ความหมาย

ความส าคญ

องคประกอบ

กระบวนการ

กระบวนการพฒนา

ผรสารสนเทศ

• การรสารสนเทศเปนเครองมอทางปญญาในการเรยนร • ชวยใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเองไดตลอดชวต • ผเรยนสามารถเขาถง ประเมน วเคราะห สงเคราะห และใช

สารสนเทศอยางมประสทธภาพ และน าเสนอสารสนเทศได • จดการสารสนเทศในสงแวดลอมทหลากหลาย และมคณธรรม

จรยธรรมในการใชสารสนเทศ • อนเปนคณลกษณะอนพงประสงคของบณฑตในสงคมยคเศรษฐกจ

ฐานความร

การรสารสนเทศชวยใหนกศกษากลายเปนผเรยนท

มความเปนอสระทางปญญา

ผรสารสนเทศ คอ ผเรยนรตลอดชวต

(เปนบคคลทรวาจะเรยนรไดอยางไร)

ความหมาย

• มาจากภาษาองกฤษวา Information Literacy

• บางต ารา เรยก ทกษะสารสนเทศ (Information Skills)

ความหมาย• The Presidential Committee on Information Literacy

defined information literacy as a set of skills, which

require an individual to:

“recognize when information is needed and have

the ability to locate, evaluate, and use

effectively the needed information.”

(The Board of Trustees of the Leland Stanford Junior University, 2013, para. 2)

ความหมาย

• The Association of College & Research Libraries

(ACRL) defines information literacy as:

“the set of skills needed to find, retrieve,

analyze, and use information.”

Information literacy is “knowing

when and why you need information,

where to find it,

how to evaluate,

use and communicate it in an ethical

manner.”

(CILIP, 2012, para. 2)

ความหมาย

“This definition implies several skills. We believe that the

skills (or competencies) that are required to be

information literate require an understanding of:

• A need for information

• The resources available

• How to find information

• The need to evaluate results

• How to work with or exploit results

• Ethics and responsibility of use

• How to communicate or share your findings

• How to manage your findings”

(CILIP, 2012, para. 3)

ความหมาย

การรสารสนเทศ หมายถง

“ความสามารถของบคคล ทเกยวกบสารสนเทศ ในเรองตอไปน คอ การรถงความตองการสารสนเทศ

การวเคราะหและรแหลงสารสนเทศทเหมาะสม

การรถงวธการทจะเขาถงตวสารสนเทศทอยในแหลงสารสนเทศตางๆ การประเมนคณภาพของสารสนเทศทไดรบ การจดการสารสนเทศ และ

การใชสารสนเทศอยางมประสทธภาพ” (มหาวทยาลยขอนแกน, 2551, น. 8)

ความหมาย

ความหมายการรสารสนเทศ หมายถง

“ความสามารถของบคคลในการระบความตองการสารสนเทศของ ตนเอง

รจกใชเครองมอและกระบวนการคนหาเพอระบแหลงสารสนเทศ สามารถประเมน วเคราะห สงเคราะห และใชสารสนเทศได

อยางมประสทธภาพ”

(นฤมล รกษาสข, ม.ป.ป.)

ความหมาย• การรสารสนเทศ (Information literacy) หมายถง

“ความร ความสามารถ และทกษะของบคคล ในการเขาถงสารสนเทศ

ประเมนสารสนเทศทคนมาได และใชสารสนเทศอยางม ประสทธภาพทกรปแบบ

ผรสารสนเทศจะตองมทกษะในดานตางๆ เชน

ทกษะการคดวเคราะห และ / หรอ การคดอยางมวจารณญาณ ทกษะการใชภาษา

ทกษะการใชหองสมด

ทกษะการใชคอมพวเตอร เปนตน”

(Pop of Blog, 2550, ยอหนา 1)

ความหมาย„ หมายถง “การรถงความจ าเปนของสารสนเทศ (ขอมลขาวสาร)

การเขาถงแหลงสารสนเทศ การพฒนาทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การวเคราะหและประเมนสารสนเทศ การจดระบบประมวลสารสนเทศ การประยกตใชสารสนเทศเพอการตดสนใจทมประสทธผลและ สรางสรรค การสรปอางอง และ สอสารขาวสารอยางมประสทธภาพ ความเขาใจและยอมรบในจรยธรรมของขอมลขาวสาร การพฒนาเจตคตน าไปสการเรยนรตลอดชวต”

(อาชญญา รตนอบล, ม.ป.ป., น. 1)

