Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu

làm ng i ch u 1 www.hobieuchanh.com

LÀM NG I CH U Bi u Chánh

I- NG THINH T NG NG

y b a rày nh t báo Sài Gòn r p nhau mà khen ng i r p hát Casino háttu ng “ Les Miserables”1 hay l m.

Nàng Lý T Nga a coi hát b , ch ít ham coi hát bóng, nh ng vì nàng nhà cc truy n hoài r i c ng bu n, mà l i th y nh t báo khen quá, nên t i l i nàng r at, g u, thay qu n, i áo, tính i coi hát bóng m t b a mà ch i.

Nàng b c vô r p hát th y có ng i ta ng i r i rác các h ng c ch ng n m sáuch c ng i. Nàng l a hàng gh tr ng r i ph ng ph ng i l i ng i cái gh u, ngvãn hát i ra cho d .

Nàng T Nga mình m c m t cái áo t en phía trong lót màu bông h ng l t,i b n m t cái qu n l c tr ng ch n mang m t ôi giày nhung en.Tuy tay có eo

t b cà rá h t xoàn, tai có eo m t ôi bông h t xoàn, và c c ng có eo m t s idây chuy n c ng nh n h t xoàn, song s trang s c c a nàng coi c ng t m th ng,ch không có v ch ng di n chi h t. Ch ng hi u vì c nào lúc nàng m i i vô thìng i ta l i chong m t, day u l i mà ngó nàng, r i ch ng nàng ki m ch ng i yên,ng i ta l i c ng c ngó nàng hoài n a.

Có l nàng th y ng i ta ngó thì nàng e l , nên nàng l t cái kh n màu h t gàxu ng mà b trong lòng, r i v i tay l y t ch ng trình hát bóng c m mà coi.

Cách ch ng bao lâu có hai ng i àn bà i vô, r i x m x m l i hàng gh c a TNga mà ng i, ng i nh ch ng m i b y m i tám tu i, thì ng i m t bên T Nga,còn ng i l n, tóc ã b c hoa râm thì ng i k ó n a.

Nga li c m t ngó ng i tr tu i, mà ng i y c ng li c m t ngó nàng haing i ngó nhau r i c i nh ng vì không quen v i nhau, nên không chào h i chi h t.

Hai ng i m i vô ó v a ng i yên ch , thì ng i tr tu i nói v i ng i kiang: “Mình ng i hàng gh n y có g n m t chút. Ch chi mình vô s m, mình mua

gi y ng i phía sau d coi h n?” Ng i kia áp nh r ng: ”Ng i ây c ng c. Phíasau có Tây nhi u, khó lòng “.

Nga nghe ng i nh kêu ng i l n b ng dì, thì bi t không ph i là m con.Nàng coi k th y ng i l n m c áo xuy n en, qu n lãnh en tay eo m t chi chuy n, mang m t ôi dõn2. Ng i y tr ng tr o, m p m p, tuy tóc ã m b c màda m t còn ch a dùn. Còn ng i nh m c áo màu nguy t b ch, qu n lãnh en, uchoàng kh n l c tr ng có thêu bìa, ch n mang giày thêu kim tuy n, tai eo bông h txoàn, c eo m t s i dây chuy n nh có nh n ba h t xoàn l n tay trái eo m t chi c

m th ch, tay m t eo m t chi c huy n3 c n. Ng i dong d y, không m p không

1 Nh ng k kh n kh2 mang d i ch n c a àn bà, nh ng m i q t, gót th p3 vòng tay b ng á en

m nh ng c m tay no tròn, ngón tay suông t, bàn tay d u nhi u, da m t khôngi ph n mà tr ng trong, môi không thoa son mà ng , r ng nh r c l i trong

ng n, m t hi n l ng l i sáng r . Nga th y ng i dung nhan thi t là p , mu n làm quen ng h i th m

coi ng i âu, song nàng ch a ki m c ch c mà làm quen, thì l i nghe rungchuông s a so n hát.

èn trong r p t t h t, r i nghe phía ngoài c a máy quây l ch x ch. Ch ng baolâu kh i s coi hát. Ng i l n ai c ng ng i im lìm chóng m t mà coi, duy có s p connít la ó r i l i v tay vang rân.

Nga m c coi, nên cái kh n r t xu ng t nàng không hay. Ng i con gáing i m t bên ó dòm th y l t t cúi xu ng l m giùm, r i a cho nàng. T Nga

i và nói: ”Cám n cô”. Ti ng nghe ng t x t.Hai ng i u có ý mu n làm quen v i nhau, l i c ng mu n th a d p y mà

nói, ng t vì bóng ng ch p, èn còn t t, li u th nói nhi u không ti n, nên làm lmà coi hát. Bóng ch p n lúc nàng Fantine kh n kh , ph i c t tóc nh r ng mà bán

ng l y ti n tr cho ng i lãnh nuôi con mình thì hai nàng u c m xúc nên ac m t m t l t. Thình lình h t l p, h v n èn khí b c lên sáng lòa. Hai nàng

ng i nào c p m t c ng t r t, ng i nào c ng s h th n, nên ng thò tay vàotúi móc kh n nh ra mà lau n c m t.

Nga th y nàng ng i m t bên ó c ng l c lõng nh mình, thì nàng h t ái ng ia, nên nàng day qua má nói r ng: ”Tu ng n y hát coi ng lòng quá cô há”. Nàng

y li n chúm chím c i và áp r ng: ”Nãy gi tôi khóc ngay. Tôi th y ng i àn bàmà b kh n kh quá nh v y tôi ch u không c. Tôi hay m i lòng l m, nên tôi ítmu n i coi hát”.

Nga nghe m y l i th t thà y r t hi p v i ý nàng nên nàng nói ti p r ng:- Tôi c ng v y. Tôi coi hát h t i m y khúc ng i ngay mà b ho n n n, thì tôi

ch y n c m t. H m nay tôi th y nh t báo khen tu ng n y hay l m, nêna nay tôi i coi th , té ra tu ng hay thi t.

- Tôi c ng v y.T i tôi th y nh t báo khen quá, nên tôi m i xin dì tôi d t tôi icoi ây.

- Nhà cô âu?- Tôi trong Ch L n.- Dì ây là dì ru t c a cô hay là dì sao?- Dì ru t tôi. Ch ru t c a má tôi. Còn cô Sài Gòn hay là l c t nh lên ch i?- Tôi Sài Gòn. Tôi ng i g c Trà Vinh, m i mua nhà v trên n y ch ng vài

m nay.- Th y i v làm vi c trên n y hay sao?- Không. nhà tôi làm vi c Tòa án d i M Tho. Vì th ng em tôi nó còn h c

tr ng Chasseloup, mà tôi mu n g n g i nó, nên m i mua nhà mà trêny.

- Th y làm vi c d i M , sao cô l i trên n y? Nga nghe h i câu ó, thì nàng cúi m t b coi bu n xo, song nàng g ng mà

áp r ng:

- Vì tôi còn có m t mình má tôi, nên tôi ph i h h v i má tôi cho vui...Cô cóch ng hay ch a?

Chuy n n y t i nàng m c áo màu nguy t b ch y nghe h i nh v y, có s c hth n, nên c ng cúi m t xu ng và áp nh r ng:

- Ch a.- Hai bác còn m nh gi i h t há?- Tía má tôi u khu t h t.- u v y thì bây gi cô v i dì ây ph i hôn?- Ph i.- Cô n m nay c m y tu i?- Tôi m i b y tu i.- Té ra cô nh h n tôi ba tu i.Hai nàng m i nói chuy n t i ó, k h t t èn hát ti p nên ph i nín thinh coi

hát. T ó v sau h h t ch p thì hai nàng nói chuy n v i nhau, lúc thì lu n v tu nghát, lúc thì h i vi c gia ình, tuy m i g p m t l n u, mà câu chu ên có h i dandíu, ch ng khác nào nh ã quen bi t lâu r i v y.

n m i m t gi r i m i vãn hát. T Nga khuyên dì cháu nàng Ch L nó ng i nán i h ra b t r i mình s ra sau, cho d . Khi ng d y i ra T Nga m i

nói v i hai dì cháu r ng: ”V Ch L n ng v ng quá, tôi s i xe kéo không ti n.Ng i l n tu i áp r ng: ”Dám i xe kéo âu. ra ngoài ki m xe mui m n i”.

Ra t i c a r i, T Nga t giã, bèn nói v i ng i con gái r ng: ”Nhà tôi ngThu n Ki u, s 112; tôi m i cô v i dì b a nào có d p ra ngoài n y ban ngày thì ghénhà tôi ch i”. Nàng y cúi u và áp r ng: ”Cám n cô, khi nào có d p tôi s rath m cô. Còn cô có vô Ch L n ch i, tôi c ng xin cô ghé nhà tôi u ng n c. Tôi

ng Cây Mai, s 82”. Hai nàng cúi u chào nhau r i lên xe kéo mà i. Nga v d c ng, trong trí nàng th m khen nàng y hoài, không bi t nàng

là con c a ai mà dung nhan p v n nói có duyên, t ng i t ng ng d u dàng,cách ngó cách c i m th m, thu nay ch a g p m t nàng nào ngôn dung c

y.Nàng n y là con gái c a ông Bang Siêu, tên nàng là Thái C m Vân n m nay

c 17 tu i r i mà ch a có ch ng. Ông Bang Siêu là Tri u Châu bên Tàu qua Vi tNam h i 22 tu i. Ông buôn bán làm n khá l n r i m i l p m t ti m trà t i ngGia Long. Ông c i m t ng i v Vi t Nam phía d i C n Giu c, cách ít n m m isanh nàng C m Vân. Ông buôn bán ngày càng thêm khá.V ông là ng i ch n ch tngay th ng b i v y ng i m t n c u tin c y ông, nên có m t n m n u hi pnhau mà c ông làm Ban Tr ng.

Khi C m Vân c 9 tu i, ông Bang Siêu ti m trà cho v coi, ng ông vTàu mà th m t quán. Ai c ng t ng ông v Tàu ít tháng r i ông tr qua, nào dè ông

i m i có m t tháng r i thì có th bên Tàu g i qua nói ông ch t. ông Bang Siêu l y làm b i r i, ph n thì ti m l n mua bán b c muôn, ph n

thì bà không bi t ch Tàu, bà không xem s sách c. Bà s tài phú gian l n, b iy bà sang ti m cho ng i khác, l y ba muôn r i ng b c bà mua n m c n ph

u t i ng Cây mai, giá hai muôn tám còn b y ngàn bà làm v n mà nuôi con.

Bà d n c n u, còn l i b n c n bà cho m n, m i tháng góp ti n ph c vàitr m ng.

Qua n m sau bà cho C m Vân vào nhà tr ng4 Ch L n mà h c, C m Vân s nkhi u thông minh, l i nh tánh c n c , nên nàng m i h c 5 n m ã bi t nói ti ng Tây,bi t vi t ch Tây dùng, mà nàng l i bi t thêu thùa và may vá khéo l m. Nàng tính

c luôn cho n 20 tu i m i thôi ch ng dè khi nàng m i c 15 tu i, m nàng ttr n nhà c a không ai coi b i v y nàng ph i thôi h c ng v nhà mà cai qu n snghi p. Nàng không có bà con ông: bên n i thì có vài ng i chú h mà thôi, chkhông có bà con ru t; còn bên ngo i thì có m t ng i dì, ch ng ch t không có con,

i R ch Ki n ch không còn ai n a. C m Vân là con khách Tri u Châu nh ng vì cha ch t h i nàng còn nh d i,

i t y v sau nhà thì g n g i v i m Vi t Nam, vô tr ng thì b u b n v i con gáiVi t Nam, nàng t p tánh n t l ngh a theo con ng i Vi t Nam b i v y n u ai khôngrõ c i r c a nàng thì ch ng bao gi mà nghi nàng là con khách trú. Khi m nàngkhu t r i nàng li u m t mình không ti n, nên n n n v i dì, là cô ba Hài, v v inàng. Cô ba Hài c ng có v n n m b y tr m, ch không ph i nghèo c c gì, nh ng vìbà không ch ng, không con, m t mình qu nh hiu, l i th y cháu còn nh d i không

không b o b c nó, b i v y bà m i bán nhà v C m Vân.m Vân c tang báo hi u cho m thi t là chính ch n. Tr n hai n m nàng x n

n trong nhà mà h h v i dì ch ng khi nào nàng ló ra ng, h khen hát Qu ngông hay nàng làm l mà h n l Kh ng T l n nàng c ng không k . Nàng m i

mãn tang m c vài tháng mà ã có hai ng i mái chính5 v i m t ng i con ôngBang c y mai nói mà c i nàng. Trong ba ch y nàng không ng ch nào h t. Haing i chú m t h n khuyên l n nàng h t s c, mà nàng c ng không ch u. H gi n

r y và h i vì c nào mà m y ch u giàu có x ng áng mà nàng l i chê h t th y,thì nàng nói r ng, nàng còn nh , nên ch a mu n l y ch ng, ch nàng không nóiduyên c nào khác.

a nay nàng c nh t báo th y có l i khen r p hát Casino ngoài Sài Gòn háttu ng m i hay l m nàng m i dì i coi th nên nàng m i g p nàng T Nga mà làmquen ó.

Còn nàng T Nga là con bà T ng Hi n, g c Láng Thé, thu c t nh Trà Vinh.Không ai bi t ông T ng Hi n sanh t i x nào. Theo l i m y ông già bà c nói

i, thì lúc Hi n còn trai tráng anh ta n Láng Thé ki m ch làm n. Anh ta vào i c u H ng c Khoan. H ng c Khoan có ch ng vài ch c m u ru ng mà thôi,

ch không giàu chi l m.V ông ch t s m, l i cho ông m t a con gái tên là ThLài. Lúc ông m n tên Hi n thì Th Lài c 21 tu i r i mà ch a có ch ng. TuyHi n nghèo i , nh ng mà anh ta bi t ch nho chút ít, b t ng m nh d n, v nnói khôn lanh, m t mày sáng láng. Anh ta c có ít tháng thì ã t tình v i congái ông ch nhà, H ng c Khoan s làm r y ra càng thêm x u h , b i v y g ph tTh Lài cho tên Hi n, ng trong kh i oán thù, ngoài kh i d ngh .

4 tr ng n do nhà th qu n lý, còn g i là tr ng bà ph c5 (compradore), ng i thay m t hãng buôn l n làm môi gi i, giao thi p v i khách hàng; còn g i là mãi bi nhay m i b n

Hi n là tay khôn ngoan, khi H ng c Khoan ch t r i, anh ta k nghi p thì anhta tung hoành, quy t dùng gia tài chút nh c a cha v l i ó mà làm m t snghi p l n trong t nh Trà Vinh. Anh ta ngh n u không có quy n th thì khó màlàm giàu c. Anh ta m i ra làm làng, ban u làm H ng hào, xã tr ng, l n l nmò lên ch c H ng qu n H ng s . Anh ta dùng cái quy n H ng ch c mà hunghi p l ng g t nh ng Th dân kh kh o trong làng, nh làm nh v y nên làm

ng ch c trong m i n m thì ru ng t ã t ng s lên t i m t tr m m u. Anh tai g p d p may, lúc y trong t ng khuy t ch c Phó T ng. Anh ta ra tranh c , nh

trong nhà có ti n, h nói âu ng i ta nghe ó b i v y cho nên lo có m t tháng, t ncó m t ngàn ng, mà c làm th y Phó. Anh ta làm Phó T ng không có quy nhành gì bao nhiêu, nh ng mà anh ta là ng i th y xa, nên không l y s ó làm bu nngh vì ông Cai T ng ã già r i n u mình bi t nh n nh n trong m t ít n m thì cáiquy n cai T ng không l t kh i tay mình c. Thi t qu ông Hi n làm phó T ng m iba n m, k Cai T ng qua i, ông ta c c p b ng làm Cai T ng.

Quy n th ã s n r i, oai nghi l p thêm không khó gì, ông Hi n m i dùngquy n th , l p oai nghi mà s a tr dân làng trong t ng. Cách ông s a tr khác h nng i ta h t th y; ông s a là s a b n b a; ông tr là tr th tá canh ch khôngph i ông s a t c x u thói hèn, không ph i ông tr côn c p n nh m t hai ôngCai T ng khác. Ông s a tr có m y n m mà ru ng t c a dân Th m i ph n ãsang tên ông ng b h t b y tám ph n.

Ông T ng Hi n có hai a con: a con gái l n tên là Lý T Nga, a con trainh tên là Lý Chánh Tâm. Tuy ông làm quan ông ít th ng dân, nh ng ông làm chathì ông th ng con nhi u l m. a con gái ông cho lên N h c ng mà h c, còn

a con trai thì ông g i nhà ng i quen ng i h c tr ng t nh Trà Vinh. T Ngac t i 16 tu i, có b ng s h c r i ông m i em v tính g l y ch ng. Cách ba n m

tr c ông xin phép i Sài Gòn h u Toà Phúc Án v v ông ki n giành 120 m u ti tên Th ch G ng. Khi ông v n nhà thì khí s c ông hân hoan l m. Ông nói cho con hay r ng, ông ã ng ki n r i, mà ông ã h a g T Nga cho con trai ông

Cai T ng H M Tho, chàng y tên là Lê Phùng Xuân, ng làm thông ngôn ToàPhúc Án trên Sài Gòn.

Ông vui ch a c m y ngày, Lê Phùng Xuân ch a i l chi h t, k ông mangt ch ng b nh phi th ng b ng ông m t ngày m t thêm l n, da m t v i tròng cont ông m t ngày m t thêm vàng, ông u ng thu c Tây, thu c Tàu, thu c Nam,

th mà b nh c ng không th y gi m. Nh ng h ng ch c n th m ông có nhi ung i oán ch c ông b th , ho c b thu c, nên khuyên ông r c th y mà m ho cmay m i h t c. Ông nghe có ông L c Ba chùa C n Chông m ng i gi i l m.Ông l t t cho ng i i r c, thì ông L c Ba không ch u i. Ông cùng th ph i

n xe h i mà qua ó, té ra qua n ch ông L c ba coi b nh r i thì ông l c ung không bi t làm thu c.

Ông T ng Hi n tr v nhà, b nh càng ngày càng thêm n ng, n u ng khôngc, c n m mà th è è hoài. M t êm n , ông bi t trong mình không ch u lâu n ac, ông bèn kêu v con l i ng g n ông r i ông tr i hai u: m t là ph i g T

Nga cho Lê Phùng Xuân, hai là ph i lo cho Chánh Tâm n h c cho có c p b ng. Vcon ông khóc rùm, ông nh ng m t nhìn v nhìn con m t l n chót r i t t h i.

Cai T ng H M Tho hay tin T ng Hi n ch t, thì d t con là th y thông ngônLê Phùng Xuân, xu ng u tang. Bà T ng Hi n nh n d p y, bà thu t l i tr i c ach ng l i cho Cai T ng H nghe, Cai T ng H r t vui lòng; nên làm bá nh t6 cho T ngHi n r i, thì cai T ng H c y mai n nói mà c i T Nga cho Phùng Xuân.

Bà T ng Hi n th m ngh ch ng ch t l i cho bà b c h n m i ngàn ng, lúan hai ch c ngàn gi , ru ng h n n m tr m m u, mà con trai thì kh d i, m i h cp nh t tr ng t nh mà thôi, n u bà không lo g con gái l y ch ng, tho ng nh vi c

nhà có x y ra u chi tr c tr , thì bà bi t nh c y ai. ã v y mà ch ng ch t c n d nvi c ân c n l m, nên d u th ng con, bà c ng không l ph ý ch ng.

Còn nàng T Nga, tuy sanh trong nhà T ng Hi n m c d u, song tánh tình cch nàng không gi ng cha chút nào h t. trong nhà thì nàng hi n l ng ra ngoài

ng thì nàng khiêm nh ng, v i ng i l n thì nàng cung kính, v i k nh thìnàng d u m m, nh t là i v i cha m cùng em thì nàng th o thu n, t ng c ng ítcon gái nào bì k p. Tuy trong lúc ám tang c a cha nàng dòm th y Phùng Xuân b

ch vúc v c, v n nói x c x c, da en, mi ng r ng r ng hô, trán th p coi không ra vng i phong l u, nh ng vì có l i tr i c a cha, nên nàng ph i ánh li u nh m m t màphú duyên n cho tr i ch nàng không dám h môi mà khen chê chi h t.

Phùng Xuân c i T Nga v m i chung g i m t b a u thì T Nga ã th t chí,vì nàng thì thanh nhã, còn chàng thì ô t p, nàng thì hoà h n, còn chàng thì táo b o,nàng m mi ng nói nh n ngh a còn chàng thì m ni ng nói b c ti n, nàng h c ít màtrí cao, còn chàng h c nhi u mà trí th p, v ch ng mà tánh ý khác nhau nh v y thìcó th nào mà vui v cùng nhau cho c. Cách ba ngày chàng li n xúi nàng v xin

t ngàn ng b c ng cho chàng l p th lo i v Trà Vinh. Vì nàng th ng mnh em, nàng mu n v g n g i ng th m nom cho d , b i v y nàng l t t v tthi t v i m r i l y b c s em a cho ch ng.

Cách có ít ngày gi y i Phùng Xuân xu ng giúp vi c Toà án M Tho, T Ngach ng h ng t ý trách ch ng sao n g t mình, Phùng Xuân nói d i r ng, vì Toà ánTrà Vinh lúc n y có ng i làm vi c, nên quan trên sai i t m M Tho ít ngày, chch ng nào Trà Vinh tr ng ch r i s i xu ng ó.

Nga tuy bi t m y l i y là l i gi d i, nh ng mà vi c ã l r i, d u mìnhphi n trách c ng không ích gì, b i v y nàng c i r i b qua, c gi ph n gái theoch ng, không thèm nh c t i.

ch ng v M Tho trong vài tháng thì T Nga ã rõ tánh ý c a PhùngXuân. Chàng là m t tay bài b c n ch i, c i v là m t ch c ki m ti n, ch khôngph i chú tâm l p gia th t. Trong nhà s n có v hi n l ng xinh p, mà chàng không

chi t i, êm nào chàng c ng th i ch i t i hai ba gi khuya chàng m i v , g pth b y thì chàng i n sáng bét. B a nào chàng h t ti n chàng h i, n u nàng có mà

a thì êm, còn nàng không có thì chàng m ng ch i om sòm, túng th nàng ph i im n trang mà a m i êm.

6 m t tr m ngày tang, l mãng tang

Nga th t chí, nhi u b a ch ng i ch i, nàng n m co nhà gi t l y ch achan. Vì b i nàng là gái bi t u, nên g p duyên n nh v y thì nàng bu n th m màthôi, ch không dám trách cha, mà c ng không n cho m bi t.

Phùng Xuân có v nh v y mà chàng không bi t h ng h nh ph c, c trôngmong rút ti n b c mà thôi. M i l n nàng v Trà Vinh th m m v i em, có cho n mbãy ch c nàng b túi mà xài, thì Phùng Xuân l y h t, mà chàng c ng không v alòng c xúi v ph i xin n m ba tr m chàng xài m i . Ban u T Nga mu n c

ng ch ng, nên nàng v than th xin m vài tr m. Chàng c ti n thì vui mà h h tti n thì qu u n a. Nàng xin hai ba l n, r i th y m không c vui; nên nàng khôngdám xin n a. Chàng không có ti n, ban u còn m ng ch i, thét r i chàng ánh pnàng x m t u u. Nàng khóc lóc khuyên l n chàng ng có ch i b i t u s c, thìvi c n xài trong nhà có th n thi u bao nhiêu nàng ch u cho h t. Chàng ã khôngnghe l i nói ph i mà l i còn ánh thêm và nói r ng: “M y có khôn thì v d i LángThé mà d y m m y, ch ng có d y tao. chó, ng có giàu mà làm phách.May là cha m y ch t, ch ph i mà cha m y còn s ng tao ánh, cho m y th y cha

y.” Nga là gái thanh nhã, nàng nghe nh ng l i võ phu y ch ng khác nào nh

inh óng vào l tai b i v y nàng khóc n c n , nàng t i cho linh h n cha ngày cònng t ng ch n c r hi n l i quá ra b t hi u. Trong tai nàng v ng v ng nghe

th y ti ng “ chó…th ng cha m y” hoài, nàng không th nào nguôi c, b iy sáng b a sau, chàng i làm vi c r i nàng lén m n xe v nhà cha ch ng, mà

thu t các l i c a ch ng l i cho cha m ch ng nghe.Ông Cai T ng H d t nàng tr ra M Tho, i chàng i làm v , ông r y s sài ít

ti ng r i ông v , coi b chàng không m x a gì h t. T Nga th y v y càng thêmbu n h n n a. Nàng nán vài ngày cho lành v t tích r i nàng nói v i chàng ng vTrà Vinh th m m . Chàng cho i, song chàng h m r ng: ”M y v r i ch ng tr lênph i có n m tr m ng b c, n u không có thì m y coi tao”.

Nga vì s m bu n r u, nên t ngày nàng theo ch ng, nàng o n o th nàonàng c ng ôm p trong lòng không dám h môi cho m bi t. Chuy n n y ch ng làmquá b ng nàng r i, á, ánh p mà l i còn nh c m nàng và cha m nàng n a, b i

y v n nhà nàng th th t h t m i vi c cho m nghe.Bà T ng Hi n c ng con, bà nghe con bà b ánh b ch i t i ngày mà anh sui ch

sui không tr ng tr th ng r , thì bà n i gi n, b i v y bà nh t nh b t con bà l i,không cho v nhà ch ng n a. Ch ng ph i T Nga không th ng ch ng, nh ng vì hnàng nh m y l i chàng nh c m thì nàng t c t i, nên m d y l i thì nàng vângch nàng không cãi chi h t.

Phùng Xuân i n n a tháng mà không th y v lên. Chàng bèn xin phépngh hai ngày i Trà Vinh mà th m v . Chàng b c vô nhà, v a ngó th y m t v thìchàng tr n tr o r y la om sòm. Bà T ng Hi n binh con, bà gi n run, nên bà óng ti ngnhi c chàng cho m t h i, r i i chàng ra kh i nhà bà cho mau, n u không nghe l ithì bà bi u y t vác ch i nó p. Phùng Xuân c ng không v a, chàng c l n v ibà, tuy chàng không dám m ng nhi c song chàng c ng tr treo nhi u ti ng n ng n

m. T Nga th y v y càng thêm não n , nàng c ng i day m t vô vách mà khóc, chkhông nói c ti ng nào h t.

v v i chàng r r y m t h i r i Phùng Xuân ngoe ngo y b ra v . Khi chàngra t i c a chàng nói v i r ng: “Má mu n b t v tôi l i, tôi làm má h t nhà cho mácoi”. Bà T ng Hi n áp r ng: “ , m y có gi i thì m y làm sao thì m y làm i. Tao thívài ngàn ng b c cho th y ki n thì m y tù r c x ng, nói cho mà bi t, ng có

ánh phách.”Phùng Xuân v r i bà T ng Hi n nói v i T Nga r ng: “Nó có gi i thì nó vào

n mà ki n xin m y ch nó làm gì m y c. Thây k nó, coi nó làm sao chobi t. M y ây, ng có theo n a“. T Nga c ng i khóc hoài.

Cách ch ng bao lâu, Chánh Tâm thi u b ng s h c. Bà T ng Hi n tuân theo ých ng, nên lo cho con vào tr ng Chasseloup Laubat.

Chánh Tâm i h c xa, m nhà lo l ng hoài n ng không c. Và t khi ôngng Hi n ch t r i, thì làng xóm h không kiêng n bà T ng nh h i tr c n a: ãy mà dân Th b ông T ng l y t h i tr c, chúng nó h m he h ng ngày. Bà T ng

Hi n th y dân tình nh v y thì bà ã ý mu n mua nhà v Châu Thành.Lúc n y con bà lên h c trên Sài Gòn, bà m i i ý tính lên Sài Gòn mua nhà mà

, tr c cho thong th t m thân sau n a g n con cho d .t b a n bà d t T Nga lên Sài Gòn th m Chánh Tâm. Bà nghe nói ng

Thu n Ki u có bán m t cái nhà l u m i hai ngàn ng. Bà i coi, th y ch c ch n,mi ng t r ng rãi, bà v a ý l m, nên bà tr xu ng hai ba ngày r i bà d t giá m ingàn r i. Bà v bán lúa em b c ch ng , r i mua s m bàn gh , t gi ng d n d pmà . Bà c y m t ng i em con nhà chú c a bà là H ng b Hu nh, coi giùm nhà

a ru ng t c a bà Láng Thé, r i bà d t T Nga nhà m i trên Sài Gòn v i bà.Phùng Xuân h m d a nghe m nh m l m, mà ã n m sáu tháng r i, không

th y chàng ki n cáo chi h t. Ch ng m con bà T ng Hi n v trên Sài Gòn, chàng lótcót lên xin l i v i bà và xin r c v v . Bà T ng r y chàng m t h i bà b t gi n; tuy bàkhông i chàng n a song bà nh t nh không cho T Nga v nhà chàng. PhùngXuân theo d l v i v , c ng b t gi n, nh ng mà chàng có h i âu thì nàng m i nói

ó, coi ra l t l t, ch không có v m n n ng.Tuy là nàng chuy n vãn v i chàng m cu, song h chàng b o nàng v M Tho thì nàng l c u, trong trí còn nh m y thoiy p, còn ghi m y nh c m ngày n hoài.

Phùng Xuân n n n h t s c không c, thì chàng m i lòng, b i v y chàngkhông nói t i chuy n y n a, mà h m i b a ho c n a tháng thì chàng l m lên

t l n, l n nào lên chàng c ng chà l t n c m r i ng t i ó. Bà T ng không ixô r y rà n a, song bà c ng không ngó ngàng t i, lên bà không h i, mà v bà c ngkhông c m.

ch ng Phùng Xuân l t l o nh v y ã g n ba n m mà c ng ch a hi p m tnhà c. Hôm g p C m Vân trong r p hát Casino, T Nga nói vì m c h h v i

, nên không theo ch ng c, y là l i nói d i, b i vì T Nga xa ch ng là t i phi nch ng, ch không ph i vì tríu7 m .

7 th ng yêu

II - YÊU NHAU NÊN PH I TÌM NHAU

Bu i s m mai, tr i m a r r , gió ph t lao rao. Bà T ng Hi n ng i trên b vána c a s mà n tr u, tay bà x a thu c s ng, m t bà ngó ra ngoài v n. Lá cây nh

tr i r a t loi ngoi, con cóc s gió l nh ng i núp d i g c m n.Con Nên là a h u tr u n c cho bà, tr c ch ng b n m i l m tu i, m t

mày sáng láng, y ph c s ch s , phía sau i ra m t tay xách bình trà, m t tay b ngng nh em m t bên bà. Bà day l i h i nó r ng:

- Con L i i ch v r i hay ch a?- m bà, ch a.- Còn th ng Ði u i âu?- m bà, nh ng i d i nhà b p.- i hôm tao d n nó ph i s a hàng rào l i. Sao mà t h i t ng sáng cho n

bây gi nó ch a ch u i làm?- m bà, nh nói m t lát t nh m a r i nh s làm.- hôn! i làm tr i m a r i ch t hay sao mà s ! Thu nay có ai mà b tr i

a r i ch t bao gi ? Cái quân ó thi t là kh n n n! d i ru ng i làmi ngày ngoài m a, không nghe nó nói ti ng gì. em nó lên Sài Gòn m i

y tháng, nó h c theo thói ch , r i nó núc ních8 th y phát ghét.Con Nên th ng th ng i tr vô phía trong. Cách ch ng bao lâu thì th y th ng

Ði u tr n khoe l ng en tr y, d m m a ra ng d a hàng rào mà s a cây h , chèny l tr ng.

ng h gõ 8 gi . Bà T ng ng i nói m t mình r ng: “Con nh h i hôm nó i coihát v khuya l m hay sao, mà nó ng tr a d ”. Bà v a nói thì T Nga trên l u

ng v a i xu ng. Nga mình m c m t cái áo bà ba l a tr ng, m t cái qu n lãnh en l ng màu

bông h ng d t, ch n mang m t ôi dép Nh t B n, tóc tai dã d i, m t mày s t s ,nàng l c c r a m t trong bu ng m t h i, r i c m cái l t th a, gò má no tròn,bàn ch n vun x n, hàm r ng khít l i trong bóng, c p m t sáng l i ôn hoà, dung nhany có l a tình, mà g ng m t y ch c là h u c.

Bà T ng ngó nàng, b bà c ý l m, nên bà chúm chím c i r i h i r ng:- i hôm hát hay l m sao mà khuya d v y?- Hay l m má à! Má không i coi thi t u ng quá. T i nay nó thôi hát tu ng ó

i. Con ít a hát bóng, mà con coi quên v . G n 12 gi m i vãn.- Hay gi ng gì! Hát bóng ch p ch p coi m i con m t hòng ch t.- Th a ph i. Coi hát bóng m i con m t thi t. Mà n u h hát tu ng nh h i

hôm n y thì áng coi l m má à….Ý! Nè má! H i hôm con coi hát, con có g pt cô nh nh thi t là l ch s . Con ai v y không bi t. Con ng i g n m t bên

8 cách i ng o c a ng i m p

cô, con coi t bàn tay bàn ch n, con nói chuy n v i cô, ng i ã p mà v nnói c ng ph i th l m.

- Ch ng bao l n?- Cô nói cô m i b y tu i. b a nào con có i Ch L n con ki m nhà cô con

th m, r i con m i cô ra ây ch i cho má coi. Thi t d th ng l m.- Ch L n hay sao?- . Cô nói cô ng Cây Mai.- khi con ch ch khách nào ó ch gì?- Th a không bi t n a….Mà không l con ch ch âu má. Cô n y ng ngh nh,

i v n nói d th ng l m mà, con ch ch âu c v y.- i hôm con i coi hát r i, chà nó có em l i m t cái th kìa. Má trong t

u trong h c phía ngoài c a ó. Con l y c coi th cùa ai v y. Nga b i u vén khéo r i, v a ng d y i l y th , v a kêu con Nên mà nói

ng: ”Nên à, coi có n c sôi, m y khu y cho tao m t tách cafê s a u ng ch i, Nên.Khu y s a nhi u nhi u m t chút, nghé”.

Con Nên phía sau d rân. T Nga kéo h c t l y phong th r i th ng th ng ii cái gh ca na phé9 ng i m ra mà xem, trên cái gh có hai cái g i d a, bao b ng màu tr ng sáo10 l i có thêu sen; nàng ch ng tay d a vào g i, màu g i d i m t

nàng, coi thi t là p . Ch ng hi u vì c nào nàng c th mà nàng l i châu mày,mà nàng c, r i xé tan xé nát em qu ng vào ng nh , s c m t cô h t vui.

Bà T ng h i r ng:- Th c a ai v y con?- Th a, th c a th y hai.- Nó m i lên hôm nào ây, còn g i th chi n a? Th nó nói gi ng gì ó? B

khi xin ti n phài hôn?Con Nên b ng tách cafê s a em ra. T Nga r c l y r i b ng l i bàn n ng i

mà u ng, không tr l i m y câu h i c a m . Nàng u ng vài mu ng r i ó, ch ngtay ngó s ng ra ngoài sân m t h i lâu r i h p thêm vài mu ng n a. Bà T ng kéo gh

m ng a trên ván và nói r ng: ”Má ngh thi t má gi n th y con l m. Tánh h c t c, th y thì b ng, không coi i coi l i, r i bây gi m i cái h a l i cho v con

ó”. Nga châu mày áp r ng:

- Vi c ã l r i, má trách th y làm chi má. Th y c ng mu n cho con có ch ng t , ch ph i th y mu n h i con sao. T i ph n s c a con ph i r i nh v y,

thì con ch u ch .- Thi t không th y con gái nào vô ph c nh con.- Tr i b o sao thì ph i ch u v y, ch bi t làm sao bây gi .- Tr i gì! Má mu n con vào n mà xin ph c cho kh i c c lòng.- Có l nào con làm nh v y, má. L i th y tr i tr c m t con, con ghi trong trí

mà nh hoài. Ch ng nào th y hai th y xin con thì th y , ch l nào condám th y.

9 (canapé), tr ng k10 màu tr ng con chim sáo: màu vàng m

- Ít ngày t i xin m t tr m, ít ngày t i xin hai tr m ai có ti n âu mà cho hoài.Th khi nó t ng c a ông cha gì nó l i ây sao mà. Nó g i th xin baonhiêu n a ó?

- Th a th y không có xin ti n.- y ch g i th xin gi ng gì?- Th y n n n con v v i th y. Th y nói bây gi th y không ch i b i n a….- Thôi, thôi, không ai mà tin n a. H i ó mà ánh phách, nó nói nó làm

cho má h t nhà, sao hai ba n m nay không làm th coi, r i bây gi l i xu ngc mà n n n . Té ra nó làm má không c, mà cha nó ã h t nhà tr c

i. Má nghe nói n t ch nhà c a ru ng t h t ráo r i, không bi t ch ng hcòn b t h giam thân n a a.

Nga ng d y i l i rót n c trà u ng vài h p r i men men ra c a ch ng taylên lan can mà ngó ra ng. Tr i ã t nh m a r i, song n c còn ng trên lá cây,nên h gió th i thì lá lay n c . Nàng ng ng mà nh m ki ng v t, tuy tr i m

song c cây mát m nên ua nhau tr t m bông. Nàng th y có m t cái bôngp ã r ng r i mà màu còn t i nàng ngh ph n nàng ch ng khác nào cái bông y,

thì nàng bát ngát trong lòng. Thình lình con mèo mun, trong nhà th ng th ng i ra,nó khò khè b c l i c ch n nàng m t h i r i c n ng qu n nàng mà trì nh ngnh ng. T Nga cúi xu ng v con mèo m t cái nó ch y i xa, r i nàng kéo ng qu nlên mà ph i b i, lòi b p chu i tr n nõn mà tròn vo. Nàng tr vô nhà leo lên gh xích

u mà n m, bà T ng h i r ng:- Em con có d n chúa nh t n y vô r c nó hay không?- Th a không. Nó nói lúc n y bài v nhi u l m; nó li u chúa nh t nào r nh

nó v nhà ch i c thì nó ra ch ng i r c th t công.- i nghi p quá! Th ng lo h c d ! Nó không nói tr c, v thình lình r i

n âu có s n cho nó n.- Má lo d hôn! t Sài Gòn mà thi u v t gì. Nó v nó mu n n gì nó nói i

mua cho nó n ch c n gì ph i lo mua s m s n.- i nghi p, trong tr ng n c c kh , nên nó c ng thèm h t th y. Con, mà

nó h c c thi t má m ng quá. Má tính v trên n y mà cho g n nó thi tlà hay l m, ch d i Láng Thé thì h i nào mà i th m nó.

Con L i i ch v n u c m kho th t xong r i, con Nên b ng d n lên bàn. Mcon bà T ng ng i l i n. T Nga và n và nói chuy n v i m , song nàng nói mà trí lora.

n tr a tr i n ng, nên ng sá khô ráo h t th y. T Nga ng th c d y thìnghe ng h ã gõ ba gi chi u. Nàng th y tr i t t, bèn xin phép m i Ch L nki m hàng tr ng t t mà mua ít th c v may áo mát b n ng . Bà T ng g t u và nói

ng: ” , con có i Ch L n luôn d p coi có th hàng nào t t con mua may cho emcon v i, nghé. Má coi l a c a nó ã c h t r i”.

Nga b o con Nên s a so n i v i nàng. Nàng lên l u thay r i kêu xe kéoi v i con Nên l i nhà ga Ch i mua gi y xe l a mà i Ch L n. Lên xe r i nàng

tính th m trong trí, h mua xong r i s m, thì nàng s i ki m nhà c a cô g ptrong r p hát h i hôm ó, ng th m cô ch i.

Vô t i Ch L n, nàng d t con Nên th ng th ng i b mà coi ch i luôn th .Nàng i ng Thu Binh r i qua ng Quãng T ng Cái, i xu ng mé sông.Nàng ghé m y ti m bán lãnh nhi u ki m hàng mà mua, thì không có th nào v a ý

t. Nàng i l n l i ch , r i ghé ti m Nam Sanh, nàng v a b c vô thì nàng C mVân trong ti m c ng v a b c ra, tay c m m t x p hàng, nách c p m t cây dù ng

ng. Hai nàng g p nhau c hai cùng ch ng h ng, nên ng kh ng l i r i ngó nhaumà c i.

Nga nói r ng: ”May d hôn! Tôi tính tôi mua m t lát r i tôi i ki mnhà cô mà th m cô a“. C m Vân l s c m ng mà áp r ng:

- u c v y thì em m ng l m.Thôi s n d p ây, em xin m i cô i v i em.Cô l i nhà em ch i r i mai m t em s ra th m cô l i cho bi t nhà.

- c, c. r i tôi i v i cô. Cô ch tôi mua m t chút c hôn?- Th a, cô có mua v t chi thì mua i, em i theo ch i v i cho vui. Cô mua

xong r i s i, nhà em g n ây.- Cô còn mua chi n a hôn?- Th a không. Em mua r i, em mua vài th c l c s n v thêu kh n ch i, ch

không mua chi n a.- u v y thì cô ch u phi n i tôi mua ít th c hàng r i tôi i v i.- Hai nàng d t nhau vô ti m; T Nga h i hàng tr ng và bi u l y th thi t t t

cho nàng coi. Tài phú không bi t nàng h i hàng tr ng mà mu n mua nhi u,hay là l a, hay là xuy n, nên ng d d , không bi t l y th nào. C m Vânth y v y bèn h i r ng: ”Cô mua hàng tr ng ng may áo qu n hay là dùngvi c chi?” T Nga áp r ng: “ , may áo qu n. Tôi mu n may vài cái áo bàba m c trong nhà, l i tôi c ng mu n may cho th ng em tôi vài b mát

a”. C m Vân g t u nói r ng: ”Ti m n y có bán xuy n tr ng t t l m,may áo mát thì cô mua xuy n ó mà may, còn may qu n thì ph i mua l c

n B c Th o.” Nga g t u và c i. C m Vân b o Tài phú l y xuy n v i l c s n tr ng. T

Nga c m hàng mà coi thì nàng v a ý l m nên nàng h i giá. Tài phú thách giá caoquá, nàng không quen mua hàng nên ng b ng không bi t ph i tr bao nhiêu cho

a. C m Vân r c mà tr giùm cho T Nga. D t giá xong r i T Nga m i mua haip xuy n v i m i th c l c s n B c Th o. Nàng móc bóp ra l y b c mà tr cho

ti m. C m Vân li c th y trong bóp có b n n m t m gi y tr m và vài t m gi y haich c. T Nga a m t t m gi y tr m cho tài phú th i, còn C m Vân thì ng góihàng r i a cho con Nên ôm. Ti n b c tr xong r i hai nàng bèn d t nhau tr ra.

m Vân h i T Nga r ng:- Cô còn mua v t chi n a hôn?- Thôi, có mua v t chi n a âu.- y thì em kêu xe, ng r c cô vô nhà em ch i.- c. Có xe ki ng11 kia.

11 xe do 1 ho c 2 ng a kéo, có b ng ng i âu m t nhau, hai bên có ki ng

m Vân ngo t m t cái xe ki ng l i r i m i nhau lên xe, hai nàng ng i phía sau,con Nên ng i phía tr c. C m Vân bi u ng i ánh xe i qua ng Cây Mai. Xe rútch y, hai nàng t i c i; b t lu n ai th y hai nàng dung nhan u p c hai, thì

ng day m t mà ngó.Xe qua ng Cây Mai, ch y c m t khúc r i, C m Vân a tay và ch và

bi u ng i ánh xe ng ng ngay s 82. Nàng m c a leo xu ng, móc ti n trong túimà tr ti n xe r i m i T Nga vô nhà.

Nga b c xu ng th y có m t dãy ph l u n m c n, mà c n s 82 v phíau d i. Hai bên lan can ngoài c a có m i bên m t ch u cau vàng, vì thèm n ng

khát m a nên lá không c t i t n. Ngay tr c c a gi a có treo m t b c sáo xanhnh ng nh nh cho ng i i qua i l i ngoài ng không th y c trong nhà.Hai bên c a s có c m song s c s n màu xám, l i có treo màn b ng v i b tr ng k t

p ren thiêu.m Vân b c vô tr c r i d b c sáo cho T Nga v i con nên vô, cô ba Hài là

dì c a C m Vân ang n m trên b ván gõ nh phía trong nghe ti ng giày t ngkhách nào l , nên l m c m ng i d y. C m Vân nói l n lên r ng: ”Th a dì, có cô ngoài Sài Gòn, ghé th m cháu ây.”

Cô ba Hài chào h i l ng x ng, m i T Nga ng i, kêu a , là con Ngó, mà h ich n c u ng.

m Vân m i T Nga ng i t i b gh sa long Th ng H i chính gi a nhà vàbi u con Nên ng i bên gh bành t ng d a c a s . Khách ng i r i, C m Vân b cvô trong, cây dù gói hàng trên ván ng i ch dì ng i ó và kêu con Ngó mà nóinho nh .

Nga dòm trong nhà thì th y d i t lót g ch bông trên ánh sáp láng bóngtrên la phong12 s n tr ng l i có v v i, hai bên vách t ng có treo hai khuôn hình l n,bên tay m t thì là ch n dung m t ng i ch c ch ng n m m i tu i không m pkhông m còn bên tay trái thì là ch n dung m t ng i àn bà Vi t Nam tr c ch ng

n m i l m tu i, m t mày m, b t ng dong d y. Phía trong thì m t bên có m t cái t r u, trên t s p chén n c m, chén u ng trà, u b ng ki u, l i có b tc h t th y, còn m t bên có m t cái bàn vi t phía trên có treo m t b t ng b nm, vi t ch Tàu l ng qu ng, t ng coi c xì mà l i l ng khuôn ki ng. Tuy trong

nhà c không bao nhiêu, l i c ng không có v t chi quí báu, nh ng mà nh chnhà d n d p vén khéo s ch s , b i v y ai b c vô c ng mu n ng i ch i lâu.

