ทปรกษา ดร.บรรเจอดพร สแสนสข ทปรกษาบรรณาธการ รศ.ประภาภทร นยม กองบรรณาธการ ณภทร ชยชนะศร เขมเพชร ระหวางงาน สวรรณา มวงสวย ดนตา ทองทบ

โชตกา นตยนนภ ศภสร จนทรศรสรยะวงษ ผสนบสนน สำนกงานคระกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ขอขอบคณ หนงสอ ดวยรกบนดาล นทานสขาว หนงสอพมพ

เนชนสดสปดาห ฉบบท ๙๗๘ จดทำโดย สถาบนอาศรมศลป

สวสดผอานทกทานครบ

ขอตอนรบสฤดฝน วารสารวถพทธฉบบน นอกจาก

ผอานจะไดอานเรองราวตวอยางดๆ ทเกดขนในภมภาคของ

ตวเองแลว เรายงไดคดเลอกบทความดเดน ๘ เรองจาก

๘ ภมภาค มาจดเรยงไวใหในคอลมภบทความดเดน ซงได

ลงอยในวารสารทกฉบบทแจกจายไปตามแตละภมภาค โดย

เนอหาแตละบทความนน สะทอนภาพ ความรสก และความ

ลำบากของสงทเกดขนไดดเลยทเดยว

ขณะทเขยนบทบรรณาธการอยน ตวผมกกำลงปวย

เปนหวดตอนรบหนาฝนพอด ความไมสบายนมนทำใหเหนอย

และลา แตมนกลบทำใหมสมาธมากขน อาจเพราะคดวาถา

เขยน เสรจไว กไดพกไว เลยทำใหมความตงใจมากขนกวา

ตอนทสบายๆ

ผมเลยนกถงคำพดของศลปนทานหนงทวา งาน

ศลปะทดมนตองเกดจากความลำบาก เปนอะไรทฟงแลว

แปลกแตมานกดก ใช ไมวาจะเปน นกวทยาศาสตร อยาง

สตเฟน ฮอวกง ทเปนคนพการ กคดทฤษฏอศจรรยไดเพราะ

ความลำบากทเจอ เศรษฐระดบโลกอยาง มารค ซคเกอรเบรก

ผคดคน facebook ขน กเกดจากความลำบากในการเขา

สงคมของเขา คณตน โออช กสรางตวจากความลมเหลว

ครงแลวครงเลา อาจคดไปถงประเทศอยาง ญปน ทอย

ทามกลางความลำบากจากอทกภย แตใจส กไดสรางความ

ประทบใหโลกไดเหนเชนกน

ทผมยกตวอยางมาไมใชวา ความสบายเปนสงทไมด

แตบางครงความลำบากกชวยใหเราพบศกยภาพทซอนอย

และใชชวตอยางเตมท ณ เวลานน งานเขยนหลายๆ ชนใน

วารสารน กเปนตวอยางทชดเจนมากวาความพยายามทจะ

กาวเดนในความลำบากนนมพลงและสรางสรรคแนวทางดๆ

อยางเหลอเชอ ถงบางคนอาจยงไมพบทางออก แตเขากได

พบกบการมชวตอยางแทจรง ณ ตอนนนแลว แตถาหาก

ความลำบากนนมากเกน การพกไวกอน รอใหฟนตวขนมาแลว

ลยมนอกท กเปนสงทด ซงผมวามนสำคญพอๆ กบความ

กลาทจะไมหนจากความลำบากเลย

สดทายน ขอบอกขาวดกบผทสงบทความเขามาทก

ทานวา ทาง สพฐ. จะจดสงประกาศนยบตรใหแกผเขยนทก

ทานทไดลงในวารสารฉบบน เพอเปนการขอบคณและเปน

กำลงใจใหกบทกคนครบ แลวพบกนใหมในฉบบหนาครบ

ขอเปนกำลงใจใหกนและกน

ขอบคณครบ

รวมตชม และเสนอแนะเพอปรบปรงวารสารวถพทธ

ผานทางจดหมาย หรออเมล ทกองบรรณาธการวารสารโรงเรยนวถ

พทธ สถาบนอาศรมศลป ๓๙๙ ซ.อนามยงามเจรญ แขวงทาขาม

เขตบางขนเทยน กทม. ๑๐๑๕๐ www.arsomsilp.ac.th

ภาคเหนอตอนบน

๒

คำกลาวทวา “ความงดงามของมวลรวม

ขนอยกบการขดเกลาสวนยอยใหงดงาม” การศกษา

ไทยตองการใหเยาวชนไทยมจตใจทละเอยดออน

โดยมจตสำนกและเหนความสำคญของการม

จตอาสาและเสยสละความสขสวนตนเพอความสข

สวนรวม สำนกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน ตระหนกเหนถงความสำคญดงกลาว

จงไดดำเนนการพฒนาผบรหารใหมความรความ

เขาใจเกยวกบการบรหารจดการ การเรยนการ

สอน และการดำเนนชวตของนกเรยน ตามหลก

ธรรมพรหมวหารส (เมตตา กรณา มทตา อเบกขา)

และการกน อย ด ฟงเปน ขององคพระสมมา

สมพทธเจา ใหกบโรงเรยนวถพทธทมจตอาสา

ทสมครเขารวมโครงการ โรงเรยนวถพทธเนนจต

อาสา รน ๑ ปการศกษา ๒๕๕๒ จำนวน ๕๑

โรงเรยน ซงเปนโรงเรยนทผานการศกษาดงาน

จากมลนธพทธฉอจ ไตหวน ดวยความสนใจและ

เขาใจ กระจายอยทกภมภาคของประเทศไทยดวย

ความสมครใจ ยนดรบการพฒนาอยางเปนระบบ

และตอเนอง จากสำนกงานคณะกรรมการการ

ศกษาขนพนฐาน โดยมลนธพทธฉอจ ไตหวน

ประเทศไทย พรอมทงศกษาดงานแลกเปลยนเรยนร

ณ โรงเรยนพทธฉอจ เชยงใหม รวมกลมจดทำ

แผนการพฒนาในแตละภมภาค จนสามารถเปน

แบบอยางใหกบโรงเรยนทมความสนใจนำไปเปน

ภธร จนทะหงส ปณยจรสธำรง

สำนกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา

แบบอยางได เพอเปนการประกาศถงความมจต

อาสา จงไดดำเนนการ “เปดบานเลาขาน

สงดๆ วถพทธเนนจตอาสา” ใหกบโรงเรยนใน

เครอขายไดศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนรถงวธ

การบรหารจดการ การเรยนการสอน การดำเนน

ชวตของนกเรยนและบคลากรทเกยวของ จนเปน

ทยอมรบของโรงเรยนวถพทธและโรงเรยนทสนใจ

ทวประเทศ ไดมการรองขอจากโรงเรยนทสนใจ

ใหเปดรบสมครโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสา รน ๒

จงเปนกำลงใจทจะพฒนาตอยอด จงไดดำเนน

การเปดรบสมคร

โรงเรยนทสมครใจเขารวมโครงการ

โรงเรยนวถพทธเนนจตอาสากวา ๒๐๐ โรงเรยน

ทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เขารบการ

พฒนาการบรหารจดการ การเรยนการสอนและ

การดำเนนชวตของนกเรยน มการศกษาดงาน

แลกเปลยนเรยนร ถอดบทเรยน จดทำแผนการ

พฒนาอยางเปนรปธรรม รวมกนพฒนาโดยโรงเรยน

วถพทธเนนจตอาสา รน ๑ จบมอกนรวมกลม

พฒนา จำนวน ๒๕ กลม รน ๑ : รน ๒ ใน

อตราสวนโดยประมาณ ๒ : ๗ - ๙ รน ๑ และ

รน ๒ ยนดผลดกนเปนเจาภาพในการเยยมชม

เปดบานแลกเปลยนเรยนรโรงเรยนภายในกลม

เพอการพฒนาทยงยนตอไป

เหลยวหลงแลหนา

อยางมนใจ

๓

บทความ หนา

พทธชยนต ๔

ท ไทยอาจตกขบวนรถไฟบญในเวทโลก

บทความดเดน

เรองของสาม ๖

ภาคเหนอตอนบน : ลำพน เขต ๑

ชวตทเลอกเกดไมได ๑๐

ภาคเหนอตอนลาง : พจตร เขต ๒

ไขเปดและสกร(รตวแลวไดด) ๑๓

ภาคอสานตอนบน : ขอนแกน เขต ๕

“ลอมรก”คนดคนเกงทมสข ๑๖

ภาคอสานตอนลาง : ศรสะเกษ เขต ๓

จตอาสา ๑๙

ภาคประตอสาน : นครราชสมา เขต ๔

วถพทธวถทางแหงปญญา ๒๔

พฒนาตงแตยงเลกๆ

ภาคกลาง-ตะวนออก : ตราด

เปดหเปดตาเปดใจอะไรๆกงาย ๒๗

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน : สพรรณบร เขต ๓

ใจส ไมทอแมหนพการ ๒๙

ภาคใตตอนลาง : สงขลา เขต ๒

บทความภาคเหนอตอนบน

เดกดอยในรมธรรม... ๓๒

เรองทยงเลาไมจบ

แมฮองสอน เขต ๑

การศกษาคอชวตพชตฝน ๓๔

นาน เขต ๒

การเขาถงเขาใจพฒนา ๓๘

พฤตกรรมเยาวชน

ลำพน เขต ๑

คลนธรรมนำความดสชมชน ๔๑

เชยงใหม เขต ๓

จตอาสาอนบาลขนยวม ๔๕

แมฮองสอน เขต ๑

พานอง...สงหองเรยน ๔๘

เชยงใหม เขต ๔

คายพระครผปกครอง ๕๑

ลำปาง เขต ๓

อบอน...ดวยคณธรรม ๕๕

นาน เขต ๒

ภมปญญาทองถนชวยหากนได ไมอด ๕๘

แมฮองสอน เขต ๑

แสนเสยดาย“พระมาลยไมกลบมา” ๖๐

เชยงราย เขต ๒

ทเปนได ในวนน...เพราะฉนมพระในบาน ๖๓

แมฮองสอน เขต ๑

เพอแม... ๖๕

พะเยา เขต ๒

เดกพเศษ...ของขาพเจา ๖๗

เชยงใหม เขต ๕

Theboyisbig ๖๙

พะเยา เขต ๒

คำวา“ใหอภย”กบคนเปนคร... ๗๒

เปนสงคกน

เชยงใหม เขต ๕

ศรทธาตอพอแหงแผนดน ๗๕

ลำปาง เขต ๑

สารบญ

บทความ หนา

เปนเวลากวา ๓ ปแลว ทไดทราบขาววา

ชาวพทธในประเทศศรลงกาไดตระเตรยมงานเฉลม

ฉลองครงยงใหญทสดในประวตศาสตรพทธศาสนา

เนองในมหาอภสมย “พทธชยนต ๒,๖๐๐ ปแหง

การตรสร” โดยไดมการนำเรองเขาพจารณาใน

รฐสภา ในคณะรฐมนตร ในคณะผนำฝายพระสงฆ

มขาวใหทราบถงการเตรยมการกนมาโดยตลอด

อยางตอเนอง โดยในการฉลองครงนไดมกจกรรม

โหมโรงมาอยางตอเนอง และจะเรมตนเฉลมฉลอง

ใหญในวนวสาขบชา ๒๕๕๔ (Vesak ๒๐๑๐) น

ในทางฝายรฐบาลกไดมการตงเปาหมายในทาง

พฒนาสงคมและประเทศชาตเขามาผนวกใน

โอกาสนดวย ประธานาธบดของศรลงกา ไดให

สมภาษณสอมวลชนตางประเทศ เมอครงไปรวม

ประชมสหสวรรษแหงการพฒนา ทองคการ

สหประชาชาต ณ ประเทศสหรฐอเมรกา วาจาก

นไปเขาจะใชหลกพทธธรรมในการบรหารประเทศ

ใหเกดการพฒนาทยงยน รฐบาลไดตงใหมคณะ

กรรมการ Sri Sambuddhatva Jayanthi ขนมา

ดำเนนงานเรองน โดยมแผนปฏบตการ ๒๐ แผน

งานดวยกน นอกจากนยงไดทราบวาประเทศพทธ

ศาสนาอนๆ กมความเคลอนไหวเรองนไมนอย

พทธชยนต

ทไทยอาจตกขบวนรถไฟบญ

ในเวทโลก

เชนกน ทงประเทศพมา และอนเดย จงมกไดยน

วาผทเดนทางไปในประเทศเหลานจะกลบมาเลา

ดวยความตนเตนดใจถงการเฉลมฉลองทไดไป

พบเหนมา

ผเขยนเองกไดประกาศขาวความเคลอนไหว

เหลานใหชาวพทธในประเทศไทยไดทราบมากวา

๒ ปแลวเชนกน ทงการตงวงพดคย การบรรยาย

การทำเวบไซต เฟซบค การสรางเครอขาย โดย

เมอวสาขบชา ๒๕๕๓ ทผานมากไดรวมมอกบ

สำนกงานเครอขายองคกรงดเหลา ทไดรบการ

สนบสนนจาก สสส. ในการแถลงขาวเปดตว

โครงการ ๒๖๐๐-๘๔ พทธชยนตเฉลมราช และ

ไดมองคกรชมชนตางๆ เขารวมฟนวถชาวพทธ

เปนปฏบตบชาเกดขนหลายแหง และจะเฉลมฉลอง

ตอเนอง ๓ ป ไปจนถงวสาขบชา ๒๕๕๖ สพฐ.

เองกมแผนงานใหโรงเรยนวถพทธทวประเทศได

เขารวมกจกรรมพทธชยนตฟนวถพทธวนพระ

เสถยรธรรมสถานกไดดำเนนกจกรรมเนองในโอกาส

พทธชยนตนมากมายหลายกจกรรมมาอยางตอเนอง

ลาสดพระภกษสงฆและคฤหสถชาวพทธททำงาน

ดานพทธศาสนากบสงคม กไดรวมกลมกนกอตง

“เครอขายพทธชยนต สงฆะเพอสงคม” ขน และ

จะเดนทางไปศกษาดงานทประเทศศรลงกาใน

ชวงวสาขบชา ๒๕๕๔ น แลวจะกลบมาขยายผล

กบภาคเครอขายใหรวมกนเฉลมฉลองดวยการ

ปฏบตบชาตอไป

แตเปนทนาแปลกใจใหตงขอสงเกตวาใน

ประเทศไทยเองซงเปนประเทศพทธศาสนาแนวหนา

ของโลกกลบไมมความเคลอนไหวใดๆ ในเรองน

ในระดบประเทศเลย ไมมการตระเตรยมงานหรอ

ประกาศขาวใหชาวพทธในประเทศไทยไดรบทราบ

และเตรยมการเฉลมฉลองแตอยางใด ไมวาจะ

เปนทางฝายรฐบาลหรอองคกรคณะสงฆ เหนจะม

แตบคคลและองคกรภาคประชาชนคนเลกคนนอย

เทานนทพยายามทำงานเรองน จงเกดคำถามวา

รฐบาลและองคกรคณะสงฆไทย มความจรงใจท

จะจดเตรยมงานและดำเนนงานเรองนหรอไมเพยงใด?

หรอจะมเพยงพทธศาสนกชนคนเลกคนนอย

ระดบลางเทานนทมสทธาแทจรงในพระรตนตรย

และมงปฏบตบชาแดพระสมมาสมพทธเจากนจรงๆ

จงๆ มองอกมมหนงกเปนโอกาสดทเราจะลกขน

มานำทำกนเอง จงขอเชญชวนพวกเราชาวโรงเรยน

วถพทธ ไดมารวมกนสรางสรรคกจกรรมดๆ

เปนปฏบตบชาแดพระสมมาสมพทธเจากนเถด

โดยเฉพาะการฟนฟวถชาวพทธทเชอมรอยบาน-

วด-โรงเรยน (ครอบครว-ศาสนา-การศกษา) ให

ยอนคนกลบมาเปนวถชวตทอบอนปลอดภย

อกครง (หลงจากถกรฐบาลมคำสงสำนกนายกฯ

๒ ฉบบ วางยาทำลายวถชาวพทธไปนานกวา ๕๐ ป

แลว) เพอนำพาครอบครวชมชนสงคมประเทศชาต

ไปสการพฒนาทยงยนรวมกนสบตอไป ขออนโมทนา

ตอบญอนเปนมหากศลนดวย (หากสนใจขอมล

เพมเตมเขาไปทเวบไซต www.moralproject.net)

ธรรมอาสาสมครเครอขายพทธชยนต สงฆะ

เพอสงคม

ขออนโมทนาและเจรญพร

พระมหาพงศนรนทร ฐตวโสวดสทศนเทพวราราม ราชวรมหาวหาร

ประธานโครงการ “เยาวชนไทย ทำด ถวายในหลวง”

ธรรมอาสาสมคร เครอขาย ๒,๖๐๐-๘๔ พทธชยนต-เฉลมราช

๕

บทความดเดน

ฉนเปนครในโรงเรยนมธยมประจำตำบล

ซงภายหลงยกฐานะเปนโรงเรยนประจำอำเภอตาม

ฐานะของตำบลทเลอนขนเปนอำเภอ และเปน

เรองปกตทครโรงเรยนในชนบทหลายๆ โรงตอง

เคยมประสบการณเชนเดยวกบฉน นนคอ ไดทำ

หนาทนอกเหนอจากการสอน และงานทวานเองท

ทำใหสงดๆ เกดขนในชวตของการเปนครไดอยาง

ไมนาเชอ ดงเรองทฉนจะเลาตอไปน

วนนน ขณะทกำลงเขนรถไปยงบรเวณผลไม

ผกสดของหางสรรพสนคาในตวจงหวด ฉนกได

ยนเสยงรองทก

“สวสดครบอาจารย”

ฉนหนไปทางทศทมาของเสยงกพบเดก

หนมผวคลำในชดพนกงานของหางยนยมนยนตา

เปนประกายอยบรเวณชงตวงสนคา

“อาว! สาม สวสดลก เปนไงมาไงนะถงได

มาทำงานทน” ฉนรบไหวพลางทกดวยความดใจ

หลงจากไตถามทกขสขของกนและกนไดสกพกก

มลกคาเขามาฉนจงขอตวพลางอวยชยใหพร

ใหกำลงใจแลวจงเขนรถออกมา ใจกประหวดถง

อดต

สามเปนศษยเกาทเพงจบชน ม.๖ จาก

โรงเรยนไปไดประมาณ ๒ ป แมของสามชอ “นาง”

เปนมายลกตดสามคน เปนชายลวน สามเปนคน

เลก นางมาจากดนแดนทราบสง ไรญาตขาดมตร

โชคดทครเกาโรงเรยนเราทานหนงไดเมตตาให

นางอาศยในสวนลำไย และอนญาตใหเกบผกขางรว

ผกบงในหนองนำมาขายพอเปนรายไดเลยงชพ

นอกเหนอจากการดแลสวน ตอนนนสามยงเลก

มาก แมของเขามกจะมผกพนบานมดเปนกำๆ

หรอไมกมเหดตามฤดกาลมาขายใหคณะคร โดย

กระเตงเอาสามมาดวย พวกเราหลายคนกจะชวย

อดหนน แมมไดกนเอง กเอาไปฝากเพอนบาน

บาง เพอชวยใหนางพอมรายได บางครงกมขนม

แบงใหสาม ระหวางทขายของใหคร นางจะปลอย

ใหสามคลานเลนซกซนบนสนามหญาหนาหองพกคร

โดยทเขามไดงอแง กวนใจแตอยางใด นนเปน

ภาพทตดตาพวกเรามาตลอด

เรองของสาม

ภาคเหนอตอนบนลำพนเขต๑

จาก๘ภมภาค

บทความดเดน

เรอง

เกษร แซเหลยว

โรงเรยน

ปาตาลบานธพทยา

อ.บานธ จ.ลำพน

๖

วนเวลาผานไป ในทสดสามกไดเขามา

เรยนตอชน ม.๑ ในโรงเรยนของเรา ในขณะท

พชายคนกลางเรยนชน ม.๔ ระหวางนนเราได

ทราบวาแมของเขาตดโรคราย แตดวยความหวง

ลก นางพยายามดแลรกษาตวเอง ประกอบกบม

องคกรกศลเขามาชวยดแล สขภาพของนางจง

ดขนและสามารถเชาแผงขายผกในตลาดสดทำให

มรายไดเพมขน สามตดแมและรกแมมาก เรามก

จะพบเขาชวยแมขายผกในตลาดในวนหยด หรอ

หลงเลกเรยน

เมอสามเรยนชน ม.๓ ฉนจงมโอกาสได

สอนเขา ฉนไมแปลกใจทเขาเรยนคอนขางออน

แนนอน สภาพความเปนอยเชนนนจะใหเดกสมองด

เหมอนเดกทมาจากครอบครวทเพยบพรอมได

อยางไร สามเรยนผานมาจนถงปลายป หลงจาก

การสอบผานพนไป กมการสอบซอมสำหรบนกเรยน

ทตด ศนย ตด ร สามเองกเปนหนงในนน

วนสดทายของการสอบซอม เมอครฝาย

วดผลรวบรวมเอกสารหลกฐานตางๆ กพบวาสาม

ไมมาสอบแกตว นนหมายความวาเขาจะไมจบ

ชน ม.๓ ตอนนนเปนเวลาเลกเรยน คณะครสวนใหญ

ตางกกลบบานเกอบหมด ฉนจงอาสาไปตาม

ตวให ฉนขบรถยนตถามทางชาวบานไปตลอด

ในทสดกเจอทอยของสามในสวนลำไย ฉนองไป

ชวครกบภาพทเหน

เบองหนาฉนเปนยงขาวเกาๆ มผาผวยขง

กนแบงใตถนเปนสองสวน และดานหนากเปนผา

ผวยขงแทนประต ผานนคงเปนของทไดรบบรจาค

สามชวยครจดกจกรรมของหองสมด

๗

บทความดเดน

มาเพราะมขอความของผบรจาคปรากฏบนผนผา

นนดวย ใตตนลำไยมเตาไฟและมหมอแขวนทกง

ลำไย มกองฟนอยขางเตา จกรยานเกาๆ พงอย

ขางตนลำไยถดไป นอกนนไมมสงของมคาใดๆ

แมของสามใหเหตผลวาทเขาไมไดไปสอบ

ซอมเพราะนางตองใชรถไปพบแพทยตามนดและ

บงเอญรถเสยกวาจะซอมเสรจกลบมารบลกกไมทน

เวลา และรถจกรยานทเคยใชกยางรว ชางซอม

ไมอยจงไมสามารถไปสอบแกตวได ฉนจงนดให

เขาไปสอบในวนถดไป โดยทางวชาการอนโลมให

เปนพเศษ และยำใหเขาไปใหได สามรบปาก ใน

ทสดเขากเรยนจบชน ม.๓ พรอมกบเพอนๆ สวน

พชายจบชน ม.๖ กสมครเขาเปนทหารเกณฑ

เพอแบงเบาภาระของแม

เปดภาคเรยนใหม ฉนไปจายตลาด พบ

สามชวยแมขายผกในตลาด ฉนพยายามโนมนาว

ใหสามเรยนตอชน ม.ปลาย โดยชใหเหนความ

จำเปนตางๆ สามตดสนใจเรยนตอ แตเพยงสปดาห

เศษๆ เขากหายไป เมอพวกเราไปตามตว ทงแม

และสามใหเหตผลวาไมมเงน แมจะไดรบยกเวน

คาเลาเรยนแตกยงมคาใชจายอนๆ รออยอกมาก

ประกอบกบผลการเรยนทคอนขางออน เขาเกรง

วาจะไปไมรอด ทำใหเสยเวลาเปลา เมอทงสอง

ยนกรานเชนนนพวกเรากจำตองยอมรบ แมลกๆ

ในใจจะเปนหวงกตาม

แตหลงจากนนไมกวน ดวยความชวยเหลอ

ของมลนธศภนมต องคกรกศลทไดดแลครอบครว

ของสาม ทำใหสามกลบเขามาเรยนอกครง ครงน

สามดมงมนและพยายามมากขน พวกเราคณะคร

ในโรงเรยนกพยายามชวยเทาทจะทำได บางคน

ใหงานพเศษทำพอมรายไดเปนคาขนม บางกสง

ซอผกผลไมจากแม แมของเขามรายไดมากขน

ทำใหความเปนอยดขน สงผลถงสตปญญา ฉน

ทราบขาวดวยความยนดวาสามเรยนผานขนชน

ม.๕ และ ม.๖ โดยไมตดศนยเลย

เมอสามเรยนชน ม.๖ เขากอาสามาชวย

งานหองสมด ซงสามารถชวยแบงเบาภาระงาน

ของฉนไดมาก เมอถงหนาหนาวฉนจงใหรางวล

เปนเสอกนหนาว วนเสาร อาทตย เขามกจะมา

ขอใชคอมพวเตอรในหองสมดเพอทำงานสงคร

จนสนทกบครเจาทหองสมดอกคน ซงครทานนน

กเมตตาสามไมนอย เธอมกจะมขนมมาฝาก

บางครงกหอขาวกลางวนมาเผอ และคอยดแล

ชวยเหลอใสใจความเปนอยพอๆ กบครทปรกษา

ของเขา ทนอกจากจะมงานพเศษใหทำพอมรายได

เปนคาขนมแลว ครทานนยงใชเวลาชวโมงโฮมรม

สอนพเศษใหแกเดกๆ ในกลมทปรกษา ทำใหพวก

เขามผลการเรยนดขน โดยเฉพาะสาม เมอฉนได

ตรวจงานทมอบหมาย ฉนกรสกประหลาดใจแกม

ยนดทงานคนควาของสามถกตอง ครบถวน สมบรณ

ดกวาเพอนทกคนในหอง เมอฉนนำเรองนไปคย

กบครทปรกษาของเขา กไดรบคำยนยนวาเขาเรยน

ดขนทกวชา มผลการเรยนสงขนจากเดมมากกวา

เทาตว คราวประชมผปกครองแมของสามพรำ

จรงอยเราอาจจะดใจภาคภมใจมความสขทนกเรยนของเราสามารถ

สอบเขาเรยนตอในมหาวทยาลยทดเดนดงหรอไดเรยนตอในคณะ

ทมการแขงขนสง ฯลฯ แตการทพวกเราสามารถสงใหเดกบางคน

ของเราทเรยกไดวาชวตเรมตนดวยการตดลบได ไปถงฝง ไดยนอย

ททเหมาะสมเชนเดยวกบทสามยนอยปจจบนน นบเปนความสขมาก

ยงกวาหลายเทานก

๘

ขอบคณคณะครอยไมขาดปาก สามมเพอนมาก

ขน เขาราเรง แจมใส เหมอนวยรนทวไป นยนตา

ไมอมทกขเหมอนกอน แตในชวงน เองพชาย

คนกลางของสามไดเสยชวตดวยอบตเหต พวก

เราและเพอนบานตางเปนธระชวยกนจดงานศพ

สวนสามตองคอยปลอบใหกำลงใจแมและคอย

ดแลใกลชดยงขน

สามเรยนดขนตามลำดบ เขายงคงเปน

เดกนารก สภาพ เจยมตว ยงชวยงานหองสมด

และงานของครอยางสมำเสมอ เชนเดยวกบทพวก

เราไดพยายามชวยกนดแลเอาใจใสสาม แมของ

สามเองกพยายามตอบแทนบญคณของครดวย

การฝากผลไม หรอผกพนบานมาให หรอเวลาฉน

ไปอดหนนซอผก นางมกจะไมคดเงน จนฉนตอง

พยายามปฏเสธและอธบายใหเขาใจถงเหตผลท

รบของนางไมได ซงนางกเขาใจดแตกยงขอแถม

นนแถมนใหจนได

ฉนเขนรถพลางคดไปพลาง สามเลาวา

หลงจากจบชน ม.๖ อายครบ ๑๘ ป เขาไดสมคร

เขาเปนทหารเกณฑทนทเพอสทธประโยชนในการ

ทำงานอน ชวงเปนทหารแมจะมเบยเลยงไมมาก

นกแตสามกสามารถเจยดเงนมาแบงใหแมไดชนใจ

เมอไดหยดพกกลบบาน เขาจะแวะมาเยยมโรงเรยน

เสมอ สามแตงกายสะอาดสะอานดดขนและมเคา

หลอคมเขมไมนอย เมอปลดประจำการเขาจงสมคร

เขาทำงาน ณ หางสรรพสนคาแหงน แรกเขา

ทำงาน เขาไดรบมอบหมายใหฝกเปนพนกงาน

มหนาททวๆ ไป ไมนานกไดเลอนใหมาทำหนาท

ณ จดชงตวงสนคา ไมตองเดนไปเดนมาทำให

เหนอยนอยลง แมรายไดไมสงนก แตสามกพอใจ

งานททำเปนอยางยง เพราะทำใหเขาไดอยกบแม

คอยดแลยามเจบปวย หรอไปพบแพทยตามนดใน

ชวงทไดหยดงาน และดานหลงของหางมศนย

อาหารราคาถก หากใชจายอยางประหยดพอจะม

เงนเกบอยบาง

ไดฟงเชนนนกรสกยนด เมอนำเรองนไป

เลาใหเพอนครฟง พวกเราตางดใจและหมดหวง

จรงอย เราอาจจะดใจ ภาคภมใจ มความสข

ทนกเรยนของเราสามารถสอบเขาเรยนตอใน

มหาวทยาลยทด เดน ดง หรอไดเรยนตอในคณะ

ทมการแขงขนสง ฯลฯ แตการทพวกเราสามารถ

สงใหเดกบางคนของเราทเรยกไดวาชวตเรมตน

ดวยการตดลบไดไปถงฝง ไดยนอยททเหมาะสม

เชนเดยวกบทสามยนอยปจจบนน นบเปนความสข

มากยงกวาหลายเทานก

และสดทาย ฉนเชอวาอนาคตของสามคง

ไมใชแคตำแหนงพนกงานชงตวงสนคาเทานน

ความเปนเดกด ความซอสตย ความสภาพ ความ

เจยมตวและความอดทนจะตองสงผลใหเขาไดไป

ไกลกวานนอยางแนนอน

ขอบคณความเมตตา ความเอออาทร และ

จตวญญาณของความเปนครของพวกเราทกคน

และองคกรภายนอกทเกยวของทำใหมสงดๆ เชนน

เกดขนในรวปาตาลบานธพทยา

สามและเพอนๆ ถาย

ภาพเพอทำเปนปกสมด

บนทกการอาน

๙

บทความดเดน

ภาคเหนอตอนลางพจตรเขต๒

ทกคนเมอเกดมากตองอยากมอาการครบ ๓๒ อยากสวย อยากหลอ อยากรปรางด อยากรวย ฯลฯ แตผมมความตองการอยางเดยว คอ ตลอดชวตของผมขอแสงสวาง อยาใหดวงตาของผมมแตความมดสนทเลยครบ ผมพยายามมองแตทำไมวนนผมจงมอง