ความหมาย

ความร ความสามารถของบคคล ในการ

- ระบความตองการสารสนเทศของตนได - รแหลงสารสนเทศ และทรพยากรสารสนเทศ ทคาดวาจะใหค าตอบ - รวธการคนหาสารสนเทศจากแหลงตางๆ - รวธการประเมนคณคา และความนาเชอถอของสารสนเทศ - จดการสารสนเทศ และน าเสนอได (น าเสนอ: การพด การเขยน) - ใชประโยชนสารสนเทศอยางมจรรยาบรรณ และถกตองตามกฎหมาย

ท าใหบคคลทรสารสนเทศเปนผมศกยภาพสามารถเรยนรดวยตนเองไดตลอดชวต

ความส าคญ

1. การศกษา 2. การด ารงชวตประจ าวน 3. การประกอบอาชพ 4. สงคม เศรษฐกจ และการเมอง

5. ท าใหผเรยนเปนผมศกยภาพในการเรยนรตลอดชวต 6. เปนเครองมอส าคญในการเลอกใชสารสนเทศทมคณภาพ

(Pop of Blog, 2550)

ความส าคญ

1. การรสารสนเทศมความส าคญตอการศกษาของบคคลทกระดบ

1.1 สนบสนนการเรยนรของการศกษาทกระดบ โดยเฉพาะทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

เพราะผเรยนสามารถระบความความตองการในการใชสารสนเทศได เขาถงแหลงสารสนเทศ ประเมน ‟วเคราะห- เรยบเรยง ‟ น าเสนอ สารสนเทศได ใชสารสนเทศอยางมจรรยาบรรณและถกกฎหมาย

ผเรยนสามารถใชสารสนเทศในการแกปญหาการเรยน--สวนตว ตดสนใจ และ ด ารงชวตไดอยางมประสทธภาพ

ความส าคญ

1. การรสารสนเทศมความส าคญตอการศกษาของบคคลทกระดบ (ตอ)

1.2 เปนแกนการเรยนรของศาสตรตางๆ เพราะหากเราเปนผรสารสนเทศ เราจะรความตองการสารสนเทศของตนเอง

เขาถงแหลงสารสนเทศ วเคราะห และประเมนสารสนเทศทมคณคา เรยบเรยง และน าเสนอสารสนเทศไดอยางเปนระบบ

ความส าคญ

2. การรสารสนเทศมความส าคญตอการด ารงชวตประจ าวน

เพราะหากเปนผรสารสนเทศจะชวยในการตดสนใจเรองใดเรองหนงอยางม ประสทธภาพ เพราะไดอาศยกระบวนการการรสารสนเทศชวยใน

การวเคราะห และประเมนขอเทจจรงตางๆได

เชน กรณซอเครองปรบอากาศกตองพจารณาคณภาพ มาตรฐาน ราคา และ บรการหลงการขาย จากนนจงคอยตดสนใจซอ เปนตน

ความส าคญ

3. การรสารสนเทศมความส าคญตอการประกอบอาชพ

เพราะบคคลนนสามารถแสวงหาสารสนเทศทมความจ าเปนตอการประกอบ อาชพของตนเองได

เชน เกษตรกร เมอประสบปญหาโรคระบาดกบพชผลทางการเกษตรของตน กสามารถหาตวยา หรอสารเคมเพอมาก าจดโรคระบาดดงกลาวได เปนตน

รวมถงพฒนาอาชพของตนใหกาวหนามนคง โดยอาศยกระบวนการการร สารสนเทศในการตดตามขาวสารความรใหมๆ ไดอกดวย

ความส าคญ

4. การรสารสนเทศมความส าคญตอสงคม เศรษฐกจ และการเมอง การรสารสนเทศเปนสงส าคญโดยเฉพาะสงคมฐานความร (Knowledge Base Society)

บคคลจ าเปนตองรสารสนเทศ และมความรเพอสามารถปรบตนเองใหเขากบสงคม เศรษฐกจ และการเมองได

เชน การอยรวมกนในสงคม การบรหารจดการ การด าเนนธรกจและ การแขงขน การบรหารบานเมอง ฯลฯ

กลาวไดวาผรสารสนเทศ คอ ผทมอ านาจสามารถชวดความสามารถขององคกร หรอประเทศชาตได

ประเทศทพฒนาแลวกวดจากจ านวนประชากรทรสารสนเทศนนเอง

ประชากรทเปนผรสารสนเทศจงถอวาเปนทรพยากรทมคามากทสดของประเทศ

ความส าคญ

5. ท าใหผเรยนเปนผมศกยภาพในการเรยนรตลอดชวต

เนองจากทกษะตาง ๆ ของการรสารสนเทศสอดคลองกบทกษะความสามารถ ส าหรบผเรยนทตองการเปนผเรยนรตลอดชวต

