Lleisiau Lleol Conwy a Môn

Astudiaeth Sylfaenol

ar gyfer y Fframwaith Cysylltu a Chyfranogi Cymunedol

Adroddiad wedi ei ysgrifennu a'i gyhoeddi gan NWREN fel rhan o Lleisiau Lleol

©NWREN 2014

Rhaglen Lleisiau Lleol

Rhaglen grantiau strategol, wedi’i hariannu a’i llywio gan y Gronfa Loteri Fawr, ydy Lleisiau Lleol i geisio

sicrhau bod pobl gyffredin yn cael mwy o ddylanwad ar bolisïau a phenderfyniadau sy’n cael effaith ar eu

cymuned. Mae hefyd yn cefnogi pobl a’u hannog i ymwneud â gwaith cynllunio a gweithredu gwasanaethau a

phrosiectau sy’n ymateb i anghenion eu cymunedau ac yn gweithio er lles y cymunedau.

Yn y cyfnod rhwng 2013 a 2017, mae deg Cyngor Sirol Gwirfoddol yn arwain y rhaglen Lleisiau Lleol yng

Nghymru. Yn y gogledd, mae Cefnogaeth Gymunedol a Gwirfoddol Conwy a Medrwn Môn wedi datblygu

portffolio o brosiectau cymunedol a phartnerio gyda phedwar ar ddeg o’u partneriaid sy’n sefydliadau. Mae’r

partneriaid yn cydweithio i ddatblygu sgiliau a hybu hyder pobl er mwyn nhw allu bod yn rhan o gynllunio a

darparu gwasanaethau cyhoeddus.

Mae’r Gronfa Loteri Fawr yn annog y Cynghorau Gwirfoddol Sirol i lunio’u portffolio prosiectau gan gynnwys

cymunedau nad ydyn nhw’n cael lleisio’u barn yn aml. Mae prosiectau Lleisiau Lleol Conwy a Môn yn cynnwys

gweithio gyda chymunedau sy’n ‘anodd cysylltu â nhw’, yn ddifreintiedig neu sydd ag un o’r Nodweddion

Gwarchodedig a enwir dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 o ran ailbennu rhyw, anabledd, beichiogrwydd neu

famolaeth, crefydd neu gred, cyfeiriadedd rhywiol, hil neu oedran. Mae dyletswydd cydraddoldeb y sector

cyhoeddus yn gofyn bod yr awdurdodau cyhoeddus yn ystyried effaith unrhyw benderfyniad ar y grwpiau o

bobl uchod.

Mae’r rhaglen yn rhagweld y buasai cyd-gynhyrchu’n golygu bod y gwasanaethau’n fwy effeithiol a

chynaliadwy yn y tymor hir. Mae’r gwasanaethau’n wynebu toriadau cyllidol ac maen nhw’n dibynnu ar

ddatblygu partneriaethau cydfuddiannol rhwng gyda’r cymunedau. Mae anogaeth ar y cyhoedd i gymryd

cyfrifoldeb dros flaenoriaethu’r gwasanaethau y maen nhw’n ystyried sydd bwysicaf ac mae’r gwasanaethau’n

cael eu hannog i wrando ar eu cymunedau a chynllunio fel eu bod yn darparu gwasanaeth mewn modd sy’n

osgoi problemau yn ogystal â’u datrys.

Ni fydd hyn yn digwydd yn sydyn, ac mae cynyddu’r sgiliau a’r wybodaeth sydd gan bobl yn y cymunedau yn

dasg enfawr tra ein bod ni’n gweithio ar yr un pryd gyda darparwyr gwasanaeth i ddod o hyd i ffyrdd o

ymateb i doriadau cyllid yn y dyfodol agos. Mae cysylltu a chyfranogi cymunedol yn hanfodol er mwyn

cyrraedd targedau. Mae angen trafod yn agored ac eglur rhwng y cymunedau, y gwasanaethau cyhoeddus a’r

trydydd sector / y sector gwirfoddol a sicrhau bod ymroddiad a dealltwriaeth ar ran y partneriaid i fwrw

ymlaen i weithio fel hyn.

Mynegai

Cyflwyniad

Rhaglen Lleisiau Lleol 2

Astudiaeth Sylfaenol y Fframwaith Cysylltu a Chyfranogi Cymunedol 3

Pwysigrwydd Cyswllt Cymunedol 4

Prif Themâu a Chanfyddiadau

1. Hyder y Defnyddwyr Gwasanaeth i drafod â Darparwyr Gwasanaeth 5

2. Rhwystrau i Gyfathrebu / Cysylltu Llwyddiannus 6

3. Dulliau cysylltu/ ymgynghori a ddefnyddir 7

4. Targedu cyfranogwyr 8

5. Adborth a Datblygu Cyfleoedd ar gyfer Cyfrannu Pellach 9

Sylwadau 10

Camau Nesaf 11

Poster Egwyddorion Cenedlaethol ar gyfer Cysylltu â’r Cyhoedd yng Nghymru

21

Lleisiau Lleol Conwy a MônLleisiau Lleol Conwy a Môn

Lleisiaul Lleol Ynys Môn, 9 partneriaeth portffolio

Lleisiaul Lleol Conwy, 5 partneriaeth portffolio

Pwysigrwydd Cysylltu Cymunedol

Sail yr astudiaeth sylfaenol ydy bod cysylltu, fel proses weithredol gyfrannol, yn bwysig ac o fudd i ddarparwyr

a defnyddwyr gwasanaeth.