ไมคอยชดเจน จนตองลกไปทกระดานดำแลวจอง

มองใกลๆ ผมไดยนเสยงหวเราะ เสยงพดของ

เพอนๆ วาไอบกตาบอด ผมรสกเจบปวดทกครง

เมอไดยนเสยงของเพอน หรอการกลนแกลงจาก

เพอนๆ โดยการเอารองเทา กระเปาหรอแวน

กนแดดของผมไปซอน

เดกชายสหรฐ หนโชต ชอเลน บก ผมเกด

ทกรงเทพฯ ในชมชนสามคค เขตบงกม หรอท

เรยกกนวาสลม พอกบแมผมแยกกนอย แมผมม

สามใหมหลายคน ผมมอาการทางสายตาคอ

รมานตาเลกมาตงแตเกด คณหมอบอกวาอาการ

แบบนมหนงในลานเทานน ทำใหในชวงเวลา

กลางวนผมจะมองไมคอยเหนถาไมใสแวนกนแดด

ทดำมากๆ ผมเรยนทโรงเรยนประพาสวทยา เขต

บงกม จงหวดกรงเทพฯ ตงแตชนอนบาลจนถง

ชนประถมศกษาปท ๒

ทกวนทผมตนขนมาผมจะไดยนเสยงยาย

กบแมทะเลาะกนดากนเสยงดง เมอผมเดนออก

มาขางนอกบานเพอจะเดนไปโรงเรยนผมกไดยน

เสยงดากนของชาวบาน วงไลเอามดแทงกน บางคน

กเมายาฯลฯ สภาพความเปนอยจะเปนอยางน

ทกวน เมอกลบจากโรงเรยนมาถงบานกตองลาง

จาน ถบาน ซงถาวนไหนผมทำงานชายายกจะต

ทเลอกเกดไมได

ทกๆ วนผมจะไดฟงแตเสยงทะเลาะกนดากน

จนผมเคยชน และทำใหผมไมอยากอยบาน

เมอผมไปโรงเรยนผมกจะไดรบความ

เจบปวดจากเพอนๆ ผมมปญหาทางสายตา เวลา

ผมลงไปเขาแถวจะมเพอนทนสยดๆ จะเขามาจง

ผม บางคนกเอาเทาออกมาขวางทำใหผมหกลม

ผมรสกนอยเนอตำใจวาผมเกดมาทำไม ไมเหมอน

คนอน เมอเขาหองเรยนผมกเรยนไมทนเพอน

มองกไมคอยเหนตองไปนงตดกบกระดานดำ

เพอนๆ กหวเราะกนอยางสนกสนาน ผมโกรธ

มาก ผมอยากตอยหรอเตะเพอนๆ แตผมกทำไมได

เพราะผมสเขาไมได ผมไมอยากไปโรงเรยน

โรงเรยนเหมอนนรก ผมไมมความสขเลย ผมจง

ไมยอมไปโรงเรยนอก ตอนนนผมเรยนอย

ชนประถมศกษาปท ๓ ภาคเรยนท ๑ แมผมต

ทกวน และเมอทำอยางไรผมกไมยอมไปโรงเรยน

แมจงจบผมขงไวในหอง ผมรองไหผมเสยใจทำไม

ไมมใครเขาใจผม ทกคนไมเคยถามความรสกของ

ผมวาผมรสกอยางไร เมอผมออกมาจากหองได

ผมกหนไปอยกบลงในชมชน ลงไมมครอบครว

ลงมลกษณะเหมอนผหญง ลงมอาชพขบรถเมล

รบจาง ตอนเชาผมจะขนรถเมลไปกบลงทงวน

สวนแมผมทำอะไรไมไดเพราะเกรงใจลง และอกอยาง

แมคงเบอทจะตามผมอก เพราะแมมสามใหมท

ตองคอยดแล เมอผมไมไปเรยนหนงสอผมจงตอง

ตกซำชนประถมศกษาปท ๓ ทกคนคงคดวาผมคง

ไมรสกอะไร เพราะทกคนรมกนดดาวากลาววา

ผมเกเร ไมรกเรยน เปนเดกไมด ผมจะนงเงยบ

ตลอดเวลาทโดนด ดา และในเวลาตอมากไมม

ชวต

เรอง

สหรฐ หนโชต

โรงเรยน

วดหวยเรยงใต

อ.บางมลนาก จ.พจตร

๑๐

ใครเขาสนใจเรองการไมไปเรยนหนงสอของผมอก

ไมมใครเขาอยากดแลผม แตจรงๆ แลวไมมใคร

รความในใจของผมเลยวาผมมความคดอยางไร

“ผมอยากรองตะโกนดงๆ วาผมอยากเรยน

ผมอยากมเพอน ผมอยากเลนฟตบอล ผมอยาก

เลนตะกรอ ผมอยากรองเพลง โดยเฉพาะเพลง

ลกทง ผมอยากเลนคอมพวเตอรซงผมไมเคยได

เลนเลย เพราะทกคนรงเกยจผมวาผมตาพการ

ความรสกนไมมใครรจรงๆ แมแตแมของผม”

แตชวตผมกเปลยนแปลงไปเนองจากยายตอง

ไปเยยมทวดทปวยอยทโรงพยาบาลพจตร ยายพา

ผมมาดวย ผมเหนทวดนอนอยในหอง ICU ผมรสก

สงสาร ผมจงไมยอมกลบบานกบยาย ผมอยกบ

นองสาวของยาย ๒ คน ทชอยายตน และยายตอย

ยายทงสองคนพดคยกบผมเรองการเรยน ยาย

เขาใจผมในหลายๆ เรองทผมมความรสกเปน

ปมดอย ยายสอนผมหลายอยางเกยวกบเรองความ

เชอมนในตนเอง ยายบอกวาไมมใครแกเกนเรยน

ยายสอนผมหลายอยางเกยวกบเรองการม

ความเชอมนในตนเอง ยายบอกวาไมม ใครแก

เกนเรยน

เดกชายสหรฐ หนโชต

๑๑

บทความดเดน

จนทำใหผมอยากเรยนโดยไมคำนงถงอายทมาก

กวา เพอน ยายจงใหผมไปเรยนท โรงเรยน

วดหวยเรยงใต หม ๓ ต.วงกรด อ.บางมลนาก

จ.พจตร โดยแมผมไดทำเรองยายจากโรงเรยน

เดมมาให ผมเรมเรยนใหมในชนประถมศกษาปท

๓ ผมมเพอน ๕ คน เพอนทกคนไมมใครลอเลยน

หรอกลนแกลงผมเลย เพอนใหความชวยเหลอ

ผมไดทำกจกรรมของโรงเรยน ผมไดเลนวงดรยางค

(ตกลอง) เลนตะกรอ เลนฟตบอล เลนคอมพวเตอร

ผมไดแสดงออก เตนประกอบเพลงเกยวขาวเกยวรก

ไดรองเพลงลกทงแขงขนการประกวดรองเพลงใน

งานโตะเจาทวดหวยเขน ผมไดท ๓ ผมดใจมาก

ยายทงสองกดใจและบอกผมวา “บกทำไดแลว”

ทกคนไมรงเกยจผม ครทกคนใหโอกาสผม คร

ทกคนใจด เขาใจผม บางครงผมมองไมคอยชด

ผมเดนชนขาวของตก ครกเขาใจ ผมมความสข

มากครบ

เมอกลบถงบานตอนเยน ผมกชวยยายทงสอง

ดแลทวดซงออกมาจากโรงพยาบาลแลว ทวดอย

โรงพยาบาล ๗ เดอน ตอนนทวดมสขภาพดขน

กำลงหดเดน ผมเหนยายทงสองคนดแลทวดเปน

อยางดทำใหผมคดถงครอบครวของผมททะเลาะ

กนทกวน จนบางครงเมอผมไมมเงนเพราะแมไมให

ผมเหนเพอนผมเดนยา ผมกอยากทำบาง เพราะ

มนเปนการหาเงนไดงาย ถาผมยงอยทกรงเทพฯ

ผมกคงเปนเหมอนเพอน

ตอนนผมอยชนประถมศกษาปท ๔ ผมอย

กบยายทงสองคน ผมมความสขดครบ แตผมเรม

มปญหาดานสายตาอก ผมตองกลบไปกรงเทพฯ

เพอไปหาคณหมอทโรงพยาบาลพระมงกฏเกลา

คณหมอตรวจและขยายรมานตาใหกวางขนอก

คณหมอบอกผมวาจะขยายรมานตาอกไมไดแลว

ตองปลอยใหตาคอยๆ หลบลงไป ความหมายกคอ

มองไมเหนนนเอง คณพระชวยผมดวย ผมไมอยาก

มองไมเหน ผมกำลงมความสขกบการไดเรยน

หนงสอ ไดมเพอน ไดเลนกฬา ไดมสงคมเพอนฝง

ผมกลวครบถาวนนนมาถง วนทตาของผมเรม

หลบลง ผมจะทำอยางไร จะมใครทตองการ

ผมบาง โดยเฉพาะครอบครวของผม ผมจงคดวา

ในเมอตอนนผมมโอกาสไดเรยนหนงสอ ผมตอง

พยายามเรยนถงแมผมจะเรยนไดไมเทาเพอน

ผมกจะพยายาม เพอทตอไปในอนาคตผมจะตอง

อยคนเดยวผมจะไดไมเงยบเหงา ผมจะพยายาม

จดจำสงทดๆ เพอทจะเกบไวในความทรงจำของ

ผมตลอดไป

ผมชอบทองบทอาขยาน “เดกนอย” ทคณคร

ใหทองตอนเยนกอนกลบบานมากครบ เพราะเมอ

ทองบทอาขยานแลวทำใหผมคดถงการทตอง

ชวยเหลอตนเองใหมากครบ

เดกนอย

เดกเอยเดกนอย

ความรเจายงดอยเรงศกษา

เมอเตบใหญเจาจะไดมวชา

เปนเครองหาเลยงชพสำหรบตน

ไดประโยชนหลายสถานเพราะการเรยน

จงพากเพยรไปเถดจะเกดผล

ถงลำบากตรากตรำกจำทน

เกดเปนคนควรหมนขยนเอย

ผมอยากจะบอกกบทกคนวา ไมวาเราจะ

เกดมาเปนอยางไร เพราะเราไมสามารถเลอกเกด

เองได แตเมอเกดมาแลวเราตองเลอกการดำเนน

ชวตของเราในวถทางทดไดครบ

ผมจงคดวาในเมอตอนนผมมโอกาสไดเรยน

หนงสอ ผมตองพยายามเรยน ถงแมผมจะ

เรยนได ไมเทาเพอนผมกจะพยายาม

๑๒

ภาคอสานตอนบนขอนแกนเขต๕

ทานผอานทรกทงหลายครบ กระผมมโอกาส

ไดอานหนงสอ วารสารโรงเรยนวถพทธ “ร ตน

และเบกบาน” แลวมความรสกประทบใจมาก

เพราะเปนสอทดในการแสดงออกถงคณงามความด

ของสถาบนการศกษา ซงเปนสถาบนทางสงคม

ทสำคญสถาบนหนง ในการพฒนาคณภาพชวต

ของคนในสงคมทกชนชน และคดวาถามโอกาสด

จะขอสงบทความไปรวมลงพมพดวย และในทสด

ผมกมโอกาสเขยนบทความ (เปนครงแรก) เมอ

ทานผอำนวยการโรงเรยนบานหนรอง (ผอ.ประสทธ

นาสรวงษ) ไดบอกกระผมวา โรงเรยนบานหนรอง

นาจะมบทความลงพมพในวารสาร “ร ตน และ

เบกบาน” บาง และทานกไดโปรดมอบหมายให

กระผมเปนผเขยนดวย กเปนอนวา ใจถงบญดวย

กนทกฝายแลวละครบ

ผมพยามคดวาจะเขยนเรองเกยวกบอะไรด

ในทสดผมกคดออก เมอคณครวไสย รำเพยพล

นำไขเปดไปโชวและแสดงความชนชมนกเรยน

คนหนงทหนาเสาธง (ในวนท ๒๖ มกราคม ๒๕๕๔)

แลวบอกวา เปนนวตกรรมใหมของโรงเรยน เปน

ผลงานของนกเรยน ทไดใชความอดทน เพยร

พยายาม เลยงเปดอยแรมป จนกระทงแมเปดได

ตกไขออกมา และเปนทนายนดทไขเปดมขนาดโต

เปนพเศษ

เรอง

ชยรตน คดถก

โรงเรยน

บานหนรอง

อ.เวยงเกา จ.ขอนแกน

ไขเปดและสกร

(รตวแลวไดด)

ครและนกเรยนโรงเรยนบานหนรอง กบโครงการโรงเรยนพอเพยง

ผมความเพยรพยายาม และใจรกในงานเกษตร

๑๓

บทความดเดนบทความดเดน

ทานผอานครบ การทใครคนใดคนหนง

มความเพยรพยายามในทางทชอบแลวประสบผล

สำเรจในสงทมงหวงนน ไมวาจะเปนเรองเลกหรอ

เรองใหญ นบวาเปนเรองทนาชนชมยนด และนา

ตดตามถามถงใชไหมครบ ผมเองกเชนกน ผมได

ขอดไขเปดขนาดจมโบ และเรมถามถงเรองราว

ความเปนมาของไขทนท จงไดรวา...

กอนทจะมาเปนไขเปดจมโบนน โรงเรยน

บานหนรองไดดำเนนโครงการโรงเรยนพอเพยง

เปนแหลงเรยนร ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มกจกรรม

ทดำเนนการ คอ ปลกผกสวนครว เลยงปลา เลยง

เปด เลยงกบ เลยงหมแมพนธ โดยการนำของ

ผอ.ประสทธ นาสรวงษ และมคณครนวตร

แพนทพย เปนผรบผดชอบดแลโครงการ มนกเรยน

ทมความอดทน เพยรพยายาม และรกในงานการ

เกษตรอยจำนวนหนง และคนสำคญทเปนหลก

คอ ด.ช. พลตร ดอนสแกว มชอเลนวา ด.ช. ป

นกเรยนชน ม.๒ แมวา ด.ช. ป จะไมไดเกดเปน

ลกคนรวย และเปนคนเรยนไมเกง แตปกเปนคน

ขยน อดทน และมใจรกงานเกษตร (โดยเฉพาะ

การเลยงเปด และสกร ทงหมบานและหมปา)

ผมในฐานะเปนคร (ทยายมาใหม) มความสนใจ

และไดตดตามการดำเนนงานนอยางใกลชด ลาสด

วนท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๔ ผมกไดพบกบขาวด

อกครง เมอแมหมปาไดตกลกใหอกตง ๙ ตว

คณครนวตร แพนทพย ไดเลาใหฟงวา

ด.ช. ปไดเขามามสวนรวมในโครงการตงแตไป

พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนตนมา ไดพยายามจดจำคำสอน

ของคร และลงมอปฏบตดวยความตงใจ ทกๆ วน

ไมเวนแมวนหยด จะเหน ด.ช. ปมาดแลสตวเลยง

อยเปนประจำ และไดสงเกตเหนวาปเปนคนนสย

ด.ช. ป อวดโฉมไขเปด

ใหญพเศษ

๑๔

ไมเหมอนคนอน (หากเปรยบเทยบกบนกเรยนรน

เดยวกน) กลาวคอ ด.ช. ปมความเปนผใหญ

เปนตวของตวเอง มใจรกในงานทตนเองทำ ถง

แมจะมคนมองวาการเลยงเปดและสกรเปนงาน

สกปรก นารงเกยจ แต ด.ช. ป กไมสนใจ และ

ในทสด ด.ช. ปกกลายเปนคนทเพอนๆ ยอมรบ

และครทกคนใหการยกยอง เมอผลงานของเขา

ปรากฏออกมา เพราะไขเปด (ใหญ) และลกสกรนน

ทำใหทกคนไมวาครหรอนกเรยน มความสขไป

ตามๆ กน

เมอพจารณาเรองนแลว จะเหนวา หากผใด

คนพบตวตนทแทจรงของตนเอง รวาตนมความ

สามารถระดบใด เหมาะทจะทำงานลกษณะใด ม

ใจรกในงานททำ มความอดทน เพยรพยายาม

และครนคดไตรตรองในการทำงานแลว ผนนก

ยอมมความสขในงานททำ และมโอกาสประสบ

ผลสำเรจ คอมชวตทเปนสขในสงคมได

สมดงธรรมทองคสมเดจพระสมมาสมพทธ

เจาทรงตรสวา สต คอ ความระลกได สมปชญญะ

คอ ความรตว และหลกธรรมทนำไปสความสำเรจ

คอ อทธบาท ๔ ประกอบดวย

๑. ฉนทะ คอ ความพอใจในสงทคดจะทำ

(ในทางทดงาม)

๒. วรยะ คอ ความขยนหมนเพยร มานะ

บากบน ไมยอทอ จนกวาจะประสบผลสำเรจ

๓. จตตะ คอ ความตงใจ มใจจดจอตอ

งานททำ ไมละเลยหนาท มความกระตอรอรน

“รตวแลวไดด”

“รอยรพนรไมเทารตวเอง”

“รอยมพนมไมเทามสต”

๔. วมงสา คอ การใชปญญาพจารณา

ใครครวญ ไตรตรอง งานททำอยางรอบคอบ

ดงนน จงขอสรปจบสงทายบทความน

ดวยคำวา “รตวแลวไดด” “รอยร พนร ไมเทา

รตวเอง” “รอยม พนม ไมเทามสต” และกราบ

อาราธนาคณพระศรรตนตรย เหลาเทพเทวา และ

สงศกดสทธทงหลาย ตลอดจนอำนาจบารมแหง

องคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โปรดดลบนดาล

ใหทานผอานทงหลาย จงประสบความสขสวสด

พพฒนมงคล ทกทาน เทอญ... สวสด

หมปาและลกๆ ทง ๙ ตว

๑๕

บทความดเดน

ภาคอสานตอนลางศรสะเกษเขต๓

สงคมทกวนนคนสวนใหญตองดนรนเพอ

ความเปนหนง เพอชยชนะ เพอประโยชนของตนเอง

สงเหลานไดปลกฝงมาถงเดกๆ ทจะเปนเยาวชน

และพลเมองของชาตในอนาคตใหมความเหนแก

ตวมากขน ใสใจแตเรองของตนเอง ทำใหมจตใจ

แขงกระดางขาดความเอออาทรตอผอน หากตง

คำถามไปถงสถานศกษาซงเปนสถานทบมเพาะ

วชาความรแกเยาวชนวา เปาหมายของการจดการ

ศกษาทแทจรงคออะไร การเปนคนเกง ด มสข

ใชหรอไม หากตองใหบรรลตามเปาหมายดงกลาว

แลวเดกควรไดรบการดแลใสใจอยางครอบคลม

ในทกๆ ดาน แตในทางปฏบตจรงๆ นนตอง

ยอมรบวาสถานศกษาสวนใหญมความชนชมยนด

กบคนเกงมากกวาคนด เพราะมการยกยองประกาศ

เกยรตคณแกนกเรยนทเรยนเกงไดลำดบท ๑

นกเรยนทสอบตดมหาวทยาลยชอดง รวมถง

นกเรยนทสรางชอเสยงดานวชาการแกสถานศกษา

สวนนกเรยนททำความดนนมการกลาวถงเพยง

สวนนอยหรอแทบไมมการกลาวถงเลยกวาได ท

สำคญกรอบของคำวา “คนด มความสข” มแคไหน

แคการมาเรยนทกวน เขาแถวรวมกจกรรมหนา

เสาธงทกครง ตดผมแตงกายถกระเบยบ ไมเคย

ถกตดคะแนนความประพฤต สงเหลานคงยงไม

เพยงพอ เพราะสงคมในปจจบนตองการเยาวชน

คนรนใหมทเปนไดมากกวานน มากกวาการทำ

ความดเพอตนเอง แตควรเปนการทำความดเพอ

คนรอบขาง คนทดอยโอกาสมากกวา จงจะสามารถ

เรยกไดวา “เปนทงคนดและมความสข (ใจ)”

“ลอมรก” เปนกจกรรมหนงของนกเรยนท

เหนคณคาของการทำกจกรรมจตอาสาทรวมกลม

“ลอมรก”

คนด คนเกง ทมสข

เรอง

สพรรณ ใจนวน

โรงเรยน

ศรตระกลวทยา

อ.ขขนธ จ.ศรสะเกษ

สงคมในปจจบนตองการเยาวชนคนรนใหม

ท เปนไดมากกวาการทำความดเพอตนเอง

แตควรเปนการทำความดเพอคนรอบขาง

คนทดอยโอกาสมากกวา

๑๖

กนแลวเรยกตวเองวากลม “D-Youth” ไดทำรวมกน

โดยในทกวนหยดสดสปดาหแทนทเดกกลมนจะ

ใชเวลาวางเหมอนกบเดกวยรนทวไป เชน ด

โทรทศน เลนเกม Chat Face Book Hi5 การไป

เทยวตามหางสรรพสนคาหรอสถานทเทยวตางๆ

หรอแมแตการใชเวลาไปกบการเรยนพเศษ แต

เดกกลมนกลบนำเวลาทวางจากการทำการบาน

หรอการทบทวนบทเรยนไปดแลชวยเหลอผสงวย

ในแตละหมบานหมนเวยนเปลยนกนไป

กจกรรมนเรมจากการสำรวจขอมลผสงวย

ในชมชน ทำใหไดรวาผสงวยหลายคนทบตรหลาน

ไปทำงานตางจงหวดถกปลอยใหดแลตนเอง

ตามลำพง หลายคนตองดแลทงตนเองและหลาน

ตวเลกทพอแมทงไวใหเลยง และหลายคนมความ

ชรามากไมสามารถชวยเหลอตนเองได พวกเขา

จงเขาไปชวยดแลเพอสรางกำลงใจ ความหวงและ

ความสขแกผสงวยเหลานน โดยการไปชวยดแล

ทกอยางทสามารถชวยเหลอได ไมวาจะเปนการ

ทำกบขาว ชวยจดเกบกวาดบาน ทำความสะอาด

หองนำ หองครว หองนอน บบนวดคลายความ

เจบปวดเมอยลา หรอแมกระทงการพดคยเปนเพอน

คลายเหงา นอกจากน เดกๆ กลมนยงแบงปน

เงนคาขนมและขอรบบรจาคทนทรพยจากเพอนๆ

นองๆ หรอผทเหนคณคาในกจกรรมทพวกเขา

ทำ เพอนำไปจดซอสงของทจำเปนมอบแกคณตา

คณยายทพวกเขาไปดแล ไมวาจะเปนเครองดม

บำรงสขภาพ อาหาร เครองนงหมและผาหมท

คณตาคณยายหมแลวบอกวา “เปนผาหมทอน

ทสดในโลก”

ถาถามวาทำแบบนแลวพวกเขาไดอะไร

เพราะสงทพวกเขากำลงทำอยนนมวยรนอกหลาย

คนบอกวาเสยดายเวลาดๆ มคาของชวงชวตวยรนท

เอาเวลาไปหมกมนอยกบคนแกไมมความบนเทง

จรรโลงใจเลยสกนด เดกกลมนตอบเปนเสยง

เดยวกนวา การไดทำกจกรรมอยางนกเหมอนกบ

การเอาความรกของพวกเราทกคนไปลอมรอบมอบ

ใหกบคณตาคณยายทใครอาจไมไดสนใจมากมาย

๑๗

บทความดเดน

เพราะคดวาชวตของทานเหมอนไมมประโยชน

อะไร ทำอะไรใหกไมได เพราะแมแตชวยเหลอ

ตวเองยงทำไดไมมากหรอทำไมไดเลย มแตจะ

สรางภาระและความยงยากใจ แตสำหรบพวกเขา

ไดมากกวาทใหทานไปเสยอก มนเปนความรสก

ทไมสามารถอธบายใหคนอนรบรได หากแต

ตองมประสบการณดวยตนเอง จงจะรวาคณคา

ของคนและความสขทแทจรงเปนอยางไร พวกเขา

บอกวาพวกเขาตางหากทโชคดทสดทไดรบของขวญ

ชนใหญจากทานเหลานน นนคอการไดเหนรอยยม

ทนยนตาบอกใหรบรไดวาทานมความสขตนตนใจ

มากแคไหน พรอมกบเสยงหวเราะทฟงแลวไพเราะ

ทสดซงนานมาแลวคณตาคณยายอาจไมเคยได

ยมหรอหวเราะอยางมความสขอยางนมากอนเลย

การกระทำทบรสทธใจของพวกเขาทไม

เคยหวงคำยกยองชมเชย และประกาศเกยรตคณ

จากผใดทงสน มเพยงความภาคภมใจเลกๆ ท

เดกกลมนยดถอและทำกจกรรมตอไป ดวยกำลง

ของพวกเขา ไมวาจะเรองของขอจำกดดานเวลา

และกำลงทรพยทมเพยงนอยนด แตพวกเขากคด

ไมผดเลยทไดรวมกลมกนทำสงดๆ เพอคนอนแบบน

อยากเหนเพอนเยาวชนไทยมาชวยกนลอมรว

ความรก ดกวาการลอมรวลวดหนามหรอการลอม

ทะเลาะววาทตกน กลม D-Youth จงเปนเยาวชน

ทไดทำสงดๆ ทนอกจากสมควรไดรบการกลาว

ขานวาเปน “คนด” แลว พวกเขายงเปน “คนเกง”

ทกำลงจะจบการศกษาและเขาศกษาตอในระดบ

อดมศกษาอยางภาคภม และอยในสงคมไดอยาง

มความสข

สงคมตองการเยาวชนคนแบบไหน

ไมสนใครฉนเกงแยงแขงขน

ไมรจกเอออาทรและแบงปน

ตองเปนฉนเปนหนงไมพงใคร

คนทเกงและดมความสข

บางเปนทกขแถมเลวเอาแตเบง

เกงเรองดหรอเรองเปนนกเลง

เอาตวเองตงไวเหนอผใด

สงคมตองการเยาวชนคนแบบน

เปนคนดทเกงมความสข

รประยกตความคดจตสดใส

เปนเดกไทยนำใจเลศประเสรฐจรง

แตสำหรบพวกเขาไดมากกวาท ใหทานไปเสยอก

มนเปนความรสกท ไมสามารถอธบายใหคนอน

รบร ไดหากแตตองมประสบการณดวยตนเอง

จงจะรวาคณคาของคนและความสขทแทจรง

เปนอยางไร

๑๘

ภาคประตอสานนครราชสมาเขต๔

คณยาย “เหรยญ เทพศร” ยมแกมปรเผย

ใหเหนฟนซเดยวทเหลออยในปากเมอเหนคณหมอ

คณครและนกเรยนมาเยยมถงบาน เมอแรกทาน

ทำหนางงๆ วามใครทไหนกนมากมายมาตะโกน

เรยกชอโหวกเหวกอยหนาบาน คณยายมอาย

๙๔ ป ซงทจรงแลวพวกเราควรจะเรยกทานวา

คณยายทวดหรอคณยาทวดมากกวา เดมคณยายเปน

จตอาสา

เรอง

ประสาท ยอดอานนท

โรงเรยน

บานทาเลอนสามคค

อ.ปากชอง

จ.นครราชสมา

ลกชาวนาและเปนเลอดเนอเชอไขของชาวโคราช

รอยเปอรเซนต ทกวนนคณยายอาศยอยในชมชน

แหงนมานานกวา ๓๐ ป ทานเปนผสงอายคนเดยว

ในชมชนนและชมชนใกลเคยงทมอายเกน ๙๐ ป

แมสงขารจะรวงโรยไปตามกาลเวลา แตทานเปน

ผทมสขภาพรางกายทแขงแรงด คณยายเดนเหน

มาตอนรบพวกเราและลกนงแคลวคลอง ห ตา

คณยายเหรยญ เทพศร

อาย ๙๔ ป

๑๙

บทความดเดน

มองเหนเปนปกต และพดคยกบพวกเราไดยนชดเจน

ผวพรรณผองใส ยมแยมอยตลอดเวลาขณะทพดคย

ปจจบนคณยายมลกสาวและลกเขยคอยดแล

ลกเขยของคณยายเองกเปนผสงอายเชนกน และ

เพงจะไดรบเลอกใหเปนประธานชมชนหมาดๆ

คณยายมชวตในวยชราอยางเปนปกตสข ไมเคยม

ทกขรอนนอนไข กนอาหารทกอยางไดเหมอนท

คนอนๆ กน ไมเลอกและไมเฉพาะเจาะจง

เมอกอนคณยายจะตกบาตรพระตอนเชาทกวน

สวดมนตบาง ไปวดบาง แตเดยวนคณยายไมตอง

ไปตกบาตรตอนเชา (คงจะไปไมไหวแลว) ไม

สวดมนตและไปวดกไมไหวแลว โรงพยาบาลกไมม

ความจำเปนอะไรทจะตองไป พวกเราสงเกตวา

คณยายเปนคนเรยบงาย สมถะ ไมชางพด กรยา

มารยาทเรยบรอย คณยายมความออนนอมถอมตน

พยายามจะลงมานงทพนกบพวกเรา แตพวกเราก

ตอนคณยายใหขนนงบนตงจนได

คณยายปย ยาสงเนน อาย ๗๗ ป อาศย

อยในชมชนนมานานเชนกน ทบานมลกหลานคอย

ดแล คณยายปวยเปนอมพฤกษมาหลายป ทกๆ วน

คณยายพยายามดแลตวเองอยางด คณยายเปน

อกคนหนงทยมแยมแจมใสอยเสมอ ภาพทคณคร

ผอ.ประทบใจมากคอกรยาทคณยายปยใชมอขาง

หนงประคองแขนอกขางหนงรบไหวพวกเรา รวม

ถงเวลาททานกำลงใหศลใหพรพวกเราดวย

คณยายสมบรณ กบคณตาจนทร อยบาน

เดยวกนกบพสาวอกคนหนงของคณตาจนทร

ทกทานมอายคนละกวา ๘๐ ป แตยงทำงานเลยง

ชพไดอยางแคลวคลอง ทกบายคณยายทงสอง

และคณตาจะขบรถกระบะเกาๆ ออกไปขายของ

ตามสถานทตางๆ คณยายคณตาเลาวา มลกหลาน

หลายคนตางเลาเรยนกนสงๆ มงานทำเปน

หลกแหลง ลกบางคนเปนขาราชการแตไมคอยได

กลบมาบาน นอกจากวนปใหม วนสงกรานตเทานน

ทบานหลงนผสงอายทง ๓ ทานจงตางดแลพงพา

กนเองตามลำพง

ชมชนบานนอยทงสวางเปนชมชนขาง

โรงเรยน มผสงอายเทาทสำรวจไดประมาณ ๖๒ คน

ผสงอายทมอายนอยทสดมอาย ๖๒ ป และทมอาย

มากทสดคอคณยายเหรยญ อาย ๙๔ ป โดยเฉลย

ผสงอายในชมชนนมอาย ๗๕ ป สวนใหญแลว

เปนคนเกาแกของตำบลจนทกตงแตครงทนำยง

ไมทวม และโดยมากเคยทำงานอยในคลงแสง

นอกนนหลายทานเคยเปนคนงานในโรงงานทอ

กระสอบ ซงสมยนนถอวาเปนโรงงานททนสมย

มากและรงเรอง บนปลายชวตของผสงอายทบาน

นอยทงสวางน จงมกจะเปนขาราชการบำนาญบาง

เปนพอคาแมคาขายของเลกๆ นอยๆ บาง รบจางบาง

และมอกจำนวนไมนอยททานนงกนนอนกน

อนเนองดวยอาการเจบไขไดปวยและดวยความ

ชราภาพ

บายวนนนเปนวนพฤหสบดกลางเดอน

กมภาพนธ ป ๒๕๕๓ เปนวนทมแดดจดและอากาศ

รอนมาก พวกเราจากชมรมจตอาสามอสมครเลน

ของโรงเรยนซงมคณคร ผอ. คณครประจำชนและ

ภาพตรงกลาง : แพทย

หญงรตนา ยอดอานนท

แ พ ท ย เ ช ย ว ช า ญ

โรงพยาบาลปากชอง

นานาและ เ จ า หน าท

โ ร งพยาบาลส ง เสร ม

สขภาพตำบล หนอง

สาหราย กบนกเรยนท

ออกไปเยยมบานผสงอาย

ในชมชนบานนอยท ง

สวาง

๒๐

นองๆ ชน ป.๑ ป.๒ จนถงพ ม.๓ ตางพากนเดน

แถวฝาเปลวแดดแยกยายกนเขาไปในชมชน มง

ตรงไปยงบานของผสงอายแตละทานพรอมกบคณ

หมอและคณะเจาหนาทจากโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพตำบล (เดมเปนศนยแพทยชมชน) ตามท