Nga ng ng i ngó , k C m Vân b c ra, nàng bèn h i r ng:- Hai khuôn hình treo ây, là ch n dung c a ai mà th v khéo quá?- Hình c a tía má em.

Nga ngó C m Vân. R i ngó hai khuôn hình mi ng chúm chím c i. Ch nghi u C m Vân ngh th nào, mà nàng th y T Nga ngó mình mà c i thì nàng c ng

i và nói r ng:- Tía em h i tr c có ti m trà l n ng Gia Long. Tía em v Tàu r i m t

luôn b n; má em m i sang ti m cho ng i ta r i mua dãy ph l u n y ây.

12 (plafond): tr n nhà

- Bác gái m t h i nào?- i mãn tang ít tháng nay.- Té ra ph l u n y c a cô hay sao?- Th a ph i.- c m y c n.- m c n.- Cô cho m n m t c n c bao nhiêu?- m m i l m ng.- Ph trong n y có l cho m n m c l m há?- Th a có ng i ta m n luôn luôn, không khi nào mà b tr ng bao gi .Cô ba Hài b c ra nói v i C m Vân r ng:- Sao cháu không bi u con Ngó nó i mua bánh v d n cho cô n ch i.- Th a, cháu ã sai nó i r i.

Nga nghe nói nh v y bèn ng d y nói r ng: ” ng có mua bánh trái làmchi m t công. tôi th m m t chút r i tôi v . B a nào có r nh, tôi vô s m r i sch i lâu”.

m Vân c i và áp r ng: ”Th a cô, còn s m mà, m i b n gi r i. Cô ng ing n c ch i m t chút r i s v . ây v ó có bao xa mà s t i”.

Nga ng i l i, dòm th y trên ván phía trong có m t bàn thêu, bèn h i C mVân r ng:

- Cô thêu chi ó?- Em không có vi c chi mà làm, nhà lúc thúc bu n quá, nên m y b a rày em

thêu m t c p m t giày ng óng i ch i.- Cô cho phép tôi coi c hôn?- Th a c.

m Vân i l i l y cái bàn thêu em ra. T Nga c m coi thì th y có m t c p m tgiày b ng nhung tím, m i thêu r i m t m t, thêu song ph ng giao u l a toàn

m c t mà thêu, l i b màu coi t i l m. Nàng c m tr m tr khen ng hoài. C mVân th y v y m i nói r ng: ”Cô có mu n, thì em thêu ri t ít b a r i cô l y màdùng”.

Nga c i và nói:- Cô thêu ng cô dùng, n u tôi l y v y sao cho ph i.- Th a không h i gì. Xin cô ng ng i. em thêu c p n y cho cô, r i em

thêu c p khác cho em.Hai nàng ng nói chuy n t i ó, k con Ngó b ng ra m t mâm bánh trên

cái bàn gi a, trong mâm có b n d a bánh, m t d a bánh bao, m t d a bánh x p, m ta bánh b t l c và m t d a bánh bông lan nh ng u en. Nó tr vô r i b ng ra m t

mâm n a có ba chén trà, chén ki u b t b c, d i có ch n, trên có n p. Cô ba Hài b ci ng i cái gh ngoài r i nói v i C m Vân r ng: ”Cháu m i cô n bánh i cháu”.

m Vân ng d y ch p tay m i khách. T Nga t ch i vì không mu n n, xin u ng n c mà thôi, nh ng vì dì cháu C m Vân khuyên m i ép u ng quá, nên

nàng ph i v tình l y m t mi ng bánh bông lan mà n. Nàng n bánh r i b ng chénc mà u ng, thì mùi trà th m ph c tuy nàng không dám khen ngon, song trong trí

nàng bi t trà n y là trà m c ti n. Nàng u ng n c, mà m t ngó trên b t ng treotrên bàn vi t và h i C m Vân r ng:

- Cô bi t ch nho hay sao?- i nh tía em có d y chút nh.- tranh ó c a tía em l i. Má em nói ch vi t hay l m; h i tr c tía em

mua t i m t tr m tám.- Coi lôi thôi mà m c d há?- i ch vi t, mà ng i vi t ã ch t r i, không còn ai vi t hay b ng, nên giá

i m c. H i n m ngoái chú em nói có m t m t ng i ch nhà máy nào ónài b n y l i hai tr m r i. Chú em xúi bán, em không n bán d u tích c atía em, nên m i còn ó.

- Cô còn m t ông chú hay sao?- Th a, chú ó là chú h . Bà con ru t c a em bây gi k h t bên n i bên ngo i

còn có m t mình dì em ây mà thôi. Nga th y tr i g n t i nên ph i t giã mà v . Con Nên ch y kêu m t chi c xe

ki ng em l i, tr giá n m c t m n a th ng ra Sài Gòn. Khi T Nga ra c a, C mVân i theo, T Nga bèn nói r ng:

- a nào ra nhà tôi nghe hôn. Tôi trông l m a.- em thêu c p m t giày xong r i em ra. Ch ng ba b a n a ch c r i.- c. Nh s nhà tôi hôn? s 112 ng Thu n Ki u.- Em nh .- Thôi, cô vô, tôi v k o t i

T Nga lên xe, xe rút ch y mà nàng còn nói vói r ng: “Cô có ra thì ra s m,ng ch i lâu m t chút, nghe hôn“.

m Vân cúi u. T Nga ngó ngoái l i, hai ng i c i v i nhau r i ch y xetu t.

Nga v nhà, a hàng ra mà khoe v i m và nói r ng, nh g p C m Vân chbi u và tr giá giùm nên m i mua c hàng t t mà r . Bà T ng Hi n coi hàng thì bà

ng v a ý l m. Lúc ng i l i mà n c m t i, T Nga m i nói r ng:- Má ch a th y m t, mà má nh d o hay quá.- nh d o gi ng gì?- i s m mai con khen cô ch L n ó, má nói cô là con ch c. Thi t qu , cô

là con ch ch, cha ch ch m Vi t Nam. Cha m ch t h t, bây gi cô v i m tbà dì. Nhà c a d n d p ng quá, mà bà dì c ng bãi buôi t t d , cô thiêuthi t là khéo. Cô h a thêu cho con m t c p m t giày, b a nào thêu r i cô

em ra má coi.- Con có vô nhà nó hay sao ?- Th a có, Con g p cô r i cô m i con l i nhà ch i. Cô ãi trà ãi bánh. Cha

ch ! Tía cô h i tr c bán ti m trà, nên cô cho u ng trà ngon quá.- Th con ch ch khách mà làm quen v i nó làm chi.- Con ch ch mà cô n y ph i th l m mà. b a nào cô ra y má coi. Má

th y ây má c ng th ng n a.

Bà T ng làm l , vì bà ã s n trí khinh khi con ch ch nên bà c ng không tin l ia T Nga nói chút nào h t.

III - T BÀY TÂM S

Cách ba ngày sau, l i tám gi r i s m mai T Nga n m trên gh xít u mà cnh t báo, còn bà T ng Hi n l c c sau nhà b p ng ki m coi con L i i ch vmà nó mua nh ng v t gì.

Thình lình T Nga nghe có ti ng xe ng a ng ng tr c c a, nàng li n ng i d ymà dòm. Nàng th y C m Vân trên xe ki ng b c xu ng, mình m c áo nhung màu

t xay lót bông h ng, trên u i kh n l c s n tr ng, ch n mang m t ôi giàyláng, tay c m gói gi y m ng, thì nàng m ng r l t t ng d y ra ti p khách. Nàng

c xu ng n c thang th y C m Vân còn ng b ng ngoài c a ngõ, thì nàng atay mà ngo t và nói r ng: “ M i cô vô, cô h n ba b a thi t úng ba b a”.

m Vân và c i và b c vô sân. Nàng t ng T Nga ph , ho c m t cáinhà tr t nho nh , ch ng dè n ây nàng th y m t cái nhà l u p , tr c sân cóbông có ki ng, hai bên có m n và xoài, b i v y trong ý nàng có ý h i s t sè ái ng i

t chút. T Nga b c ra sân mà ti p khách. Khi vô g n t i c a, T Nga nói r ng:”B a nay tr i n ng khô ráo, tôi ch c sao cô c ng ra, nên t h i sáng n bây gi tôi

m c nh t trình mà tôi có ý trông cô”.m Vân áp r ng: ” Cô có lòng chi u c , cô n nhà th m em tr c, mà em

ba b a m i i th m l i, thi t em có l i nhi u quá. C ng vì c p m t giày nên em m imang l i, b ng không em ã i th m cô lâu r i. Em m i thêu r i h i hôm n y, nên l t

t em ra cho cô”. C m Vân nói d t l i thì a cái gói gi y c m trong tay ó cho TNga. Lúc y ã vô trong nhà r i mà T Nga không m i khách ng i, l i l t t l y c p

t giày ra, r i c m âu l i trong tay mà nh m. Nàng khen n c khen n , khen bmàu khéo, khen thêu hai m t gi ng nhau. C m Vân c khen thì s c vui, song nét

t thì coi c ng có v ái ng i. Nga coi m t giày m t h i r i m i C m Vân ng i trên gh ca na pê theo b

sa lông gi a nhà. C m Vân dòm trong nhà, th y c ch ng d n h c h , thìnàng càng thêm ái ng i, mu n i l i b ván d a c a s mà ng i. T Nga n m taynàng và nói r ng: “Cô ng i ây mà. Ng i ây c. Trong nhà tôi có m t mình tôi vàmá tôi, ch có ai âu mà ng i”.

m Vân ng i ghé trên gh ca na pê, T Nga ng i m t bên r i kêu con Nên rótc u ng. Con Nên b ng ra hai tách trà em ra. T Nga h i C m Vân r ng:

- m mai có lót lòng r i hay ch a? tôi sai bày tr i mua bánh v n ch inghé?

- Em có lót lòng r i em m i i. v i ch em thì em thi t tình l m. H em óithì em th a thi t v i cô ch , xin cô ng có mua v t chi h t. Em u ng tách

c trà n y r i.

m Vân và nói và b ng tách n c trà và u ng, tay b ng coi di u nhi u, mi ngng r t h u duyên. T Nga ngó ra ngoài ng th y cái xe ki ng còn u ó, thì

nàng nói v i C m Vân r ng:- a xe nó còn u chi ó kìa?- Em có bi u nó ch em.- Ch làm chi? Ngoài n y thi u gì xe ch ng nào v kêu xe khác mà v , ho c

xe l a c ng c.- Th a, thây k nó. Ch bây gi mình th nó v xe không thì t i nghi p nó.- Tôi mu n cô ây n c m v i tôi ch i, r i x chi u s v .- Th a cô, không c. Em có th a v i dì em r ng, em i m t chút r i em v .

u em ch i lâu quá, s dì em trông.- Tôi mu n cô ch i v i tôi m t ngày. Thôi, tôi tr ti n xe r i bi u nó tr

tr ng nó th a cho dì hay.- Th a, không nên khi khác. Ch em còn nhi u ngày, ch ph i m t l n n y

i t bi t nhau hay sao.Hai nàng ng ép t v i nhau, b ng âu bà T ng nhà sau i ra tr c, C m

Vân th y bà, li n ng d y ch p tay cúi u. T Nga c ng ng d y và nói r ng:”Th a má có cô trong Ch L n ra th m con ây. Cô có thêu con cho con m t cái

p m t giày th t là khéo; ây má coi th coi”. Nga l y c p m t giày a cho m . Bà T ng c m i l i b ván mà coi. Ch ng

hi u bà khen hay là chê, mà bà coi thoáng qua r i trên gh nghi, day l i têm tr umà n không nói chi h t. T Nga m i C m Vân ng i l i nói chuy n ch i. Cách m t

i, bà T ng h i C m Vân r ng:- Em là con c a ai v y?- m bà, con ây là con c a Bang Siêu.- Cha m còn hay không ?- m bà, cha m c a con khu t s m.- Có anh em gì hay không?- m không.Bà T ng h i có m y l i r i bà b i ra àng tr c. Hai nàng ng i nói chuy n

dông dài v i nhau m t h i r i T Nga m i C m Vân lên l u ch i.m Vân lên trên l u, th y nào là t ki ng m t m t, nào là t áo hai c a, nào là

bàn c m th ch t xoài13, nào là gh tô nê14 th ng h ng, nào là bàn bu rô, nào là bàna m t, th nào coi c ng m c ti n. T Nga m c a cái phòng bên tay m t và nói v im Vân r ng: ”M i cô vô phòng tôi ch i. Ban êm má tôi ng t ng d i; tôi trêny có m t mình, bu n quá”.

m Vân b c vô phòng, ngó th y d a vách t ng m t cái gi ng ng lauchùi sáng ng i, mùng l i n m gòn tr ng nõn. Trên u n m có m t cái t ki ng

ng sách y m y ng n, phía d i chân có m t cái t áo b ng cây gõ. D a c a scó m t cái bàn nh m t vuông v i vài cái gh tô nê.

13 bàn có hình ng cong t ng t h t xoài, ki n trúc n y thông d ng cho t i nh ng n m 50 châu Âu và M14 do ch Michael Thonet, nhà s n xu t bàn gh u th k 20.

Nga kéo gh tô nê m i C m Vân ng i d a c a s , r i nàng c ng ng i ngangó. C m Vân li c m t ngó T Nga th y s c nàng không c vui nh h i nãy. T

Nga xây m t ngó ra ngoài c a s m t lát r i nàng th dài mà nói r ng:- Cô coi ó mà coi. Nhà c a mênh mông nh v y mà có hai m con thì vui

sao c. Tôi có m t th ng em trai, ng t vì nó m c i h c, chúa nh t nó vch i r i t i nó vô tr ng. Tôi bi u nó xin ngoài nó không ch u, nó nói m i

a i m c công, b i v y lúc bãi tr ng m i có nó, còn ngày th ng thì cót mình má tôi v i tôi mà thôi. Ch chi tôi có thêm m t a em gái nh

cô v y ng h h v i nhau thì nói gì….- u cô có m t a em gái, thì ch c cô b t nó nhà v i bà, ng cô theo

th y, ch cô có ây âu mà h h .- Theo th y làm chi.Theo sao c….

Nga nói t i ó, thì s c m t nàng bu n nghi n. C m Vân không hi u tâm sa T Nga, song nàng th y T Nga bu n nàng không dám h i; tuy v y mà có l

nàng ki m l i gi i bu n giùm cho T Nga, nên nàng nói r ng: Cô còn m t bà m l icó c m t a em trai n a, mà cô bu n. V y ch ph n em cha m ã khu t h t màanh em c ng không ng ây sao”

Hai nàng ngó nhau r i cúi m t xu ng C m Vân thì r tay lên bàn, T Nga thình p ch n d i g ch, không ai nói t i ai h t. Cách m t h i lâu, C m Vân ng d y

n tay vào song c a s mà ngó ra ngoài v n.T Nga s nàng v nên nói r ng: ”Công i ó ch i mà. Cô ng i r i tôi nói chuy n cho cô nghe”.

m Vân ng i l i, T Nga nói r ng: “Tôi m i quen v i cô, mà không bi t t i saotôi th ng cô quá. Tôi mu n hai a mình k t làm ch em v i nhau ch i, không bi tcó ng ch ng?” C m Vân c i và áp r ng:

- Ph n em hèn m n quá, n u cô s n lòng chi u c thì em r t i n, ch emâu dám èo bòng.

- Thôi, ng có khiêm nh ng chi h t. tôi nói nh v y: Tôi hai m i tu i,n h n cô ba tu i. V y t rày s p lên kêu tôi b ng ch ch ng có kêu b ng

cô n a, nghe l t l t l m.- Xin v ng. Mà chi c ng ph i kêu em b ng em ch ng có kêu b ng cô n a

nhé.- , ch sao.Hai nàng c i v i nhau, coi b t ng c l m.T Nga h i r ng:- Em ã tr ng r i, v y mà dì ã có nh g em n i nào hay ch a?- Ch a. Em ch a mu n l y ch ng.- i sao v y?- i tôi ch a mu n ch sao. i n y àn ông con trai h yêu ma l m, ph n

nhi u h mê ng ti n ch không k nh n ngh a chi h t. Ph n em là gái, emph i g n c lóng trong; em còn nh không g p gì.

- Em tính nh v y ph i l m. Em ph i th ng th ng mà ch n l a, n u em v im, r i g p ch ng không bi t u thì em ph i mang kh tr n i. Ch có i

cái ng ó r i, ch ngó th y chông gai rõ l m nên ch khuyên em ph i dèt. H i tr c ch c ng tính nh em v y ó, tính th ng th ng mà ch n

a. Té ra cái ph n c a ch là ph n r i, nên ch ch n l a không c, b i v yy n m nay ch r u r không bi t ch ng nào.

- Ch r u vi c chi?- ch nói cho em nghe. Ch g c d i Láng Thé, thu c t nh Trà Vinh, ông

già ch h i lúc tr c làm Cai T ng. H i ch m i b y tu i, c ng b ng em bâygi ó, ông già ch i h u ki n trên n y g p th y, là ch ng c a ch bây gi

i M Tho ó, th y nói th nào không bi t mà ông già ch h a g ch choth y. Ông già ch v nhà r i nhu m b nh, ch ng m t tháng r i t tr n. Tuylúc ông già ch m t thì ch ng chi ch a có i coi i nói chi h t, song tr c khi

t h i ông già ch có tr i v i má ch , bi u m t hai ph i g ch ch ó15. Làmcon mà cãi cha m sao ph i, nh t là di chúc c a cha mà mình không k , thìai g i mình là con có hi u, b i v y ch ph i nh m m t ánh li u, mà v ng

i cha. Thi t h i ó ch t ng th y hai làm th y thông th y ký, d u tánhtình không c cao th ng i n a, c ng không l n n i ê ti n. Té raph n s c a ch r i l m em ôi, ch g p m t ng i ch ng không có liêm s ,không bi t nh n ngh a chi h t, c th i bài b c, r u trà m hoài. M i

i v n m ba ngày thì nói g t ch mà gi t m t ngàn ng b c, r i t ó vsau c ánh ch i ch , bi u ph i v xin ti n cho th y xài, ch không th y nói

t ti ng nào có tình ho c ngh a bao gi . H có ti n a cho th y thì êm,còn không có ti n thì th y tay ánh mi ng ch i. Ch rán mà ch u m y tháng

i ch m i than phi n v i má ch . Má ch nghe nói n i gi n bèn nh t nht ch l i không cho v i th y n a. Má ch c bi u v i ch vào n mà xin

phá hôn thú hoài, song ch ngh ph n àn bà con gái, trong m i hai b nc, g p may thì nh , g p r i ph i ch u; nay ch r i g p ch ng vô tình b t

ngh a, ch xin phá hôn thú r i l y ch ng khác hay sao. Hu ng chi th y hai làch ng c a ông già ch nh, n u ch b th y, thành th ch mang l i v i linh

n c a ông già ch l m. Thà là th y xin ch ch d u th y có qu y m y ia ch c ng không n th y.

m Vân ng i ch m ch mà nghe. T Nga nói t i ây nàng châu mày th ra.m Vân th y v y m i hh i r ng:

- Té ra m y n m nay ch v i th y hai không chung v i nhau n a.- Tuy không chung m t nhà, song th y c ng chà l t lên xu ng hoài. H i ban

u ch m i v d i nhà, th y xu ng th y r y rà, h m ki n th a t ng b ng,m làm h t nhà ch . Không hi u th y ngh th nào mà h m nh v y r i

không ki n, l i t ngày ch v trên n y, th y lên dã lã ch không làm hunga. Má ch ghét th y l m, nên th y lên th y ng n ngh n ch không dám

ngang tàng. Má ch r y om xòm, th y không dám nói n a, song v d i r ii th nói r ng, th y m c n h òi hung quá, nên xin ch hai tr m ngc ng tr n . Ch th y v y c ng t i nghi p quá nên ch m i lén muang a g i cho th y ngày hôm kia.

- Té ra th y qu y mà ch c ng còn th ng.

15 gia ình ó

- ó là ch làm theo ph n s ng i v , ch nào có ph i g i ti n mà cho ó làth ng âu. Th y v i ch khác nhau nh m t tr ng v i m t en, c x c ngkhác, tánh tình c ng khác, ý t c ng khác, cái nào c ng khác h t. V ch ngnh v y thì chung v i nhau sao c, có cái gì thích v i nhau âu màth ng. Trí th y th nào ch bi t r h t, còn ph n th y thì ch dám nói ch c,

i ngày th y ch t c ng ch a hi u b ng ch c.m Vân c i, T Nga g ng c i theo, mà nàng a n c m t, ng h treo

ng d i gõ m i ti ng. C m Vân ng d y xin t giã mà v , T Nga c m n c mt s c mà không c, nên ph i ép lòng a nàng xu ng t ng d i ng cho nàng. Hai nàng b c ra kh i phòng, T Nga m c lui cui óng c a phòng C m Vân ii ng d a bàn bu rô mà ch .

m Vân th y trên bàn có hai khuôn hình d ng ng, còn m t khuôn n athì n m úp m t xu ng bàn, b i b m óng y. Nàng c m hai khuôn d ng ng màcoi thì th y m t khuôn có l ng hình c a T Nga, còn m t khuôn n a thì là c a m tng i trai, u ch y tóc ma ninh16, mình m c tây u h c ng tréo ch n, cánh taytrái thì d a nính trên cái bàn có m t bình bông v i ít cu n sách, còn tay m t thìth c vào túi qu n. Nàng ng c m cái hình c a ng i trai ó mà coi. T Nga khoá

a r i mon men l i, ngó th y C m Vân ng coi hình bèn nói r ng: “Hình ó làhình c a th ng em tôi, th ng ba nó ch p hôm bãi tr ng.”

m Vân l t t hình ng i y xu ng, ch p l y hình c a T Nga mà nóing: “Hình ch ch p khéo quá, ch còn d cho em m t t m ng l ng ki ng làm ni m ch i”.

Nga kéo h c t l y m t cái bao th r i m ra l y a cho C m Vân m t t mhình. C m Vân chúm chím c i và nói r ng: ”C m n ch b a nào em em hình

a em ra cho ch m t t m… còn hình c a ai mà b úp ây?” C m Vân v i l y cáikhuôn hình b úp trên bàn ó, T Nga nói r ng: ”Hình c a th y hai”, C m Vân c mcoi thì th y ng i con trai, b t ng l ng kh ng, c ng ch i tóc ma ninh c ng m c âu ph c, song trán th p m t th n r ng hô, coi không c thanh nhã nh cái hình

a ng i trai h i nãy.Hai nàng d t nhau xu ng l u. T Nga và thò thò tay vào túi và nói r ng:- ch tr ti n c p m t giày cho em ch . Bao nhiêu v y em?- Không, không. Em cho ch ng óng i ch i, ti n g o làm chi.- Em cho ch thì ch c m n; nh ng mà d u em không n ti n công thì c ng

cho ch th i ti n c m ti n chung l i cho em ch .- i! Chút nh mà h i gì. Em cho ch làm k ni m ch i, l i không c

hay sao. Nga không bi t nói sao c, nên ph i b cái bóp vô túi l i. C m Vân b c

vô trong ng th a v i bà T ng mà v . Bà r i thôi mà bà không c m n c m, màng không day l i ngó m t C m Vân.

Nga a C m Vân ra xe quy n luy n, ng i m i vô ch i, k d n có ra thìph i ghé.

16 i h t tóc ng n nh ng mái tóc phía tr c v n dài

Hai nàng m i quen nhau, mà vì tâm u ý hi p nên th ng yêu tri u m n nhaung nh quen h i t còn nh . Cách n m sáu b a C m Vân không th y T Nga ra

ch i, nàng m i nói v i m ng i Ch L n mà th m. Bà T ng nói r ng:- Con nh ó coi c ng không ng gì l m, mà sao con a d v y?- Má coi làm sao! C l ch s l m ch . Tánh n t m m m ng, v n nói nh nhoi,

con ch u l m.- Con ch ch khách mà bi t gi ng gì.- Con ai thì con ch .Tuy bà T ng nói nh v y, song T Nga i Ch L n bà không c n, mà C m Vân

ra ch i bà c ng không bu n. T Nga vô nhà C m Vân thì C m Vân mua mì muabánh mà ãi, r i l i m i lên l u ch i. T Nga th y C m Vân ã l ng ki ng cái hình

a mình mà treo ngang cái hình c a nàng. C m Vân l i l y m t t m hình mà traocho T Nga em v nhà làm k ni m. T y v sau, hai nàng vô ra th m nhau luônluôn, tình càng m n n ng, ý càng quy n luy n, khi thì d y nhau thêu m t g i m tgiày, khi thì cho m n tu ng m n sách, khi thì cãi nhau s n m c, khi thì thu tvi c nhà v i nhau, b i v y m i quen vài tháng mà ã bi t tâm s v i nhau khôngcòn sót m t ch nào. C m Vân thì bi t T Nga tuy không n b ch ng, song khôngcó b ng th ng ch ng, còn T Nga thì bi t C m Vân tuy con ch ch song nàng khôngch u l y ch ng ch ch d c lòng ki m m t ng i ch ng Vi t Nam, ch ng c n giàu haynghèo, mi n là có h c và bi t nh n ngh a thì thôi.

t b a n bà T ng Hi n có vi c nên bà i v Trà Vinh, T Nga nhà m tmình bu n, nên m i t ng sáng nàng vi t th a con Nên vô Ch L n m i C m Vânra n c m và ch i m t ngày. Con Nên i r i, T Nga a ti n cho con L i i chmua n. Nàng thay áo i qu n, trang m s n sàng, tính i C m Vân ra, chem d t nhau i ch B n Thành ch i, r i s v n c m.

i b y gi r i, C m Vân ra t i, T Nga b c ra ngoài c a ngõ mà ti p m ng. Nga nói r ng: “ B a nay chúa nh t, má qua i Trà Vinh còn th ng ba nó nh n v

có bài v nhi u nó không ra c. Qua nhà m t mình bu n quá, nên m i em rach i“. C m Vân c i r i ch em d t nhau vô nhà.

Khi b c vô c a, T Nga ngó C m Vân mà h i r ng:- Em i cái kh n gì mà coi l d v y?- Em rô ê17. Ch coi c hôn?

m Vân t nhiên l t kh n mà a cho T Nga coi, T Nga c m cái kh n v cbìa mà coi r i nói r ng:

- Em làm thi t là khéo. i coi l m t m t chút, mà ng ch .- Thu nay ch a ai làm. Em làm th i ch i.- Em làm dùm cho qua m t cái c không?- c ch .- Qua có ý i em ra r i r i ch B n Thành ch i.- c.

17 (broder), m t ki u thêu

Hai nàng kêu xe kéo mà i ch . G n m i gi hai nàng m i v . Khi b c vôsân, C m Vân th y có m t th y, m c tây, ang ng d a c a mà ngó ra. C m Vânkhông bi t là ai, nên li c m t ngó T Nga, trong ý mu n h i ai ó, nh ng vì nàngth y T Nga châu mày m t, nên nàng không dám h i. Hai nàng b c lên th m,th y y ngó T Nga trân trân mà nói r ng: “ i ch sao mà lâu quá. Ta lên t h i s m

i t i bây gi , nhà ch h t s c “. Nga không tr l i, c th ng th ng i vô nhà: C m Vân không bi t là ai, nên

cúi u l n l n vô. Th y n c ng i theo mà vô nhà, và i và h i r ng: “Bà già i TràVinh ph i hôn? Lên thình lình mà may d . Bà già i h i nào, b a nào m i v ?“ TNga d t C m Vân l i b ván d a c a s mà ng i, r i nói r ng: “Má i hôm qua. Mánói vài ba b a má v “.

Th y n không ng i, hai tay th c trong túi qu n, r i i qua i l i mà hút gió.m Vân m s p hàng tr ng m i mua v ó r i tr i trên ván r i h i nh T Nga

ng: “ Th y hai ó có ph i hôn? “ T Nga g t u. C m Vân c i và nói nh nha r ng: “Thôi, em v , b a khác r i s ra ch i “.

Nga l c u áp r ng:- ch i mà. V làm chi?- Có th y hai lên, mà ch i gi ng gì.- Th y lên thì lên ch ! Mình ch i v i nhau thì ch i, ai c m c n gì mà s .

m Vân ái ng i trong lòng, nên nàng không vui. Còn T Nga thì m c lo ra, nênnàng c ng không bi t chuy n chi mà nói. Hai nàng c c m khúc hàng, m t ng i

m m t u mà coi hoài.Th y hai, là Lê Phùng Xuân, b c l i, hai tay ch ng trên cái gh nghi18 d a

ván, m t thì ngó ch m ch C m Vân mà h i r ng: “Cô n y âu ?” T Nga r c màtr l i r ng: “Ch em b n c a tôi trong Ch L n “.

Phùng xuân c i r i b i l i gh xích u n m a lúc l c. Hai nàng bu n chí,ki m không ra chuy n mà nói, nên l y kéo c t khúc hàng cho vuông v t thành cáikh n.

m n u d n lên r i, con Nên m i ra m i n. Phùng Xuân c i áo u hoe ra màmáng trên gh xích u, r i i l i bàn n mà ng i, v tay áo s mi lên t i cáng ch , coi

ch m h m l m. T Nga m i C m Vân i n. C m Vân do d . T Nga n m tay màbi u i. Phùng Xuân ti p nói r ng: ”Cô l i n c m ch i mà m c c gi ng gì. i, l i nluôn th “. C c ch ng ã C m Vân ph i i theo T Nga mà l i bàn n. T Nga ng ingang ch ng, còn C m Vân thì ng i d a m t bên nàng.

Nga theo ép m i C m Vân n, mà C m Vân rón rén n không ngon. PhùngXuân nhai ng m ng m và h i T Nga r ng:

- Sao? H m nay có nói v i bà già hay ch a? Sao không tr l i cho ta bi t, tach hoài v y?

- Nói gi ng gì ?- a! H i l hôn! Nói ng mà v d i mà , ch nói gi ng gì.- Má không ch u.

18 t lo i bàn nh , cao h n bàn th ng, dùng làm ch khai tr u hay món n trong lúc d n ti c

- Còn gi n hay sao ?- Làm sao mà h t cho c.- Sao ta lên b không r y?Ch ng hi u vì T Nga gi n ti ng “b ” hay là ý vì khác, mà nàng l ng thinh,

không thèm tr l i n a. Phùng Xuân g m xu ng n m t h i n a, r i nói r ng:- Xu ng d i ng i ta, có m t mình bu n g n ch t.- Không có tôi, th y càng vui, ch sao l i bu n ?- Vui gi ng gì! m t mình hao t n quá!- u v y th y mu n có tôi, ng th y kh i t n ti n, ch có ph i th y vì tình

ngh a gì âu.- Nói b y nà! Con n y thi t k quá, nói chuy n gì v i nó c ng không c h t

th y, h nói thì nó b t quanh b t qu o hoài. Nga không thèm nói n a, nàng day qua mà nói chuy n v i C m Vân. n

m r i C m Vân òi v . T Nga không cho v , nàng theo c m l i, r i hai ch emm trên ván mà nói chuy n thì th m v i nhau hoài. Phùng Xuân n m trên gh xích

u, chàng l c m t h i r i ng khò.n chi u C m Vân t mà v . Phùng Xuân còn l i ó. T Nga a C m Vân

ra xe mà m t nàng bu n xo.

IV - M I T V NG V N

m gi r i chi u, m t tr i ã chen l n. Bà T ng Hi n v i T Nga ng tr ca ngõ mà ngó mong theo ng Thu n Ki u. Th y th i làm v , ng i i b hi p

nhau i t t p; k p xe máy rung chuông nghe reng reng. u trên xe ki ng ch yxu ng, bánh l ng trên l á r m r m; u d i xe kéo ch y lên, xa phu kéo m t thhào h n. C m c hai bên ng b b i cát óng, nên i màu hoe hoe; cây tr ng dàitheo l g p gió lao rao, nên o t nhành lay lá.

Bà T ng ng ngó m t h i r i nó v i T Nga r ng:- Th ng nh sao t i ch ng n y mà nó ch a v kìa. Mà ph i b a nay bãi

tr ng hay không?- Th a, ph i.- a h m nó có nói mà tao quên.- Th a, nó nói b a nay, mà nh t trình c ng nói b a nay bãi tr ng.- Nó còn h c m t n m n a. Vái nó thi u ph t cho r i, ng tao nh lo…Kìa,

nó v kia ph i. Ph i nó ng i xe kéo ó không?Bà và nói và chong m t mà dòm. T Nga c ng dòm và nói r ng: “Ph i. Th ng

ba ó ch ai”. Thi t qu hai chi c xe kéo l t b t ng ng ngay tr c c a ng xe tr cthì ch Lý Chánh Tâm ng i, còn xe sau thì ch m t cai r ng l n, Chánh Tâm b cxu ng, bà T ng li n h i r ng:

- Sao mà v tr d v y?- c ki m xe kéo lâu quá. H c trò ra ông, nên xe không có mà i.

- Ph i dè nh v y, h i chi u tao bi u th ng u kêu xe em vô r c nóch ng là xong.

- Ph i c nh v y thì nói gì. ki m xe c c lòng hòng ch t.Chánh Tâm day l i bi u hai xa phu khiêng r ng vô nhà. Chàng v i bà T ng

th ng th ng d t nhau i vô sân. T Nga móc túi l y b c c c tr cho xa phu r i nàngvô sau.

m ã d n s n trên bàn. T Nga v n èn khí b t lên sáng lòa r i i m t l y mát b ng l a tr ng mà a cho Chánh Tâm thay. Nàng l i bi u th ng u vác

ng em th ng lên l u, vì lúc bãi tr ng nàng ng t ng d i có cái phòng d athang l u, còn cái phòng trên thì nàng nh ng cho em.

Chánh Tâm lên l u thay áo i qu n r a m t r a tay xong r i chàng m i xu ngmà n c m.

Ba m con và n và nói chuy n coi vui v l m.Chánh Tâm th y m v i ch c ng, thì chàng ng nh nói nhi u ti ng ngang

tàng, mà bà T ng c i ch bà không la r y chi h t.n c m xong r i Chánh Tâm l i n m ng a trên cái gh ca na pê mà h i T Nga

ng:- m rày có anh hai lên hôn ch ?- Lên hoài.- Anh ó thi t là kh n n n. Lên xin ti n hoài. T i ch hi n quá nên nh không

. Tôi bi u ch ánh nh cho nh th t kinh, h t dám ch i b i n a mà. Nga l ng thinh. Bà T ng r c nói r ng:

- Bây gi nó theo n n n bi u ch hai con xu ng d i v i nó.- , nh bi u thì v i. V r i coi nh còn i ch i thì o nh cho nh t n,

nh b cái tánh h ch gì.- Quân ó mà theo v i nó làm gì.- y ch má b t ch hai l i ng má g cho th ng khác hay sao? Th ng nào

ng v y h t th y, nó th y mình giàu t nhiên nó quy t gi t ti n. Anh haió mà còn khá h n th ng khác nhiêu l m a má à.

- Cha ch ! Nó n nh v y mà con còn khen nó ch !- má, sáng mai má cho con m t tr m ng mua ôi giày v i m t cái nón n

thi t t t dùng ch i nghe hôn má?- Giày nón gì mà m c ti n d v y?- Thì má cho ti n, ta mua còn l i bao nhiêu ta xài, ch ai d i gì a h t cho

sao mà má s . Má cho m t tr m nghe hôn má.- .Ba m con nói chuy n ch i cho t i m i gi , Chánh Tâm m i lên l u mà ng .

Chàng lên thang r i, i t i cái bàn bu rô, ngó th y có ba cái hình ó, hình chgi a, hình mình m t bên, còn hình m t ng i con gái nào l m t bên, chàng bèn c mcái hình c a C m Vân lên mà coi. Chàng coi m t h i r i b c l i thang l u kêu l nlên r ng: “Ch hai i, ch hai. Lên cho tôi h i cái n y m t chút ch ”

Nga nghe em kêu, không bi t vi c chi, nên b n b lên thang. Ch ng nànglên t i r i, Chánh Tâm m i h i r ng:

- Hình c a ai ây ch ?- hôn! T ng có vi c gì quan tr ng l m kêu om sòm làm gi t mình gi t

y.- Hình c a ai mà tôi không bi t?- Hình con hai trong Ch L n.- Con hai nào? Con c a ai v y?- Con c a ông Bang Siêu.- Sao ch l i có hình c a ng i ta c?- Nó quen v i ch , nên cho ch hình làm k ni m.- Tên gì v y?- Nó h Thái, tên C m Vân.Chánh Tâm c m t m hình nh m nghía m t h i n a r i h i thêm r ng:- Con ông bang Siêu, té ra cô n y là con ch c hay sao, ch ?- .- Con ch ch mà ng quá ha ch h ! M y tu i v y ch ?- Nó m i b y tu i.- Quen v i ch h i nào?- Ba b n tháng nay.- Hay ra nhà mình ch i hôn?- Ra hoài.- Ra hoài mà sao tôi không g p?- Ng i ta ra ngoài, th ng em m c trong tr ng mà làm sao mà g p c.- Cô ó cho ch hình bao gi ?- y tháng nay r i.- Cho lâu r i mà ch âu sao tôi không th y?- ó ch âu; M y l n em v em có lên trên n y âu mà th y.- Ph i a. M y tháng nay tôi v mà không có lên ây. Ng trên n y có ma hôn,

ch ?- Ma qu âu mà.- Tôi nhát l m.- Ê! àn ông con trai gì mà h l m v y nà. X a rày ch ng ó m t mình ch

ó sao.Chánh Tâm cái hình trên bàn r i i vô phòng. T Nga tr xu ng d i t t èn

mà ng . Chánh Tâm óng c a s l i r i leo lên gi ng b mùng mà n m. Tay gácngang qua trán, c p m t nh m lim dim, ch ng hi u chàng t t ng vi c gì, mà cáchch ng n a gi ng h , chàng l i ng i d y t c mùng chung ra i ri t l i bàn bu rô

n èn lên mà kéo gh mà ng i. Chàng khoanh tay ngó r i vói l y cái hình c a C mVân mà nhìn. Chàng l c c coi m y khuôn hình cho t i ch ng nghe ng h gõ

i m t gi chàng m i ch u i ng .t bu i s m mai, l i ch ng tám gi Chánh Tâm n lót lòng r i, chàng m i

c ra tr c sân ng ch i, chàng m c áo bà ba xuy n tr ng, qu n l c so n B cth o, u i nón tr ng, ch n mang giày hàm ch. Chàng coi m y ch u ki ng r i i

i rào mà coi m y b i bông lài, thình lình chàng th y có m t cái xe kéo ng ng ngay

a, r i có m t nàng trên xe b c xu ng, mình m c qu n áo b ng l a tr ng, ung choàn h u kh n tr ng, duy có ôi giày tím thêu c m mà thôi. Nàng y xâyt ra phía ngoài tr ti n xe nên chàng không bi t là ai. Ch ng nàng l y cây dù v it cái g i nh trên xe r i x m x m b c vô c a ngõ, chàng th y m t rõ ràng chàngi nghi là C m Vân.

Thi t qu là C m Vân ra th m T Nga. Nàng b c vô sân, ngó th y ChánhTâm, nàng li n cúi u mà chào, Chánh Tâm d nón lên áp l , mà trong ng c l i

i h p.m Vân b c lên th m. T Nga trong nhà dòm th y, l t t b c ra ti p

chào, r i ch em d t nhau vô. Chánh Tâm c ng men men vô nhà. T Nga m i C mVân ng i t i gh ca na pê. C m Vân m gói ra mà nói r ng: “ Em không bu n quánên em rô ê vài cái kh n mu sa 19 em ch dùng”.

Nga l y m t cái kh n phành ra mà coi. Lúc y Chánh Tâm v a b c vô,chàng i ri t l i r i vói l y m t cái em l i cái gh phía ngoài mà coi, T Nga c i vànói v i C m Vân r ng: “Th ng ba ó”. C m Vân ng d y cúi u chào n a. ChánhTâm c ng g c u áp l r i nói r ng: “Kh n t t quá, ch cho tôi m t cái b túi ch i,nghen hôn ch hai”.

Nga c i và áp r ng: “ Kh n c a cô hai ây ch có ph i kh n c a qua âu.Chánh Tâm c i và ngó C m Vân mà nói r ng: “Té ra kh n c a cô ây sao? Cô chotôi b t m t cái c hôn cô?”

m Vân m c c nên nàng cúi u ngó d i g ch và áp nho nh r ng: “Th a,em làm cho ch hai, nh th y mu n dùng thì h i ch hai ch em có bi t âu”. ChánhTâm nói l n r ng: “ a, hai ng i th a nhau hoài, bây gi tôi bi t h i ai.Thôi, tôi

y nh u”. Chàng và nói và b kh n vô túi áo. Nga v i C m Vân ng i nói chuy n v i nhau, Chánh Tâm c ng ng i ó mà

ch i, song m t lát chàng li c ngó C m Vân m t cái. Hai nàng r nhau i vô v n thúch i. T Nga th a cho m hay r i sai con Nên i kêu m t cái xe ki ng Chánh Tâm

òi i theo T Nga s C m Vân ái ng i nên không cho i chung thì chàng kêu xe kéoi riêng, mà bà T ng c ng khuyên T Nga cho em i cho vui, nên T Nga ph i

ch u.Chánh Tâm lên l u thay . Chàng m c m t b tây, mang ôi giày m i muai sáu ng, i cái nón n xám c ng m i mua m i hai ng. Chàng leo xu ng

thì T Nga thay c ng v a r i, mà con Nên i kêu xe c ng v a v t i. Ba ng i tbà T ng ra xe mà i, hai nàng ng i sau, Chánh Tâm ng i tr c. Vì xe ch t h p,Chánh Tâm v i C m Vân ng i g n ng u g i v i nhau, ã v y mà Chánh Tâm l ingó C m Vân hoài, b i v y nàng ng i ké né m t c ngó xu ng, ch không dám ngó

âu h t.m Vân dung nhan thi t là p , l i b a nay nàng m c áo tr ng, i kh n

tr ng, màu tr ng y nó d i da m t c a nàng càng tr ng h n n a nên coi càng thêmp. ã v y mà g ng m t c a nàng ã có v hi n c, r i trên xe nàng s t sè e l ,

cái v hi n c y nó pha thêm cái nét thánh thi n t nhiên, làm cho Chánh Tâm là

19 (mouchoir), kh n tay

t ng i trai ã m i tám r i mà ch a h t tình v i ai bao gi hôm nay chàngng i g n C m Vân, chàng ngó g ng m t, chàng li c c m tay, r i chàng buângkhuâng ng ng n.

Vô n v n thú, ba ng i neo xe l i ó r i d t nhau th ng th ng i các n o coich i. Tr i n ng g t, C m Vân tr ng dù ng h ng ra mà che, màu dù d i vào m tnàng coi càng xinh p h n n a. i n t h i m i ch ng, ba ng i m i ng i trên cáigh b ng, d i bóng cây da mà ngh , T Nga ng i gi a, C m Vân v i Chánh Tâmng i hai bên. C m Vân ã quen r i nên nàng nói chuy n v i Chánh Tâm b t b ng .Còn Chánh Tâm lúc nhà thì chàng vúc v c li n xáo ch ng hi u vì c nào bây gichàng l i t ch nh nghiêm trang ít nói ít c i, mà nói thì chàng nói d u dàng, có c ithì chàng c i nhích mép ch không nói om sòm, không c i ha h n a.

Ch i t i m i m t gi m i d t nhau tr v , C m Vân xin phép ng i luôn xe mà Ch L n, T Nga không cho, bi u ph i ghé n c m r i s v , mà Chánh Tâm c ng

theo m i hoài C m Vân t không c nên c c ch ng ã ph i ghé n c m r i ch in x nàng m i v .

Ti t Ng n án ã g n t i r i, nhà nào c ng i ch mua s m s a n t t. M tbu i tr a T Nga xin phép m ng i Ch L n coi có v t chi l mua v mà ch ng

n trong nhà Chánh Tâm c ng xin i theo ch . Hai ch em thay i áo qu n r i kêuxe mà i.

Xe m i ch y ra kh i c a thì Chánh âm h i ch r ng:- m nay sao không th y cô hai C m Vân ra ch i v y ch hai.- Nó m c làm vi c gì tr ng không bi t. vô ghé th m nó m t chút r i r

nó i ch ch i.- Ch bi t nhà hôn?- Bi t. ng Cây Mai, s 82.- Ch có vô ó l n nào hay ch a ?- Vô hoài.- Cha m c a cô t t hôn?- Ch t h t r i, âu còn mà t t .- a.V y ch cô v i ai. Có ch ng r i hay sao?- Nó v i m t bà dì. Ng i ta còn con gái, v y ch th y b t ng không bi t

hay sao?- Ai mà bi t.Xe vô t i nhà C m Vân m i m t gi r i. T Nga d b c sáo b c vô tr c.

Chánh Tâm l n l n theo sau. Cô ba Hài ang ng i l t v u ph ng trên ván, cô l tt chào h i và nói r ng: “Con nh còn ng trên l u qua bi u con Ngó lên kêu

nó“. Nga khoát tay và nói r ng: “ tôi lên kêu cho”. Nàng và nói và b c nh

nh lên thang l u. Cô ba Hài m i Chánh Tâm ng i và ng c m t h i v i T Ngang: “Th y ây là ai?” T Nga áp: “Th a, th ng em tôi ó”.

Cô ba Hài day l i nói r ng: “Cháu ng i ó ch i cháu. X a rày cô hai có nóichuy n, mà b a h m con nh ra ch i ngo i r i nó v nó nói nó c ng có g p cháu,dì ch a g p nên dì ch a bi t”. Cô kêu con Ngó mà bi u l y thu c và rót n c.