Cafodd hyn ei gadarnhau gan un o Swyddogion Datblygu Lleisiau Lleol a nododd mai’r canlynol oedd y pethau

a wnaeth cysylltu â’r gymuned yn brofiad gwych, a dangos pa mor bwysig ydy bod y gymuned yn cyfrannu ac

yn teimlo bod ganddi afael ar y gwasanaethau cyhoeddus:

• Bu amryw o ffyrdd gwahanol o gysylltu a chyfranogi cymunedol

• Pobl y gymuned eu hunain a gynigiodd y syniad ar gyfer y Diwrnod o Hwyl

• Pobl y gymuned fu’n trefnu a chynnal y diwrnod gydag ychydig o gefnogaeth gan

y gweithwyr

• Roedd yr arian ar gael yn barod!!

• Daeth y gymuned at ei gilydd

• Bu i’r gweithwyr allu llenwi 160 holiadur a alluogodd iddyn nhw weithio ar y Cynllun

Gweithredu... “barn y gymuned... yn gweithio er mwyn y gymuned”

• Mae’r “pwyllgor gwaith bach” yn dal i gynnal digwyddiadau cymunedol!

Yn yr holiadur, roedd cynrychiolwyr y deunaw darparwr gwasanaeth yn gytûn bod cysylltu â’r gymuned yn un

ai pwysig iawn neu’n bwysig dros ben i’w sefydliad ac roedden nhw i gyd wedi bod mewn rhyw fath o

weithgaredd cysylltu â’u defnyddwyr gwasanaeth yn y flwyddyn 2012/13 dywedodd bron i dri chwarter o’r

cynrychiolwyr bod ganddyn nhw gynllun cydweithio.

Ond traean ohonyn nhw yn unig ddywedodd eu bod nhw wedi cymeradwyo’r Egwyddorion Cenedlaethol ar

gyfer Cysylltu â’r Cyhoedd yng Nghymru a dywedodd traean arall nad oedden nhw’n gwybod a oedd eu

sefydliad wedi cymeradwyo’r Egwyddorion ai peidio.

Holwyd y darparwyr gwasanaeth am eu hymgynghoriadau â’r cyhoedd yn 2012/13 a chytunodd pob un bod

hynny’n un ai pwysig iawn neu’n bwysig dros ben i’w sefydliad. Roedd y testunau trafod yn amrywio o

newidiadau i’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol i welliannau yn y rhwydweithiau mewnol ar hyd yr arfordir, ac

roedd ystod oedran y bobl yn yr ymgynghori yn amrywio o 19 oed hyd at oedran pensiynwyr.

Prif Themâu a Chanfyddiadau

Mae pum thema i’r prif ganfyddiadau:

1. Hyder y defnyddwyr gwasanaeth i drafod â darparwyr gwasanaeth

2. Rhwystrau i gysylltu a chyfathrebu llwyddiannus

3. Dulliau cysylltu ac ymgynghori

4. Targedu cyfranwyr

5. Adrodd a datblygu cyfleoedd ar gyfer cyfrannu pellach.

Astudiaeth Sylfaenol y Fframwaith Cysylltu a Chyfranogi Cymunedol

Trwy gydol y prosiect bydd un o’r partneriaid, Rhwydwaith Cydraddoldeb Rhanbarthol Gogledd Cymru

(NWREN) yn monitro’r cynnydd yn y cysylltu a chyfranogi cymunedol yng Nghonwy a Môn ac yn datblygu

Fframwaith Cyswllt a Chyfranogi Cymunedol yn nodi egwyddorion ac arfer dda. Gwnaethpwyd yr Astudiaeth

Sylfaenol yn hanner cyntaf 2014, a holwyd pobl o dri grŵp gwahanol.

‘Er mwyn gallu cysylltu’n effeithiol, mae rhaid inni ddeall ein bod i gyd yn gweld y byd o safbwynt

gwahanol, a rhaid ystyried hyn wrthgyfathrebu ag eraill.’

Tony Robbins, Hyfforddwr Cefnogi Bywyd

Cafwyd safbwynt y darparwyr gwasanaeth gan ddeunaw cynrychiolwr o’r sector cyhoeddus a atebodd

holiadur am gysylltu cymunedol eu sefydliad a gweithgareddau ymgynghori yn ystod y flwyddyn 2012/2013.

Ar gyfer cael cynrychiolaeth o safbwynt y defnyddwyr gwasanaeth, gofynnwyd i 662 o bobl sut yr oedden

nhw’n teimlo ynglŷn â thrafod â’r sector gyhoeddus. Cyfrifwyd y nifer o atebion y byddai eu hangen er mwyn

cael ateb cymesur ar draws Conwy a Môn (sydd â phoblogaeth o 69,751 a 115,500) gydag offeryn mesur

maint sampl gan gwmni Creative Reseach Systems. Canfuwyd y buasai angen o leiaf 195 ateb o bob

awdurdod, ond ar gyfer ein hymchwil, cawsom ni sampl mawr o 662 o bobl.