ไดนดหมายไว

ในบรรดาผสงอายของชมชนแหงนเกอบ

ทงหมดจะเปนคนไขของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ตำบล ดงนนคณหมอและเจาหนาทของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำบลจงรจกผสงอายในชมชน

ทกคน รวาใครเปนใคร อยทไหน มสขภาพอนามย

ดรายอยางไร และเปนผรเรมชกชวนใหโรงเรยน

มาทำงานเกยวกบผสงอาย โดยในป พ.ศ. ๒๕๔๙

คณหมอไดมาชวนใหโรงเรยนสงนกเรยนไปรวม

โครงการเยยมบานผสงอายในชมชน ทางโรงเรยน

จงไดสงนกเรยนจตอาสาจำนวนหนงพรอมกบ

คณครใหไปเยยมบานผสงอายรวมกบคณหมอ

ในปเดยวกนนนทางสำนกงานเขตพนทการศกษา

ไดคดเลอกและสงเสรมสนบสนนใหโรงเรยนของ

เราเปนโรงเรยนแกนนำโรงเรยนวถพทธ และได

เขารวมโครงการโรงเรยนคณธรรมชนนำในปตอมา

ป ๒๕๕๑ โรงเรยนไดรบรางวลดเยยม

จากการประกวดโครงงานเยาวชนไทยทำดถวาย

ในหลวง จากสำนกงานเขตพนทการศกษา มหวขอ

โครงงานชอ “เยาวชนไทยใสใจผสงอาย” ในปน

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลไดเสนอแนะ

และเปดโอกาสใหโรงเรยนสงนกเรยนจตอาสาไป

ชวยดแลผสงอายในวนพฤหสบดทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำบลทกสปดาห ดวยเปนวนท

คณหมอนดตรวจผสงอายกลมทปวยเปนโรค

เบาหวานและโรคความดนโลหตสง งานทเดกๆ

ไปทำ เชน ชวยเจาหนาทวดความดนโลหต ชวย

วดรอบเอว ชงนำหนก ชวยบนทกขอมลและดแล

ชวยเหลอผสงอายในขณะทกำลงรอรบการตรวจ

เปนตน คณหมอเรยกเดกๆ จตอาสาเหลานวา

“คณหมอนอยจตอาสา”

ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๕๒ โรงเรยนไดรบ

เกยรตใหเขารวมงานแสดงนทรรศการผลงาน

นกเรยน โครงงานคณธรรม “เยาวชนไทยใสใจ

ผสงอาย” ระดบประเทศ ทโรงแรมแอมบาสเดอร

พทยา จงหวดชลบร และนบแตนนนกเรยนจตอาสา

ตวนอยๆ กคอยๆ ขยายผลจากนกเรยนกลมเลกๆ

ทเปนแกนนำ ไปสแนวคดทพยายามจะสงเสรม

หลวงพอพทธทาสสอนวา ความกตญญ

ชวยใหสงคมมความสข ทำใหมนษยอยรวม

กนอยางสนต เพราะวาถาใครกตามทรจก

กตญญตอผอน หรอแมแตกตญญตอสง

ตางๆดวยความรคณ ใครๆทวานนกจะไมม

ทางทำอะไรในทางทรายได

๒๑

บทความดเดน

ใหนกเรยนทกคนเปนจตอาสาทจะไปดแลผสงอาย

อกทงมความมงมนตงใจวาจะบรรจกจกรรม

“จตอาสาดแลผสงอาย” น ไวในหลกสตรของ

โรงเรยนดวย

วนทจะไปเยยมคณยายเหรยญ คณยายปย

คณยายจนทรและคณตาคณยายทานอนๆ นน

แมจะเปนถนทคนเคย เดกๆ สวนใหญยงอดทจะ

ตนเตนไมไดทจะไดออกไปเดนเลนในชมชนทงท

เปนบานชองของตวเองเปนสวนใหญ แตไปคราวน

มเพอนๆ ไปดวยมากมาย มคณครไปดวย โดย

เฉพาะเดกๆ ทไมไดอาศยอยในชมชนจะรสก

ตนเตนเปนพเศษ แตอยางไรกตาม เดกๆ ตางชวย

กนรกษากตกาเปนอยางด เชน เดนแถวไปเงยบๆ

เปนระเบยบเรยบรอย และชวยกนเกบขยะในชมชน

ใหดวย คณตาคณยายใจดทกคน บางคนหาก

แขงแรงดทานจะออกมาตอนรบชวนคยถามไถ

บางทานทเจบปวยเดกๆ จะไปชวยบบนวดใหบาง

กจกรรมหลกคอ การใหเดกออกไปเยยมเยยนให

คณตาคณยายไมเหงา นอกนนกชวยกนทำความ

สะอาดรอบบรเวณบานบางเลกๆ นอยๆ

หลวงพอพทธทาสสอนวา ความกตญญ

ชวยใหสงคมมความสข ทำใหมนษยอยรวมกน

อยางสนต เพราะวาถาใครกตามทรจกกตญญตอ

ผอน หรอแมแตกตญญตอสงตางๆ ดวยความ

รคณ ใครๆ ทวานนกจะไมมทางทำอะไรในทางท

รายได มแตจะคอยตอบแทนคณดวยการเออเฟอ

เกอหนนอยเสมอ ไมวาสงนนจะเปนดนนำลมฟา

หรอบดามารดา ปยาตายาย

โรงเรยนของเราไดดำเนนตามแนวทาง

โรงเรยนวถพทธมาแตตนกอนทคณคร ผอ. จะยาย

มาอยทน เสยอก กจกรรมจตอาสาเยยมบาน

ผสงอายนเกดขนภายหลง เปนแนวคด เปนแนว

ทางหนงในการปลกฝงใหนกเรยนมความกตญญ

กตเวทตอผมพระคณและตอสงตางๆ ซงกไดดำเนน

มาตอเนองอยางคอยเปนคอยไป

ดวยความมงหวงอยากใหนกเรยนเปนเดกด

มความออนนอมถอมตน มความกตญญ มความ

มงมนตงใจใฝเรยนเพอตอบแทนพระคณของบดา

มารดาครอาจารย ตลอดจนผมพระคณทงหลาย

ในสงคม ซงหลายทานเตมเปยมไปดวยความเมตตา

กรณา

อยากใหนกเรยนเหนคณคาและรกตนไมท

ใหรมเงา ใหลมหายใจแกเราทกววนและตลอด

เวลา อยากใหนกเรยนรกแมนำลำธารทเราไดใช

ประโยชนมานบมถวนนานมาแตครงปยา อยาก

ใหนกเรยนรกธรรมชาตเพราะเราทกคนเปนสวน

หนงของธรรมชาต และอยากใหนกเรยนรกโรงเรยน

รกชมชนของตน รกเพอนพอง ใหพดแลนอง นอง

เคารพพ ใหมความภมใจในความเปนเรา และ

ชวยกนทำใหชมชนผาสกรมเยน

โลกทกวนนวนวายเพราะผคนไมกตญญ

ตอกนและไมกตญญตอธรรมชาตดงทหลวงพอ

สอน กจกรรมนกเรยนจตอาสาเยยมบานผสงอาย

มแนวคดทจะปลกฝงใหนกเรยนมจตสำนกและ

เหนคณคาของผสงอายหรอปยาตายายทงหลาย

สงไรทอย ใกลตวคนเรามกมองไมเหนคณคา

เชนเดยวกบดอกหญาและดอกไมรมทางทเรา

เหยยบยำและเดนผานไปมาทกววน

๒๒

เย ยมบ านคณยายป ย

ยาสงเนน อาย ๗๗ ป

ทานปวยเปนอมพฤกษ

ซงถอวาเปนผมบทบาทสำคญตอเดกๆ ในปจจบน

หลายทานเปนทงพอและแมของเดกๆ หลายทาน

รบภาระตองเลยงดลกหลานทงทอายกมาก หลาย

ทานมชวตอยลำพงคนเดยวไมมใครดแล ทานม

ชวตอยและยงชพดวยเงนเบยยงชพผสงอายเดอน

ละไมกรอยบาท

ตวอยางคณยายทานหนงอายเจดสบกวา

อยกบหลานสาวตวเลกๆ เดนเหนไปทใดกไม

สะดวก ทานไดแตลกนงหรอคลานไปมาอยใน

กระทอมแคบๆ เทานน แมของเดกมสามใหม ม

ทอยและทำงานไมเปนหลกเปนแหลง

คณตาทานหนงเดมทมอาชพเปนยามเฝา

โรงงาน คณยายขายของเลกๆ นอยๆ ในตลาดสด

เชาหองแถวเลกๆ อยเลยงหลานอกหาหกคน

ปจจบนทานเกษยณอายแลว

สงใดทอยใกลตวคนเรามกมองไมเหน

คณคา เชนเดยวกบดอกหญาและดอกไมรมทางท

เราเหยยบยำและเดนผานไปมาทกววน

ชมรมจตอาสาดแลผสงอายอยากใหเดกๆ

ไปเยยมคณตาคณยายบานอนแลวหนกลบมาดท

บานของตนเอง วาเราไดดแลปยาตายายทอยกบ

เราทกวนอยางไร อยากใหเดกๆ รกปยาตายายท

บาน หรอใครทมคณพอคณแมกอยากใหรกคณพอ

คณแมใหมาก อยากใหผสงอายทกทานไดรบการ

ดแลและมความสขเชนเดยวกบคณยายเหรยญ

ลองคดดวาถาไมมตนไมใบหญาและดอกไมรม

ทางโลกนจะสวยสดงดงามไดอยางไร เสมอนเรา

ไมเหนคณคาของสงใกลตวฉนนน

กอนจะลาคณตาคณยายทกๆ ทานกลบ

ในวนนน คณคร ผอ. คณครประจำชน นกเรยน

และคณหมอตางพรอมใจกนกราบคณตาคณยาย

ทกคนทไดไปเยยม ทกทานจะใหศลใหพรคลายๆ

กน มคณยายเหรยญทานเดยวทใหพรไมเหมอน

ทานอน

คำอำนวยอวยพรของทานแฝงไวดวย

ภมปญญาอยางเตมเปยม

“ขอใหลกใหหลานทกคนอยเยนเปนสข

มความเจรญ ทำนอยกไดนอย ทำมากกไดมาก”

๒๓

บทความดเดน

ภาคกลาง-ตะวนออกตราด

ความสขแทอยหนใดบนโลกนตามคนหาทกททกสถานหาลาภยศมากมายมาเนนนานกมอาจพบพานความสขจรง

นบตงแตผมกาวเขามาเปนครอนบาลของ

เดกๆ โรงเรยนบานคลองมะนาว จงหวดตราด

ผมไดเรยนรอะไรตางๆ มากมาย โดยเฉพาะการอย

อยางมความสขดวยวถแหงธรรมของพระพทธองค

ผมไมคาดคดวาจะไดพลดพรากจากบานมาอย

ไกลถงขนาดน ดวยความเมตตาของทานอาจารย

ทำใหผมไดมาพกอาศยอยทวดคลองมะนาว แมจะ

ไมมบานพกครแตผมกอยได ผมคดเสมอวา

ไมวาเราจะอยแหงไหนตราบใดทเรายงหายใจได

เรากสามารถจะอยเพอพฒนาตนเองและสรางสรรค

สงทดงามเปนประโยชนไดเสมอ

โรงเรยนแหงนนบวาเปนโรงเรยนทนาอย

มาก เพราะครทกคนอยดวยกนเหมอนครอบครว

เปนพเปนนองกน มวฒนธรรมทเออเฟอเกอกล

รบฟง เขาใจ ดวยความรกและและจรงใจ ซงจรงๆ

แลวทกสงคมกเปนสงคมแหงความสขได เพราะ

สงคมแหงความสขนนเกดมาจากสมาชกทกคน

ชวยกนทำใหเกดขนจรง

ผมเปนผชายเพยงไมกคนทเลอกมาเรยน

ดานการศกษาปฐมวย ผมคดวาการพฒนามนษย

ควรเรมตนตงแตเรมปฏสนธและคลอดออกมาจาก

ทองแมเปนเดกตวนอยๆ หายใจได บางคนอาจ

คดวาการสอนเดกเลกนนไมตองใสใจอะไรมาก

จะสอนอะไรกได แตจรงๆ แลว วยนเปนรากฐาน

สำคญของชวตเลยทเดยว เพราะการพฒนาเดกๆ

กเหมอนการปลกตนไมทตองอาศยการบำรงรกษา

ใหสมบรณแขงแรงตงแตแรกเรม หากดแลไมด

ไมรวธดแลรกษา ตนไมนนกอาจออนแอถกทำลาย

หรอลมตายลงไปได ครจงมหนาทสำคญในการ

เปนผดแลตนไมแหงความฝนทจะเตบโตขนไปเปน

พลงอนยงใหญทจะสรางสรรคสงตางๆ ใหกบโลก

ผมไดนำหลกธรรมของพระพทธองคตาม

วถพทธมาพฒนาเดกอนบาลใหเขาใจถงความจรง

ความด ความงามของสรรพสงทงหลาย โดยฝกฝน

ใหเดกๆ รจกสงเกต คดพจารณาสงตางๆ ทเกดขน

วถพทธ

วถทางแหงปญญา

พฒนาตงแตยงเลกๆ

เรอง

คระคน ทรายะลนลดากร

โรงเรยน

บานคลองมะนาว

ต.ไมรด อ.คลองใหญ

จ.ตราด

๒๔

อยเสมอ ฝกคดใครครวญถงความเปนมาเปนไป

ของสรรพสงทงปวง ทงทเปนประโยชนและโทษท

จะเกดขนแกตนเอง ผคนรอบขาง และสงตางๆ

บนโลกใบน ฝกกน อย ด ฟงเปน ฝกคดหาวธ

จะทำใหสงคมนาอยและสงบสข เรมตนจากหอง

เรยน โรงเรยน และครอบครว ฝกเอาใจเขามา

ใสใจเรา อยาทอดทงใครไป หรอรงเกยจใคร ไม

วาเขาจะเปนใครกตาม กควรใหโอกาสเขาในการ

พฒนาตน เพราะไมมใครเกดมาสมบรณพรอมทก

อยาง เมอเดกมทศนคตทกวางไกล ฝกมองสง

ตางๆ ดวยปญญาตามวถพทธแลว วฒนธรรม

แหงความสขกจะเรมตนไดจากหองทดลองเลกๆ

อนมหศจรรยของเราเอง

โรงเรยนของผมตงอยเนนเขาบรรทดทกน

อยระหวางประเทศไทยกบประเทศกมพชา หอง

เรยนอนบาลของผมกเปนหองสเหลยมเหมอน

โรงเรยนรฐบาลทวๆ ไป ผมคดวาผมจะจดหอง

เรยนอยางไรด ใหเดกๆ รสกอบอนและมความ

สขสอดคลองกบวฒนธรรมวถพทธ ผมจงเรมตน

จดสภาพแวดลอมใหเหมอนบาน มกจกรรมและ

มมตางๆ ของหองเรยนทสงเสรมวฒนธรรมวถ

พทธ ทใหเดกๆ ไดเขาไปเรยนร โดยใหเดกๆ ได

สมผสและเหนคณคาในสงทเขามกอน

หมบานคลองมะนาวเปนหมบานเลกๆ อย

รมทะเล เดกๆ ทนจงผกพนกบทองทะเลมาก

ผมจงนำสงทมอยแลวตามธรรมชาตในหมบานมา

บรณาการจดประสบการณการเรยนรใหกบเดกๆ

ของเลนตางๆ ภายในหองไดมาจากผลตผลตาม

ธรรมชาต เชน กอนหน ลกสน ลกตนเปด ทอน

ไมเลกๆ เปนตน ผมนำของเลนเหลานมาสอนให

เดกๆ รจกคณคาของการเกดมาของสงตางๆ อย

เสมอ เพราะกวาเขาจะเกดมาได และเสยสละมา

ใหเราไดเลนไดเรยนร เขามพระคณกบเรา เรา

ตองขอบคณและดแลรกษาเขาใหด เดกกจะเรม

ซมซบถงความรกความเมตตาและทะนถนอมสงของ

ตางๆ มากขน

ในวนหยดหรอหลงเลกเรยนผมมกจะพา

เดกๆ ไปเดนสำรวจชายทะเล หากพบขยะกชวยกน

เกบใสถงไปทง หากพบเปลอกหอยทพดมาตาย

ตามชายหาดกจะนำมาทำเปนสอการเรยนการ

สอนในหองเรยนอยเสมอ เดกๆ จงเลนกนอยางม

ความสข เพราะสอตางๆ ในหองเปนของทเรา

ชวยกนเกบและประดษฐขนมาเอง

กจกรรมวฒนธรรมวถพทธทผมไดนำมา

จดในหองเรยนเลกๆ ใหเดกๆ ไดฝกฝนและเรยน

รมมากมาย เชน การวนเทยนแหงปญญา การฝก

คดถงและเขาใจผอน การฟงธรรม การฟงนทาน

แหงธรรม การฝกนงสมาธ การรองเพลงธรรมะ

กจกรรมเดนตามเสนทางแหงธรรมนำปญญา

นอกจากนยงมโครงการเดกดวถพทธทมอบหมาย

ใหเดกๆ ทกคนชวยกนสอดสองดแลเพอนๆ

รวมถงพนองของเราเปนใหเดกด รกและเมตตา

ตอผอนอกดวย

เมอครงทผมไดสญเสยยายทผมรกไป ผม

ไดนำเรองความตายมาสอนเดกๆ เดกๆ ใหความ

สนใจอยางมาก ถามผมวาทำไมยายถงตาย ผม

บอกเดกๆ วา ความตายเปนของธรรมดา คนเรา

เกดมาตองตายทกคน เราตองทำความดไว หาก

เราทำความดจะไดขนไปเปนนางฟาเทวดาบน

สวรรค มความสข และหากทำชวมากจะตกลงไป

นรก อยอยางทกขทรมาน ผมไดเลาถงวานรก

สวรรคเปนอยางไร เดกๆ ตนเตน พดคยและ

ซกถามสงตางๆ มากมาย ผมฟงแลวกประทบใจ

เพราะไมม ใครเกดมาสมบรณพรอมทกอยาง

เมอเดกมทศนคตทกวางไกล ฝกมองสงตางๆ

ดวยปญญาตามวถพทธแลว วฒนธรรมแหง

ความสขกจะเรมตนไดจากหองทดลองเลกๆ

อนมหศจรรยของเราเอง

๒๕

บทความดเดน

อยางตงใจ พอไปถงนองแบมบอกวา “ขอใหคร

กอนหนไปสวรรคคะ” เดกๆ พากนหวเราะเพราะ

นองแบมบอกอธษฐานใหผมไปสวรรค ความตาย

ใหอะไรเรามากจรงๆ เพราะทำใหเรารวามนม

เกดขน ตงอย และดบไป ความตายกสอนคณธรรม

เดกๆ ไดอยางนนเอง ขอบคณยายทเฝาเลยงดผม

หลานกำพราของยาย จนทำใหผมไดมาสอนธรรมะ

เดกๆ อนบาลในวนน

เราสามารถสมผสความสขไดจากการเรยน

รธรรมะ เพราะธรรมะคอธรรมชาต มเหตมผล

มทมาทไป เราจงเรยนรธรรมะไดจากทกๆ อยาง

ไมวาเราจะเปนใครหรอทำอาชพอะไรกสามารถ

ฝกปฏบตธรรมไดตลอดเวลา

การเปนครจงเปนหนาททยงใหญ เพราะ

ไมเพยงแตพฒนาเดกอยางเดยวเทานน แตครยง

เปนผทเรยนรและพฒนาตนเองดวย เดกตวเลกๆ

ใหอะไรเรามาก เราตองขอบคณเขาหลายๆ อยาง

เพราะนอกจากเราจะไดฝกฝนอบรมใหเขาไดเปน

คนด คนเกง และอยรวมกบผอนอยางมความสข

แลว เดกๆ เองกกำลงสอนธรรมะใหกบเราเชน

เดยวกน

วฒนธรรมวถพทธจะสำเรจสอดคลองเปน

หนงเดยวอยางแทจรงไดเมอทกๆ สวนของสงคม

ชวยกนอยางจรงจงและจรงใจ เรมตนจากตวเรา

หองเรยนเลกๆ โรงเรยน ครอบครวของเรา ขยายไป

ใหมากขนๆ แลวสงคมของเรากจะนาอย เดกและ

เยาวชนกจะเตบโตขนอยางมคณคา และเมอเรา

มาชวยกนคดด ทำด พดดแลว ความสขกจะ

กระจายไปยงหวใจของเราทกๆ คนไดอยางแนนอน

ความสขนนเกดไดทใจหนอ

สขทใจรจกพอไมโลภหลง

สขทไดสรางประโยชนดวยซอตรง

วถพทธแหงพระพทธองคพาสขเอย

นองบว “ทำไมยมทตไมมเมย มลก ละครบ”

นองแนก “นรกมจรงๆ ครบ”

นองนน “หนอยากอยสวรรคคะ”

นองบว “นรกกบสวรรคหางไกลมากนะครบ”

นองชอป “เดยวใครขโมยของคนอนกตก

นรก มไฟเผาดวย”

นองมงคด “ทำไมยมทตตองลงโทษคนอน

ดวยละครบ แลวยงงยมทตไมตกนรกหรอครบ”

นองการฟว “เคาเอายายไปทงทไฟหรอครบ”

นองเพลง “หนอยากเปนนางฟาคะ”

นองบว “ลงฟนของหนทำความชวลงนรกครบ”

นองหนนา “หนอยากเปนเดกดคะ”

นองมงคด “ถาคนทำความดเขาไปขน

สวรรค แลวเวลามาเกด ตกลงมาไมขาหกหรอครบ”

จากนนผมใหเดกๆ ทำกจกรรมวนเทยน

แลวอธษฐานถงคณยายวา “ขอใหคณยายของคณ

ครกอนหนไปสวรรคครบ/คะ” เดกๆ อธษฐาน

นองมงคด “ถาคนทำความดเขาไปขนสวรรค

แลวเวลามาเกด ตกลงมาไมขาหกหรอครบ”

๒๖

โรงเรยนบานหนองจกยาวของเราเปน

โรงเรยนขนาดเลก มนกเรยนเพยง ๖๕ คน คร

๗ คน เทานน แตทกวนฉนในฐานะครใหญ ทกคน

มกเรยกฉนอยางน ซงฟงแลวอมเอมกวาคำวา

ผอำนวยการเปนไหนๆ ตองหนกใจทกวนเมอมอง

เหนขยะชนเลกชนนอยเกลอนกลาดในชวงพก

กลางวน เมอมองดในถงขยะซงโรงเรยนไดจำกด

ใหมอยจดเดยวคอทโรงอาหารแลวกตองถอนใจ

สารพดถงพลาสตก แกว หลอด ฯลฯ ลองกะด

ดวยสายตาและสงเกตการทงขยะของนกเรยน

คนหนงไมตำกวา ๕ ชน รวมๆ แลว ๓๐๐ กวา

ชนโดยประมาณ กอนเขาชนเรยนตอนบายกตอง

ระดมกำลงนกเรยนเกบกนทกวน เราทำอะไรได

มากกวานไหม ในฐานะผนำ

ฉนลองถามนกเรยนและครวาขยะมนมา

จากไหน ทกคนตอบคลายๆ กนวาจากแมคา

ฉนเขมงวดกบของทแมคานำมาขาย โดยบอกวา

ใหขายของทไมเปนขยะ ขอรองไมใหขายของเลน

พอเราหามสงโนน กเปลยนเปนอนน พอครไปดก

แอบกซอน นอกจากนนกเขมงวดกบครเวร ซงก

สะอาดเปนบางวน มนเกดอะไรขน กโรงเรยนของ

เราทกคนไมใชหรอ ไมใชโรงเรยนของครใหญนะ

ทำไมไมคดเหมอนเรา หรอวาฉนพดอะไรทเขา

ไมเขาใจ สงหามแมคามาขายเลยดไหม กฉนมน

ครใหญน แลวถาครวา แมคาบน ชาวบานมา

โวยวายวาลกเขาไมมขนมกน ทำอยางไรละ เมอ

คดไมออก ฉนกเลยทำเรองอน แลวมนกเปนปญหา

ทซอเวลาไปเรอยๆ

เหมอนฟาเบกทางสวรรค วนหนงเจอ

หนงสอเลมหนงของ ดร.วรพฒน ภเจรญ เขาเปน

ใครไมเคยรจก อานไปเรอย มการพดถงองคกร

แหงการเรยนร การเปลยนแปลงองคกร และมคำวา

เราตองเปดห คอ ฟงกนอยางลกซง เปดตา ด

ดวยความเขาใจ และเปดใจ รบความคดเหนของ

ทกคน เหมอนจะไดอะไรแตยงไมทนไดทำอะไรก

มโอกาสไดไปอบรมจตตปญญา ไดเรยนรการใช

สนทรยสนทนา การฟงอยางลกซง (Deep listening)