Nga b c lên l u, th y C m Vân ng n m ng trên cái gi ng c n, gi ngmùng xuy n màu l c u, nàng lén b c nhè nh l i khoát mùng mà n m tay nàng.

m Vân gi t mình dùng ng i d y g n gàng, ngó th y T Nga thì c i và l t t leoxu ng i ra phía tr c n c vô thau mà r a m t, r i hai ch em m i d t nhau ixu ng.

m Vân ng tr a, nên m c cái qu n lãnh en, m t cái áo c ng20 xá tr ng mayt khách tay r ng xùng xình, c v i hò u có vi n xanh. Nàng ch a k p g u,

nên lúc b c xu ng thang, mái tóc x p x i hai bên bàn tan. Nàng xu ng t i t r i,th y Chánh Tâm ng i trên gh ng li c n t ngó nàng, thì nàng ch p tay mà chào.Nàng h th m vì có khách t i nhà mình mà n m c l l i quá, b i v y nàng ng i nóichuy n v i T Nga mà tay nàng c vu t mái tóc hoài, vì tay áo c a nàng r ng, nên

a tay lên mà vu t tóc thì tay áo th t vô, r i lòi cánh tay nàng ra coi tròn vo mài tr ng nõn. ã v y mà m c áo c tr t21, nên tr n cái c lòi ra, r i n m ba s i tóc

ng ph t ph sau ót coi còn p h n n a.Chánh Tâm hôm n th y nàng n m c t t thì chàng ng n ng , b a nay l i

th y nàng n m c l l i thì chàng mê m n tâm th n, b i v y chàng ng i l ng thinh,không nói c m t ti ng.

Nga r C m Vân i ch ch i. C m Vân c i và áp r ng: “Ch mu n em ithì em i v i. Mà tr i còn n ng quá, thôi em sai con Ngó mua i mua bánh mì choch v i anh ba n ch i, i m t chút mát mát tr i r i mình i”. T Nga ch u, con Ngó

i mua n. C m Vân tr lên l u g u thay áo. Cô ba Hài ng i nói chuy n c mkhách.

Cách m t lát, C m Vân tr xu ng, u c vén khéo, mình m c áo xuy n tímqu n l c tr ng, ch n mang dép da láng, y ph c tuy t m th ng nh ng vì nàng có v

p thiên ch n tu n tú, nên n m c cách nào coi c ng p. Vì con Ngó ch a v , nênnàng súc bình trà ngon mà ch n c ãi khách. Nàng ng rót n c bàn tay d unhi u, gò má ng h ng, m t ngó thi t thà, mi ng c i chúm chím. Nàng v a rót thìChánh Tâm v a b ng m t chén mà u ng, không i m i.

Con Ngó mua v d n b ng lên m t mâm l n, có mì, có bánh th . Chnhà v i khách ng i l i n v i nhau, ng i c ý k thi t tình, nên n ch i vui v l m.

n u ng xong r i m y ch em m i d t i ch . Vì ch t t thiên h ông o, xei không ti n, nên r nhau leo xu ng ng ki m mà mua.Tr c m y c a ng i ta

chen l n nhau và vô ra. T Nga i tr c C m Vân i gi a, còn Chánh Tâm i sau, cókhi C m Vân tránh ng i ta mà ph i ng mình Chánh Tâm, l i có khi Chánh Tâm

l n nên c vai C m Vân, mà l n nào ng C m Vân c ng chúm chím c i, cònChánh Tâm thì nh say, c i theo m t bên nàng, không c i mà c ng không nói. TNga mu n mua v t gì, h nàng ch thì C m Vân tr mua giùm. Mà h mua r i, C mVân v a l y, thì Chánh Tâm giành mà ôm; nàng trao cho chàng, tuy hai ng ikhông ngó m t nhau, song c hai u chúm chím c i, coi có s c th n thùng mà vui

20 không nút, v t chéo c t th t l ng21 kéo xu ng, x xu ng

t nhau i g n giáp m y n o ng ông o, coi hàng hoá cho n n m gichi u r i m i ki m xe mà v . T Nga bi u xe i l i ng Cây Mai mà a C m Vânvô nhà, r i ch em nàng m i v Sài Gòn.

m d n s n trên bàn, bà T ng Hi n n m trên ván mà ch hai a con v ngn v i bà cho vui. T Nga v i Chánh Tâm v t i, kêu con Nên th ng u ra xe mà

ôm . T Nga s p trên ván mà khoe v i m r i i thay áo. Chánh Tâm c ch ptay sau ít mà i qua i l i hoài, không ngó v t gì, mà c ng không nói chuy n chi

t. Bà T ng th y v y bèn h i chàng sao không i thay mát r i có i n c m.Chàng l c u và áp r ng, n c m r i chàng s thay.

Ba m con ng i n c m. T Nga thu t chuy n ch ông, khoe t t cho mnghe; còn Chánh Tâm thì c ng i chiêm bi m, không nói chi h t, mà chàng n có n achén c m r i b m a i lên l u. Bà T ng l y làm l nên nói r ng: “ Th ng nh b anay trong mình nó có làm sao ó, mà coi b nó bu n, l i không n c m c v ykìa”. T Nga áp r ng: “Có sao âu. T i h i tr a vô Ch L n nó n bánh mì nó no,nên n c m không c ch gì”.

Chánh Tâm lên l u thay r i lút m t tr n không th y xu ng. n chín gibà T ng bi u T Nga lên th m coi có ph i chàng au hay không. T Nga i nh nhlên l u, r i lén ng núp ngoài c a phòng mà dòm, nàng th y Chánh n m ng a trêngi ng tay ang c m m t t m hình mà nhìn. Nàng không bi t Chánh Tâm coi hình

a ai, nàng day l i ngó trên bàn bu rô, th y m t hình c a C m Vân, ch ng y nàngi xô bét cánh c a phòng. Chánh tâm l t t nhét cái hình d i g i, r i l m côm

ng i d y. Nga h i r ng:

- Em làm gi ng gì mà h i hôm t i bây gi rút trên n y, không xu ng d inói chuy n ch i? Em có b nh hay không?

- t n m ngh , ch b nh gì? Nga kéo gh mà ng i, Chánh Tâm c ng kéo gh ng i ngang v i ch . Chàng

ch ng tay lên trán, nh p chân d i g ch mà suy ngh . Cách m t h i chàng nói r ng:- Cô C m Vân n nói nh nhoi, còn bà dì c a c c ng t t quá, ch hai há?- , v y mà má chê.- Chê ai?- Chê con C m Vân ch chê ai?- Sao mà chê? Chê gi ng gì?- Má nói nó t m th ng, ch không l ch s .- ! V y thì thôi ch còn sao n a. T nh t i gi , tôi ch a th y ai l ch s

c nh v y. Ch nói cô m i m i b y ph i hôn?- .Chánh Tâm ng i l ng thinh suy ngh m t h i n a r i m i h i ch có bi t g c gác

a C m Vân hay không. Và T Nga làm quen v i C m Vân ã m y tháng r i. Tronglúc chuy n vãn v i nhau, C m Vân ã có thu t vi c nhà c a nàng cho T Nga bi t,

i v y T Nga m i em các vi c y mà thu t l i cho Chánh Tâm nghe. Chánh Tâmnghe r i thì chàng l i gi ng mà n m không h i mà c ng không nói chi h t. T Nga

ng em bu n ng nên nàng c ng i xu ng d i mà ng .

Chánh Tâm ã c m i tám tu i r i, tuy chàng Sài Gòn trong ba n m nay,chàng i ch i g p không bi t bao nhiêu con gái, song g p ai chàng c ng ít hay ngó,mà d u có ngó chàng c ng ch ng h ng tâm. Ch ng hi u vì c nào chàng m i th y

m Vân m t l n u thì trong lòng chàng b t khoan khoái, mu n sao có C m Vân n ng th y m t nàng luôn luôn, n ch ng g p C m Vân m t l n n a thì trong

lòng chàng l i vui m ng, vui m ng n n i l ra ngoài m t cho ng i ta ngó th y.Mà g p nàng, chàng vui m ng bao nhiêu, ch ng cách m t nàng, chàng c ng bu n

c b y nhiêu, bu n n n i n không bi t ngon, n m không ng c.y b a ch t t, thiên h i ch i r n r n, Chánh Tâm c n m dàu dàu, nghi m

cu n sách m t bên, mà sách là cho có ch ng ó mà thôi, ch chàng ch ng hc t i. Chàng n m m t lát thì l y hình c a C m Vân mà nhìn m t h i. Có khi chàng

nghe ti ng xe ch y ngoài ng, chàng t ng xe c a C m Vân ng ng tr c c a, l tt ch y ra dòm té ra xe ch y tu t, chàng ng ngóng m t h i r i tr vô m t mày

bu n nghi n. Có nhi u b a chàng mu n r ch i Ch L n ng chàng i theo. Vìchàng ch c ý r ng, h ch i Ch L n thì b nào c ng ghé nhà C m Vân. Mà m i iCh L n ó, bây gi r i n a thì coi r t k , b i v y chàng ng i ngùng không dám

, nh ng mà chàng c vái th m cho ch i ng chàng có th a d p mà th y m tm Vân.

Ngày t t nam thanh n tú d p d u, ai c ng m c t t mà i ch i. Chánh tâm n m nhà mà không i âu h t.

n b a mùng hai, C m Vân ra th m T Nga, Chánh Tâm v a th y d ng nàng,thì chàng m ng r , m t mày coi t i rói. Mà ch ng nàng b c vô nhà, chàng th ynàng m c qu n áo m i, eo n trang thì chàng càng b n kho n h n n a.

Nga v i C m Vân ng i nói chuy n, Chánh Tâm l ng x ng lít xít, h i conNên ch n c, sai con L i x cam, m h p l y bòn bon, d n ly rót r u ng t mà ãikhách. Chàng ch n r n ng i không yên ch , c i vô i ra, i qua i l i hoài, mà i

âu r i thì chàng c ng cà rà x n b n l i ch hai nàng ng i, ch không ch u n i ra xa.Chánh Tâm ng c ý ph tình, r i âu xuôi khi n cô Ph ng, là v m t th y

Thông dãy ph g n ó n th m T Nga n a. T Nga m i cô thông Ph ng ng ichung ó mà nói chuy n. Chánh Tâm b khách l làm cho chàng m t vui, b i v ychàng b ra ngoài tr c mà ng, m t mày coi ch b . Cô thông Ph ng nói chuy nch i m t h i, cô chúc m ng n m m i, r i cô t giã mà v , C m Vân th a d p y nàng

ng t giã mà v theo. Chánh Tâm th m ngh t i cô thông Ph ng n làm r n nênm Vân m i v mau nh v y, b i v y chàng th y C m Vân ra v chàng càng phi n

cô Thông Ph ng.n x , Chánh Tâm h i ch sao không i th m C m Vân l i. T Nga l c u nói

tr i n ng n c, sáng mùng ba m i i. Qua ngày sau, m t tr i v a m i m c, thìChánh Tâm ã thay áo i qu n r i. Chàng th i thúc ch i Ch L n, ng chàng

a cho mà i, vì chàng c ng mu n vô Ch L n, ng coi ch ch múa lân t pháoch i. T Nga c i r i ch em d t nhau mà i.

Vô t i nhà C m Vân thì Chánh Tâm cà rà ó hoài. T Nga h i sao chàngkhông i ch i, thì chàng nói r ng: “Nh ch v i cô hai i, thì tôi m i i, còn nhkhông i thì thôi, i m t mình bu n quá”. C m Vân không cho T Nga i, nàng nói

ng, i ch i b h t pháo cháy áo, ch không có ích gì. C m Vân d n bánh tráiu trà mà ãi, d n món nào chàng c ng dùng h t th y, không i ép m i.

i nhà i, T Nga tính vô th m tr l cho C m Vân m t chút r i v ng cói ch khác. Mà vô n ây, b Chánh Tâm chà l t ng i hoài, chàng h i vi c n y,

chàng thu t chuy n n , nói không ng t, b i v y d n dà n m i gi Chánh Tâmi ch u d t mà v .

V - TRAI ÒI V , GÁI MU N CH NG

Chánh Tâm là con c ng, t nh chí l n b t lu n vi c gì h chàng mu n thìchàng òi li n, mà thu nay ch a có vi c gì chàng òi mà không c. Lúc n ychàng mu n có m t vi c ng t vì vi c y là vi c quan h mà l i khó nói ra quá, b i v ycàng ôm p trong lòng l y làm khó ch u không bi t ch ng nào.

Qua l t t r i, có m t êm n , T Nga lên l u m t ki m m t b truy n mà ccho gi i bu n, Chánh Tâm c m ch nán nói chuy n ch i. Chàng nói dông dài m t

i r i chàng h i r ng:- i sao mà coi b ch th ng cô hai C m Vân d v y ch ?- i tính n t nó v a ý ch , nên ch th ng ch có t i sao âu.Chánh Tâm ng i châu mày suy ngh m t h i r i h i n a: “Ví nh má nói má

i cô cho tôi, không bi t cô ng hay không ch ?” Nga ngó s ng Chánh Tâm r i h i l i r ng:

- Em th ng con C m Vân l m hay sao?Chánh Tâm cúi m t xu ng và a n c m t mà áp nh r ng: “Em th ng l m.

Không bi t t i sao mà t ngày em g p cô cho n bây gi , h v ng m t cô thì embu n b c th ng nh hoài.”

Nga ng i l ng im m t h i r i nàng nói r ng:- u em i nói thì nó ng li n ch gì. Mà d u nó có d c d c ch nói vô, c ng

ph i c. Ng t vì có m t vi c khó l m.- Vi c gì?- Em mu n em nói nh v y, ch ch c má không ch u.- Không ch u gi ng gì?- Má không ch u c i con C m Vân cho em âu.- Sao v y?- Má chê nó l m; má chê nó là con ch ch khách không x ng áng.- a, con ai thì con, mi n là t t thì thôi ch .- Ph i. Ch c ng bi t nh v y. Tuy con C m Vân nó là con ch ch, tuy nó

nghèo h n mình, nh ng mà con nhà giàu sang c ng khó h n nó c. Emmà có v nh v y thì có ph c l m. Ch s má mu n ki m ch giàu có sangtr ng h n mà làm sui, nên má không ch u con C m Vân ch .

- Ch làm n nói giùm v i má th coi. Ch ng nào má không ch u r i s hay. Nga c i r i ôm b truy n mà i xu ng.

Sáng b a sau bà T ng Hi n ng ng i t i b ván mà n tr u, còn Chánh Tâmthì th th n ngoài sân. T Nga th th thu t l i cho m hay r ng, Chánh Tâm mu n

m Vân và xin m i nói mà c i cho chàng.Bà T ng nghe nói bà ch ng h ng. Bà ngó T Nga r i bà l y x p tr u mà c t

cu ng, c ng i l ng thinh, không nói chi h t. Cách m t h i lâu bà m i nói v i T Ngang:

- m y a con C m Vân r i m y bày chuy n ch th ng ba nó còn kh l m,nó bi t gi ng gì mà òi v .

- Ai mà bày chuy n! Bày làm gì. Thôi má kêu nó má h i th coi t i nó mu nhay t i con bày t.

- Nó âu?- Nó ng ngoài sân kia.

Nga kêu Chánh Tâm vô. Bà T ng bi u chàng l i g n r i bà h i r ng:- Con còn h c m t n m m i thi ra tr ng mà con mu n c i v chi s m v y

con? Con c i v r i làm sao mà h c?- i v thì c i, còn h c thì h c ch .- Má mu n con h c l y c b ng c p r i má s lo v cho con. Nhà mình

giàu l n, n u con h c gi i n a, thì thi u gì k giàu có sang tr ng h c y h con.

- Giàu có sang tr ng mà làm gì?- Thì con nhà giàu có sang tr ng m i t t ch .- Má nói nh v y té ra con nhà nghèo, con dân dã h h h t hay sao, nên ph i

a trong nhà sang giàu m i có gái t t .- Nh con mu n c i v , thì c ng th ng th ng i má l a ch cho x ng áng

i má nói má c i cho con, ch g p quá không nên âu.- Tôi không thèm ch khác nào h t.- i sao v y?- i tôi không thèm ch khác, ch có t i sao âu.- u v y con chí quy t c i con C m Vân ch con không ch u ch náo khác

ph i hôn?- .Bà T ng không nói n a. Bà c ng i lui cui c t cu ng tr u mà g p vào ô. Chánh

Tâm b l i gh ng i ch ng tay lên trán mà ngó d i g ch. Thình lình bà T ng h ing: “T i sao mà mê con C m Vân không bi t. Con ó tao coi b không c”.

Chánh Tâm day l i nói v i m r ng:- ng i ta nh v y mà má chê. âu má ch ng i nào h n nó cho tôi coi

th coi.- Không. B t ch nó thì coi l ch s thi t. Mà c i v c n ki m ch thi t thà

hi n h u, ch ki m l ch s mà làm gì con.- Con C m Vân d hay sao? Ng i n nói êm ái quá mà d gi ng gì. Tôi c i

tui kén l ch s , ai mu n nói gi ng gì thì nói. Má b o tui c i th m tlé x , ho c r ng hô h c, ho c en thui nh l n i hay sao?

Bà T ng nghe con nói nh v y thì bà t c c i. T Nga ng i m t bên nàng c ngi ng t. Bà T ng nói n a r ng:

- y con, con còn kh d i, con không bi t, má nói cho con nghe. Th y contuy m t r i m c d u, nh ng mà nhà mình ây là nhà danh ti ng, ch khôngph i t m th ng. Con là con ông T ng. Gia tài c a con ây d u ngày saucon có chia cho ch hai con i n a, thì ph n c a con v n còn nhi u l m. Conph i cho má ki m ch x ng áng, ho c là con ông H i ng qu n h t,ho c con ông c Ph , ho c con ông Ph má nói má c i cho con, ch con

m Vân má nghe ch hai con nói nó có ít c n ph l u gì ó mà thôi, l i nó làcon ch ch khách, con c i v nh v y coi sao cho x ng.

- Ng i ta là con ông Bang mà.- Ông Bang c ng là ch c ch gì.- Thì ông T ng c ng ng i Vi t Nam v y.- Con mu n r i con nói nghe k c c quá. Ông Bang khác ông T ng khác ch .- ng ng i ta v y, ch khác gi ng gì.- ng là ng i ta, mà u khác.- Thôi con h i má v y ch má chê C m Vân t i sao âu?- Má chê nó m t là con ch ch, hai là t i nó l ch s , má s nó không t t .- Thây k , má c i i cho con i. T t hay là không t t m c con.- Không c âu con. Vi c v ch ng là vi c tr m n m con ng có nói li u

ng không nên âu.- Con bi t mà. Má nói l ng x ng mà thi t ý má mu n ki m con nhà giàu có

sang tr ng mà c i ch không có chi l , ó, ch hai ó. H i tr c th y c ngtính g ch cho con nhà giàu có sang tr ng, nên bây gi ch m i v y ó.....

Nga châu mài nói r ng: “em ng có nói qu y. Ph n ch khác, Ph n em khácso sánh sao c.“

Chánh Tâm ng d y ngoe ngu y b i lên l u. Bà T ng th y ý con qu quy tbà khuyên gi i không c nên bà ng i bu n hiu. Bà xu i T Nga ph i l p th mà an

i, ng Chánh Tâm bu n r u, vì ch ng y mà bà c ng còn t ng h nói ri t thìcó l Chánh Tâm ph i xiêu lòng không c n c n C m Vân n a.

Nào dè ý c a Chánh Tâm c ng nh s t, tình c a Chánh Tâm n ng nh á. T ii T Nga lên l u mà ch i, nàng ch a d chuy n y ra mà nói thì Chánh Tâm ã

kh i u nói r ng, n u m không nói mà c i C m Vân cho chàng thì chàng s bc, mà có l chàng b nhà mà i n a, b i vì chàng không c k t tóc tr m n m v im Vân thì ch ng còn trông mong chi n a mà h c, ch ng còn vui s ng chi n a mà

nhà. Nga em s bu n r u th t chí c a em mà t l i cho m nghe. Bà T ng có m t

a con trai nên bà c ng, bà th y con bu n r u bà nghe con th t chí thì bà lo s , b iy tuy ban u bà ch ng c , mà l n l n trong ba b n b a r i bà siêu lòng, bà h a

ch c bà s i nói Câm Vân mà c i theo nh ý con mu n.Cách vài ngày bà T ng bi u T Nga d t bà vô nhà C m Vân, tr c bà coi b n

c a nàng ra th nào, sau bà làm quen v i cô ba Hài r i bà s nói chuy n hôn nhân.m Vân tuy không rõ ý bà T ng, song nàng th y bà vô nhà thì nàng m ng r vô

cùng. Nàng l ng x ng lít xít, tr i chi u bông m i, khui thùng trà ngon, l a b a caugi y, lau chén n i ph mà ãi khách. Cô ba Hài c ng ni m n l m, c theo khen bà

ng có ph c trong nhà có con gái con trai. Bà T ng ng i nói chuy n mà m t bàláo liêng ngó cùng trong nhà, không sót ch nào h t. C m Vân ã ra nhà bà mà ch inhi u l n r i, tuy v y mà bà c ng hay li c ngó nàng hoài, d ng nh thu nay bà

i g p nàng l n th nh t. T Nga ng i ch i v i C m Vân m t h i r i nàng mu n cho m nói chuy n

i cô ba Hài cho thong th , nên nàng xin phép m và r C m Vân i ch mua ,hai nàng i r i cô ba Hài m i nói r ng:

- Hai ch em nó a nhau quá. H cô hai v ng vô ch ng hai ba b a con cháutôi nó nh c nh cô hoài.

- Con hai tôi nó a con cháu trong n y ch ng nói làm chi, th m chí th ng batôi nó c ng a n a, m i báo cho ch .

- Á, câu ba c ng theo cô hai vô ch i m y l n. C u c ng vui v quá.- i nó vô ra, nó th y con cháu trong n y, r i nó ph i lòng, nó c bi u tôi

ph i nói mà c i cho nó, b t nh n quá! Nó còn h c m t n m n a m i ratr ng. Bây gi c i v cho nó r i làm sao?

- u còn h c thì ph i cho c u h c ch .- Tôi c ng nói nh v y ã. Tôi nói h t s c mà nó không ch u, c sòng sòng

quy t m t ph i c i v cho nó. Tôi có m t mình nó là con trai tôi c ng nênnó ng nh quá.

- ng là còn lâu, ch có m t n m n a mà g p làm chi.- Tôi nói h t s c mà không c, nó nh t nh h tôi không c i v cho nó

thì nó b h c, r i c ng b nhà i n a.Cô ba Hài c i. Bà T ng têm m t mi ng tr u mà n r i bà nói n a r ng: ”B i ý

th ng nh tôi nó mu n con cháu trong n y quá, v y nên tôi vô th a v i ch coi ckhông. Con cháu ra nhà ch i th ng có l nó c ng bi t, nh tr i ph t phù h nên tôicó c m n. Ru ng t c a tôi d i Trà Vinh m i n m tôi thâu huê l i c ng

c vài ch c ngàn gi . Ch c ng hi u r ng s c tôi nh v y, mà th ng nh tôi nóc c ng khá, n u tôi ki m ch quan quy n giàu có l n mà nói v cho nó thì thi u gì

ch t t h g . Cái n y c ng t i tr i khi n duyên n c a nó, nó th y con cháu trongy nó ph i lòng. Tôi ngh ôi thôi nó ành âu thì tôi c i ph t cho r i, làm v y cho

nó kh i bu n r u, ch ch nó ành mình không ch u, mình i c i ch nó khôngmu n, r i v ch ng nó c ng ng v i nhau, càng kh cho mình n a, ph i hôn ch ”.

Cô ba Hài h i nãy thì bãi buôi vui v l m, mà ch ng cô nghe bà T ng nói t ivi c hôn nhân thì cô ã h t vui mà l i có s c bu n. Cô c ng c ng i ó, nh ng mà côkhông tr l i. Bà T ng nhai tr u nhóc nhách m t h i r i bà nói r ng:

- Con cháu nó m y tu i? Tu i gì v y ch ?- Nó tu i m o, m i tám tu i t t t t i gi .- Th ng ba tôi nó tu i d n, n u v y thì nó l n h n con n y m t tu i. Con c p

i con mèo không xung kh c gì ch h ?- Cái ó tôi không hi u.- Sao? Vi c tôi nói ó, ch tính sao? Xin ch cho tôi bi t coi.

Cô ba Hài ng i tr m ngâm m t lát r i c i mà áp r ng:- Ch có lòng chi u c n dì cháu tôi, ch không chê dì cháu tôi nghèo hèn,

nên ch mu n nói mà c i con cháu tôi cho c u ba, thi t dì cháu tôi c m tìnhch l m. Cháu tôi mà nó c vào làm dâu nhà ch , thì nó có ph c bi tch ng nào. Ng t vì nó v n con ch ch khách không bi t l ngh a chi h t. ã

y mà cha m nó khu t s m, không ai d y nó n u n ng may vá, nên m ivi c trong nhà nó b ch tu t h t th y. Tôi s nó không x ng áng vào nhàch , mà không s c làm dâu nhà ch n a.

- Ch nói khiêm nh ng chi v y. Tôi bi t nó l m mà. Nó có nói chuy n nhàa nó cho con hai tôi nghe h t r i. Tuy cha m không ru ng v n cho

nó song c ng có n m c n ph l u, v y c ng khá, ch nghèo là sao. Còn côngn vi c làm, thì nó c ng bi t thêu thùa v i ng i ta, v y c ng là gi i l m

ch . Ch ng có ng i không sao âu.- Bây gi nó còn có m t mình tôi ây, nên quy n g bán thi t v ph n tôi li u

nh. Tuy v y mà cháu nó ã l n r i, l i tôi là dì ch không ph i là m , nêntôi không dám ép nó. V y ch nói v y thì hay v y, tôi h i l i nó coi, chnó ành thì tôi g , còn nh nó không thì thôi.

- Ch c nó ng mà. Có lý nào nó chê th ng nh tôi hay sao.- Nó âu dám chê. Tôi s nó ngh ph n nó con ch ch th p hèn quá, nó không

dám èo b ng trèo cao ch .- Thôi, ch h i l i nó, r i b a nào rãnh ch ra nhà tôi ch i, hay là con hai tôi nó

vào trong n y, ch tr l i cho tôi bi t c ng c.Hai bà nói v a d t chuy n, thì hai nàng i ch v a v t i. C m Vân xách hai ba

gói bánh trong tay, nàng b c vô r i kêu con Ngó l y d a ra mà s p bánh. Nàngng l i m t d a mà m i bà T ng v i cô ba Hài n, còn m t d a thì nàng riêng

trên bàn phía tr c m t ng n v i T Nga.Bà T ng không n bánh, l i bi u T Nga s a so n v . T Nga ch a k p n bánh

nên nàng l y b n n m cái gói l i, nói r ng em v nhà r i s n. C m Vân nài nbi u gói thêm cho nhi u. T Nga nói:

- Chi nhi u d v y ?- Ch em v i mà, em v th y ba th y n v i, ch ch l y có vài cái

ch n, r i th y phi n ch a. Nga c i, mà bà T ng c ng ngó cô ba Hài mà c i.

Xe ch y tu t r i cô ba Hài tr vô nhà, cô kêu C m Vân l i ng g n mà h ing:

- y cháu, cháu bi t bà T ng vô nhà mình làm chi ó hay không?- Vô th m ch i, v y ch vô làm chi.- Không ph i.- y dì nói vô chi ó?- vô b nói v i dì ng c i cháu cho con b là c u ba ó, ch không ph i

i ch i âu, cháu ng hay không?

m Vân b i l i gh mà ng i. Nàng l ng thinh c ngó ngay ra t m sáo treotr c c a, nét m t coi có v hân hoan mà c ng có s c lo ra. Cô ba Hài th y v y cô

ng i theo l i gh mà ng i r i cô h i n a r ng:- a nay cháu ra nhà bà T ng ch i nhi u l n v y mà cháu bi t tánh ý b hay

không?- Th a, không bi t. Bà ít hay nói chuy n l m.- Dì nói chuy n v i b có m t lát, mà dì bi t ý b r i. Tánh b hay khoe giàu,

mà b hay khinh th ng i ta l m, ph i v y hay không?- Th a, cái ó cháu không bi t c. Cháu ra ch i thì ch i v i ch hai, có nghe

bà nói chuy n chi âu mà bi t. vô b nói v i dì r ng, c u ba th y cháu c u mu n nên c u bi u b ph i c i

cháu cho c u n u không c i thì c u b h c b nhà mà i. Dì nghe h i b nói chuy nthì dì bi t ý b l a ch giàu sang mà làm sui, ng t vì con b nó th ng cháu, nên c cch ng ã b ph i i nói mà c i cháu ch không ph i ý b mu n nh v y. B thi t làgiàu có l n, b khoe huê l i c a b m i n m t i m y ch c ngàn. Cháu bi t gia o

a b , mà cháu c ng th y con b n a. V y cháu li u coi ng hay không, thì t ýcháu, ch dì không dám ép. B có d n dì h i cháu r i tr l i cho b bi t. V y cháutính l nào thì nói cho dì bi t, ng dì tr lòi cho b .

- Dì li u sao thì dì li u, ch cháu có bi t âu.- Cháu ã l n r i, mà vi c v ch ng là vi c tr m n m c a cháu. V y cháu suy

xét cho k r i cháu li u l y, ch dì bi t sao mà li u.- Dì li u th nào c ng c h t.Cô ba Hài ng i bu n hiu. Cô ng d y i nh tr u r i cô tr l i ng i nói r ng:

”Theo ý c a dì, cháu là con các chú, thà là cháu ng chúa tàu, mái chín nào ó, làmnh v y ph i h n. L y ch ng Vi t Nam cháu ph i h u h , ph i làm dâu, c c kh

m. L i t c có câu: ”H trèo cao thì té n ng”. Cháu có v n li ng chút nh, b nàocháu c ng không ói rách mà lo. Ham n cho nhi u, mà và khóc và n thì kh thân,ch không vui s ng gì”.

m Vân ôm cái g i thêu, hai tay vò quay g i, m t cúi xu ng nháy lia, nàngnghe dì nói nh v y thì nàng th ra r i nói nh nh r ng:

- Ch chi cháu mu n l y ch ng các chú, thì h i n m ngoái cháu ã ng m ych h nói cháu ó r i.

- Cháu là con các chú mà cháu mu n l y ch ng Vi t Nam hay sao?- Cháu không ch u l y ch ng các chú.- i sao v y?- có v Tàu, r i h hu ho i mình, v y dì không th y con ông Bang X ng

ó sao?- Cháu ngh nh v y c ng ph i. L y ch ng Vi t Nam c ng t t. Cháu tính l

nào t ý cháu.Cô ba Hài ng d y i ra sau nhà b p mà coi cho con Ngó nó n u n. Cô l c

c sau, g n m t gi ng h , mà ch ng cô tr ra cô c ng còn th y C m Vân ng ii gh , tay ôm cái g i thêu tr c ng c mà suy ngh .

êm y C m Vân n m m t mình trên l u tr n tr c, l n qua l n l i, suy t i nghlui hoài, ng không c. L i c a dì nói xét l i c ng ph i l m. Trèo cao thì té n ng,

èo b ng mà làm chi. Tuy mình là con ch ch khách song t nh t i l n, mình n r ich i ch ng h khi nào c m l y cây ch i mà quét nhà, hay là vào trong b p mà n u

c. N u mình l y ch ng Vi t Nam; ví d u ch ng mình giàu có sang tr ng n b cnào i n a, mình c ng ph i làm dâu. Làm dâu ph i làm nh ng vi c gì? u y thunay mình nghe nói, ch ch a bi t, th thì làm sao mà làm cho c. Khó l m! Chi

ng mình con ch ch, thì l y ch ng ch ch; mình xí xô xí xào v i nó cho qua ngàytháng. Tuy nó không bi t nói ngon nói ng t nh Vi t Nam, song nó c ng bi t nngh a, nó c ng bi t qu y ph i. ã bi t ch ng ch ch nó hay c i v Tàu, mà nó có vTàu thì m c nó, có h i gì mình âu mà s . L y ch ng ch ch mình kh i h u h nó,mình kh i làm dâu, mình c n no r i húng hính vui ch i, m i vi c trong nhà nó lo

t; nó buôn bán l i l m c nó mình ch ng c n bi t t i làm gì.m Vân ngh nh v y r i nàng vén mùng b c ra, i l i bàn rót n c mà

ng. Nàng ng u ng n c, b ng th y hình dung c a nàng nó d i trong ki ngcàng l n treo d a vách. Nàng d ng nh m hình dung nàng m t h i r i nàng châumày, kéo gh mà ng i.

ng h gõ m i hai gi . C m Vân ng i ch ng tay trên bàn mà t t ng. M tlát nghe chú bán mì thánh gõ l c c c c p àng ngã t , r i m t lát n a l i nghe ti ngxe song mã ch y r n r n ngang c a. C m Vân ngh l i hình dung mình nh v y, cáicông mình h c ch h c thêu d y l m, n u mình l y m t ng i ch ng ch ch thì u ngbi t chùng nào! Hu ng chi th y ba Chánh Tâm sánh vói mình thì x ng ôi v a l a

m. Tuy tánh th y hay v t ch c, th y hay nói ngang tàng nh ng mà làm v t ch c coivui, nói ngang tàng nghe ng quá. Mình m i quen v i th y ch ng m t tháng nay màcoi b th y a mình l m, l i không bi t t i sao h mình th y th y thì mình m c cquá, mà trong lòng kh p kh i ch không ph i th y nh ng i th ng. Ch c là th yth ng mình l m, nên th y n n n v i bà T ng i nói mình. Cha ch ! N u mìnhkhông ng ây, ch c th y gi n, th y không thèm b c chân t i nhà mình n a.

m Vân ngh t i ó thì chúm chím c i r i ng d y i vô mùng. Nàng n mnh m m t mà nàng th y hình d ng Chánh Tâm tr c m t nàng hoài. Nàng th ychàng c i, nàng nghe ti ng chàng nói nàng t ng t ng chàng ng i m t bên, chàng

m chung g i, mà nói chuy n v i chàng r i ch ng hi u vì c nào trong lòng nàngt khoan khoái nh chàng n n i nàng ch y n c m t.

êm y nàng không ng c. Mà sáng ngày nàng c ng l l ng bi ng nóibi ng c i, bi ng g u, bi ng thay áo.

Cách ba ngày sau, T Nga vô nhà C m Vân; mà l n n y nàng i có m t mình,ch không có Chánh Tâm. Hai nàng ng i nói chuy n ch i m t h i, r i C m Vân lên

u ng l y c p m t g i ng thêu cho T Nga coi. T Nga nh n d p y m i b ci nói nh nh v i cô ba Hài r ng: “Má tôi bi u tôi i vô m i dì ra nhà ch i và luônp h i dì coi chuy n má tôi nói v i dì b a h m ó, v y mà ã xong r i hay ch a, xin

dì cho má tôi bi t”. Nga nói t i ó thì C m Vân trên l u i xu ng c ng v a t i. Cô ba Hài c i

và nói v i T Nga r ng: “Cô h i nó coi nó ch u không. H m nay tôi h i nó thì nó c

ng thinh hoài. Con k quá! Nó ng hay không không bi t mà nó không h gìt”.

m Vân a c p m t g i cho T Nga coi. T Nga c m coi m t h i, hai ch emt nhau lên l u. T Nga dòm coi ý C m Vân bu n, ít nói ít c i, ch không vui v

bãi buôi nh m i l n. Nàng kéo gh ng i d a cái bàn r i bi u C m Vân ng i m tbên. Nàng ngó C m Vân và c i và nói r ng:

- m nay dì ba có nói chuy n má qua nói v i dì hôm ó cho em nghe haykhông?

- Th a có.- Em tính sao? Em nói cho qua nghe m t chút.

m Vân ng i c n móng tay, m t cúi ngó xu ng và không tr l i. T Nga it h i r i nàng nói r ng: “Ch em mình ch ph i ng i xa l gì hay sao mà em m c

. Qua mu n h i em cho t ch t22, ch qua c ng bi t không l em chê th ng ba.Thi t h i ch em mình làm quen v i nhau, qua không dè ngày sau thành ra vi c hônnh n nh v y. T hôm b a th ng ba nó t thi t v i qua r ng, nó th ng em, nó bi uph i nói má c i em cho nó, thì qua m ng không bi t ch ng nào. c nh v y thìch em mình chung m t nhà, càng vui v h n n a. Th ng ba nó th ng nh em

m, nó mu n c i n i trong tháng n y. Qua nói c i v thì ph i ch n m ba tháng.Mà nó không ch u, th ng thi t khó quá. Má qua c ng nó r i nó mu n ngang nào

c ngang n y.m Vân c ng i l ng thinh, mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. T Nga l y

làm l nên h i r ng:- i sao em bu n. âu em nói thi t cho qua nghe th coi.- Em bu n lung l m. H m nay em khóc hoài. Không l em gi u ch , th y

th ng em thì em c ng th ng th y ba v y ch . Em c làm v ch ng v ith y, em m t nhà v i ch thì em có ph c bi t ch ng nào. Ng t vì em nghph n em là con ch ch khách ph n thì ba má em khu t s m, không ai d ybi u, b i v y thu nay em b th , vi c n công n h nh em không bi t chi

t. Bây gi em l y ch ng Vi t Nam em bi t làm sao mà làm dâu.- Oái! T ng là vi c gì, ch vi c ó mà em ng i gi ng gì. Em ng có lo. Nhà

mình giàu có, m i vi c u có tr nó làm. C i em v mà ch i ch làm dâugi ng gì. Qua làm sao thì em làm nh v y, ai b t em gánh n c hay b a c ihay sao mà em s . Tr i ôi! Th ng ba nó th ng em l m, ai b t v nó làmcông vi c c c kh nó phá nhà ch . Vi c làm dâu, em cho nó b o lãnh cho.Thôi, qua tính v i dì ba lo may áo qu n, s m t chút nh cho em. Hmá coi ngày nào tháng nào c i c thì qua cho em hay nghé.

- Nga c i r i t giã mà v . Xu ng t ng d i nàng nói v i cô ba Hài r ng: “

Tôi h i r i. Nó ch u, n y dì bi t t i sao mà h m nay nó d c d c ó hay không? Nó slàm dâu. Con thi t thà quá!“

22 rõ ràng, úng h n

VI - PH N P DUYÊN A

Lý Chánh Tâm mu n C m Vân chàng bu n b c bao nhiêu, n ch ng chàngnghe C m Vân ng chàng thì chàng c ng h n h b y nhiêu. Chàng m ng n n i l

c ra ngoài, trong nhà ai c ng th y h t th y, chàng xúi ch xin v i m c i ph tcho chàng trong lúc còn bãi tr ng, ng ch ng khai tr ng chàng yên tâm mà h c.

Bà T ng chìu lòng con, nên bà vô Ch L n tính vi c y v i cô ba Hài. Ch ngph i cô ba Hài ng n tr , nh ng cô nói r ng, c i g p quá không th nào cô s m

c qu n áo cho k p. Cô l i khuyên bà T ng ph i c u th y coi ngày t t tháng h p r i c i, ch vi c c i h i là vi c h tr ng, n u làm b ng thì t i nghi p cho s p nh

ngày sau.Bà T ng nghe l i v i coi th y. H nói theo tu i c a Chánh Tâm v i C m Vân

u c i trong tháng giêng tháng hai thì t n m ng, ph i ch qua tháng sáu m i c ic. Bà T ng tr v nói l i cho Chánh Tâm hay. Chánh Tâm tuy không vui nh ng

vì th y h nói nh v y chàng c ng s , nên không dám òi c i g p n a.n ngày khai tr ng Chánh Tâm i h c mà chàng d n ch h chúa nh t ph i

C m Vân ra nhà ch i và chàng h a r ng, chúa nh t nào chàng c ng v th m nhàt th y.

Còn Thái C m Vân khi nàng ch u l i v i T Nga r i thì nàng không lo s khôngt r t n a. Tuy nàng không l s c m ng cho ng i ta th y c, song b a nào

nàng c ng lo mua qu n mua áo, s m g i s m mùng s a so n v nhà ch ng. Ðãbi t cô ba Hài nghe gi ng cao th p c a bà T ng cô không a, nh ng mà cô th y TNga t t , cô th y Chánh Tâm d th ng nh t là cô th y C m Vân có ý quy n luy n

i nhà ó, nên cô ã không bàn ra, mà cô l i có h i m ng cho cháu có ch giàu cósang tr ng n a.

m Vân gi ph n gái không dám ra nhà T Nga n a. Chánh Tâm v nhà haiba l n mà không c th y m t C m Vân thì chàng bu n, b i v y m t b a chúanh t n chàng r ch i Ch L n mà th m C m Vân.

Chánh Tâm v i C m Vân m i th y m t nhau thì c hai ng i u th n thùa,i v y Chánh Tâm thì ké né, còn C m Vân thì x n l n ch ng dám ngó nhau chán

ch ng mà c ng ch ng dám nói chuy n v i nhau. Chánh Tâm vô c m t l n r it bén vô hoài, ch ng có b a chúa nh t nào chàng v nhà mà chàng không i Chn, mà c ng ch ng b a chúa nh t nào mà chàng không v nhà. L n u còn ng i,

qua m y l n sau chàng v i nàng m i h t m c c , m i dám li c ngó nhau, m i dámnói chuy n chút nh.

t b t ã t i tháng sáu. Chánh Tâm t i k bãi tr ng n a n m nên v nhà.m Vân s m s a mùng m n qu n áo ã h t. Bà T ng v i cô ba Hài nh ngày

làm l c i cho hai tr thành hôn.Trót m y tháng, trong i ngoài trông, trí nh não n , tình th ng lai láng. K

n y sum hi p m t nhà, c ph ng loan c p b i v y êm khuya v ng v trênu, tay c m tay, m t nhìn m t, trai say s a vì s c, gái mê m n vì tình.

Tuy v ch ng m i c i, dan díu v i nhau m c d u, nh ng mà n b a khaitr ng Chánh Tâm c ng s t s ng i h c, ngh vì còn có m y tháng n a t i k thi,

u mình h n h thì làm sao mà u c.m Vân nhà tuy nàng không thông o làm dâu, song lo th c khuya d y

m lo rót n c têm tr u cho m ch ng. Thi t bà T ng không nói m t ti ng chi,không ló cái mòi chi mà dám nói bà không a C m Vân. Bà có m t cái tánh n y, là bàít hay nói chuy n v i dâu, mà d u có nói c ng ch ng h khi nào th y bà c i, b i

y C m Vân kiêng s bà l m. Ch ng không có nhà, m ch ng thì nghiêm ngh ,may nh có ch ch ng chuy n vãn h h , khi d y nhau may áo thêu kh n, khi d tnhau mua d o ch i, b i v y tuy C m Vân không c vui cho l m, song nàng

ng không n n i bu n r u.Chánh Tâm c i v thì c i, th ng v thì th ng, mà trong tr ng chàng lo

c h t s c ch không ph i vì có v mà lo ra, hay là vì giàu mà bi ng nhác. Ví d u trong l p h c chàng không ng c b c nh t, nh ng mà k ph n ông thì

chàng c ng c b c trung. Ch ng hi u t i m ng s làm sao mà n ngày thi cónhi u h c trò h c d h n chàng mà ng i ta u c, còn chàng thì r t tu t.

Chánh Tâm ch r ng v nhà, ph n thì b c t c, ph n thì h th n, b i v ychàng b b a c m chi u, lên l u n m dàu dàu, bà T ng nghe con thi r t bà c ngbu n l m. Bà bu n y là l t nhiên, vì làm m ai c ng v y.

Bà ng i n c m v i T Nga v i C m Vân bà không nói chi h t, m t giây phút bàngó C m Vân m t cái, mà l n nào bà ngó thì c p m t bà c ng l m l m, d ngnh t i C m Vân làm cho con bà thi r t v y.

i nghi p cho C m Vân ho c là t i vô ý ho c là t i nàng bu n r u, b i v y chonên nàng n s s a ba h t c m r i i u ng n c, nàng không dè vi c chi h t. Nàng lotr u n c cho m ch ng xong thì nàng l n l n lên l u th m ch ng. Nàng th y ChánhTâm n m chèo queo tay gác qua trán, m t nh m lim dim, nàng l y làm au ntrong lòng, nên ng i ghé bên gi ng tính ki m l i an i.

Chánh Tâm day qua ngó v và nói r ng:- Qua thi r t t c quá.- Thi c có m ng s ; thu nay thi u gì ng i h c gi i mà không thi u, ch

ph i có mình anh hay sao mà anh t c, xin anh ng có bu n; h anh bu nthì má c ng bu n n a, r i má sanh b nh ây khó l m. H i nãy anh không n

m, má bu n má n ít quá.- Mình h c mà thi r t h khi d mình ch .- Ai mà dám khi.- u h không dám khi, song mình th y chúng b n mình c ng m c c

ch .- ã bi t n u anh thi u, thì em m ng l m, mà r i có r t thì thôi, ch em

ng không bu n bao nhiêu. Anh ngh ó mà coi, anh thi u c ng v y màanh thi r t c ng v y; mi n là anh h c n m mãn h n v i ng i ta thì thôich . Anh mu n có cái b ng c p ng xin làm vi c làm v n gì hay sao nênanh v n thi cho u.

- Em nói ph i l m. Qua có tính làm th y thông th y ký gì âu. Mình nghèoc gì hay sao, nên c n ph i i làm vi c ng ki m m i tháng vài ch c ngng. i ! thây k , u r t c ng v y, không thèm bu n chi h t.

Chánh Tâm và nói và ng i d y, rót n c mà u ng r i v ch ng nh ng nóichuy n v i nhau, tuy không c vui v lung nh lúc tr c, song c ng không bu nth m nh h i chi u n a.