Daw’r trydydd safbwynt gan bartneriaid Lleisiau Lleol a fynegodd eu barn nhw am sut i lwyddo i gysylltu’n

llwyddiannus â’r gymuned. Fe helpon nhw hefyd inni ddewis darparwyr gwasanaeth a hefyd felly i gysylltu â’r

defnyddwyr gwasanaeth er mwyn cael ein sampl o 662.

Mae Cynghorau Gwirfoddoli Sirol Gogledd Cymru a’r partneriaid portffolio wedi cymeradwyo Egwyddorion

Cenedlaethol Cymru ar gyfer Cysylltu Cymunedol yn ogystal â diffiniad y termau Cysylltu, Ymgynghori a

Chyfrannu drwy’r ddogfen.

43

Lleisiau Lleol Conwy a MônLleisiau Lleol Conwy a Môn

2. Rhwystrau i gyfathrebu a chysylltu llwyddiannus

DARPARwyR GwASANAETh

DEFNyDDiwR GwASANAETh

SwyDDoG DATbLyGu

1. Safon hyder Defnyddwyr Gwasanaeth ynghylch cydweithio â Darparwyr Gwasanaeth

DARPARwyR GwASANAETh

DEFNyDDiwR GwASANAETh

SwyDDoG DATbLyGu

65

Gofynnwyd i’r 662 defnyddiwr

gwasanaeth faint o hyder

sydd ganddynt i drafod â’r

sector cyhoeddus:

63% - dywedodd eu bod wedi

ceisio trafod / cysylltu â’r

sector cyhoeddus

57% - dywedodd eu bod yn

hyderus iawn neu’n eithaf

hyderus i siarad â phobl yn y

sector cyhoeddus

50% - dywedodd nad oedd

ganddynt lawer neu unrhyw

ffydd y buasai’r sector

cyhoeddus yn gwrando arnynt

52% - dywedodd eu bod yn

eithaf hyderus neu’n hyderus

iawn eu bod yn gwybod at

bwy neu i ble y dylent fynd i

gwyno am wasanaeth

yn aml maen nhw wedi

gwneud penderfyniad cyn i

chi agor eich ceg

’Dw i’n ei chael hi’n anodd

mynegi fy marn

‘Dw i ddim yn siŵr a ydyn nhw

am wrando arna’ i ac ystyried

fy marn o ddifrif

Dywedodd Swyddogion

Datblygu Lleisiau Lleol mai’r

elfennau pwysicaf o’u profiad

gorau o gysylltu cymunedol

oedd:

gweld hyder pobl yn tyfu, a’u

brwdfrydedd dros sicrhau bod

pobl ifanc yn cael yr un cyfle â

phawb arall

Pobl Lesbiaidd, Hoyw a

Deurywiol yn teimlo bod eu

profiadau’n bwysig ac yn sgil

hynny bod posib gweld

gweithredu ar ôl iddynt fynegi

eu barn

Gofynnwyd i gynrychiolwyr y

deunaw darparwr gwasanaeth

sut y buon nhw’n ceisio hybu

ffydd y cyhoedd bod eu barn

nhw’n cyfri:

13 - dywedodd eu bod wedi

gwneud hynny trwy ddangos

tystiolaeth bod barn y

cyhoedd o bwys

12 - dywedodd eu bod wedi

gwneud hynny drwy roi

cyfleoedd i bobl fynegi eu

barn

2 - dywedodd eu bod wedi

gwneud newidiadau ar ôl

ymgynghori â’r cyhoedd

rydym ni’n annog cysylltu

pellach â’r gymuned drwy

gyhoeddi llwyddiant y

gweithgareddau cysylltu fel

bod y cwsmeriaid yn gweld

gwerth y cydweithredu ac yn

gweld y canlyniadau a ddaw’n

uniongyrchol o hynny

... sut i gysylltu’n iawn ac

addas gyda chymunedau.

Mae’n weddol hawdd cysylltu

â chynrychiolwyr grwpiau, ond

ydyn ni’n cysylltu â’r cyhoedd

fel y dylem ni? Mae’n debyg

nad ydym ni. Gallwn wella ar

hyn

Gofynnwyd i’r 662 defnyddiwr

gwasanaeth beth oedd yn ei

gwneud hi’n anodd iddyn nhw

siarad â’r sector cyhoeddus.

Yr atebion mwyaf cyffredin

oedd:

1. Nad oedden nhw’n gwybod

â phwy y dylen nhw gysylltu /

does neb yn cymryd cyfrifoldeb

2. Anawsterau iaith /

biwrocratiaeth / cyrraedd at y

mannau perthnasol

3. Diffyg hyder mewn

sefyllfaoedd swyddogol

‘dach chi byth yn siarad efo’r un

person ddwywaith

‘dw i’n cael fy mhasio o berson i

berson yn dragwyddol

mae ‘na wahaniaethau

diwylliannol, diffyg hyder

Mi fydda’ i’n gwneud fy ngorau,

ond dydy hynny ddim yn golygu

eu bod nhw’n gwrando

hoffwn i i’r sector cyhoeddus

fod yn fwy agored

mae’r rhan fwyaf yn gweld

pethau drwy lygaid biwrocrat,

dydyn nhw ddim yn sylweddoli

mai ein harian ni sy’n eu cyflogi

nhw

dydyn nhw ddim ond ar gael o

ddydd Llun – Gwener rhwng 9 a

5 (‘dw i’n gweithio hefyd). Mae

gormod o adrannau, does gen i

ddim syniad gyda pha un y

dylwn i gysylltu

AnfonoddSwyddogionDatblygu LleisiauLleol y negeseuoncanlynol at ydarparwyrgwasanaethcyhoeddus:

