Иргэдэд зориулсан сургалт

БЗД сүрьеэгийндиспансер

Улаанбаатар хот 2009.03.11

Сүрьеэ гэж юу вэ?

Сүрьеэ нь сүрьеэгийн савханцар буюу Mycobacterium tuberculosis –îîð ¿¿ñãýãääýã , õ¿íýýñ õ¿íä àìüñãàëûí çàìààð õàëâàðëàäàã, àðõàã ÿâöòàé íèéãìèéí õàëâàðò ºâ÷èí þì.

Сүрьеэгийн үүсгэгч нь :

Гадаад орчинд маш тэсвэртэй, хуурай орчинд болон хатсан цэрэнд удаан хугацаагаар амьдрах чадвартай

Хөлдөөхөд хэзээ ч устахгүй, харин ч 0-40 хэмд 50- аас дээш жил амьдрах чадвараа хадгална.

Сүрьеэгийн үүсгэгч нь дараахи орчинд амьдрах чадвар муутай:

Нарны туяа сүрьеэгийн нянг 2-7 цагийн дотор бүрэн устгадаг

Буцалгахад 10 минутын дотор устана.

Ариутгалын бодисоор ариутгахад дунджаар 12 цагийн дотор устана.

Шатаахад хэдэн секундын дотор бүрэн устана.

Сүрьеэ нь ямар эрхтнийг өвчлүүлдэг вэ? сүрьеэгийн нян нь ихэвчлэн уушгийг гэмтээх

боловч бусад эрхтнүүдийг ч өвчлүүлдэгСүрьеэ нь : -Уушигны: 70%/ халдваргүй 30%,

халдвартай 70%/ - Уушигны бус эрхтний 30%/ тархи нугасны,

нүд, булчирхай, бронхын ,яс үе мөчний, хэвлийн , шээс бэлэг эрхтний, бөөрний , арьсны òàðõìàë г.м байдаг

.

Сүрьеэ ямар замаар дамждаг вэ?

уушигны халдвартай хэлбэрийн сүрьеэтэй өвчтөн ярих, ханиах, найтаах, öýðýý õàÿõ, дуулах зэрэгт сүрьеэгийн нян агуулсан жижиг дуслууд агаарт цацагдаí ýðãýí òîéðîí áàéãàà õ¿ì¿¿ñò õàëäâàð òàðààäàã.

Сүрьеэ нь ямар замаар халдахгүй вэ? сүрьеэ өвчтэй хүний хэрэглэдэг ахуйн

хэрэглээний зүйлсийг дундаа хэрэглэх / аяга халбага, сав суулга, хувцас, ор дэрний хэрэгсэл, гар нүүрийн алчуур, хаалганы бариул /

Бохир гар, ялаа, шумуулаар дамжихгүй

Мөн ахуйн хавьтал, цус цусан бүтээгдэхүүн, зүү тариур, эмнэлгийн багаж хэрэгсэл зэрэгээр дамжин халдварлахгүй.

Сүрьеэгийн халдвар ба сүрьеэ өвчин

сүрьеэгийн халдвар гэдэг нь сүрьеэгийн нянгаар халдварлагдсан боловч ямар нэгэн өвчний шинж тэмдэг илрээгүй, зовиургүй, бусдад халдвар тараахгүй байгаа байдал юм:

Сүрьеэгийн арьсны сорил ихэвчлэн эерэг Рентген болон цэрний шинжилгээнд өөрчлөлтгүй

сүрьеэ өвчин гэдэг нь бие махбодид байгаа сүрьеэгийн нян идэвхижиж эд эрхтнийг гэмтээж эхлэхийг хэлнэ:

Шинж тэмдгүүд илэрнэ Уушигны халдвартай хэлбэрийн үед бусдад халдвар

тараана Арьсны сорил эерэг Рентген шинжилгээнд өөрчлөлт гарсан байж болно Цэрний түрхэцийн болон өсгөврийн шинжилгээ эерэг

Сүрьеэгийн халдвар сүрьеэ болоход нөлөөлж болох хүчин зүйлс юу вэ?