Qua ngày sau, H ng b Hu nh, Láng Thé, là con nhà chú c a bà T ng, lãnhcoi nhà coi ru ng cho bà, g i th lên nói r ng, h i lúa m i b h n, n lúa tr r i bháp, ch c mùa ru ng n m nay th t bát góp lúa không , nên xin bà T ng v coi

ng ch ng góp lúa ng ch gi m cho tá n.Bà T ng nghe nói nh v y thì bà nóng n y, mu n v Láng Thé mà th m ru ng,

ng t gì hôm nay tay ch n bà nh c m i, nh m i xa không ti n, nên bà không dám i.Chánh Tâm nh n d p y m i xin v i m hai v ch ng chàng i th , tr c chochàng bi t ru ng t, sau cho C m Vân bi t nhà c a d i Láng Thé. Bà T ng cho

i. V ch ng Chánh Tâm s a so n x p qu n áo b vô vali, r i sáng b a sau t giã mi ch , d t nhau ra xe l a mua gi y i M Tho ng ng i tàu v Trà Vinh.

Láng Thé i qua Át ch, bây gi có p m t b l á ngay bót, hai bên tr ngcây g c tr ng l ng mà tàn sum sê, che ng mát m , ban ngày không n ng d i cònban êm thì có thú thanh t nh im lìm. Ai ng i xe i qua ng y ngó tr c m t nhth y m t cái hang dài g n n m ngàn th c, ngó hai bên th y hai cách ng r ng l nminh mông, mùa c y nhu m màu xanh, mùa g t nhu m màu vàng, thì d u tronglòng có a oan tâm s cho m y i n a, c ng b t th th i mà khen cái c nh nh tr i

p t s n r i nh ng i s a sang thêm, nên m i c h u tình h u thú nh v y. trong ch Láng Thé m i quanh qua cái ng y, phía bên tay m t, l i có

t con gi ng cát, gi ng tuy không l n, song nhà c a v n t c chen chúc v i nhauch t c ng. cu i gi ng l i có m t cái chùa ph t c a ng i th , kêu là chùa Phang

c, c t gi a m t v n tr ng nh ng cây sao cây d u23, hàng rào coi c ng ngay th ngng, mà cây nào coi c ng cao vòi v i.

Cách m i m y n m tr c, n u v ch ng Chánh Tâm v Láng Thé mà th mnhà xét ru ng, thì b l t ch, ch a tr i á! Ch có m t cái b t cho nhân dân

i b mà thôi. Còn c nh chùa Phang S c thì á có r i, tuy cây c i ch a c cao l nnh bây gi , song nhánh lá sum sê s m u t h n bây gi nhi u l m. Cái nhà ngói l n

a ông T ng Hi n, vì c quá, cây m t gói d t, nên ã d r i, h i tr c c t gi a congi ng m i t ó.

Chánh Tâm v i C m Vân v t i Láng Thé, xe ng ng ngoài ch , thì m t tr i ãchen l n, Chánh Tân bi u m t a nh vác va ly, r i v ch ng d t nhau v nhà.

m Vân sanh t i Ch L n, h i nh có m t hai khi m d t v th m bênngo i, mi t C n Giu c, ho c d t i th m dì R ch Ki n, nên nàng có th y ngru ng chút nh r i, nh ng h i nh i ra ng ru ng thì i, vì tình ch a y , nênch a bi t c m xúc. Hôm nay nàng i v i ch ng, mà l i i xa quá, th y t b c nh v t

u l m t h t th y, b i v y nàng kh p kh i trong lòng, lúc b c xu ng xe nàng li n

23 hai lo i cây th ng c tr ng ven ng cái

m tay ch ng mà i, làm cho Chánh Tâm h n h vô cùng, mà c ng làm cho ng itrong xóm ai th y c ng ngó.

c vô c a ngõ r i, nàng h i ch ng r ng: “Nhà mình ây hay sao?” ChánhTâm g t u ngó v mà c i. C m Vân th y m t cái nhà ngói l n c t ba c n hai chái,

a ván, vách t ng, mà nhà óng c a bít bùng. Tr c c a có m t cái sân nh cc tàm làm24. D a thêm có m y b i ngày25 tr bông b i thì tr ng, b i thì tím.

Bên tay m t có cái chu ng trâu, th y trong chu ng trâu ng m t b y, l i có m t anh tru ng tr n, vác m t bó r m ch y l ng x ng. Bên tay trái có m t mi ng t

ng l n mà tr ng l ng, y là sân p lúa, vì ch a t i k nên ch a d n d p, b i v yheo i có l có hang.

ch ng Chánh Tâm v a vô t i sân, thì có m t con chó vàng phía sau ch yra, ng s a om sòm.V H ng B Hu nh ng lo nh t v t, b ng nghe chó s a,

ng có khách nào l , nên l t t ch y ra, áo x n ngang, u b t trùm kh n, mi ngnhai tr u nhóc nhách. Ch ta th y Chánh Tâm thì m ng quýnh v i vã ch y vòng raphía sau vô nhà mà m c a.

ch ng Chánh Tâm vô nhà. V H ng B Hu nh ngó C m Vân trân trân vài r ng: “Con ba ây ph i hôn?”. Chánh Tâm áp r ng:

- Ph i. V tôi ó.- Hôm tháng sáu nghe nói cháu c i v . Mà h i ó t i bây gi có d t nhau v

i n y l n nào âu mà bi t. Ch T ng v i con hai tr n m nh cháu há?Sao ch T ng không v ch i?

- Má tôi m c nh c m i tay ch n h m nay, nên i không c. Tôi m i ti pc th c a c u T nên v ch ng tôi i ây. C u T âu m ?

- Nó i ra ngoài H ng giáo. n c m r i m i i a. M t chút ây nó v bâygi . H ng B Hu nh l y ch i quét ván s ch s r i tr i chi u bông mà m i C m

Vân ng i. C m Vân i vòng vòng trong nhà mà coi t tr c ra sau không sót ch nàot. Chánh Tâm c ng i theo v ng ch ch n y v t n cho v coi. V H ng B

Hu nh nói r ng: ”B t nh n quá! Cháu v mà không ánh dây thép, ng cho ng ita mua s n, v thình lình, bây gi có gi ng gì âu mà n c m. Thôi, m làm

t d n c m cho hai cháu n”. Ch ta nói và b i xu ng nhà sau.Th ng Thu là n26 trong nhà, nó i ngoài ru ng m i v , nghe nói v ch ng

Chánh Tâm, nó l t t ch y lên nhà trên chào m ng. Nó th y tr i t i r i, nên lo tèn. Chánh Tâm bi u nó d n d p trong bu ng cho s ch s , và m t l y mùng ra

gi ng. ch ng Chánh Tâm thay áo thay qu n, r a m t r a mày, r i m i ng i v i

nhau t i b gh gi a mà ch i. Th ng Thu lo quét t c d n d p l ng x ng. Trong nhàèn d u l a t không c sáng nên coi ch m ch t . Ngoài sân bóng tr ng d i

ch p chòa l i thêm ng n gió th i lao xao. C m Vân ng i ngó ch ng mi ng chúmchím c i. Chánh tâm c ng ngó v mà c i và h i r ng:

24 tùm lum25 bông m i gi26 ng i giúp vi c

- Em bu n hay không?- Không.- d i ru ng, nhà c a lôi thôi, ng sá d dáy em không quen, ch c là em

bu n l m.- Có anh mà em bu n gi ng gì.- Ví nh má b t hai a mình luôn d i n y em ch u hay không?- Nh má b t thì mình ph i ch không ch u sao c.- Qua nói ch i v y ch sao cho c.- Sao v y?- Mình Sài Gòn sung s ng quen r i bây gi ây n c c n kh , ban êm

i còn s n tr m n c p n a, sao cho n i.- âu em c ng ch u c h t th y, mi n là có anh v i em thì thôi.Chánh Tâm nghe v nói nh v y thì chàng c ý, nên ng d y r v ra tr c

sân ch i. Trên tr i bóng tr ng v c v c, trong c ti ng d kêu ngâm nga. V ch ngChánh Tâm d t nhau i qua i l i, khi n m tay mà h i, khi v n vai mà c i, c nhthanh t nh im lìm, tình y v i lai láng. Chàng v i nàng ng to nh dan díu, âu

ng B Hu nh i xóm v . Anh ta ngó th y Chánh Tâm thì m ng r d t nhau trvô nhà.

ng B Hu nh kêu v om xòm mà h i có lo d n c m cho v ch ng ChánhTâm n hay không. Ng i v ch y lên áp r ng, c m ã g n chín. Thi t qu cáchch ng bao lâu th ng Thu b ng c m lên d n m t mâm trên bàn cho v ch ng ChánhTâm n.

Trong lúc Chánh Tâm n c m. H ng B Hu nh m i nói r ng:- n có cháu v ây, v y mai r i c u d t cháu ra ngoài ru ng cho cháu coi

ru ng n m nay th t quá. C u s góp không c phân n a.- Má tôi nói c u làm sao thì làm, ph i cho có s lúa m i chín ngàn gi cho

má tôi m i c. N u c u không góp c thì c u ph i th ng.- Ch T ng nói nh v y ch c ch t c u còn gì.- y n m nay trúng mùa hoài thì c u có l i nhi u nh n m nay có th t thì t

nhiên c u ph i ch u l ch .- Cháu nói nh v y t i nghi p cho c u l m. C u coi nhà c a ru ng t giùm

cho ch T ng, có l ng h ng gì âu, mà mùa th t cháu b t c u th ng.Cháu còn nh , cháu không hi u bi t vi c ru ng t. Phàm làm ch n h

p mùa th t thì mình ph i ch gi m cho tá n ch .- Ch gi m cái gì! V y ch m y n m trúng mùa, mình có b t nó óng thêm

hay sao, nên g p mùa th t mình ph i ch gi m.- u cháu òi cho , tá n âu có lúa mà ong cho cháu.- Thây k , nó bán v con, làm sao thì làm bi t âu. C u ph i cho b n n

nhà tá n mà gi lúa. H h p c bao nhiêu lúa h t, c u l y lúa ru ngtr c i, ph i l y cho s lúa c a mình, nh còn d thì h nh b ngkhông d thì h ch u.

m Vân không thông th o vi c ru ng t, nên nãy gi nàng lóng tai mà nghehai ng i nói chuy n, nàng không dám xen vô. Tuy v y mà n u ai ngó m t nàng cho

thì t th y nàng suy ngh lung l m. n ch ng nàng nghe Chánh tâm nói t i m ycâu chót r i nàng th y H ng B Hu nh day m t ra ngoài c a mà không tr l i thìnàng ngó ch ng mà nói r ng:

- Anh nói nh v y thì t i nghi p cho tá n l m.- Em ng có nói t i nghi p. T i nó là quân n c p h t th y. V y ch b a

m má nói ó em không nghe hay sao? Má nói h mình t t v i nó thì nót da mình.

- Em t ng d u h ng nào c ng v y, sao cho kh i có k qu y. Em ch a bi ttá n là ai, em ch a th y m t ng i nào h t mà em ch c sao c ng có ng ithi t thà ch n ch t lo i l c27 làm n. N u n m nay th t mùa, h làm có lúabao nhiêu thì anh góp h t r i còn âu cho v con h n.

- làm sao h làm ch . C n gì em ph i lo.m Vân ngó ch ng mà s c m t không vui. H ng B Hu nh day vô nói v i

m Vân r ng, c u c t ngh a cho cháu hi u vi c cho m n ru ng x n y. Cót tên tá n nó l i h i mình mà m n m t tr m công t. Nó ph i làm t tá cho

mình mà giao k t t i ngày g t nó ph i ong ba tr m gi lúa m n. Mà nó nghèo,có c m ti n âu mà n mà làm. Nó ph i vay lúa c a mình mà n. Nh nó vay n mch c gi lúa thì t i ngày nó ph i ong m t tr m gi . Còn h i b c ng m n côngphát, công m , công c y, công g t, h mình ra m i ng b c cho nó thì t i ngày nóph i ong cho mình ba ch c gi lúa. M t ng i tá n m n m t tr m công ru ng,th nào nó c ng ph i vay c a mình b n ch c gi lúa v i hai ch c ng b c. V y thì

i ngày nó ph i ong ba tr m lúa m n, tám ch c gi lúa vay v i sáu ch c gi lúay b c tr c ó n a, c ng là b n tr m b n ch c gi . M t tr m công ru ng nó làm ó

nh may g p trúng mùa thì g t c m t ngàn gi . ó là nói s cao h n h t, mà l it thi t t t, ch th ng th ng thì ch ng b y tám tr m gi . Mình là ch n mình

thâu b n tr m gi r i thì nó còn té c ng c vài ba tr m gi . Mà n m nay th t quá, m t tr m công t không g t c b n tr m gi , mà lúc g t p sao c ng hao h tt m , n u mình làm g t, bu c ph i ong cho s lúa c a mình, thì tá n còn

âu mà ong lúa trâu, lúa g t, lúa p.m Vân ng i tr m ngâm m t h i r i nói: ”Cho vay m t gi lúa t i ngày ph i

tr hai gi , m t ng t i ngay ph i ông ba gi , thì m c quá! Làm nh v y ch t nhànghèo còn gì!”.

ng b Hu nh c i mà áp r ng:- Không m c gì l m. t n y, có nhi u ch h còn cho m c h n n a ch .- Tr i i! Cho vay nh v y mà c u còn g i r ng ch a m c.- u thay m t cho ch T ng c u cho nh v y là r a. H cho m t gi lúa

ph i tr hai gi r i ho c b n gi . Theo c u ây ai h i vay thì c u cho b ngkhông h i thì thôi, còn h thì h bu c tá n ph i vay, n u không vay thì hkhông cho m n ru ng. Mà làng n y dân th nhi u, nó nghèo quá nên có

a nào mà kh i vay.- Ch t con nhà nghèo h t!

27 m c i, c i c

ch ng Chánh Tâm m c m r i thì tr i ã khuya, nên bi u óng c a i ng .Chánh Tâm i ng b n ng gió tr n m t ngày nên m t m i, b i v y v a n mxu ng thì chàng ng li n. C m Vân tuy c ng h i m t song m t là vì nhà l ch , hai làvì nàng nghe nói h i hôm ó hoài, nên nàng n m thao th c cho n quá n a êm

t m i quá r i nàng m i ng quên c.Sáng b a sau, l i tám gi v ch ng anh Chánh Tâm m i th c d y mà r a m tu r i th y v ch ng H ng b Hu nh ã d n c m n. C m Vân c i mà nói

ng: ” n c m gì mà s m d v y!” V H ng b Hu nh áp r ng: ”Tr a r i chm. M n u r i nãy gi , m c i hai cháu th c d y, ch m i b a thì ã n c m lâui “

Chánh Tâm c ng c i và ngó v mà nói r ng: “ ru ng h n c m s m l m“,m mai n l i b y gi r i tám gi “

Món n không nhi u, l i kho, n u không gi ng nh trên Sài Gòn, Ch L n, g okhông tr ng, cá không l n nh ng v ch ng Chánh Tâm n c ng ngon. n c m r i

ng b Hu nh v i Chánh Tâm r nhau i coi ru ng. C m Vân òi i theo, ChánhTâm không cho chàng nói r ng: ”Tr i n ng quá, l i ph i i b theo b ru ng, có chph i l i sao n i.”

m Vân nhà bu n, nàng bèn i vòng ra sau v n mà ch i. Xu ng t i nhài nàng th y th ng Thu v i m t a nh , ch ng m i ba m i b n tu i, là a

mà nàng ã th y ôm r m i trong chu ng trâu chi u hôm qua, ng ng i n c m.Nàng b c l i g n thì th y hai a ang n c m v i m m cá s t, ch không có v tchi h t, mà chúng nó n coi ngon l m. Nàng h i th ng Thu r ng:

- Anh n c m mà không có cá th t chi h t thì no sao c?- m no ch . Thu nay n c m c ng nh v y, n u không no thì ch t còn gì.- y h i nãy n còn nhi u quá. Sao anh l i không l y mà n?- m không c. Thím H ng r y ch t, ai dám l y.

m Vân i n i ra c a sau n a, thì th y hai bên có hai v a lúa l n, l p b ngngói, vì ch a t i mùa, nên v a tr ng tr n. Nàng ng mà nh m ra sau v n thì

n không bao l n, chung quanh tr ng tre, gi a tr ng l n x n, chu i có, cau có,cam xành có, mà th nào c ng x r xác rác, không hàng không li p.

Nàng ng ch i m t h i, r i tr vô nhà, c y v H ng b Hu nh d t i ch i l ixóm ng cho nàng th y b n ch n c a k thôn quê. V a m i ra kh i c a ng , thìnàng th y có hai ng i àn bà Th v i ba a con nít ang nhoi d i v ng n c mà

t cá, àn bà thì m t mày en thui, mình m y l m lem, còn con nít thì tru ng l ,tay ch n m nhách, c p m t chau vau28. i kh i cái v ng y, thì t i m t cái nhà lánh , trong nhà có m t bà già ch ng sáu ch c tu i, tóc b c da dúm tr n trùi tr i,

ang ng gi g o. C m Vân th y v y bèn ch c l i l c u mà than r ng: ”Già nng tu i ó mà còn c c kh quá!”.

i c m t khúc ng n a, l i có m t nhà lá ba c n, c a x u x o, vách x cht. Tr c sân có ch t m t ng chà khô, có m t ng i àn bà, m c áo v i c m c29

không bi t cho màu gì, mà tay áo c t t i cánh ch , v t áo rách ten ben, ang ng b

28 xanh xao, dã d i, nh ng i s p b nh29 i b m c

chà ng ôm vô mà ch m. G n ó m t con gà mái ô30, d t m t b y gà con, ch n b ic chu i, mi ng kêu túc túc, d a c a có b n a con nít, a l n h n h t ch ng

i tu i, a ng i a ng mà ch i, a tru ng, a tr n, mà a nào m tmày c ng tèm lem. Trong nhà có m t ng i àn ông, tr c ch ng b n ch c tu i, utóc r i nùi, m t mày nh n nhíu, qu n áo lang thang ng ng i t i u ván mà coi

p nh ch i. Ng i y th y v H ng b Hu nh i ngang, thì l t t ng d yc ra c a mà chào.

b Hu nh day l i nói v i C m Vân r ng: “Th ng n y là th ng tá n c acháu. Nó làm m t tr m công“. C m Vân ng l i ngó vô nhà, thì th y trong nhà cócái bàn th mà trên bàn tr ng tr n không có ch n èn l c bình chi h t. Chính gi a cólót m t mi ng ván d u, bên tay m t có m t cái chõng, còn bên tay trái thì có gi ng

t cái v ng, g n ó thì l i có ch t cày b a l n x n. S p nh ng d y h t mà ngóm Vân. Ng i àn bà chà ó l n l n i vô nhà. V H ng b Hu nh ch C m

Vân mà nói v i ng i tá n y r ng: ”Dâu c a ch T ng ó a. V ch ng nó m ixu ng h i hôm.“

Ng i tá n b c ra sân ch p tay xá C m Vân và m i nàng vô nhà. C m Vâni và ch m y a nh mà nói r ng:

- Con c a chú ó ph i hôn?- Th a ph i.- Sao chú không b n áo b n qu n, t m r a s ch s , chúng nó tr n tru ng

dáy d v y?- Th a, nghèo quá, v ch ng tôi m c lo làm n, có không âu mà s n sóc.

y d a nh nghe h i t i chúng nó, a thì i l i ng bên cha, a thì ch yra n m áo m . C m Vân thò tay l y ti n ra phát cho m i a m t c c b c. a l n

a tay mà l y, m t mày vui c i; a nh thì s , nên th t tay rút c . Ng i m xúip con r ng: ”Cám n cô i con“. S p nh c ng l ng thinh. C m Vân c i r i t

mà i.m Vân mu n i n a, ng t vì tr i n ng g t mà nàng quên em dù nên ph i i

.i chi u hôm qua, m i xu ng t i nhà c c a cha m ch ng, thì nàng vui m ng

m. B a nay nàng i ch i nàng th y b y n c a con nhà nghèo ru ng, thì nàngm xúc, nên trong lòng r t bàng hoàng. Nàng n m chèo queo gác tay lên trán mà

suy ngh hoài. n tr a H ng b Hu nh v i Chánh Tâm i v , H ng b Hu nhnói v i Chánh Tâm r ng: ”Cháu th y ru ng n ng nh v y ó. Thi t là th t, chph i c u nói thêm hay sao. Ru ng nh v y, làm sao mà góp lúa cho c “.

Chánh Tâm châu mày mà áp r ng: ”C u nói k quá! Làm tá n may trúngmùa thì nh , r i th t mùa thì ch u, ch trúng mùa h n r i th t mùa h b t mìnhch u hay sao? Không c âu. C u ph i ráng mà góp cho ; n u c u góp thi u mátôi r y ch t a”. H ng b Hu nh ng i bu n xo.

i b n gi chi u, mà n c m n c ã xong r i h t. Chánh Tâm r v i rangoài ru ng ch i. Hai v ch ng th ng th ng d t nhau i theo b qua Át ch. C m

30 gà có lông en

Vân ngó lên phía ng Cây Cách thì ng ru ng minh mông, ch y dài lên cho t i mégi ng An Tr ng nh. Ch t sâu lúa ch a tr thì màu xanh l c lìa. Ch lúa ngtr thì coi màu xám xám. Còn m y ám lúa s m, ã chín r i, nên màu coi vàng vàng.Cách xa xa, th y có m t ng i u i nón lá i th m ru ng v , mình m y l m lem.

u gi ng, có m t a nh ng i trên l ng trâu hát nghe ráo rích.m Vân ng m c nh ng lòng nên nàng ng bu n hiu. Chánh Tâm ngó m t

r i n m tay mà h i r ng:- Sao em bu n d v y?- Thu nay em không có xu ng ru ng. Em xu ng ây t h i s m m i n bây

gi em bu n quá.- Em có bu n, thôi thì sáng mai mình v .- Không ph i t i ru ng làm cho em bu n âu. ây có các c nh thanh t nh

em a l m ch .- y ch em bu n gi ng gì?- Em bu n là vì em th y con nhà nghèo h c c kh em th ng quá. H c ng

là ng i nh mình, mà mình n sung m c s ng nhà cao áo t t, còn hqu n áo lang thang, nhà rách vách nát, em th y b n c a h em ch ukhông c.

- i h nghèo thì h ph i c c ch .- i v y nên em m i th ng h . Ch chi em giàu có l n, em cho h ti n b c

ng h c t nhà c t c a, may áo qu n t t h t th y em m i vui.- Tr i ôi! Chính ph kia làm c ng không c hu ng chi là mình. Em giàu

n b c nào em c ng không nuôi h t dân trong n c n i.- u nuôi h t không n i thì em nuôi n i m y ng i trong xóm, trong làng

a em. T nh chí l n anh có i n nhà m y ng i tá n anh ch i l nnào hay không?

- Có ch .- i s m m i em i ch i v i m H ng b , em có ghé nhà m t ng i tá

n c a mình. Em th y hai v ch ng ng i y n nói thi t thà quá, mà vìnghèo kh qu n áo rách r i, còn s p con m t b y thì tru ng tr n, thi tem t ru t. Ng i ta nh v y ó r i n m nay g p th t mùa, mà anh làm

t, h g t c bao nhiêu anh l y h t, r i v con ng i ta bi t l y chi màn.

Chánh Tâm ng suy ngh m t h i r i v vai v mà nói r ng: “Thôi em ngcó bu n. ch ng t i mùa góp lúa, qua li u mà xin v i má ch gi m cho h ”.

m Vân ng bu n, mà nàng nghe ch ng nói nh v y, thì nàng i bu n ravui, li c m t ngó ch ng r t h u tình và áp r ng: “Anh c nh v y, thì em vui

m “. ch ng th th n ngoài ng mà h ng gió nh m c nh cho n g n t i m i tr

.m Vân ý mu n d i ru ng mà ch i, ng t vì khi ra i m ch ng không

nh gi i nên ch i có vài b a r i nàng thúc ch ng v . Khi s a so n c mà v .m Vân kêu th ng Thu v i th ng nh gi trâu mà cho m i a hai ng b c. Hai

a nh nó m ng quýnh.V H ng b Hu nh ngó trân trân r i nói v i hai a béng: “ Nè, dành, ch ng có xài b y h t a. Th ng Thu c i và nói r ng,

dành ng may qu n áo m i n T t, ch d xài hôn”.

VII.- T NGA LÀM PH C

ngày Lý Chánh Tâm thôi h c v nhà, chàng ng ng nh31 v i mho c dan díu v i v , mà ã g n tròn n m r i. Qua n tháng m i m t Tây n m sau,các Nh t trình Tây Nam Sài Gòn báo cáo cu c h i ch Hà N i m i m l n thnh t, và c ng khuyên b c tài gia phú h Vi t Nam hãy ra B c vi t mà xem. H ich tr c cho bi t th s n cùng công ngh trong n c, sau k t dây thân ái ng ilàm cho Nam B c m t nhà.

Chánh Tâm mu n d t v i coi ch i. T i l i chàng bàn tính v i v thì C m Vânnói r ng: ”Mình i ch i sung s ng, còn b má nhà v y sao ph i. Nh anh th a

i má, mà má ch u i v i mình, thì em m i dám i.”Chánh Tâm th a v i m , thì m c ng mu n i ch i l m, ng t vì lúc y ã g n

i mùa góp lúa, n u Chánh Tâm i mà bà c ng i n a, thì có ai nhà mà coi góplúa. T Nga th y m không i thì nàng xin mà i v i v ch ng Chánh Tâm, Bà T ngnói r ng: ”N u bây d t nhau i h t, bây b tao nhà m t mình tiu hiu hay sao? R i

a nào ây tao v Láng Thé th m ru ng ai mà coi nhà trên n y?”. Nga nghe m nói nh v y, nàng không dám òi i n a. C m Vân ái ng i

nên nàng c ng không dám i. Chánh Tâm s a so n áo qu n r i mua gi y tàu mà it mình.

Chánh Tâm i c ba b n ngày, bà T ng bèn tính v Láng Thé mà th mru ng. T Nga nói v i C m Vân không n cho m i m t mình, m i phân nhau,ch thì nhà coi nhà, em thì theo m mà ph c s , con Nên c ng theo bà T ng màph v i C m Vân.

Bà T ng v i C m Vân i h i s m m i, thì bu i chi u T Nga c m t t dâythép c a ch ng d i M Tho ánh lên nói r ng, au n ng bi u nàng ph i xu ng

p t c cho chàng th y m t r i chàng có ch t. Nga c dây thép h i ba gi chi u. Nàng coi r i li n qu ng t dây thép

trên bàn qu n qu n không ch u i. Nàng nói th m m t mình r ng: ”Nh n ngh a gìó mà c n ph i th y m t, ch t âu thì ch t ph t i cho r nh. Ch t r i ta xu ng ta

chôn”.Nàng b i vô mùng mà n m. Ban u thì nàng nh t nh không i, mà nàng

m m t h i nàng ngh l i d u không th ng c ng là ngh a v ch ng. ã bi t ch ngmình có qu y v i mình nhi u, theo ng i ta thì h ã xin b t lâu r i. Vì mìnhkhông n ph l i c a cha tr i nên mình m i dây d a nh v y. Mà ai qu y thì hch u, mình ph i thì mình ph i gi cho tròn. Tuy m y n m nay ch ng mình v imình không có nh n ngh a chi h t, song hôm nay nó au n ng g n ch t, nó xin mình

m t chút cho nó th y m t; n u mình không i té ra mình c ng mang ti ng b tngh a nh ch ng còn gì.

T Nga ngh nh v y r i nàng vùng ng i d y, i thay áo i qu n, tính i MTho. Nàng kêu th ng u v i con L i ra mà d n nhà ph i coi nhà, t i ph i coi

óng c a n o cho ch t ch a nàng l i m t s t l y n m t m gi y s n x p l i b vô bóp

31 l c l o, nhí nh nh hoài

i lên xe kéo ra nhà ga mà i xe l a. Nàng v a t i ch i thì th y xe l a b n gihai m i ã ch y ngang, th i súp lê inh i.

Chuy n xe l a n y là chuy n chót, không chuy n nào i M Tho n a. T Ngay làm b i r i nên quay xe tr v nhà. Ban u nàng tính ch chuy n xe khuyai s i. Mà nàng i vô i ra, trong lòng b t r t, nàng l i ti c ch chi mà m i c

dây thép, nàng ng gi n l y, s a so n mà i li n thì kh i tr xe nh v y. Nàng lotính hoài, n m ng i không yên.

n n m gi chi u con L i d n b ng c m lên. T Nga nóng n y quá, ch nkhuya không c, nàng m i sai th ng u i ki m m t cái xe h i lô ca xông mà

i giá i M Tho có l i là bao nhiêu. Nàng n c m tr a r i thì th ng u v th ang, có cái xe h i phía ch i, còn m i tinh, ch xe nói nh xu ng M Tho mà v

tr c m i hai gi khuya thì n hai m i l m ng, còn nh t i sáng m i v thì nba ch c ng. Tuy T Nga chê giá m c, song nàng bi u th ng u chay kêu xe h i

em l i l p t c cho nàng i. Nàng mu n bi u th ng u ho c con L i i v i nàng,mà r i nàng ngh nhà r ng minh mông, không bi t ch ng mình ph i luôn d i MTho, n u d t m t a theo thì m t a nhà không ti n, b i v y ch ng xe h i em

i, nàng lên xe i m t mình, không d t a nào theo h t.a m i èn thì T Nga xu ng t i M Tho. Nàng ch ng cho xe h i ch y

i u ngay c n ph c a Lê Phùng Xuân . Xe v a ng ng, nàng l t t leo xu ng.Nàng dòm vô nhà thì th y nhà m c a tác hoác, có t m t cái èn leo loét trênbàn, mà không th y d ng ng i nào h t. Nàng b c vô v a d n èn lên cho sáng, thìPhùng Xuân âu àng xóm ch y v , mình m c áo s mi qu n lãnh en, ch n manggu c, tóc x p x x p x i, mi ng c i ng n ngo n và h i r ng: “Mình m n xe h imình i hay sao? Sao không i xe l a?”

Nga t c gi n ngh n h ng, ng ngó ch ng r i h i l i r ng:- Th y au g n ch t v y h . Th y quá qu c l m! V y mà dám ánh dây thép

nói g n ch t ch !- i nghi p tôi l m mình ôi! Tôi s ng ây ch c ng nh ch t r i. Cha ch tôi

nguy l m! N u phen n y mà mình không c u tôi, ch c là tôi ph i ch t, chng không c. Mình ng i xu ng ó mình ng i r i tôi nói chuy n cho

mình nghe.- Tôi bi t chuy n c a th y r i, th y ng có nói mà th t công. Th y không có

ti n i ánh c b c, không có ti n ph c p cho , nên ánh dây thép g t tuixu ng ng xin ti n, ch không có chuy n chi h t.

- Không ph i v y âu! Mình ng i ó mà, mình ng i tôi nói m i h t chuy n.Mình c nói tôi c b c hoài, t i nghi p tôi quá. Tôi ã h a v i mình tôikhông ch i n a. Thi t h n hai n m nay tôi có ch i b i gì âu. Không tinmình h i h t m y th y ây M Tho n y mà coi. Mình ng i ch .

Phùng Xuân kéo gh và n m tay T Nga mà bi u ng i. T Nga ng i c n móngtay, m t ngó èn mà không thèm ngó t i ch ng. Phùng Xuân ng i m t bên, b coibu n th m l m. Chàng ch ng tay trên trán và a m t mà nói r ng: “Tôi làm àn ôngmà theo xin ti n c a v hoài ngh thi t là x u h l m. Mình gi n tôi c ng ph i. Tôi

âu dám trách mình. Tr c khi tôi ánh dây thép cho mình, l ng tâm tôi nó c n r t

tôi lung l m. Vì ng t quá, nên tôi ph i li u m ng, ch thi t tôi có mu n làm c c lòngmình làm chi. tôi nói cho mình nghe: h n hai n m nay tôi không dám ch i b i chi

t. Mà vì h i tr c tr c tôi d i, tôi ch i l , nên có thi u ng i chút nh. Hai n mnay tôi l n h i ti n t n tr c ng g n h t n r i. Còn có m t ch , là hai Hoành g nbên Ch C , tôi thi u nó hai tr m ng. M y n m nay tôi tr ti n l i m t ki p, mà

m nay nó l i làm g t, ph i tr v n. Tôi xin góp nó không ch u. Nó vô n trong toàán ki n tôi. Toà lên án nh tôi ph i tr v n l i ba tr m n u không ch n c phépgiam thâu. Hôm qua Tr ng Toà ã rao án cho tôi r i. Tôi k ba b a tôi tr . nsáng mai mãn k , n u tôi không tr , thì nó giam thâu. Tôi ch y v trên nhà tôi l yông già mà xin ti n. Ông già b bà dì gh tôi b c, nên ng r t ánh tôi, khôngcho ng nào h t. Tôi ph i ch t! Bây gi ti n b c âu có mà tr ! Mà n mai n y, n utôi không tr thì tù, h tù thì m t ch c. Làm ng i mà n tù m t ch c, thì thàlà ch t ph t cho r nh ch sông n a làm gì”.

Phùng xuân nói t i ó r i chàng khóc r m r c. T Nga th y v y thì c i và nóing: ”Th y làm thì th y ch u, ch th y nói v i tôi làm chi? Có ph i tôi làm n cho

th y sao, mà bây gi trách tôi”.Phùng Xuân v a khóc v a nói r ng: “ Tôi âu dám trách mình. Tôi nói cho

mình hi u cái nguy c a tôi mà thôi ch ”. Nga ng i l ng thinh m t h i r i nàng b c ra c a mà ng. Phùng Xuân c

ng i ch ng tay trên ván mà khóc. Cách m t h i nàng tr vô h i r ng:- Th y có bao nhiêu chuy n ó hay là còn chuy n gì n a, thì nói ph t i,

ng tôi v cho s m, k o b nhà tr n không có ai. Má m c i d i ru ng.- Mình d i n y mà ng r i sáng s v không c hay sao?- Không c. Nhà c a tr n b hay sao.- Tôi không còn chuy n gì n a. Tôi có m t cái nguy ó, nh mình có ngh

tình v ch ng, mình c u tôi, thì tôi mang n; n u mình không th ng, mình cho tôi ch t thì tôi c ng không trách, vì tôi c ng bi t vi c tôi làm thì tôi

ph i ch u, l i tôi c ng ã nh mình nhi u r i, bây gi tôi âu dám m mi nga.

Nga ng i suy32, coi g ng m t thì bi t trong trí nàng b i r i l m. M t látnàng châu mày ng d y b i ra ngoài tr c. M t lát nàng th ng th nh tr vô ngngó ch ng. ng h gõ tám gi , T Nga bèn h i ch ng r ng:

- i nãy th y nói s n v n l i ph i tr bao nhiêu?- n ba tr m.- Th y có c tr m nào hay không?- Có âu!- Tôi c ng ráng làm ph c mà c u th y m t l n n a. Th y qu y v i tôi, thì

tôi c ng cho ông tr i ph t th y, ch tôi không n b t nh n. Nga nói và móc bóp l y ra ba t m gi y s n mà trên bàn. Nàng i kh n

lên và nói n a r ng: “ ó, tôi cho th y ba tr m ng b c ó cho th y tr n , mà bi t

32 tìm tòi trong trí

ng, ó là tôi làm ph c cho th y kh i tù m t ch c, ch không ph i tôi vì tìnhngh a chi âu. Thôi tôi v a, khuya r i“.

Nàng nói d t l i r i b c ra c a. Phùng Xuân l y b c c m trong tay r i i theomà nói r ng: ”Tôi cám n mình l m. Bi u ng r i sáng s v , i êm hôm c c khquá. Mình n mì n cháo gì hôn? tôi bi u tr i mua cho mà n r i s v .” T Nga

áp r ng: ”Thôi thôi, tôi m i n c m r i tôi i ây. Th y vô i. Tôi v a.” Nàng bèn c a xe h i b c lên, r i s p-ph v n èn p máy, xe th ng th ng rút ch y.

Phùng Xuân ng ngó cho xe ch y khu t r i chàng phành ba t m gi y s n mà coi,mi ng chúm chím c i.

Tr ng trong, gió mát, xe h i ch y vù vù. Ng i s p ph ng i phía tr c c mtay bánh, h g n qua m y khúc quanh thì bóp kèn kêu te te, có m t th ng nh ch ng

i l m, m i sáu tu i, ng i m t bên m c áo thun, u i k t tr n, vì nó ng g c,nên u g t qua ngo o l i.

Nga ng i phía sau có m t mình, ngó t i tr c thì èn xe chi u ng l m tn sáng ho c còn dòm qua hai bên thì bóng tr ng d i ng ru ng ch xám xám, ch

vàng vàng. Nàng nh m c nh xinh l ch, mà trong lòng nàng không bi t vui, vì trínàng ang gi n thói ch ng gi d i c g t g m mà rút r a ti n b c hoài, lòng nàng

ng t i ph n vô duyên, ki p tr c có t i l i gì mà tr i l i khi n g p ch ng vô tìnhvô ngh a nh v y.

Xe ch y vùn v t, m i qua ò Tân An ó, r i k t i ò B n L c. Tuy qua m yi hi m tr , thì T Nga ng i h i h p ph p ph ng, song kh i m y ch y r i, xe b tng ch y dong, thì nàng l i gi n ch ng t i ph n. Qua kh i xóm Bình Chánh ch ng

ba kho ng dây thép, xe ng ch y vù vù, nàng ng bu n duyên n , thình lìnhth y phía tr c m t có m t cái xe h i màu xám c ng u vào c t dây thép, c t congqueo, xe tan tành, l i có m t ng i trai ch n gi a ng, a hai tay mà c n. S pph c a T Nga, buông ga s n, p nh p th ng, xe h t tr n, ch y d u d u r i ng ngngang cái xe ng ó, T Nga không hi u có vi c gì, nên ló u ra mà h i r ng: ”vi cgì v y?”.

Ng i ng c n xe ó áp r ng: ”Xe tôi trên Sài Gòn a h i M Tho, ch yi ây vùng n bánh tr c, tôi b không k p, xe t t vô c t dây thép, h thùng n c,

èn pha, gãy h t m t bánh. Tôi không sao, r i cho th y i xe c a tôi b b nh nhi uquá. Xin cô làm n ch giùm th y lên Sài Gòn ng ki m th y thu c b ng bó choth y”.

Nga th y có m t ng i m c qu n áo tr ng ng ng i trên l ng, hai tayôm u. Nàng l t t m c a xe leo xu ng, r i b c l i g n mà coi. Nh bóng tr ng

r ng, nên nàng th y rõ ng i b b nh m c tây u-oe tr ng, mà bên tay m t có k tt mi ng n en bao vòng cánh tay. Nàng không bi t b nh n ng nh th nào, song

th y máu ch y t m t, l i dính tay áo, tr c ng c và ng qu n l m, thì nàngkinh tâm h i h p nên l t t h i r ng: ”Th y b b nh nhi u ít? Trong mình có sao haykhông th y?”.

Th y y áp nho nh r ng: ”Không có sao. Xin cô làm n cho tôi có giang xe tr Ch L n ng tôi n m nhà th ng”. T Nga g c u và nói lia l a r ng: ” c,

c”. Nàng li n day l i mà nói v i ng i s p ph c a nàng r ng: ”Anh làm n chgiùm th y m t chút, nghé. Ng i ta có b nh t i nghi p”.

Ng i s p ph c a nàng m i ph v i ng i s p ph xe b ng, mà th y nng d y r i d t l i xe. H mu n th y ng i phía sau, th y không ch u xin th y

ng i d a bên s p ph . Lúc y T Nga i coi s cái xe b ng, ch ng nàng tr l inghe th y n òi ng i phía tr c, thì nàng nói r ng: ”Không, không th y ng iphía sau c mà. Ng i phía sau r ng rãi h n”.

Hai ng i s p ph ki m d t th y n l i phía sau, T Nga ng s r g n ó, btay th y n qu t trúng nh m l tai phía trái, nên l t t b c dan ra. th y n lênng i r i, T Nga s a so n lên xe, mà nàng v a b c l i c a thì nàng ng d d , r ikêu th ng s p ph ph mà bi u lên ng i m t bên ng th y, còn nàng thì nàng

c lên ng i d a s p ph phía tr c.Xe s a so n ch y, thì th y y vùng nói r ng: ” Ý! Còn cái va ly! L y giùm cái va

ly c a tôi, chút”.Ng i s p ph kia l t t ch y i xách cái va ly và ôm cái áo m a v i cái nón

tr ng có qu n b ng n en, mà b qua xe bên n y r i T Nga m i bi u xe ch y.Ch ng hi u ng i s p ph th y xe c a ng i ta b r i ro mà gi t mình, hay là

i c chi khác, mà t ây xe ch y êm ái, nh t là t i m y khúc quanh, ho c qua c uthì ch y r r , ch không ch y vùn v t n a.

Nga ng ng i suy ngh s i xe h i r i ro thình lình s p ph c y nàngday l i mà h i th y b b nh coi mu n vô nhà th ng nào. T Nga bèn day m t raphía sau mà h i r ng:

- Th y mu n vô nhà th ng nào, th y nói cho anh s p ph bi t, ng ch ngi Ch L n nh a luôn th y l i ó.

- Tôi mu n vô nhà th ng Ch R y. Cha ch , mà trong va ly tôi ti n b cnhi u quá, vô nhà th ng ban êm, không bi t có g p ông quan th y ngtôi g i cho ng hay không.

- Th y mu n cho bà con hay thì th y ch nhà r i tôi kêu giùm cho.- Tôi không có bà con trên n y.- Th y âu?- Tôi d i C n Th .- u th y có ti n b c trong va ly nhi u mà không có bà con ng g i cho

ng i c t giùm r i s n m nhà th ng thì làm sao? Th y b nh ho n, vô nhàth ng, không ai gi giùm, h l y h t còn gì.

- Bi t làm sao bây gi ! Có l tôi g i cho quan th y thu c c.- Ban êm s không có quan th y ó ch . Thôi tôi ch th y l i bót cái33,

th y khai s xe ng cho ông Cò hay, th y g i ti n b c l i cho ng gi giùmi s i n m nhà th ng. Làm nh v y kh i s chi h t. c hôn?

- Th a c. Cô tính nh v y thì ph i l m.

33 tr m c nh sát chánh

Xe lên t i Ch L n, T Nga bi u s p ph ch y th ng l i bót cái. Nàng khuyênth y n ng i trên xe, nàng ch y ri t vô bót cho lính hay. Lính i báo v i ông Cò. ÔngCò li n i v i T Nga mà ra xe.

Th y n th y ông Cò thì th m ti ng Tây, thu t vi c xe ng, t s T Nga chgiùm và xin g i ti n b c áo qu n trong va ly ng vô nhà th ng. T Nga ng ngheth y nói chuy n v i ông Cò, vì nàng hi u ti ng Tây chút nh, nên nàng khen th ynói gi ng ch ng khác là Tây.

Ông Cò bi u lính th y xu ng r i d t vào bót còn ông thì d t va li i saung. Ông l i ngo t T Nga mà bi u i n a.

Vô bót r i, lính th y n ng i gh . Ông Cò nh c m t cái gh khác mà m i TNga ng i, r i ông m i khám vít tích c a ng i b nh. Nh có èn khí. T Nga m ith y m t t r . Th y là m t ng i trai, ch ng hai m i b n, hai m i l m tu i, b

ng hùng v , di n m o khôi ngô l m. Ông Cò coi thì th y trên u có m t vítch ng b ng ng b c, vì vít y nên máu ch y t m t. Ngón tay trái s ng tù tù. u

i m t tróc da ch y máu, còn u g i trái thì b m en.Ông Cò coi r i bèn nói b nh không có chi n ng. Ông Cò m va ly ra l y mà

biên. Có m t h p bánh mì, ông d ra m hai tr m t m gi y s n. Ông ngó th y nmà c i r i ôm cái h p l i bàn ng i l p vi b ng. Ông h i t i T Nga thì nàng khai

ng: ”Tôi là Lý T Nga, ng Thu n Ki u, s 112 ngoài Sài Gòn “.Th y n nghe nàng khai thì ng c m t ngó nàng. Ông Cò ng i vi t, th y n

ng i li c m t ngó T Nga hoài. Cách m t h i th y nói v i nàng r ng: ”Tôi cám n côquá, bi t làm sao mà n n cho cô c. tôi m nh r i tôi n nhà mà cám n cô.Tôi nh ch c a cô r i, 112 ng Thu n Ki u “.

Nga c i và áp r ng: ”Vi c nh m n có chi âu mà th y ng i. Ai c ng v yi ng g p nguy hi m thì ph i c u ng i ta ch “.Ông Cò làm gi y xong r i m i bi u th y n ký tên và xin T Nga ng ch ng

giùm. Ông c ng làm mà trao cho th y m t lá biên lai nh n lãnh gi c v i haitr m t m gi y s n cho th y. Các vi c xong r i ông d y m t ng i bi n chà kêu xe

a vào nhà th ng Ch R y, ng cho T Nga kh i nh c lòng n a. Nga t Ông Cò và th y n mà v . Th y l t t a cho nàng m t lá danh

thi p mà nói r ng: ”Xin cô vui lòng nh n lãnh danh thi p c a tôi làm k ni m s côlàm ph c b a nay ây. Thi t tôi c m n cô lung quá“. T Nga b i r i, không bi tsao mà tr l i, nên thò tay lãnh danh thi p c a th y n r i cúi u chào mà b c ra

a bót. Nga v nhà kêu c a b c vô r i dòm ng h thì ã m i m t gi r i.

Nàng thay i qu n áo, m i th y cái kh n l a c a C m Vân rô ê bìa giùm cho nàng,có dính m t b t máu b ng ngón tay t i ch tai, phía bên tay trái. ng qu n tr ng c anàng bên phía ch n trái, c ng có máu dính n m óm, m i óm ch ng b ng m t h ttiêu. Nàng em l i g n èn mà coi r i chúm chím mi ng c i.

Nàng kêu th ng u mà d y ph i coi óng c a ch t ch a r i s i ng . Cònnàng, thì nàng r a m t cho mát m , r i l i ván têm m t mi ng tr u mà n. Nàng móctrong túi ra t m danh thi p c a th y n ra mà coi thì th y nh v y.