ความส าคญ

5. ท าใหผเรยนเปนผมศกยภาพในการเรยนรตลอดชวต (ตอ) ทกษะความสามารถส าหรบผเรยนทตองการเปนผเรยนรตลอดชวต มทกษะ 8 กลม

1) ทกษะดานการคด (คดเชงสรางสรรค คดเชงประยกต คดเชงวเคราะห คดเชงเปรยบเทยบ คดเชงอนาคต และการคดเชงบรณาการ)

2) ทกษะการสอสาร (สามารถฟง-พด-อาน-เขยนไดอยางถกตองชดเจนกระชบครบถวนและสภาพ)

3) ทกษะภาษาตางประเทศ (สามารถพด-ฟง-อาน-เขยนภาษาองกฤษไดอยางคลองแคลว)

4) ทกษะทางเทคโนโลยสารสนเทศ (เขาใจและใชเครองมอและอปกรณITได)

5) ทกษะทางสงคม (มนษยสมพนธ การปรบตว การท างานรวมกบผอน)

6) ทกษะการอาชพ (ความสามารถและช านาญในการประกอบอาชพหลกทตนถนด มเจตคตทดตอ อาชพ มความสามารถสรางอาชพใหตนเอง)

7) ทกษะทางสนทรยะ (ดานดนตร การกฬา หรอ ศลปะอยางสรางสรรค)

8) ทกษะการจดการ

ความส าคญ

6. เปนเครองมอส าคญในการเลอกใชสารสนเทศทมคณภาพ เนองจากในยคเศรษฐกจฐานความร ท าใหทกสงคมมการผลตสารสนเทศ

เพมขน มการคดคนสงประดษฐตาง ๆ กอปรกบความกาวหนาของ เทคโนโลยสารสนเทศทเปนเครองมอในการจดเกบคนหา ถายโอนความร สารสนเทศ และสามารถแพรกระจายสารสนเทศไปไดอยางรวดเรว สงผล ท าใหมสารสนเทศมากมาย และสามารถเขาถงสารสนเทศไดงาย รวดเรว

ปญหาการใชสารสนเทศจงไมไดอยทการคนหา แตอยทจะสามารถ เลอก– ประเมน--ใชสารสนเทศทมคณภาพไดอยางไร ซงการรสารสนเทศ สามารถแกไขปญหาขางตนได

องคประกอบ

สมาคมหองสมดอเมรกน (American Library Association, 2005) ไดก าหนดองคประกอบของการรสารสนเทศไว 4 ประการ คอ

1. ความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจ าเปนตองใชสารสนเทศ

2. การเขาถงสารสนเทศ

3. การประเมนสารสนเทศ

4. ความสามารถในการใชสารสนเทศทตองการอยางมประสทธภาพ

องคประกอบ

1. ความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจ าเปนตองใชสารสนเทศ

ก าหนดเรองทจะศกษาคนควา ก าหนดความตองการสารสนเทศ ระบชนดและรปแบบทหลากหลายของแหลงสารสนเทศทจะศกษา เชน หองสมด ศนยสารสนเทศ พพธภณฑ หอจดหมายเหต บคคล

สถานท อนเทอรเนต เปนตน

ตระหนกถงคาใชจายและประโยชนทไดรบ

ทราบขอบเขตของสารสนเทศทจ าเปน

องคประกอบ

1. ความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจ าเปนตองใชสารสนเทศ (ตอ)

สรป คอ

- รความตองการสารสนเทศ

- ก าหนดขอบเขตเรองทจะศกษา

- ก าหนดแหลงสารสนเทศทจะศกษา

- ตระหนกคาใชจาย และประโยชนทไดรบ

องคประกอบ

2. การเขาถงสารสนเทศ

สามารถเลอกวธการสบคนสารสนเทศทเหมาะสม ก าหนดกลยทธการสบคนอยางมประสทธภาพ สบคนสารสนเทศออนไลน หรอสารสนเทศจากบคคลโดยใชวธการท

หลากหลาย ปรบกลยทธการสบคนทเหมาะสมตามความจ าเปน การตดตอน บนทก และการจดการสารสนเทศและแหลงสารสนเทศ

