БАЯНӨЛГИЙ АЙМГИЙН СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС on.pdf · ажил үйлчилгээ, эрэлт, нийлүүлэлт, хэрэглэгчийн сэтгэл

SPSS,EViews судалгаа, шинжилгээний ажил БаянӨлгий аймаг 2018 он

1

БАЯНӨЛГИЙ АЙМГИЙН СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

SPSS,EViews программуудыг ашиглан хийгдсэн судалгаа, шинжилгээний ажил

/2018 он/

Өлгий хот 2018 он


2

АГУУЛГА

1. ЕViews, SPSS програмын товч танилцуулга 2

2. Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн судалгаа 5

3.Судалгааны асуулгын хуудас 6

4.Судалгаа, санал асуулгын боловсруулалт 614

5. Хамааралыг шинжлэх, Корреляцийн шинжилгээ, шугаман регресс 1516

6.Eviews программыг ачаалах, ажиллах талбар,

ажлын файл үүсгэх тухай 17

7.Хүн амын ажил эрхлэлтийн байдалд хийсэн

статистикийн шинжилгээ 1820

8.Ажиллагсадын тоо болон хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт нь

нэмэгдэл өртөгт хэрхэн нөлөөлөхийг индексийн аргаар судлах 2023

9.Ашигласан ном 23

__________ о О о __________


3

Судалгаа шинжилгээний ажил хийсэн, хянан боловсруулсан:

Ахлах мэргэжилтэн Х.Бахыт

Санал хүсэлт байвал доорх хаягаар холбоо барина уу.

БаянӨлгий аймгийн Статистикийн хэлтэс Засаг даргын тамгын газрын байр

Еmail: bayan[email protected], [email protected] Утас: 70422322

Интернет хаяг: //www.nso.mn/bayanulgii/

БаянӨлгий аймгийн Статистикийн хэлтэс

Өлгий хот, 2018 оны 6 сар


4

Програмын удиртгал

1.ЕViews, SPSS програмын товч танилцуулга

EViews програм нь Есопоmetric Views гэсэн үгний товчлол бөгөөд эконометрикийн судалгаа, шинжилгээг хийхэд зориулагдсан програм юм. Бусад шинжилгээний програмын адил тооцооллыг хийдэг ч өөрийн гэсэн давуу талтай байдаг.Орчин үед өргөн ашиглагдаж байгаа судалгааны тоон болон чанарын өгөгдлийг боловсруулах МSЕхсеl, dВаsе, SАS, ТSР, SPSS зэрэг програмын файлд буй өгөгдлийг ашиглан шинжилгээг хийх боломжтой. Товчоор хэлбэл, эдгээр програмд нийтлэг тооцогддог ерөнхий статистикийн үзүүлэлтээс гадна илүү өндөр түвшний регрессийн болон симуляцийн шинжилгээг кросс секшон, хугацааны цуваа, панел тоо мэдээнд тулгуурлан хялбар хийх боломжтой юм. ЕViews програм нь лицензтэй програм болохын хувьд тасралтгүй хөгжүүлэлт хийгдэхийн зэрэгцээ өөрийн форумдаа программ хөгжүүлэлтийн талаар болон шинжилгээг хэрхэн хийх, код бичих зэрэг програмыг хэрэглэх явцад гардаг тулгамдсан асуудлыг шийдэх хэлэлцүүлэг хийдэг. SPSS программ нь нийгмийн ухааны салбарт статистикийн шинжилгээ хийхэд чиглэгдсэн программ бөгөөд эрүүл мэнд, боловсролын салбарт, засгийн газарт, судалгааны компаниудад, маркетингийн компаниудад болон зах зээл судлаачдад зориулагдсан програм юм. SPSS нь өөр програм файлд хөрвүүлэх, бусад систем програмтай холбогдох боломжоор сайн хангагдсан байдаг. Excel, Lotus, Oracle, SQLServer, Access, dBASE , SYSTAT , SAS, Stata)