Rhowch fwy orybudd ac amser ibobl ymateb iymgynghoriad ac ilenwi holiaduron.Mae grwpiau dros50 oed yn cyfarfodunwaith y mis acfelly mae arnyn nhwangen amser ibaratoi a’u llenwi

mae diffygdealltwriaeth o’rtrafferthion y gall ycyfranogion wynebufel: anawsteraucyrraedd at fannau,cyswllt gwael (iaithy corff mewncyfarfodyddpersonol yn gallucreu awyrgylch “ni”a “nhw”), diffygcofnodi’r hyn y maepobl yn ddweud,defnyddio iaith syddyn peri dryswch acfelly yn rhwystr i’rbroses, dimgweithgareddau blemae pawb yncyfranogi, dimgwybodaeth ynglŷnâ sut yr adroddir ynôl at y cyrffcyhoeddus na sut ygall barn y cyhoeddeffeithio arbenderfyniadau

Nododd y 18 darparwr gwasanaeth y

canlynol fel rhwystrau yr oedden nhw wedi

eu gweld wrth drefnu ymgynghori â’r

cyhoedd:

1. angen mwy o adnoddau

2. dihidrwydd y bobl yr ymgynghorwyd â

nhw

3. anghenion o ran cyrraedd at y bobl yr

ymgynghorwyd â nhw ‘anodd cysylltu â

nhw, ail iaith, oedran’

Roedd mwy na hanner y darparwyr

gwasanaeth yn cytuno neu’n cytuno’n gryf

bod gan eu sefydliad broses ar gyfer

rhannu arfer dda er mwyn gwella cysylltu.

Bu un ar bymtheg o gynrychiolwyr yn

ystyried dulliau newydd o ymgynghori er

mwyn goresgyn y ddau rwystr mwyaf:

7 - gyfarfod wyneb yn wyneb awgrymodd

6 - ymegnir drwy’r cyfryngau cymdeithasol

4 - eu bod yn cydweithio er mwyn cynyddu

adnoddau, osgoi dyblygu ac arbed costau.

Bu’r un ar bymtheg yn trafod sut y dylid

mesur llwyddiant ymgynghori. Dyma’r

oedden nhw’n ei weld yn bwysig:

13 - canlyniad ymgynghori’n arwain at

newid polisi / gweithredu

11 - cynnwys yr atebion

8 - presenoldeb yn y cyfarfodydd

8 - nifer y sawl sy’n ymateb

Gall un llais yn unig newid pethau

Ansawdd yr ymateb

mae angen inni gysylltu â phobl yn well,

ond sut mae gwneud hynny os ydyn ni’n

eistedd yn y swyddfa trwy’r dydd? Rhaid

inni ddefnyddio’n staff yn well... Mae gan

rai aelodau o’r staff gysylltiad gwell gyda

phobl

Lleisiau Lleol Conwy a MônLleisiau Lleol Conwy a Môn

4. Targedu cyfranogwyr

SwyDDoGDATbLyGu

DEFNyDDiwRGwASANAETh

DARPARwyRGwASANAETh

3. Dulliau cysylltu / ymgynghori a ddefnyddir

DARPARwyR GwASANAETh

DEFNyDDiwR GwASANAETh

SwyDDoG DATbLyGu

87

Gofynnwyd i’r 662 o

ddefnyddwyr gwasanaeth

sut y buasen nhw’n hoffi

trafod â’r darparwyr

gwasanaeth:

92% - dywedodd y

buasai’n well ganddyn

nhw ddulliau personol o

gyfathrebu, gyda:

62%- yn dweud y buasai

cyfarfod wyneb yn wyneb

orau;

30% - yn dweud y

buasai’n well ganddyn

nhw drafod dros y ffôn;

8% - yn dweud y buasai’n

well ganddyn nhw drafod

drwy e-bost / post / arall

dolen sain a systemau “T”

(cymorth clyw) ddim yn

gweithio, dydy’r staff

ddim yn ystyried

problemau clyw

problemau cyfathrebu

gan fy mod i’n rhannol

fyddar

mwy cyfathrebu wyneb

yn wyneb bob tro’n well

mae popeth yn gweithio

trwy gyfrifiadur, dydw i

byth yn siarad â pherson.

Rhaid aros 7 niwrnod am

ateb

os ydych chi’n cyfarfod

wyneb yn wyneb, mae’n

haws deall beth sydd ym

meddwl pobl

Anfonodd Swyddogion

Datblygu Lleisiau Lleol y

negeseuon canlynol at y

darparwyr gwasanaeth:

Rhaid cynnwys eich

cynulleidfa darged ym

mhroses dylunio trefn a

gweithgareddau

cysylltu. Rhaid eu profi’n

gyntaf ac yna yn eu

haddasu a gofyn am

gyngor gan gyfaill

beirniadol (fel staff

Lleisiau Lleol) cyn

gweithredu’r drefn yn

gyffredinol. Mae cyswllt

cymunedol yn newid yn

barhaus, mae angen

dylunio’r dulliau a

ddefnyddir i ateb

anghenion y bobl. Dydy

hi ddim yn bendant y

bydd dull sy’n gweithio

mewn un man mor

llwyddiannus mewn

man arall, mae angen

dylunio pob proses o

gysylltu yn arbennig.