Хүний дархлал хомсдлын вирусын халдвар/ дархлалын олдмол хомсдол

Архаг өвчнүүд Архи, тамхи, мансууруулах бодис хэрэглэх Хоол унд ахуйн нөхцөл Сэтгэл санааны хямрал Ядаргаа Халдварт болон халдвар бус өвчнүүд

Сүрьеэ өвчний үед илрэх шинж тэмдгүүдНасанд хүрэгчдэд: 2 долоо хоног , түүнээс дээш хугацаагаар

ханиалгах Цээжээр өвдөх Цустай буюу цэртэй ханиалгах / уушигны

гүнээс цэртэй ханиалгах Ядрах Турах Хоолонд дургүй болох Халуурах Шөнө хөлрөх

Сүрьеэ өвчний үед илрэх шинж тэмдгүүдХүүхдийн сүрьеэгийн шинж тэмдгүүд : Ямар нэг тодорхой шалтгаангүйгээр жин нь

буурах, хоолонд дургүй болох, хөгжил нь хоцрох

Үе үе бага зэрэг халуурах , бөөлжих, удаан хугацаагаар суулгах, уруул нь хөхрөх

Хүзүүний булчирхайн томролт, тэмтрэхэд хүүхэд эмзэглэхгүй байх

Түгээмэл хэрэглэдэгддэг антибиотикийн эмчилгээнд эдгэрэхгүй байгаа 2-3 долоо хоног үргэлжилж буй ханиад, хатгаа

Сүрьеэгийн оношлогоо цээжний рентген зураг цэрний түрхэцийн шинжилгээ туберкулин сорил эд эсийн шинжилгээ

Ǻâõºí ãýðëèéí øèíæèëãýýíä ¿íäýñëýæ òàâüñàí îíîø áàòàëãààòàé áàéæ ÷àäàõã¿é. Óóøèãíû ñ¿ðüåýã îíîøëîõîä õàìãèéí õýðýãòýé ìýäýýëýë ºã÷ ÷àäàõ õàðüöàíãóé õÿìä àðãà áîë öýðíèé øèíæèëãýý þì.

Сүрьеэгийн эмчилгээ

Зорилго Өвчтөнг эдгэрүүлэх Сүрьеэгийн улмаас нас барах, хожмын

хүндрэлээс урьдчилан сэргийлэх Өвчин дахихаас сэргийлэх Өвчтөн гэр бүлийнхэн болон бусад хүмүүст

халдвар тараахаас сэргийлэх Эмийн дасалтай сүрьеэ үүсэхээс сэргийлэх

Сүрьеэгийн эсрэг үндсэн эмүүд Изониазид / H / Рифампицин / R / Пиразинамид / Z / Этамбутал / E / Стрептомицин / S /

эдгээр эмүүд нь:- Нянг устгах- Ариутгах- Эмэнд дасал үүсэхээс сэргийлнэ.

Сүрьеэгийн шууд хяналттай эмчилгээ гэж юу вэ?

Өвчтөнд эмийг харуулж уулгахыг хэлнэ.

Өвчтөнг хянагч нь эмнэлгийн ажилтан, сургагдсан сайн дурын идэвхитэн байна.

Эмчилгээний хугацаа 6-8 сар үргэлжилнэ.

Эмчилгээг шууд хяналттай хийснээр :

Эдгэрэлтийн түвшин нэмэгдэнэ. Сүрьеэгийн өвчлөл, тархалт, нас

баралт буурна. Эмэнд дасалтай сүрьеэ үүсэхээс

сэргийлнэ.

Эмчилгээг хяналтгүй хийснээр

Эмчилгээ үр дүнгүй болно. Өвчин архагшина. Өвчлөл тархалт нас баралт

ихэснэ. Эмийн дасалтай сүрьеэ үүснэ.

Сүрьеэгийн эмчилгээСүрьеэгийн эмчилгээг 2 шаттай хийнэ: 1. Эрчимт эмчилгээнийшат: Энэ шатанд

идэвхитэй байгаа нянгуудыг бүрэн устгана. Эмчилгээний энэ үе шат 2 сар үргэлжлэх бөгөөд хэрэв уушигны халдвартай хэлбэрийн сүрьеэтэй бол зайлшгүй эмнэлэгт хэвтэж эмчлүүлэх шаардлагатай

2. Үргэлжлэх шатны эмчилгээ: Энэ шат нь 4-6 сарын хугацаанд үргэлжилнэ. Энэ шатанд хэрэглэж буй эмүүд нь “ унтаа” байдалтай байгаа нянгуудыг устгаж, дахилтаас сэргийлнэ.