ความคดเหนของทกคนมคาไมตองตดสนวาของ

ใครถกใครผด ไมตองสรป หรอโหวต การใชเวลา

ในการใครครวญปญหาตางๆ การฝกสต การอย

รวมกนอยางเขาใจ เขาถง มความเบาสบาย

ไมอดอด

เรอง

วชรา แสนโกศก

โรงเรยน

บานหนองจกยาว

ต.หนองโพธ

อ.หนองหญาไซ

จ.สพรรณบร

เปดหเปดตาเปดใจ

ภาคตะวนตก-ใตตอนบนสพรรณบรเขต๓

อะไรๆ กงาย

เมอสตมา ปญญากเกด เออหนอ ถาเราพด

และฟงกนดวยใจ เขาใจความตองการของกน

และกนเรานาจะทำอะไรไดงายๆ

๒๗

บทความดเดน

และเมอสตมา ปญญากเกด เออหนอ

ถาเราพดและฟงกนดวยใจ เขาใจความตองการ

ของกนและกน เรานาจะทำอะไรไดงายๆ และ

เหมอนโชคเขาขาง โรงเรยนไดรบงบบรจาคจาก

ชาวญปนผใจดทานหนง ใหตอเตมหองครวจาก

โรงอาหารซงเดมแมคาปรงอาหารมาจากบานแลว

นำมาขายในโรงเรยน ฉนกนำกจกรรม สนทรย

สนทนามาใชกบคร วาเราแกปญหาขยะและการ

ขายอาหารของแมคาอยางไรด โดยใชการพดทละคน

ทกคนตองพดโดยถอกอนหนรบฟง เมอพดจบ

ใหวางกอนหนลงกลางวงสนทนา สวนคนอนๆ

ฟงอยางตงใจไมพดแทรก ไมถาม และสบตา

ผพด หากใครพรอมใหหยบกอนหนมาถอไวแลวพด

ฉนรสกประทบใจมาก บางคนไมเคยแสดงความ

คดเหนในทประชม ซงฉนอาจไมเคยถามเขา พด

ตดบทกลวเกดความขดแยง เสยเวลา อะไรอก

หลายสาเหต และวนนทกคนพด ทกคนฟง ไมม

การสรป ไมมการตดสน ความคดเหนทกคนม

ความหมายเทาเทยม และคำตอบในการแกปญหาก

อยในตวของมนเอง และความคดเรากคลายๆ

กนคอ ไมตองมแมคาในโรงเรยน ใหจางแมครว

ไมตองมของขาย จะไดไมมขยะ โดยโรงเรยนจด

ใหมทงขนมไทยและผลไม

ฉนใชวธการนในการพดคยกบผปกครอง

กรรมการสถานศกษา นกเรยน ซงบรรยากาศเตม

ไปดวยความถอยทถอยอาศย ยมแยม เขาอกเขาใจ

และขอความรวมมอใหนกเรยนบรจาคคนละ ๑๐

บาทตอวน ทกคนกใหความรวมมออยางดยง

นอกจากนยงมผปกครองทวางมาชวยทำอาหาร

และนกเรยนทเปนแมครวอาสาวนละ ๓ คนใน

ชวงเวลา ๑๑.๐๐ น. ทกวนนผปกครองชมเชยการ

เปลยนแปลงของโรงเรยนเปนอยางมาก นกเรยน

อมทองและไมขาดเรยน เฝารอวนทตวเองจะได

มาเปนผชวยแมครว โรงเรยนไมมขยะ เศษอาหาร

เหลอนอยมาก ไมมเดกปวดทอง ไมมเงนหาย

เพราะไมไดนำเงนมาซอขนม ไมตองรบรบประทาน

อาหารเพอไปซอขนม เดกรจกรบประทานอาหาร

ทมประโยชน รจกผลไม

ทกวนเวลาเทยง นกเรยนของเราจะเขา

แถวมารบถาดอาหาร นงอยางเปนระเบยบพนม

มอเมอไดยนสญญาณระฆง กจะพดพรอมกนวา

“ขอขอบคณคณพอ คณแม คณคร แมครว ททำให

เรามอาหารรบประทานในมอน ขาพเจาขอสญญา

วาจะรบประทานอยางพอด ไมดง ไมเหลอ

ไมหก อาหารกลางวนวนนคอ Today lunch is

rice and curry…the fruit is apple…the sweet

is…ลอดชอง…” เมอผปกครองมาดกจะยม ฉนก

ยม คณครกยม กมนปลมกบการเปลยนแปลงของ

โรงเรยน และนคอบทพสจนวาฉนไดเดนมาถก

ทางแลว ตอไปนฉนจะไมยอทอตอการแกปญหาใดๆ

ในโรงเรยนอกแลว เพราะฉนคนพบแลววาการ

เปดห เปดตา เปดใจ อะไรๆ กจรงๆ

๒๘

ในชวตของคนเราจะมใครรวาจะมอะไร

เกดขนกบเราบางในระหวางทเราใชชวต คงไมม

ใครรเหตการณลวงหนาวาเราจะเปนอยางไร ทำงาน

อะไร แตตวเรารอยเสมอวาเรากใชชวตเหมอนๆ

กบคนทวไป มความตองการเหมอนกบทกคน

ไมวาจะอยในชมชน ในโรงเรยน เราทกคนกมความ

อยากไดอยากมเหมอนกนกบคนทวไป สงทเรา

อยากได ทกคนกอยากได สงทเราอยากม ทกคน

กอยากมเชนกน

แตวนหนงใครจะรวาจะมเรองอะไรรายๆ

เกดขนกบตวเราบาง หากสงนนไมเกดกบตวเรา

เองเรากคงไมรสกถงความเศรา ความเสยใจ เรา

ทกคนคงไมอยากมชวตโดยเปนภาระของใคร เรา

อยากทจะชวยเหลอตนเองไดเหมอนกบทกคน

ถงแมวาบางอยางเรากไมสามารถหลกเลยงได

มนเหมอนเวรกรรมทตดตวเรามาไมสามารถทจะ

หลกหนพน เราเคยมอะไรเหมอนกบคนอนๆ ม

รางกายทปกตสมบรณครบทกประการ แตแลว

ความปกตกกลบไมปกต ทกอยางเปลยนไปไม

เหมอนเดมอกแลว และเมอไรทเราจะกลบมา

เบกบานไดอกครง เมอไรทเราจะกลบมามชวต

ปกตเหมอนกบคนอนๆ คงไมมใครตอบเราได

นอกจากตวของเราและกำลงใจจากคนทรกเรา

นองเปล เปนนกเรยนโรงเรยนบานควน

ดนแดง อำเภอรตภม จงหวดสงขลา อาย ๑๐ ป

ชวตของนองเปลเมอกอนกปกตเหมอนกบคนอนๆ

สขภาพรางกายแขงแรงด เรยนหนงสอเขาโรงเรยน

เหมอนๆ กบคนอนในวยเดยวกน แตทนองเปล

ไมเหมอนกบคนอนๆ คอนองเปลมรางกายท

ไมปกต ขาของนองเปลผดปกต แตความผดปกต

นไมไดมมาตงแตเกด ตอนนองเปลเกดนองเปลก

มรางกายทปกตเหมอนกบเดกคนอนๆ วงเลนซกซน

เหมอนกบเดกทวๆ ไป แตความสขของนองเปลก

มไดไมนาน ขณะนนนองเปลเรยนอยชน ป.๓

วนหนงคณแมพานองเปลนงรถจกรยานยนตไปทำ

ธระและเกดอบตเหตทำใหนองเปลหลนลงจากรถ

จกรยานยนต ทำใหขาขางขวาพลกเสยรป การ

เดนของนองเปลกเลยผดปกตไปดวย ไมสามารถ

แมหนพการใจส ไมทอ

ภาคใตตอนลางสงขลาเขต๒

เรอง

บญญาพร จอกถม

โรงเรยน

บานควนดนแดง

ต.เขาพระ อ.รตภม

จ.สงขลา

๒๙

บทความดเดน

ทจะเดนแบบคนอนๆ ได เทาขางขวาจะตองเดน

ดวยหลงเทา การเดนชาลง วงไมได จากอบตเหต

ในครงนนทำใหนองเปลเปลยนไป จากคนทเคย

ราเรงแจมใส พดคยสนกสนานกไมมอกแลว จากคน

ทหนาตานารก กหนาบงทงวน กลายเปนคนขแย

เอาแตใจ ชอบอยคนเดยว เขากบเพอนๆ ไมคอยได

แยกตวออกจากกลมเพอน เพราะมความรสกวาเรา

ไมเหมอนคนอนๆ แลว นองเปลจะวงเลนเหมอนกบ

คนอนๆ ไมได เพอนๆ ในหองเรยนกไมเขาใจ

ความรสกของนองเปล ชอบตำหนเวลานองเปล

ไมชวยทำงาน ไมทำความสะอาดหองเรยน และ

ทกครงทถกเพอนวานองเปลกจะรองไหเปนประจำ

การเรยนของนองเปลกแยลง จนกระทงไดเลอนชน

ขน ป.๔ แตพฤตกรรมของนองเปลกยงไมเปลยน

กลบมพฤตกรรมทแปลกไปจากเดมอก คอเมอ

เวลาเลกเรยนหากนองเปลไมเหนคณพอมารอรบ

นองเปลกจะรองไหไมยอมหยดจนกวาพอจะมารบ

ไมยอมทจะกลบบานกบคนอนแมวาคนทมารบจะ

เปนพสาวกตาม ตองเปนคณพอเทานน

เมอคณครทกคนไดเหนพฤตกรรมของนอง

เปลในวนนนจงลงความเหนกนวาตองชวยใหนอง

เปลมชวตทกลบมาปกตใหได โดยการทครทกคน

จะไมเขมงวดกบนองเปลมาก ใหเรยนแบบสบาย ๆ

และพยายามพดใหเพอนในหองยอมรบนองเปล

ใหได ไมใหเพอนวา หรอดนองเปล ตองชวยเหลอ

นองเปลเวลาทำงาน ไมควรใหรบหนาทอนๆ มาก

แมนองเปลไมชวยทำงานกอยาตำหน เพอตอง

การใหนองเปลเกดความสบายใจเมอมาโรงเรยน

ใหเพอนๆ ในหองคอยชวยเหลอนองเปล เวลามา

โรงเรยนกจะชวยยกกระเปาให เวลารบประทาน

อาหารกจะชวยถอถาดอาหารให เพอใหนองเปล

เดนไดสะดวกไมตองกงวลทจะถอของ ทกคนใน

หองเรยนจะชวยเหลอนองเปล จนเกดเปนนสย

เพราะทกคนเรมทจะเหนใจนองเปล และนองเปล

ไมเคยขาดเรยนเลยแมวานองเปลจะมรางกายท

ไมปกตนถอวาเปนขอดของนองเปล

ในสวนของคณคร จะคอยใหกำลงใจนองเปล

ชนชมนองเปลเสมอเวลาทำกจกรรมในหองเรยน

แมวากจกรรมนนจะไมดเทาไร แตกจะคอยให

กำลงใจเสมอ ใหความเอนด คอยปลอบใจเวลาท

นองเปลเสยใจ เอาใจใส พดคย และคอยดแลใน

เรองของจตใจ กจกรรมใดทนองเปลทำไมไดกจะ

ไมใหทำ เพยงแตใหนงด

ในระยะเวลาไมกเดอน ตอนนนองเปลไดม

พฤตกรรมทเปลยนไปอยางเหนไดชด ยมไหว

ทกทายคณครทกคน หนาตาแจมใสเบกบาน

มาโรงเรยนอยางมความสขทกวน คณพอของ

นองเปลกมความสขทลกสาวมทาททเปลยนไป

นองเปลตงใจเรยนมากขน ทำกจกรรมกลมรวม

กบเพอนๆ ไดดขนกวาเดม คณครหลายคนกชม

วานองเปลนารกขนมาก อารมณกดขน เรมทจะ

พดคยกบคณครดวยแววตาทสดใส การรองไห

ขแยกลดลง เวลาทคณพอยงไมมารบกสามารถท

จะคอยไดโดยไมรองไหอก ถอเปนสงทดมากสำหรบ

นกเรยนคนหนงทไมสามารถอยกบเพอนๆ ได

มพฤตกรรมทเปลยนในทางทด คณครทกคนตาง

กภมใจทนองเปลกลบมาเปนคนเดมอกครง นก

เปนจตใจของนองเปลทสไมถอยแมวาหนจะพการ

หากใจเขมแขงเรากจะเอาชนะทกสงไดแมแตความ

พการของเรา

นแหละคอสงทเราเหลาคณครทกคนตอง

ชวยใหนกเรยนทอยในปกครองมความสขอยใน

สงคมใหไดโดยไมมผคนรงเกยจ ครและนกเรยน

กเปรยบเหมอนคนในครอบครวเดยวกน นกเรยน

กเหมอนลกๆ ของคณครทกคนในโรงเรยน เรา

จงไมสามารถทจะละทงนกเรยนทมปญหาได แมวา

เราทกคนไมสามารถลวงรไดวาชวตของเราจะม

อะไรเกดขนบางในภายหนา แตเราสามารถทจะ

อยรวมกบคนในสงคมไดโดยไมเปนภาระของใคร

ครจงเปนบคคลสำคญทจะตองกลอมเกลาจตใจ

นกเรยนใหอยรวมกนใหได

หากเราไมรจกตนตวกอน ความเบกบานก

คงไมตามมา

๓๐

อยางมความสข

ศษยถาม : การฝกปฏบตสต การอยในปจจบน เหมอนกบการ

เรยนวถชวตใหม เมอตองเรยนตอนอายมากจงเปนการลำบาก กวาเราจะ

คนเคยตองใชเวลา ทานมยทธศาสตรใด เพอฝกฝนนสยนตงแตยงนอย

ครตอบ : คำถามนเปนคำถามทเกยวของกบวฒนธรรมและความ

เจรญรงเรอง ทเรามกมนสยทจะวงไปตลอดชวต แตเราควรฝกปฏบตเพอ

เปนประโยชนตอมนษยชาต ไมใชการฝกปฏบตเพอกลมคนหรอวาปฏบต

จำนวนบางกลม บางคนเทานน เราวงอยเสมอ เพราะวาเราอาจมความ

กลว หรอความลงเลใจอยภายในใจของเรา เมอเราวงแบบนน เราจงไมม

เวลาดแลตวเราเองและดแลคนทเรารก เรามชวตดวยพลงนสยความเคยชน

แบบนน เพราะฉะนนจงเปนสงสำคญทเราจะมโอกาสเรยนรเพอทจะหยด

และอยกบชวตของเรา

การวงของเรากเหมอนกบเรองของ องคลมาล ทวงไลตามพระ

พทธเจา แลวเรยกใหพระพทธเจาหยด แตพระพทธเจายงเดนตอไป และ

เมอองคลมาลรองตะโกนใหพระพทธเจาหยด ทานไดหยดและหนกลบมา

ถามวา “เราไดหยดมานานแลว แตวาเธอยงไมไดหยด”

มพวกเราหลายคนทไมไดมเงนทองทรพยสนมากมาย แตสามารถ

อยอยางมความสขในชวตในขณะปจจบน เพราะฉะนนเราควรเรยนรทจะ

ไมวงไลตามไปตลอดชวต

พระพทธองคไดทรงตรสสอนถงวธการฝกปฏบตอยางมสต วธการ

มศลปะแหงการดำเนนชวต ศลปะแหงการปฏบต เราควรจะเรยนรใน

สงเหลานนแลวหยดวงในชวตของเรา เพอใหเราไดมเวลา มโอกาสเรยนร

ทจะกลบมาสมผสกลบมาดแล กลบมาใหความรกความหวงใยกบตวเราเอง

จากหนงสอ

“กลบบานทแทจรง กบ ตช นท ฮนห” (I have arrived I am home) (หนา ๑๙๖ - ๑๙๗)

หย ดแล ะอย ก บช ว ตของ เรา

อยางมความสข

แมฮองสอน เขต ๑

เรอง

นรนทร เลอกา

โรงเรยน

บานวนาหลวง

ต.ถำลอด อ.ปางมะผา

จ.แมฮองสอน

เขาสฤดเหมนต อากาศทเยนเยอกชวงเดอน

ธนวาคมถงกมภาพนธ เปนปกตทกปของภาคเหนอ

โดยเฉพาะเมองสามหมอก แตดเหมอนวาปนจะ

เลวรายกวาปทผานๆ มา ทโรงเรยนบานวนาหลวง

โรงเรยนเลกในปาใหญทซอนตวอยในหบเขา

ลอมรอบดวยถำนบรอยทถกธรรมชาตจบวาง

เรยงรายงามตา ซงเปนมมหนงของอำเภอปางมะผา

จงหวดแมฮองสอน ทกวนหมอกจากฟากฟาทยอย

เดกดอยในรมธรรม...

เรองทยงเลาไมจบ

๓๒ ๓๓

ลงมาจบกงไมใบหญาเปนสขาวโพลน ทกคนจะได

สบตากบดวงอาทตย เวลานนปาเขาไปต ง

๑๐ โมงแลว

ผมยนอยทามกลางไอหมอก รอรบนกเรยน

ตงแตเชาแลว เดกนอยดอยเดยงสาในชดมเซอแดง

(ลาห) เสอกนหนาวผนบางทดเหมอนจะชวย

บรรเทาความหนาวไมไดเสยแลว สองสามคนทยอย

เดนตวสน ปากซด มไอหมอกลงจบผม ดเปน

เดกนอยผมหงอก มความสวยงามซอนอยในความ

นาสงสาร หลงสะพายเป มอถอเศษกระดาษท

เกบไดระหวางทาง เปนภาพทชนสายตาไปเสยแลว

ยอนกลบไปเมอหลายปกอนหมบานวนาหลวง

เตมไปดวยขยะทถกชาวบานตกแตงดวยความ

มกงาย ซงเปนนสยปกตของคนมกงาย กนทไหน

ทงทนน เพราะรบวฒนธรรมความมกงายนมาแต

บรรพบรษกาล แตเนองดวยกาลกอนนนขยะท

บรรพบรษทง เปนขยะธรรมชาตสามารถยอยสลายได

พอเปลยนยคมาเปนขยะพลาสตก จงทำใหความ

มกงายเปนการตกแตงหมบานใหสกปรกสายตา

ดวยขยะทยอยสลายไมได สงผลมายงบตรหลาน

ทนำความมกงายมาใชในโรงเรยน “มถงขยะทไหน

ทนนคอความสกปรก” เอา...! ถาไมมถงขยะใน

โรงเรยน แลวนสยมกงายของนกเรยนจะไมเปน

เหมอนในหมบานหรอกร วธการสรางจตใตสำนก

งายกวาทเราคด นอกจากหนาททเราปลกฝง

ใหนกเรยนทำเปนประจำแลว คณครจะถอถงดำ

พานกเรยนออกไปเกบขยะในหมบานเปนประจำ

พรอมกบอธบายใหนกเรยนฟงอยเสมอวา “ทนกเรยน

มาเกบ เปนขยะทนกเรยนหรอผปกครองทง

ถาไมอยากมาเกบกไมตองทง” ลองพดทกครง

ทพานกเรยนมาเกบขยะสครบ กอปรกบผปกครอง

เหนกบตาทกครง เมอเราปลกฝงบอยๆ อยาวา

แตไมออนเลย ไมแกกดดไดงายดาย ผปกครอง

เรมเหนความสำคญของขยะมากขน

กลบเขามาในรวโรงเรยนบานวนาหลวงของเรา

อกครง ครงหนงมคณะศกษาดงานจากตางจงหวด

มาทโรงเรยน ถามหาถงขยะ เดกตอบไปวา

โรงเรยนนไมมถงขยะ แลวกเปนอยางทผมเดา

สถานการณลวงหนาไว เมอเขายงคำถามอนยาวยด

ตวผมเองไมรจะตอบคำถามไหนกอน อนทจรง

ถงขยะเรากม แตมในหองเพราะงายตอการดแล

ความสะอาด ปองกนสนขคยเขย และสงหนงท

เราสามารถควบคมการทงขยะในโรงเรยนได

คอ ผลพวงจากการสรางจตใตสำนกใหกบนกเรยน

และผปกครองของนกเรยน ซงเปนกระบวนการ

จดการความรสผเรยนผานแนวทางวถพทธ ดวยการ

๓๒ ๓๓

ปลกจตใตสำนกลกถงพอแม ณ วนนผลทเกดกบ

นกเรยนทำใหผมคดถงวลทวา “นสยทด มคา

มากกวาคำสงสอน”

นอกจากนโรงเรยนบานวนาหลวงยงไดตง

ธนาคารขยะ เพอรองรบขยะทงในโรงเรยนและ

ในหมบาน โดยใหนกเรยนนำขยะในบานทสามารถ

นำกลบมาใชใหมได มาขายใหธนาคารขยะทกวนพธ

ซงแนวทางนอาจเปนเรองเกาๆ ทหลายๆ โรงเรยน

ทำกนอยแลว

ยอมรบวาเปนเรองทไมงายเลย ในการสราง

ความตระหนกใหกบนกเรยนและผปกครองใน

เรองของการทงขยะไมเลอกท โดยเฉพาะกบชาว

ชมชนทรบวฒนธรรมนสยมกงายมาแตกอนเกา

เราอยากใหโรงเรยนปราศจากขยะเปนภาพท

ประทบอยในใจผมาเยอน แมนภาพทเหนอาจเปน

เพยงภาพลวงตา อกไมนานเขาคงจะลมมนไป

แตสงทเหนเราจะแตงเตมดวยหวใจ เขาจะไดเกบ

วนาหลวงไวในความทรงจำ

๓๔

การศกษา

คอชวตพชตฝน

แสงแดดรำไรอาทตยจะลบขอบฟา แตปงจาง

และเพอนคนอนๆ อกมากทไมเคยยอทอและ

เหนดเหนอยกบการชวยผปกครองทำงาน ทำไร

หลงสฟาหนาสดน ตงแตเชามดจนกระทงอาทตย

ลบขอบฟา การทำไรบนดอย (ภเขา) มการ

เพาะปลกขาว ขาวโพด กะหลำปล ลนจ เปนตน

เดกๆ เหลานจะชวยผปกครองตงแตการเตรยมดน

ปลก ใสปย ดแลจนกระทงเกบเกยวผลผลต

หลงกลบจากไรกตองมาเลยงหม เปดและไก

ในวนหยดบางครงกตองไปเลยงววและเกบกงเพอ

นำมาขายสรางรายได ซงเปนกจกรรมในวนหยด

ของพวกเขา

ยามเชาของวนใหมทสดใส ดวยใบหนาท

ยมแยมของ ปงจาง เขาทงหลายตนขนมาแตเชา

แตงตว ทำกบขาว หงขาวใหคนในครอบครว

รบประทาน แลวจงแบงเฉพาะขาวใสกลองเพอไป

เปนขาวในมอกลางวน จากนน ปงจาง ไดเดนทาง

ดวยเทาเพอทจะไปโรงเรยน ในระหวางทางนน

เธอไดพบกบเพอนๆ อะ มอ ดาว ทกๆ คน

ตางทกทายกนดวยสหนาทยมแยมแจมใส

เมอถงโรงเรยน ปงจาง อะ มอ ดาว นำกระเปา

ไปเกบทหองเรยนของตนเอง แลวจงออกมา

ทำความสะอาดตามทไดรบมอบหมายเปนประจำ

ทกวน ดวยความซอสตยตอหนาทของตนเองและ

นาน เขต ๒

เรอง

รจรา เตชนนท

โรงเรยน

สมาคมพยาบาลไทย

ต.นาไรหลวง

อ.สองแคว จ.นาน

๓๖ ๓๗

เชน ดานภาษา ซงเปนอปสรรคสำคญในการเรยนมาก

เพราะภาษาไทยทเธอเรยนอยเปนภาษาทสอง

ซงอยทบานพดภาษามง จงทำใหเธอพดไมชด

เขยนไมถกตอง เพราะถาพดโดยออกเสยงไป

อยางไร กจะเขยนคำออกมาตามเสยงนน ครจงให

เธอรองเพลงเพอฝกภาษาเปนประจำ และดวยความ

สดใสตงใจเรยน มนสยทนารกของเธอจงทำให

ครหลายๆ ทานเอนด

ปงจางจะทำงานไดเรยบรอยและถกตอง

จนกลายเปนมาตรฐาน เมอเทยบกบเดกหลายๆ คน

และในบางวน ปงจางกจะนำสมาชกในบานตวนอยๆ

มาเรยนทหองเรยนดวย นนกคอ นองของปงจางเอง

ดวยสภาพทยงขาดแคลนทนทรพยในการดำรงชวต

ของครอบครวปงจาง แมของเธอจะตองไปทำไร

เนองจากปงจางขาดผ เปนพอซงเปนหวหนา

ครอบครวไป แมของปงจางจงไมมเวลาเลยงนอง

เธอจะนำขยะทสามารถขายไดเกบรวบรวมไว

เพอไปขายในวนหยดกบรถรบซอของเกา แลวนำ

เงนทไดมาออมกบครประจำชนในวนเปดทำการ

ของอาทตยถดไป ซงเธอจะทำแบบนเปนประจำ

ทกสปดาห จงทำใหเธอไมมเวลาวางเหมอนกบ

เดกทวๆ ไป ทำอยเปนประจำจนเพอนๆ พๆ

นองๆ เมอเหนขยะทสามารถขายไดกจะนกถง

ปงจางเปนคนแรก และนำขยะไปใหปงจาง

บางกลมกสงเกตเหนการกระทำของปงจาง

แลวทำตาม

เมอเสยงกรงดงขน ปงจางจะรบเตรยมตวเรยน

และคอยบอกเพอนๆ ใหเตรยมพรอมในการเรยนดวย

สวนมากแลวเธอจะรบวงไปเขาหองเรยนกอน

ใครเพอน แลวจะคอยถามคณครวา “ชวโมงนจะ

เรยนเกยวกบอะไรคะ” เปนประจำทกครง เนองจาก

ปงจางตองการพฒนาตนเองในหลายๆ ดาน

ลำบากทเกดขนจากธรรมชาตหรอสงคมรอบขาง

แตพวกเขากลบนำปญหาเหลานนมาเปนพลงใน

การขบเคลอนการดำเนนชวต พรอมกบมความ

อดทน อดออม กตญญ สชวต ซงเธอจะพฒนา

ความเปนอยใหดขนทงครอบครวและสงคมตาม

ความฝนของตนทวา “การศกษาคอชวตพชตฝน”

ชะตาชวตลขตเองหาไดไม

ตองตงใจยดมนหมนศกษา

ความอดทนมานะชวยนำพา

การศกษาไมเคยทำรายใคร

ความสำเรจอยไมไกลกวาทฝน

เพยงยดมนคณธรรมนำวสย

อนาคตเจาจะกาวดงวางไว

สมทไดเฝาศกษานำพาเอย

๓๖ ๓๗

ปงจางจงตองรบภาระเลยงดและอบรมนอง

เมอถงเวลารบประทานอาหารกลางวน อาหารท

ไดสวนของปงจางตองแบงใหนอง “นองคำ

พคำ” และในบางวนถาอาหารของหองทปงจาง

เรยนอยเหลอ เพอนๆ กจะแบงใสกลองขาวไวให

ปงจางนำไปรบประทานทบาน เนองจากแมไปทำไร

สองถงสามวนและบางครงกเปนอาทตยจงจะกลบ

ในระหวางนปงจางจะคอยดแลตวเองและนอง

เพออยากใหนองไดรบโอกาสทดกวาตวเอง

ในสวนของปงจาง เธอเองไดพยายาม

ชวยเหลอแบงเบาภาระของครอบครวมาโดยตลอด

และยดคำพดของแมเสมอมาวา “หากอยากสบาย

ตองเรยนหนงสอ” ดวยความทปงจางไดรบผดชอบ

หนาทมากเกนกวาเดกทวๆ ไปจะไดทำ จงไดร

ความหมายของคำทแมสอนเสมอๆ เปนอยางด

จงทำใหปงจางตงใจเรยน เพอทจะมสกวน ทตนเอง

จะสามารถทำใหครอบครวมความเปนอยทดขน

อนาคตของปงจาง เธอฝนไววาอยากเปนคร

เธอไดพดวา “อยากเปนครเพราะอยากใหหลายคน

มความรเหมอนหน แลวจะไดสบาย” ซงเธออยาก

ใหตนเองและครอบครวมความเปนอยทดขนและ

ยงปรารถนาถงโอกาสทจะใหคนในหมบานมความร

นำความรนนไปประกอบอาชพทดแลวทำใหชมชน

ของเรามความเจรญขนทงทางดานสตปญญา

คณธรรมจรยธรรม และทกคนอยอยางมความสข

ดงคำทแมไดพด

วนเวลาผานไปไมมวนยอนกลบ ถงแมจะ

มอปสรรคมากมายในชวต ปงจางและเพอนๆ

อกหลายคน พวกเขากไมเคยยอทอตอความยาก

๓๘ ๓๙

สภาพสงคมปจจบนมปญหามากมายไมวา

จะเปนเรองการเรยนของนกเรยน พฤตกรรมของ

นกเรยน เชน ทะเลาะววาท ชสาว การทำแทง

ปญหาครอบครว ปญหาเหลานเกดจากความ

ไมเขาถงของปญหา ไมเขาใจ และไมสามารถ

นำพาไปสการพฒนาทดและถกตองได ฉะนนเรา

ควรมาทำความเขาใจของคำวา เขาถง คอ เขาถง

จตใจของมนษย ความกลว หวาดระแวง ความเจบปวด

ความทกขความวตกกงวล เขาใจ คอการเกด

ปญญารแจงจรงทงหมด ทงดานภมศาสตร

การเขาถง เขาใจ

พฒนาพฤตกรรมเยาวชน

ประวตศาสตร สภาพสงคม วฒนธรรม วถชวต

ปญหาความตองการของชมชน จงจะสามารถ

พฒนาแกไขปญหาได เมอเอาสงเหลานมาใชแกไข

ปญหาในโรงเรยนเรองพฤตกรรมนกเรยนใหม

คณธรรมและจรยธรรม เปนโรงเรยนวถพทธอยาง

แทจรง

ผมมาอยโรงเรยนนประสบปญหามากมาย

ในเรองพฤตกรรมทไมพงประสงคของตวนกเรยน

เชน การทะเลาะววาท ชสาว ยาเสพตด กหาทาง

แกไขปญหาโดยใชวธเอาระเบยบกฏกตกาใช กดด

เรอง

สาธานรตน สนสาธตสกล

โรงเรยน

บานหวยไซ

ต.หวยยาบ อ.บานธ

จ.ลำพน

ลำพน เขต ๑

๓๘ ๓๙

ในระยะหนงแตกไมสามารถแกไขปญหาได กตองใช

วธเชงบวกคคณธรรมในขณะทผรวมงานตองการ

แกไขใหไดแบบเบดเสรจ ผมเขาใจดวาถาเรา

ตองการแกไขพฤตกรรมของมนษยตองอาศยเวลา

ในการดำเนนการตวเราตองเรมกอนในเรอง

ของอารมณตองควบคมใหได ตองมคณธรรม

ความยตธรรม และตองเปดใจกวางในการรบร

และเขาใจตวนกเรยนกอนเพอใหเกดการยอมรบ

ผมจงเรมนำคำวาเขาถงจตใจของนกเรยน

โดยยดหลกของพระพทธองควา มนษยมความกลว

หวาดระแวง ความเจบปวด ความทกข และวตก

กงวล เปนธรรมดา ถาเราเขาถงสงเหลานกสามารถ

เขาไปอยในจตใจของเขาได เราสามารถเปนท

ไววางใจของนกเรยน เมอเราพดอธบายสงตางๆ

ทเราตองการจะแกไขในตวของเขากจะทำไดงาย

แตจะสำเรจอยางรวดเรวหรอไมกตองนำคำวา

เขาใจ วถชวตของคนในพนท ความเปนมา

พนฐาน และความตองการของชมชน การทเรา

เขารวมกบกจกรรมของชมชนและเรยนรวถชวต

ของคนในชมชนควบคไปดวยจะชวยใหงานของ

เราจะทำไดงายขน

เมอทกอยางดำเนนการไดครบถวน

กจะสามารถพฒนาตวนกเรยนไดไมวาจะเปน

เรองเรยน ความประพฤต เราสามารถนำคณธรรม

ทจะสอดแทรกใหนกเรยนนำไปปฏบตอยางยงยน

แกไขปญหาการทะเลาะววาท ชสาว และพฤตกรรม

ไมพงประสงค ผมไดทดลองหลายวธจนมาถง

บางออวาเราตองยอมรบถงปญหาท เกดขน

และพฒนาตนเองในเรองจตใจ เปดใจกวาง มองปญหา

ไมใชเรองใหญโต สามารถแกไขไดโดยใชวธท

หลากหลายเพราะแตละคนกมพนฐานทแตกตางกน

ตองคดเสมอวาทกคนอยากเปนคนดเพยงแตวา

เขาไมเหนหนทาง ไมมคนชแนะ นำในสงทด

ใหเขาไดเรยนรและลองทำอยางสมำเสมอ ใหความ

เมตตา ความรกอยางบรสทธใจ ความเขาใจ

เปรยบไดวา ไมทำหนาทแคสอนหนงสอ เปนพอ

แม เพอน พ ไดทกบทบาทในแตละโอกาส

ผมจงมองเหนความสำเรจอนใกลวาสงท

ทกคนทเปนผใหญไมวาอยในฐานะใดกตาม ทม

ความหวงในปญหาของนกเรยนหรอเยาวชนใน

ปจจบนไมใชปญหาทนากลวแตสามารถแกไขได

ถาเราเขาถงและเขาใจและไปพฒนาตวนกเรยน

เยาวชนและตวของเราเอง เพราะสงแวดลอม

ความเจรญทพฒนาอยางรวดเรวทำใหนกเรยน

๔๐ ๔๑

เยาวชนพฒนาตามไมทนจงกอใหเกดปญหา

ถาเราเขาถง เขาใจ และพฒนาอยางแทจรงกไม

สามารถจะแกปญหาไดเลย เพราะคนททำตองอดทน

เขมแขง หาวธการในการทำกจกรรม วธการปฏบต

การพด (ปยวาจา) มนษยยอมอยากไดยนคำพด

ทไพเราะเสมอ อยากเหนการปฏบตทดเทาเทยม

ตอกน ปญหาของโรงเรยนมสญญาณทดขน

ดจากพฤตกรรมของนกเรยน การสอความกบคณคร

โดยเฉพาะผม ทนกเรยนในกลมเปาหมายเรยกพอ

แทนคำวาคณคร

ผมมองปญหาของสงคมไทยวาทกวนน

เราแกไขปญหาเพอสรางภาพวาไดแกไขแลว

แตแททจรงปญหาทกอยางรอเวลาทจะปะท

ตลอดเวลา ผมอยากเหนการแกไขปญหาโดยใช

หลกการทถกตองถงแมจะตองใชเวลาในการแกไข

กตามแต สดทายกจะยงยน ปญหาทนกเรยนตกน

ยงกนตามหนาหนงสอพมพ ทว จะแกไขอยางไร

ไมยากเลย นำวธเขาถง เขาใจ และพฒนามาใช

กจะแกไขได ผมมความเชอวาในจตใจของมวล

มนษยมจตใจทดงามออนโยนสภาพ เพยงแตวา

เขาถกสงแวดลอม สภาพสงคม ขาดการเอาใจใส

อบรมสงสอน และชนำในการดำเนนชวตทดให

กบเขา ฉะนนการแกไขปญหาของสงคมของ

นกเรยนใหมคณธรรมจรยธรรม เปนคนดของสงคม

อยางแทจรง ลดปญหาการยกพวกตกน การตงแกง

เพอเปนผนำ ลดพฤตกรรมไมพงประสงคทงของ

วยรนปจจบน ตองใชหลก เขาถง เขาใจ และพฒนา

นำมาใชในการสรางครอบครว สรางสงคม

ประเทศชาต สรางองคกรใหเขมแขง ทกคนตอง

เขาใจและนำมาใชกบตนเอง อยาคดวาธระไมใช

ตอไปเลย เรามาชวยกนเพอแกไขวกฤตของสงคม

ไมตองเหนนำตาของพอแมผปกครองอกเลย

ผมเหนแนวทางเพราะทำอยตลอดเวลาและ

ไมหยดนง เพราะเวลาในการทำงานเหลออก

ไมนาน กตองใชเวลาทกนาททมคาใหเกดประโยชน

สงสด ขอเปนกำลงใจใหกบคณครทกคน พอแม

และผปกครองทกทานทมความตงใจอยากเหนเดก

และเยาวชนเตบโตอยางมคณภาพ ผมหวงวา

วธการทผมนำมาใชคงเกดประโยชนและพบกน

ใหมในครงหนา

๔๐ ๔๑

เรอง

สมเดยว เกตอนทร

สำนกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษา

เชยงใหม เขต ๓

ต.เวยง อ.ฝาง จ.เชยงใหม

คลนธรรม

นำความดสชมชน

เชยงใหม เขต ๓

๔๒ ๔๓

“ไดโปรดเถดทานอยาไดทำอะไรแมของ

ขาเลย ขอทานไดไวชวตแมของขา แลวทาน

ตองการสงใดขาจะหามาให” สำเนยงเสยงเลา

ทเตมไปดวยนำเสยงทสะเทอนอารมณของนกเรยน

ระดบชนมธยมศกษาตอนตน จำนวน ๕ คน

พรอมเสยงดนตรและเสยงประกอบบทละครท

สอดคลองสมพนธกน ทำใหผฟงเกดจนตนาการ

และความรสกรวมในบทบาทและเรองเลาทไดฟง

ผานคลนวทย

เนองจากสงคมโลกทกวนน มววฒนาการ

ทางดานเทคโนโลยเจรญรดหนาไปเปนอนมาก

มการตดตอสอสารโทรคมนาคมทสามารถ

เชอมโยงถงกนไดในทกมมโลก การสงกระจาย

ขอมล ภาพและเสยงผานทางอนเทอรเนต หรอท

เรยกวา เครอขายใยแมงมม ตลอดจนการเดนทาง

ขามทวปอยางสะดวกรวดเรว ดวยยานพาหนะ

สมยใหม เปนเหตใหโลกอนกวางใหญไพศาลกลบ

กลายเปนเสมอนหนงคบแคบไปในทนท

ขณะเดยวกนพฤตกรรมของคนในโลก

จำตองววฒนาการปรบตวใหเขากบเทคโนโลยท

เปลยนแปลงไป การสอสารทรวดเรวทนตอ

เหตการณ สงผลตอความเปนอยในชวตประจำวน

การศกษาเลาเรยนทตองเกยวของกบเทคโนโลย

มากขน การดำเนนธรกจทตองแขงขนกนอยาง

ดเดอดเขมขน ทกชวตจำตองดนรนแสวงหาปจจยส

เพอความอยรอดของตนเอง และมกไมคอยคำนง

ถงผอน ทงไมคอยมใครตระหนกถง “คณธรรม

คอความถกตองดงาม” เพราะเหตนนโลกนจง

เตมไปดวยความวนวายอนเกดจากการแกงแยง

ชงดชงเดนกน เอารดเอาเปรยบกน ฉอโกงกน

ประทษรายกนอยางเหนแกตวเปนทสด

ดงนน เพอเปนการกระตนใหเยาวชนไทย

เกดความตนตว หนมาสนใจศกษาคนควาหาความร

รกการอาน และปฏบตธรรมมากขน สำนกงาน

เขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหมเขต ๓

และคณะสงฆจงหวดเชยงใหม นำโดยพระพทธสาร

โสภณ เจ าคณะจ งหวด เชยงใหม -ลำพน-

แมฮองสอน (ธ.) กบสถานวทยเสยงธรรมเพอ

จากเสยงเลาของกลมนกเรยนไมก โรงเรยน

จากการทำงานของคณะสงฆ ไมกรป จากคณะ

ทำงานไมกคน แตคลนแหงธรรม คลนแหงความด

ไดแผขยายไปยงผคนทหลากหลายโดยไมจำกด

เชอชาต ศาสนา ใดๆ ทงสน

๔๒ ๔๓

ประชาชน วดปาดอยแสงธรรมญาณสมปนโน

จงรวมกนจดกจกรรมสงเสรมใหรกการอาน

สงเสรมบคลกภาพทด โดยจดโครงการประกวด

เลานทานธรรมชาดกชงโลรฐมนตรวาการกระทรวง

ศกษาธการ ในพระพทธศาสนาขนเปนครงท ๖

ดงทเคยจดตดตอสบเนองกนมา โดยออกอากาศ

ผานคลน ๑๐๓.๒๕ MHZ โดยมวตถประสงค

เพอพฒนานกเรยนใหมจตสำนกในความ

เปนถนไทย และอาเซยน ยดมนในสถาบน ชาต

ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปน

ประมข มสมรรถนะและคณลกษณะอนพงประสงค

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช ๒๕๕๑ นำหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงเปนแนวทางในการดำเนนชวตและคด