Ceisiwch wneud y

cysylltu’n hwyl, yn

berthnasol ac yn addas.

Rhowch Wybod,

Rhowch Wybod,

Rhowch Wybod!

Cydweithiwch ag

asiantaethau eraill

O’r deunaw darparwr gwasanaeth, dyma’r

nifer ohonyn nhw a oedd yn cytuno neu’n

cytuno’n gryf â’r datganiadau canlynol:

17 – bod y cysylltu wedi ei gynllunio a’i

ddarparu yn amserol ac yn addas

15 – bod y cysylltu’n cael digon o adnoddau

a chefnogaeth i lwyddo

12 - bod y cysylltu’n annog ac yn galluogi

pawb perthnasol i gymryd rhan.

Gofynnwyd i’r deunaw cynrychiolydd pa

ddulliau cysylltu yr oedden nhw’n eu

defnyddio ym 2012/13, dyma’r niferoedd a’r

dulliau a nodon nhw:

11 - arolwg / holiaduron / holiadur ar-lein

(survey monkey) ond dim ond 2 ddywedodd

eu bod nhw’n llwyddiannus iawn

9 – defnyddio paneli / grwpiau ffocws /

fforymau, a dywedodd saith o’r naw eu bod

nhw’n llwyddiannus iawn

8 - defnyddio digwyddiadau a chyswllt

cymunedol, dywedodd 4 eu bod nhw’n

weddol lwyddiannus neu’n llwyddiannus

iawn.

Roedd bron i dri chwarter y cynrychiolwyr yn

cytuno neu’n cytuno’n gryf bod yr

wybodaeth yr oedden nhw’n ei chynnig heb

jargon, yn addas ac yn ddealladwy.

Rhannwyd y dulliau yr oedd y cynrychiolwyr

yn eu defnyddio i sicrhau bod eu

cwestiynau’n ddealladwy ac yn hawdd i’w

hateb dan y tri canlynol:

1. Drwy sicrhau bod y testun yn hawdd i’w

ddarllen, heb jargon a bod dewis rhwng y

ddwy iaith

2. Drwy ddefnyddio amrywiaeth o

gyfryngau: y cyfryngau cymdeithasol oedd

yn sgorio uchaf gyda 4 allan o 15

3. Drwy brofi’r cwestiynau ymgynhori gan

ddefnyddio gwasanaethau comisiynu

arbenigol / grwpiau darllen cyhoeddus

Roedd y sylwadau

gan y sampl o 662

defnyddwyr

gwasanaeth yn

cynnwys y canlynol:

dydyn nhw ddim

wedi eu hyfforddi i

ddelio â chleientiaid

amrywiol

dydy pobl ifanc ddim

yn cael dweud eu

dweud

efallai nad oes arnyn

nhw eisiau gwrando

barn pobl ifanc

’dyn ni’n teimlo nad

ydy’n barn ni’n cyfri

wrth heneiddio

hoffwn ni iddyn nhw

wrando fwy ar hen

bobl

Anfonodd Swyddogion

Datblygu Lleisiau Lleol

y negeseuon canlynol

at y darparwyr

gwasanaeth

cyhoeddus:

Mae’n rhaid i’r

wybodaeth, y

cyhoeddusrwydd fod

yn hawdd i’r cyhoedd

gael gafael arnyn nhw

a’r cysylltu â’r

sefydliadau yn hawdd

i’r cyhoedd ymwneud

ag o. Mae angen

edrych ar sut mae

gwledydd eraill yn

gweithio i weld arfer

dda, a hefyd rhannu

mwy o arfer dda. Bydd

rhaid ymwneud â’r

gymuned leol fel bod

pobl yn cael dweud eu

dweud

Byddai unigion yn cael

cyfle i wneud

cysylltiadau a

chyfeillgarwch

newydd. Byddai pobl

sydd y tu allan i’r ‘brif

ffrwd’ yn gallu lleisio

barn

Roedd mwy na thri chwarter deunaw

cynrychiolydd y darparwr gwasanaeth yn cytuno

neu’n cytuno’n gryf bod eu trefn cysylltu wedi ei

ddylunio i’w gwneud hi’n haws i ystod amrywiol o

bobl gymryd rhan yn effeithiol.

Eu tri phrif ddiffiniad o ‘anodd cysylltu â nhw’

oedd:

1. Pobl bell o gymuned (pobl na ellir cysylltu â

nhw yn hawdd neu sydd ddim yn rhan

gweithredol o’r gymuned)

2. Pobl ag anableddau / anawsterau dysgu /

problemau iechyd meddwl

3. Pobl ddigartref

Y tri grŵp o bobl anoddaf i gysylltu â nhw oedd:

1. Pobl ifanc

2. Gweithwyr llawn amser

3. Lleiafrifoedd ethnig

Roedd dau draean y cynrychiolwyr yn gwybod bod

eu sefydliadau yn monitro cydraddoldeb eu

hatebwyr.