Олон эмэнд дасалтай сүрьеэ Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã I ýãíýýíèé ýì¿¿äýä äàñàëòàé

ñ¿ðüåýãèéí ¿¿ñãýã÷ Mycobacter tuberculosis complex –ýýð ¿¿ñãýãäñýí òîõèîëäëûã ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý ãýíý.

Öýðýíä ñ¿ðüåýãèéí ¿¿ñãýã÷ èëýðâýë ñ¿ðüåý ºâ÷èíã 1-2 õîíîãò îíîøëîäîã áîëîâ÷ ýìýíä ìýäðýã ¿¿, äàñàëòàé þó ãýäãèéã öýðíèé ºñãºâðººð 6-16 äîëîî õîíîãèéí äàðàà îíîøëîãääîã

/ ÄÝÌÁ-ûí òîîöîîãîîð 2004 îíä 424000 õ¿í ÎÝÄÑ-ýýð ºâ÷èëñºí áàéíà. Ñ¿ðüåýãèéí íèéò òîõèîëäëûí 19%/

Ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä ºâ÷òºí ýìèéã àëäàã îíîã óóõ ýñâýë ýì÷èëãýýã á¿ðýí õèéãýýã¿é, ìºí ýìèéí äàñàëòàé ñ¿ðüåýòýé õ¿íýýñ õàëäâàð àâñàí òîõèîëäîëä ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý ¿¿ñäýã.

Олон эмэнд дасалтай сүрьеэ ÎÝÄÑ íü ýì÷ëýãäýõýä òºâºãòýé áºãººä 18-24 ñàð

ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààíä ýì÷èëãýý øààðääàã. Ýõíèé 6 ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààã ýì÷èéí õÿíàëòàíä ýìíýëýãò òóñãààðëàí ýì÷ë¿¿ëýõ áºãººä õàëäâàðã¿é áîëñîí ¿åäýý äèñïàíñåðýýð 18ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààíä 5 äýýø îëîí òºðëèéí , ýì òàðèàã õàâñàðãàí õýðýãëýõ áóþó ºäºðò 15-25 ø ýì óóæ , 6 ñàð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààãààð òàðèà õèéëãýäýã.

ÎÝÄÑ-èéí ýì÷èëãýý íü ¿íý òºëáºðã¿é áºãººä óëñûí çàðäëààð çºâõºí íýã ë óäàà ýì÷èëãýýíä õàìðóóëíà. Ýäãýðýëò 30-50%.

Ìàø îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý ÄÝÌÁ ààñ 2006.12.26 íä Medicine, Lancet

ñýòã¿¿ëä ÎÝÄÑ- ã ýì÷ëýõ II ýãíýýíèé ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã ýì¿¿äýä äàñàëòàé ýñâýë HR+Ofl äàñàëòàé õýëáýðèéí ñ¿ðüåýã ìàø îëîí ýìýíä äàñàëòàé ñ¿ðüåý ãýõ áºãººä 72-80% íàñ áàðñàí áàéíà ãýæ òýìäýãëýæýý. Õýäèéãýýð ÌÎÝÄÑ- ã 2006-2015 îíä Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ Äýëõèéí õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä ýì÷èëæ áóé ÷ îäîîãîîð ìàíàé óëñàä ýì÷ëýõ áîëîìæ íºõöºë á¿ðäýýã¿é!!!

Сүрьеэ ба ХДХВ ХДХВ –ын халдвартай хүн сүрьеэгэр өвчлөх

эрсдэл ХДХВ –ын халдваргүй хүнээс 3 дахин илүү байдаг.

ХДХВ –ын халдвартай хүмүүсийн хувьд үхлийн гол шалтгаан нь ХДХВ биш сүрьеэ байдаг.

Хэдийгээр ХДХВ –ын халдвартай ч сүрьеэг эмчилж урьдчилан сэргийлж болно.

Сүрьеэ өвчтэй хүний 30 % ХДВХ-тай, ХДХВ-ын халдвартай хүмүүсийн 70% сүрьеэ өвчтэй гэж үздэг. Сүрьеэ өвчтэй тоихолдол бүрийг ДОХ серологийн шинжилгээнд хамруулна.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.