อยางสรางสรรคเปนรปธรรมและเปนระบบ

ในชวงเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม

ของทกปจะเปนชวงเวลาดๆ ทพระสงฆ ชมชน

และโรงเรยน ในอำเภอฝาง แมอาย ไชยปราการ

เชยงดาว และเวยงแหง จะไดใชชวงเวลาทายป

สงนทานธรรมทเตมไปดวยคตเตอนใจไปยงผฟง

ผานคลนสถานวทยกระจายเสยง

โรงเรยนขยายโอกาสทกโรงเรยนในสงกด

สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม

เขต ๓ ตางกเตรยมความพรอมดวยการใหนกเรยน

ไดศกษานทานธรรมชาดกในพระพทธศาสนา

เพอทำการคดเลอกนทานทมเนอหาและหลกธรรม

คำสอนทนาสนใจมาใชเปนแนวทางในการแตง

๔๔ ๔๕

บทละครวทย จากการฝกซอมทงนำเสยง การใช

ดนตรประกอบและการจดทำสออปกรณเพอสราง

เสยงประกอบอยางหลากหลาย ทำใหนกเรยนท

รวมกจกรรมไดบรณาการความรจากสาระวชาตางๆ

ทไดเรยนรเพอนำมาใชประกอบใหละครวทยของ

ตนสมบรณแบบทสด

กอนวนแขงขน ทมทเขาประกวดทกทมไดมา

จบฉลากเพอจดตารางการแขงขน รวมทงฝกซอม

การใชอปกรณของหองสงสถานวทยกระจายเสยง

บางโรงเรยนคณะครผบรหารและนกเรยนตางก

มานอนทวดเพอฝกซอมและดการทำงานของเพอนๆ

จากตางโรงเรยน

ขอผดพลาดนอยทสด หลายคนจนตนาการไปกบ

เรองเลา บางคนหลงนำตากบบทบาททเศรารนทด

ของตวละคร บางคนสะใจกบเสยงการตอสทเราใจ

บางคนยม หวเราะกบบทพดและเนอหาทตลก

ขบขน สดทายทกคนตางลนกบการตอบคำถาม

และการแสดงวสยทศนของผเลาภายหลงการเลา

นทานจบ และพธกรไดตงประเดนขอคำถามขน

ผฟงตางคดคำตอบในมมมองของตนมการ

เปรยบเทยบแลกเปลยนกบเพอน และแสดงความ

คดเหนตอประเดนทผเลานทานไดพดแสดงวสยทศน

เปนบรรยากาศการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำคญ

คอภาพทเราอยากใหเกดในทกโรงเรยน

ในหองสง นกเรยนแตละทมไดขนอปกรณ

เครองคอมพวเตอร เครองดนตร และอปกรณ

มากมายประหนงวาจะมการแสดงมหรสพ ถงแมวา

แตละคนจะมพนฐานทแตกตางกนทงไทย จน

ไทยใหญ หรอแมกระทงชาวเขา พวกเขาตางก

ตงใจแสดงใหดทสด ทงน กเพอใหประทบใจผฟง

ทงเพอนๆ ผปกครองและพนองทหมบานนนเอง

ภาพทปรากฏคอความรกสามคคชวยเหลอซงกน

และกน นทานชาดกทเปนเรองราวเขาใจยาก

ซบซอนแตเมอนกเรยนไดนำมาประยกตเปนละคร

วทยทำใหเกดภาพทชดเจนเขาใจงาย สนกสนาน

และนาตดตาม และผลทไดตามคอความรกสามคค

เหนใจกน

จากเสยงเลาของกลมนกเรยนไมกโรงเรยน

จากการทำงานของคณะสงฆไมกรป จากคณะ

ทำงานไมกคน แตคลนแหงธรรม คลนแหงความด

ไดแผขยายไปยงผคนทหลากหลายโดยไมจำกด

เชอชาต ศาสนา ใดๆ ทงสน

และแลววนแขงขนกมาถง นกเรยนมาถง

วดกอนการแขงขนเพอปองกนปญหาตางๆ

ทเกดขนจะไดแกไขไดทนทวงท ทบานผปกครอง

ตางกออกจากบานไปทำงานกลางทงนาพรอม

วทยทรานซสเตอร ดวยใบหนายมแยมภมใจท

ไดยนเสยงบตรหลานผานคลนวทย มการ

เปรยบเทยบและใหคะแนนแตละทมทเขาแขงขน

สงผลใหไดซมซบความดไปประยกตใชในชวต

ประจำวนดวย

ทโรงเรยน นกเรยนแตละหองตางกนงฟง

และเอาใจชวยโรงเรยนของตนในการเลานทานใหม

๔๔ ๔๕

จตอาสา

อนบาลขนยวม

แมฮองสอน เขต ๑

หากขนตนวา... “สบปากพดไมเทามอทำ”

พฤตกรรมของเดกทไดลงทำกจกรรมจตอาสา

คอ ตาเปนประกาย ใบหนาอาบดวยความสงสย

อยากลงมอทำกจกรรมหลงผานการอบรม

ตอจากนนอยากลงมอปฏบต หากเดกนนทำ

กจกรรมจตอาสาตามทไดคดแลว คณคาของ

โครงการพฒนาคณธรรมและสรางสำนกความ

เปนไทย เพอพฒนาเดกไทยอยางยงยนตามทรบร

กนโดยทวไปคอเปนเครองมอสอนเดกอยางหนง

สอนดวยวถพทธการสรางโลกใหมขนมาเพอให

เรอง

ไชยวงศ อภวน

โรงเรยน

อนบาลขนยวม

ต.ขนยวม อ.ขนยวม

จ.แมฮองสอน

๔๖ ๔๗

เดกเขาไปเรยนร เขาไปหาประสบการณ พบพาน

ทงความสข ความทกข ดใจ เสยใจ ผดหวงบาง

สมหวงบาง ตามความหลากหลายของกจกรรม

สงทไดจากกจกรรมจะ “ตกตะกอน” อยใน

ตวเดก รอวนนามาใชเมอถงเวลาทประสบกบ

เหตการณในชวตจรง บางสงทไดอาจเปนภม

ตานทานทางอารมณ ทางความคด หรอกระทง

ทกษะบางอยางกเปนผลตอเนองทเกดจากการ

เขาไปเตบโตในกจกรรมเดกๆ

ในขณะทเดกๆ เตบโตในโลกการเรยนร

แลวผใหญยงตองมการเตบโตอกหรอไม และเตบโต

ในทแหงใด เดกเตบโต ผใหญกตองเตบโต กลบกน

แตวาผใหญนนเตบโตทามกลางความเสอมถอย

ของสงขาร เปนการเตบโตทางจตวญญาณ...

ในขณะทเปนเดก เรามผใหญคอยเลอกกจกรรมให

มผใหญคอยเลอกเฟนเรองราวตามความสนใจ

หรอคดวานาสนใจใหเดก แตเมอเปนผใหญแลวกคง

ไมม “ผใหญกวา” มาคอยเลอกคอยเฟนแลวปอน

“กจกรรม” ใหแบบเดกๆ ถงแมจะมกจกรรม

สาหรบผใหญซงกคอสาธตใหด เลาใหฟง ฯลฯ

ทงหลายท เทยบเคยงไดกบกจกรรมจตอาสา

มากกวาจะ “ซมซบ” ความดความงามเพอความ

เจรญเตบโตทางจตวญญาณ เพราะ “การรตว”

กมอาจจบตองแกนสารของเรองเพอนามาใชได

เปนอดมคตทเปนจรงไดยาก แตนไมใช นเปน

ชวตจรง

ดวยภาวะปจจบนสงคมไทยมความ

เปลยนแปลงไปมากทงทางดานเศรษฐกจ สงคม

การเมองและความเจรญทางเทคโนโลย ภาวการณ

สอสารทกาวหนาไปอยางไมหยดยง สงผลกระทบ

ตอการพฒนาประเทศมใชนอย โดยเฉพาะในสงคมไทย

ในดานคณธรรมจรยธรรมและความเปนไทย

สงทไดจากกจกรรมจะ “ตกตะกอน” อยในตวเดก

รอวนนามาใชเมอถงเวลาทประสบกบเหตการณ

ในชวตจรง

๔๖ ๔๗

ประชาชน เยาวชน นกเรยน จะไมคอยเหนความ

สำคญและใหความตระหนกในเรองเหลาน

เนองจากการมคานยมไปในดานวตถมากกวาดาน

จตใจและคณธรรม ขาดการมวนย ขาดการเคารพ

ในสทธของผอน และการดำเนนชวตตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามพระราชดำรส

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงพระราชทาน

เปนแนวทางการดำเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย

ใหรอดพนและสามารถดำรงอยไดอยางมนคงและ

ยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตน โรงเรยนอนบาล

ขนยวมและโรงเรยนเครอขายจงจดกจกรรมท

มงพฒนาดาน คณธรรม จรยธรรม ความดงาม

ผรบผดชอบชวด มความภาคภมใจในความเปนไทย

ยดถอปฏบตอยในวถชวตแบบประชาธปไตย

โครงการนเปนโครงการทจดทำขนเพอ

พฒนา ซงเปนโครงการจตอาสา เปนสวนหนง

ของการเรยนในอนาคต นกเปนประสบการณอก

อยางหนงของความเปนเดกทมงเนนพฒนาความ

สามารถทกๆ ดานในตวเดก โครงการนไมจำเปน

ตองพฒนาโรงเรยน ไมจำเปนตองชวยเหลอ

นกเรยน แตเปนโครงการอะไรกไดทสรางประโยชน

ใหแกสงคมโดยไมหวงผลตอบแทน

สาเหตทเดกโตขนมาเปนคนไดถงทกวนน

เราไมปฎเสธทคนอนอาจจะมองปญหาอนๆ

ทควรพฒนามากกวาน แตทไดเลอกทำกจกรรม

จตอาสานกเพราะนกเรยนไมพฒนาสงใกลตว

เสยกอนมวแตไปทำสงไกลตวผลออกมาจะไมเกด

ประโยชนสงสดเทานนเอง

โครงการนจดทำขน ณ ชมชนในอำเภอ

ขนยวม ซงเกดการเปลยนแปลงอยางไรหลงจาก

ทำโครงการกสามารถไปชมกนได

สงทเปลยนไป

• ชมชนสะอาดขน

• เดกๆ ทำอะไรไมหวงผลตอบแทน

• จตใจออนโยนชวยเหลอคนชรา

• วดสะอาดขน

สงทไดจากโครงการ

• ความสำเรจ

• ความรวมมอจากเพอนๆ ในกลม

• ความสามารถของตวเอง

• รอยยมของนกเรยน ชาวบาน วดและ

คณคร

• ความกลาแสดงออก

• ความเปนคน

• ความเปนผนำ

• ความกตญญตอบานเกด

• ความยากลำบาก

• และทสำคญประสบการณในชวตทหา

ทไหนไมไดของความเปนเดก

๔๘ ๔๙

พานอง...สงหองเรยน

ฝกจตอาสาส ยวชน กลอมเกลาใจใหออนโยน กอเกอ แมชาตกำเนดตน ไปเลอก แลนา แตฝกจตคดเออ ฝกได ใฝด

เชยงใหม เขต ๔

เรอง

ผองพรรณ คำมงคล

โรงเรยน

วดเวฬวน

อ.สารภ

จ.เชยงใหม

๔๘ ๔๙

โรงเรยนวดเวฬวน เปนโรงเรยนขยายโอกาส

ทางการศกษา สงกดสำนกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาเชยงใหมเขต ๔ เปดสอนตงแตชน

อนบาลปท ๑ ถงชนมธยมศกษาปท ๓ ในปการศกษา

๒๕๕๓ นมนกเรยนจำนวนทงสน ๑,๔๖๕ คน

ดงนน ในชวงเวลากอนโรงเรยนเขาและเวลาเลกเรยน

จะมยวดยานพาหนะผานเขามาในโรงเรยนมากมาย

ทงรถจกรยานยนต รถยนตสวนตว และรถรบ-สง

นกเรยน เปนเหตใหเกดอบตเหตรถชนนกเรยนท

วงเลนหรอเดนไปมาบอยครง

“พานอง...สงหองเรยน” เปนกจกรรมทเกด

จากความตองการสรางความปลอดภยใหแก

นกเรยนและการแกปญหาการจราจรภายใน

โรงเรยนวดเวฬวน โดยจดเรมตนของกจกรรมเกด

จากรถทผปกครองขบขผานหนาอาคารเรยนเพอ

พาบตรหลานไปสงยงหองเรยน เฉยวชนนกเรยน

ทกำลงวงเลน ทงนเปนเพราะถนนทผปกครอง

ขบขยวดยานผานไปนน หากเปนเวลากอน ๐๗.๐๐ น.

กจะสามารถขบขผานไปไดโดยสะดวก แตหาก

เปนเวลาหลง ๐๗.๐๐ น. มกเกดอบตเหต เนองจาก

ชวงเวลาดงกลาวเปนชวงเวลาทนกเรยนเรมทยอย

มาถงโรงเรยน โดยเฉพาะนกเรยนชวงชนท ๑

ผปกครองจะมาสงแตเชา เพราะตองไปทำงานดวย

นกเรยนทมารถประจำกมาถงโรงเรยนแตเชาเชนกน

เนองจากรถตองรบไปสงนกเรยนโรงเรยนอนๆ

ถนนภายในโรงเรยนจงกลายเปนทวงเลนโดยขาด

ความระมดระวงสำหรบนกเรยนตวเลกๆ สวนใน

ชวงเวลาระหวาง ๐๗.๓๐-๐๗.๔๐ น. จะเปนชวง

เวลาสำหรบการทำความสะอาดเขตงานของ

นกเรยน ดงนน ถนนแตละสายภายในโรงเรยน

จะมนกเรยนเดนกนขวกไขว อบตภยจากยวดยาน

ผปกครองทมาสงบตรหลานจงเกดขนบอยครงมาก

จากปญหาทเกดขนทกฝายจงไดรวมกน

คดหาแนวทางปองกน และมมตเหนชอบทจะ

มอบหมายหนาทใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๓

พานองๆ นกเรยนชวงชนอนบาลไปสงยงหองเรยน

แทนผปกครอง โดยในขนตอนแรกโรงเรยนไดสราง

ขอตกลงกบผปกครองนกเรยนดวยการกำหนด

กตกาวา หลงเวลา ๐๗.๒๐ น. ผปกครองตองจอด

รถสงบตรหลานบรเวณลานจามจรขางสนาม

ฟตบอลเทานน จะขบขยวดยานเขาไปสงบตรหลาน

ถงหองเรยนไมได ขนตอนตอไปจงดำเนนการคนหา

ผมจตอาสามาทำงานเพอสงคมโดยกำหนด

ใหเปนพชนมธยมศกษาปท ๓ จำนวน ๕ คน

๕๐ ๕๑

ทำหนาทรบนองจากผปกครอง แลวพาไปสงยง

หองเรยนอนบาล

โดยไมมใครคาดคดวากจกรรม “พานอง

สงหองเรยน” จะกลายเปนกจกรรมทสรางเสรม

สมพนธภาพทดระหวางโรงเรยนกบผปกครอง

ภาพทนกเรยนชายหญงเดนจงมอนองๆ อนบาล

พาไปสงยงหองเรยน เปนภาพทสรางความอบอน

สรางความประทบใจอยางยง สายตาของผปกครอง

ทมองดลกเดนตามพๆ ไป เปยมดวยความสบายใจ

ผปกครองหลายทานบอกวาโรงเรยนนาจะจด

กจกรรมอยางนนานแลว เพราะการทมพๆ มารบชวง

พานองไปสงหองเรยน นอกจากจะชวยอำนวย

ความสะดวกแลว ยงชวยใหผปกครองไปถงท

ทำงานเรวขนเพราะไมตองตามไปสงบตรหลาน

ถงหอง สงดๆ ทตามมาคอความสนทสนมคนเคย

และความผกพนระหวางพกบนอง การรจก

รบผดชอบตอหนาท การรจกแบงปนความรกใคร

หวงใยผอนของพๆ ชนมธยมศกษาปท ๓

นกเรยนชายคนหนงบอกวา “ผมเปนลก

คนเดยวของพอแม ไมมญาตพนอง เมอไดมาทำ

หนาท “พานองสงหองเรยน” ทำใหอยากมนอง

เพราะการมนองทำใหเรารสกวาเราเปนผใหญขน

และผมเชอวาแมคนเราจะเลอกเกดไมได แตเรา

สามารถเลอกทำในสงทดและเปนประโยชนตอผ

อนได”

วชระ สงขสทธ กลาวดวยรอยยมวา

“ปของผมบอกวาผมเปนเดกกาวราว เอาแตใจ

ไมมนำใจ แตหลงจากไดอาสาทำหนาทพานอง

สงหองเรยนแลว ปบอกวาผมเปลยนไป พดจา

นมนวลขน รจกเอาใจใสปมากขน สงผลใหผมได

รบเงนคาขนมจากป ซงแตเดมเคยไดรบวนละ

๓๐ บาท เพมเปน ๕๐ บาท ทำใหผมมเงนเกบ

สะสมเพอเปนทนเดนทางไปทศนศกษาในโครงการ

ตามรอยยวชนทโรงเรยนจะจดขนระหวางวนท

๑๗-๒๑ กมภาพนธ น ผมคดวานคอผลพลอยได

จากการทำความดของผมนนเอง”

สวน ชญาดากบชนามาศ สองพนองฝาแฝด

บอกวา “หนมความสขทไดทำประโยชนใหสงคม

การทำประโยชนตอผอนแมเพยงเลกนอยกถอวา

ทำด ทกวนหนจะตนแตเชารบมาโรงเรยนเพอให

ทนมาพานองสงหองเรยน เมอกอนหนไมเขาใจ

วาการทำดคออะไร คดแตวาการทำดคอการทำบญ

หรอการมอบเงนบรจาคเปนจำนวนมากๆ และคงเปน

สงททำยาก แตตอนนหนรแลววา...การทำด

ทำงาย ทำไดทกเวลา”

๕๐ ๕๑

นบเปนการนำภมปญญาชาวบานของ

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ทเนนการมสวนรวมในการบรหารจดการโรงเรยน

วถพทธ โดยใช “บ ว ร” บาน วด โรงเรยน

ซงเปนศนยกลางทมความสำคญตอวถชวตของ

คนไทยในสงคมหมบาน ทมการปลกฝงในเรอง

การใหความสำคญตอบคคลทอยในองคกรทง

๓ องคกรมานานแลว โดยเฉพาะสงคมหมบาน

ในชนบท ยงมการเคารพ นบถอ ใหความสำคญ

ไมแตกตางจากสมยกอนเลย แมว าส งคม

สภาพความเปนอย และการใชชวตทเปลยนแปลง

ไปจากเดม แมกระทงอาจจะมความแตกแยกใน

คายพระ คร ผปกครอง

ลำปาง เขต ๓

เรอง

วารนทร บญเรอง

โรงเรยน

บานใหมสามคค

ต.แมสก

อ.แจหม

จ.ลำปาง

ดานความคดของคนในหมบานตามกระแสบาง

กตาม ดงนนโครงการคาย พระ คร ผปกครอง

จงเกดขนมา โดยสำนกงานกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน ไดจดสรรงบประมาณใหกบโรงเรยนท

เปนแกนนำ แมงบประมาณไมมาก ถาเทยบกบ

การจดตงกลมเครอขาย จำนวน ๙ โรงเรยน

แตสงทไดนอกเหนอจากการจดสรรงบประมาณ

ไดเหนความกระตอรอรนของคณะครทกโรงเรยน

ทพรอมจะรวมมอกนสรางเครอขายการพฒนา

คณธรรมจรยธรรมใหกบนกเรยนทกโรงเรยนไป

พรอมๆ กน เพราะปญหาความตองการของ

โรงเรยนแตละโรงเรยนไมแตกตางกนมากนก

๕๒ ๕๓

๕๒ ๕๓

ครทกคนเหนปญหา และมทศนคตท

ตรงกน ตองขอชนชมในจตวญญาณของความเปนคร

ทอยากเหนอนาคตของประเทศชาตมความเจรญ

รงเรอง จงรวมมอกนหาแนวทางแกปญหาและ

สงเสรมคณธรรม โดยใชหลกธรรมทางพทธศาสนา

เขามาบรณาการในการสอดแทรกสงทดงามให

กบนกเรยน ไปพรอมกบการเรยนการสอน

เหมอนกบเปนสวนหนงของการใชชวตปกต

สงดงามเหลานจะซมซบในจตใจของเดกวนละนอย

จนกลายเปนวถชวต วตถประสงคของทกโรงเรยน

ตองการใหนกเรยนทกคนเตบโตเปนผใหญทม

คณธรรม เปนคนด คนเกง และมความสขเหมอนกน

หากเกดเครอขายในลกษณะนมากขนในสงคม

กเชอแนวาในอนาคตอกไมกปขางหนา เราคงได

มองเหนภาพวถชวตแบบเดมๆ ของสงคมไทย

กลบคนมาอกแนนอน

จากประสบการณในการบรหารจดการ

โรงเรยนวถพทธ และการบรหารงบประมาณทไดรบ

จดสรร เพอใหเกดความคมคา และเปนรปธรรม

คงตองเรมทตวผบรหารกอนตองสรางแนวรวม

ในการดำเนนการ โดยทำใหด ทำใหเหน ทำใหเปน

และมความจรงจง มงมน มอดมการณในความเปนคร

ทพรอมจะเสยสละทงเวลา กำลงกาย กำลงใจ

แมแตกำลงทรพยบาง เพอใหการดำเนนงานเปน

ไปอยางมประสทธภาพ ตองมองใหเหนถงปญหา

และความตองการ โดยจดการ ประชมคณะคร

คณะกรรมการสถานศกษา ผนำชมชน คณะกรรมการ

เครอขายโรงเรยนคณธรรมชนนำ พระมหาจรวฒน

จรเมธ ผอำนวยการโรงเรยนโรงเรยนแมสกศกษา

และผทมสวนเกยวของ วเคราะหและรวบรวมปญหา

ทเกยวของกบคณธรรมจรยธรรมของเดกและ

เยาวชนในชมชน จดทำแผนงาน/โครงการเพอ

ขอรบการอนมตโครงการ กำหนดวนอบรม ระหวาง

วนท ๒๒-๒๖ มกราคม ๒๕๕๓ สถานทโรงเรยน

บานแมสก อำเภอแจหม จงหวดลำปาง โดยการ

จดอบรมคณธรรมใหกบเณรทกำลงศกษาอยใน

โรงเรยนแมสกศกษา จำนวน ๑๕๐ รป นกเรยน

ชนประถมศกษาปท ๔-๖ ในกลมเครอขาย

คณธรรมชนนำ ๙ โรงเรยน จำนวน ๑๒๐ คน

จดทำเอกสารหลกฐาน ตลอดจนหนงสอเชญ

วทยากร กำหนดการพธเปด-ปด หนงสอเชญ

ประธานในพธ นมนตพระสงฆ มการประสาน

งานกบชมชน เพอจดเตรยมสถานท ประสานกบ

แมครวในการจดทำอาหาร และมคนายกในเรอง

พธกรรมทางศาสนา มการทำบญตกบาตร

โดยตอนเชาตรสามเณรจะออกบณฑบาต มนกเรยน

ทเขารวมอบรมเปนเดกวด ออกบณฑบาตทวอำเภอ

แจหม ซงมพธทางสงฆและพธสบชะตาทกวน

จากนนกเรมโครงการอบรมโดยแบงนกเรยน

ออกเปนกลม หมนเวยนเขารบการอบรม ในฐาน

กา ร เ ร ยน ร ซ ง แต ล ะ ฐ านจะม ท ง ค ว ามร

ประสบการณ การปลกฝงเรองคณงามความด

การสรางจตสำนกทด เพอปลกฝงคณธรรมใหกบ

เณรและนกเรยน มการแบงหนาทรบผดชอบ

ในแตละวน ซงปฏกรยาของเดกทกคน ปฏบต

ดวยความเตมใจ สนกสนาน

การพฒนาคณธรรม จรยธรรม เพอใหเกด

ประสทธผลอยางแทจรง ตองใชเวลาและความ

ตงใจจรงในการพฒนา ใชความอดทน เพราะการ

พฒนาคนเปนเรองทตองใชเวลา ตองทำอยาง

ตอเนอง และยงยน

๕๔ ๕๕

ในขณะเดยวกนหนาทของผบรหารยงตองม

การประสานงานกบหนวยงานอน เพอขอสนบสนน

งบงบประมาณ ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด

องคการบรหารสวนตำบลแมสก สภาวฒนธรรม

จงหวดลำปาง เพอเปนทนการศกษาใหกบเณร

และนกเรยนทเขารวมโครงการ ในแตละวนจะม

คณะครแตละโรงเรยนหมนเวยนมาเขาฐานการ

เรยนรรวมกบเดกนกเรยน คอยดแลอำนวยความสะดวก

แมบาน พอบาน จดเตรยมอาหาร เสรฟอาหาร

ชาวบานมานอนเฝา นงคยกนพรอมกบนำปญหา

ทพบแตละวนมาแกปญหา มการพดคยกนอยาง

สนกสนาน ตลอดจนแนวทางแกปญหาในเชง

สรางสรรค มนทานตลก มกขำๆ มาเลาสกนฟงบาง

เปนบรรยากาศแหงการสรางคณงามความดรวมกน

อยางแทจรง ปราศจากการเสแสรง แตละวนจะม

แมบานหมนเวยนเปลยนผลดกนมาประกอบอาหาร

พอถงตอนสองทมจะมการเทศนโดยพระนกเทศน

ทกคน เดกบางคนปวดหว ไมสบาย กไดเหนภาพ

คณครดแลอยางใกลชด ประคบประหงม ผปกครอง

นกเรยนมารวมฟงเทศนและมาเยยมเยยนนกเรยน

ทมาเขาคายอบรม มการทกทายพดคยกน มองเหน

ภาพความรก ความสามคค ความเหนอกเหนใจ

ซงกนและกน มการฝากฝงกบคณคร คณะวทยากร

และชาวบานทมานอนเฝาระวงความปลอดภยให

กบเดก มตำรวจบานหนงคนทคอยใหความดแล

และชวยเหลอตลอดทงวนและคน

ในชวงกลางวนจะมประเพณสรงนำพระธาต

ขบวนครวทานของแตละวดและแตละหมบาน

แหขบวนมารวมทำบญทวดตามประเพณ นกเรยน

ไดเหนขนบธรรมเนยมประเพณ ซงสงสำคญทสด

ทภาพเหลานจะปรากฏอยในความทรงจำของ

นกเรยนทเขารวมโครงการปฏบตธรรมคาย พระ

คร ผปกครองนกเรยน ไปจนตลอดชวต สงดงาม

เหลานจะถกสบทอดไปอกนานเทานาน

การพฒนาคณธรรม จรยธรรม เพอใหเกด

ประสทธผลอยางแทจรง ตองใชเวลาและความ

ตงใจจรงในการพฒนา ใชความอดทน เพราะการ

พฒนาคนเปนเรองทตองใชเวลา ตองทำอยาง

ตอเนอง และยงยน เพราะผลของการพฒนา

คณธรรมจรยธรรมบางครงอาจจะเหนผลในวน

ขางหนาในภาพรวม สงทฉดคราจตวญญาณของ

เดกไทยในวนนแมบางคนไมสามารถฉดรงเอาไวได

แตเราจะสรางเดกรนใหมใหเกดขนในสงคมใหม

ถาผใหญใสใจ จรงจง และจรงใจในการพฒนา

และแกไขปญหา ใสความรก ความหวงด พฒนา

กจกรรมตางๆ โดยคำนงถงคณลกษณะอนพงประสงค

ทสอดแทรกใหกบเดกและเยาวชน ตลอดจนเปน

ตวอยาง คอยชแนะ เปนทปรกษา สรางกำลงใจใน

เชงบวก และสรางสรรค กเชอไดวา เดกไทยใน

วนนจะเปนคนด เปนคนเกง และมความสข

สงคมในวนนมการตนตวในเรองของการ

ปลกฝงคณธรรมจรยธรรม ใหกบหนวยงานทก

ภาคสวนของสงคม กเชอแนวาสงคมไทยในวน

ขางหนาคงจะอยอยางสนตสขแนนอน

“วถพทธ วถไทย แตโบราณ

ม วด บาน โรงเรยน เปนพนฐาน

สบทอดรก สามคค เปนตำนาน

รวมสบสาน บานเมอง ไทยรมเยน

มาวนน ขาดหายไป ในวถ

ทงทว เนต มอถอ มใหเหน

เศรษฐกจพอเพยง ปลกฝงใหไมลำเคญ

รวมมอเนนคณธรรม นำจตใจ

วถพทธ วถไทย ในวนน

ภาพความด รวมสรางสรรค จตผองใส

คร พระ ผปกครอง ทวผองไทย

รวมแรงใจ ใหลกหลาน เทานานเอย”

๕๔ ๕๕

อบอน...