TR NG QUÝ

Ingénieur des Arts et Métiers.Négociant en paddy.

N TH Nga coi r i, nàng nói th m m t mình r ng: ”Té ra th y n y h c bên Tây, có

ng c p Bác v t k s , bây gi buôn bán lúa. Hèn chi th y i ng mà ti n b cnhi u d . Ch c th y i bán luá v ch gì. Ph i mà th y không g p mình, th y n mngoài tr i m t êm nay ch c th y ch t, mà d u th y không ch t thì có l h c ng gi tcái hoa ly c a th y “.

Nàng ng i ó hoài, mi ng nhai tr u nhóc nhách, tay c m t m danh thi p, taych ng d a lên bàn, m t nh m m t m lim dim; n m t gi khuya th ng u con

i u ng h t, trong nhà qu nh qu , ngoài ng v ng teo, mà nàng c ng cònng i ó không ch u i ng .

VIII - TR NG QUÍ N N

Sáng b a sau T Nga vi t m t b c th g i xu ng Láng Thé cho C m Vân màthu t l i vi c nàng b ch ng g t cho em nghe ch i. Nàng t thi t r ng, tuy nàng bi tch ng gi d i, song nàng th y ch ng n n n khóc lóc quá, nàng c m lòng không u,nên c ng ph i cho h t ba tr m ng b c. Nàng c n d n C m Vân gi u vi c y ngcó cho m bi t. Nàng vi t th r i nàng l i g ch thêm mà thu t l i chuy n d c ng

p L Tr ng Quí té xe làm nàng làm n, ch dùm lên Ch L n ó n a.Nàng nhà m t mình, không có ai trò chuy n nên nàng bu n, ban ngày còn

ph i ki m mà may còn ban êm thì ph i l y truy n mà c. Mà d u may haym xem truy n, nàng c ng không gi i khuây c, trong trí c gi n ch ng b t

ngh a, c t i ph n vô duyên hoài.t bu i s m mai, nàng bu n quá ch u không c, nên nàng bi u th ng u

coi nhà cho nàng i l i cô thông Ph ng ng nói chuy n ch i. L i t i ó, nàng th ynhà v ng hoe, có m t a nh ch y ra ti p chào mà nói r ng, cô thông Ph ng có b nhnên i n m nhà th ng Ch R y n m sáu b a rày r i.

Nga ch ng h ng. Nàng tr v nhà tính th m b a nào s vô nhà th ngmà th m cô thông. n ba gi chi u, nàng th y tr i không n ng l m, nàng m i thay

, tính i Ch L n tr c th m cô ba Hài sau ó th m cô thông Ph ng luôn th .Nàng l y cái kh n tr ng rô ê mà i thì th y v t máu hôm ó v n còn, th ng u

ã gi t xã hai l n r i mà ch a ch u bay. Nàng l y cái qu n tr ng hôm n mà coi thìu máu c ng còn n a. Nàng chúm chím c i, l y cái qu n khác mà b n, còn cái

qu n ó nàng x p l i d i áy t . Nàng b n m t cái áo hàng tây en lót màutr ng di c34, r i nàng c ng i cái kh n y mà i, song nàng x p l n d u máu vôphía trong, nên không ai th y c.

34 màu tr ng con di c, màu xanh bi c

Nga ghé th m cô ba Hài m t chút r i nàng vô nhà th ng Ch R y. Nàngng i dài theo m t dãy phòng nh t mà ki m cô thông Ph ng thình lình L Tr ng

Quí trong m t cái phòng, xô c a b c ra, g p nàng v a t i ó, hai ng i ngó nhauch ng h ng c hai. Tr ng Quí cúi u chào và h i r ng: ”Cô vô nhà th ng th m aihay là có vi c chi?”. T Nga b ng nên cúi m t xu ng mà áp r ng:

- Tôi vô th m m t ng i ch em n m trong n y, không bi t phòng nào âu.

- Ng i ó bao l n tu i?- Ch ng hai m i l m hai m i b y tu i.- Phòng nh t ây có m t bà già v i m t cô thông n m, ch không có àn bà

khác. Ch c là cô mu n th m cô thông ó ch gì. Cô n m cái phòng chót bênphía tay m t kia.

- Ph i. Tôi th m cô thông ó.- Cô i l i ây tui ch phòng cho.

Tr ng Quí d t T Nga i, T Nga li c m t thì th y trên u Tr ng Quí có baong tr ng. Tr ng Quí và i và h i r ng:

- m nay cô m nh gi i?- Th a, m nh c m n. Còn êm hôm ó th y vô nhà th ng quan th y coi vít

tích n ng hay không ?- Th a, may quá! B nh không có chi tr ng. Xe ng d i l i, va u tôi vô kèo

mui nên l u ch y máu nhi u. Hai u g i tôi c ng vô thùng xe nên tr yi s ng. Ngón tay út tôi ây ng x p l i t ng là gãy, té ra không sao.

Quan th y có nói ch ng m t tu n l n a tôi m i v c.- May cho th y quá.- Thi t là may, mà tôi c ng nh có cô làm n ch dùm, ch b tôi n m ó,

máu ra ri t, l i b mù s ng l nh n a, s không xong.- a nay th y n c m c hay ch a ?- Th a c. Trong mình tôi bây gi nh th ng, duy u g i còn au m t

chút v i vít trên u còn ch a thi t c lành mà thôi.i t i cái phòng chót, Tr ng Quí ch và nói r ng: ” ây cô thông y phòng n y

ây“. T Nga cúi u t n r i gõ c a phòng b c vô. Tr ng Quí tr l n l i.Cô Thông Ph ng th y T Nga vô th m thì cô m ng r l m. Hai ch em nói

chuy n ch i v i nhau h n n a gi ng h T Nga m i t v . Nga i g n t i phòng c a Tr ng Quí, ch ng hi u vì c nào mà nàng không

dám b c m nh l i trong d b i h i. Không bi t Tr ng Quí có rình r p hay khôngmà nàng v a i ngang qua thì chàng c ng xô c a b c ra n a. Nàng l y làm b i r ikhông có l i mà nói, nên cúi u mà chào r i i luôn. Tr ng Quí c ng cúi u chào

áp l , r i ng ngó theo nàng, ch c ng không nói chi n a h t.Cách ch ng tám chín b a sau l i chín gi s m m i T Nga ng ng i t i sa

long mà c th c a Chánh Tâm Hà N i g i v . Th ng u v i con L i u d ip, nên trên l u v ng tanh. Thình lình T Nga nghe ti ng giày i l p b p ngoài sân

nàng gi t mình ng c m t lên mà ngó, thì th y Tr ng Quí ng i x m x m vào

nhà. Nàng ch n r n, m i Tr ng Quí ng i, kêu th ng u l y thu c r i nàng i vôphòng mà b n m t cái áo dài.

Tr ng Quí ng i t i sa long tay ôm nón mà m t thì ngó cùng trong nhà. Cácht h i T Nga tr ra m i Tr ng Quí hút thu c r i nàng quay l i ván ng i têm tr u

và h i r ng:- Th a th y, b a nay th y thi t m nh r i há.- , b a nay tôi m nh r i, ông th y thu c cho tôi v .V tôi mang n cô n ng

quá, nên tr c khi v tôi ph i n ây t n cô ch n u v luôn thì té ra tôivong n b i ngh a quá.

- Vi c nh m n, có chi âu mà th y g i là n ngh a.- Th a cô, cô làm n d u không k , song tôi là k th n, tôi âu dám quên.- Thi t c ng là may cho th y l m. Thình lình mà tr i khi n xe tôi i t i, tôi

ch th y i li n, ch n u th y ngay gi a ng, máu ch y quá c ng khóó ch .

- ó, v y sao mà còn nói không ph i n? N u không có cô thì tôi âu cmau m nh nh v y, mà tôi còn s ti n b c c a tôi m t h t n a.

- À, ông Cò có tr l i b c cho th y ch a?- Th a r i. Tôi m i lãnh l i h i s m m i.- Thi t, hôm ó xe ng ng, tôi b c xu ng tôi th y m t th y máu ch y ò lòm,

tôi h t h n h t vía.- Cám n cô.

Nga thi t tình mà ra vô ý, b i v y nàng nghe Tr ng Quí nói cám n thì nàngth n thùa, nên cúi m t xu ng. Tr ng Quí ngó nàng mà h i r ng: ”Th a cô, xin l i côkhông bi t th y nhà ây buôn bán hay làm vi c chi?”. T Nga d d m t h i r i

ng h ng và áp r ng:- nhà tôi làm thông ngôn Toà Án d i M Tho.- Th y làm d i M Tho, còn cô trên n y thì cách b c quá.

Nga l ng thinh m t h i r i m i áp r ng:- Th a, không cách b c chi l m. ng có xe l a nên lên xu ng c ng d .- Sao th y không xin i v trên n y cho ti n?- Th a, M Tho là x s c a nhà tôi. H i tr c c ng làm Toà trên n y sau

i xin v d i ó.- Xin l i tôi không bi t th y tên chi ?- nhà tôi là Lê Phùng Xuân.- Tôi qua l i M Tho th ng.V y khi nào r i tôi s ghé th m th y cho bi t.- Th y C n Th buôn bán lúa, mà th y t i châu thành hay t i ch nào?- Th a tôi t i châu thành, song ti m lúa c a tôi thì d a mé sông vô Cái

ng.- Th y mua lúa r i ch lên Ch L n mà bán hay là xây r i m i ch i?- Th a, tôi mua bán lúa tr , i có giá tôi bán. Tôi mu n l p nhà máy mà xay,

tôi m i t máy k nhà tôi m t, tôi bu n quá nên tôi hu giao kèo làm tôit b c c c n 2.000 ng.

- Té ra cô m t hay sao ?

- Th a, ph i. nhà tôi m t b y tám tháng nay.- Cô l i cho th y c m y ng i con?- Th a, không có. Tôi h c bên Tây, tôi m i v h i n m kia. Tôi c i v h i

tháng m i n m ngoái, v ch ng m i v i nhau có m y tháng, k nhà tôit. Th a cô hai bác còn m nh gi i, h t há?

- Th a tôi còn m t mình má tôi. Th y tôi ã m t b n n m n m nay.- Bác gái không có chung v i cô hay sao?- Th a, tôi v i má tôi. Má tôi i th m ru ng d i Trà Vinh.- Cô có anh em c m y ng i?- Tôi có m t th ng em trai mà thôi.- m nay c bao l n? Có v con r i hay ch a?- m nay m i có hai m i tu i, có v r i mà ch a có con.- u riêng hay sao mà không th y nhà ây?- ch ng nó c ng ây. Nó i coi h i ch ngoài Hà N i, còn v nó thì i

Trà Vinh v i má tôi.Tr ng Quí ki m không ra chuy n n a mà nói, nên ng i ng ngáo m t h i r i

ng d y t T Nga mà v . T Nga gi l , a chàng ra t i c a, r i tr vô ng i l itrên ván, tay c vu t mái tóc, m t c dòm d i g ch không nói chi h t, mà c ngkhông làm chi h t.

Cách ch ng ba b n b a, T Nga l i ti p c m t phong th c a Tr ng Quí i C n Th g i lên, trong th ch ng có nói u chi l . Tr ng Quí g i l i t n

nàng và chúc cho nàng m nh gi i mà thôi. Nàng c th r i nàng mu n vi t th tri mà r i nàng ngh ph n àn bà con gái vi t th qua l i v i àn ông nh v y thì

th t l b i v y nàng mu n vi t r i nàng b qua, không ch u vi t.n t i bà T ng và C m Vân v t i nhà. T Nga m ng r , h i th m vi c ru ng

t l ng x ng, ch ng C m Vân lên l u mà ng , T Nga i theo lên, và h i em r ng:- Em có c th c a ch hôn?- Có.- Má có bi u em c th cho má nghe hay không ?- Không. Ch ã d n trong th , em âu dám cãi.- , ng có nói chuy n ó cho má nghe a. Mà th ng ba nó v , em c ng

ng có nói v i nó n a, nghé.- .- Thi t th ng ch ng c a ch kh n n n l m. Không bi t ki p tr c ch có làm

i chi hay không, mà ki p n y ch mang m t cái qu báo l n quá! Nga nói t i ó r i ng i bu n thiu. C m Vân h i th m coi Phùng Xuân g t

m cách nào. T Nga m i thu t l i u uôi m i vi c l i cho C m Vân nghe, khônggi u m t ch nào h t, song nàng không nói t i chuy n v d c ng g p Tr ng Quí,mà C m Vân không h i n chuy n y.

i h i không m y b a, k Chánh Tâm i Hà N i c ng v t i, trong nhà vui vi nh th ng. T Nga l n l n nguôi ngoai b t gi n ch ng mà c ng không nh t i làm n v i Tr ng Quí n a.

n T t r i, bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm d t nhau tr xu ng Láng Thé màcoi cho H ng b Hu nh góp lúa, T Nga c ng nhà coi nhà m t mình nh l ntr c.

t bu i s m mai, l i chín gi , th ng u thì nh c ngoài v n, còn con L ithì n u c m d i b p. T Nga không ai nói chuy n nên nàng bu n. Nàng n m d t

m d a trên b ván m t h i r i ra c a mà ng. Có m t ng i chà-và, ôm cái h pkè kè bên hông, ghé tr c ngõ mà kêu bi u ra l y th .

Nga t ng là th c a em d i Láng Thé g i v , ho c là th ch ng d i Tho g i lên, nên th ng th ng b c ra c a ngõ mà l y. Nàng th y phong th

ngoài bao màu tím mà trên ch tên h nàng l i có in m t nhánh bông h ng thi tlà t i. G n con cò, có óng con d u nhà th 35 c n Th . Nàng coi con d u và nhìntu ng ch thì bi t c a Tr ng Quí nên c m phong th mà tr vô nhà, g ng m t coi

c bàng hoàng, ch không có c th th i t nhiên, nàng l i gh xích u mà n m,i rút móc tai vàng mà r c bao th r t k l ng. Nàng l y b c th ra thì mùi th m

bay bát ngát, làm cho nàng ph i k b c th g n l m i mà h i, r i chúm chímmi ng c i. Nàng xem th nói nh v y:

Canth le 20 février 191..Chère Cô Hai !

ngày tôi có ph c g p cô c u tôi trong nguy hi m gi a ng, thì tronglòng tôi ái ng i hoài, không bi t làm sao mà n n áp ngh a cho c.

Hôm tôi ra kh i nhà th ng, tôi n t n cô tôi c giáp m t v i cô mànói chuy n v i cô g n m t gi ng h tôi m i bi t rõ cô là m t ng i àn bà cónh n có trí, mà l i còn thêm có l n a, b i v y h i tôi trong nhà cô tôi b cchân ra v , thì tôi kính tr ng cô lung l m. Ch ng hi u vì c nào, ch ng tôi v nnhà r i, s kính tr ng cô thì tôi c ng còn kính tr ng hoài, nh ng mà trong lòngtôi l i gây thêm m t mói t ng t làm cho có êm tôi t ng hay là ông tr i mu ncho cô v i tôi g p nhau, nên ng khi n cho tôi ph i té xe ng cô c u ch ng?

cô là gái có ch ng, mà cô là m t ng i úng n n a. Tôi v n bi t tôi tng n cô nh v y thì tôi qu y nhi u, qu y m i b h t, b i v y tôi d n lòng

tôi ng có mong m i u chi khác, ch lo làm th nào ng thân c n v i cô, r ilâu lâu n th m cô cho th y m t m t chút thì r i.

Tôi xin t th t v i cô, vì tôi mu n nuôi cái tình c a tôi cho cao th ng, vìtôi mu n g n g i cô mà cô kh i mang ti ng v i ch ng, l i tôi kh i ph i h th n v i

i, nên hôm T t n y tôi có qua M Tho, quy t k t b n v i th y thông là ch nga cô ng t i lui ch i m i th y m t cô c. Ch ng dè tôi v a qua t i ó, tôip m t ng i quen, tôi h i th m th y thông Lê Phùng Xuân, thì h t h t tánh

tình gia o c a th y cho tôi bi t, không sót m t ch . Ch ng y tôi m i hay cô làt thuy n huyên m ng b c, cô có s c, có c, cô bi t nh n ngh a, mà cô l i g pt ng i ch ng không có liêm s , không có l ng tâm, làm cho cô trót b n n m

nay n th m u ng s u, trêu cay nu t ng, không có gi kh c nào mà cô vui vc.

35 u n

Cô hai ôi! Chuy n nhà c a cô tình c mà tôi rõ h t r i. Mà tôi bi t c thìtôi au n t c t i không th ch u c, ng i tánh tình c h nh nh cô, thìch ng ph i t ng tr ng kính m n, ã ph i làm cho cô sung s ng, mà l i còn ph ilàm cho cô vui v luôn luôn, ch sao có v t quí ã không bi t lau chùi, mà l i còn

bê cho kh n cho m ! T c quá! Phi n quá!Ng i nh chú Phùng Xuân n y, tôi không th làm quen c, b i v y tôi

nghe ng i ta thu t l i chuy n r i thì tôi b tôi v , tôi không c n bi t m t làm gì.Cô hai ôi! H m nay tôi n m êm t c gi n hoài ng không c. B a nay tôi

n lòng không c n a, nên tôi vi t th n y mà t v i cô; tôi không có anh emchi h t, cha m tôi khu t r i, có l i cho tôi m t cái gia tài l n m i n m tôi thâuhuê l i ch ng n m ch c ngàn gi lúa. Tôi có v mà v tôi ã m t r i. Và cô làmn cho tôi hôm n , b a nay tôi quy t tr n cô. N u cô ành k t tóc tr m n m v i

tôi thì tôi giao h t cái gia tài c a tôi ó cô mu n dùng cách nào c ng c. Tôi thi cô r ng, n u tôi còn m t t c h i, thì tôi ch ng h khi nào cho cô c c lòng.

Tôi nguy n s làm cho cô sung s ng tr n i. Tôi nh t nh thà là tôi ch umang ti ng gi t v ng i ta, ch tôi không n d cho thuy n quyên n i chìmtrong bi n lâu ngày n a.

Tôi ch tin cô m i gi , cô d y l nào tôi c ng v ng h t th y. Tr ng Quí

“ Ký th ”

m mai tr i ch a n ng g t, l i có gió b c ph t mát m mà T Nga c th r i,nàng m hôi trên trán t d m. Nàng x p b c th út vô bao r i trên b ng

m suy ngh . Nga xét ph n mình là gái có ch ng, ch ng nên nghe gi ng kèn ti ng uy n.

Nàng th m trách Tr ng Quí sao ã ch u n nàng mà r i l i n m n ch tình màtoan làm cho nh danh x ti t nàng. D u ch ng nàng có h hèn cho m y i n a c nglà ng i c a cha nàng kén ch n, có lý nào bây gi nàng th y ng i khác khôn ngoan

n ch ng, t t h n ch ng, h c gi i h n ch ng, giàu có h n ch ng r i nàng l i theong i ta mà b ch ng hay sao. ã bi t th tình, h hay tham phú ph b n, h haych i lê quên l u; h làm sao thì m c h , mình c gi ph n mình còn ai g i mình làgái úng n.

Nga ng d y i lên l u, tính g i th mà tr l i cho Tr ng Quí, và vi t íthàng mà trách chàng sao n l y n làm tình, phi n chàng là ng i có h c th c saokhông bi t tr ng danh ti t cho gái có ch ng. Nàng ng i t i bàn bu rô l y gi y c mvi t r i nàng l i m b c th c a Tr ng Quí ra mà c m t l n n a. Nàng c r i suyngh theo l i nói trong th c a Tr ng Quí nghe thân ph n mình vì ch ng mà khnão, nên chàng t c gi n m i quy t c u mình ra kh i cái bi n tr m luân ch khôngph i chàng gh o nguy t trêu hoa chi ó. ã v y mà chàng th y mình không v ich ng n a, nên chàng m i xin ch p ch n i t , ch không ph i chàng tính y aqua ng mà mình trách chàng không tr ng danh ti t c a mình, Chàng nói nh

y, mình ch u hay là không ch u, chàng c ng không ép mình c. Bây gi mìnhvi t th mà nói gi ng gì ? Mình không ch u thì thôi c n gì ph i tr l i cho gây s

thêm ra n a. Còn n u mình g i th n i b c th c a chàng mà tr l i không thèm nóichi h t, thì té ra ng i ta có h o ý, mình ph ý ng i ta, mà mình còn làm nh cng i ta n a sao.

Nàng ng i bàng hoàng suy t i ngh lui m t h i, r i d p vi t, c t gi y, x p th vào túi mà i xu ng. Ngày y nàng l l l ng l ng n m âu c ng t t ng, ng i

âu c ng bàng hoàng. T i l i, tr trong nhà ng h t r i, nàng bèn m b c th c aTr ng Quí ra mà c i c l i hai ba l n. Nàng c ri t r i nàng cho l i Tr ng Quí

u tình h u ngh a, nàng khen Tr ng Quí áng m t làm trai, nàng t ng th mng i nh Tr ng Quí làm ch ng nàng m i x ng. Nàng n m m màng t t ngTr ng Quí hoài nên ng không c. Qua ngày sau nàng c ng còn bàng hoàng t

ng n a, mà h nh m t Tr ng Quí nàng kho n khoái trong lòng.n t i T Nga kêu th ng u mà bi u nh c cái gh xích u tr c sân ng

cho nàng n m ch i. Tr ng r m soi v c v c, gió b c ph t riu riu. Nàng n m ngó lêntrên không, thì b u tr i l ng l ng có r i mây khóm tr ng tr ng, khóm h ng h ng,ng n cây lung lay nh n nguy t36 ch m m , ch sáng sáng. Ngoài ng ti ng xech y c c k ch, trong có ti ng ve kêu vo vo. T Nga n m nh m c nh l ng thinh thì

i tình riêng c a nàng nó càng phay pháy r i trong lòng nàng càng b i h i h na. Ch ng hi u nàng ngh th nào mà nàng n m cho n b y gi sáng r i nàng sai

th ng u i m n m t cái xe cho nàng i M Tho.Xe h i em l i, T Nga c t phong th c a Tr ng Quí s p áo qu n vào va ly i

kh n choàng mang áo l nh, d n th ng u coi nhà, r i nàng lên xe mà i. Tr i mátnh thanh, xe h i ch y vùn v t, T Nga ng i khoanh tay tr c ng c mà suy ngh :

ch ng mình d u có qu y cho m y nó c ng là ch ng, thân mình d u có bu n choy, ch không nh c. T i m y n m nay mình không ch u g n ch ng nên bây gi

mình c b c th c a Tr ng Quí mình m i c m xúc ng tình. V y mình ph ixu ng mà v i ch ng m t vài b a, thì t nhiên cái tình riêng qu y quá c a mình nó

ngu i l nh ch có chi mà s .Nàng ngh nh v y r i trong lòng nàng vui v th th i, ch không bàng hoàng

bu n b c n a. Xe ã ch y mau, mà nàng còn mu n ch y mau thêm, ng t i M Thoph t cho r i.

Xe h i xu ng t i M Tho h i tám gi r i. T Nga bi u ng ng t i góc ng,n s p ph coi ch ng va ly, nàng nói d i r ng, nàng i ki m nhà quen, ch ng

ki m c r i nàng s kêu xe em l i. Nàng th ng th ng i ng l i dãy phPhùng Xuân. Khi i g n t i, nàng th y trong c n ph c a ch ng èn t sáng tr ngti ng ng i inh i. Nàng bèn qua l ng bên kia, r i ch m ch m mà ngó vô nhà.Nàng th y Phùng Xuân v i m t th y n a, không bi t là ai ang ng i t i bàn gi a màn u ng, m i ng i l i có c p m t nàng con gái, m c áo l a tr ng ng i m t bên. Lúc

Nga li c m t ngó vô thì th y m t nàng con gái tay trái ng choàng ngang qua Phùng Xuân, tay m t ng b ng ly r u kê vào mi ng chàng u ng, mi ng th i

ngâm m t m t câu thi37, ti ng nghe l nh lót. Phùng Xuân u ng r u r i hai tay ôm

36 nh ánh tr ng37 câu th

u nàng n mà hun. Nàng n c ng hun l i chàng, r i th y l m t v i nàng con gáing i phía bên kia v tay c i r .

Thu nay tuy T Nga bi t ch ng n ch i, song nàng ch a th y cách n ch i b ia ch ng là th nào. Hôm nay nàng vì danh d nên m i xu ng ây, mà v a b ci c a thì l i th y cái c nh nh nhu c t i b i nh v y, thì nàng d ng d ng d ng, t ph ng ph ng, sôi gan s c s c. Nàng quy t c38 vô nhà mà nhi c ch ng m t

p, ánh n y m t tr n cho chúng bi t m t mình, mà nàng v a d ch n thìnàng l i ngh ch ng nh nhu c nh v y nhi c c ng u ng ti ng, t i b i nh v y

ánh c ng d tay, b i v y nàng th dài m t cái r i b n b i ri t l i xe, n c m ttuôn d m d .

Nga leo lên xe h i, óng c a xe m t cái r m r i bi u s p ph r ng: ”Tr vSài Gòn, ch y cho mau mau i anh“. Xe ch y nh dông, T Nga ng i sau hai tay ômri t cái ng c, mà trong tim nh y thình th ch, n c m t c ch y ròng.

t i nhà úng m i gi r i. T Nga kêu th ng u m c a mà bi u nó raxe xách va ly, th ng u dòm th y m t nàng gi n gi i, c p m t ao, không bi t cóvi c gì, song nó không dám h i.

Nga c i áo l nh, l t kh n choàng mà b trên bàn r i i x m x m lên l u,nàng d m chân m y n c thang kêu r m. Nàng ng i k l i bàn bu rô m h p bao th

y ra m t t gi y mà mi ng nói l m b m r ng: ”M y mu n nh v y thì tao làm choy coi. D i gì mà t t n a!» Nàng l y vi t ch m m c vi t nh v y:

Th a th yEm có ti p c th c a th y. Em c m y l i trân tr ng c a th y thì em c mth y tình ngh a l m.Em s n lòng ch ngày g p m t nhau, ng em k h t n i lòng thê th m c a emcho th y nghe. V y b a nào th y có i Sài Gòn và th y ch nào thì xin cho embi t tr c, em s n ó g p m t nhau. Em trông th y l m.

Nga ký th »

Nga l y m t cái bao th g i cho L Tr ng Quí, r i nàng niêm th l i, dáncò t t và kêu th ng u a cho nó hai c c b c mà bi u i xe kéo ra nhà ga mà bth cho k p chuy n xe khuya.

Th ng u i r i, T Nga c a ng i mà ch . Có l lúc y trong trí nàng l nn l m, b i vì nàng ng i c p m t thì ngó s ng, mà gi t l y a r ng r ng.

IX - M I S U THÊM R I

38 i th ng

Tr ng Quí là b c thanh niên có h c th c tánh kh ng khái mà tình l i d i dàoi v y chàng ti p c th c a T Nga thì trong lòng m ng kh p kh i, m ng có tht m t gái thuy n quyên r t úng n ng chìm n i trong bi n s u, mà c ngng có ph c v a mu n ch p ch n i t l i g p ng i ng thinh có nh n c. Chàng li n ánh dây thép cho T Nga mà h n ngày gi và nh ch t ng h i,

i chàng xu ng tàu i Sài Gòn n i ngày y. Nga còn ng gi n ch ng c a nàng cành hông, b i v y c dây thép c a

Tr ng Quí thì nàng có s c m ng, trông cho g p chàng ng t h t n i ni m kh tâmc trí c a nàng cho chàng nghe, k o b y nay m c trong lòng không có d p mà

tuôn ra m t l n cho h t c.n ngày gi h n, T Nga trang m r i kêu xe t i n i t ng h i. Hai àng

p nhau, ban u g p nhau còn e l , chàng còn kiêng dè; n ch ng nàng khóc màbày t nh ng n i au n c a thân ph n nàng r i, thì chàng ng d y tr n m t nói

ng: ”Cô hai, hôm tr c tôi nghe h c chuy n c a cô hai chút nh mà tôi ã gi ni. B a nay tôi nghe cô thu t rõ u uôi, thì s gi n c a tôi thêm b ng hai mà còn

cái tình tôi th ng cô cho t i b ng m i. Tôi ng tr c m t cô ây, tôi th quy tng, d u th nào tôi c ng làm cho cô vui v sung s ng tr n tr n i, ch tôi khôngng cho cô s u th m n a. Thôi xin cô an lòng, ng thèm nh vi c chi n a.

tôi tính vi c m i cho cô nghe. Tôi ã có t v i cô trong th r i, song tôi c ng nh c l iây n a: gia tài s nghi p c a tôi ó, cô mu n dùng th nào tôi c ng s n lòng mà

làm cho v a ý cô luôn luôn mi n là cô c vui v sung s ng mà thôi. Cô xin pháhôn thú ph c i. H có án Toà phá hôn thú cô ngày nào thì tôi c i cô ngày y. Tnh chí l n tôi n h c bên Tây, tôi m i v x nên nói ti ng Vi t Nam còn lôi thôi l m.Tôi không bi t chu t ngót l i nói nh ng i ta, song b ng c a tôi thi t thà, tánh c atôi ch c ch n l m. Tôi nói sao thì tôi làm v y. Xin cô ng ái ng i chi h t. Nh cô chêtôi ch a x ng áng thay th cho th y Lê Phùng Xuân mà k t tóc tr m n m v i cô, thìcô xin nói thi t cho tôi bi t, ng tôi kh i trông mong n a. Mà tôi c ng thú thi t chocô bi t, n u cô chê tôi thì tôi v bây gi ây, song tôi v mà cái tình tôi ch t, cái ru ttôi m m, ch c là tôi m t mình tr n i, tôi không thèm c i v nào h t“.

Lúc chàng nói thì T Nga ng i lóng tai mà nghe. Tuy l i c a chàng r t h u tìnhi v y chàng nói d t r i thì nàng c i mà áp r ng: ” Ph i tôi chê th y tôi có n

ây làm chi. Thôi, vi c ch ng tôi thì th ng th ng tôi tính r i tôi s vào n xin .Mi n là b ng th y th ng tôi y nh l i th y nói ó thí tôi c ng vui r i“.

Hai ng i ngó nhau mà c i. Trai tài, gái s c, trai c ng c i, gái hi n hoà, b iy hai ng i g p nhau, bi t b ng nhau r i, thì tình càng m n, ngh a càng n ng,

ng i quên l ng n x a, k say s a duyên m i. Khi T Nga ng i xe mà n chng h i, thì trong lòng nàng vì gi n ch ng nên nàng làm l y, ch ch ng có tình t

chi h t; mà n t i nàng t Tr ng Quí tr v nhà, thì nàng quy n luy n d ng nhkhông n phân cách nhau nh v y.

Tr ng Quí t i nhà hàng Tây, ch ng có b a nào mà ch ng g p nhau. Có b a nhau m n xe i h ng gió V ng Tàu, có b a d t nhau th ng th ng i b d o ch i

n thú. Bi t nhau thêm m t ngày, tình càng m n n ng thêm m t chút. T khi T

Nga có ch ng cho n bây gi , ch a có lúc nào mà m t nàng hân hoan, lòng nàngth th i nh lúc n y.

Tuy v y mà h cu c bu n có h i thì cu c vui c ng có h n. Hai ng i g n nhauch a c m i b a, thì k bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm d i Láng Thé v .

Nga nghe tin tr c nên ra nhà hàng khuyên Tr ng Quí ph i tr v C n Th mà lovi c nhà, th ng th ng nàng tính ph n nàng r i nàng s cho hay. Tr ng Quí nghe

i nên i v , song lúc t bi t nhau hai ng i b n r n nhau l m. v i em i kh i, T Nga nhà tuy lúc sau n y nàng hay i ch i, song Tr ng

Quí ch ng có t i nhà l n nào, nên th ng u v i con L i không hay vi c gì h t, Bàng góp lúa , nên v t i nhà bà vui v khác th ng.

c qua u tháng hai, Sài Gòn nóng n c ch u không c. Chánh Tâm bàycho m m n xe h i ra V ng Tàu h ng mát cho ít b a. Bà T ng ch u. Bà d n th ng

u ph i coi nhà, r i m con d t nhau i ch i h t.Ra t i V ng Tàu, m con t i nhà hàng phía bãi tr c. Ph n thì ng i xe ng

xa, ph n thì h i chi u d t nhau i bãi cát, nên ai c ng m t m i h t th y. T i l i, nm r i, bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm i ng li n. L i m i gi , C m Vân gi t

mình th c d y, nghe d i mé sóng b a vô lách x ch, trên nhành cây gió th i lá khualào xào, nàng ngóc u dòm coi thì không th y T Nga mà c a phòng l i m hé.Nàng ng i d y b c ra ngoài thì th y T Nga ng ng i trên m t cái gh d a

c cây, m t ngó mông ra bi n, mà n c m t ch y d m d . Nàng l y làm l nên trvô nh c m t cái gh khác em d a bên T Nga mà ng i r i v n vai h i nh r ng:”Ch có vi c chi mà ch bu n r u v y ch hai? Sao ch không cho em bi t?”

Nga rút kh n h m i ra mà lau n c m t, song nàng l ng thinh không ch utr l i. C m Vân th y v y bèn nói n a r ng: ”Thu nay ch tin em l m, d u có vi c gìch c ng nói cho em nghe h t th y. Em có làm u chi m t lòng tin ch hay sao, màbây gi ch l i gi u em, ch có vi c bu n ch không nói cho em bi t?” T Nga th dài

t cái r i áp r ng:- Vi c c a ch k c c l m. Nói ra thì h th n quá, ch nói sao c mà em bi u

nói.- Em bi t ch là ng i úng n, ch có làm chi qu y n n i h th n. Nói

cùng mà nghe, ví d u ch có l làm qu y i n a, ch có nói cho em bi t, r ich em mình li u v i nhau mà g qu y cho ch , d ng y không hay h n làch ôm p riêng trong lòng hay sao? Ch em mình ch có ph i ai sao màch ng i. Ch có vi c chi âu ch nói em nghe th coi.

- Có m t vi c ch ng ó mà nó làm cho ch bu n, nó làm cho ch h ch có vi cchi khác âu.

- Anh hai làm sao n a ó?- Nó làm t i b i l m, nói không c, mà t i nó làm nh v y, r i ch c ng

qu y luôn theo nó n a.- Làm sao âu, ch nói cho em nghe m t chút mà.

Nga d c d c m t h i n a, r i nàng lau n c m t mà nói r ng:- Hôm hai em v i má i Láng Thé, ch nhà có c m t cái th c a th y L

Tr ng Quí.

- Tr ng Quí nào âu?- Tr ng Quí là th y hôm trong n m ch i M Tho v d c ng g p th y té

xe h i b b nh ch ch giùm th y v Ch L n. B n ó ch có vi t th cho emch có nói cho em nghe, em quên hay sao?”

- , , em nh r i. Th y âu mà vi t th cho ch ? Vi t th cám n hay là nóivi c chi?

- Hôm trong n m th y ra nhà th ng th y có ghé cám n ch . Th y nóichuy n thì b th y nghiêm ch nh àng hoàng l m. Ch không dè th y th ych th y mu n.

- mu n cái gì kì c c v y? Th y bi t ch có ch ng hay không ?- Bi t.- Bi t mà sao còn mu n? B y hôn? Th y có v hay không ?- Có, mà v th y ch t r i.- Sao ch bi t th y mu n ch ?- Th y vi t th , th y nói thi t, nên ch m i bi t ch . Theo l i th y nói trong

th thì th y mu n song th y bi t ch có ch ng, nên th y không dám tínhvi c qu y, vì th y là ng i bi t u, th y không dám làm h danh ti t c ach . Th y m i tính làm quen v i th y hai, ng có th lâu lâu g p m t ch

t l n v y thôi. Cái tình c a th y thi t cao th ng. Ch ng dè th y qua MTho ch a giáp m t th y hai, thì th y ã nghe tánh n t c a th y hai rõ h t,th y l i bi t th y hai n v i ch kh n n n h t n a. Th y l y làm b tbình. Th y gi n b tr v C n Th mà vi t th cho ch và khuyên ch bch ng i ng cho th y c i. Th y nói r ng, ch úng n mà kh tâm v ich ng không bi t u nh v y thì th y ch u không c nên th y nguy n

làm cho ch sung s ng vui v tr n i ng th y n n ch c u th y téxe ó.

- Th y mu n r i th y nói b ng, ai mà n làm nh v y bao gi .- Ch c ng ngh nh em v y ó. Ðã bi t th y hai v i ch thi t là kh n n n,

song th y là ch ng c a cha m nh, có l nào bây gi ch th y Tr ng Quígiàu sang ng n h n th y r i ch d t th y mà l y ch ng khác hay sao.

i v y ch c th c a th y Tr ng Quí r i thì ch phi n th y l m, ch tínhi b c th tr l i cho th y và g ch ít ch mà nói cho th y bi t. Song ch cc th l i m t l n n a, thì ch th y l i l chánh áng, ý t kh ng khái, ch

không ph i th y có ý trêu hoa gh o nguy t; n u ch m ng th y hay là g ic th mà tr l i thì th y nh c th y c ng t i nghi p. Ch m i tính b qua,

không thèm k t i, không tr l i c ng không trách móc làm chi, mi n ph nmình mình gi thì thôi ai mu n thây k h .

- Ch tính nh v y ph i l m. Có qu y chi âu mà ch bu n?- u tính nh v y, mà r i c ng làm c nh v y thì kh i bu n. Ng t vì ch

ã tính nh v y mà r i ch ng hi u t i sao m y l i c a th y nói trong th nó v ng v ng bên tai c a ch hoài, nó làm cho ch dã d i bàng hoàng m t

vài b a r i l n l n ch t ng t th y.- Ch t ch a.

- Ch bi t l m. Ch bi t ch là gái ã có ch ng mà t ng t ng i khác thìqu y nhi u. Ch mu n khuây lãng cái tình b y b y, ch mu n gi cho kh inh danh x ti t, nên ch m i l t t b áo qu n vô va ly r i m n xe ch yri t xu ng M Tho, tính v i th y hai ít ngày ng d t m i tình ngtoan v n vít trong lòng ch ó i. R i cho th y hai mà xét l i c ng r i cho ch

a, vì ch xu ng M Tho v a m i b c t i c a th y hai, thì ch g p th yng em v nhà mà gi n tr ng. Ch t c gi n ngh n h ng, mu n vô mà

ánh cho m y con y, r i m ng th y hai cho th y bi t m t. May ch d nc nên kh i sanh r y rà. Ch leo lên xe v li n. V t i nhà ch còn gi n

m, ch không k ph i qu y chi n a h t ch vi t th kêu th y Tr ng Quí lêncho ch nói chuy n. Th y c th th y lên li n … Kh l m … Bây gi chn n n quá …

Nga nói t i ó r i nàng khóc n a, C m Vân b i r i ch a bi t l nào là ph i, nào là qu y, nên nàng ngó ch , c ng a n c m t không bi t sao mà nói. Cách m ti lâu C m Vân n m tay ch và h i nh r ng: ”Ch ã t tình v i th y r i hay sao?” Nga th ra và áp r ng: ”Ch g p th y, nói chuy n v i nhau, vì th y thi t úngn l m, ch d n lòng không c. Ch h a v i th y xin ch ng. Th y c ng h ai ch th y s c i ch . B y quá em i! Làm sao bây gi ?”

m Vân ng i suy ngh m t h i lâu nàng nói r ng: ” ã bi t anh hai qu y v ich l m. Mà ch làm nh v y thì cái qu y c a ch còn b ng m i cái qu y c a nh.Ch xét l i coi. Ch chi anh qu y thì ch xin ph t nh i, r i sau ch mu n ng chkhác thì ch ng, không ai c i chê ch c. Ch nh còn s s ó, nh v i ch t ilui v i nhau hoài, mà ch h a làm v ch ng v i ng i khác thì ch qu y l m. D u chkhông có b ng tham giàu sang mà b nh i n a, song thiên h h th y v y h c ngnói vì ch t tình v i th y Tr ng Quí nên ch xin ch ng“.

Nga nghe m y l i ph i c a em nói, thì nàng l y làm au n h th n khôngbi t d ng nào. Nàng bèn nói l m b m trong mi ng r ng: ”Bây gi xin ch ng thìmang ti ng x u, còn tr l i v i ch ng thì h th m hoài bi t li u làm sao! Cái thânph n gì mà kh quá nh v y? Ch t ph t i cho xong!”.

Nga nói t i ó thì Chánh Tâm xô c a bét ra mà h i r ng: « Ch hai và emng i ó ph i hôn? Ch ng n y mà còn ch a i ng còn ng i ó làm chi ? »

m Vân day l i áp r ng: ”N c quá nên hai ch em ng i hóng mát“. T Nga sem nghi, nên l t t lau n c m t cho ráo ng vô phòng. Lúc hai nàng ng d y thì

Nga k mi ng nói nh v i C m Vân r ng: ”Chuy n ó em bi t thì c ng b ng,ng có nói v i ng i khác nghe hôn. C ng gi u th ng ba n a nghe“. C m Vân g tu r i ch em d t nhau vô ng .

y m con bà T ng Hi n h ng gió t i ba b a r i m i quay v Sài Gòn. Nga b v ng m t m i s u riêng trong lòng, nên bi ng nói bi ng c i, n r i

n m dàu dàu hoài mà h th y m t C m Vân thì có s c th n thùa. Cách b n n mtr c ch ng ánh ch i, tuy gi n không thèm chung v i ch ng n a, song vì smang l i v i vong h n c a cha, nên nàng không n d t ngh a cang th ng. N m nayvì máu ghen sôi sùng s c làm cho nàng quên h t qu y ph i, không k h nên, mu n

em m t vi c b y l i mà i v i vi c b y c a ch ng cho ã n gi n, ch ng dè ch ng

làm l r i m i gi t mình, ch ng nghe em dâu ch v ng chánh n o tà m i hayng, cái b y mình làm ng i v i ch ng ó nó ch ng h i chi n ch ng mà nó l i

làm m nh g ng trong, làm lem v ng tuy t tr ng, là cái danh d c a àn bà congái.

Bi t li u làm sao bây gi ? T Nga c n m gác tay qua trán mà h i th m câu ytrong trí hoài. Bây gi n u b ch ng mà ch u cho Tr ng Quí c i, tuy là che mi ngth gian c, song mình mang l i v i cha, mà c ng h th m v s th t ti t v iPhùng Xuân còn n u mình d t tình c a Tr ng Quí ph t i, r i tr l i v i ch ng, thìcòn m t m i nào mà n m t mâm n m m t gi ng v i ch ng n a.

Nga b i r i lo li u n n m b y b a, r i nàng m i nh t nh d t tình Tr ngQuí không cho chàng g p m t n a. Nàng g i cho chàng m t phong th mà t tâm s

a nàng và xin chàng tr ng giùm danh ti t cho nàng, ng có g n bó n duyên,ng có mong m i ân tình n a mà nh c nàng. Th g i i r i nàng li n th a v i m

ng, nàng quy t nh ch ng ng nàng kh i bu n lòng n a.Bà T ng l y làm m ng, bà nói r ng: «D hôn, m y n m nay ta bi u ph t i

cho r i, c d c d t hoài. Ph i mà con nghe l i má h i tr c thì âu có dây d a nbây gi . Thôi l y ti n i m n th y ki n nó làm n làm t cho. Làm ri t i“. T Ngavâng l i i m n th y ki n làm n g i xin Toà lên án ch ng.

Tr ng Quí c th T Nga thì chàng vi t th mà tr l i li n. Trong th chàngnói r ng, chàng th ng mà l i tr ng nàng l m. Vì cái lòng th ng yêu kính tr ng ynên nàng d y th nào chàng vâng l i theo th y. V y thì chàng ch ng h dám theo

i mà làm cho kh tâm nàng, nh ng mà chàng cho nàng bi t r ng, chàng quy ttình ng s n m t bên luôn luôn mà nâng nàng, chàng nh t nh n u không k ttóc tr m n m c v i nàng thì chàng không thèm c i v nào h t. T Nga th y l inói kh ng khái mà a tình, thì nàng c m ng, nh ng vì nàng ã t nh ng , mà nàng

i quy t chí n a, nên nàng d n lòng làm l , cho kh i h thêm n a.ng xin ch ng là vi c d , nào dè vô n ã ba tháng r i mà ch a th y Toà

òi h i chi h t. M t b a n , bà T ng v i Chánh Tâm i ch i, T Nga v i C m Vân nhà, hai ch em l y ra mà thêu. C m Vân nói nh v i T Nga r ng: ” Hôm quaông th y coi m ch cho em, ng nói em có thai c ba tháng r i ch hai à. Em m ngmà em c ng s quá“.

Nga nh ng m t ngó em, r i gi t l tràn tr . C m Vân l y làm l , bèn h ing:

- Sao ch còn bu n v y ch hai? Ch nh t nh nh v y thì ph i r i, sao cònbu n n a?

- Ch c ng có thai c ba tháng r i. Kh n h i l m! Qu báo c a ch ó!m Vân ch ng h ng m t h i r i h i n a r ng:

- Mà ch ch c là con c a ai ó?- Con c a th y Tr ng Quí ch còn ai!- Ch t ch a! V y thì ch ph i cho th y Tr ng Quí hay, ng h Toà cho r i

thì th y ph i c i li n.- i mà làm chi ? Ch ch ng ch a c mà ch có nghén, theo lu t thì

a nh trong b ng ây là c a th y hai, vi c nh v y ó m i là kh ch .

- Anh hai nh hi u, nh d ch u nh n âu mà ch lo.- Th y hai không nhìn thì càng x u h cho ch h n n a.

m Vân l y làm b i r i, không bi t li u l nào mà khuyên gi i ch , T Nga cng i mà khóc d m. Cho n ch ng th y d ng m v m i lau n c m t gi vui cho

kh i nghi. Nàng l i c n d n C m Vân ng có nói cho Chánh Tâm bi t s chi h t.Thân ph n c a T Nga lúc n y thi t là kh . Nàng b i r i không bi t t v i ai,

cùng th ph i vi t th nói thi t v i Tr ng Quí. Tr ng Quí tr l i r ng, chàng l y làmng mà có c m t s i dây nó bu c hai cái tình c a chàng v i nàng tuy xa cách

nhau mà không th quên nhau c, chàng l i nói r ng, chàng trong i Toà lên áncho r i, thì chàng c i nàng li n.

