Prawo cywilne

Czynności prawne

Dwa ujęcia

• Klasyczne– Zachowanie zmierzające do wywołania

skutków cywilnoprawnych– Zawierające oświadczenie woli

• „Doniosłości prawnej”– Czynność konwencjonalna– Skonstruowana przez system prawny– Treść określa konsekwencje prawne tego

zdarzenia prawnego

Definicja A. Woltera

• Stan faktyczny,• w którego skład wchodzi co najmniej

jedno oświadczenie woli• z którym ustawa wiąże skutki

– wyrażone w tym oświadczeniu– nie objęte oświadczeniem, a wynikające z

• ustawy• zasad współżycia społecznego• ustalonych zwyczajów

Czynność prawna a oświadczenie woli

• Dwa różne pojęcia• Oświadczenie jest elementem

czynności prawnej• Czynność prawna może obejmować

– jedno lub więcej oświadczeń woli– zachowanie osoby trzeciej lub organu

administracyjnego– czynność faktyczną (wydanie rzeczy)

Zachowania zbliżone do czynności prawnych

• Stosunki o charakterze grzecznościowym– Brak woli wywołania skutków prawnych– Oceniamy de casu ad casum

• Czynności procesowe– zachowania uczestników postępowania

cywilnego– podejmowane w jego toku– wywierające skutki w jego ramach

Klasyfikacja czynności prawnych I

• Ze względu na liczbę oświadczeń woli– jednostronne– dwu- i wielostronne (umowy)– uchwały

• Ze względu na przesłanki dokonania– konsensualne– realne (od res)

Klasyfikacja czynności prawnych II

• Ze względu na skutki w majątku osoby dokonującej czynności– Zobowiązujące– Rozporządzające– O podwójnym skutku– Czynności przysparzające – Wyłącznie zobowiązujące– Wyłącznie przysparzające

III Czynności kauzalne

• Typowa przyczyna przysporzenia• Warunkuje ważność przysporzenia• Causa

– Obligandi– Donandi– Solvendi

• Kauzy atypowe: cavendi i ustalająca

IV Czynności kauzalne cd

• Czynności kauzalne– Materialnie– Formalnie– Materialnie i formalnie

• Czynności abstrakcyjne– Brak kauzy– Zasadniczo numerus clausus– Wyjątki: stosunki gospodarcze

Rodzaje czynności prawnych V

• Czynności odpłatne– Większość w KC– Strona za swoje świadczenie dostaje coś w

zamian (inne świadczenie)• Czynności nieodpłatne

– Brak świadczenia po jednej ze stron– Słabsza ochrona uprawnionego– Mniejsze obowiązki zobowiązanego

Rodzaje czynności prawnych VI

• Czynności powiernicze– Przeniesienie prawa– Dysponent prawa ograniczony w

swobodzie dysponowania tym prawem• Ze względu na moment wywołania

skutków– Inter vivos (między żyjącymi)– Mortis causa (na wypadek śmierci)

Treść czynności prawnej

• Prawa i obowiązki stron• Elementy:

– Przedmiotowo istotne– Podmiotowo istotne– Nieistotne

• Granice ważności czynności prawnej– Ustawa– Zasady współżycia społecznego

Forma czynności prawnej

• Sposób utrwalenia oświadczeń woli stron

• Zwiększa pewność prawa• Zasada swobody formy• Ograniczenia swobody wyboru formy

– Przepis ustawy– Wola stron

Forma czynności prawnej II

• Forma pisemna– Zwykła– Elektroniczna– Kwalifikowana

• Podpis– Własnoręczny lub elektroniczny– Problem skrótów, paraf pseudonimów– Osoby nie umiejące pisać lub czytać

Forma pisemna zwykła

• Sposób sporządzenia– Oświadczenie i podpis– Umowy: wymiana oświadczeń woli– Kupieckie pismo potwierdzające jako

przypadek szczególny• Forma elektroniczna

– Zrównana z pisemną zwykłą– Wymagany jest podpis elektroniczny

Formy pisemne kwalifikowane

• Akt notarialny• Pisemna z datą pewną

– urzędowe poświadczenie daty– Dowód istnienia dokumentu

• Pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi– Zbycie przedsiębiorstwa– Zbycie udziału

Forma ad probationem

• Forma pisemna dla celów dowodowych– Wynika z umowy lub ustawy– Ograniczenia dowodowe– Wyjątki

• Zgoda stron• Początek dowodu na piśmie• Stosunki konsumenckie• Stosunki gospodarcze

• Forma kolejna

Forma ad eventum

• Dla wywołania określonych skutków prawnych

• Czynność ważna w przypadku niedochowania formy wskazanej w ustawie, sankcja w postaci:– Mniejszych uprawnień stron– Wywołania przez czynność innych

skutków, niż

Forma ad solemnitatem

• Pod rygorem nieważności• Czynność dokonana bez zachowania

formy nie wywołuje skutków zamierzonych przez strony

• Każda forma szczególna jest zastrzeżona pod rygorem nieważności

• Umowa może też zastrzegać tę sankcję.