- Ялгаатай үйлдлийн системүүдэд хийгдсэн IBM® SPSS® Statistics програмын мэдээллийн баазууд

- IBM® Cognos® Business Intelligence мэдээллийн бааз. • Суурь програм хангамжид орсон статистикууд: Descriptive

statistics: Cross tabulation, Frequencies, Descriptives, Explore, Descriptive Ratio Statistics

• Bivariate statistics: Means, ttest, ANOVA, Correlation (bivariate, partial, distances), Nonparametric tests, Bayesian

• Prediction for numerical outcomes: Linear regression • Prediction for identifying groups: Factor analysis, cluster analysis (twostep,

Kmeans, hierarchical), Discriminant • Geo spatial analysis, simulation • R extension(GUI)

SPSS програмын дөрвөн цонх: Data editor, Output viewer, Syntax editor, Script window Data editorТодорхойлох, оруулах, засварлах, мэдээллийг харуулахад зориулсан хүснэгттэй адил систем юм. Хадгаласан файлын өргөтгөл нь “sav” байна. Output viewer Үр дүн болон алдааг харуулдаг.Хадгалсан файлын өргөтгөл нь “spv” байна. Syntax editor Syntaxийн текст засварладаг. Өргөтгөл нь “sps” байна. Script windowBasic шиг хэлээр хөгжүүлсэн програм бичих боломжийг олгодог. Өргөтгөл нь “sbs” байна. SPSS нь тоо мэдээлэлтэй ажиллах хоёр арга замыг санал болгодог.

1. Цэснүүдээс командуудаа сонгох


5

2. SPSS дээр syntax бичин ажиллах SPSS програм нь File, Edit, View, Window, Help цэсүүдээрээ Excel програмтай төстэй ч Data, Transform, Analyze, Direct Marketing, Graphs, Utilities, Addons гэсэн програмын онцлогийг тусгасан цэсүүдээрээ Excel болон бусад програмаас ялгагддаг.

II. Судалгааны нэр: Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн судалгаа Судалгааны асуулгыг боловсруулсан бөгөөд, хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн судалгааны асуулга 2 хэсэгээс бүрдэх бөгөөд, үүнд А хэсэг Ерөнхий мэдээлэл буюу хаягийн хэсэг 4 асуулт 17 хариулт, Б хэсэг Үндсэн мэдээлэл 7 асуулт 28 хариултаас бүрдэнэ. Судалгааны зорилго:Статистикийн бүтээгдэхүүний хэрэглээ, хэрэгцээ, ажил үйлчилгээ, эрэлт, нийлүүлэлт, хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийг судлах. 1. SPSS –ийг нээх үед Data Editor цонх харагдана 2. ‘Variable View’ цонх руу орно. Анхны хувьсагчийн нэрийг ‘Name’

багананд бичнэ. Мөн бусад мэдээлэл ( өргөн, бутархай орон, хаяг г.м) ийг оруулна.

Асуулгын хуудасны бүтэц Variable View


6

III.Судалгаа, санал асуулгын ажлын боловсруулалт Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн судалгаанд санамсаргүй тохиолдолоор 30

хүнээс боловсруулсан асуулгын худасаар санал асуулга авч хариуг SPPS программд шивж боловсруулалт хийсэн болно.


7

Шивсэн хариулт Data View

Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн судалгаанд хамрагдсан хүнийг насны бүлгээр ангилливал: 13.3 хувь 1825 насны, 36.7 хувь 2635 насны, 20 хувь нь 3645 насны,13.3 хувь нь 4654 насны, 16.7 хувь нь 55аас дээш насны хүмүүс байна. Судалгаанд оролцогчдийг хүйсийн хувьд авч үзвэл 56.7 хувь нь эмэгтэй, 43.3 хувь эрэгтэй хүмүүс байна.