องคประกอบ

2. การเขาถงสารสนเทศ (ตอ)

สรป คอ

- รวธการสบคน และเทคนคการสบคน Tools ตางๆ

- ปรบกลยทธการสบคนได

- รการดาวนโหลดไฟล Save และ การจดการสารสนเทศตางๆ

องคประกอบ

3. การประเมนสารสนเทศ

สามารถสรปแนวคดส าคญจากสารสนเทศทรวบรวม โดยใชเกณฑการประเมนสารสนเทศ และแหลงสารสนเทศ ไดแก

ความนาเชอถอ ความเทยงตรง ความถกตอง และความทนสมย สามารถสงเคราะหแนวคดหลกเพอสรางแนวคดใหม เปรยบเทยบความรใหมกบความรเดมเพอพจารณาวาอะไรคอสงทเพมขน

อะไรคอสงทขดแยงกน และอะไรคอสงทคลอยตามกน

องคประกอบ

3. การประเมนสารสนเทศ (ตอ)

สรปคอ

- รวธการประเมนสารสนเทศ และแหลงสารสนเทศ

- สามารถวเคราะห สงเคราะหแนวคดหลก เพอสรางแนวคดใหม ได

องคประกอบ

4. ความสามารถในการใชสารสนเทศทตองการอยางมประสทธภาพ

สามารถใชสารสนเทศใหมผนวกกบสารสนเทศทมอย ในการ -วางแผนและสรางผลงาน -การกระท าตามหวขอทก าหนด -ทบทวนกระบวนการ

-พฒนาการผลตผลงานของตนเอง -สอสาร หรอเผยแพรผลงานของตนเองตอบคคลอนไดอยางม

ประสทธภาพ

องคประกอบ

4. ความสามารถในการใชสารสนเทศทตองการอยางมประสทธภาพ (ตอ)

สรป คอ

- สามารถใชสารสนเทศไดตรงตามวตถประสงคของตน (วางแผน สรางผลงาน พฒนาผลงาน)

- สามารถสอสาร หรอเผยแพรผลงานของตนเองตอบคคลอนไดอยาง มประสทธภาพ (อยางมจรยธรรมและถกตองตามกฎหมาย)

องคประกอบ

ปยะวรรณ ประทมรตน (ม.ป.ป.) กลาวตอไปวานอกจากความสามารถ 4 ขอขางตนแลว ผเรยนควรมคณสมบตในดานอนๆ ประกอบอก ไดแก 1. การรหองสมด (Library literacy) 2. การรคอมพวเตอร (Computer Literacy) 3. การรเครอขาย (Network Literacy) 4. การรเกยวกบสงทเหน (Visual Literacy) 5. การรสอ (Media Literacy) 6. การรสารสนเทศดจทล (Digital Literacy) 7. การมความรดานภาษา (Language Literacy) 8. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) 9. การมจรยธรรมทางสารสนเทศ (Information Ethic)

องคประกอบ

1. การรหองสมด (Library literacy)

ไดแก รเกยวกบหองสมดของตน ในดาน - ทรพยากรสารสนเทศ และแหลงจดเกบ - วธการจดเกบ - วธการสบคน และเทคนคการสบคน Tools ตางๆ ของ หองสมด - บรการตางๆ ฯลฯ

รแหลงสารสนเทศอนๆ

องคประกอบ

2. การรคอมพวเตอร (Computer Literacy)

รเกยวกบเทคโนโลยคอมพวเตอรเบองตน ในการ พมพเอกสาร การสงจดหมายอเลกทรอนกส การใชอนเทอรเนตในการตดตอสอสาร รวมถงการรทตงของแหลงสารสนเทศ

องคประกอบ

3. การรเครอขาย (Network Literacy)

รขอบเขตและมความสามารถในการใชสารสนเทศทางเครอขายท เชอมโยงถงกนทวโลก

สามารถใชกลยทธการสบคนสารสนเทศจากเครอขาย และ การบรณาการสารสนเทศจากเครอขายกบสารสนเทศจากแหลงอน ๆ

องคประกอบ

4. การรเกยวกบสงทเหน (Visual Literacy)

สามารถเขาใจและแปลความหมายสงทเหนได รวมถงความสามารถในการคดวเคราะห การเรยนร

การแสดงความคดเหน สามารถใชสงทเหนนนในการท างาน และการด ารงชวตประจ าวนของ

ตนเองได เชน สญลกษณรายการโทรทศน เปนตน

องคประกอบ

5. การรสอ (Media Literacy)