Nid oedd pawb yn ymwneud â monitro, ond

dywedodd mwy na hanner y cynrychiolwyr eu bod

nhw’n defnyddio’r categorïau canlynol er mwyn

monitro: ailbennu rhyw, anabledd, beichiogrwydd

neu famolaeth, crefydd neu gred, cyfeiriadedd

rhywiol, hil neu oedran.

Dywedodd traean bod canfyddiadau’r ymgynhori

wedi eu trosglwyddo’n wybodaeth ar gyfer yr

Asesiadau Effaith Cydraddoldeb mewnol.

Prif bwrpas y monitro oedd:

1. Sicrhau nad ydyn nhw’n anffafrio unrhyw un

2. Deall problemau y mae rhai cymunedau’n eu

hwynebu / y Nodweddion Gwarchodedig

3. Sicrhau mapio anghenion

Gall cwestiynau busneslyd greu rhwystr felly

peidiwch â’u gofyn os nad oes pwrpas

Ydyn ni’n holi digon o bobl er mwyn gallu monitro

cydraddoldeb?

Lleisiau Lleol Conwy a MônLleisiau Lleol Conwy a Môn

Sylwadau

Sail yr astudiaeth sylfaenol ydy bod cyswllt, fel proses weithredol gyfrannol, yn bwysig ac o fudd i ddarparwyr

a defnyddwyr gwasanaeth. Mae’r canfyddiadau’n dangos bod rhai gwahaniaethau barn sylfaenol ynglŷn â’r

amcanion, ystyr a gwerth cyswllt a hefyd ynglŷn â’r dull gorau i’w defnyddio. Dyma rai sylwadau am y

canfyddiadau a syniadau ynglŷn â pham y cafwyd y canfyddiadau hyn.

1. hyder y Defnyddiwr Gwasanaeth i Drafod gyda Darparwyr Gwasanaeth

Dywedodd tri chwarter cynrychiolwyr y darparwyr gwasanaeth eu bod nhw’n cynnig tystiolaeth i ddangos

bod barn defnyddwyr gwasanaeth yn cyfri, ond eto dywedodd hanner y defnyddwyr gwasanaeth nad oedd

ganddyn nhw lawer o ffydd, neu ddim o gwbl, y buasai’r sector cyhoeddus yn gwrando eu barn.

Wrth ddarllen y sylwadau, gallwn weld sut y daeth y defnyddwyr gwasanaeth i fod â chyn lleied o hyder yn y

sector cyhoeddus. Roedden nhw’n barnu: i ba raddau’r oedd y darparwyr gwasanaeth yn ateb eu gofynion;

sut y gwrandawyd arnynt, sut y gwerthfawrogwyd eu barn a sut y cawsant eu cynnwys. Roedd y darparwyr

gwasanaeth yn barnu hysbysebu a rhoi mwy o gyfleoedd am weithgareddau ymgynghori / cyswllt.

Mae cyfathrebu a chydweithio yn broses â dwy ochr. Dim ond pan mae pobl yn teimlo’n hyderus ac yn teimlo

bod ganddyn nhw rywfaint o awdurdod y gallan nhw roi gwybodaeth ddefnyddiol i ddarparwyr gwasanaeth, a

dim ond pan mae darparwyr gwasanaeth yn cysylltu’n hyderus ac effeithiol y cân nhw fewnbwn gan y

defnyddiwr gwasanaeth.

2. Rhwystrau i Gyfathrebu / Cysylltu’n Llwyddiannus

Y tri pheth a nododd cynrychiolwyr y darparwyr gwasanaeth fel rhwystrau i gyfathrebu / cysylltu’n

llwyddiannus oedd diffyg adnoddau, dihidrwydd y bobl, a’u hanghenion o ran cysylltu â nhw. Amlygwyd bod

datgysylltiad rhwng y darparwyr a’r defnyddwyr gwasanaeth pan gafwyd ymateb y defnyddwyr yn egluro pam

ei bod hi’n anodd siarad â’r sector cyhoeddus. Y rhesymau a roddon nhw oedd biwrocratiaeth, methu ateb i’r

gofynion o ran cysylltu â nhw’n ymarferol, a diffyg hyder.

Fe ymddengys mai’r prif wahaniaeth ydy’r syniad sydd gan y darparwyr/defnyddwyr gwasanaeth o’i gilydd.

Roedd pawb yn dueddol o gytuno ar natur y rhwystrau. Roedd yn ddifyr gweld bod syniadau cynrychiolwyr y

darparwyr gwasanaeth er mwyn gwella’r sefyllfa yn cynnwys defnyddio dulliau wyneb yn wyneb neu

ddefnyddio’r cyfryngau cymdeithasol wrth drafod ynghyd â gweithio ar y cyd. Roedd hyn yn atsain hoff

ddulliau’r defnyddwyr gwasanaeth, fel y trafodir isod.

3. Dulliau cysylltu / trafod

Dywedodd hanner cynrychiolwyr y darparwyr gwasanaeth mai dulliau personol o gysylltu / ymgynghori fel

fforymau, paneli a grwpiau ffocws oedd y mwyaf llwyddiannus. Dywedodd naw deg dau y cant o ddefnyddwyr

gwasanaeth ei bod yn well ganddyn nhw ddulliau personol o gyfathrebu hefyd, a chafwyd enghreifftiau o sut

y bu i broblemau technolegol beri problemau cyfathrebu.