ดวยคณธรรม

นาน เขต ๒

เรอง

จนตนา หมนคำเรอง

โรงเรยน

บานดอนสบเปอ

ต.เปอ อ.เชยงกลาง

จ.นาน

โรงเรยนบานดอนสบเปอ สงกด สพป.นาน

เขต ๒ มนกเรยน ๘๒ คน คร ๖ คน เปนโรงเรยน

ขนาดเลก แตเรากเลกพรกขหน เพราะเราควา

รางวลเหรยญทอง จากการประกวด “หนงโรงเรยน

หนงนวตกรรม” ของครสภา ประจำป ๒๕๕๒

มาใหพวกเราไดชนใจกน

จากนวตกรรม “ตนกลาของพอ สานตอ

เศรษฐกจพอเพยง” ทเปนนวตกรรมสำคญของ

การจดการเรยนร ซงโรงเรยนไดจดกจกรรมนโดย

ใหนกเรยนไดลงมอปฏบตจรง โดยมชมชน องคกร

ตางๆ ใหความรวมมอ เนองจากประชากรในชมชน

ของเรามอาชพเกษตรกรรม ทางโรงเรยนจงไดจด

กจกรรมสาธตเพอเปนแหลงเรยนร และฝกปฏบต

จรงสำหรบชมชนในเขตบรการและชมชนใกลเคยง

ซงกจกรรมทจดไดแก การเลยงปลาในสระ

การปลกผกสวนครว การทำนา การเพาะเหด

นางฟา การเลยงกบ การปลกหนอไมไผตง

การปลกขาวโพด การทำปยหมกชวภาพ การปลก

ไมผล ซงกจกรรมทกลาวมาทงหมดเราไดผลผลตจรง

สามารถนำมารบประทาน และนำไปขายเพอหา

๕๖ ๕๗

รายไดอกทางหนง และฟนเฟองสำคญททำให

กจกรรมนขบเคลอนไปสความสำเรจไดไมใชใคร

ทไหนเลย เดกนกเรยนของเรานนเอง

นกเรยนทกคนตงแตชนอนบาลจนถง

ชนประถมศกษาปท ๖ จะมหนาทรบผดชอบงาน

ของตนเอง บางคนจะไดหลายงาน และนกเรยน

จะสนกกบงานทไดรบมอบหมาย ทกคนจะทำ

หนาทของตนเองโดยไมบกพรอง ตอนเชาเมอมา

ถงโรงเรยนนกเรยนชน ป.๒ จะรบมาใหอาหารกบ

พวกเขาจะตนเตนทกครงเมอกบกระโดดมาหา

ขณะทพวกเขาแกวงไมยาวๆ ไปมา เสยงดง

กรดกราดของนกเรยนหญงเรยกใหนกเรยนคนอน

มามงดมขาดสาย นกเรยนทดแลเหดนางฟาก

จะรบมาเปดประตโรงเรอน เพอดวาวนนมเหด

โผลออกมาจากปากถงมากเหมอนเมอวานหรอไม

ถามมากกจะตะโกนเรยกเพอนมาดและรบเกบ

ทนท ถาวนไหนมนอยกจะทำเสยงออยๆ กจกรรม

เพาะเหดนางฟาน มการจดทำบญชการขายเหด

แตละวนดวย สวนมากมกจะขายใหโครงการอาหาร

กลางวนของโรงเรยน ถาวนไหนมมากกจะขายใน

ชมชน โดยนกเรยนนนแหละทแยงกนไปขาย ทำให

มรายไดเขาโรงเรยนอกสวนหนง สนปคณครกจะ

มรางวลใหกบนกเรยนทรบผดชอบในการทำบญช

ดวยเพราะถอวามความซอสตย และสามารถดแล

เรองเงนทองได ทบรเวณแปลงผกสวนครวนกเรยน

อกกลมหนงกำลงพรวนดน รดนำผกกาด มะเขอ

ผกคะนา กะหลำปล กะหลำดอก ถวผกยาว

ทกคนชวยกนและแบงปนอปกรณของตนเองกบ

เพอนๆ โดยไมหวงของ อกไมนานพวกเขาจะได

เกบผลผลตแลว นกถงบรรยากาศปกอนขณะท

เกบผกเหลานพวกเขาสนกสนานเปนทสด นกเรยน

ชายพากนถอดเสอผาเหลอแตกางเกงในและ

กระโดดลงอาบนำ นกเรยนหญงเลยไมคอยมาอย

กลมน พวกเขาชวยกนนำผกไปขายในหมบาน

ผปกครองกชวยซอและผกกหมดในเวลาอนรวดเรว

มรายไดเขาโรงเรยนอกแลว

ทแปลงสาธตการทำนา วนนนกเรยน

ชน ป.๔-๖ ทงหมดอย ในชดเหมอนชาวนา

เพราะพวกเขากำลงจะดำนา บรรยากาศกเปนใจ

ฝนตกลงมาตงแตเชาแตพวกเขาไมกลว มคณแม

ของนกเรยนหลายคนมาชวยดำนาดวย นกเรยน

เตรยมแปลงไวเมอหลายวนกอน โดยมลงภารโรง

จดการไถคราด และตอนนกพรอมทจะปลกขาวแลว

เมอถงฤดเกบเกยวเรายงสนกกนใหญ แมแต

ผอำนวยการโรงเรยนและคณครกไปเกยวขาวกบ

นกเรยนดวย แตกอนหลายคนดำนาและเกยวขาว

ไมเปน เมอโรงเรยนมกจกรรมนทกคนดำนาและ

เกยวขาวเปนแลว สมกบทเปนลกชาวนาทแทจรง

เมอถงฤดเกบเกยวเรารสกภมใจ เรารกและสามคค

กนมากขน เพราะกจกรรมมากมายทเราไดปฎบต

และรวมมอกนเพอใหเกดความสำเรจ

มองไปทสระนำหลงโรงเรยน นกเรยนชาย

กลมหนงกำลงสงเสยงดงโหวกเหวก เรยกใหเพอน

มาดปลาทกำลงวายมากนอาหารทพวกเขากำลง

โยนลงไปในนำ มปลาหลายชนด ปลาดกตวใหญมาก

ปลานลกม ปลาสวายกมาเปนฝง สขาวของ

ปลาตะเพยนสะทอนแสงแดดยามเชาดระยบระยบ

สวยงามจบตา นกเรยนตนเตนทกครงทปลา

แหวกวายกนมาหาพวกเขา พวกเขารสกรกและ

ผกพนกบมน แตเมอปลาโตเตมทถงฤดทจะตอง

จบปลาพวกเขากจะตนเตนกบการจบปลาโดย

๕๖ ๕๗

การนงบนเรอกบคณพอและทอดแหอยางสนกสนาน

ปลาทไดเราประกอบอาหารกลางวนและทเหลอ

นำไปขายในชมชน

ขณะทเดนกลบจากสระนำพวกเขาชใหกน

ดตนกลวยทปลกรายรอบสระนำและชวงนมนกำลง

ออกลกหลายเครอ ใกลๆ กนเปนตนมะละกอ

ซงออกลกรอบคอนบดประมาณ ๑๑ ลก ถาสก

เมอไรคณครจะแจกใหนกเรยนไดกนโดยทวกน

ผลไมทกอยางของโรงเรยนชางอรอยจรงๆ

นกเรยนรองเย...เมอแมครวบอกวา อาหาร

กลางวนวนนจะเปนแกงเขยวหวาน (ของโปรด

ของนกเรยนทงหมด) แมครวเกบมะเขอในสวนท

ออกลกมากมาย ขนาดกำลงเหมาะใสแกงดวย

นกเรยนอนบาลแตกอนไมชอบกนมะเขอ แตเดยวน

หลายคนกนไดและยงคอยดแลตนมะเขอทอยใกลๆ

หองเรยนดวย

ทหองเกษตร นกเรยนหลายคนพากนปด

จมกเนองจากกลนของนำหมกชวภาพทเขาแอบ

เปดด คณครพาพวกเขาทำเมอสปดาหกอนโดย

ใหเอาเศษฟกทองและเศษผกตางๆ มาจากบาน

แลวสบเปนชนเลกๆ ใสลงไปในถง ใสหวเชอ

จลนทรยลงไปตามอตราสวน ปดฝาไว ไมนาน

เราจะไดนำหมกชวภาพทนำมาใชประโยชนได

มากมาย เราเคยนำไปขายในงานนทรรศการของ

โรงเรยนขนาดเลกมคนสนใจสอบถามหลายคน

ทกกจกรรม นกเรยนทกคนไดลงมอปฏบต

ขยนดแลเอาใจใส ชวยเหลอ และอดทนทจะรอคอย

เพอดผลงานทพวกเขาไดรบผดชอบ นกเรยนได

ผกไปกนทบาน ชวยประหยดคาใชจายของพอแม

กจกรรมเหลานชวยปลกฝงคณธรรมใหกบ

พวกเรา กอเกดความรกความผกพนในโรงเรยน

เหนอสงอนใดคอความภาคภมใจกบรางวลทพวก

เราไดรบมา

๕๘ ๕๙

ประเมนผลความพงพอใจของเดกนกเรยน

๓ โรงเรยน จากการเขาอบรมเชงปฏบตการ

โครงการปลกจตอาสานำพาเดกดของโรงเรยน

(บานหมอแปง) แลว แอบภมใจในการดำเนนงาน

ครงนมากๆ ความพงพอใจในกจกรรมเชงปฏบตการ

ดานภมปญญาทองถน มผลการประเมน รอยละ

๑๐๐ ทงงานใบตองและงานตดกระดาษ

ภมปญญาทองถน ชวยหากนไดไมอด

วทยากรพนบาน ยายทนและยายเพญ เปนคณยาย

ทหลานๆ นงลอมหนาลอมหลง คอยใหคำแนะนำ

ทำใหด ชางเปนภาพทนาประทบใจ คณยายทงสอง

ภมปญญาทองถน

ชวยหากนไดไมอด

บอกกบเดกๆ วา ทกวนพระ วนไหวคร วนสงกรานต

คณยายมรายไดจากการทำกรวยดอกไม ทำตง

ทำดอกกระดาษไปขาย คณยายลงทนไมมากเลย

แตคณยายสามารถขายไดเงนเปนรอยๆ บาท

ในแตละวน คณยายทงสองตงใจสอนหลานๆ

ดวยความรก ความเอาใจใส ภาพนสะทอนให

เหนความแตกตาง ในภาวะสงคมปจจบน

คณยายขายผลงานนไดกเพราะสงคมปจจบน

ไมเหนความสำคญของภมปญญาทองถนนนเอง

เดกๆ ปจจบนหางเหนคณยา คณยาย เพราะตางก

ไมมกจกรรมทำรวมกน ความรก ความผกพน

ใกลชด การใหการอบรมสงสอนระหวางผใหญ

ผเฒาผแกอยางเชนแตกอนไมมใหเหน สงคม

ปจจบนจงเปนสงคมทมแตความวนวาย เดกๆ

หนเขาหาสอทมแตชนวนปญหา แกปญหาไมไดก

หนเขาหาเพอนทอยในสงคมเดยวกน ผใหญยาก

ทจะเยยวยา แกไขได ซงแทจรงแลว เพยงเสนผม

บงภเขา หากเราหนมาเอาภมปญญาทองถนมาใช

ใหผใหญกบเดกๆ มโอกาสทำกจกรรมรวมกน

งานใบตอง งานกระดาษ งานจกสาน รวมถงการ

เลานทานธรรม ลวนแตเปนสงทลำคา นำพาให

เดกมคณธรรม นำรายไดสครอบครว ลอมรวดวย

ความรก ความอบอน ปญหาทวาหนกไมเกดขน

แมฮองสอน เขต ๑

เรอง

อดมลกษณ ชวลต

และคณะ

โรงเรยน

บานหมอแปง

ต.แมนาเตง อ.ปาย

จ.แมฮองสอน

๕๘ ๕๙

อยางแนนอน กรวยใบตอง กอกซอมตอ หอจกจา

ลวนมคา นำพารายไดสครอบครว ยายหลานไมตอง

กลวอดตาย อนาคตไมเลวราย พอแมสบายใจ

สรางภมคมภยในครอบครว เสยงหวเราะ หยอกเยา

ระหวางยายหลานภายในบาน สรางความสำราญ

ใจใหทกชวตในบาน ตางกภมใจในผลงานท

ทกคนตางกทำดวยความตงใจ สวยบางไมสวย

บางกคอยๆ ฝกฝนกนไป เวลานานเทาไร ความรก

ความผกพนใกลชดยงเพมขนเทานน รายไดทฝนไว

เกบใสหอหมากเกาๆ ของยาย แมทนขาดหาย

แตกำไรทไดหาใชแคเงนตรา แตสงทกำลงหาคอ

ความรกและความกตญญตอผมพระคณกบเรา

(คณยา คณป คณตา คณยาย)

เดกๆ ทเขาโครงการพฒนาคณธรรม

กจกรรมปลกจตอาสานำพาเดกดของโรงเรยนบาน

หมอแปงทกคน รวมทงโรงเรยนในเครอขาย

คงไดนำพาสงดๆ จากการอบรมครงนไปตอยอด

จะเปนกจกรรมใดกตาม เปาหมายเดยวกนคอ

ปลกจตอาสานำพาเดกด ใหความรก ใหความ

สำคญตอผมพระคณในบานกอน เชอฟงคำสงสอน

ของพอแม ชวยดแลป ยา ตา ยาย นอมกายลงส

การยอมรบคำอบรมสงสอน ออนฟงนทานธรรม

กอนนอน สงสอนใหชนชมพระบารม จดกจกรรมด

ยามวางระหวางครอบครว ปลกผกสวนครวรวกนได

ปลกไมไวประดบหนาบาน ชวยตาจกสานงานไมตอก

ประดษฐกรวยดอกจากใบตอง เยบกอกซอมตอ

รองขาวพระ ตดกระดาษเปนดอกไมใสแจกน

ตดจกจาตงสน และตงยาว รายไดเขากระเปา

ลกหลานเราลวนเปนคนด

๖๐ ๖๑

ราวปพทธศกราช ๒๕๐๙ ขาพเจาพรอม

เพอนๆ นกเรยน วงกรออกจากศาลาไปยงลานวด

แหงนมองเครองบนขบไลทบนผานไป โดยมคณคร

แอบยนแหงนดอยหางๆ เหนเครองบนลำเลกๆ

อยไกลลบ ดแทบไมทน หองเรยนในวยเดก

ของขาพเจา เปนศาลาการเปรยญเกา ไมมพน

มกระดานดำหนงแผน มคณครใจดคนเดยวสอน

ทกวชา

ขาพเจาเปนคนรวมสมย ในชวงชวตเหน

อะไรเปลยนแปลงอยางรวดเรว บางสงบางอยางก

เกนความคาดหมาย ขาพเจาเขาเรยนในโรงเรยน

ตงแตอาย ๖ ขวบ จนเดยวนกยงไมออกจาก

โรงเรยนเลย ผานหลกสตรมาหลายหลกสตร ตงแต

แสนเสยดาย

“พระมาลยไมกลบมา”

เชยงราย เขต ๒

เรอง

วเชยร ทองคม

โรงเรยน

ทงหาราษฎรสามคควทยา

บานทงหา ต.สนสล

อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย

๒๕๐๓ จนถง ๒๕๕๑ ใชกระดานชนวน สมดผใหญล

มาจนถงคอมพวเตอรโนตบค

ในวยเดก ขาพเจาคนเคยกบ “นรก”

มากกวา “สวรรค” ทำความรจกกบนรกตงแต

จำความได เพราะพอแม ผเฒาผแกมกจะเลา

เรองนรกใหฟง เวลาประพฤตไมถกตองดงาม

ทานกจะเลาเรองความผดทจะทำใหตกนรก

ตรงตามตำราบาง ไมตรงบาง ใหกลวไวกอน

พอเขาสวยเรยน กเขาโรงเรยนวดกฏการาม

หองเรยนไมพอเรยนกอาศยศาลาวดหลงเกาเปน

ทเรยน พอถงวนพระ ประมาณบายสามโมง

คณครจะพาข นศาลาการ เปร ยญหล ง ใหม

แลวอาราธนานมนตพระมาใหความรสอดแทรก

๖๐ ๖๑

ปลกฝงคณธรรมจรยธรรมผานเรองเลา นทาน

ชาดก มการตอบปญหาธรรม ใครตอบถกกจะได

รางวลเปนขนมบาง สมดดนสอบาง ทกเรองเลา

เดกๆ มกจำกนไดเพราะไมมสงเรามากมายเหมอน

ปจจบน

ขาพเจาและเพอน ๆเวลาทำอะไรผดกจะ

มคนคอยเตอน (ข ) แมแตเพอนเดกดวยกน

อยาทำนะเดยวตกนรก เพราะไดยนไดฟงมาอยางนน

เดกๆ ไมรจกสวรรคกนสกเทาไหร แตรจกนรก

มความรสกวานรกอย ใกลตว ไมกลาทำผด

และไมเคยสงสยวานรกมจรงหรอไม

พอโตขน มปญญา รเหตรผล กไมไดตดใจ

สงสย ไมวานรกหรอสวรรคจะมจรงหรอไม

แตสงทหาม สงทควรทำ หากปฏบตแลวเปนสงท

ดจรง ทำใหชวตดำเนนไปดวยดจรงๆ สงคม

ในยคนนกสงบรมเยน ผคนมนำใจเออเฟอเผอแผ

นรกเรมหายไปทละนอย ในชวงทวทยาการ

กาวหนาขน โลกกำลงตนเตนกบการไปเยอน

ดวงจนทรของอพอลโล ๑๑ วชาวทยาศาสตรเรม

เปนวชาทสำคญ เพราะความคาดหวงของหลกสตร

มงใหคนไทยคดเปนระบบ คดเปนวทยาศาสตร

ยอมรบความกาวหนาทางวทยาศาสตร จะเปลยน

ประเทศดอยพฒนา (สมยนนเรยกเชนนนภายหลง

เปลยนมาเปนประเทศกำลงพฒนา) การรบรเรยนร

ไมไดเกดจากการถายทอดความรตามหลกสตร

เพยงอยางเดยว ยงมส งแฝงเรน (Hidden

Curriculum) อาจโดยคร โดยสอ หรอบรบท

แวดลอมแฝงเขามาดวย แอบทำใหเกดขอสงสยวา

นรกมจรงหรอไม

เดกๆ คดวาสวรรคอยบนฟา ทำไม

อพอลโล ๑๑ ไมพบสวรรค สงทมองไมเหน

มจรงหรอไม วทยาการตะวนตกมกเนนยำเรอง

ขอพสจน หลกฐานอางอง จนละเลยวถตะวนออกไป

ในสงคมไทยปจจบน ทงเดกและผ ใหญไมคอย

เกรงกลวตอบาปกรรม จงกอกรรมทำชวกนงาย

ทงกาย วาจา ใจ ผลกรรมท ไดรบคอนขางชา

และไมชดเจน ไมมสวานคอยตรวจ

๖๒ ๖๓

ศาสนาพทธถอกำเนดมาเกอบจะ ๒,๖๐๐ ป

นรกกยงอยเปนกฎหมายทางใจมาสองพนกวาป

ถงแมวาพทธศาสนาเปนศาสนาแบบสจนยม

แตคำสอนเรอง นรก สวรรค กยงคงปรากฏใน

พระไตรปฎก ถงแมจะกลาวไวไมมาก ภายหลง

ไดมการนำมาอธบายขยายความใหเขาใจชดเจน

และมองเหนภาพมากยงขน อาท ประมาณพทธ

ศตวรรษท ๙ พระภกษชาวสงหลไดแตงเรอง

พระมาลย ซงเปนพระอรหนตผมากดวยศล สมาธ

ปญญา มบญญานภาพและฤทธเดชเกรยงไกร

ทานไดเขาฌานสมาบตชำแรกแผนดนไปเยอน

เมองนรก สำแดงฤทธดบไฟนรกและทำลายเครอง

ทรมานสตวนรกทงหลายใหสนไป ตอจากนนก

แสดงธรรมเทศนาโปรดสตวนรกใหเปนทเอบอาบ

ซาบซงใจ รบรเหตแหงกรรม สตวนรกทงหลาย

ไดขอรองใหพระมาลยชวยกลบไปบอกญาตมตร

ไมใหกระทำกรรมชว ใหเรงทำบญอทศสวนกศล

เพอใหญาตพนองในนรกภมพนกรรมโดยเรว

ตอมาไดมการเขยนวรรณกรรม ผกธรรม

ใบลานนำเรองราวของพระมาลยมาเทศนาสงสอน

มากมาย ตลอดจนเรองราวเกยวกบนรก สวรรค

เชน พระมาลยคำหลวง พระมาลยโผดโลก ไตรภม

พระรวง เปนตน

ในสงคมไทยปจจบน ทงเดกและผใหญ

ไมคอยเกรงกลวตอบาปกรรม จงกอกรรมทำชว

กนงาย ทงกาย วาจา ใจ ผลกรรมทไดรบคอนขางชา

และไมชดเจน ไมมสวานคอยตรวจ เวลากระทำผด

ไมมโจทกไมมคำตดสนกยงไมผด ไมถกลงโทษ

ซงตางจากบาปกรรม ทำเมอไร ไมวาตอหนาหรอ

ลบหลงกยอมมผลทนท

การปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหเยาวชน

จำเปนจะตองใชยทธศาสตร วธการทหลากหลาย

เราอาจอบรม สอดแทรกความเชอ (ทคดวาใหผล

ดและไมงมงาย) ใหกบเดกและเยาวชนในลกษณะค

ขนานกนไปดวยกนาจะได หากสถาบนทางการ

ศกษายงไมพรอมทจะสอดแทรกเรองของนรก

สวรรค กควรทสถาบนครอบครว บานและวด

รบบทบาทนนไป

ในบางกรณ ความเชอทสงผลดตอชวตม

ประโยชนกอการพฒนาคณธรรมจรยธรรม ความ

เชอทเราไมสามารถอธบายเหตและผลใหเขาใจ

และรบรไดตามวย บางครงกไมจำเปนตองพสจน

แมในโลกตะวนตกทวทยาศาสตร วทยาการ

กาวหนาหลายๆ ประเทศ กนบถอศาสนาแบบ

เทวนยม และยงคงนบถอสบทอดกนมาถงทกวนน

๖๒ ๖๓

ทเปนไดในวนน...

เพราะฉนมพระในบาน

แมฮองสอน เขต ๑

เรอง

รชน ปสำมะโน

โรงเรยน

บานแมอคอหลวง

ต.แมอคอ อ.ขนยวม

จ.แมฮองสอน

ในวยเดกนนมกจะมผใหญหรอใครๆ ถาม

อยเสมอวา “โตขนหนอยากเปนอะไร” ฉนกเปน

หนงในนน ทถกถามดวยคำถามน ในตอนแรก

ฉนกยงตอบไมไดวาโตขนฉนอยากเปนอะไร

แตจะวาไปแลวฉนกเคยบอกแมวา “โตขนฉนอยาก

เปนหอย” ฉนบอกกบแมอยางนนจรงๆ เพราะใน

ตอนนนฉนรแตเพยงวาทบานแมทำกบขาวอรอย

มากโดยเฉพาะแกงหอยขมใสใบชะพล เปนอาหาร

ถวยโปรดของทกคนในครอบครวโดยเฉพาะฉนเอง

ทชอบกนหอยขมมาก เลยคดวาถาตวเองไดเปน

หอยคงด เพราะอรอยและมประโยชนกบทกคน

แตนนกเปนเพยงแคความคดในวยเดกของฉน

เทานน

เมอฉนโตขน เขาใจอะไรมากขน ฉนจงได

เปลยนความคดทวาอยากเปนหอย มาเปนวา

ถาฉนโตขนฉนอยากเปนคร แตคราวนฉนไมได

บอกกบแม แตเกบไวในใจและคดวาฉนจะตอง

ทำใหได ฉนจะตงใจเรยน เรยนใหสง สงพอทจะ

เปนครใหได นนคอความคดความตงใจของฉน

พอกบแมของฉนมอาชพทำไร-ทำนา ฐานะทาง

บานจงไมไดรำรวยอะไรแตทานทงสองกพรอม

และสนบสนนใหฉนเรยนหนงสอ พอบอกกบฉนวา

“แมจะไมมเงนทองมากมายใหลกแตพอกบแมกม

ความรกมกำลงใจใหลกอยางไมมวนหมด ขอเพยง

แคใหลกตงใจจรงเทานน” นนคอคำพดททำให

ฉนตนตนและฝงอยในใจฉนตลอดมา ยามใดท

๖๔ ๖๕

ทอแทเมอฉนนกถงคำพดของพอ ฉนกอดทจะ

ตนตนขนมาอกไมไดและกรสกวาตวเองมพลงคด

มพลงกาวตอไป เพราะฉนรสกไดถงความรกความ

หวงใยความปรารถนาดทมจากพอและแม

และสงหนงทแมสอนฉนอยเสมอกคอ “ตองหมน

ใสบาตรทำบญนะลก คนเราจะไดดกตอเมอได

ทำด หมนทำบญใสบาตรเยอะๆ จะไดสขสบาย

สมดงใจปรารถนา ถาเราคดดทำด ใครเหนใครกรก

ใครกชนชม” ฉนยงจำคำสอนของแมไดเสมอ

และจำไดวาในวยเดกฉนมชวตสวนใหญอยทวด

ทกๆ วนหลงเลกเรยนหรอวนเสาร-อาทตย ลานวด

จะเปนสถานทนดพบของฉนกบเพอนๆ ในหมบาน

เปนสถานท เลนเตย เลนตจบ เลนวงไลจบ

เลนหมากเกบ ขมาสงเมอง รวมทงเปนแหลง

อาหารเมอยามหว ชวตในวยเดกของฉนผกพนอย

ทมาวดกบแมเหมอนฉนเทานนเอง แตความคดนน

ททำใหฉนไปวดกบแมทกวนพระ กซมซาบเขามา

ในจตใจของฉน และทำใหฉนไดเรยนรถงวถชวต

ของพทธศาสนกชนทพงปฏบต ความทรงจำใน

วย เดกของฉน เก ยวกบวดมมากมายจร งๆ

ทงซาบซงใจ ประทบใจ สนกสนาน ทกอยางเตมปร

อยในใจฉน กอนวนออกพรรษาชาวบานตางหยด

งานไร-งานนา พากนมาตกแตงศาลาการเปรยญ

และบรเวณวด ใครมกลวย มออย สมโอผลไม

ตางๆ กแบกใสบานำมาประดบศาลาใหดสวยงาม

เหมอนกบอยในปาหมพานต ฉนเปนเดกกไมได

ชวยงานอะไร ไดแตวงไปวงมาจองกลวยจองออย

ผลไมทผใหญนำมาตกแตงศาลาวดกบเพอนๆ

เทานน มนเปนความสข ความสนกสนานในวย

เดกของฉนจรงๆ อกทงงานอปสมบทนาคหม

ทฉนกไมพลาดทจะตดสอยหอยตามพอกบแมไป

อกเชนเคย ในสมยนนมแตรวง ใหความบนเทงใจ

หนมสาวยาวไปถงคนแก ตางออกไปวาดลวดลาย

กนฝนตลบไปหมด ในตอนนนฉนอดหวเราะกบ

ทาเตนของลงๆ ปาๆ ไมได แตละคนมทาเตน

ในแบบฉบบของตนจรงๆ พอแมนาคตางกแตงตว

กนสวยงามเตมท มทองเทาไหรกนำมาใสจนเตมคอ

มองเหนความรกความปลาบปลมใจทมตอลก

ของตนไดเปนอยางด

แมเวลาจะผนผานไปแตฉนกยงจดจำ

เรองราวเหลานนไดด ดวยความรกความหวงใย

การใหคำสงสอน การนำพาแตสงดๆ มาใหฉน

การใชชวตตามแนววถพทธของพอและแมทำให

ฉนมวนน วนทฉนเรยนสำเรจและไดเขารบราชการ

เปนครในทสด สมดงทฉนฝนไว ฉนรบรไดวาพอ

กบแมดใจมากและภาคภมใจในตวฉน แมวาใน

ตอนนพอของฉนจะพดไมไดแลวเพราะทานปวย

เปนอมพฤกษ เม อหลายปกอน เปนเหต ให

ไมสามารถพดสอสารกบใครได แตฉนกมองเหน

แววตาแหงความภาคภมใจของพอทมตอฉน

ฉนอยากบอกพอกบแมวา “ลกขอกราบขอบพระคณ

พอกบแม ทลกมวนนไดกเพราะวามพอและแม

เปนพระในบานและอยในใจของลกจรงๆ”

กบทองไร-ทองนา โรงเรยนและกวด สามสงน

เทานนเอง ฉนจำไดวามอยครงหนงฉนขคอพอไปไร

ในมอพอขางหนงกหววทยเปดเพลงฟงไปดวย

อกขางหนงกคอยจบฉนไว แมหาบกระบงใสขาว

ไวไปกนตอนเทยง โดยมนองชายของฉนนงอยใน

กระบงหนงและอกกระบงหนงเปนหมอขาวปลา

อาหาร ฉนรสกมความสขใจอยางทสดเมอไดนกถง

และความสขใจความประทบใจอกเรองหนงกคอ

เวลาทไดไปวดกบแม ทกวนพระแมจะไปทำบญ

ทวดเสมอโดยมฉนเปนผตดตาม ในตอนนนฉน

คดแคเพยงวาจะไดกนขนมอรอยๆ หลงจากท

พระทานฉนเสรจแลว และกจะไดเลนกบเพอนๆ

๖๔ ๖๕

เพอแม...