สามารถเขาถง วเคราะหและผลตสารสนเทศจากสอตางๆ เชน โทรทศน ภาพยนตร วทย ดนตร หนงสอพมพ นตยสาร เปนตน รจกเลอกรบสารสนเทศจากสอทแตกตางกน รขอบเขตและการเผยแพรสารสนเทศของสอ เขาใจถงอทธพลของสอ และ

สามารถพจารณาตดสนไดวาสอนนๆ มความนาเชอถอมากนอยเพยงไร

องคประกอบ

6. การรสารสนเทศดจทล (Digital Literacy)

สามารถเขาใจและใชสารสนเทศในรปดจทลผานเครองคอมพวเตอรได

ตวอยางการรสารสนเทศดจทล เชน

- สามารถดาวนโหลดไฟลขอมลจากแหลงทรพยากรสารสนเทศทเขาถงใน ระยะไกลมาใชได

- รวาคณภาพสารสนเทศทมาจากเวบไซตตางๆ แตกตางกน - รจกโปรแกรมการคนหา สามารถสบคนโดยใชการสบคนขนสง - รเรองของกฎหมายลขสทธทคมครองทรพยากรสารสนเทศบนเวบไซต

- การอางองสารสนเทศจากเวบไชต เปนตน

องคประกอบ

7. การมความรดานภาษา (Language Literacy)

สามารถก าหนดค าส าคญ (Keywords) ส าหรบการสบคน และ

การน าเสนอสารสนเทศทคนมาได

องคประกอบ

8. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking)

สามารถคด วเคราะห สงเคราะห และตดสนใจเลอกรบสารสนเทศทน าเสนอ ไวหลากหลาย

โดยการพจารณาทบทวนหาเหตผลจากสงทเคยจดจ า คาดการณ โดยยงไมเหน คลอยตามสารสนเทศทน าเสนอเรองนนๆ

แตจะตองพจารณาใครครวญไตรตรองดวยความรอบคอบ และมเหตผลวาสงใด ส าคญมสาระกอนตดสนใจเชอ

จากนนจงด าเนนการแกปญหา

องคประกอบ

9. การมจรยธรรมทางสารสนเทศ (Information Ethic)

ผเรยนรจกใชสารสนเทศโดยชอบธรรมบนพนฐานของจรยธรรมทางสารสนเทศ

เชน

- การน าขอความหรอแนวคดของผอนมาใชในงานของตนจ าเปนตองอางอง เจาของผลงานเดม

- การไมน าขอมลทขดตอศลธรรมและจรรยาบรรณของสงคมไปเผยแพร ฯลฯ

กระบวนการ

จากเวบไซตหองสมดกบการรสารสนเทศ กลาววา การรสารสนเทศ เปนความสามารถดานสารสนเทศทประกอบดวยกระบวนการตาง ๆ เปนล าดบขนตอน สรปได 4 ขนตอน ดงน

1. การก าหนดขอบเขต ปญหา ความตองการสารสนเทศ

2. การเขาถงแหลงสารสนเทศ 3. การประเมนสารสนเทศ

4. การบรณาการสารสนเทศ การน าสารสนเทศไปใช การสรางผลงาน และ การสอสารสารสนเทศไปยงผอน

กระบวนการ

1. การก าหนดขอบเขต ปญหา และความตองการสารสนเทศ

ประกอบดวย - การระบปญหา

- การก าหนดขอบเขตสารสนเทศทตองการ

- ก าหนดแหลงสารสนเทศทคาดวามสารสนเทศทตองการ

- ประเมนแหลงสารสนเทศทเหมาะสมกบการใชงาน หรอสามารถน าไปใช แกปญหามากทสด และ

- ก าหนดวธการเขาถงสารสนเทศ

กระบวนการ

2. การเขาถงแหลงสารสนเทศ

ประกอบดวย - การคนหาสารสนเทศจากแหลงสารสนเทศและแหลงเรยนรตาง ๆ และ

- การรวบรวมสารสนเทศ

ในขนตอนนตองรวาค าตอบของขอปญหาอยทไหน จะเขาถงแหลงสารสนเทศ นนไดอยางไร

กระบวนการ

3. การประเมนสารสนเทศ

ประกอบดวย -การวเคราะหสารสนเทศ

- จดหมวดหมสารสนเทศ

- การคดเลอกสารสนเทศ และ

- การสงเคราะหสารสนเทศ ในขนตอนนตองรวธคดสรรสารสนเทศทตรงกบความตองการ และทราบวธการ

ประเมนความนาเชอถอของสารสนเทศ

กระบวนการ

4. การบรณาการสารสนเทศ การน าสารสนเทศไปใช การสรางผลงาน และ การสอสารสารสนเทศไปยงผอน

