bir bozuklukla karakterize bozukluk.

Cinsel Gelişim Israrlı Mullerian Duct Sendromu – anti-Mullerian

hormonunun doğuştan eksik olmasına ya da buna ilişkin reseptörlerideki bir eksikliğe bağlı olarak ortaya çıkan bir durum.

Turner’s Sendromu – sadece bir cinsiyet kromozomunun varlığıyla karakterize bir sendrom.

Gelişimin Hormonal Kontrolü

Cinsel Gelişim Cinsel Olgunlaşma Gonadotropin-Salıverici Hormonlar – anterior pituitary gland

tarafından salgılanan ve iki gonadotropic hormonunu üretilmesi ve salınmasını uyaran hormonlar.

Folikül-Stimulating Hormone (FSH) Luteinizing Hormone (LH)

Cinsel Davranışın Hormonal Kontrolü Kadında Üreme Döngüsünün

Hormonal Kontrolü Menstrual Döngü– birçok primatın

dişisinde gözlenen üreme döngüsü.

Estrous Döngü– primatlar dışındaki memelilerin dişisinde gözlenen üreme döngüsü.

Yumurtalık folikülleri– daha sonra yumurta hücresine dönüşecek oosit hücrelerinin etrafını saran epitel doku kümeleri.

Corpus Luteum – yumurtlamadan sonra yumurtalık foliküllerinden gelişen hücre kümeleri.

Menstrual Döngünün Nöroendokrinal Kontrolü

Cinsel Davranışın Hormonal Kontrolü (devam)

Laboratuvar Hayvanları Erkekler

Cinsel Davranış Intromission Pelvic Hareketler Ejekülasyon Refractory Period

Coolidge Etkisi– cinsel aktivitenin hemen ardından erkeğe yeni bir dişinin sunulmasına bağlı olarak cinsel aktivitede gözlenen iyileşme (refractory periodda kısalma).


Dişiler Lordosis – yay biçiminde sırtın içe doğru kavis alması

ve hayvanın arka kısmının yukarıya doğru bir pozisyon alması ile karakterize omurilik cinsel refleksi.

Androjenlerin Davranış Üzerindeki Organizasyonel Etkileri: Maskülinizasyon ve Defeminizasyon Davranışsal Defeminizasyon – organizmanın

yetişkinlikte dişi cinsel davranışları göstermesini önleyecek biçimde androjenlerin organizasyonel etkiler.


Davranışsal Maskulinizasyon – organizmaların yetişkinlikte erkek cinsel davranışları göstermesini sağlayacak şekilde androjenlerin organzasyonel etkileri.

Feromon Etkileri Feromonlar– bir hayvan tarafından salgılanan ve

dşğer hayvanların davranış ya da fiyolojisini etkileyen kimyasallar.

Lee-Boot Etkisi– birlikte tutulan dişilerin estrous döngülerinin zamanla kesilmesi.


Whitten Etkisi– sadece bir erkeğin idrarında bulunan bir feromonun varlığında bir grup dişinin estrous döngüsünün senkronize olması.

Vandenbergh Etkisi– Erkeğin idrarındaki feromon tarafından, erkekle birlikte tutulan dişilerin normalden daha erken bir biçimde cinsel olgunluğa girmesi.

Bruce Etkisi– bir erkek tarafından döllenen bir dişinin bir başka erkeğin idrarındaki feromona maruz bırakılması sonucunda dişide hamileliğin sonlanması durumu.


Vomeronasal Organ – belirli kimyasalların varlığını saptayan organ.

Olfactory ampul– vomeronasal organdan bilgi alır.

Amygdala’nın Medial Çekirdeği - olfactory ampulden bilgi alır, üremede koku ve feromon etkilerinde rol oynar.


İnsanda Cinsel Davranış Kadında Cinsiyet Hormonlarının Aktivasyonel

Etkileri Yumurtalık hormonları kadının cinsel aktivitesini

kontrol etmez, fakat cinsel ilgiyi etkileyebilir. Erkekte Cinsiyet Hormonlarının Aktivasyonel

Etkileri Testosteron cinsel aktiviteyi atkilediği gibi, kendisi de

bundan etkilenir.