พะเยา เขต ๒

เรอง

สดสวาท กรตวรางกร

โรงเรยน

ชมชนบานเชยงบาน

ต.เชยงบาน

อ.เชยงคำ จ.พะเยา

“หนงสอ คอเพอนทดทสดของฉน” เปน

คำพดท อจฉรย อนเทพ มกจะพดเสมอ และกจะ

ทำตามทพดเอาไว นนกคอ ถาหากมเวลาวาง

เมอใด กจะเหนภาพของเดกหญงอจฉรย อนเทพ

อานหนงสออยเสมอ และนนคอภาพประทบใจท

ไดรบจากเดกผหญงคนน ซ งนอยคนนกใน

วยเดยวกนทจะเหนคณคาของการอาน หรอเรยก

อกอยางหนงวา มนสยรกการอานเชนน

“อจฉรย อนเทพ” เปนนกเรยนชนประถม

ศกษาปท ๖ โรงเรยนชมชนบานเชยงบาน

เปนเดกดทควรไดรบการยกยองในดานความประพฤต

อนดงาม และนำมาเปนเยยงอยางใหแกเพอนๆ

นองๆ ตลอดจนคณครในโรงเรยนได ทงในเรอง

ความประพฤต ดานการเรยน การวางตว ถงแมวา

ครอบครวของ อจฉรย อนเทพ จะแตกแยก

เนองจากพอแมแยกทางกน ซงทกวนนอาศยอย

กบแม มอาชพทำนา รายไดนอย แตภาระทตอง

รบผดชอบมากมายเหลอเกน แมกอดทนทจะ

หารายไดเพอทจะเลยงดลกทงสองคน คอพชาย

และตวอจฉรย

สำหรบพชายนนเรยนในระดบมหาวทยาลย

จำเปนตองใชเงนเปนจำนวนมาก แตอปสรรค

ดงกลาวมไดบนทอนความตงใจในการทำความด

ของเธอเลย เธอยงคงตงใจเรยน เปนเดกด เชอฟงแม

และไมทำใหแมผดหวงในตวเธอ และไมเคยทจะ

นำเอาปมดอยเหลานมาเปนขอบนทอนความตงใจ

หรอทำรายตวเอง แตกลบเปนแรงเสรมทจะทำ

เพอแมของเธอ เธอไมอยากใหแมตองลำบากเมอ

ยามแกเฒา ไมอยากใหแมทำงานหนก ไมอยาก

ใหแมลำบากเพราะเธอ และปรารถนาทจะใหแม

มความสข นนคอความหวงของเธอ และนนคอ

เหตผลพรงพรทตวเธอเองคดวาเปนหนาทของเธอ

เองโดยไมตองม ใครบงคบจตใจใหทำตาม

และนนคออกเหตผลหนงทเธอคดวาจะเปนสงเดยว

ทจะทำใหแมภมใจในตวของเธอทสามารถทำได

ในขณะน

ถงแมวาชวงเวลานแมของเธอจะทำงาน

หนกเพอทจะหาเงนมาเลยงครอบครว ซงตอง

สง เสยพชายให เรยนในระดบมหาวทยาลย

และตวเธอเองกยงอยในวยเรยน แตวาเธอยงคง

๖๖ ๖๗

เรยนในระดบประถมศกษา จงไมตองใชจายใน

เรองการเรยนมากนกเนองจากไดรบการอดหนน

จากรฐบาลตามนโยบายเรยนฟร ๑๕ ปอยางม

คณภาพ จงชวยแบงเบาภาระใหกบแมของเธอ

ไปไดมาก แตกยงลำบาก ดงนนวธทอจฉรยจะ

ชวยแมเธอไดกคอ พยายามประหยดคาใชจาย

พยายามซอของเมอจำเปนเทานน ไมสรยสราย

นอกจากน ย งหารายไดพ เศษระหวางเรยน

เพอชวยแมอกแรง เธอมกจะรบจางถกไหมพรม

โดยจะไปรบเสนไหมพรมจากกลมแมบ าน

ในหมบานมาถกทอตามลายทกำหนด และเมอ

เสรจเรยบรอยแลวกสงใหกลมแมบานตอไป

เธอกจะไดรายไดตามจำนวนทเธอถกไดเปนคาแรง

ภายในโรงเรยนกจะทำไดดไปดวย จากทเปนคน

ใฝเรยนร รบผดชอบงาน เธอจงไดเปนประธาน

นกเรยน รวมทำกจกรรมในโครงการ อย. นอย

เปนเสาหลกในการพฒนาโรงเรยน ไดรบความ

ไววางใจจากคณะคร เพอนๆ นองๆ วางานชนนนๆ

จะตองสำเรจลลวงไปดวยดตามวตถประสงค

ดวยเหตน เธอจงเปนทรกของทก ๆคนใน

โรงเรยน ไดรบการยอมรบจากคร นกเรยน ตลอดจน

ผปกครองของนกเรยนทมกจะนำกรณตวอยาง

ของอจฉรยเปนตวอยางในการสงสอนอบรมลกๆ

พฤตกรรมของอจฉรยควรไดรบการยกยอง

ในดานการเรยน เปนคนทใฝเรยนร ตงใจเรยน

มความรบผดชอบ เรยนด ทสำคญเปนคนทมนสย

รกการอาน สวนดานความประพฤต เปนคน

เรยบรอย อธยาศยด มกรยามารยาททงดงาม

สมกบเปนกลสตร ดานความเสยสละ เปนคนท

เสยสละเวลา กำลงกาย กำลงใจ เพอสวนรวม

โดยไมหวงสงตอบแทน ดานความรบผดชอบ

เปนบคคลทมความรบผดชอบสง และทสำคญท

อยากใหทกคนไดนำไปเปนตวอยางและไปประยกต

ใชกบชวตประจำวนของตวเอง กคอ ความกตญญ

กตเวท ทนบวนจะสญหายไปจากสงคมไทยของเรา

เรามกจะเหนขาวคราวทกระทบจตใจของคนทวไป

ไมวาจะเปนการทำรายผมพระคณ การทอดทง

ใหคนชราไดหาเลยงชพดวยตวเองตามสอตางๆ

แตเธอไดแสดงใหทกคนไดเหนวา “แม” สำคญ

ทสดในชวต เธอทำทกสงทกอยางเพอแม กลววา

แมจะเสยใจ เธอแสดงใหเหนวาการเปนตวอยาง

ทดมคามากกวาคำสอน ถงแมวาเราจะพรำสอน

ตางๆ แตทวาคนเหลานนไมนำคำสงสอนนนไป

ปฏบตกไรประโยชน ซง อจฉรยอนเทพ สามารถ

ทำเปนแบบอยางทดใหแกบคคลทวไป สามารถนำมา

เปนแบบอยางไดเปนอยางด เพราะสงทเธอทำ

ทกวนน เธอคดไวเสมอวา “เพอแม...”

เราจะปลอยใหเวลาลวงเลยไปโดยทไมหนหลง

มามองเลยหรอวาสงทเราทำไปนนดพอหรอยง

และทสำคญเราทำเพอตนเอง...เพอคนทเรารก...

และประเทศชาตของเราแลวหรอยง

แตกไมเคยทจะทำใหเสยเวลาเรยน การเรยนยงเปน

หวใจสำคญทเธอยงตองรบผดชอบ สงผลใหการ

เรยนของเธอไมเปนรองใครเลยในระดบชนเรยน

เดยวกน ผลการเรยนอยในเกณฑดมาก ทงนอาจ

สบเนองมาจากการมนสยรกการอานทเธอปฏบต

อยเปนประจำนนเอง และนอกจากนการตงใจ

เรยนในหองเรยน ซกถามเมอเธอไมเขาใจ หรอแม

กระทงคนควาดวยตนเองกยงสงผลใหเธอม

ผลการเรยนทด การเรยนเปนการพฒนาคนไดอยางด

เมอเหนความสำคญของการเรยน ความรบผดชอบ

ในหนาททกอยาง ไมวาจะเปนงานท ไดรบ

มอบหมายตามกลมสาระวชา หรองานหนาทตางๆ

๖๖ ๖๗

เดกพเศษ...

ของขาพเจา

เชยงใหม เขต ๕

เรอง

นภาพร เตงน

โรงเรยน

บานแควมะกอก

ต.ฮอด อ.ฮอด

จ.เชยงใหม

๖๘ ๖๙

เดกชายตวสงโยง ผวขาว ใบหนาถกบดบง

ดวยแวนสายตาทไดรบแจกจากหนวยงานเมอหลายป

ทผานมา เพอนๆ และคนทวไปเรยกวา “อนรกษ”

เมอเอยชอเดกคนน คนทวไป เพอนๆ กมกจะ

คดถงความเปนเดกพเศษในดานสตปญญาท

คอนขางเชองชา อานหนงสอไมคอยออก สายตา

ไมคอยด เวลาอานหนงสอตองกมหนาลงเกอบ

ชดกบหนงสอทอาน เขยนตวอกษรไมคอยถกตอง

พดจาเรอยเปอย ไมคอยมสาระ พดจาซอๆ ตรงๆ

ไมคอยปรงแตงคำพด ไมชอบใหคนอนมาลอเลยน

ชอบเลนกบเพอนรนนองทอายนอยกวาตวเองเสมอ

หากมองผวเผนชางเปนเดกทไมมอะไรนาสนใจ

และไมมอะไรดเลย จวบจนป ๒๕๕๓ ขาพเจาไดม

โอกาสทำหนาทครประจำชนประถมศกษาปท ๖

โรงเรยนบานแควมะกอก มโอกาสไดมองเดกชาย

อนรกษอยางเตมสายตา และในโอกาสเดยวกน

ขาพเจาไดเขามาดแลงานคณธรรมในโรงเรยน

จงสงเกตความพเศษในสวนอนของเดกๆ ไปดวย

เดกชายอนรกษกเปนอกคนทขาพเจามองเหน

ความพเศษอกรปแบบหนงทแตกตางจากมมมอง

ของคนทวไป ตอนบายของวนหนง ภารโรงท

โรงเรยนตดกงไมกองไวขางทาง เดกหลายคนเดน

คยกนผานไปอยางไมสนใจ แตอกสกครขาพเจา

ไดยนเสยงรถเขน กำลงถกเขนมาทกองกงไมท

วางเกะกะอยรมถนนภายในโรงเรยน คนทกำลง

เขนรถคอเดกชายอนรกษ ขาพเจามองตามแทบ

ไมเชอสายตา แตกยงคดตอไปวา คงมคนวานให

ชวยทำ จงสอบถามไปวาจะทำอะไร คำตอบนน

ทำใหขาพเจาสนใจในความคดจตอาสาของเดกชาย

อนรกษขนมาอยางเตมตน เขาตอบขาพเจาวา

“กงไมมนรกขวางถนนจะเกบไปทงในหลมขยะ

ไมมใครบอกใหทำ เหนรถขยะวางอยจงไปเขนมา

ใสกงไม” ชางเปนความคดทบรสทธเสยนกระไร

ขาพเจายมดวยหวใจอมเอบ มเสยแรงทดแล

พรำสอนการมจตอาสาทำความดใหกบนกเรยน

ในโรงเรยนทกๆ วนองคารตอนเชา หนาเสาธง

นเปนเพยงหนงกจกรรมและอกกจกรรมทนากลาวถง

กคอ ทกเชาเมอขาพเจาและคณครทานอนๆ

เดนทางมาถงโรงเรยน เดกชายอนรกษจะเดนมา

ทกทายและถามเสมอ “สวสดครบคณคร

ชวยถอของไหมครบ” ชางนาประทบใจในความ

ออนนอม มนำใจและจตอาสาของคนททกคน

เรยกวาเดกพเศษ สำหรบขาพเจาเดกชายอนรกษ

อนนอย เปนเดกพเศษจรงๆ พเศษในดานเปนผ

มคณธรรม จตอาสาโดยไมหวงไดรบการตอบแทน

ชางด เหลอเกนในความรสกของผทพบเหน

ในความเปนคนคนหนง อาจมทงจดเดนและจดดอย

เสมอ ไมไดดและเลวรายไปเสยทกทาง จงคนหา

ความดของตนเองใหพบ จงภมใจกบความดนน

และใหพฒนามนใหดยงขนตลอดไป ดงเชน

อนรกษ อนนอย เดกทดอยดานสตปญญา

แตเดนในดานคณธรรมของจตใจ เดกพเศษ...

ของขาพเจาคนน

หากในโลกนมคนทมจตอาสาเยยงเดกชาย

อนรกษ อนนอย โลกคงจะถกรกรานจากนำมอมนษย

นอยลง เหตการณวกฤตตางๆ ทางธรรมชาตและ

สงแวดลอมทกำลงกอปญหาใหกบมนษยชาตกคง

เบาบางลงเชนกน

ในความเปนคนคน หนง อาจมทงจดเดนและจดดอย

เสมอ ไมไดดและเลวรายไปเสยทกทาง จงคนหา

ความดของตนเองใหพบ จงภมใจกบความดนน

และใหพฒนามนใหดยงขนตลอดไป

๖๘ ๖๙

ภาพเดกชายรางอวนหนาตาคลายสายณห

ดอกสะเดา กบมอเตอรไซคคใจออกเกบปนโต

ในแตละเชา เปนภาพทชาวบานทงกวาว ตำบล

ทงกลวย อำเภอภซาง จงหวดพะเยา เหนจนชนตา

เพอนำอาหารถวายแดทานพระครวทตศาสนคณ

เจาอาวาสวดทงกวาว เดกชายคนนนคอวระวฒ

คำโน หรอ “บอย” บตรชายคนเดยวของคณพอสวย

คณแมสงเวยน ดวยการทบอยเปนเดกเรยนไมคอย

ทนเพอน สตปญญาไมคอยดนก บอยจงจบ ป.๖

เมออาย ๑๔ ป ขณะทเพอนๆ เขาเรยนตอภาค

บงคบคอมธยมตนครบทกคน แตบอยไมไดเรยน

เหมอนเพอน ในตอนแรกนนเขาคดจะบวชเปน

สามเณรแลวเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา แตทานพระครวทตศาสนคณเหนวา

The boy is big

พะเยา เขต ๒

เรอง

พระอธการหนย ฐตสมปนโน

โรงเรยน

วดกอซาว

ต.ทงกลวย

อ.ภซาง จ.พะเยา

การบวชเปนเณรแถวบานนอกเรานนไมใชวาเรยน

มธยมอยางเดยว ตองเรยนทงทางโลกทางธรรม

ประกอบกน และทสำคญคอตองรำเรยนจารต

ประเพณแหงทองถนเชน อานธรรมพนเมอง ทองจำ

บทสวดมนตตางๆ ซงเปนภาระทหนกไมใชนอย

ทานพระคณเจาผมองการณไกล และแนวคดทวา

คนเราไมจำเปนตองบวชเราก เปนคนด ได

และตรงกนขามการบวชกไมใชสตรสำเรจของการ

ทำใหคนเปนคนดเชนกน ทานจงไดใหบอยเปน

อารามบอย คอเดกวด

ภารกจหลกของบอยจะเรมตอนเยนโดยการ

เอาปนโตไปแจกยงบานแตละหลงทมจตศรทธา

ถวายอาหารแดพระคณเจา ซงแตละวนกจะผลด

เปลยนหมนเวยนไปเรอยๆ กลบมาทำความสะอาด

๗๐ ๗๑

ปดกวาดเชดถกฏ ศาลา วหาร เชาวนรงขนกไป

เกบปนโตนำอาหารมาถวายแดพระคณเจา

ปดกวาดเชดถกฏ วหาร เรยกวาเปนภารโรงของวด

กนาจะได หากทางวดมกจกรรมใดบอยกจะอย

ชวยจนกวางานจะเสรจ ไมวาจะเปนงานประชม

อบรม หรองานบญใหญเชนฉลองศาลา ซมประต

ซงจะเหนอยเปนพเศษ

สะอาดวด เขาจะจดเตรยมอปกรณตางๆ ทจะ

ขาดไมไดคอมดกรดยาง มงตรงไปยงสวนยาง

แลวทำการกรดมน นำยางกจะไหลลงจอกยางอยาง

ชาๆ ทงหมด ๓๕๐ ตน ใชเวลาประมาณชวโมงครง

ระหวาง ๒๐.๐๐ น. ถง ๒๑.๐๐ น. เสรจแลวบางครง

กนอนทกระทอมในสวน หรอบางทกกลบมานอน

ทบานรงเชาประมาณ ๐๖.๐๐ น. เดกอวนของเรา

กจะเรมเกบนำยางจากตนยางทแสนจะใจด นำมา

รวมกนทถงแลวกเขาสกระบวนการทำแผนซงตอง

อาศยสารเคม เข าช วย ตนยาง ๓๕๐ ตน

จะสามารถทำเปนแผนยางได ๑๐-๑๑ แผน แตละ

แผนหนกประมาณหนงกโลกรม สามารถจำหนายได

แผนละ ๑๕๐ บาท เปนอยางนอย สวนแบง

ของบอยจะตกอยวนละ ๕ หรอ ๖ แผนตามแต

จะนำยางจะตกมากหรอนอย ยางทไดจะสะสมไว

รอขายครงละมากๆ ซงพอคาจะมาประมลทบาน

ทงกลวย อยางนอยกเดอนละครง บอยกจะได

เงนไปเขาบญชสะสมไวเพอสงทเขาฝน

นอกจากจะรบใชพระคณเจา กรดยาง และ

รบจางทวไปแลว บอยกยงรบจางเลยงวว กลาวคอ

บอยจะรบววของชาวบานมาเลยงประมาณ

๑๐ ตว สวนมากเปนตวเมยเพราะวาเมอใดววเกด

ลกทงเจาของและคนเลยงกจะแบงกนคนละครง

ปใดเกดมากกจะไดมากไปตามนน ปจจบน

บอยมววเปนของตนเอง ๕ ตว หากขายกจะได

เงน ๒-๓ หมนบาท เพราะวาราคาววไมคอยดนก

บอยจงยงไมขายและรบจางเลยงววอยางนอยเรอยๆ

แมวาระดบสตปญญาของบอยในเรอง

วชาการจะไมคอยทนเพอน แตสงหนงทบอยทน

เพอนหรอบางทอาจจะมมากกวาดวยซำนนกคอ

“คณธรรม” ในขอท วาความกตญญกตเวท

ความขยนซอสตยและความอดทน บอยรกพอแม

และแสดงออกดวยความพยายามทจะใหพอแม

อยสบายตามอตภาพ โดยทตวเขาเองเปนคน

ทำงานหลก บอยขยนหมนเพยร เวลาของเขาใน

แตละวนหากไมไดรบจางถางหญา หรอปลก

ขาวโพด ขดถว ปลกพรกแลว บอยกจะอยกบวว

เลยงดมน หาหญาหาฟางและนำใหมนกน

ภารกจดงทวามานกมไดแตกตางจากเดก

วดโดยทวไป หากแตบอยไมไดทำงานเฉพาะในวด

ดวยการทเขาคดวาทำอยางไรจงจะสามารถเกบ

เงนใหไดมากๆ หวงวาจะซอรถไถใหพอสกคน

และปรบปรงตอเตมบานใหกวางขวางยงขน

เพอวาพอแมจะไดอยอยางสบายขนบาง เขาจง

รบจางอยางขยนขนแขงไมยอทอ ใครจางทำสง

ใดทเปนงานสจรตและไมเหลอความสามารถเขา

จะทำทงนน มผใหญใจบญทานหนงเหนถงความ

ขยนและความตงใจจงจางใหบอยไปกรดยาง

ซ งผ ใจบญทานน ใหบอยรอยละ ๕๐ กคอ

ครงตอครง หากกรดยางแลวขายไดเทาใดเจาของ

กไดคร งหน งและอกคร งหน งก เปนของบอย

โดยงานของเขาจะเรมหลงจากปดกวาดทำความ

๗๐ ๗๑

บอยมความซอสตยและเคารพทานพระคร จดจำ

คำสอนของทานและแปรเปลยนเปนการปฏบต

และปฏเวธ คอผลแหงการปฏบตมนกเกดขนกบบอย

บอยอดทนไมยอทอตองานหนก อดทนตอคำนนทา

เยาะเยย ถากถาง กมหนากมตาทำงาน ชวต

ของบอยมแตงาน เพราะวาเขามความหวงและ

ความฝนนนคออยากใหพอแมอยสบาย บอยใช

รางกายอนใหญโตของเขาให เปนประโยชน

เขากรำงานหนกเพอบดามารดาทเขารกยง

นาแปลกใจไมนอยทเดกคนหนงหาเงนจาก

หยาดเหงอแรงงานของตน แทนทจะเอาเงนไปซอ

หาความสขความสะดวกสบายใหตนเอง แตกลบ

ไมคดอยางนน เขารตวทวพรอมวาเขาเปนลก

คนเดยวของพอแม เมอทานเลยงเรามาแลวเรา

ตองเลยงทานเปนการตอบแทน สงใดทพอจะหา

ใหทานไดเรากตองทำ เพราะหากไมมทานแลว

ไฉนเลยเราจะเกดขนมาได เดกในวยเดยวกนม

แตแบมอขอเงนพอแม ไมวาจะไปโรงเรยน

ไปเทยว ซอนนซอนกตองขอ ขอมนอยเรอยไป

สำหรบเขาแลวเมอเปนนกเรยนประถมเขาอาจจะขอ

แต ณ ปจจบน เขาไมขอแตกลบเปนผให จากเดก

ทซงเพอนๆ มกลอวา “สายณห ดอกสะเดา”

ตลกดาวนซนโดรม เขากไมโกรธเพอน แตกลบ

ทำใหเพอนเหนวา จงเอาความประพฤตนำหนา

แลวเอาวชาตามหลง คนเราแมจะเกงหวดสอบ

ไดท ๑ ท ๒ เปนทยกยองเชดชของเพอน คร

และผปกครอง ซงชอวาเปนผรด มวชาเปนเลศ

อยางไรกตาม แตถาความประพฤตไมดแลวกยาก

ยงทจะประสบผลสำเรจในชวตได และสงใดเลาท

จะวดวาใครดำรงชวตไดอยางประสบผลสำเรจ ก

ดความเปนอยการใชชวตของคนคนนนวาเขายน

ดวยลำแขงของตนเองไดหรอไม สงท เขาม

สงทเขาเปน ไดมาอยางไร เปนทรพยตกทอดมา

จากบดามารดาหรอวาหาไดดวยตนเอง และยง

กวานนแมวาคณจะหาทรพยไดดวยตนเองควร

เผอแผไปใหพอแมบางหรอไม หากทำไดครบ

กชอวาเปนผถงพรอมดวยจรณะ คอความประพฤต

นนเอง

เรองราวของบอยคงเปนแรงบนดาลใจให

กบนองๆ ไดเปนอยางด เราไมจำเปนทตองเปน

ขาราชการ ทหาร ตำรวจ เหมอนกนทกคน หากแต

เราตองคนหาตวเองใหเจอวาเรารกทจะทำอะไร

และจงทำมนใหเตมท อยายอทอตออปสรรคใดๆ

และจงมนใจวาเมอเราทำความดแลว ไมจำเปน

ตองมสงตอบแทน เพราะการไดทำความดนนแหละ

ทเปนรางวลสำหรบเรา และยงเปนความดทกระทำ

ตอผมพระคณดวยแลว ผลของมนจะงดงาม

เปนดงดอกไมงามทสะพรงอยในใจผทำเสมอ

นา เสยดายแทท เยาวชนหลายตอหลายคน

นอกจากจะไมกตญญรคณพอแมแลว ยงนำเอา

ความเดอดรอนมาใหทานอยเนองๆ บางคนหวด

สมองไว แตไมไดใชคดทำความด หากแตรวมตวกน

เพอสรางความเดอดรอนใหกบครอบครวและชมชน

เมอคณมวชา มปญญา มความรด แตความ

ประพฤตใชไมไดแลว ปญญา ความร และวชา

ทมในตวคณมนกไรคาเหมอนกน

เจรญพร

๗๒ ๗๓

เชยงใหม เขต ๕

เรอง

พรอมา วงษสวรรค

โรงเรยน

บานบงตน

ต.บงตน อ.ดอยเตา

จ.เชยงใหม

คำวา “ใหอภย”

กบคนเปนคร... เปนสงคกน

นกถงสมยเมอยงเรยนวทยาลยคร ฉนไมเคย

คดเลยวาการเปนครจะตองเจอปญหาตางๆ

มากมายอยางทฉนเจออยทกวนน ตอนเดกๆ ฉนคด

แตวาเปนครกแคสอนเดกๆ ในวชาทเราสอน

เดกๆ กตองเชอฟงคร เหมอนสมยทเราเปนนกเรยน

เรากกลวคร เคารพ เชอฟงคำสงสอนคร

อาชพในฝนของฉนเมอครงยงเดก เวลาม

ใครถาม ฉนจะตอบเสมอวา อยากเปนคร เพราะความ

รกเดก และเพราะความศรทธาในอาชพครจงทำให

ฉนไมทงความฝน ฉนเรยนทางสายครดวยความ

มงมนและตงใจ

ปญหาในการสอนนกเรยนเมอสมยฝกสอน

เชนนกเรยนไมคอยตงใจเรยน คยกน เลนกน

มนเปนปญหาเลกๆ นอยๆ ทฉนคดวาคนเปนคร

ทกคนตองเคยผานชวงเวลานนมาแลว แต ณ

เวลานนฉนจำไดวามนเปนปญหาททำใหฉนนำตาตก

เลยทเดยว แตในทสดฉนกผานชวงเวลาเหลานน

มาได และนนทำใหฉนรวา การเปนครคน ไมใช

เพยงแคสอนใหศษยไดรแควชาในตำราเพยงเทานน

แตมนยงมสงอนทสำคญพอๆ กบวชาความรใน

บทเรยนทเราตองสอนอกดวย จากประสบการณ

ตางๆ ทไดเรยนรจากนกศกษาฝกสอน จนถง

ครมออาชพ ในวนน ฉนไดผานประสบการณ

เรองราวหลายหลาก ไมวาจะเปนเรองดๆ ทนา

ประทบใจของนกเรยนตวนอยๆ เรองความใสซอ

บรสทธของเจาตวเลกบนดอยสง... มากมายหลาย

เรองทอยในความทรงจำ เปนทงความประทบใจ

ทงความปลมใจ... และจนถงวนน การเปนครสอน

นกเรยนมธยม นกเรยนทเรมเขาสวยรน ทำให

ฉนไดพบเจอเรองราว ปญหาทตางจากการสอน

๗๒ ๗๓

นกเรยนประถม นกเรยนมธยมทำใหฉนไดสมผส

ความรสกเสยใจ ความรสกนอยใจ ความรสกแปลกใจ

เพมเขามาอกดวย...

หลงจากไดบรรจเปนครทอำเภออมกอยแลว

ฉนใชชวตครดอย สอนเดกๆ บนนนอยหาปกวา

เดกๆ ทนนเปนเดกนารก ไรเดยงสา เรองราว

ตางๆ ทฉนไดบนทกไวในสมอง ในความทรงจำ

จงมแตเรองราวนาประทบใจ อาจเปนเพราะวย

ของเดกชนประถม ยงเปนวยทไมปญหาอะไรนก

ปญหาเลกๆ นอยๆ มกจะเกดจากการสอสาร

เพราะนกเรยนทฉนสอนเปนกะเหรยง ๑๐๐%

หลงจากอยกบเดกๆ บนดอยสงหาป ฉนกยายลง

มาสอนโรงเรยนขยายโอกาส ทอำเภอดอยเตา

ทนมความแตกตางจากทแรกทฉนสอนมาก

โรงเรยนทดอยเตาเปนโรงเรยนขยายโอกาส

มนกเรยนถงชน ม.๓ และสภาพความเปนอยของ

นกเรยนทนโดยรวมแลวดกวาโรงเรยนเกามาก

นกเรยนทดอยเตาเปนกะเหรยงเหมอนกน แตดแลว

จะเปนกะเหรยงพฒนากวาทอมกอย อาจเปนเพราะ

ทนอยใกลเมองกวาทเดม เดกๆ ทนพดจาฉะฉาน

มแววเฉลยวฉลาดหลายคน การเรยนการสอน

กเหมอนจะสอนงาย เพราะยกตวอยางอะไร

เอยอางถงอะไร นกเรยนสวนใหญกเขาใจ... นนเปน

ความคดเมอฉนเขามาสอนทนแรกๆ แตนน

เปนความคดทผดมาก เพราะฉนไดเจอโจทยปญหา

จากนกเรยนทฉนตองเรยนรและแกไขอยตลอด

จนทกวนน

ฉนเปนครนาฏศลป จบเอกนาฏศลป

โทภาษาไทย ปจจบน สอนภาษาไทยและสอน

ดนตรนาฏศลปนกเรยนมธยม สำหรบวชาภาษาไทย

เปนวชาทฉนชอบ วชาทถนด และทำไดดพอควร

เมอสมยเรยน เมอไดมาสอน จงไมใชเรองยาก

และกไมคดวาเปนปญหา สวนวชาดนตร นาฏศลป

เปนวชาทเลอกเรยนตงแตสมยเรยนมธยมปลาย

จนถงปรญญาตร กคดไววาไมนามปญหาเชนกน

เพราะทกวนนมนเหมอนฝงอยในเสนเลอดไปแลว

ดๆ แลวไมนามปญหาอะไรเลย... แตปญหามนก

มจนได...

เมอครงแขงทกษะวชาการระดบเครอขาย

ระดบเขต และงานศลปหตถกรรมนกเรยนระดบ

๑๗ จงหวดภาคเหนอ ฉนสงนกเรยนเขารวม

ประกวดทงรำและรอง ไดเปนตวแทนทง ๒ อยาง

และนอกเหนอจากงานประเภทนแลว ฉนมกสง

นกเรยนประกวดรองเพลง หรอ รำ ในงานของ

ภาคเอกชนอกดวย เดกๆ ทมความสามารถพเศษ

ทางดานนไดฝกทกษะทงรองและรำกบฉนเสมอ

ฉนจงมลกศษยทเปนนกรอง นกรำ และกเดก

พวกนเอง เดกทอยใกลชดฉน เดกกจกรรมเหลาน

ททำใหฉนตองปวดหวอยเสมอๆ บางครงซอม

รองเพลงมากกวาซอมรำ เดกรำกมาถามเชงตอวา

“ครครบครสอนพวกเรา ครเบอรเปลาครบ” “ครสนก

บางไหมครบเวลาสอนรำ”

“ระหวางรำกบรองเพลง ครชอบอะไรกวา

กนครบ”

“ฟงนะ...ถาครเบอ ครไมชอบ ครคงไมสอน

คงไมเรยนมาทางน...และทถามมา ครพอจะร

เธอคดวาครซอมรองเพลงมากกวารำ... รองเพลง

ใชเวลานอยกวา สถานทงายกวา และเวลาซอมรำ

ตองใชเวลามากพอสมควร จะมาซองแปบๆ ไมได

แตเพลงเนย บางทครนกไดครเรยกมาใหรองให

ฟงเทยวสองเทยว กยงพอได นงกนขาวไป ฟงไป

ตไปกได แตรำแปดคน กวาจะมาทละคนๆ กวาจะ

เปลยนผาแดง กนเวลาไปเทาไหรแลว แลวสมมต

ครพกกนขาว พวกเธอรำใหด ครด ครตได

แตครตองจบทาใหดวยนะ ครจะทำพรอมกนสามส

อยางไดไหม เพราะฉะนนถาไมมเวลาเยอะจรง

ครกไมเรยก อยาเปรยบเทยบกบรองเพลง มน

คนละเรอง” ...เงยบไปซกพก...เดกกยอนมาอก

“ถาเปนผม ผมจะซอมรำใหเยอะกวา เพลงน

เมอไหรกรองได” “แลวไง กนนมนเธอไง นคร

ครมเหตผลของคร เรองรำถาครจะซอมเมอไหร

ครจะเรยก ทกวนนกซอมไปบางแลว ไมใชไม

ซอมเลย” ...ฉนหนกใจกบเดกประเภทอารมณ

ศลปนจรงๆ ไมยอมเขาใจอะไรงายๆ ...หลงจาก

วนนนฉนงดซอมทงรองและรำประมาณสองวน

เพราะงานอนเยอะมาก และอยากดดนสยเดกดวย

๗๔ ๗๕

ฉนไมพดไมสนใจเดกคนนประมาณสองวน

เดกมาขอโทษ “ครครบผมขอโทษ”

“...ไมเปนไร...ครไมโกรธเธอ...” “ขอบคณครบ

ผมนกวาครโกรธผม” นแหละเดกๆ ของฉน

...นนเปนเรองเลก ๆนอยๆ ทกระทบความ

รสกคนเปนคร คนทเปรยบเหมอนพอเหมอนแม

ทนอกเหนอจากสอนในตำราแลวยงตองดแล

เอาใจใสความรสกนกเรยน แมนกเรยนไมคอย

คดจะเขาใจความรสกครนก ครกใหอภยเสมอ...

บางครงกบแคคำแสดงความคดเหนของคร

ดวยความเปนหวงเปนใยในตวนกเรยน กลบทำให

นกเรยนไมพอใจถงกบแสดงออกดวยการไมพด

ไมรวมกจกรรมทครสอนกยงม

ครงนนฉนเตอนและสอนนกเรยนหญงคน

หนงเรองทรงผมวาเธอทำผมทรงนไมเหมาะ

กบเธอเลย เสยดายผม และหนาตาดๆ แบบเธอ

ทำทรงนนแลวมนทำใหดไมดไปเลย พรอมกบ

กำชบวา ใหเลยงไวอยาไปซอยอก หลงจากนน

ไมนาน มงานกฬา อบต. โรงเรยนตองนำวงดรยางค

ไปรวม ฉนนกถงทรงผมของนกเรยนหญงคนนน

เธอเปนดรมเมเยอรโรงเรยน คดวาผมทรงทเดก

ตดมาหากใสชดเกาคงดไมเหมาะ ฉนจงไปหาซอ

ชดใหใหม และนำมาใหนกเรยนลองวนกอน

ซอมใหญ ปรากฏวาฉนใหเดกไปตามแตนกเรยน

คนนนไมมา และพดวา “ครอะไรเรยก ถาคร...เรยก

ไมไป...” สอบถามเพอนๆ นกเรยนคนนนไดความ

วาเดกโกรธทครตอวาเรองผม ฉนนกถงคำพดทก

คำในวนนน นำเสยง สหนา คำพดของฉน

มนไมไดบงบอกถงการดาทอเลยสกนดเดยว

...นฉนทำใหเดกคนหนงเปนไปขนาดนเลยหรอ...