- เปนขนการใชสารสนเทศ

- พจารณาสารสนเทศเพอน าเสนอ

- ประเมนผลงานทจดท าขน หรอ

- ประเมนกระบวนการแกไขปญหาโดยใชสารสนเทศดงกลาว - สามารถประยกตใชความรในการแกปญหา ใชสารสนเทศอยางมจรยธรรม

คณธรรม และถกกฎหมาย

กระบวนการ

จากส านกวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยขอนแกน (2551, น. 9) กลาวถงกระบวนการรสารสนเทศ วาม 5 ประการดงน

1. ความสามารถในการตระหนกวาเมอใดจงจะตองการสารสนเทศ

2. ความสามารถในการคนหาสารสนเทศ

3. ความสามารถในการประเมนสารสนเทศ

4. ความสามารถในการประมวลผลสารสนเทศ

5. ความสามารถในการใชและการสอสารสารสนเทศอยางมประสทธภาพ

กระบวนการ

อาจารยรตรตน มหาทรพย (ม.ป.ป.) อธบายกระบวนการรสารสนเทศไว ดงน 1. การวเคราะห หรอก าหนดความตองการสารสนเทศ

2. การพจารณาลกษณะของสารสนเทศ

3. การคนหาสารสนเทศ 4. การประเมนสารสนเทศ

5. การใชและการสอสารสารสนเทศ

กระบวนการ

1. การวเคราะห หรอก าหนดความตองการสารสนเทศ รวาตองการสารสนเทศเรองอะไร เพอไปท าอะไร

(ก าหนดกรอบความตองการใหชดเจน) เลอก หรอก าหนดหวขอทจะคน ใชแผนผงความคด (MindMap) ชวย

2. การพจารณาลกษณะของสารสนเทศทตองการ เชน เนอหากวางๆ หรอเฉพาะเจาะจง

ปรมาณ (มาก นอย) ตองการหนงสอ บทความ สารสนเทศจากเวบ ฯลฯ ความทนสมย หรอชวงระยะเวลาของสารสนเทศ ภาษา (ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ)

กระบวนการ

3. การคนหาสารสนเทศ รจกเครองมอคนหาสารสนเทศ (เชน Search Engine WebOPAC)

รวธการคนหา (Search Browse) ก าหนดค าส าคญ (Keywords) ได รวธการเขาถง (Access) ตวเนอหา/สารสนเทศ

4. การประเมนสารสนเทศ รเกณฑการประเมนทวไป และเกณฑการประเมนเวบไซต

เพอไดสารสนเทศทมคณภาพเหมาะสมกบการน าไปใช

กระบวนการ

5. การใชและการสอสารสารสนเทศ การน าสารสนเทศไปใชตามวตถประสงคทก าหนดไว

เชน แกปญหา เขยนบทความ/รายงานวชาการ น าเสนอโดยการพด เปนตน

ตามแนวคดของผสอน แบงกระบวนการรสารสนเทศออกเปน 6 ขนตอน ดงน 1. ก าหนดความตองการสารสนเทศ

2. เลอกแหลงสารสนเทศ และ ทรพยากรสารสนเทศ

3. คนหาสารสนเทศ

4. ประเมนสารสนเทศ

5. ประมวลสารสนเทศ

6. การน าไปใชตามวตถประสงคทก าหนด และการสอสารสารสนเทศไปยงผอน รวมถง ใชสารสนเทศอยางมจรยธรรม และถกตองตามกฎหมาย

กระบวนการ

1. ก าหนดความตองการสารสนเทศ - ตองการสารสนเทศเรองอะไร

- ก าหนดวตถประสงคการใช และขอบเขตเนอหา - ก าหนดคณลกษณะของสารสนเทศทตองการ - เนอหากวาง หรอเฉพาะเจาะจง - ปรมาณมาก หรอนอย - เปนทรพยากรสารสนเทศประเภทใด (เชน หนงสอ บทความ) - ความทนสมย หรอชวงเวลาของสารสนเทศทตองการ - ภาษาทตองการ - ใชแผนผงความคด หรอแผนทความคด (MindMap) ชวย (ดรายละเอยดของเรองแผนผงความคดในภาคผนวก ก)