19

Genetik Kadında Prenatal (doğum öncesi) AndrojenasyonCongenital Adrenal Hyperplasia (CAH) – adrenal korteksten androjenlerin aşırı miktarda salgılanması ile karakterize bir durum. Dış cinsiyet organlarının erkeksileşmesine neden olur.

Congenital adrenal hyperplasia hem erkek hem de kız çocukalrını etkileyebilir. Congenital adrenal hyperplasialı bireylerde adrenal bezin kortizol ve aldosteron hormonları üretmek için gereksinim duyduğu bir enzim eksiktir.

Bu hormonlar olmadığında vücut daha yüksek miktarda androjen üretir ve bu da erkek karakteristiklerinin ya erken yaşta gelişmesine ya da uygun olmayan bir biçimde gelişmesine yol açar.

Tüm çocukların 10bin ile 18binde biri congenital adrenal hyperplasia ile dünyaya gelmektedir.

Semptomlar

Kızlar genellikle normal kadın üreme organlarına sahiptir (yumurtalıklar, rahim ve fallop tüpleri). Bunlarda şu farklılıklar da gözlenir:•Anormal menstrual periodlar•Kalın ses•Pubik ve kol altında erken tüylenme•Aşırı kıllanma ve yüzde tüylenme•Adet kesilmeleri•Hem erkek hem de kadına benzer dış cinsel organlar (daha ziyade erkek cinsel organı formunda gözlenir)

Erkekler doğumda herhangi bir belirti göstermezler. Ancak, bluğ çağına 2-3 yaşlarında girerler .

•Kalın ses •Pubik ve kol altında erken ve aşırı

tüylenme •Erkek karakteristiklerinin erken gelişmesi •Büyük penis •Küçük testisler •İyi gelişmiş kas yapısı

21

Cinsel Davranışın Sinirsel Kontrolü

Erkekler Omurilik Mekanizmaları

Bazı cinsel tepkiler omurilikteki bazı sinirsel devreler tarafından kontrol edilir.

Neyin Mekanizmaları Medial Preoptic Area (MPA) – erkek cinsel

davranışında önemli bir rol oynayan hipothalamus alanı.

Sexually Dimorphic Nucleus (SDN) – erkeklerde kadınlara göre daha geniş bir yer kaplayan preoptik alandaki çekirdek.


Periaqueductal Gray Matter (PAG) – dişi cinsel davranışı gibi, türe özgü davranışlarda önemli bir role sahiptir.Nucleus Paragigantocellularis (nPGi) – Erkekte cinsel reflekslerle ilgili medulla düzeyindeki çekirdek.

DişilerHipothalamusun Ventromedial Çekirdeği (VMH) – dişi cinsel davranışta önemli bir role sahiptir.

Erkek Cinsel Davranışı

Kadın Cinsel Davranışı

Eşsel Bağlanmanın Kurulması Monogamik bağlar memeli türlerinin yaklaşık olarak

%5’inde gözlenir. vasopressin ve oxytocin gibi peptidler monogamik

bağlarda rol oynar.


27

Sosyal korku uyarıcılarına verilen amygdala tepkileri,oxytocin koklatılan bireylerde dramatik bir biçimde azalmıştır. Bu bulgular, oxytocin’in sosyal korku ve güven tepkilerine amygdala ve ilgili sinirsel devreler üzerinden aracılık ettiğini göstermektedir.

Ebeveyn Davranışı Kemirgenlerde Annelik Davranışı

Yuva yapma Parturition – doğurma.

Annelik Davranışının Hormonal Kontrolü Prolactin – anterior pituitary bezinden

salgılanan, süt üretimi ve annelik davranışı için önemli bir hormon.

Ebeveyn Davranışı

Annelik Davranışının Sinirsel KontrolüMedial preoptic alan annelik davranışında bir rol oynamaktadır.Prolactin annelik davranışını harekete geçirmektedir bunu medial preoptic alan üzerindeki etkisiyle gerçekleştirir.Sıçanlarda koku sistemi annelik davranışına duyarlılıkta önemli bir role sahiptir..

Documents

Üreme Davranışı