Er bod dros dri chwarter y darparwyr gwasanaeth yn cytuno neu’n cytuno’n gryf bod eu dulliau o gysylltu â’r

gymuned yn derbyn digon o adnoddau, dywedon nhw ynghynt bod diffyg adnoddau yn un o’r prif rwystrau.

Mae hyn yn awgrymu bod angen mwy nac adnoddau er mwyn sicrhau cyswllt llwyddiannus.

5. Adborth a Datblygu Cyfleoedd ar gyfer mwy o Gyfranogiad

SwyDDoGDATbLyGu

DEFNyDDiwRGwASANAETh

DARPARwyRGwASANAETh

109

Fodd bynnag, maellawer o’r sylwadaugan y defnyddwyrgwasanaeth yndynodianfodlonrwydd yn ymaes:

Os ‘dan ni’n cynnigsyniadau newydd,dydyn nhw byth i’wgweld yn cael eudefnyddio

’Dw i’n aml ynansicr a ydyn nhwwedi fy neall i neuwedi gwerthfawrogibeth ddywedais i

Pan maen arnynnhw eisiau ein barnni, dydyn nhw ddimyn cyhoeddihynny’n dda! ‘Danni ddim ond yn dodar ddeall yn rhyhwyr bodymgynghori neuryw ddigwyddiadwedi digwydd.

Weithiau dydy’rdigwyddiadau ddimyn hawdd myndiddyn nhw a dydy’rawyrgylch ddim yngyfeillgar yno.

Mae gennym nilawer o syniadauond dydyn nhwddim am eu clywednhw

Dw i ddim ynmeddwl bod gen iddylanwad arbenderfyniadau

Pan ofynnwyd i

Swyddogion Datblygu

Lleisiau Lleol pa neges yr

hoffen nhw roi i’r

cyhoedd ynglŷn â sicrhau

bod cysylltu a

chydweithio llwyddiannus

â’r gymuned, atebodd

dau gan ddweud:

Mae adborth yn

angenrheidiol, mae’n

hollbwysig er mwyn rhoi

gwerth i drafodaethau ac

i ysgogi trafodaeth

bellach. Gall yr

adborth fod ar ffurf

“fe ddywedoch chi... felly

fe wnaethom ni...”

Mae’r cyhoedd yn

gwneud ffafr â chi, felly

gwnewch yn siŵr ei bod

hi’n werth eu hymdrech.

Gweithiwch gyda phobl,

trafodwch â nhw yn

ddigon pell o flaen llaw fel

eich bod chi’n gallu

defnyddio’r wybodaeth /

y farn y maen nhw’n ei

rhoi i chi, byddwch yn

barod i newid eich

penderfyniadau yn sgil yr

hyn maen nhw’n ddweud

ac yna rhowch wybod i’r

bobl bod eu barn nhw

wedi cael effaith. Yn rhy

aml, mae’n ymddangos

mai edrych am

gymeradwyaeth o’r hyn y

maen nhw am wneud (ac

eisoes wedi dechrau ei

wneud) y mae’r

darparwyr.

Gwerthfawrogwch farn y

cyhoedd a rhowch werth

iddi

Roedd dau draean y cynrychiolwyr y darparwr

gwasanaeth yn cytuno neu’n cytuno’n gryf bod y

cyfranogiad yr ymgynghori’n cael gwybod am effaith

eu cyfraniad.

Roedd bron i ddau draean y cynrychiolwyr yn dweud

eu bod yn cyfeirio at y cyfraniadau a wnaed gan y

cyfranogwyr yn y broses ymgynghori wrth gyhoeddi

penderfyniadau terfynol y cyfarwyddwyr / cyngor.

Roedd dros dri chwarter y cynrychiolwyr yn dweud

eu bod wedi annog mwy o gyfleoedd am adborth /

cyfathrebu ar ôl cyhoeddi’r ddogfen / adroddiad

terfynol drwy wneud y canlynol:

• Rhoi adborth / anfon newyddion ar

gyfranogwyr

• Gwahodd cyfranogwyr i ddal ati i ymgynghori

â nhw

• Rhoi dull cyswllt rhwydd iddyn nhw drafod â

swyddog addas.

Dywedodd dros dri chwarter y cynrychiolwyr eu bod

nhw’n annog trigolion i gyfranogi a dylanwadu ar

benderfyniadau lleol a llunio polisïau drwy sefydlu

paneli ffocws / pwyllgorau / grwpiau fel y canlynol:

• Cyfleoedd i gynrychioli

• Paneli’r cyhoedd

• Byrddau trafod / pwyllgorau

Roedd bron i hanner cynrychiolwyr y sector

cyhoeddus yn dweud eu bod wedi datblygu paneli’r

cyhoedd ac mai eu tair maen brawf ar gyfer dewis

aelodau oedd:

1. Eu rôl benodol (e.e. tenant tŷ)

2. Eu bod nhw’n perthyn i’r Cylch Perthnasol

3. Bod grwpiau lleiafrifol yn cael cynrychiolaeth

Mae gennym ni grŵp cyfathrebu’r cyhoedd yr ydym

yn gallu cysylltu ag o i ofyn barn am gwestiynau

ymgynghori. Mae gennym ni staff arbenigol (y Tîm

Cyfathrebu a staff Datblygu Cymunedol) sy’n gallu

helpu ni i ddatblygu ymgynghoriadau a holiaduron i

sicrhau eu bod nhw ar gael ar ffurf sain ac yn

ddwyieithog

Lleisiau Lleol Conwy a MônLleisiau Lleol Conwy a Môn

4. Targedu cyfranogwyr

Roedd dros dri chwarter cynrychiolwyr y darparwr gwasanaeth yn cytuno neu’n cytuno’n gryf bod eu dull o

gysylltu wedi ei lunio i’w gwneud hi’n haws i ystod o bobl amrywiol gymryd rhan yn effeithiol.