Cách ít ngày có trát Toà òi T Nga h u. T Nga mang cái b ng ch a n toà,p Phùng Xuân thì nàng h th n vô cùng. Quan Toà h i T Nga vì c nào mà xin

ch ng, thì nàng áp r ng, ch ng c b c th , nàng h t th ng ch ng r i nên khôngth nào v i ch ng c n a. Quan Toà h i Phùng Xuân còn th ng v hay không.Ch ng rõ b ng Phùng Xuân th ng hay là không th ng, nh ng mà lúc chàng nghe

xin chàng lo s l m. Chàng tính s n n n , mà l i có s c m ng, chàng khôngthèm n n n v i v mà xin rút n. Ch ng vào Toà chàng th y b ng v thè lè, thìchàng không gi n mà có s c m ng, chàng không thèm n n n mà l i nói r ng: ”Tao

m y làm sao mà tao cho c. H i tr c thì tao còn lo, ch bây gi tao có loa âu“. Ch ng quan Toà h i t i chàng thì chàng l m b m chàng còn th ng v

m, vì v chàng l y nên xin , ch chàng ch c nó c ng còn th ng chàng, b i víu không th ng sao l i có thai nghén b n tháng.

Nga nghe l i c a ch ng khai nh v y thì m hôi nhi u gi t, ngh n h ngngh n h u, không i áp c ti ng nào h t. Quan Toà h i s , khuyên gi i an ihai àng r i i v .

Toà òi h i ba b n l n, mà l n nào v ch ng c ng u khai y nh v y hoài. L nchót Toà òi ng phân x . Chánh Tâm i theo ng coi Toà x l nào. Quan Toà

c án nói r ng, các c c a T Nga trách ch ng không có c trúng trong lu t b ,i v y Toà bác n T Nga.

Nga b c ra c a Toà, nàng t i t m mày m t mu n x u, nên níu cánh tay c aChánh Tâm v n mà i. Phùng Xuân b n b i theo và nói r ng: ” Tôi nói hay hôn,

? Tôi nói mình làm sao mà xin c. Mà mình b t tôi chi v y mình? Bây gimình th y tôi suy r i mình ph b c ch . o v ch ng ng có nh v y không t t.Nay mai gì ây có con, tính phân r v i nhau làm chi. B a nào mình thì bi uth ng ba nó ánh dây thép cho tôi ng tôi lên nghe hôn“. T Nga không nói chi h t,cúi m t châu mày, kéo Chánh Tâm i ri t ra l mà không lên xe.

Nga v nhà thu t vi c Toà bác n l i cho m nghe, nàng nói và khóc r mrút. Nàng bu n t i là vì vi c khác n a, ch không ph i n i vi c ch ng không c

ó mà thôi, nh ng mà Bà T ng v i Chánh Tâm không rõ tâm s c a nàng nên cphi n trách m ng nhi c Phùng Xuân hoài t ng làm nh v y gi i b t chút nh m i

u c a nàng c.Cách vài ngày Phùng Xuân g i lên m t phong th mà nói v i T Nga r ng, a

nh trong b ng nàng ó giá áng n m b y ch c ngàn ng b c. Chàng l i khuyên

nàng ch ng nào nó ra nàng ch ng nên gi n chàng mà khai sanh trái phép, b i vìnó là con c a chàng n u nàng khai d i thì chàng s ki n, mà h chàng ki n thì nàngph i b lu t hình. T Nga bu n r u mà nói không ra c, b i v y nàng cùng trí c

m khóc hoài, ành nh m m t a ch n, phú cho t tr i nh th nào tu ý.Qua n u tháng m i m t, C m Vân sanh c m t a con trai h i s m

mai thì k chi u T Nga c ng sanh c m t a con trai n a. Bà T ng v i ChánhTâm th y u m ng r . C m Vân c ng c ý nên ngó ch ng ôm con mà c i hoài.Duy ch có m t mình T Nga n m dàu dàu, lúc nào không có ai thì nàng day m t vôvách mà khóc, mà h khóc m t h i r i nàng l i ôm con mà hun.

Chánh Tâm s a so n i khai sanh cho con cho cháu là tên gì. T Nga châu màya lu mà áp r ng: ”Oái! Th báo h i, em mu n khai sao ó, ch không bi t “.

Chánh Tâm ngh chàng g c Vi t Nam, v chàng g c khách b i v y chàng ttên con chàng là “ Lý Chánh H i“. Còn con c a T Nga vì cha nó là Lê Phùng Xuân,nên t tên nó là “ Lê Phùng Sanh “, trong khai sanh chàng c ng khai Lê PhùngXuân là cha a nh .

ch ng Chánh Tâm có c m t a con trai thì t ng tiu nh vàng nhng c. Chánh Tâm c x n b n trong phòng v i v con hoài, con ng thì chàngkhông nói l n, con khóc thì chàng ch y r n ràng. Mà v ch ng m ng con bao nhiêu,thì càng dan díu nhau trìu m n nhau b y nhiêu. Tuy t ngày Chánh Tâm c i C mVân cho n nay thì v ch ng vui v th th i trong lòng luôn, song bây gi s vui vy nh có Chánh H i mà nó gây thêm cái c m tình, b i v y i v i nhau càng m n

ng, càng kh n khít.i mùa góp lúa c c ch ng ã Chánh Tâm ph i lìa v con mà i Láng Thé, song

lúc ra i chàng c n d n m v i v nhà ph i rán mà s n sóc Chánh H i.Ch ng hi u Chánh Tâm i góp lúa chuy n n y b chúng b n, hay là b tá n

khinh khi chàng h c d thi r t th nào, mà ch ng v nhà chàng i ra châu mày, i vôt x , quy t xin v i m cho i Tây mà h c ít n m, chàng c nói r ng: ”Tôi i Tây

y cho c b ng Tú Tài C Nh n v ây, cho quân ó nó bi t m t tôi, nó khi dtôi quá.”

Bà T ng c ng con, nên d c d c không ch u cho i, Chánh Tâm c theo nói hoài,chàng nói ri t r i bà c ng mu n cho con c h kêu “ ông tú “ “ ông c “nên bàxiêu lòng, m i ch u cho chàng i.

Hành lý s m xong r i, g n t i ngày xu ng tàu, Chánh Tâm b n b u c b ng mhun hít con hoài. C m Vân tuy không c n ch ng, song ch ng i nàng không vui.Chánh Tâm th y v nh v y chàng m i nói r ng: ”Em ng có bu n qua i h c ít

m r i qua v , không có sao âu mà em s “.m Vân a n c m t áp r ng:

- Không bi t t i sao mà t ngày anh tính i Tây n nay, trong lòng em lom.

- Lo gi ng gì ?- Em lo cho ph n em.- Em nhà có má v i ch hai ó chi? Có sao âu mà lo.

- Anh không rõ, em nói cho anh nghe. H i anh i nói mà c i em ó, tr ckhi em ng thì em có vô chùa Bà mà xin m t lá xâm. Trong xâm nói tu i c aem ngày sau c c kh l m, ph i b ch ng b . Nay anh i xa, em s …

- Oái! xâm bói là vi c t m b y! Em tin làm chi. V ch ng v i nhau g n ym r i, em còn nghi b ng qua hay sao? Em ng có bu n. qua h c ítm k o quân kh n n n nó khi d qua quá.

Chánh Tâm t giã m , ch và v con r i xu ng tàu i Tây mà h c.

X - M NG B C ÀNH CAM

Lý Chánh Tâm tánh tình nóng n y, vì ti ng thiên h khinh khi, mà chàng ph i nhà t t xa m già phân r con nh v hi n i Tây mà h c. Chàng qua Tây r i thì

chàng c n c , không thèm ch i b i chi h t, c lo h c ngày, h c êm; quy t chí h ccho thành danh, ng ngày sau tr v quê x a, h h t khi d n a. Chàng h c mãn

m ba n m thi u lãnh c b ng Tú Tài l n th nh t. Bà T ng hay tin bà l y làmng nên ánh dây thép khuyên chàng v . Chàng không ch u v , rán mà h c thêmt n m n a, thi u Tú tài l n nhì. Chàng bèn ánh dây thép xin m m i ngàn

quan ng i du l ch ch i cho bi t x ng i r i v . Bà T ng m ng con c thànhdanh, nên bà g i ti n li n.

Trong kho n b n n m Chánh Tâm bên Tây thì m nhà m nh kho , v conng bình th ng. C m Vân tuy th ng nh ch ng, song nàng nh có chút con,

ngày êm m c lo s n sóc nó nên nàng khuây lãng, không bu n chi cho l m. Chánhi l n l n r i bi t i, t i ngày l m m i cùng nhà kêu má rân rân p r n r n.

nhà vi c nào c ng yên n, duy ch có vi c c a T Nga thì l n x n l m màthôi. T ngày nàng sanh Phùng Sanh ra r i, thì Phùng Xuân lân la t i hoài. Mà m t làvì chàng ng ki n, hai là vì chàng bi t Phùng Sanh không ph i là con c a chàng, b i

y t khi Chánh Tâm i r i thì chàng ng m nh m nói chuy n c ng c i, chkhông ph i l n l n òn nh tr c n a. T Nga l lãng h th n, nên lánh m t khôngch u nói chuy n v i chàng. Mà chàng không gi n v , không ghét con, l n nào vô nhàthì c ng xông pha nh th ng, nhi u khi chàng l i b ng Phùng Sanh mà gi n n a.

Nga th y c ch c a ch ng mình nh v y thì nàng l y làm khó ch u khôngbi t ch ng nào. Thà là Phùng Xuân b t t i nàng, là gái ã có ch ng mà l y trai, m ngnhi c ch i b i cho n n c r i b i thì nàng b x u m t l n r i thôi, kh i th n m t

c lòng n a, ch v th t ti t mà chàng gi ò không bi t, con t p tàng mà chànglàm b không hay, c lân la eo i hoài, nàng au n h th n th m trong lòngluôn luôn thì vui v sao cho c.

êm nào c ng nh êm y, T Nga n m m t bên con, n c m t tuôn d m d .Nàng không bi t li u th nào mà g m i s u cho c. Nàng mu n phi n trách màbi t phi n trách ai bây gi ? ã bi t Phùng Xuân v i mình có nhi u vi c không ph i

m song n u ch ng không ph i thì nói ra minh b ch cho ch ng bi t r i d t m i cang

th ng i, ch sao p trong lòng, ch ng còn s s ó l i i l y trai cho n n icó thai có nghén.

ã bi t t i Tr ng Quí nói v i mình nhi u ti ng h u tình h u ngh a, làm chomình gìn vàng gi ng c không c, nên m i gây n i th m ngày nay, song ph n ànbà con gái ph i l y trinh ti t làm u, sao l i ti n giá ô danh r i bây gi l i tr màoán trách. Mình ng có trách ai h t, mình ph i trách mình mà thôi. T i mình khôngcó trí lúc v i ch ng không bi t làm cho ch ng yêu, ng khuyên gi i dìu d t ch ngvào ng ph i. T i mình không có h nh, i v i àn ông con trai mình không gikhít khao, nên Tr ng Quí m i dám g m ghé. T i mình l ng l v a th y trai thì mu nli u, không suy i xét l i.

Nga t nh n l i r i thì nàng l ng ng l nh nh k không h n, nhng i th t chí. Cái thân h b i n y k chi là x u t t, còn bi t âu là h nên mình t tchi ây mà c phép chê ng i ta, d u ai cho m y n a c ng không h nh mình

y. Thôi, cái ki p kh n n n n y tr i khi n th nào thì ph i xui theo th y, coin bao gi m i tr s ch ki p h ng nhan! Vì T Nga ngh nh v y, nên nàng khôngng t i Tr ng Quí, mà Phùng Xuân n nhà nàng c ng b t e l th n thùa.

n n m Chánh Tâm bên Tây c Tú Tài l n th nh t thì Phùng Xuân bên n y làm vi c chi qu y ó không bi t, mà b quan trên cách ch c thông ngôn,Phùng Xuân không có ch n ng d a, mà c ng không có th n ng d a, mà c ngkhông có th làm n, chàng bèn ch m t r ng qu n áo v i v i m v .

Tuy Bà T ng Hi n không a con r , nh ng vì T Nga ki n ã th t r i mà nàngi có con lòng dòng ó n a, b i v y bà không n , mà thi t bà c ng không dám xua

i Phùng Xuân, bà ánh li u cho chàng t do, mi n là chàng không làm nh clòng cho con bà thì bà không r y rà chi h t.

Phùng Xuân ó c m n tr n v i v , c theo gi n h t v i con hoài. Cách n my tháng chàng th th nói v i v r ng, nhà n c ã làm ng t Sài Gòn thông

hành xu ng m y t nh d i là V nh Long, Sa éc, C n Th , Trà Vinh n u có v n s mxe h i cam nhông mà a hành khách thì t có l i l n. Chàng xúi v xin Bà T ng vàich c ngàn ng b c ng chàng ra làm vi c, ch ng nào chàng làm n khá thìchàng s tr v n l i.

Nga tuy bi t ch ng l p k mà gi t c a song t khi nàng có vít r i, thì m ivi c nàng u xuôi x , không cãi c , không tranh h n thua v i ai h t b i v y nàngnghe ch ng xúi xin ti n, nàng mu n cho xong vi c, nên nàng g c u h a r ng, th ng th ng r i nàng s nói v i m . Trong vài ba b a thì Phùng Xuân nh c m t l n,mà l n nào chàng nh c, thì c ng song nàng không dám h môi v i m vi c y.

t b a n , Phùng Xuân làm gi n, h m v n u nàng không ch u nói, thì chàng nói ngay v i Bà T ng, coi bà có ch u cho hay không ng chàng có tính vi c khác, Nga khóc mà nói d i v i ch ng r ng, nàng ã có nói v i m r i, song m nh t

nh không ch u ra ti n, Phùng Xuân nghe v nói nh v y thì s c m t m m, r itr n m y ngày chàng không nói không c i, b a nào chàng c ng i t i ngày, coi bnh chàng ang tính vi c gì quan h l m v y.

Ngày Chánh Tâm bên Tây ánh dây thép nói r ng, chàng ã u Tú tài kynhì r i và chàng du l ch ch i ch ng m t tháng r i chàng v thì c nhà c th y vui

ng. T Nga là ng i h t bi t vui, mà m y b a y nàng c ng vui. T i l i PhùngXuân m i nói v i v r ng, chàng xin làm vi c nhà b ng ã c r i, song ông chbu c chàng ph i ra B c mà giúp vi c ngánh39 Hà N i. Chàng khuyên nàng ph i s aso n hành lý ng i v i chàng.

Nga nghe nói ch ng h ng, nh ng m t nhìn ch ng r i áp r ng:- Th y có i thì i m t mình, ch tôi theo sao c.- Sao l i theo không c? Ai c n mình hay sao?- Má già y u quá, tôi i xa r i làm sao..- ! Khéo lo d hôn!- Tôi khuyên th y ng có i. Nh th y mu n làm vi c xin làm ây c ng

c, c n gì ph i i xa.- Mu n ta l i thì ph i a hai m i ngàn ng b c ây. Ch mu n ta ây

mà không ch u l t ti n b c thì ta sao c. Nga ng i r ng r ng n c m t. Nàng suy ngh m t h i lâu r i nói r ng:

”Ti n b c c a má ch ph i c a tôi hay sao, mà th y trách tôi“.Phùng Xuân tr n m t áp r ng:- a ai c ng v y ch ! Mu n ây bình yên thì a b c ra ng ta l p hãng

xe h i. Còn nh ti c ti n thì thôi i. ây mà làm gì? Mình không ch u ing c. V ch ng có hôn th hôn thú có con có cái, mình không i ta

th a v i quan Bi n lý r i ta kéo c ch .- Tôi i tôi b má sao ành!- ! T ng má th ng yêu gì hay sao mà b n r n. Ph i th ng thì giúp cho

ta làm n.- Khó l m! Tôi i không c âu.- Khó cái gì ? Sao mà khó. N y nói cho mà bi t ng có t ng ta d i. Th ng

y không ph i ngu âu. Mình mu n l i m t mình ng ki m thêm íta con n a ph i hôn? Th ng n y d l m mà! con c khai Lê Phùng

Xuân là cha có h i chi âu mà s , nên không dám . Mình thi t là kh nn!

Nga l y làm h th n, nên ng i g c m c mà khóc, không dám ngó ch ng.Phùng Xuân ch p tay sau ít, i qua i l i, r i cùn qu n nói h n r ng: ”Nh mìnhmu n bình yên, thì a hai m i ngàn ng b c ây. N u không ch u a thì ph i

i B c v i tôi. Tôi làm n nói tr c cho mình bi t, h mình dùng d ng không ch utheo tôi thì tôi vào n n i quan Bi n Lý mà xin phép b t mình. Tôi l i nói cái thói

ng ch c a mình cho má bi t, r i tôi c ng m n nh t báo phanh phui vi c con ôngng có ch ng, th ng ch ng còn s s ó, mà dám l y trai, ra c m t a coni khai tên h c a ch ng là cha c a a tr t p tàng y, tôi làm nh v y ng nêu

ng t t cho L c châu h bi t b t ch c … H ! Th h ! T t d ! Tháo trúc l nch ng, t ng v v i m làm s chi, té ra ng l y trai!

39 chi nhánh

Nga nh c nhã quá nàng ch u không c nên c p m t t m, a tay màkhoát và nói r ng: ”Tôi l y th y, xin th y ng có nói nhi u l i. Th y mu n i âutôi c ng i h t th y.”

Phùng Xuân châu mày và g c u mà nói r ng:“ Không i sao c. S a so n cho s n i, trong ba tu n n a, h ngoài Hà N i

tr l i thì tôi i li n a nói tr c cho mà bi t“.Thân ph n c a nàng T Nga lúc n y thi t là kh , m ã già mà l i b nh ho n,

u i theo ch ng thì b m sao ành. Mà không theo thì không c, vì ch ng n y,là ch ng vô l ng tâm, h không theo nó thì t nó khai cái h c a mình ra, r i ph nmình mang nh nhu c ã ành, th m cho m mình vô can mà c ng b lây ti ng x u,ch c là m mình bu n r u ph i ch t g p. Còn m t tháng th ng em mình bên Tây

n v ây n a; n u b nó hay c, thì còn m t m i nào mà dám ngó nó. Bâygi mình mu n v n toàn, thì hai muôn ng b c m i êm, mà âu có mà thí? Khthi t! Kh l m!

Có l trong lúc n y n u T Nga vi t th mà t thi t v i Tr ng Quí thì khôngbi t ch ng Tr ng Quí ra hai muôn ng b c mà g r i cho nàng. L i n u nàng bu cPhùng Xuân ph i xui thu n mà phá hôn thú r i nàng s cho hai muôn ng b c, thìcó l Phùng Xuân c ng ch u. Ng t vì ng b i r i nàng không nh t i m y k y,nàng c n m khóc th m hoài, th m chí C m Vân là em dâu nàng tin c y, mà nàng

ng không m n tính giùm.t êm n , l i ba gi khuya, T Nga th c d y b c ra ngoài, th y m ng

ng i trên ván và n tr u. Nàng l m b m m t bên r i và khóc và nói v i m r ng,Phùng Xuân xúi nàng xin hai muôn ng b c ng l p hãng xe h i a hành khách;nàng không ch u xin bây gi chàng bu c nàng ph i i theo chàng ra B c mà làm vi c.

Bà T ng nghe con nói nh v y thì bà n i gi n, bà tr n m t áp r ng: ”Ti n âumà cho th quân ó! M t ng xu c ng không c, l a mà t i hai muôn! H , khéo

èo b ng hôn! X a rày nó th y tao l ng thinh cho nó ó, nó t ng âu taoth ng nó l m a há? Thây k nó! Nó mu n i âu nó i, m y i theo nó làm chi.“

- Má không ch u cho ti n nó i. Mà h nó i thì con ph i i theo, ch con l ikhông c.

- Sao v y? Sao mà l i không c?- Theo lu t h ch ng âu thì v ph i theo ó. Con xin phá hôn thú không

c n u con c ng nh không ch u theo ch ng, thì nó th a v i quan Bi nLý b t con, th thì con không theo nó sao c.

- Lu t gì mà k c c v y?- i lu t nh v y bi t sao bây gi .- Ê! ng có nói nhi u chuy n. Tao không cho m y i âu h t. Nó mu n i

thì nó i, thây k nó.- Không c âu má. N u má ng n c n nó làm r y rà ây càng thêm x u h .- u h n i gì? Sao mà x u h ?- Nga nói không c n a, nên c ng i mà khóc Bà T ng th y v y m i nói

ng: ”M y có th ng nó l m, thôi thì m y i âu m y i i. Tao không bi tn m y n a“.

Bà nói d t l i r i ng d y i vô phòng mà n m. T Nga c ng i mà khóc,không bi t li u l nào cho kh i mang ti ng nh nhu c, mà c ng kh i m gi n.

Qua ngày sau T Nga theo n n n m ng có bu n, nàng nói d i r ng, chonàng theo ch ng ra Hà N i m t vài tháng ng nàng l p th xin xong r i thì nàngtr v li n, ch bây gi nàng không có phép nào mà ch ng c c. T Nga nói ri tthì bà h t gi n song bà bu n b c l m.

Cách vài ngày Bà T ng s a so n mà i Láng Thé. T Nga v i C m Vân xinng có i, hai nàng theo nói r ng, Chánh Tâm có l ã xu ng tàu r i. Mà T

Nga có l c ng i Hà N i, v y thì m nên l i Sài Gòn ng r c Chánh Tâm và a Nga luôn th . Bà T ng l c u nói r ng: “Tao không c. cho con T Nga

nó i yên. Tao ây tao n i gi n ch c là ph i sanh gi c. Nh th ng Chánh Tâm nócó v t i, thì nó ch y v d i nó th m tao c ng c“

Bà T ng d t con Nên i v Láng Thé. Bà i b a tr c qua b a Phùng Xuân cho Nga hay r ng, có gi y c a ông ch hãng ngoài Hà N i g i vô ch u cho chàng nng i tháng tám ch c ng và d y cho chàng trong m i ngày n a ph i xu ng

tàu mà i. Chàng th y Bà T ng gi n ã b v Láng Thé r i, thì chàng bi t không thnào kh o ti n n a c, b i v y chàng làm ng t c theo th i thúc T Nga s a so nmà i v i chàng.

Nga không còn th ng yêu, không có tình ngh a gì v i ch ng n a. Nh ng vìnàng gi n l y m t chút mà làm l m t cái qu y r t l n r i, m y n m nay nàng n n n

êm ngày, mà c ng không nguôi ngoai c, b i v y bây gi nàng nghe ch ng bi ui thì nàng rui rúi v ng l i, m t là nàng s n u ch ng c chi cho kh i Phùng Xuân

phanh phui vi c x u c a nàng, hai là nàng quy t y t m thân ng chu c cáiqu y c a nàng làm ngày n , mà bây gi d u tích hãy còn s s tr c m t hoài ó.

Tuy i thì nàng chiu i, song t i l i nàng n m xét thân ph n thì n c m t tuônm d . M ng s gì mà b c b o n th n y! Mình có s c, có h nh, l i sanh trong nhà

có ti n, mà sao tr i t l i khi n cho mình g p m t ng i ch ng vô tình b t ngh anh th ! T i ch ng mà mình ch ng bi t chi là vui s ng, mà c ng t i ch ng nênmình m i x ti t ô danh, cái thân vô ph c n y mình em y , cái danh th ttrinh n y mình em vùi l p thì ã ành, th m thay cho chút m già, mình ra i r i,khi ng y n bi t nh ai rót chén trà, hâm siêu thu c. ã bi t em ru t mình nay mai

ây nó s tr v , nh ng mà àn ông con trai th ng hay b th , có th nào mà nóbi t s n sóc m cho b ng mình. ã bi t em dâu mình là gái hi n c, có ý t thì nóbi t cung kính m ch ng nh ng mà ph n nàng dâu, d u có hi u i cho m y i n a,

ng không b ng con gái c. Nga xét t i l i ó nàng t ru t nát gan, nh ng vì s b t c d nàng không

th không i c, nên nàng tính n ngày g n xu ng tàu, nàng s t tâm s c anàng cho C m Vân bi t r i c y em dâu nhà thay th nuôi d ng s n sóc m giùmcho nàng.

Nàng lo cho ph n m r i, nàng l i bu n cho n i con. Tuy Phùng Sanh là cái d utích ô danh x ti t c a nàng, song Phùng Sanh gi ng h t Tr ng Quí, nên nó làm chonàng quy t quên ph t Tr ng Quí mà khó n i quên c, tuy t i nó mà bây gi nàngph i kh thân th t chí nh v y, song nó là con c a nàng banh da x th t mà nó ra

ó, nên nàng coi nh vàng nh ng c. Hôm nay nàng i theo ch ng, mà con th y,còn ch ng nh v y, bi t li u làm sao? Nàng suy ngh h t s c. r i nàng nói th mtrong trí r ng, Phùng Sanh là con c a mình, h mình i âu thì nó theo ó. Aith ng ghét m c ai, mi n là mình b o b c cho nó thì r i, ch ng nào mình ch t r ithì h m i có th hành hà thân nó c.

Tuy T Nga ngh nh v y, song nàng c ng không an lòng. ã bi t Phùng Sanhlà con c a nàng , nh ng mà nó là con c a Tr ng Quí. B y nay nàng ây ch ngnói làm chi mà bây gi nàng em nó i xa, có l nên cho Tr ng Quí hay m i ph i. Màcho hay r i có ích gì? ã m y n m r i nàng d t tình Tr ng Quí, không có th t tin

c chi h t. L a lòng ã d p, còn khêu ng n n a làm chi? Nga d d cho n vài b a, r i ch ng hi u nàng ngh th nào mà nàng lén

vi t m t b c th g i tu t xu ng C n Th cho Tr ng Quí. C ng ch ng hi u trong thnàng nói Tr ng Quí nh ng chuy n gì, mà cách b n n m ngày sau, nh m bu i s m

i, Phùng Xuân m c i ch mua còn C m Vân thì m c s n sóc con trên l u, TNga n m m t mình dàu dàu trên b ván, thình lình có ng i b c vô c a phát th .

Nga l m c m ng i d y l y th , v a xem ngoài bao thì bi n s c, r i th ng th ng xébao ra mà c.

u không nói ra, ai c ng bi t th y là th c a Tr ng Quí. Mà ch a hi u trongth nói nh ng chuy n gì, thì ã th y T Nga ch c l i l c u, tay c m b c th x m

m i lên l u, trên m t hai hàng n c m t nhi u gi t.m Vân, trong phòng, ng i t i cái gh d a c a s , m t tay thì ôm con

trong lòng, còn m t tay thì c m l c nh mà ch y tóc cho nó. Chánh H i ã cm tu i r i, i gi i quánh, mà nói c ng h t. Nó c m t m hình c a cha nó mà coii ng c m t lên h i m nó r ng: ”Má nói ba v , mà sao lâu t i quá v y má?”

m Vân ch a k p tr l i, thì T Nga ngoài xô c a phòng b c vô, c m cáikh n mu soa ch m c p m t lia l a, mà sao n c m t c tuôn ra hoài. C m Vân b ngcon ng d y, m t ngó ch trân trân và h i r ng: ”Ch b ng lòng theo anh hai c ngph i l m r i, mà sao ch bu n r u d v y?”

Nga ng i xè trên gi ng và l c u áp r ng: ”Ch ph i ch t m i xong …Cái thân ch không th s ng c n a”

m Vân nghe nói nh v y thì châu mày r i b ng con b c ra ng trên uthang l u kêu con L i mà bi u b ng Chánh H i xu ng d i ch i. Ch ng nàng tr vôphòng, nàng th y T Nga ng i trên gi ng mà khóc m rút, thì nàng khép khít c a

i r i ng i m t bên ch mà r ng:- Ch còn vi c chi mà làm cho ch s u não n a hay sao?- ây nè, em coi ó thì bi t.

Nga nói d t l i li n trao phong th nàng m i c h i nãy ó cho C m Vân.m Vân m th mà coi thì th nói nh v y:

Chère Cô Haiã m y n m nay r i tôi m i c th c a cô, mà tôi c th r i thì tôi phi n

cô lung l m.

Cô hai ôi, vì có l i cô d n nên tôi ph i vâng, tôi không dám cho cô th y m t tôia, nh ng mà tôi v n ã nói v i cô r ng, tôi s n sàng ng m t bên mà b o h cho

cô luôn luôn, h ngày nào cô có vi c chi nguy hi m thì tôi s ra tay mà n ng .y n m nay cô vì tôi mà não lòng th n m t, t i c nào mà cô không ch u

thông tin cho tôi hay cho s m, ng tôi l p th mà c u cô li n, cô c ôm s u pth m m t mình hoài nh v y ?

Tuy cô không nói rõ ra, song tôi ã bi t ch c là t i cô s ti ng i c i chê,nên b y lâu nay cô co tay mà ch u thua ch ng, r i bây gi cô quy t li u thân màtheo ch ng n a.

Tôi xin phép cô cho tôi nói thi t v i cô r ng: cô mu n vùi l p thân c a cô màtôi ây là ng i n ng tình cùng cô, tôi không ành cho cô làm nh v y âu.Không, không c. Tôi không ch u cho cô v i th ng con c a tôi g n ng i ó n a.Tôi nh t nh c u v t cô cho kh i tay ng i ch ng kh n n n y. D u cô không chotôi c ng làm. Tôi làm ùa, ph i qu y không c n, ai chê c i m c h .

Tôi bi t ngày nào tàu ch y B c k r i. Ngày y s có tôi ón t i c u tàu mà b tcô l i. Tôi th quy t thà là tôi tán gia b i s n, thà là tôi b n ch t Phùng Xuân r itôi b ày, ch tôi không n cho a ti u nh n nó ày cái thân c a ng i tôith ng yêu n a. B nào tôi c ng c u cô và c u con c a tôi. Tôi c u r i d u cô cóngh t i tôi hay là cô không ngh tôi c ng cam ch u. B n ph n tôi ph i làm, thì tôilàm. Thôi, t giã cô, i ít b a n a s g p nhau.

TR NG QUÍ(Ký th )

m Vân c h t b c th r i thì nàng bi n s c, li n day l i h i ch T Nga r ng:- Cha ch ! Th y nói h n hòi quá, em s th y làm thi t. V y ch li u làm sao

bây gi ?- Qua bây gi nh ng i không có h n. Qua không bi t tính k chi h t thôi

qua ch t ph t cho êm.- Ch tính nh v y sao c.- Qua vì vái danh d nên qua ph i b m , qua ph i li u thân. Bây gi Tr ng

Quí th y th ng qua mà th y quy t làm cho qua ph i mang ti ng m t gáimà l y hai ch ng thì qua còn s ng mà làm chi m a. H x u h thì qua ph ich t. Thôi thà ch t tr c cho kh i mang ti ng x u v i i, th y Tr ngQuí làm b ra r i thì ch t càng thêm nh c.

- m Vân ng i ch ng tay lên trán mà suy ngh . T Nga khóc t m t c t m t ii nói n a “Qua xin g i má v i th ng Phùng Sanh l i cho em nuôi d ng

giùm, tâm s c a qua duy có m t mình em bi t thôi. Qua có ch t r i xin emng h môi cho ai bi t mà x u h t tông môn c a qua.”

m Vân ng c m t lên mà nói r ng:- Còn b n n m b a n a tàu m i ch y. V y em khuyên ch c h n v i anh hai,

ng ch u theo nh. nh gi i nh làm gì thì làm ph t cho r i.- Nó r y rà ra ây thì ch mang x u.

- gì c ng không gi u c. Thà là nhà ây nh làm r y n i nhà mìnhbi t, ch ra c u tàu th y Tr ng Quí ng n c n nh làm r y rà thiên h bi t

t.- Vì s ti ng x u nên m y n m qua s u não êm ngày n ng không c.

Bây gi có l nào qua l i b i cái x u c a qua ra hay sao. Thôi em ng cótính k chi h t. Qua xin em thay th cho qua mà nuôi d ng giùm má, s nsóc giùm con qua, t i qua làm thì qua ph i ch u. Thân qua n u s ng thêmngày nào thì kh thêm ngày n y ch không vui s ng gì …

- Ch ng có tính qu y nh v y, không nên âu. Chuy n gì ph i ch t. Xinch cho phép em h i ch m t u n y: t i sao mà ch ch u theo anh hai ra

c? Ch i chi v y?- Không i sao c! V ch ng có hôn th hôn thú, n u không i thì nó th a

i Toà r i nó b t, mà nó l i nói b y nói b càng thêm x u h n a. Mà cáiu n y ch ng ph i là x u m t mình qua mà thôi, nó làm r y rà ra r i x ui cha m anh em n a ch . Có ph i qua mu n i làm chi em, vì qua s x u

tông môn mình nên qua m i li u thân qua ch . C m Vân ng i châu màyng m ngh m t h i lâu r i m i nói r ng: “Ch hai, em tính nh v y, emth a cho ch nghe coi có c hay không. Sáng mai ch nói v i anh hai r ich m n xe h i v Trà Vinh mà th m má. Nh n d p y ch i th ng qua

n Th ch c t ngh a l i h i cho th y Tr ng Quí nghe ng th y ng cóy rà ng n c n, th y là ng i h c gi i mà th y l i kính tr ng ch l m. Em

ch c h ch nói thì th y nghe l i. Làm nh v y thì ch i m i êm kh i mangti ng chi h t“.

Nga nghe m y l i khuyên nh v y thì v a ý nên nàng g t u và áp r ng:- Em tính nh v y thì c ng c. Qua ã s n lòng mu n i th m má l m.

Cha ch ! mà g p th y Tr ng Quí khó quá. Qua bi t nói gi ng gì v i th y?Thôi, em ch u khó i giùm v i qua c hôn? Qua bây gi h t h n trí r i.Em i v i qua ng ch ng giáp m t th y, em giúp l i nói ti p v i qua.

- Ch mu n em i theo, thì em i v i. Mình em h t hai a nh theo, mình Trà Vinh th m má tr c, r i mình s n C n Th .

Hai nàng bàn tính t i ó, b ng nghe Chánh H i v i Phùng Sanh la khóc omsòm t ng d i, nên l t t lau n c m t r i d t tay nhau xu ng l u.

XI - RÁNG CÔNG GIÚP CH

Chi u b a y, c m d n xong r i, T Nga, C m Vân v i Phùng Xuân ng i l ibàn mà n. T Nga ôm p s u não trong lòng, nên l l l ng l ng, c ng i ch ng amà ngó, ch n không ng, C m Vân quy t thi k , nên nh n d p y nàng m i r TNga m n xe h i v Láng Thé th m m m t b a r i s tr lên s a so n xu ng tàu.

Nga ch u i. Phùng Xuân thi t không dè k s p t, nh ng vì chàng s T Nga vLáng Thé r i tr n l i cho tr tàu, nên chàng c n tr không ch u cho i. T Nga bi n

c nói r ng: ”Th y v i tôi kh n n n l m. Th y b t tôi ph i b m mà theo th y;bây gi tôi v tôi l y m tôi ng tôi i, thì c ng không cho n a hay sao?” PhùngXuân c i g n mà nói r ng: ”Mình mu n i thì m n xe h i mà i. Tôi c ng i n a.Tôi i theo ng tôi giã t má luôn th “.

m Vân th y k ã h r i, nàng l y làm b i r i nên ngó T Nga r i buông ai u ng n c. êm y hai nàng to nh bàn tính v i nhau th nào không bi t mà sáng

a sau T Nga không ch u i Láng Thé l i bi u c m Vân m n xe h i i m t mìnhxu ng n n n r c dùm m lên Sài Gòn ng cho m con g p nhau ôi b a r i nàngxu ng tàu. Phùng Xuân th y T Nga không i thì chàng làm l , không tính t ichuy n i t giã m v n a.

m Vân bi u th ng u i m n m t cái xe h i em l i r i nàng m c áoxuy n p, qu n lãnh en, i giày nhung en, u c ng choàng kh n màu en, leolên xe i m t mình con t i nhà, mà c ng không em v t chi h t. Xe ch y ra kh iCh L n r i nàng m i tính i th ng xu ng C n Th mà nói giùm vi c c a T Ngacho xong ch ng tr v s qua Trà Vinh mà r c m . Nàng kêu s p ph mà d n i

n Th , r i ng i khoanh tay mà lo tính coi ch ng giáp m t v i Tr ng Quí ph i nóith nào cho chàng xiêu lòng ng c u danh d cho ch ch ng.

Xe ch y thi t mau, mà g n 1 gi m i t i C n Th , C m Vân v a ói b ng, nênbi u s p ph ki m nhà hàng mà ghé ng cho nàng n c m. Xe ghé ngay m t ti mbán c m Tây, C m Vân vô ng i r i kêu b i bi u em vài tr ng gà v i m t tách sô côla. Lúc th ng b i em ra nàng m i h i r ng:

- Th y L Tr ng Quí m y n m tr c th y buôn bán lúa, không bi t nhà th yâu anh há?

- Cô h i ông Bác V t Quí ph i hôn?- Ph i- Th a, nhà ng trên kia, d a ng i Bình Thu .- ây lên ó xa hay g n ?- n mà. Xe kéo nó i ch ng m t c c r i b c.- y ng i kéo xe h bi t nhà ng hôn?- Th a bi t h t. Cô mu n i, r i tôi kêu xe kéo cho. Nh nó không bi t tôi

ch ng cho iLúc y có m t xe kéo i v n v ngoài ng. Th ng b i ngo t ng i xe kéo vô

i h i có bi t nhà ông Bác v t Quí hay không. Ng i kéo xe nói bi t. C m Vân bènbi u ch m t lát ng kéo nàng i.

n u ng xong r i, C m Vân b c ra d n s p ph u xe h i t i ó mà chnàng r i nàng lên xe kéo mà i. Xe ch y lên ng Bình Thu , kh i châu thànhch ng ít tr m th c r i ng ng ngay m t cái nhà ngói l n. Ng i kéo xe day l i nói

ng: ”Th a cô, nhà ông Bác v t là nhà n y ây”.m Vân b c xu ng xe ng dòm vô nhà thì th y ngôi kinh dinh, chính

gi a m t toà nhà l n, bên tay m t m t m40 lúa dài h n m i m y c n, v n tr ngcây trái th nh m u, phía tr c sân tr ng bông hoa ê h , d c theo con ng l i có

40 nhà v a

rào song s t, rõ ràng là m t cu c c a ng i i phú. Nàng th y c a ng thì mchàng ho t mà nhà l n c a l i óng b t bùng. Nàng ngh Tr ng Quí i kh i nêntrong trí có h i lo. Nàng l y làm ái ng i, song ã n ây r i, không l còn d d

c, nên nàng s a so n kh n r i th ng th ng b c vô.Có m t a con trai, ng tr c c a nhà b p ngó th y C m Vân vô sân, không

bi t ai, nên chong m t mà ngó. C m Vân c ng ngó nó, r i ph ng ph ng i vô. Ch ngi g n nó, nàng bèn h i r ng:

- Ph i nhà ông Bác v t ây hôn?- Th a ph i.- Ông Bác v t v i bà Bác v t có nhà hôn?- Th a ông tôi i kh i. Cô âu xa l m hay sao mà cô không bi t? Ông tôi có

t mình ch có bà nào âu.- Tôi t ng ông ã c i v r i ch .- Th a không. H i ông tôi bên Tây v , ông tôi có c i v r i bà tôi m t. T

y n m nay ông tôi không có c i v khác.- Ông Bác v t i kh i, mà anh có bi t ông i âu, ông có nói i ch ng nào v

hay không anh?- Th a, ông tôi i vô trong chành lúa41. Ông tôi có nói chi u nay ông tôi v

ng i Sài Gòn.- Chành lúa âu ?- Th a, ng vô Cái R ng.- Xa hay là g n?- Th a, g n. ch vô ó ch ng vài cây s .

m Vân ng suy ngh m t h i r i h i n a r ng:- ng trong chành lúa i xe h i c không ?- Th a c. T h i n m ngoái n nay ông tôi s m xe h i ng ra vô chành

lúa cho mau. ây vô ó xe h i ch y ch ng n m b y phút.- Tôi có vi c c n mu n nói v i ông Bác v t g p bây gi ây. Anh làm n ng i

xe kéo c a tôi kia mà i m i ng v ng cho tôi h i chuy n m t chút chôn? M c tôi không bi t ng, ch không thì tôi i th ng vô tr ng, kh i

t công anh.- Th a c. V y thì cô vi t cho tôi ba ch , tôi c m vô cho ông tôi coi, ng

ông tôi li u nh v c thì ông tôi v .Th ng b i trai y kêu hai a n a bi u m c a nhà trên, m i C m Vân lên r i

ch bàn vi t mà xin nàng ng i mà vi t ít ch cho nó c m i. C m Vân l y gi y vi ty ch nh v y:

‘Tôi là C m Vân, em dâu ch T Nga trên Sài Gòn, có vi c g p mu n t v iông. V y xin m i ông v cho tôi nói chuy n m t chút, vì tôi không th i lâu c“.

m Vân vi t r i trao cái gi y cho th ng b i. Nó m i nàng ng i ch i, r i inón lên xe kéo mà i. C m Vân ngó cùng trong nhà thì th y nhà c t theo ki u Vi tNam, trong có ba bàn th , song phía ngoài l i d n bàn gh theo cách Tây, mà ch

41 kho ch a lúa thu mua

nào c ng lau chùi quét t c s ch s , không có m t chút b i. Nàng coi trong nhà r i,ra ng d a c a mà xem bông hoa ki ng v t.

Cách ch ng bao lâu, có m t th ng b i ra m i nàng vô u ng n c. Nàng v ac vô nhà thì nghe ti ng kèn xe h i bóp van rân, r i k y m t cái xe qu o vô c a

ng . Th ng b i ng ngó ra và nói: ”Xe ông tôi v .“m Vân th y m t ng i m c tây c m tay bánh, d a bên có m t tên trai

ng i, còn phía sau thì b tr ng. Nàng nghi ng i c m tay bánh ó là Tr ng Quí, songxe vô sân r i ch y tu t ra phía sau, nên nàng coi m t không k p, nàng tr ra c a

ng mà ch . Tr ng Quí i gi y cao su tr ng, u i nón tr ng, mình m c qu n áong tr ng mà áo s mi c l t, áo u h c không gài nút ng ng xe r i li n nh y xu ngm x m tr ra phía tr c th m. Chàng v a th y C m Vân thì l t nón mà chào. C m

Vân li n áp l và h i r ng:- m ông, ph i ông là ông Bác v t hôn?- Th a ph i. Xin m i cô vô nhà.- Vì tôi có chuy n g p nên tôi m i dám làm r n ông, xin ông mi n phi n.- Th a, có chi r n âu. Xin cô ch ng i. M i cô vô.

m Vân vô tr c, Tr ng Quí theo sau, chàng m i nàng ng i t i b gh sa lônggi a, r i kêu b i om sòm. C m Vân li n nói r ng: ”Xin ông ch nh c lòng. Tôi m i

ng n c, tôi nói chuy n riêng v i ông m t chút r i tôi v “. Tr ng Quí châu mày và ngó ngay C m Vân mà h i r ng:- Cô xu ng có m t mình hay là có cô ch hai i v i cô?- Th a, tôi có i m t mình.- Cô hai có c th c a tôi hôn?- Th a có.- c th mà sao không xu ng? N u v y thì c nh t nh theo ch ng c hay

sao?n vân ch a k p m chuy n mà nói, b tr ng Quí giành nói tr c, mà chàng nói

nghe ch m h m quá, b i v y nàng b i r i ng i kh ng l i ó, không bi t làm sao màtr l i cho xuôi. Tr ng Quí rùn vai, thò tay vào túi móc gói thu c ra, t m t u màhút và nói ti p r ng: “Tôi t c quá! Tôi không hi u cô hai ý mu n làm sao. C g p

t ng i ch ng làm cho c c lòng nh c trí h t s c. C nói c không th ng n a,không th ng mà sao m y n m nay còn cho nó eo i theo làm chi r i bây ginó b t i v i nó, l i còn ch u i theo nó n a? K quá! Tôi c y cô, ch ng cô v làm nnói giùm l i v i cô hai r ng, tôi khuyên c xu ng ây mà v i tôi, hay là c mu ntôi i r c c thì c cho tôi bi t ngày nào, gi nào tôi s em xe n ó mà r c c .Tôi h a ch c r ng n u c b ng lòng làm v ch ng v i tôi, h c b c chân v nhà tôi

i thì s nghi p c a tôi ây là s nghi p c a c , danh giá c a c t c là danh giá c atôi. Tôi s c bào ch a cho c , dù ch ng c có nói ti ng chi, có làm d th nào tôich u h t th y cho. Cô nói giùm v i cô hai, t nay cho t i b a tàu ch y, c xu ng nhàtôi gi nào c ng c h t th y. N u c không nghe l i tôi thì b a c xu ng tàu s cótôi ón t i c u tàu mà b t c l i.”

Tr ng Quí càng nói thì môi càng tái, m t càng xanh. C m Vân i chàng nóit l i m i h i r ng:

- Th a ông, v y ch ông có thi t lòng th ng ch hai tôi không?- u tôi không th ng thì tôi ã c i v r i, ch có lý nào tôi nh v y mà

ch i c hoài cho n n m n m nay.- u ông th ng thì ông ph i xét giùm cho ph n c a ch hai tôi ch . Ông

th ng mà ông làm cho ch hai tôi ph i mang ti ng nh nhu c, ông làm cho tông môn c a ch hai tôi ph i b ng i ta khinh b , th thì ông báo h i, ch

có ph i th ng âu.- Tôi làm vi c gì mà nh nhu c cô hai, tôi làm sao mà báo h i c ?- Ông ngh ó mà coi. Ch hai tôi vì ông mà ph i th t trinh th t ti t v i ch ng.