มานกอกท นกเรยนคนนเปนคนหนาตาด เธอคง

หมดความมนใจในตวเองหลงจากทฉนไปวจารณ

ทรงผมเธอ ...งานนนฉนเลยตองเปลยนดรมเมเยอร

กะทนหนเพราะเรองน ...หลงจากนนฉนเลอกทจะ

ไมตอวาหรอเรยกเดกมาพบแตฉนเลอกทจะไม

พดกบนกเรยนคนนไประยะหนง และแอบมอง

พฤตกรรมอยหางๆ

จนกระทงวนไหวครเมอชวงเปดเทอมใหม

ทผานมา นกเรยนคนนเขาแถวขนมาไหวครกบ

เพอนๆ รวมชน และไดตรงกบทฉนนงพอด

ฉนจำไดวานกเรยนยนดอกไมแลวกมลงกราบ

ฉนชะงกนดหนงแลวพดวา เปนเดกดนะ... หลงจาก

เสรจพธไหวคร มนกเรยนหญงอกคนมาบอกฉนวา

“ครคะ วนวสาเพญขอแลกทในแถวกบหนจะไดตรง

ครพอด เขาอยากไหวครคะ...” เทานนแหละ

ความรสกทยงคางคาใจมนกเหมอนทลายลงใน

พรบตา ถงแมวาไมมคำขอโทษออกจากปาก

ถงแมวาเปนแคเพยงการกระทำทางออม ครกยกโทษ

ใหแลว คนเปนครพรอมทจะยกโทษใหศษยเสมอ

หลงจากนน มกจกรรมทตองเลอกนกเรยนรำ

ฉนกยงเลอกนกเรยนคนน ทงทเคยคดไววาจะไม

เอาเดกนสยแบบนมารวมกจกรรมอก ...ฉนตอง

อธบายนกเรยนคนอนๆ ทถามฉนวา ทำไมรบ

เขามาอก ในเมอเขาเคยทำครเสยใจ ทำไมคร

เปดโอกาสใหเขา ทำไมครลมเรองนนแลวหรอ...

“ครจะพดยงไงดละ...สกวน ถาเธอเปนคร

เธอจะเขาใจ... คนเปนคร พรอมทจะใหอภย และให

โอกาสกบนกเรยนเสมอ ไมมการใหอะไรยงใหญ

มากไปกวาใหอภยอกแลว”

และทกๆ สงทฉนไดเกบเกยวประสบการณ

มาจากพวกเขา สอนใหฉนเรยนรมากขนทกวน

วาคณธรรม ...นำความร ...และคนเปนคร ตองม

คณธรรมมากพอๆ กบความร จงจะอยในสาย

อาชพนไดอยางมความสขจรงๆ

๗๔ ๗๕

ลำปาง เขต ๑

เรอง

วนทณรตน ปทมแกว

โรงเรยน

บานวงตม

ต.จางเหนอ อ.แมเมาะ

จ.ลำปาง

เดอนธนวาคมเวยนมาอกวาระหนง หนงป

มหนงครงทเราไดทำกจกรรมรวมกนเพอถวาย

ความจงรกภกดตอในหลวงของเรา ปนเปนปท

พวกเรามความตงใจเปนอยางมาก ทกคนสมครใจ

ทจะทำในสงทไมเคยทำ แตอยากทำเพอพอ

ของเรา พอซงมพระคณอนใหญหลวงตอประชาชน

ชาวไทย พวกเราเปนเดกผชายกลมหนงทอยาก

ทำอะไรเพอตอบแทนพระคณและเพอถวายใหแด

พระองคทาน โครงการนเกดขนไดเพราะไดรบ

การสนบสนนงบประมาณจากการประสานความ

รวมมอของคณคร สมาคมพฒนาแมเมาะซงเปน

หนวยงานของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

อำเภอแมเมาะ จงหวดลำปาง สนบสนนปจจย

เครองอฐบรขารในการบวชรวมกบสำนกปฏบตธรรม

วดมงคลเกษตรอยในอำเภอแมเมาะ จงหวดลำปาง

และหลวงพอวดใหมสามคคธรรม บานวงตม

มสวนรวมของพอแมผปกครองสนบสนนใหเราได

บวชเณร พวกเราไดทำพธโกนหวบวชเณรในชวง

เดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ตงแตวนท ๔ ธนวาคม

ศรทธาตอพอแหงแผนดน

๒๕๕๓ ถงวนท ๑๒ ธนวาคม ๒๕๕๓ รวมเปน

เวลา ๙ วน กจกรรมททำในขณะบวชเปนเณรอย

ทวด พระอาจารยใหฝกสวดมนตเชา สวดมนตเยน

สวดมนตแปล และฝกใหศลใหพรหลงจากบวชได

๑ วน หลงจากนนจงออกรบบณฑบาตรวมกบ

เณรใหมทบวชจากโรงเรยนอนๆ จำนวน ๑๔๘ รป

ในกลมเครอขายลกไนต ๑ และ ๒ จากกจกรรม

นทำใหเราไดรจกเณรใหมหลายรป เมอบวชเปน

เณรแลวตองรจกสำรวมกรยาวาจา ทงการเดน

นง ฉน ซงตองใชความระมดระวงเปนพเศษ

สำหรบอาหารฉนไดเพยง ๒ เพลา นอกจากนน

สามารถดมแตเพยงนำปานะในตอนเยนเทานน

พวกเราบวชเณรอยทวดมงคลเกษตรได ๔ วน

(วนท ๔-๗ ธนวาคม ๒๕๕๓) และไดรบเชญเขา

รวมกจกรรมรบบณฑบาตตกบาตรขาวสารอาหาร

แหงในวนท ๕ ธนวาคม มประชาชนมากมายมา

รวมใสบาตรทำบญ และมนกเรยนหญงบางสวน

เขารวมกจกรรมดวยการบวชชพราหมณ นอกจากน

พวกเรา ขาราชการ และประชาชนทกหมเหลา

๗๖ ๗๗

ไดรวมรองเพลงสดดมหาราชาและเพลงพอแหง

แผนดน เสยงดงกกกองทวทงบรเวณ ทำใหเรา

รสกขนลกและปลมใจทไดรวมกจกรรมอนยงใหญน

พวกเราเดกชายตวเลกๆ ทมโอกาสรวมเปนหนง

เสยงในหลายเสยงเพอรองเพลงใหแดพอหลวง

กจกรรมในครงนสะทอนใหเหนถงความจงรกภกด

ตอพระองคทานและทำใหเราภาคภมใจมากทได

มาเหนพธอนยงใหญน กจกรรมทปวงชนชาวไทย

รวมใจเปนหนงเดยวเพอถวายราชสดดแดพอหลวง

ของเรา หลงจากนนมการมอบทนการศกษา

โดยสมาคมพฒนาแมเมาะเปนผคดเลอกนกเรยน

ทเขารวมกจกรรมบนทกการทำความดทตนเอง

ปฏบตตลอดปทผานมา โรงเรยนของเราไดรบทน

ดงกลาวทงหมด ๗ คน (เปนเณรจำนวน ๒ รป)

ทนละ ๑,๐๐๐ บาท เปนจำนวนเงนทงหมด

๗,๐๐๐ บาท ทนการศกษาทพวกเราไดรบในครง

นทำใหเราเขาใจวา สงใดๆ ทเราทำดวยใจศรทธา

สงตอบแทนเหลานนจะสะทอนมาหาเราเอง

การทำบนทกความดทตนไดทำทงทโรงเรยน

ทบานหรอสถานทอนๆ ทงตอคร พอแม ปยา

ตายายหรอบคคลอนๆ กตาม เรากไดสงตอบแทน

กลบมาหาเรา สำหรบเพอนเณรของเราทไดรบ

ทน ๒ รปนน เปนเณรทมความกตญญตอผม

พระคณทไดเลยงดมา เณรทง ๒ เรยนอยชน

ป.๖ เณรเสกอาศยอยกบตายายเนองจากแมเสย

ชวตแลว สวนเณรนด มปญหาพอแมหยารางกน

จงตกเปนภาระของตายาย แตเณรทงสองกเตบโต

มาเปนคนดจากการเลยงดทอบอนของตายาย

ตอมาพวกเราทง ๑๐ รป ไดเดนทางกลบมาท

หมบานทอาศยอยและมาอยทวดบานวงตมเปน

เวลา ๒ คน ในวนท ๘ และ ๙ ธนวาคม ๒๕๕๓

เพอใหพอแม ปยา ตายาย และทกคนในหมบาน

ไดใสบาตรเณรใหม วนท ๘ ธนวาคม เราออกรบ

บณฑบาตในหมบานวงตม สวนวนท ๙ ธนวาคม

ไดไปรบบณฑบาตทบานชำขอน มคนมาใสบาตร

มากมาย รวมทงพอแมปยาตายายและญาตทมองด

พวกเราในเพศบรรพชตดวยความนบถอและ

ภาคภมใจ แววตาททกคนมองมาขณะใสบาตร

เตมไปดวยศรทธาทมตอเณรนอยอยางพวกเรา

เพราะสงทพวกเราไดทำมคณคาทางจตใจตอทก

คนในนามตวแทนทางพระพทธศาสนา พวกเรา

ทำใหเขาพลอยไดรบบญจากการทำบญตกบาตร

ทงยงภมใจในตนเองเพราะพวกเราเปนเพยงเณร

นอยรปใหมทใครๆ ในหมบานตองนงลงไหวและ

เปนตวแทนของพระพทธศาสนา สงเหลานทำให

พวกเราประทบใจไปอกนานและไดเกบภาพถาย

ไวเพอใหระลกไดวา ครงหนงพวกเราไดทำความ

ดถวายใหแดพอหลวงของเราและไดบวชเพอ

ทดแทนพระคณใหแกพอแมและผมพระคณของเรา

นอกจากนมเรองใหนาหวเราะในบรรดา

เณรทบวช มเณรอยรปหนงทยงบวชไมครบตามท

ตงใจไวมาขอสก ถามวาเพราะอะไรถงอยากจะสก

กอนกไมตอบ ซกถามเพอนเณรดวยกนกไดทราบวา

ขณะบวชอยเปนเณรทวดไดปสสาวะรดทนอนบอยๆ

ทำใหรสกอายและโดนเพอนๆ ทกคนหวเราะเยาะ

แตสดทายกคดไดวายงไมไดใหแมไดเหนผาเหลอง

เลยจงเปลยนใจไมสก (เปนเณรทเรยนอยชน ป.๓)

ชอวาเณรฮอด และมเณรรปอนทอยชน ป.๓ อก

๒ รป ทบวชคอเณรกอมกบเณรแจค ซงเณรแจค

อยากบวชใหแมและตาท ได เสยชวตไปแลว

ถงแมวาเณรทง ๓ รป มอายยงนอยแตกมใจทจะ

บวชใหแดในหลวงและผมพระคณสงสดในชวต

กนบวามจตสำนกทดและยงไดรบประสบการณ

ทดทสามารถนำมาเลาใหผอนฟงได สำหรบเณร

รปอนทอยชน ป.๕ และชน ป.๖ กสามารถเปน

แบบอยางแกนองและเพอนในโรงเรยนได และได

ถายทอดประสบการณตอนทบวชเปนเณรใหแก

ผอนในโรงเรยนไดรบร นอกจากนยงไดไปรวม

กจกรรมกบเณรทมาบวชท วดมงคลเกษตร

เพอรวมบวชถวายเปนพระราชกศลในกลมเครอขาย

ลกไนต ๑, ๒ ของอำเภอแมเมาะ สำนกเขตพนท

การศกษาประถมศกษาลำปางเขต ๑ และไดไป

หาประสบการณทจงหวดเชยงใหมเปนระยะเวลา

๑ วนกอนจะสกในวนท ๑๒ ธนวาคม ๒๕๕๓

ถงแมวาจะเปนระยะเวลาสนๆ ทพวกเราทกคน

ไดทำแตกเปนประสบการณทดทพวกเราจะจดจำ

๗๖ ๗๗

ไวและไดยงทำใหทกคนไดเหนวา เณรนอยชาว

วงตมอยางพวกเรากสามารถทำสงดดท เปน

ประโยชนตอพระพทธศาสนา และทำความดเพอ

ถวายแดในหลวงและผมพระคณของพวกเรา

ทกคนได และตองขอขอบพระคณตอผใหการ

สนบสนนทอำนวยความสะดวกแกพวกเรา

ซงทำใหความตงใจของพวกเราสำเรจลลวงไป

ดวยด ตอจากนไปพวกเราจะระลกเสมอวา

หากวนนไดเลอมใสในศาสนา มจตสำนกทดก

สามารถเปนทายาททางศาสนา ซงศาสนาพทธ

ไมไดสอนใหเราสวดมนตเปนอยางเดยว แตตองการ

สอนใหเราทำความด ละเวนความชว ทำจตใจ

ใหบรสทธผองใส สอนเราใหเปนคนด รจก

ชวยเหลอผอน ไมเบยดเบยนใคร รกษาศลอยาง

นอยศล ๕ ไดคอ ๑. ละเวนจากการฆาสตว

๒. ละเวนจากการลกทรพยของผอน ๓. ละเวน

จากการประพฤตผดในกาม ๔. ละเวนจากการ

พดปด ๕. ละเวนจากการดมสราและของมนเมา

แตเณรนอยอยางเราตองถอศลขณะทบวชอยาง

นอย ๑๐ ขอเปนอยางตำ หากเราทำไดหลวงพอ

บอกวา พวกเราจงจะสมกบทไดชอวา เณรนอย

แหงวงตม สำหรบพวกเราทกอยางททำนน ไมได

ทำเพอตนเอง แตเปนความภาคภมใจทไดทำเพอ

พอหลวงของเราและบคคลทเรารกและเคารพ

ซงถอไดวาเกดมาเปนลกผชายไดบวชทดแทน

พระคณใหแกผมพระคณทใหกำเนดและเลยงด

พวกเรามา นบวาไดตอบแทนคณอนยงใหญแลว

หากอายครบบวชพระไดกคงไดตอบแทนพระคณ

อกครงหนง เดอนธนวาคมป ๒๕๕๓ นเปนเดอน

ของพวกเราทไดเปนคนดทอยในศลในธรรม

ไดรบคำสงสอนจากพระธรรมซงเปนสงททาง

พระพทธศาสนาไดมอบใหพวกเราเปนของขวญ

ในวนพอแหงชาตในปน เพอใหเราประพฤตปฏบต

ตนเปนคนดของสงคม อยรวมกบผอนไดอยางม

ความสขและเปนแบบอยางทดเพอใหผอนปฏบตตาม

นคอคำมนสญญาของพวกเราทกคนทมงมนจะ

ทำใหสำเรจดงทตงใจไว เพอใครคนหนงทเหนอย

มามากแลว เพอพวกเราทกคนในแผนดนไทยผนน

ซงพวกเราทกคนควรทำความดตอบแทนพระองค

ทานบาง และเนองในวาระโอกาสแหงวนเฉลม

พระชนมพรรษาเวยนมาบรรจบครบรอบอกวาระหนง

พวกเราไดโกนหวบวชเณรถวายเปนพระราชกศล

ใหแดพระองคทานดวยซาบซ งในพระมหา

กรณาธคณทพระองคทานไดทำคณประโยชน

นานปการตอปวงชนชาวไทยทกคนจนหาทเปรยบ

มไดในนำพระทยอนใหญหลวงน และขอให

พระองคทรงมพระพลานามยทแขงแรงเปนมงขวญ

ของปวงชนชาวไทยตลอดไป

๗๘

ความเปนครนนเปนเรองของโลกเปนเรอง

ของมนษยเปนสวนรวม ถาเราจะพดวาสถาบน

ของครกหมายถงครทกคนในโลกทกำลงนำโลก

ไปอยางไร โลกนมนถกสรางขนดวยการศกษา

นนเองไมลกซงอะไรทจะมองใหเหนวาโลกนมน

สรางขนจากการศกษา คอคนเราไดรบการศกษา

อย างไร กทำไปตามท ได รบการศกษามา

เพราะฉะนนโลกมนกอยในสภาพอยางนนจงเรยกวา

การศกษาเปนสงทสรางโลกขนไมผดเลย ดงนน

มนจงไมใชเรองเลกนอย ไมใชเรองอาชพของคน

คนหนง ซงทำงานหาเลยงปากเลยงทองไปดวย

การสอนหนงสอ ขอใหมองเหนใหกวาง ใหไกล

วาครเปนสถาบนทใหญทครอบครองโลกเหมอนกบ

สถาบนอนบางอยาง เชน สถาบนตลาการ เปน

สถาบนทรกษาความเปนธรรม หรอกฎหมายของโลก

เปนสถาบนอนหนงซงใหญมาก แตคดวาไมใหญ

เทาสถาบนของพวกครบาอาจารยทเปนผอำนวย

การศกษา เพราะวามนปนโลกไดเตมท ถาการ

จากหนงสอ

ผแตง : พทธทาสภกข

คดยอจากหนา ๑๒๓-

๑๒๖ บรรยายแกชาว

วทยาลยครสงขลา ณ

สวนโมกขพลาราม วนท

๒๘สงหาคมพ.ศ.๒๕๑๘

ศกษาผด โลกนกเปนโลกของมนษยทผด ถาการ

ศกษาถกกเปนโลกทนาด

เมอพดถงการศกษา เรากจะนกถงเรอง

ของมนษยทงโลกมากกวา การททานทงหลายมา

ขอรองใหอาตมาพดอะไรสกอยาง สองอยาง

ในชวระยะเวลาน กไมมเรองอะไรควรพดยงไป

กวาเรองทจะชวยใหเขาใจความหมายของการศกษา

และการเปนครบาอาจารยใหลกซงเทานนเองเรอง

นอกนนกมสอนกนอยแลวทวๆไปในวทยาลยถา

พดโดยหลกวชาแลวกไมจำเปนทจะตองพดฉะนน

จงไดพดไปในเรองของอดมคต หรอสงทจะเปน

เครองกระตนใหการงานของครบาอาจารยนเปนไป

อยางเตมท คอสงสดตามความหมายของคำคำน

สมทเรยกวา ครเปนผเปดประตหรอเปนผนำ

วญญาณของสตวใหเดนไปถกทาง

ในครงทแลวมา ไดพดถงการเปรยบเทยบวา

ครเปนสถาบนทคมครองโลกอยางเดยวกบศาสนา

คอทอยในรปของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

การศกษา

สมบรณแบบ

: คอวงกลมทคมครองโลกถงทสด

๗๙

หรอไมวางใจทจะเคารพนบถอตวเองมากถงอยางนน

ในเรองอายน วากนไมได บางทอายมาก

หวหงอกแลวไมรประสประสาอะไร ยงเปนเดกๆ

อย ไมมสตปญญาพอทจะเขาใจเรองของอดมคตได

เมอถอวาครบาอาจารยเปนคนมปญญา อบรมมา

อยางคนมปญญา กควรจะพดเรองทเปนอดมคต

กนได อยาใหไดกลายเปนครผเสอ ครผสงอะไร

เสยกอนแลวกมานกไดทหลงมนสายเกนไป

ครผเสออยางทพดมาแลวนน มเสอสวยๆ

มากเกนไปสำหรบแตงตวอวดคนอน ถาเปนไป

นานเกนไปมนกอาจกลบไมได เพราะฉะนนอยา

เปนเสยตงแตทแรกนจะดกวาเปนครตามอดมคต

ดวยการจดการศกษาใหสมบรณแบบ คอวาการ

ศกษาทไมเปนทาสของกเลสการศกษาทเปนทาส

ของกเลสมนกพาไปหาเรองทางวตถ คนกคอยแต

จะเปรยบทำคอรรปชนบางอะไรบางนการศกษา

ทเปนทาสของกเลส กระทงกเลสของคนผนนเอง

ใชการศกษาเปนเครองมอหาประโยชนอยางไม

ถกตองตามทำนองครองธรรม

การศกษาทเปนทาสของกเลส เปนการ

ทำลายสรางโลกทเลวขนมาถาครเรารหลกเกณฑ

เหลานไวตงแตทแรก รจดหมายปลายทางวาการ

ศกษาเปนอยางไรอาตมาเชอวา จะดมากทเดยว

จะไดเคารพ “เกยรตของคร” วาไดถกเปรยบไว

กบวงกลมของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ท

คมครองโลก เราเปนครหรอผใหวชา และมผรบ

เอาไปสอนตอๆ กนไปนคอขอความในครงทแลวมา

เพอจะชใหเหนการศกษาทสมบรณแบบ

ซงกไดมาจากคร ทเปนครสมบรณแบบ เปนการ

ศกษาทถกตองหรอสมบรณแบบแลวกมลกศษย

หรอผรบเอาไปอยางสมบรณแบบ เปนศษยทด

ตอมากเปนครทด แลวกใหตอไปเปนวงกลมท

คมครองโลกไวอยางไมมวนสนสด โลกนกจะเปน

โลกของมนษยหรอสตวทมใจสง เตมไปดวยสนตสข

สวนบคคล และสนตภาพโดยสวนรวมของสงคม

นเราจงพดเรองการศกษาทสมบรณแบบกนเสยให

เปนทเขาใจแจมแจง

มผใหธรรม-มธรรมสำหรบให-แลวกมผรบเอา

ธรรมะไปปฏบต-แลวกใหกนตอไปอก อยางไมม

ทสนสดบางคนอาจจะคดวานจะประจบพวกคร

เกนไปแลว หรอวาใหเกยรตพวกครเกนไปแลว

แตพดไปตามความรสกทแทจรง ตามทมองเหน

อยางทวาครเปนผสรางโลก

ทนบางคนอาจจะคดวา การพดกบครเปน

รายบคคลหรอครทยงเยาววยอยอยางนมนจะม

ประโยชนอะไร กอยากจะพดวา เปนการด ทจะ

พดใหรกนเสยตงแตตน ตงแตแรกเรมมนจะได

ตดอยในใจ มนจะไดเจรญงอกงาม แลวกฝงอย

ในใจตลอดเปนเวลานานใหเปนการเขาใจทถกตอง

ไปเสยตงแตทแรกเพราะมาเปนครนจะไดไมเสยใจ

ทหลง ครจะรจกทำตนใหเปนครทสมบรณแบบ

ไมสายเกนไปมนควรรตงแตแรกเรมเดมทอยางน

เหมอนกบวาเปนการหวานเมลดพชลงไปในจตใจ

สำหรบงอกงามขนมาเปนครทสมบรณแบบขอให

รบเอาไวในลกษณะอยางนกอนกได ถายงไมชอบ

บทความดเดน

ภาคเหนอตอนบน

โรงเรยนปาตาลบานธพทยา ลำพน เขต ๑

ภาคเหนอตอนลาง

โรงเรยนวดหวยเรยงใต พจตร เขต ๒

ภาคอสานตอนบน

โรงเรยนบานหนรอง ขอนแกน เขต ๕

ภาคอสานตอนลาง

โรงเรยนศรตระกลวทยา ศรสะเกษ เขต ๓

ภาคประตอสาน

โรงเรยนบานทาเลอนสามคค นครราชสมา เขต ๔

ภาคกลาง-ตะวนออก

โรงเรยนบานคลองมะนาว ตราด

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน

โรงเรยนบานหนองจกยาว สพรรณบร เขต ๓

ภาคใตตอนลาง

โรงเรยนบานควนดนแดง สงขลา เขต ๒

ภาคเหนอตอนบน

โรงเรยนบานวนาหลวง แมฮองสอน เขต ๑ โรงเรยนสมาคมพยาบาลไทย นาน เขต ๒ โรงเรยนบานหวยไซ ลำพน เขต ๑ สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต ๓ โรงเรยนอนบาลขนยวม แมฮองสอน เขต ๑ โรงเรยนวดเวฬวน เชยงใหม เขต ๔ โรงเรยนบานใหมสามคค ลำปาง เขต ๓ โรงเรยนบานดอนสบเปอ นาน เขต ๒ โรงเรยนบานหมอแปง แมฮองสอน เขต ๑ โรงเรยนทงหาราษฎรสามคควทยา เชยงราย เขต ๒ โรงเรยนแมอคอหลวง แมฮองสอน เขต ๑ โรงเรยนชมชนบานเชยงบาน พะเยา เขต๒โรงเรยนบานแคมะกอก เชยงใหม เขต ๕ โรงเรยนวดกอซาว พะเยา เขต ๒ โรงเรยนบานบงตน เชยงใหม เขต ๕ โรงเรยนบานวงตม ลำปาง เขต ๑

ภาคเหนอตอนลาง

โรงเรยนวดหางตลาด สโขทย เขต ๑ โรงเรยนบานใหมชยเจรญ พษณโลก เขต ๒ โรงเรยนบานเดนเหลก อตรดตถ เขต ๒ โรงเรยนบานทงมหาชย กำแพงเพชร เขต ๑ โรงเรยนวดทาขอย พจตร เขต ๑ โรงเรยนบานดงเสอเหลอง พจตร เขต ๑ โรงเรยนบานใดโพธ (เงน-ทองยอยอทศ) พจตร เขต ๑โรงเรยนบานเมองเกา พจตร เขต ๑ โรงเรยนบานโปงววแดง พจตร เขต ๒ โรงเรยนบานกลาง เพชรบรณ ๓ โรงเรยนวดหนองเขนง นครสวรรค เขต ๑ โรงเรยนนวมนทราชทศ มชฌม นครสวรรค เขต ๑ โรงเรยนอนบาลตากฟา นครสวรรค เขต ๓ โรงเรยนบานหมนเทพ ชยนาท เขต ๑

รายชอโรงเรยนในวารสารวถพทธฉบบท ๔

๘๐

ภาคอสานตอนบน

สำนกงานเขตพนทการศกษา ขอนแกน เขต ๕ โรงเรยนเมองเลย เลย เขต ๑ โรงเรยนชมชนไผลอม นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานนาเพยง นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานนาเดอ นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานดอนกลอย อดรธาน เขต ๑ โรงเรยนอนบาลเลย เลย เขต ๑ โรงเรยนบานโนนกง นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานเสยววทยา นครพนม เขต ๒ โรงเรยนสามหมอโนนทน ขอนแกน เขต ๒ โรงเรยนบานนาขาทา นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานนาดวทยา นครพนม เขต ๒ โรงเรยนบานโคกมนเหลาสวรรค อดรธาน เขต ๓ โรงเรยนบานบางปาหวาน สกลนคร เขต ๑ โรงเรยนบานหนองผอ หนองคาย เขต ๑ สำนกงานเขตพนทการศกษา นครพนม เขต ๑

ภาคอสานตอนลาง

โรงเรยนบานหนองแสง (หนองแสงราษฎรวทยา) มหาสารคาม เขต ๓ โรงเรยนบานทงแต ยโสธร เขต ๑ โรงเรยนบานหนองแวงใหญ รอยเอด เขต ๓ โรงเรยนบานนาเลา รอยเอด เขต ๓ โรงเรยนบานบงมะล ศรสะเกษ เขต ๔ โรงเรยนบานประทนอายอง สรนทร เขต ๑ โรงเรยนเชยงใหมประชานสรณ รอยเอด ๓โรงเรยนบานหนองแวง (โสวรรณวทยาคม) ศรสะเกษ เขต ๑ โรงเรยนบานนาแมด อบลราชธาน เขต ๒ โรงเรยนฆองชยวทยาคม กาฬสนธ เขต ๒ โรงเรยนบานหวชางโคกมวง มหาสารคาม เขต ๒ โรงเรยนบานคลอมตรภาพ ศรสะเกษ เขต ๑ โรงเรยนบานหนองแวง (โสวรรณวทยาคม) ศรสะเกษ เขต ๑ โรงเรยนบานเตย อบลราชธาน เขต ๑ ภาคประตอสาน

โรงเรยนบานโปรงแดงนำฉาสามคค นครราชสมา เขต ๕โรงเรยนบานฝายโบสถ นครราชสมา เขต ๕ โรงเรยนวดปอกแปก สระบร เขต ๑ โรงเรยนบานหงหอย นครพนม เขต ๒ โรงเรยนวดโพธระหต ลพบร เขต ๑ โรงเรยนบานหนองบนนาก นครราชสมา เขต ๒โรงเรยนอนบาลทาชางเฉลมพระเกยรต นครราชสมา เขต ๒สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชยภม เขต ๓ โรงเรยนอนบาลมณราษฎรคาลย นครราชสมา เขต ๒โรงเรยนบานขามทะเลสอ นครราชสมา เขต ๕โรงเรยนอนพรรพต สระแกว เขต ๒ โรงเรยนคลองตาหมน ปราจนบร เขต ๒ โรงเรยนบานใหมหนองไทร สระแกว เขต ๒ โรงเรยนบานสระคณ บรรมย เขต ๑ โรงเรยนชมชนบานแชรออ สระแกว เขต ๒

ภาคกลาง-ตะวนออก

สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต ๑

โรงเรยนวดแสนภมราวาส ฉะเชงเทรา เขต ๒ สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปทมธาน เขต ๒ โรงเรยนนครหลวงอดมรชตวทยา อยธยา เขต ๒ โรงเรยนวดลาดระโหง อยธยา เขต ๒ โรงเรยนวดเปรมประชากร ปทมธาน เขต ๑โรงเรยนอนบาลสงหบร สงหบร โรงเรยนวดลองกะเบา สงหบร โรงเรยนวดดอนดำรงธรรม ชลบร เขต ๓ โรงเรยนวดพระเงน (อศราวทยอปกรณ) นนทบร เขต ๒ โรงเรยนวดตาลเจดชอ อางทอง โรงเรยนวดขนซอง จนทบร เขต ๑ โรงเรยนกระทมรายฯ อางทอง โรงเรยนชมชนวดปราสาท อางทอง

ภาคตะวนตก-ใตตอนบน

โรงเรยนวดหนองกบ (ขนทองประชานเคราะห) ราชบร เขต ๒ โรงเรยนบานหนองหวา กาญจนบร เขต ๔ โรงเรยนวดเขารกษ กาญจนบร เขต ๒ โรงเรยนอนบาลสราษฎรธาน สราษฎรธาน เขต ๑ โรงเรยนวดวมลมรรคาราม ราชบร เขต ๑ สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธ เขต ๒ โรงเรยนวดแกนจนทน สมทรสงคราม โรงเรยนบานหนองคาง ประจวบครขนธ เขต ๒ โรงเรยนวดปากนำ สพรรณบร เขต ๓ โรงเรยนวดหนองบว กาญจนบร เขต ๑ โรงเรยนบานยางหก ราชบร เขต ๒ โรงเรยนบานบอพระ สราษฎรธาน เขต ๓ โรงเรยนอนบาลวดไชยชมพลชนะสงคราม กาญจนบร เขต ๑โรงเรยนบานคอกชางพฒนา ประจวบครขนธ เขต ๒ โรงเรยนบานหนองตาเยน ประจวบครขนธ เขต ๒ โรงเรยนวดปทมวนาราม สพรรณบร เขต ๒

ภาคใตตอนลาง โรงเรยนวดธารนำฉา นครศรธรรมราช เขต ๔ โรงเรยนบานเกาะนก สงขลา เขต ๒ โรงเรยนเรยวราษฎรอทศ สงขลา เขต ๒ โรงเรยนวดโบราณสถต นราธวาส เขต ๒โรงเรยนวดทงเฟอ นครศรธรรมราช เขต ๑ โรงเรยนบานปาไผ นราธวาส เขต ๑ โรงเรยนบานจำปา นครศรธรรมราช เขต ๒ โรงเรยนวดควนกอ นครศรธรรมราช เขต ๒ โรงเรยนบานทบชาง พงงา เขต ๒โรงเรยนบานควนพระสาครนทร พทลง เขต ๒โรงเรยนอาวลก กระบโรงเรยนวดทรายขาว สงขลา เขต ๑ โรงเรยนยโป (รงวทยา) ยะลา เขต ๑ โรงเรยนบานบอพระ สราษฎรธาน เขต ๓โรงเรยนตำรวจตะเวรชายแดนชางกลปทมวนอนสรณ นครศรธรรมราช เขต ๒

โรงเรยนวดบางด ตรง เขต ๒