Pan ofynnwyd beth oedd ‘anodd cysylltu â nhw’ yn golygu, dyma a restrwyd fel enghreifftiau: pobl nad ydynt

mewn cysylltiad aml ac eraill, pobl wedi’i datgysylltu o gymuned, pobl anabl, a phobl ddigartref, y mwyaf

‘anodd cysylltu â nhw’ oedd pobl ifanc, lleiafrifoedd ethnig a gweithwyr llawn amser. Er bod yr atebion yn

dweud bod angen nodi’r anghenion penodol, doedden nhw ddim yn ymdrin â’r ystod gyfan o amrywiaeth na’r

Nodweddion Gwarchodedig.

Fodd bynnag, mae sylwadau unigolion megis, “oedd gennym ni ddigon o bobl i allu monitro cydraddoldeb?”

efallai’n dangos diffyg amrywiaeth ymysg y cyfranogwyr. Ydy hyn yn awgrymu bod angen mwy o hyfforddiant i

weithwyr ynglŷn â gwerth monitro cydraddoldeb ac am ofynion cyfreithiol y Ddeddf Cydraddoldeb a’r

Asesiadau Effaith Cydraddoldeb?

5. Sylwadau ar Adborth a Datblygu Cyfleoedd ar gyfer Cyfranogi Pellach

Mae dau draean o ddarparwyr gwasanaeth yn cyhoeddi sut mae atebion cyfranogwyr wedi effeithio ar eu

penderfyniadau, a dywedodd dros dri chwarter eu bod nhw’n annog mwy o adborth ac yn cynnig

cynrychiolaeth a rôl ar gyfer cyfraniadau unigol. Mae’r canfyddiadau’n dangos bod darparwyr y sector

cyhoeddus yn weithredol iawn yn y maes yma ond dydy sylwadau’r defnyddwyr gwasanaeth ddim yn

awgrymu’r un boddhad yn y maes.

Maen nhw dan yr argraff nad oes adborth a bod y cyfleoedd i fod ar baneli’r cyhoedd / fforymau neu mewn

grwpiau ffocws yn brin. Os nad ydy hyn yn gywir, y mae angen mwy o hysbysebu a chyhoeddi. Fel y dywedodd

un Swyddog Datblygu “Rhowch Wybod, Rhowch Wybod, Rhowch Wybod!”

Awgrymiadau ar gyfer y Camau Nesaf

1. Pob sefydliad darparu gwasanaeth yn cymeradwyo ac yn rhoi Egwyddorion Cenedlaethol

ar gyfer Ymgysylltu â’r Cyhoedd yng Nghymru ar waith.

2. Pob darparwr gwasanaeth cyhoeddus yn hybu ffydd y defnyddwyr gwasanaeth bod eu hanghenion

a’u barn yn bwysig drwy sicrhau bod eu barn yn cael sylw, gwerth a’u bod nhw’n cael eu cynnwys.

3. Pob darparwr gwasanaeth cyhoeddus yn deall mai hoff ddull cyfathrebu defnyddwyr gwasanaeth

ydy cyswllt wyneb yn wyneb, a’u bod yn addasu eu dulliau i adlewyrchu hyn.

4. Pob darparwr gwasanaeth cyhoeddus yn deall gwerth monitro cydraddoldeb a sicrhau cyfathrebu

â’r ystod lawn o bobl amrywiol, yn cynnwys pobl wedi’u gwthio i gyrion cymdeithas, pobl â

Nodweddion Gwarchodedig a phobl y mae’n ‘anodd cyrraedd atyn nhw’.

5. Darparwyr gwasanaeth cyhoeddus roi mwy o adborth i gyfranogwyr a rhoi cyhoeddusrwydd mwy

i’r cyfleoedd i fod ar baneli’r cyhoedd / fforymau / grwpiau ffocws.

DiolchiadauDiolch i’r Gronfa Loteri Fawr am ddatblygu Lleisiau Lleol ac i Cefnogaeth

Gymunedol a Gwirfoddol Conwy a Medrwn Môn am fod yn gyfrifol am

y ddau brosiect Lleisiau Lleol yn yr ardal.

Atodiadau sydd ar gael ar gais1. Rhestr o bartneriaid Lleisiau Lleol yng Nghonwy a Môn

2. Copïau o’r Holiaduron a ddefnyddiwyd

3. Rhestr o’r sefydliadau darparu gwasanaeth a holwyd

4. Data monitro cydraddoldeb a sylwadau defnyddwyr gwasanaeth.

11

Lleisiau Lleol Conwy a Môn