Bao nhiêu ó x u h r i, d u thiên h h không hay, ch anh hai tôi nhngu d i gì mà nh không bi t. T i ông mà n m n m nay ch hai s u não, th tth th t nghi p nh ng i không h n. Bây gi ch mu n c u danh giá chotông môn, ch mu n n b i cái t i th t ti t c a ch nên ch nh t nh b mlìa quê mà vùi l p cái thân vô duyên vô ph c c a ch , ông l i ng n tr , ôngmu n làm l v ra cho x u ch , r i x u luôn t i cha m ch em n a. Ông làmnh v y không ph i là báo h i hay sao? Ch hai tôi sai tôi xu ng ây mà xin

i ông hãy th ng giùm thân ph n c a ch , d u ch không còn danh giá chia, thì ông gìn gi giùm danh giá cho tông môn c a ch . Ch có nói r ng:

“Ch xét ph n ch là gái th t ti t không x ng áng k t ngh a tr m n m v iông. V y ông có th ng nhau, thì ki p khác s g p nhau, ch ki p n y

u ch hai tôi b ch ng mà v i ông, d u ông không chê c i, ch ch haitôi c ng h th n v i ông l m.

Tr ng Quí m hôi t áo t m t. Chàng l y kh n mà lau r i ng i ch ngtay trên trán mà suy ngh . C m Vân li c m t ngó ch ng, song nàng l ng thinh, có ý

coi chàng li u l nào, cách m t h i Tr ng Quí th ra và nói r ng:- Cô hai c nói danh ti t hoài! C ng vì danh ti t mà 5 n m nay c ng m th m

nu t s u. C ng vì danh ti t mà 5 n m nay tôi êm trông ngày i. Danh ti t!Ng i có tình thì k chi là danh ti t. Bây gi tôi m i bi t cô hai không cótình v i tôi chút nào h t.

- Ông nói sao v y?- Tôi nói ph i l m ch . N u thi t c có tình v i tôi, c m c say s a n i tình, thì

k chi là ch ng, c k chi là danh giá, tôi không dám phi n c , song tôibu n cho ph n tôi …

Tr ng Quí nói t i ó r i chàng th ra, hai hàng n c m t tuôn ròng ròng. C mVân th y chàng ng c m xúc, nàng mu n nh n d p y mà khuyên gi i nên nói

ng:- Th a ông, ông giàu có mà l i h c gi i, còn ch hai tôi nghiêm ch nh mà l i

hi n hoà, ch chi h i còn con trai con gái, hai ng i g p nhau thì x ng bi tch ng nào, ông có ng i n i tr nh ch hai có l ông vui lòng, mà ch haitôi c ng i b o h nh ông ch c ch hai tôi c ng p ý l m. T i ông tr i

ã nh nh v y; ông tr i khi n ch hai tôi ph i b m t ng i ch ng vô tâmt ngh a ch không c n ng d a v i ông mà h ng chút ph c d ,

y thôi ông c ng ch ng nên bu n làm chi. N u ông có tình v i ch hai tôithì ông c u tr i kh n ph t ng ki p khác h i hi p v i nhau.

- Cô bi u tôi ng bu n, ng bu n sao c. Cô là ng i bàn quan, côkhông rõ th u cái tình c a tôi, nên cô nói nghe d nh ch i.

- Tôi c ng hi u ông th ng ch hai tôi l m ch . Mà duyên n c a ch hai tôitr c tr nh v y, bi t làm sao bây gi . Tôi xin ông quên ph t ch hai tôi i.Ông ng thèm nh t i ch n a, ông c i v khác mà l p gia th t, r i trong

m b y tháng ho c m t ôi n m nguôi ngoai ch không khó chi âu.- Ngày nào tôi ch t r i thì tôi m i quên cô hai c. Cô nói t i ông tr i khi n

tôi v i cô hai không c k t ngh a v ch ng. Tôi xin l i cô mà áp r ng, tôich c ông tr i khi n tôi ph i làm ch ng cô hai, song cái s c a hai a tôiph i ch u mang ti ng mang t m m t chút r i hi p v i nhau m i c. N u

c a hai a tôi không c làm v ch ng v i nhau, thì ông tr i có khi ncô hai g p tôi, c u tôi, r i sao l i ân ái v i nhau cho có con làm chi ?

m Vân ngh n ngào không bi t l y l i chi mà cãi v i Tr ng Quí c. Nàngng b i r i, Tr ng Quí l i nói ti p r ng: ”Tôi ch c cô hai không có tình v i tôi, ch

không ph i s x u h , hay s ch ng chi h t. X u h n i gì? Ph i tôi làm cho v l r i c hay sao mà s x u? C s mang ti ng b ch ng mà theo trai ph i hôn? V y ch

tôi gi t v c a ng i ta tôi l i t t l m hay sao? Vì cái tình tôi n ng l m, nên tôi không chi h t. Mi n là tôi c sum hi p m t nhà v i c thì thôi, ai c i m c ai. N u tình n ng nh tôi, thì c sá gì mi ng thiên h , còn c s ch ng c , s n i gì? C b

ch ng v v i tôi, ch ng c có gi n thì xin phá hôn thú, ch làm gi ng gì c. N unó mu n bu c tôi v t i dâm hôn, thì nó ph i d b ng c . Toà m i bu c ch mà vi c

n Toà thì tôi m n h t th y tr ng s cãi l , t n m y muôn thì t n. Toà b tù r t gìmà s “.

Tr ng Quí l y kh n lau n c m t. C m Vân nh n d p y m i áp r ng:- Ông nói nh v y, tôi xin l i ông cho tôi tr l i; ch hai tôi s h danh giá

i nh c tông môn ch không có ý chi khác âu. Xin ông ngh cho k mà coi,làm thân àn bà con gái ph i l y danh ti t làm tr ng. N u h danh ti t

i thì thiên h coi ra gì.- Cô hai ã ân ái v i tôi có m t a con r i; còn danh ti t gì n a mà gi ?- i l th t ti t tr c ó, nên bây gi ch hai tôi h th m, không dám b c

vào nhà ông, không x ng áng làm v ông là ng i ng n.- i tôi nên c m i th t ti t, bây gi tôi quy t gánh cái x u h th cho c , sao

không ch u?- u ông th ng ông không ch p, song ch hai tôi h th m v i ông ch .

Th a ông, còn m t vi c n y n a; má tôi n m nay già nhi u mà l i hay b nhho n n a, n u ông vì chút tình n ng c a ông, mi n là ông c sum hi p

i ch hai tôi thì thôi ông không k chi h t, ông ng n c n làm cho v l ra,má tôi x u h thì má tôi bu n r u ch c ph i ch t g p. Ông là ng i có h cth c, ông n gi t má tôi cho ph cái ái tình c a ông hay sao!

m Vân nói t i ó, nàng b t u c m ng, nên nàng c ng a n c m t.Tr ng Quí ng i ch ng tay ngó ra sân gi t lu nh u ròng ròng. Hai ng i ng i nín

khe, không ai nói chi n a h t. Cách m t h i lâu, Tr ng Quí m i day vô mà nói ch mrãi r ng: ”Th a cô, nãy gi cô nói v i tôi ã nhi u r i, tuy l i nào cô nói c ng làchánh áng h t th y, song tôi ngh l i cô hai ành d t tôi, y là cái tình c a c i

i tôi l t l t l m, c không th ng tôi, ch không ph i t i l chi khác. Tôi xin cô vtrao l i l i v i cô hai r ng, d u c ít th ng tôi, song tôi c ng không có th mà b tth ng c c. Thôi, c mu n theo ch ng thì t ý c . Song c ph i bi t giùm cho tôi

ng, ch ng nào c vì ch ng c làm cho c bu n mà ph i ch t r i, thì có l tôi m ich u c i v khác, ch c còn s ng, d u c x nào, tôi c ng ch c luôn luôn. Cáilòng tôi th ng c thì tôi th ng hoài hoài. Ngày nào c ngh l i c bi t th ng tôichút nh thì c cho tôi hay, tôi s n mà r c c , d u ph i c c kh th nào, d uph i t n hao bao nhiêu, d u ph i xong tên l t n, tôi c ng không s . Thôi cmu n theo ch ng thì i i; vì tôi th ng c quá nên tôi không dám trái ý c . Tôikhông dám c n c n a, mà tôi c ng không dám giành th ng con c a tôi. Xin cô làm

n nói dùm v i c r ng, tôi g i l i xin c d u không th ng tôi c ng ráng nuôi dùmth ng con cho tôi. Hay là c mu n giao l i cho tôi lãnh‘

Tr ng Quí l y làm au n mà d t tình T Nga, b i v y chàng nói t i ó thìchàng khóc t m t c t m t i. C m Vân th y v y l y làm t i nghi p, tuy nàng i nói ãthành công, mà trong lòng nàng không m ng chút nào. Nàng b c trái ra c a mà

ng, Tr ng Quí khóc ng b t bu n. Tr ng Quí kêu b i bi u làm hai ly s a bòc á r i b c ra m i C m Vân vô u ng.

m Vân u ng h t ly s a r i nàng ng d y nói r ng:- Th a ông, tôi v tôi c rõ các l i c a ông nói ó cho ch hai nghe. Ông

n lòng, không n làm v l x u h , thì ch hai tôi c m n ông l m mà tôich c ch hai tôi c ng ang t ru t nát gan, ch không ph i vui v chi âu.

- Cô hai bu n r u cho b ng tôi hay sao? Tôi ch a bi t c i r i, cái thân c atôi ây tr ra th nào!

- Th a ông, ch hai tôi có d n xin ông cho m y th c a ch l i ng tôi em, cho ch .

- d n òi m y cái th n a sao? h ! Thi t rõ ràng c d t tình tôi mà!Th a cô, xin cô v nói v i cô hai r ng, c d t tình tôi, ch tôi không th d ttình c c. Tôi g p g c ch có bao nhiêu ó d u tích. M y n m nay tôinh m y cái th ó mà gi i bu n, vì h tôi nh c thì tôi l y ra mà c, th ych c a c c ng nh c . N u tôi tr th l i cho c , r i lúc tôi bu n tôi bi tph i làm sao.

- Ông nói nh v y c ng ph i. Thôi tôi v tôi th a l i v i ch hai tôi.ng h ã gõ 3 gi . C m Vân bèn t Tr ng Quí mà v . Tr ng Quí h i nàng i

cách nào mà xu ng ây, r i bây gi i cách nào mà v . Nàng nói r ng, nàng m n xei riêng mà xu ng, xe âu ch d i ch , nàng ng i xe kéo mà lên ây. Tr ng Quí

kêu s p ph bi u em xe h i nhà ra ng a nàng xu ng ch . C m Vân xin t nóing, xe kéo còn ch nàng ngoài l . Tr ng Quí không ch u nói r ng, chàng a

nàng xu ng ch r i chàng i vô chành lúa luôn th .Tr ng Quí kêu b i bi u tr ti n xe kéo c a C m Vân. Lúc ng ch s p ph

em xe h i ra thì chàng nói v i nàng r ng: ” tôi vi t cho cô hai m t cái th mà t

cái tình c a tôi cho c bi t. C m Vân áp r ng: ”Ông g i th tôi s khó l m. Lúc n ycó anh hai tôi nhà ó luôn luôn. Ông g i th , tôi s nh g p nh l y, r i sanhchuy n ra n a. Tr ng Quí châu mày suy ngh r i nói r ng: ”Thôi tôi g i th têncô h cô c th thì cô trao cho cô hai”

p ph ã em xe h i ra. Tr ng Quí m i C m Vân lên xe, r i chàng lên phíatr c c m bánh mà a nàng xu ng ch , sau khi nàng qua xe c a nàng r i, chàng

i t mà i vô chành lúa.m Vân lo vi c cho ch ch ng mà c thành công thì nàng m ng th m, nên

lên xe i v nàng chúm chím c i hoài. Tuy v y mà h nàng nh t i b s u não th tng, h nàng nh t i l i tha thi t h u tình c a Tr ng Quí, thì nàng l y làm t i

nghi p cho ph n chàng, nàng ti c giùm cho T Nga sao ngày tr c không g p Tr ngQuí mà k t ôi, l i g p chi Phùng Xuân cho kh n kh t m thân nh v y.

Vì nàng ch c ý Tr ng Quí ã êm r i nên nàng bi u s p ph lên V nh Long r ich y qua Trà Vinh ng nàng n n n r c m ch ng lên Sài Gòn.

t tr i l n r i, xe m i qua t i Láng Thé. C m Vân ng ó m t êm, n n ni m ch ng h t s c, nàng xin bà lên Sài Gòn ng ch i v i T Nga ôi ba ngày r i Nga có xu ng tàu, và luôn d p ón r c Chánh Tâm luôn th . Bà T ng nh t nh

không ch u i. Bà khóc và nói r ng, vì bà th ng T Nga nên bà không dám th yt nàng n a, C m Vân nói không c, nên sáng b a sau nàng lên xe mà v m t

mình.Xe ò qua M Thu n r i, máy tr c tr c sao ó không bi t, mà s p ph ph i u

i ó mà s a, C m Vân leo xu ng mua m t ch c cam sành v i m t ch c quít ng.n 11 gi tr a xe m i v t i nhà.

m Vân b c vô sân thì Chánh H i m ng quýnh ch y ra ôm ch n nàng. Nàngcúi xu ng b ng con mà hun r i i vô. Phùng Xuân v i T Nga ng t i c a ón h i

ng: ”Sao má không lên? Má m nh hôn?” C m Vân áp r ng: ”Má m nh, mà tôi nóit s c má c ng không ch u i“

m Vân b ng con i tu t ra phía sau. T Nga bu n xo i theo h i nho nhng:

- Sao? Vi c ó em nói c hôn?- c. Xin ch yên tâm. Em nói êm r i.Th y ch u mà au n cho th y l m.

t i r i em s c rõ chuy n cho ch nghe.- Nga g c u r i th ra, không i theo C m Vân n a.

XII - PH I CH T M I YÊN

n c m chi u r i, C m Vân d t Chánh H i ra ng tr c sân mà ch i. T Nga phía sau, ng lo t m cho Phùng Sanh. Phùng Xuân n m trên gh xích u mà hút

thu c phì phà. Chàng th y C m Vân ngoài sân d t con i vô thì chàng ng i d y vànói r ng: ”Ngày m t tôi i, mà ngày ó c ng có m t chi c tàu th bên Tây qua t i,không bi t ch ng th ng ba nó v chuy n n y “

m Vân c i áp r ng:

- u có v thì sao c ng ánh dây thép ch .- n gì. Tàu Tây t i s m r i chi u tàu B c m i ch y. N u th ng ba nó có v

chi c tàu n y, thì tôi c g p nó ít gi ng h .Phùng Xuân l i i l y nón mà i và nói r ng: ”Th b y ch B n Thành ch i.

Mình i thì ch c lâu v . i ch i cho ã r i m t có xu ng tàu“. C m Vân ngdòm coi, nàng th y Phùng Xuân ra kh i c a ngõ r i nàng m i th ng ra sau mà nói

i T Nga r ng: ”Anh hai i ch i r i. Lên l u nói chuuy n ch i, ch hai”. T Nga g tu. Nàng kêu con L i mà bi u r ng: ”Tao t m em r i ây. M y lau mình, b n qu n

áo cho nó r i d t nó v i Chánh H i ra phía tr c mà ch i, nghe hôn”.Hai nàng d t nhau lên l u, T Nga khép c a phòng l i r i h i C m Vân r ng:- Em xu ng C n th em nói cách nào mà êm c, âu em thu t h t các vi c

cho ch nghe th coi.- Ch ng i ây. Ch ng i r i em nói l i cho ch nghe.Hai nàng kéo hai cái gh l i ng ng i g n nhau, C m Vân th ng th ng thu t

rõ ràng m i vi c, nàng t i C n Th h i gi nào, nàng làm sao mà ki m nhà Tr ngQuí ch ng g p Tr ng Quí r i chàng nói nh ng l i gì, nàng cãi cách nào, t i saochàng t c gi n, t i sao chàng khóc lóc, t i sao chàng ch u cho T Nga i, mà l ikhông ch u tr th t , nàng k h t không sót m t m y. T Nga ng i ch m chnghe, tuy nàng châu mày suy ngh coi b bu n l m.

m Vân thu t r i, nàng th y ch c ng i l ng thinh nàng bèn nói r ng: ”B am em h a ch c v i ch , h em i nói thì ph i c. Mà ch ng i d c ng em lo

quá. Vì trong th th y nói kh ng khái nh v y, em s nói th y không ch u. Thi t qup th y r i em ch a k p nói, thì th y d chuy n ra th y nói. Th y th ng ch l m,

th y nói h n hòi, làm em r i trí, không bi t sao mà tr l i. Em c khuyên th y ph igi giùm cái danh giá cho ch , mà trong b ng em c ng không ch c nói nh v y màth y xiêu lòng c. Ch ng dè th y khóc, th y phi n ch không có tình v i th y nênth y th t chí, không dám ng n c n ch không ph i nh em nói, hay là t i th y s x u

chi âu. T i nghi p quá, em th y th y ng i khóc, em nghe th y than th , em c ngng lòng. Ph i mà ch i C n Th ch g p th y, em ch c ch không th nào không

nghe l i th y c. Nga c ng i l ng thinh, mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. Cách m t

i lâu nàng th ra và nói r ng: ”Th y trách qua không có tình v i th y, thì qua ph ich u ch qua cãi sao c. Thôi th y t ng nh v y thì càng t t, ch có h i gì. Nànglau n c m t r i b c l i ng d a c a s , hai tay n m song s t mà ngó xu ng d i

n. Tr i t i r i nên tr c m t cây c l m , trên tr i sao gi ng l m m. Nàng cng ó hoài, không nói chi h t, C m Vân bu n trí bèn b c l i hình c a ch ng mà

nhìn.n m i phút ng h , T Nga m i tr l i gh mà ng i và nói v i C m Vân

ng: ”Cái thân c a qua ây, em ph i k nh ng i b b nh ng t g n ch t. V y m yi qua nói v i em là m y l i tr i, xin em ghi nh giùm. Qua c y em ph i th cho qua

mà nuôi d ng má. Qua l y làm bu n vì má không ch u lên cho qua th y m t l ncu i r i qua i. Thôi ch ng má có lên xin em th a giùm v i má r ng, qua kính l ymá và qua c u xin má tha l i cho qua, t i m ng s qua ph i nh v y, ch không ph i

i qua mu n âu. Làm con th t hi u; làm v th t ti t! Có ngh a mà l i b t ngh a! Cótình mà l i vô tình! Thân ph n gì mà vô duyên quá nh v y không bi t!”

Nga nói t i ó r i nàng khóc n a. C m Vân th y v y ng lòng nên nàngng khóc theo. Con L i b ng Chánh H i xô c a b c vô mà nói r ng: ”Th a cô em

òi ng , nên tôi b ng lên ây. “ C m Vân ng d y b ng con em trên gi ng.Con L i b c ra khép c a l i. Chánh H i th y má v i cô nó n c m t n c m ichàm ngoàm thì nó l y làm l nên c ngó hoài. T Nga th y C m Vân m c d conng nên nàng lau n c m t r i i xu ng.

êm y T Nga n m tr n tr c hoài. Nàng xét thân ph n nàng càng thêm aun trong lòng. S m ng gì mà vô duyên vô ph c n th . Bây gi bi t li u l nào?

i theo ch ng thì c u danh giá tông môn kh i x u h mà b m , ph i lìa em, l i cònph i làm cho ng i yêu c a mình th t tình th t chí n a. B ch ng mà theo ng i yêu

a mình thì c g n m , mình c ph tình, mà ng i yêu c ng kh i th t v ng,ng t vì làm nh v y thì còn gì danh giá, còn m t m i nào mà dám ngó thiên h .Không theo ch ng, mà c ng không theo Tr ng Quí, ch ng c r i l i nhà lo nuôi mtr n i, làm nh v y tuy kh i th t hi u, song c ng b mang ti ng nh , mà c ngkhông c u ng i yêu kh i th t tình. T Nga suy xét cùn l r i, thì ch ng có ph ngnào hay cho b ng t v n. Có cái ch t thì m i yên thân. ã bi t h mình ch t thì mbu n, nh ng mà ch t thì kh i nh c lòng c c trí v i ch ng b t ngh a n a, ch t thìng i yêu c a mình h t trông i r i lo c i v khác mà l p gia th t làm n. Ch t thìph i h n h t. Cái thân vô duyên vô ph c n y ã làm lem lu c r i, không còn quíbáu chi n a mà ti c!

Sáng b a sau Phùng Xuân cho T Nga hay r ng, hãng tàu có dán gi y nói tàubên Tây b a sau t i 8 gi r i 4 gi chi u tàu ra B c ch y, T Nga c i nói r ng: ”tôi i ch mua theo xu ng tàu mà n”

Thi t qu T Nga i ch ng m t gi r i ng h r i nàng em v nào trái bôm,nào sá l , nào h ng, nào nho t i, s p l c c c trên ván t i n m sáu gói. Nàng nói nói

i c i, m t lát ôm hun con, m t lát gi u v i ch ng, v a th y b c ra phía tr c th y tr v phía sau, kêu con L i mà d n vi c n y, th y C m Vân thì khuyên vi c, làm l ng x ng l n x n, coi ra nh tu ng c chí mà i theo ch ng. n tr a nàng

không ng , mà c ng không cho C m Vân ngh ng i, nàng nói r ng: ”Qua i r i m cc em ng , còn có m t b a n a, em th c ch i v i qua mà“

m Vân th y ch vui v khác th ng thì t ng tính êm c chuy n c aTr ng Quí nên ch vui, b i v y nàng không nghi ng chuy n gì h t.

i T Nga c ng c m C m Vân th c mà ch i, bi u th ng u i kêu gánh mìn v i nhau mà nói r ng: ” n mì l n n y là l n chót“.

n 9 gi r i Chánh H i bu n ng , nên khóc om sòm, C m Vân ph i b ngcon lên l u mà d ng . T Nga i theo t i thang l u r i níu em l i mà nói nh r ng:”Ch có i thì em l i m nh gi i nhé. Th ng ba có v , em nói giùm v i nó r ng, chcó l i th m nó. Ch ng má lên, em nh mà th a v i má r ng, ch kính l y má. Cònsau em có g p th y Tr ng Quí thì em thu t l i vi c c a ch cho th y bi t. Em nóigiùm v i th y r ng, t ng ch vô tình v i th y ó là t ng l m“. Nàng nói r i li nôm u Chánh H i hun tr hun tr t.

Nh ng l i c a T Nga nói u là l i tr i h t th y, nh ng vì C m Vân khôngngh là T Nga t v n, b i v y nàng không dè mà khuyên gi i. Nàng b ng con b clên c u thang, thình lình ngó ngoái l i, thì th y ch còn ng ch n ng n t i u thangmà lau n c m t, thì nàng ng lòng, nàng d d mu n xu ng nói chuy n ch i v ich n a ng b a sau có cách bi t nhau, ng t vì Chánh H i r y quá, nên c c ch ng

ã nàng ph i i luôn,m Vân d con ng xong r i, thì lóng tai nghe t ng d i l ng trang, t ng

anh ch ã ng h t r i, nên nàng khoát mùng b c ra l i gh ng i ch ng tay suyngh , không bi t sáng mai tàu bên Tây qua t i mà ch ng mình có v hay ch a? T inghi p ch vì danh giá nên ph i g ng làm vui và theo ch ng, song b c ch n ra ich c là ng m ngùi vì n i tình, au n vì n i m l m.

êm y C m Vân n m tr n tr hoài, ng không ngon gi c. V a m i t ng sángnàng b ng con i xu ng thang l u kêu th ng u d y m c a quét nhà. Cách m tlát Phùng Xuân c ng th c d y i r a m t, ngó th y C m Vân bèn nói r ng: ”Em th c

y s m d !” C m Vân c i r i men men i l i phòng c a m , là cái phòng h m nay con T Nga ng ó, ng ngoài lóng tai mà nghe coi ch th c d y hay ch a.

Nàng nghe im lìm, v a m i xây l ng mà i, k nghe ti ng Phùng Sanh khóc trongphòng. Nàng ng l i, mà không nghe ti ng c a ch nói. Phùng Sanh càng khóc l nvà kêu má om sòm, C m Vân c ng không nghe ti ng T Nga. Nàng b c l i tính m

a mà kêu ch d cháu. Ch ng dè c a phòng óng ch t c ng. C m Vân v c a màkêu duy nghe ti ng c a Phùng Sanh khóc rùm, ch không nghe ti ng T Nga th c

y.Phùng Xuân r a m t xong r i, chàng ch y l i ph v i C m Vân mà kêu v , T

Nga c ng nín khe. Th ng u, con L i nghe la om sòm nên áp ch y lên, m t.m Vân bèn kêu Phùng Sanh mà h i r ng:

- Cháu à, cháu, có má cháu ng ó hôn?- Có.- Cháu kêu má cháu d y.- Má ng .- Lúc l c kêu má ch . V ch con m t má thì má d y a cháu.- Má h ng d y.

m Vân bi n s c, trong lòng phát nghi, bèn h i th ng u l y dao c y khoáa. Th ng u làm r m r m mà c ng không nghe ti ng T Nga, C m Vân càng

thêm s , ch ng phá c c a r i, nàng x c vô phòng, khoát mùng r ch thì ch ãnh ng t h i th t r i, c p m t ng tròng, mi ng bay n c n ng mùi á phi n.

Nàng vùng la lên r ng: ”Ch hai ch t r i, tr i t ôi!“ R i ôm ch mà khóc. Con L i,th ng u v i Phùng Xuân ng s ng s t h t th y.

Phùng Xuân b c l i dòm v r i a tay ngay l m i coi còn th hay không.Con L i vói b ng Phùng Sanh em ra ngoài. Th ng u lò mò l i u gi ng r ivùng la lên r ng: ”Cô hai u ng á phi n v i gi m chua mà. ây ó còn ó nè“.

m Vân v i Phùng Xuân day l i thì thi t qu trên bàn thu c còn dính chút nhthôi, C m Vân l i th y d i bàn có m t ng tro nh , coi k thì là gi y ch m i tnên tro còn y nguyên ó.

m Vân khóc m t h i r i ra ván ng i t m t c t m t i, nói không nên l i, n ct tuôn ra hoài, lau không ráo. Phùng Xuân c i ra i vô, nh n m t châu mày, l cu, ch c l i. n g n 8 gi , chàng m i nói v i C m Vân ràng: ”Chuy n l nhy, tôi i B c sao ng. tôi xu ng nhà b ng tôi nói cho nó hay, r i tôi i luôn

xu ng bót mà c v i Cò n a m i c".Chàng nói nh v y r i i thay áo thay qu n, C m Vân c ng i mà khóc, không

nói chi h t, Chánh H i v i Phùng Sanh eo theo nàng, Chánh H i thì c i, cònPhùng Sanh thì khóc, kêu má hoài.

Phùng Xuân thay r i, s p i nón mà i, th y có m t xe u ngay tr c ngõ,i có m t ng i trai, m c n , m c a xe leo xu ng. Chàng dòm r i nói r ng: ”Uý!

May d ! Th ng ba v kia kìa!m Vân nghe nói, l t t m t tay b ng con, m t tay b ng cháu, b n b ch y

ra c a. Thi t qu Chánh Tâm v t i, ngoài sân ng x m x m i vô nhà. C m Vânng n i mình, mà t i ph n ch , nên v a th y ch ng thì khóc và nói r ng: ”Mình v

tr quá! Ch hai ch t r i! M i ch t h i khuya n y“Chánh Tâm ng b c lên th m, nghe v nói nh v y s ng s t, nên ng

kh ng l i mà ngó v r i ngó anh r , d ng nh chàng không hi u m y l i v nói óy. Phùng Xuân bèn nói r ng: ”Ch hai c a em nó u ng á phi n v i gi m mà tn“. Chánh Tâm nh n m t và b c vô nhà h i Phùng Xuân r ng:

- i sao mà ch hai t v n.- Nó s a so n ng chi u nay i B c v i qua. Má c n tr , không mu n cho i.

Má gi n b i v d i Làng Thé, không ch u lên cho nó t giã ng cóxu ng tàu, nên nó t c r i nó hu mình, ch có chi âu.

- u v y má không có trên n y hay sao?- Không. Má d i Láng Thé. B a hôm kia hai v ch ng qua c y con ba

n xe h i xu ng r c má. Nó d i tr n m t ngày m t êm n n n h tc mà má c ng không ch u lên.

- Ch hai âu bây gi ?- m trong phòng.Phùng Xuân d t Chánh Tâm vô phòng. Chánh Tâm th y m t ch thì chàng c m

ng, nên ng khóc r m rúc m t h i r i m i ch u tr ra, Phùng Xuân i c v i còbót. Chánh Tâm bi u th ng u tr ti n xe và vác r ng em vô nhà.

m Vân ng i b ng con d cháu, th y ch ng l ng x ng thì ngó theo mà n ct ch y hoài. Ch ng Phùng Xuân i r i, Chánh Tâm m i b c l i ngó hai a nh

và nói r ng: ”Hai a nh l n i há?” Tuy h i chàng i Tây thì con còn b ng ng a,song m i n m v chàng u có ch p hình con mà g i qua cho chàng, b i v y chàngth y hai a nh thì bi t a nào là con c a chàng li n. Chàng a hai tay ngay m tcon mà nói r ng: ”L i ây ba hun m t chút con, ba i mà ba nh con quá.“ C m Vânmu n a con cho ch ng b ng, song Chánh H i t nh chí l n không bi t cha nó,nên nó u n éo day m t vô mình m nó và níu m nó ch t c ng, không ch u cho chanó b ng. Chánh Tâm ph i g tay nó mà b ng i, tuy nó không khóc, song coi bkhông vui. Chàng hun nó m t h i r i nó tr n tu t xu ng t, g tay cha mà ch y l i

eo m . Chánh Tâm m i b Chánh H i b c l i b ng cháu. Phùng Sanh tuy ngó c utrân trân, song cho c u b ng mà hun, ch không èo u t nh Chánh H i v y.

Chánh Tâm ch i v i con, cháu m t chút r i h i v r ng:- Sao mà ch hai t v n nh v y? nhà có chuy n c u t ch l m sao?- Ch b nh ó mà ch bu n r u, ch có vi c gì âu.- i nãy nh nói chuy n i B c, i chi v y?- nh xúi ch xin má 2 muôn ng b c. Má không cho, nh làm ng t d t ch i

ra B c làm vi c gì ó mà không bi t. Ch không i thì không c. Còn itheo nh thì má gi n. Tôi t ng ch r u có chuy n ó mà ch hu mình, chkhông ph i vi c chi h t.

m Vân thu nay không gi u vi c gì v i ch ng h t th y. Hôm nay m t là nànggi l i h a v i ch , hai là nàng không mu n cho ch ng bu n thêm, nên nàng ph i nói

i v i ch ng, mà nói v a r i thì nàng day m t ch khác, không dám ngó ch ng n a.Chánh Tâm t ng là thi u v nhà g p m , g p ch , g p v , g p con vui v

m. Nào dè v a b c vô nhà th y c nh bi th m, b i v y chàng ng i ch ng tay trêngh m t mày bu n xo, chàng suy ngh m t h i r i h i v r ng:

- Bây gi có ng xe h i xu ng t i d i nhà mình r i ph i hôn?- Ph i. nhà ây có anh hai, Thôi, mình m n xe h i ch y v cho má hay

luôn th .- , tôi i. Ph i i li n bây gi m i c. C m Vân bi u th ng u ch y

n m t cái xe h i. Chánh Tâm d n v ch ng anh r tr v bi u nh lomua hòm, lo s m t n li m cho s n, chàng i Láng Thé r c m , th nào n ibu i chi u chàng c ng v t i.

Chánh Tâm lên xe h i mà i. Cái xe h i n y là cái xe c a C m Vân m n i C nTh hôm n . Vì th ng u i m n xe y nhi u l n, nó quen v i s p ph nó ã nóitr c cho s p ph bi t m n i âu và cho ai i, b i v y Chánh Tâm lên xe thì s pph m máy mà ch y, không h i chi h t, xe xu ng t i M Thu n, chi c ò m c mébên kia sông nên ph i u ó mà ch m t chút.

Con nh bán quít b ng tràn quít x l i mà m i Chánh Tâm mua. ã n m n mi Chánh Tâm không có út m t múi quít vào mi ng, nên chàng tính mua m t ch c

n ch i. Chàng h i giá thì con nh òi 5 c c. S p ph nghe con nh thách quá, thì n igi n, nên tr n m t nói r ng: ”Thách gi ng gì mà quá tay v y. Tao m i i v hôm kia

ây. Tao th y m y bán có 3 c c r i m t ch c, mà b a nay m y òi 5 c c. M y mu nt c ng i ta hay sao”

p ph day l i nói v i Chánh Tâm r ng:- Th a th y, th y mu n mua thì tr cho nó 3 c c r i. Hôm kia tôi i v i cô v

n ây, tôi th y cô mua c a nó, cô tr có 3 c c r i mà thôi.- u v y b a nhà tôi c ng m n xe c a anh mà i hay sao?- Th a ph i. Cô i xe tôi. Cô i qua C n Th ch i m t ngày, t i chi u tr

qua Trà Vinh th m bà, ng m t êm r i sáng b a sau m i v .- Có i C n Th n a hay sao?- Th a, có ch .- nhà tôi qua C n Th làm gi ng gì kia?

- Th a không bi t.- Qua ó ghé nhà ai.- Th a tôi không hi u. Qua t i C n Th h n 10 gi r i. Cô bi u ghé nhà hàng

cho cô m tâm, u ó mà ch . n chi u cô tr l i r i m i ch y qua TràVinh.

- i nhà tôi tr l i ó, i b hay là i xe?- Th a, h i cô tr l i cô i xe h i. Cô ng i cái xe Dodge còn m i, có m t th y

cao l n, m c tây, c m bánh a cô l i.- Ai v y kìa?- Th a, tôi không bi t.Chánh Tâm ng i suy ngh , coi m t không vui. Con nh bán quít ch u bán ba c c

i m t ch c. Chánh Tâm mua quít tr ti n r i, k ò qua t i, nên s p ph p máyxu ng ò.

Chánh Tâm thèm quít nên m i mua, mà mua r i chàng l i l l ng không n, xexu ng t i Láng Thé mà ch c quít c ng còn nguyên.

Bà T ng Hi n ng i trong nhà, th y con i vô c a bà m ng quýnh l t t ngy, Chánh Tâm g p m chàng c ng m ng r i chàng l i khóc mà th a vi c ch tn cho m hay. Bà T ng gi n T Nga là gi n theo ch ng, ch không ph i bà ghét b

gì, b i v y bà nghe nói con gái ch t thì khóc k th m thi t. Chánh Tâm h i m s aso n r i m con lên xe mà tr v Sài Gòn.

Lúc i d c ng, Chánh Tâm h i m v y ch v chàng xu ng hôm nào. Bàng nói r ng, C m Vân xu ng h i t i hôm kìa, r i sáng hôm kia nàng v , Chánh

Tâm suy ngh m t h i r i h i m n a r ng:- Nó có nói v i má nó i âu nó ghé hay là trên Sài Gòn nó xu ng?- Nó trên Sài Gòn nó xu ng, ch i âu. Nó n n n m t êm, xin r c tao

lên tr n. Tao gi n con ch m y nên tao không thèm i, r i nó v .n 7 gi t i xe m i v t i. Bà T ng b c vô nhà, bà khóc k r i, bà l i m ng

nhi c Phùng Xuân m t h i, bà nói t i Phùng Xuân gi t con bà ch t. Phùng Xuân nínkhe, không nói chi h t.

nhà Cò bót ã l p vi b ng, quan Th y thu c c ng khám nghi m r i h t, nêntrong nhà ng lo vi c t n li m l ng x ng.

Chánh Tâm nh c gh ra ng i m t mình tr c c a, m t mày bu n hiu. Cách m tlát, có ng i phát th i vô, th y Chánh Tâm ng i ó, m i a m t cái th chochàng. Chánh Tâm c m th mà coi, thì th y ngoài bao th tên C m Vân, mà con

u s n tín l i óng t i C n Th . Chàng run tay, bi n s c, l t t b phong thvào túi r i ng d y vô nhà. êm y trong nhà náo n c l n x n, chàng không nóichuy n gì v i v c h t. Chi u b a sau ám ma phát hành. Chánh Tâm a ch

n huy t, r i tr v l l l ng l ng nh ng i không h n. Bà t ng s con m t, nênbà bi u lên l u mà ngh . Chánh Tâm c ng i t i b gh gi a ó hoài không i ngh ,mà c ng không nói t i ai h t.

XIII - CH U OAN AU N

Ng i i ch ng có cái kh nào cho b ng cái kh ôm p h nghi trong lòngmà không nói ra c, nh t là h nghi ng i mà mình yêu m n h n h t ã khôngth ng mình mà l i tr m gây tình v i ng i khác.

Chánh Tâm không ph i là m t ng i trai có t t ghen b y b , ng âu ghen ói vì n u chàng mang cái t t x u y thì có th nào chàng ch u d v nhà mà i Tâyi b n cho t i n m n m. Không, thi t chàng không có cái t t y song chàng có hai

cái t t khác, là th ng yêu trìu m n v con h n ng i con trai khác, v i t t nóng n ykhông ch u thua sút ai, N m n vì gi n ti ng thiên h chê không có b ng c p, màchàng ành tâm lìa m v i v con, quy t i Tây h c cho thành danh ng h h t chê

i ng o bán n a, nh ng mà ch ng b c ch n xu ng tàu, chàng quây u ngó l i con, thì chàng au n nh ai d n gan, nh c t ru t. Trong m y n m chàng

Tây, ch ng có gi r nh mà không nh n m già, không t ng n v con. Cónhi u êm chàng chiêm bao th y v , chàng gi t mình th c d y ngó quanh ngó qu tch có m t bóng v i m t èn, thì chàng bu n b c vô cùng, l y hình v ra mà nhìn,

i lu tuôn l ch . Tuy h c thì chàng c n c , song chàng c ng trông h c cho mau r ing có tr mà v , h ng thú gia ình. Khi b c ch n xu ng tàu t i Sài Gòn b c

chân lên b , thì m t mày chàng hân hoan, ch c ý r ng, t n y thiên h h h t khinhkhi, mà v con c ng kh i cách bi t n a. Chàng không ánh dây thép cho m v i vbi t ngày chàng v , y là chàng mu n vô nhà thình lình ng s vui m ng nó nhi u

n là cho gia quy n hay tr c. Nào dè v a b c ch n vô t i c a, thì g p cu c bith m phi th ng, th y ch t v n mà ch t, xác còn n m l nh tanh, r i chàng l i nghe

lén i C n Th , ch ng v có m t th y a xe ra, sau l i có m t phong th C nTh g i lên mà tên v rõ ràng n a. Vi c nhà ã không vui mà còn thêm mu n r i

a, th thì Chánh Tâm làm sao mà không l l l ng l ng cho c.Vì trong nhà có ám tang tr n 2 b a, C m Vân m t d , nên chôn T Nga r i, t i

con nàng i ng li n. Chánh Tâm ng i trân trân gi nhà, bi ng nói b t c i, n10 gi m i ng r i, chàng m i ch u i lên l u. Chàng b c vô phòng th y v con

ng ôm nhau mà ng khò. Chàng ng nhìn m t h i r i s lén d mùng chun vôm ghé m t bên.Tuy chàng n m im lìm không c c c a, song êm y chàng n m m

màng n sáng, không ng c t i m t gi ng h .a t ng sáng, C m Vân th c d y, th y ch ng còn ng m i b c nh nh

xu ng gi ng mà i r a m t. Chánh Tâm n m lim dim gi ng , quy t rình coi tình ý ra th nào. C m Vân i r a m t r i tr vô phòng, ng i trên gh mà nín thinh,

không kêu ch ng, mà c ng không m c a s . G n 7 gi Chánh H i th c d y, dòmtrong mùng không th y m thì nó s , nên khóc ré lên. C m Vân l t t ch y l i b ngcon, Chánh Tâm th y con không tri u thì chàng thêm bu n, nên nh n d p y chàng

ng i r a m t.Chánh Tâm xu ng l u thì g p m ng r y rà m ng nhi c Phùng Xuân om

sòm. Chàng lóng tai mà nghe thì ch ng vi c chi l , bà T ng c t i cho PhùngXuân, mà nói t i Phùng Xuân làm chô T Nga t v n, Phùng Xuân không nh n cchàng ph n i r ng:

- Má nói sao v y? Tuy h i tr c v ch ng tôi c ng ng v i nhau, mà m ytháng nay v ch ng tôi hoà thu n, v i nhau l m ch . V tôi nó mu n bàycu c làm n nó tính m n má 20 ngàn ng b c l p hãng xe h i. Mákhông cho, nó phi n, nên nó xúi tôi d t nó i ra B c mà . Má mu n t nó,má ng n c n, mà má c ng không ch u th y m t nó n a, n n i nó c y conba i hai b a, xu ng n n n má lên cho nó giáp m t r i nó xu ng tàu, má

ng không thèm lên. Má làm nh v y cho nên v tôi nó t c mình nó tn, sao bây gi má l i l i cho tôi.

- y là th ng kh n n n, m y mu n gi t c a tao, m y gi t không c, r iy làm ng t, m y quy t b t con tao ph i xa tao. Nó t c mình nên nó ch t,

i bây gi m y giành ph n ph i v m y há? M y ph i i ra cho kh i nhàtao. Tao không mu n cho m y th y m t tao n a.

- Má cho thì tôi , còn nh má i thì tôi i. Tôi có c n gì ây âu!- y ch tao l i c n m y l m hay sao? i i cho mau, i li n bây gi .- i thì i. tôi góp c, s a so n cho con tôi r i tôi s i ch .- Tao không cho m y r t i th ng Phùng Sanh.- a! không cho sao c, Má i tôi, thì cha con tôi i. Má mu n b t con tôi

hay sao?- , tao b t.- Có c âu.- Sao l i không c? Nó là cháu c a tao, m nó ch t thì tao nuôi, m y không

phép b t.- Má nói sai lu t. Nó là con c a tôi, có khai sanh l , tôi b t má giành sao

c.Bà T ng không có l i nào mà cãi, nên ng i nín khe, mà gi n m t. Lúc y

Chánh Tâm r a m t r i, nên trong b c ra. Phùng Xuân bèn nói r ng: ”Má h i c uba ây coi tôi nói ph i hay là nói b y. Nãy gi có l c u ba c ng nghe ch ? Má itôi ra cho kh i nhà. Tôi v ng l i tôi âu dám c . Mà tôi i, tôi d t con tôi theo ngtôi nuôi, má l i ng n c n, má mu n giành má nuôi. Giành sao ng? Con tôi có khaisanh h n hòi. Cha âu thì con ó, ch tôi n nào lìa nó cho ành“.

Chánh Tâm l y m t u thu c mà hút r i nói r ng: “Nh má không cho anhhai ây n a, mà nh còn ngh b ng má, nh Phùng Sanh l i cho má nuôi thì t t.Còn nh nh không ch u nó l i cho má, nh quy t b t nó, thì má ph i ch u, chmá có phép nào mà giành Phùng Sanh v i nh cho c“.

Bà T ng châu mày, coi b bà gi n l m. Cách m t h i lâu bà vùng nói l n lênng: ”Thôi, m y mu n em nó i âu m y em ph t i cho. Nó c ng m t giòng

kh n n n, tao không thèm giành chi âu“.Phùng Xuân ngoe ngo y i s p áo qu n vô r ng, m n th ng u i kêu

giùm m t c xe ki ng, r i x c l i b ng con mà i. Phùng Sanh tuy còn th ngây,không hi u vi c gì, song lúc Phùng Xuân b ng nó i l i t nhan c m trên bàn th

Nga, r i t giã Bà T ng v i v ch ng Chánh Tâm mà b c ra c a, thì nó ré lên,làm cho m y ng i trong nhà th y u r i n c m t.

Phùng Xuân i r i, bà T ng vì n i gi n r , nh con, th ng cháu, bà t c t itrong lòng, nên bà n m dàu dàu, Chánh Tâm ã bu n, mà th y vi c n y càng bu nthêm n a nên chàng th ng th ng i lên l u mà n m. Cách m t lát C m Vân lênphòng, th y ch ng bu n hiu thì nàng nói r ng: “Anh hai nh ng t quá! nh khôngcó nhà c a chi h t, nh b t th ng nh ây, chi kh i nh b bò l n bò lóc42 t i nghi pnó. nh nó l i ây cho mình nuôi, l i h i gì hay sao?”

Chánh Tâm không tr l i, nh ng mà chàng ng i d y r i i l i ng d a c a s ,chàng ngó xu ng v n m t lúc r i day l i nói v i v r ng:

- Bu n quá! T ng là v nhà vui v , té ra v càng thêm kh . Tôi mu n b nhài ch i ít b a.

- Mình tính i âu?- i b y i b trong l c t nh, ch nào c ng c.- , mình có bu n thì i cho khuây lãng.- nói C n Th , R ch Giá bây gi m mang t t l m. i mi t ó ch i.