กระบวนการ

2. เลอกแหลงสารสนเทศ และ ทรพยากรสารสนเทศ - รประเภทและประโยชนของแหลงสารสนเทศ/ทรพยากรสารสนเทศ

- เพอก าหนดแหลงสารสนเทศ/ทรพยากรสารสนเทศทตองการได

กระบวนการ

3. คนหาสารสนเทศ - รจกประเภทของเครองมอคนหาสารสนเทศ (WebOPAC Search Engines)

- ใชเครองมอคนหาสารสนเทศ ได

- รวธการสบคน และเทคนคการสบคน (Search Tips) สารสนเทศ - ก าหนดค าส าคญ (Keywords) ได

- รวธการเขาถง (Access) ตวเนอหา

4. ประเมนสารสนเทศ รเกณฑการประเมนทวไป และเกณฑการประเมนคาเวบไซต เพอไดสารสนเทศทม

คณภาพ นาเชอถอ เหมาะสมกบการน าไปใช (ดเกณฑการประเมนคาเวบไซตในภาคผนวก ข)

กระบวนการ

5. ประมวลสารสนเทศ - วเคราะห และสงเคราะหสารสนเทศ

- เรยบเรยงสารสนเทศเพอน าเสนอตอไป

6. การน าไปใชตามวตถประสงคทก าหนด และการสอสารสารสนเทศไปยง ผอน

รวมถง ใชสารสนเทศอยางมจรยธรรม และถกตองตามกฎหมาย

กระบวนการ

1. วเคราะหความตองการสารสนเทศ

2. เลอก แหลงสารสนเทศ / ทรพยากรสารสนเทศ

3. คนหา สารสนเทศ

4. ประเมนคาสารสนเทศ

5. วเคราะหและสงเคราะหสารสนเทศ

6. เรยบเรยง อางอง และน าเสนอสารสนเทศ

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ

„ คณะกรรมการดานการรสารสนเทศของสมาคมหองสมดอเมรกน (American Library Association, 1989) ไดให ความหมายของ “ผรสารสนเทศ (Information Literate Person)”

คอ บคคลผซงมความสามารถตระหนกรวาเมอไรทสารสนเทศมความจ าเปน มความสามารถในการเขาถงแหลงขอมล ประเมนการใชสารสนเทศอยางมประสทธผล มความสามารถในการเรยนรวา จะเรยนรไดอยางไร และไดรบการเตรยมเพอการเรยนรตลอดชวต

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ(ตอ)

จากเวบไซตการรสารสนเทศ(Information Literacy) (Pop of BloG, 2550) กลาววา ผรสารสนเทศ หมายถง “บคคลทรวาจะเรยนรดวยตนเองได อยางไร (People who have learned how to learn)” (ยอหนา 3) ซงความสามารถของผรสารสนเทศ ม 6 ดาน ดงน

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ(ตอ)

1. ตระหนกถงความส าคญของสารสนเทศวาสารสนเทศชวยในการตดสนใจ ชวยในการเรยน หรอการท างานไดดขน 2. รวาจะไดสารสนเทศทตนตองการไดจากทใด และจะสบคนสารสนเทศไดอยางไร 3. สามารถประเมนสารสนเทศและแหลงสารสนเทศไดอยางมวจารณญาณ 4. สามารถประมวลสารสนเทศได 5. สามารถใชสารสนเทศและสอสารสารสนเทศใหบรรลวตถประสงคของตนเองได อยางมประสทธภาพ 6. มความเขาใจประเดนตางๆ ทงดานเศรษฐกจ การเมอง และสงคมทเกยวของกบ การใชสารสนเทศ ตลอดจนเขาถงและใชสารสนเทศอยางมจรยธรรมและ ถกตองตามกฎหมาย

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ (ตอ)

ลกษณะของผทถอวารสารสนเทศนน สามารถสรปไดดงน คอ

1. รวาเมอใดตองการสารสนเทศ 2. รวาตนเองมความตองการสารสนเทศใด 3. สามารถตงค าถามหรอระบความตองการสารสนเทศของตนเองได 4. สามารถหรอระบหรอชแหลงสารสนเทศทจะคนได 5. สามารถพฒนากลวธการคนคนสารสนเทศได 6. สามารถเขาถงแหลงสารสนเทศทงทจดเกบอยในสอคอมพวเตอรและ

สอรปแบบอนๆ ได

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ (ตอ) ลกษณะของผทถอวารสารสนเทศ (ตอ)

7. สามารถประเมนคณคาสารสนเทศได 8. ความสามารถในการประมวลผลสารสนเทศ 9. สามารถจดกลมหรอหมวดหมสารสนเทศเพอน าไปใชประโยชนได 10. สามารถบรณาการสารสนเทศใหมๆ เขากบองคความรทมอยเดมได 11. สามารถใชสารสนเทศในการคดเชงวเคราะหและใชสารสนเทศใน

การแกปญหาได 12. ความสามารถในการใชและการสอสารสารสนเทศอยางม

ประสทธภาพ

ผรสารสนเทศและลกษณะของผรสารสนเทศ (ตอ)

ลกษณะของผทถอวารสารสนเทศ (ตอ)

13. รจกใชเครองมอทางเทคโนโลยตางๆ เพอการเขาถงและสอสาร สารสนเทศ

14. มความเปนอสระ และมศกยภาพในการเรยนรดวยตนเอง 15. ใชสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ ถกตองและสรางสรรค 16. มทกษะดานคอมพวเตอรและทกษะดานการใชหองสมด 17. มความเขาใจประเดนตางๆ ทงดานเศรษฐกจ การเมอง และสงคมท

เกยวของกบการใชสารสนเทศ เขาถงและใชสารสนเทศอยางม จรยธรรมและถก กฎหมาย

จงอธบายวาบคคลผรสารสนเทศควรมทกษะใดบาง

ทกษะทพงมของบคคลผรสารสนเทศ 1. ทกษะการรสารสนเทศ

(รความตองการสารสนเทศ ก าหนดแหลงสารสนเทศ คนหาได ประเมนสารสนเทศ ประมวล น าไปใชและสอสารตอไปได)

2. ทกษะการใชหองสมด (ใชหองสมดได +ใชแหลงสารสนเทศอนๆได)

3. ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (ใช MS Officeได คนขอมลจากเนทได save/download ไฟลได ใชเครอขายสงคมออนไลนได)

4. ทกษะการรเกยวกบสงทเหน (Visual Literacy) (เขาใจ & แปลความหมายของสงทเหนได & ใชในการท างาน หรอการด ารงชวตประจ าวนได เชน สญลกษณหามสบบหร)

ทกษะทพงมของบคคลผรสารสนเทศ (ตอ) 5. ทกษะการรสอ (Media Literacy)

(รจกเลอกรบสารสนเทศจากสอประเภทตางๆ เขาใจอทธพลของสอ)

6. ทกษะดานภาษา (เนนก าหนดค าส าคญเพอคนหา & น าเสนอสารสนเทศทคนมาได)

7. ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (พจารณาเลอกรบสารสนเทศดวยความรอบคอบกอนตดสนใจน าไปใชใน การแกปญหา ฯลฯ)

8. การมจรยธรรมทางสารสนเทศ (การอางอง +ไมน าขอมลทขดตอศลธรรม & จรรยาบรรณของสงคมไป เผยแพร)

Pop of BloG. (2550). การรสารสนเทศ (Information literacy). สบคน เมอ 1 ตลาคม 2555, จาก http://popofblog.blogspot.com/

ปยะวรรณ ประทมรตน. (ม.ป.ป.). การรสารสนเทศ: ทกษะทจ าเปนสาหรบการ เรยนรตลอดชวต (Information literacy : Essential skill for

life – long learners). ม.ป.ท.: ม.ป.พ.

รตรตน มหาทรพย. (2552). เอกสารประกอบการสอน เรอง ทกษะการรสารสนเทศ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยหอการคาไทย. (เอกสารอดส าเนา).

อาชญญา รตนอบล. (2552). การรสารสนเทศ Information literacy.

สบคนเมอ 1 ตลาคม 2555, จาก http://portal.edu.chula.ac.th/patty_travel

เอกสารประกอบการสอน วชา 412102 การรสารสนเทศ (Information literacy)

(พมพครงท 4). (2551). ขอนแกน: ภาควชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.

Chartered Institute of Library and Information

Professionals. (2012). Information literacy: Definition.

Retrieved November 22, 2012, from

http://www.cilip.org.uk/get-involved/advocacy/information-

literacy/Pages/definition.aspx

The Board of Trustees of the Leland Stanford Junior

University. (2013). Introduction-what is information

literacy? Retrieved July 22, 2013, from

http://skil.stanford.edu/intro/research.html

Chartered Institute of Library and Information

Professionals. (2012). Information literacy: Definition.

Retrieved November 22, 2012, from

http://www.cilip.org.uk/get-involved/advocacy/information-

literacy/Pages/definition.aspx