Thu nay mình có i xu ng hai t nh ó l n nào ch a?m Vân châu mày xây m t ch khác r i áp nh nh r ng: ”Ch a“. Chánh

Tâm li c m t th y b v nh v y thì m t chàng i s c, tay chàng b t u run chàngngó ngay v mà h i r ng:

- Mình mu n i ch i v i tôi không?- Má ng bu n r u, d t nhau i h t r i b má m t mình sao?Nàng nói t i ó k Chánh H i d i c u thang l u kêu má om sòm. Nàng l t

t i xu ng. Chánh Tâm ngó theo v mà c p m t l m l m.Thi t qu r i! S nghi c a mình ch c là trúng l m. V mình có t tình v i ng i

nào d i C n Th ây ch gì. Hôm tr c ch mình m n nó v Láng Thé r c m ,nó th a d p y ch y th ng qua C n Th mà cho ng i tình nó hay r ng, mình v g n

i, r i s p t m u k chi v i nhau ó, nên nó v r i th ng ó m i g i th lên ây.u không ph i nh v y thì sao s p ph l i nói khi nó tr ra xe mà v , có th ng nàoa nó ó? N u nó có vi c ngay th ng bu c ph i i C n Th , sao nó l i gi u mình

làm chi? N u nó không có ý gì riêng, sao nó có i C n Th m y b a rày, mà bây gimình h i nó bi t C n Th hay ch a, nó l i nói ch a bi t? À há! Con n y là h !Ch ng i du h c nhà nó lén l y trai! Kh n n n l m! Nó gi t mình!

Chánh Tâm ngh nh v y r i tay ch n run bây b y, m t mày tái xanh c p m t au, l tai lùng bùng. Chàng ng i b p trên gh thò tay vào túi trong, móc phong

th b t c b a tr c ra mà coi. Chàng c ngoài bao thì qu tên C m Vân, coicon d u thì qu là C n Th g i lên, nhìn tu ng ch vi t thì ch vi t c ng c i l m.Chàng mu n xé ph t bao th mà c th coi th nói chuy n gì, song chàng d m baoth hai ba l n mà r i chàng không dám xé, vì chàng ngh l i n u xé ra mà thi t quth n y là th tình c a ng i ta g i cho v mình, thì còn gì là v ch ng, bao nhiêuth ng yêu v x a nay tan rã nh b t n c h t, thì mình ph i ch t, ch s ng sao cho

c n a! Chàng b phong th vào túi, i óng c a phòng i, r i n m co trêngi ng mà khóc. Cái g i c a C m Vân n m nó bay mùi ph n ph t làm cho Chánh

42 không s n sóc, không ý t i

Tâm càng thêm áo não, càng thêm a gan. Cái mùi th m n y là mùi c a riêng mìnhi, mà có l ã có chia cho ng i khác h i n a r i!

n 11 gi , C m Vân m c coi cho con L i d n c m nên nàng sai con Nên lênu m i ch ng xu ng n c m. Chánh Tâm lau n c m t i xu ng, ng i l i bàn n. Bàng l y xâu chìa khóa mà a cho chàng và nói r ng: ”Má giao chía khoá ây con

gi , má không gi n a. Má b chuy n n y chuy n n nó p t i hoài, bây gi má l nn l n vía, má gi ây má làm m t a.

Chánh Tâm l y xâu chìa khoá mà b vào túi, r i ng i n c m không dám ngó con, mà c ng không nói chuy n v i m . Chàng chan canh chua lùa ri t cho h t

chén c m r i ng d y. Tr i n ng chang chang, mà n c m r i chàng thay và kêuxe kéo mà i. Bà T ng h i chàng i âu thì chàng áp c t ng n r ng: ” i b y ch i“.

Xe kéo ch y vô v n bách thú, Chánh Tâm leo xu ng tr ti n xe, r i ki m m tcái b ng mát m v ng v mà ng i. Ai khéo khi n xuôi c ng k , chàng không c ý, màch ng ng i yên n i r i chàng coi l i thì n m tr c lúc m i g p C m Vân chàng itheo T Nga v i C m Vân vô d o v n bách thú, ba ng i c ng ng i l i cái b ng

y, mà ngày tr c ng i thì th th i trong lòng, còn bây gi ng i l i gan s u ru tth t.

Lúc tr a, trong v n v ng teo, thú n m ng i ngh , chim ng lim dim, m yo ng ch ng th y d ng ng i i ch i, duy có trên ng n cây gió th i nhánh o t

oà, o t o i, Chánh Tâm ng i, hai cánh ch ch ng hai u g i, hai bàn tay ôm cái tránmà suy ngh m t h i lâu m i l y phong th c a C m Vân ra mà lo le mu n xé mà r i

i không ch u xé. Danh giá c a v mình trong b c th n y, mà h nh phúc hay làu não c a mình c ng trong b c th n y! Ph i m b c th ra mà c cho rõ ràngc b ch, hay là phai xé tan xé nát mà b i, c tin b ng v nh c , ng cho m i

tình chung kh i r i, o cang th ng kh i h ? Có hai l ó mà Chánh Tâm ng i suyngh cho n t i c ng ch a bi t l nào ph i, l nào qu y.

èn khí các n o ng b t ra sáng ho c, Chánh Tâm th ng th ng i b mà vnhà, hai tay th c túi qu n tây, m t cu i xu ng t, c m b c mà i, không thèmngó v t chi h t. Chàng b c vô th m thì ng h gõ 7 gi . Bà T ng h i r ng: ”Con ich i âu mà v t i d v y? nhà ch quá, nên ói b ng“. Chánh Tâm không tr

i c i c t nón.Bà T ng bi u n c m r i thay . Chàng v ng l i ng i l i bàn n, mà chàng

nu t c m c ng nh nu t cây, không bi t mùi chi h t.n c m r i bà T ng i ng li n. C m Vân c ng b ng Chánh H i lên l u mà d

ng .Chánh Tâm còn m c i ch i tr a ch ch a ch u thay, c i qua i l i tr c

a hoài. Trong trí chàng c ng c h i hai câu ó: ”Ph i c th hay là xé th mà b “.u c th r i mà không ph i là th tình thì bi t li u làm sao? N u xé th mà b ,ng thèm nghi chi h t, c th ng v nh c , làm nh v y thì t m yên tâm mà thôi,

vì trong b ng v n ph i nghi hoài, mà tình v ch ng n u có l n x n m t chút nghi, thìlàm sao mà th ng yêu cho c.

Chánh Tâm c ng c n suy ngh r i chàng nh t d nh ph i m th ra mà coi d ungay gian c ng ph i bi t ph c cho r i, không th ôm p h nghi lâu n a c.

Chàng tr vô nhà, óng ch t m y c a l i, r i kéo gh xích u l i d i ng n èn màm. Chàng thò tay vào túi l y phong th ra, tay run, m t tái, th ng th ng xé bao mà

rút ra lá th , Chàng c th v y:

n Th , le 15 September n m 192Chère Cô Hai

Cô th ng ch ng h n th ng tôi, cô không ch u b ch ng mà k t b n tr m n m v i tôi!Tình ân ái c a ôi ta b y lâu nay tôi t ng sâu h n bi n, n ng h n non, ch ng dè bây

gi cô làm cho tan nh mây, tiêu nh mây khói.Thôi, ph n vô duyên n y ành ôm b ng mà ch u. Vì tôi quá yêu cô, nên tôi không dám

cãi l i. Tôi ch xin cô bi t giùm cho tôi r ng, d u không th ng tôi, ch tôi c ng không tht tình v i cô c, tôi th quy t tr n i không c i v , c ôm tình mà i cô hoài, có lt ngày kia cô ngh l i nên g n tôi h n là g n ch ng, thì ch ng y tôi s li u thân danh, li u nghi p mà làm cho cô n m chát chút nh mùi h nh phúc v i i.

Còn chút con c a mình ó, tuy theo lu t thì tôi không c làm cha, song nó là máuth t c a tôi. Cái d u tích ân ái c a ôi ta ch có bao nhiêu ó v i m y b c th mà thôi. Th thìtôi xin gi , còn con n u không có vi c chi ng n c n, thì tôi xin cô giao l i cho tôi. N u khôngth giao nó cho tôi c, thì tôi xin cô nuôi d ng d y d giùm, song cô nh mà d y cho nóbi t ng n ngu n chút nh.

Thôi c ao b c th n y không ph i là b c th chót và tôi trông mong lúc v ng v m tmình cô nh n chút lòng thành c a ng i h u tình mà vô duyên là th ng:

TR NG QUÍ

Chánh Tâm c d t th r i, m hôi ra t áo, m t hào quang tay ch n rumbây b y. Chàng không còn trí mà xét vi c chi n a h t, ch bi t r ng, v mình ã l yng i ta, th ng con nh ó không ph i là con c a mình. Tánh chàng nóng n y màtình chàng i v i v l i n ng o n. H i tr c th ng v bao nhiêu, bây gi oán v

ng b y nhiêu. Chàng và t c và gi n, không th d n lòng c, nên c m b c thc x c i lên l u.

m Vân d con ng r i, nàng còn lim dim, có ý i ch ng; nghe ti ng giàyc lên thang trong b ng m ng th m. Ch ng dè Chánh Tâm xô c a phòng m t cái

m, chàng ch y vô khoát màng r i n m u v mà kéo m nh quá, làm cho C m Vânté l n cù d i t. C m Vân kinh hãi v t la l n lên r ng: ”Tr i t ôi! Mình làmgi ng gì v y?” Chánh Tâm không thèm nói chi h t, c tay thoi vô m t, ch n á vôhông v . C m Vân la n a r ng: ”Tr i t i! Ch t tôi còn gì. Má ôi! Má c u tôi! Bmá!“ Ch ng y Chánh Tâm m i nói r ng: ”Tao gi t m y ch t, r i Toà có chém tao thìchém. . Có ch ng mà còn r ng i l y trai. M y mu n gi t tao, thì tao ph i gi t

y l i“. Chàng và nói và ánh hoài.Bà T ng ng ng , bà nghe l i h i trên l u, l i nghe ti ng C m Vân la, bà

không bi t có vi c chi, nên l t t ch y lên, bà b c vô phòng th y con ng ánhp dâu, bà kéo Chánh Tâm và nói r ng: ”Làm gi ng gì d v y h ? Có vi c gì th ng

th ng mà nói ch ”

Chánh Tâm buông v ta, mà nói v i m r ng:- Nó là con , bây gi tôi m i bi t y.- Sao v y?- Nó trai gái v i th ng nào d i C n Th không bi t. Trai gái lâu r i, có l

tr c khi tôi c i nó l n. Tôi b t c th có b ng c rõ ràng ây.Chánh Tâm và nói và phành b c th cho m th y. Ch ng y C m Vân m i hi u

nên rán ngóc u d y mà nói r ng: ”Tr i ôi! Ch hai ch có ph i tôi âu? Sao mìnhkhông h i i h i l i, mình nghi mà ánh tôi? Ch t tôi còn gì!”

Bà T ng x a nay không yêu dâu, bà nghe nói nó l y trai thì bà ã gi n r i, bâygi bà nghe nó t i cho con gái yêu c a bà thì bà càng gi n nó h n n a, nên bà n t

ng: ” h , thúi! T i l y trai ã chan nh n, còn ch i gi ng gì. M y th y con taoch t r i, m y t i cho nó há! Con gái tao nó t t , ch có ph i dòng nh m y

âu. kh n ki p.“Chánh Tâm ti p v i m mà nói r ng:- y không l y trai, tao h i m y v y ch hôm tr c ch hai bi u m y i r c

má m y lén m y i C n Th làm gì?- Ch hai bi u tôi i.- Ch hai nào bi u? N u thi t ch hai bi u, sao h m nay m y gi u tao, m y

gi u cho n n i tao h i m y th coi m y bi t x s C n Th hay ch a, m ynói “ch a“ mà m t m y khác s c.

- Tôi gi u vì s mình bi t vi c riêng c a ch hai r i mình bu n r u, mà tôing s x u h cho ch hai n a.

- y ng có l o mép. Th g i tên m y rõ ràng, m y còn ch i gì c.Mà m y th hai, nên th c ng kêu m y là “cô hai” ây.

- Vì có anh hai nhà, s tên ch hai r i anh hai nh l y i, nên ng i ta g icho tôi ng tôi a cho ch .

- y ng có ki m c mà ch a tình. Tao tin không c âu.Bà T ng b c l i g n mà nói vô r ng: ”Thôi thôi! ng có nói nhi u chuy n.

Tao bi t m u k c a m y r i. Con tao ch t, bây gi nói gi ng gì n a, còn có âu màcãi. Ê! thúi! Ch ng i h c, nhà x c i l y trai! T t m t d ! V y mà làm b t

ch .“Chánh Tâm ng ngó v mà m t h m h m mu n ánh n a. Bà T ng kéo chàng

bi u xu ng d i, ng thèm nói t i C m Vân n a. Chánh Tâm m i nói r ng: ”N iêm nay m con m y ph i i ra kh i nhà tao. Sáng mai mà tao còn g p m t m y n a

thì tao gi t m y ch t“. Chàng nói r i li n b i theo m mà xu ng. Lúc xu ng thangu, bà T ng nói r ng: ”H i tr c má nói con không nghe l i; bây gi con coi có qu

nh l i má nói hay không? Th con ch c khách mà t t gi ng gì. Chánh Tâm nghecàng thêm au n trong lòng, nên chàng không nói ti ng chi n a c.

Bà T ng i l i b ván, r i d n èn lên ng i mà n tr u. Chánh Tâm i thay iáo qu n r i c ng i l i ván kéo g i mà n m. Chàng day m t vô vách, gác tay qua tránmà khóc. Bà T ng ngh t i gia ình l n x n, con gái m i t v n mà ch t, cháu ngo i

i b th ng r b t ngh a b t i, bây gi con dâu l i sanh tâm l y trai n a. B i v ycho nên bà áo não trong lòng, bà th y Chánh Tâm khóc bà c ng khóc theo.

Hai m con k ng i, ng i n m trót hai gi ng h , không ai nói t i ai h t.êm ã khuya r i, trong nhà im lìm, ngoài ng v ng ti ng xe ch y, bà T ng m ing d y nói r ng: ”Thôi, con ng bu n vô ích, b nó i. h mà k nó làm gì.

Con vô phòng bên kia mà ng , r i sáng mai i v Láng Thé v i má“. Chánh Tâm nóing: ”Má i ngh i, con n m ây c ng ng.”

Bà T ng i ng r i, Chánh Tâm b c l i t t èn. Chàng n m co trên ván, t cgi n mu n b cài ng c. L y dao lên âm v âm con ch t cho khu t m t, mà gi tchúng nó r i, cái x u c a nhà mình c ng không h t, cái r u trong lòng mình c ngkhông nguôi. T v n mà ch t ph t cho h t r u bu n, mà mình ch t r i b m càngthêm s u não n a. B v mà i c i ng i khác ng l p gia th t l i bi t c i ai bâygi , v mình ã th ng r i mà còn không ra gì, c i ng i ta ch a th ng thì saoch c h t t c. Nay mình bi t rõ Chánh H i không ph i là con c a mình, bây gimình li u làm sao ây? Còn v mình nó báo h i, mình k nào mà r a h n?

Chánh Tâm suy ngh t i ó, b ng nghe l p c p t i c a s . Chàng xây m t l i màdòm thì không th y chi h t, song nghe phía ngoài có ti ng vo vo, chàng n m l ng l

coi ai làm vi c gì. Cách ch ng n a gi ng h , thì th y có m t ng i ng ngoài, lén nh c hai cánh c a s , r i út u vô mà dòm. C a s y làm ngay b ván ch

Chánh Tâm n m, vì không có song s t, nên h l y hai cánh i r i thì cái l chàngc43. Chánh Tâm bi t n tr m, song chàng n m êm ru coi nó làm sao.

Th ng n tr m dòm vô m t h i r i nh nh chun vô. Nó leo lên b ván có l nóngó th y Chánh Tâm n m, b i v y nó l t l i u àng kia r i s a so n b c xu ng

t. Chánh Tâm vùng ng d y trên ván r i nh y t i p trên l ng nó m t pnh quá nên nó té s p n m dài d i g ch, cái dao c m trong tay v ng ra xa l c,

Chánh Tâm bên Tây m y n m nh t p th thao nhi u, nên s c l c m nh, mà l iday tr l làng l m. Chàng th y n tr m té thì li n nh y theo, m t c ng p trên

ng, m t tay n m c n c mà è. Th ng n tr m mi ng th è è, mà n m xiu cò khônga qu y.

Chánh Tâm coi nó làm sao. Cách m t lát nó nói nh r ng: ”T c cái ng c tôiquá. Xin c u buông tôi ra làm ph c. Tôi ch y không c âu mà c u s “. ChánhTâm buông nó ra, b c l i l y con dao r i v n èn khí b t lên.

Th ng n tr m th ng th ng ng i d y, hai tay ôm cái ng c, hai l m i ch y máu lòm. Chánh Tâm c m dao ng h m s n, ng h nó làm d thì c , ho c nó

mu n ch y thì b t. Th ng n tr m ng i rán và nói r ng: ”L y c u làm ph c tha tôi,vì tôi nghèo quá nên ph i i làm b y. V tôi ng au n ng, n u c u b t b tù tôi,

tôi không ai nuôi, ch c nó ch t.”Chánh Tâm coi k th ng n tr m tu i trên b n m i, râu le the, vóc trung

trung, m t mày hung ác l m. Chàng th y m t m i nó ch y máu lòm, r i l i nghenó than m y l i n a, thì chàng h t gi n. Chàng ngh quân b t l ng mà vì v nóth ng nó, nên nó i n tr m v mà nuôi, còn mình ây giàu có t t , mu n làm cho

sang tr ng, mà nó l i không th ng mình, b i l y ng i khác. Cu c i en

tr ng, ngh b t n c c i. V mình không th ng mình thì mình phi n. Còn th ngy v nó th ng nó, thì mình ph i m ng dùm cho nó ch .

Chàng ngh nh v y r i b c l i nói nh th ng n tr m r ng:- y mu n tao tha thì tao tha. Mà m y ph i nghe l i tao; tao bi u làm sao

y ph i làm y nh v y.- Th a c u, c u bi u làm vi c gì tôi c ng làm h t th y.- y ph i lãnh m t a nh nuôi làm con thì tao m i tha m y.- Th a c u, v ch ng tôi nghèo quá, nuôi con nuôi làm gì. C m g o âu có

cho nó n ch .- Tao cho m y ti n b c mà nuôi nó.- u có v y thì c.- Mà tao bu c m y ph i d y nó cách nào ng ch ng nó khôn l n, nó i làm

du côn. Ho c nó i n tr m n c p nh m y v y.- Th a, a nh ó m y tu i ?- Ch ng n m tu i.- Th a c. Tôi ch u. D y nó làm nh tôi thì không khó gì âu.- Tao còn bu c m y m t u n a. M y ph i d u, ng nói g c tích th ng

nh ó cho ai bi t. M y c ng không c l n qu n mi t n y. M y ph iem nó i xa ng kh i ai th y nó.

- Tôi nghèo quá c u, có ti n b c âu mà i xa c.- Tao cho ti n- Th a c.- Thôi, m y ng i trên ván ây mà ch tao tao i b ng th ng nh tao giao

cho.Th ng n tr m rán ng d y i l i ván mà ng i. Chánh Tâm b c vô trong, m

s t l y 3 t m gi y n44 mà b vô túi, r i i c ng không mà lên l u. Chàng b c vôphòng th y v n m ngh o u d i t, tóc tai r i nùi, m t m i s ng vù, c p m tnh m híp, còn Chánh H i thì n m trong mùng ng khò, g ng m t ph ng phi,

m tay tròn vo, bàn ch n tr ng nõn. Chàng s lén choàng tay nh nh mà b ngChánh H i ra kh i mùng, day l i ngó C m Vân, r i b c ri t ra phòng.

Chánh H i ng mê nên không hay chi h t. Xu ng t i b ván, Chánh Tâm bi uth ng n tr m b c ra ngoài c a s , r i chàng vói mà trao Chánh H i cho nó b ng.Th ng n tr m ngó Chánh H i và h i Chánh Tâm r ng:

- Th ng nh t t quá! Con c a ai v y?- y không c n bi t làm chi. ây tao cho m y ba tr m ng b c, ng m y

p cho nó cho thành du côn n c p. Thôi i i.Chánh Tâm a 3 t m gi y s n cho th ng n tr m c m. Th ng n tr m m ng

quá, nó mu n i, mà nó còn h i thêm r ng:- Th ng nh tên gì ?- y mu n t tên gì thì m y t l y.- Th ng n tr m c i và cúi u bái bi t r i b ng Chánh H i i m t.

44 (cent), m t tr m

Chánh Tâm tr lên l u, ng i t i bàn vi t mà vi t m t b c th , niêm l i t t r im i xu ng.

ng h gõ 4 gi Chánh Tâm kêu th ng u th c d y, bi u nó i m n m tcái xe h i ng i Trà Vinh. Chàng l i kêu luôn m th c d y n a r i m con tom gópvàng b c áo qu n b vô m t cái r ng.

Xe h i em l i u ngay c a Th ng u vác r ng em ra xe. Chánh Tâmmóc túi a cho nó m t phong th và d n r ng: ”Sáng mai v tao th c d y, m y ath n y cho nó r i bi u nó ph i ra kh i nhà l p t c. Tao không cho nó ây n a.Nh nói y nh l i tao d n a, nghe, nghe hôn. “

con Chánh Tâm d t con Nên lên xe r i thì s p ph p máy ch y tu t.

XIV - T NH NG N N N

Th ng u v i con L i ng nhà sau, nên trong êm y chúng nó không hayvi c gì h t.

Xe h i ch y r i, th ng u tr vô nhà thì tr i ã r ng sáng. Nó dòm th y cáia s chàng ho c, thì la lên r i kêu con L i mà ch . Nó l i bi u con n lên l u kêum Vân mà nói cho nàng hay.

Con L i h hãi ch y ri t lên l u, g p c a phòng m nó li n b c vô. èn khícòn t sáng loà, nó dòm th y C m Vân n m chèo queo d i g ch, s u, s ng m t,còn trên gi ng thì tr ng l ng, nó kinh hãi, nên b c ra réo th ng u om sòm.Th ng u ch y lên th y v y c ng ch ng h ng, hai a nhìn nhau, không hi u vi cgì mà k v y.

m Vân nghe ch n r n nàng ngoái u, m m t, và ngó và rên. Con L i m ic vô b ng nàng lên trên gi ng, C m Vân và rên và h i r ng:

- u ba bây âu?- u ba v Trà Vinh v i bà r i.- Còn con tao âu?- Không bi t.Th ng u th y C m Vân ã t nh r i và nói chuy n c, nó bèn b c l i g n,

a th cho C m Vân và nói r ng: ”C u ba i, c u ba d n tôi a th cho m và xin v tr ng mà , ch ng ây n a. Sao mà c u bi u k c c nh v y không bi t“.

m Vân th y phong th nàng th ng th ng xé ra mà coi thì th nói v y:

Kh n N n

Tao th ng m y, mà m y tr l i m y h i tao, m y mu n làm cho tao th t chí th t tìnhbu n r u mà ch t. Tao không ch t âu. Tao ph i s ng ng báo thù, tao ph i s ng mà h i m y

áo cho ph lòng tao, r i tao s ch t.Tao ph i h i m y v i th ng l y m y.

ph n th ng l y m y, tao h i nó cách nào, tao ch ng c n nói cho m y bi t làm chi.

Còn v ph n m y, thì tao cho m y hay tr c. Tao không thèm gi t m y âu, b i vì htao gi t m y ch t li n, m y kho quá, m y có bi t s bu n r u x u h chút nào âu. Tao mu n

cho m y s ng mà m y ph i ch u kh n kh tr n i m y, tao m i ã n gi n. M y dùngmón khí gi i r t c, là ái tình mà h i tao, tao c ng dùng th y mà h i l i m y.

y c th n y, thì con m y ã v tay m t th ng n tr m n c p d t n r i. M y h ttrông m con g p nhau c. Th ng con m y ng i ta lãnh t p nó làm du côn ng ch ngnó khôn l n nó dùng ngh hay c a nó mà n áp ngh a sanh thành cho m y v i th ng tìnhnh n c a m y, là th ng cha ru t cu nó.

Bây gi tao cho phép m y thong th i xu ng C n Th mà l y th ng tình nh n c ay. M y ph i i i. H d c th n y r i, thì m y ph i i li n ra cho kh i nhà tao, không c

nán m t phút nào h t. i i, h , thúi.CHÁNH TÂM

m Vân c th r i tr n tr ng hai con m t, tay ch n l nh ng t, b t t nh nh n, Con L i l t t ôm nàng kêu réo om sòm. Th ng u lính quính, không bi t li u

làm sao, nó m i ng i xe kéo tu t vô Ch L n mà kêu cô ba Hài.Ch ng cô ba Hài ra t i, thì C m Vân m m t trao tráo, h i th m nh nh

th ng, song khóc mà c ng không nói chi h t. Cô ba Hài ôm C m Vân mà khóc vài r ng: ”Sao v y con?” C m Vân l ng thinh. Con L i m i l y b c th mà trao cho

cô ba Hài. Cô ba Hài coi r i, cô l c u nói r ng: ”Con th y ch a! H i ó dì nói conkhông nghe, nên bây gi m i ra c s nh v y.”

Cô ba Hài li n kêu m t c xe ki ng r i m n con L i ph v i cô mà ch C mVân v Ch L n.

m Vân ch u oan ti ng x u, r i l i b m t th ng con, nên nàng ch t ng tronglòng, mà Chánh Tâm ph n thì th t tình, ph n thì t c gi n, nên chàng c ng r i nùi trí.Chàng lên xe v Láng Thé v i m , xe ch y m t h i, nh gió s m m i mát m khokho n, nên tâm th n th ng th ng nh t nh l n l n. Chàng chiêm nghi m các vi cchàng ã làm h i hôm, thì chàng không n n n chút nào h t. Chàng l y làm m ng v

ã h i con v c r i, mà chàng còn h m h m, quy t r i ây chàng s v C nTh tìm cho ra th ng tình nh n c a v , r i chàng l p th h i luôn cho c nó n athì chàng m i ng b ng.

Chánh Tâm suy tính nh v y mà v t i Láng Thé r i, Bà T ng m t là vì th ngthân con gái ch t oan, hai là vì t c duyên con trai l d bà bu n r u nên nhu m b nh,

m li t gi ng li t chi u. Chánh Tâm lo ch y th y ch y thu c, m c l ng x ng v i, nên chàng không r nh rang mà nh t i vi c riêng c a chàng.

nh bà T ng m t ngày thêm n ng, r c th th y, u ng th thu c, màcoi th bà th ng th ng mòn l n l n. Cách m t tháng bà T ng m t, Chánh Tâm lo báohi u cho m v a xong, k Phùng Xuân hay tin h i nào không bi t, mà chàng d tPhùng Sanh v ch u tang, r i chàng bu c Chánh Tâm ph i quân phân45 gia tài.

Chánh Tâm b bu n r u d n d p bây gi l i b anh r làm r n n a b i v ychàng qu u, nh t nh mãn tang r i s chia. Phùng Xuân mu n n g p mà n

45 phân chia

không c, chàng t c gi n, m i vào n Toà H mà ki n, xin tòa biên n s n ti nc nhà c a h t th y r i giao cho L c s gìn gi thâu huê l i, i ch ng nào có ány chia thì s chia.

Chánh Tâm ng th t chí th t tình, chàng không thèm k n s nghi p, b iy Toà d y giao cho L c s gìn gi gia tài, thì chàng v ng ý giao li n. Chàng cnh rang r i, chàng nh vi c gia th t thì chàng c m h n a phá cang th ng c a

chàng. Chàng d b c th kh n n n hôm tr c ra mà c l i, c m t câu chàng t cgi n m y l n. Chàng coi d u ký tên ban u chàng th y l ng qu ng l i qu u, khônghi u là tên gì, nh ng mà chàng nhìn ri t, thì ra ch “Tr ng “ r i t i ch “ Q”. Chàng

y làm k , có h gì mà l i h “ Tr ng “ bao gi . Chàng ngh h t s c mà không rai. Chàng m i tính qua C n Th mà h i th m.

Vì b i Chánh Tâm không có quen v i ai trên C n Th , nên qua n ó r i,chàng ph i vào nhà hàng m n m t cái phong mà . T i l i chàng làm quen v i ôngch nhà hàng. Ban u chàng h i th m dông dài, l n l n r i chàng m i h i coi cóth y nào h Tr ng hay không. Ông ch nhà hàng l c u áp r ng: ”Không có âu.Mà h gì l i h Tr ng; có l h Trang sao ch . Mà trong x C n Th n y c ng khôngcó th y nào h Trang n a”.

Chánh Tâm bèn l y b c th ra, x p khúc trên h t, a n i d u ký tên cho ôngch nhà hàng coi và nói r ng: ” ây, tôi có ti p th c a th y nào bên n y, g i m i tôiqua bàn tính cu c buôn bán mà ký tên l ng nh ng quá tôi không bi t là ai. âu ôngcoi giùm coi ông bi t ai ký tên ây hay không?

Ông ch nhà hàng v a ngó xáng46 qua li n nói r ng:- Oái! Ông Bác v t L Tr ng Quí ký tên ây mà! ây nè, ký ch “Tr ng Quí“

rõ ràng, ông c không c hay sao ?- Bác v t Tr ng Quí nào âu ?- Ng i ây nhà trên châu thành m t chút, còn chành lúa thì theo

ng vô Cái R ng. Ông giàu có l n. H i nh i h c bên Tây thì u Báct. M y n m nay ông buôn lúa, ông làm n l n l m.

- Ng i có v con hay ch a?- i bên Tây m i v , ông có c i v , mà v ng v v i ng có m y tháng

i ch t. M y n m nay ng có m t mình, không ch u c i v khác.- Nhà l i nào âu?- theo ng lên Ô môn, cách ây ch ng m t ngàn r i th c.Chánh Tâm t n r i i lên phòng mà ngh . Chàng óng c a phòng l i, r i

chàng lên gi ng n m lim dim. Bây gi mình bi t th ng kh n n n ó r i, v y mìnhph i làm sao? Nó n tr m ái tình c a mình thì ph i tr ng tr nó; y là l t nhiên, màtr ng tr cách nào? Mình ph i gi t nó ch t thì mình m i ã n gi n. Mà gi t nó r imình c ng không kh i t i. H là t i v mình, ch không ph i t i ng i ta, n u vmình chính chiên47 thì ai l y nó c. Bây gi mình vì con v h mà mình ph m t isát nh n hay sao? Thôi, mình làm n vô quan Bi n lý mà ki n th ng ó, mìnhghim b c th c a nó theo mà làm tang ch ng thì c cho quan Bi n lý bu c t i nó

46 thoáng47 chính chuyên

gian dâm. Mà mình làm nh v y, d u nó không tù, ch nó c ng mang ti ng x ui thiên h , r i mình ây, có v l y trai, mình l i t t gì.

Chánh Tâm suy ngh h t s c, mà không bi t li u l nào, b i v y chàng t c gi n, mùng chun ra, r i i qua i l i trong phòng hoài. Chàng b t tóc m ng c mà nói

m th m r ng: ”Thây k , ta ph i gi t m y r i quan Toà làm gì tao thì làm.»êm y Chánh Tâm không ng c. V a m i t ng sáng thì chàng r a m t

ch i u, thay qu n i áo. Chàng ng i i tr a m t chút r i i xu ng n lót lòng.n 7 gi r i, chàng kêu m t cái xe kéo r i leo lên bi u i ch . Chàng ghé ti m s t

mua m t dao tu, l i sáng ng i bén ngót. Chàng tr ra, leo lên xe kéo bi u ch y lênnhà bác v t Quí. Xe ch y thì chàng ng i trên xe l p th d áo lên mà gi t con dao sau

ng cho thiên h kh i th y.Xe ghé ngay c a nhà Tr ng Quí, Chánh Tâm h n ãi b c vô sân, vì chàng ã

quy t nh r i, nên b i coi c ng c i l m. Vô t i th m, chàng bèn h i r ng:- Ph i nhà bác v t Quí ây hôn?- Th a, ph i.- Có nhà hôn?- Th a, có.- âu?- Th a, ông là ai, xin nói cho tôi bi t ng tôi vô b m l i v i ông tôi.

Chánh Tâm Châu mày d d m t chút r i móc bóp ph i l y m t t m danh thi p màa. Th ng b i c m danh thi p v a b c vô trong thì Tr ng Quí li n ch y ra, a

tay m t và c i h i r ng: «C u ba, c u i Tây v h i nào? C u xu ng ây bao gi ?”Chánh Tâm không ch u b t tay ng ngó Tr ng Quí trân trân r i h i ti ng Tây r ng:”Chú ph i tên Tr ng Quí hay không?”

Tr ng Quí c i n a và áp r ng: ”Ph i, ph i. M i c u vô nhà“. Chàng n m tayChánh Tâm không c, chàng bèn v l ng. Chánh Tâm s ng con dao, nên l t

t xây l ng. C ch c a Chánh Tâm thi t là k , nh ng vì Tr ng Quí không có ý nênkhông hi u.

Tr ng Quí vói kéo tay Chánh Tâm và nói n a r ng:- u vô nhà ch . C u ng i gì? Cô hai i ngoài B c x a rày có g i th v hôn?- Cô hai nào ?- Ch hai c a c u, ch cô hai nào.Chánh Tâm ch ng h ng, ng ngó Tr ng Quí trân trân r i nói nh r ng:- Sao mà bi t ch tôi?- y ch m ba không có nói chuy n gì v i c u hay sao?- ba nào?- c a c u, ch m ba nào. Tôi ch c có nói nên c u m i bi t mà xu ng ây

ch , ph i hôn? M i c u vô. C u vô nhà r i tôi nói chuy n cho c u nghe. Tôiphi n cô hai l m, c u à. Tôi th ng c , tôi quy t tình c u c cho kh i cái n nch ng b t ngh a, ng chung h ng h nh phúc chút nh v i tôi, mà ckhông bi t th ng tôi, tôi ngh thi t tôi c quá.“

Chánh Tâm ng s ng m t xanh d n. Tr ng Quí kéo chàng vô nhà r i chàngng i s ng xu ng gh , không nói chi h t. Tr ng Quí c ng nói ti p r ng: ”Hôm tháng

tr c m ba xu ng ây, tôi nói h t cái tình c a tôi cho m nghe, không bi t v tr n có thu t rõ l i cho cô hai hi u hay không? Chánh Tâm v t h i r ng: ”N u v y thì

th y trai gái v i ch hai tôi ch không ph i trai gái v i v tôi hay sao?”Tr ng Quí ch ng h ng li n ngó Chánh Tâm mà h i r ng:- u h i cái gì k v y?- Anh trai gái v i ch tôi. Anh có v t gì làm cho tôi tin hay không?- Tôi còn gi m y b c th c a cô hai vi t cho tôi ó. C u mu n coi thì tôi l y

cho c u coi.Chánh Tâm l c u, thò tay vô túi l y cái th c a Tr ng Quí mà qu ng lên bàn

và h i r ng: ”N u v y thì cái th n y anh g i cho ch tôi ch không ph i là g i cho tôi hay sao?”

Tr ng Quí ã hi u Chánh Tâm ngh l m r i nên chàng l t t ng d y phànhc th ra, coi xáng qua r i áp r ng:

- Ph i. M ba v t i r i l i tôi m i vi t cái th n y mà g i ti p theo.- Sao ngoài bao anh l i tên v tôi?- ba d n ph i g i cho m r i m a l i cho cô hai, ch g i ngay cô hai,

thì s ch ng cô b t c.- Xin anh làm n cho tôi coi m y cái th c a ch tôi m t chút.Tr ng Quí mu n gi i nghi c a Chánh Tâm cho mau, nên ch y vô phòng m t

y m y b c th em ra h t cho Chánh Tâm. Chánh Tâm coi th , m t mày xanh d n, hôi nhi u gi t. Chàng c m i c vài cái, thì chàng té x u. Tr ng Quí th y v y

t t ch y l i chàng, r i kêu b i ph khiêng chàng em trên gi ng, Tr ngQuí m giày, m nút áo chàng ra, th y con dao tu d t sau l hg, m i hi u chàng

ng l m, nên n ây là quy t chí r a nh c.Thoa d u, qu t h i m t h i, Chánh Tâm m i t nh l i. Chàng m m t th y Tr ng

Quí ng i m t bên, thì chàng l c u và ch y n c m t mà nói r ng: ”Tôi ph i ch tch s ng sao ng!”

Tr ng Quí làm l nói r ng:- Sao v y?- Tôi l m, tôi t ng v tôi trai gái v i anh, tôi t ng th ng con c a tôi ó là

con c a anh nên tôi ã ánh i v tôi, còn con tôi thì tôi ã phóng hu nói!

- Ch t ch a! Sao c u không h i i h i l i?- Tôi nóng gi n quá, nên v tôi có nói mà tôi không tin. Ph n ch hai tôi ch t

i, nên tôi t ng nó l i cho ch ch a mình.- Ch hai nào ch t?- Ch hai tôi.- a! Ch t h i nào! Tr i ôi! au sao mà ch t?- Ch ng ch s a so n d t ch i B c. n b a tàu ch y, ch u ng gi m v i á

phi n mà t v n.- Tr i t ôi! T i tôi hay là t i ai?- Tôi không hi u. Ch ch t h i khuya thì sáng tôi m i v t i.- Té ra cô hai không có c cái th chót c a tôi sao?

- Không, ch ch t r i th lên m i t i. Mà th t i, thì tôi l y li n, v tôi nókhông hay.

Tr ng Quí nh y xu ng gi ng r i i qua i l i, gãi u nh n m t, coi b b i r ibu n b c l m. Chàng nói m t mình r ng: ”T i sao mà t v n? ã b ng lòng theoch ng, tôi không cho, r i sao l i hu mình i. Chuy n n y ch c là m ba bi t, tôi ph igiáp m t v i m ba m i c. Còn th ng nh bây gi âu ?”

Chánh Tâm áp r ng:- Ch hai tôi ch t r i nh giành b t Phùng Sanh d t i.- em nó ra B c r i sao?- Không, nh còn trong n y. Hôm má tôi m t r i….- a ! Bà già m t r i sao?- t n a. Má tôi r u vi c ch hai tôi, r i r u luôn t i vi c c a tôi n a, nên

nhu m b nh có m t tháng r i m t. Anh hai tôi có d t th ng Phùng Sanh vch u tang. nh ng ki n tôi ng chia gia tài.

- Làm th nào mà b t con tôi l i c.- nh ng níu th ng nh mà n gia tài, nh d r i nó sao.- Còn c u nói c u i v b con, mà m ba âu bây gi ?Chánh Tâm và khóc và thu t l i các vi c c a chàng làm cho Tr ng Quí nghe.

Tr ng Quí ch c l i l c u than th và khuyên Chánh Tâm ph i mau mau i v ichàng lên Sài Gòn ng an i v , tìm ki m con, không nên trì h n, Chánh Tâm ã

nh và ng i d y c r i, song chàng c khóc hoài, coi b bi th m l m.Tr ng Quí kêu s p ph bi u em xe h i ra. Chàng s p áo qu n vô hoa ly r i

i Chánh Tâm lên xe mà i v i chàng. Xu ng ch C n Th ghé nhà hàng ch hànhlý c a Chánh tâm r i m i i Sài Gòn.

Xe lên t i Sài Gòn h i 2 gi chi u, Chánh Tâm d t Tr ng Quí vô nhà, v a th yth ng u thì h i r ng:

- ba m y còn ây hôn?- Th a không .- Ch i âu?- y ch hôm bà m t. Con L i v d i nó không thu t chuy n cho c u nghe

hay sao? Tôi làm y nh l i c u d n. C u i r i sáng ra tôi a th cho m ,c th r i m ch t gi c. Tôi s quá, tôi ch y vô Ch L n tôi kêu bà Ba.

Bà ba ra bà ch v tr ng. T hôm ó n nay m ba không có tr ra âya.

Chánh Tâm khóc và nói v i Tr ng Quí r ng: ”Ph i i Ch L n m i c“.Tr ng Quí g c u, r i hai ng i d t nhau i lên xe mà i li n.

Cô ba Hài ng n m trên ván, mà có ngó th y Chánh Tâm b c vô thì cô dayt vô vách làm b ng . Chánh Tâm b c l i ng phía d i ch n mà kêu r ng: ”Dì

i, Dì“. Cô ba Hài không thèm day l i. Chánh Tâm ng kêu m t h i lâu cô m i ng iy, song cô ngó chàng m t cái r i cô b i ra nhà sau, không thèm nói chi h t.

Chánh Tâm i theo và khóc và nói r ng: ”Tôi nghe l m tôi ánh i v tôi. Vìtôi th ng nó, nên tôi t c gi n tôi không k p suy xét. Xin dì tha l i cho. V tôi i âu

ng v y dì“

Cô ba Hài bùng th ng m t mà áp r ng: ”Nó ch t r i. Còn âu mà h i“. ChánhTâm khóc r ng lên nghe r t th m thi t. Tr ng Quí ng i ngoài xe l t t ch y vô. Côba Hài nói ti p r ng: ”M y gi t nó, bây gi m y làm b khóc gi ng gì! M y thi t ác

m.“Chánh Tâm ng i ghé u ván mà khóc. Không nói chi c h t. Tr ng Quí th y

y m i b c vô c t ngh a u uôi m i n i cho cô ba Hài nghe. Cô ba Hài c ngkhóc mà nói v i Tr ng Quí r ng: ”Nó ánh v nó g n ch t r i nó b ó. Còn con thìnó giao cho âu không bi t. Tôi hay tôi ra tôi ch v nó v trong n y. Tôi r c th ythu c khách trú th y thu c Tây coi m ch, th y nào c ng nói nó m t trí. Mà thi t nóng i m m t trao tráo, mà không bi t gi ng gì h t, c m cháo không n, h i gi ng gìnó c ng không nói. Tôi ch y th y thu c h t mà b nh c a nó c ng v y hoài. Túngth tôi ch nó lên trên n Bà, tôi nó bên Chùa Hang, nh cô v i t ng kinh nênnó m i khá khá. Tôi lên tôi v i nó n m b a rày, tôi m i v chi u hôm qua. B a naynó n u ng, nó nói c, mà nói b y nói b , h i m t ng nó nói m t ngã. Tôi ch cnó m t trí khôn r i “

Chánh Tâm lóng nghe r i chàng khóc n a. Tr ng Quí m i nói v i cô Ba Hàing: ”S n có xe h i ây. Xin dì làm n i v i hai anh em tôi lên ó ng anh em tôi

c v ch y th y ch y thu c n a th coi, ch tr n không có thu c men chi h t,y sao c.“

Cô ba Hài l ng thinh m t h i r i nói r ng: ”Bây gi g n t i r i. Lên t i ónh m ban êm làm sao mà lên mi u. Nh có mu n i thì khuya r i i.”

Chánh Tâm v i Tr ng Quí c ng i ó mà h i th m ch ng b nh c a C m Vân.n t i chàng m i tr ra Sài Gòn mà ng . G n n 4 gi khuya thì hai chàng ã em

xe ra r c cô ba Hài i Tây Ninh. Xe lên t i núi. Tr i ã sáng bét r i. Cô ba Hài d tChánh Tâm v i Tr ng Quí i th ng lên chùa Hang.

Chánh Tâm b c vô c a chùa, th y C m Vân ng ng i x p b ng trên ván,u c o tr c lóc, mình m y m teo. Chàng khóc ré lên r i ch y ri t vào mà ôm v .m Vân g tay chàng r i c i ng n ngo n và nói r ng: ”Sông n c ch y d quá.

Mà xe ch y c, không sao âu mà s . Mình ph i i ng ki m con ch .“ ChánhTâm th y hình d ng nh v y, r i l i nghe l i iên cu ng nh v y n a, chàng au

n n n n quá nên chàng té x u n m ngay d i t.Tr ng Quí l t t ch y l y b ng chàng mà n m trên ván, r i l p th cho

chàng t nh l i. Ch ng dè Tr ng Quí làm h t s c mà Chánh Tâm c n m thim thi phoài, tay ch n l nh ng t, c p m t ng tròng, n i ng c còn th thoi thóp mà thôi.

Cô ba Hài th y v y s quýnh, nên cô h i Tr ng Quí m n ng i võng ChánhTâm em xu ng núi, ng cô ch vô nhà th ng Tây Ninh cho quan th y thu c utr , Tr ng Quí nghe l i nên làm li n.

Chánh Tâm vô nhà th ng, quan th y thu c k m m t bên cho thu c tr n m tngày ó, mà chàng c ng ch a t nh d y. n 3 gi khuya, Chánh Tâm m m t òi

ng n c, Tr ng Quí v i cô ba Hài th y chàng ã t nh thì l y làm m ng. ChánhTâm u ng n c r i, chàng ngó Tr ng Quí và ngó cô ba Hài mà nói nh nh r ng:”Nh tôi không s ng c, xin dì v i anh làm n c u giúp v tôi và tìm giùm th ngcon tôi.”

Chánh Tâm nói có m y l i n c m t tuôn d m d , chàng nói không c n a.Chàng khóc t m t c t m t i m t h i r i chàng p tay xu ng gi ng mà than r ng:”Tr i t ôi! V tôi iên cu ng, con tôi bi t tích, tôi s ng làm sao cho c! Khôngbi t ông cha tôi h i tr c có làm vi c chi ác l m hay sao, mà bây gi tôi ph i ch uth ng kh nh v y.“

Cô ba Hài v i Tr ng Quí ng ó, c hai ng i u a m t, song không bi t l ichi mà khuyên gi i.

Tr ng Quí ng ngó Chánh Tâm, chàng th ng xót quá ch u không c, nênchàng cúi xu ng ôm ngang mình Chánh Tâm và khóc mà nói r ng: ”T i tôi! T i tôi!”

An tr ng – Octorbe Décember 1928

Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu

Documents

Ho bieu chanh chut phan linh dinh

Ho bieu chanh ai lam duoc

Ho bieu chanh hai khoi tinh

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Ho bieu chanh no doi - quyen nhi

Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1

Ho bieu chanh cha con nghia nang

Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

Ho bieu chanh con nha giau

Ho bieu chanh song thac voi tinh

Ho bieu chanh o theo thoi

Ho bieu chanh doan tinh

Ho bieu chanh cay dang mui doi

Ho bieu chanh vi nghia vi tinh

Ho bieu chanh chi dao - chi ly

Ho bieu chanh tai toi

Ho bieu chanh buc tho hoi han

Ho bieu chanh y va tinh

Ho bieu chanh cuoi guong

Ho bieu chanh chua tau kim quy