Нас Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

1825 4 13.3 13.3 13.3 2635 11 36.7 36.7 50.0 3645 6 20.0 20.0 70.0 4654 4 13.3 13.3 83.3 +55 5 16.7 16.7 100.0 Total 30 100.0 100.0

Хүйс Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Эрэгтэй 13 43.3 43.3 43.3 Эмэгтэй 17 56.7 56.7 100.0

Total 30 100.0 100.0

Санал асуулгад оролцогчдын боловсролын түвшинг авч үзвэл: 6.7 хувь нь бүрэн дунд, 23.3 хувь нь тусгай мэргэжлийн дунд, 70.0 хувь нь дээд боловсролтой хариулагч байна.

Боловсрол Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Бүрэн 2 6.7 6.7 6.7 Тусгай мэргэжлийн дунд 7 23.3 23.3 30.0 Дээд 21 70.0 70.0 100.0 Total 30 100.0 100.0


8

Та аль салбарт ажил эрхэлдэг бэ гэсэн асуултад санал асуулгад оролцогчдын 63.3 хувь нь төрийн болон төсөвт байгууллагад, 20.0 орчим хувь нь хувийн хэвшил, компани, хоршоонд, 3.3 хувь нь бусад, 13.3 хувь нь ажилгүй хүмүүс оролцсон байна.

Ажил эрхлэлт Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Төрийн байгууллага 19 63.3 63.3 63.3 Хувийн хэвшил/компани, хоршоо 6 20.0 20.0 83.3 Бусад 1 3.3 3.3 86.7 Ажилгүй 4 13.3 13.3 100.0 Total 30 100.0 100.0

Та статистикийн бүтээгдэхүүний талаар хэр мэдэх вэ гэсэн асуултад 10.0 хувь нь маш сайн мэднэ, 50.0 хувь нь сайн мэднэ, 6.7 хувь нь дунд зэрэг, 16.7 хувь нь сайн мэдэхгүй, хэрэглэдэггүй, 6.7 хувь нь огт мэдэхгүй гэж хариулсан байна.

Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Маш сайн мэднэ 3 10.0 10.0 10.0 Сайн мэднэ 15 50.0 50.0 60.0 Дунд зэрэг 5 16.7 16.7 76.7 Сайн мэдэхгүй, хэрэглэдэггүй

5 16.7 16.7 93.3

Огт мэдэхгүй 2 6.7 6.7 100.0

Total 30 100.0 100.0

Та статистикийн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэггүй бол яагаад гэсэн хариултад 66.7 хувь нь мэдээлэл олж авахад хэцүү, 63.3 хувь хариулт өгөөгүй, 73.3 хувь нь яаж мэдээлэл авахыг мэддэгггүй, 76.7 хувь нь мэдээлэл бодитой биш гэж үздэг, 86.7 хувь нь тэр бүр миний ажлын хэрэгцээг хангадаггүй,13.3 хувь бусад шалтгаантай гэж хариулсан байна.

Статистикийн бүтээгдэхүүн хэрэглэдэггүй шалтгаан Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

0 19 63.3 63.3 63.3 Мэдээлэл олж авахад хэцүү

1 3.3 3.3 66.7

Яаж авахыг мэддэггүй 2 6.7 6.7 73.3 Мэдээлэл бодитой биш гэж үздэг

1 3.3 3.3 76.7

Тэр бүр миний ажлын хэрэгцээг хангадаггүй

3 10.0 10.0 86.7

Бусад 4 13.3 13.3 100.0

Total 30 100.0 100.0


9

Та статистикийн бүтээгдэхүүнийг ер нь хэрэглэдэг уу гэсэн асуултанд санал асуулгад оролцогчдын 60.0 хувь нь Тийм гэж хариулсан байна.

Статистикийн хэрэглээ Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid Тийм 18 60.0 60.0 60.0 Үгүй 12 40.0 40.0 100.0 Total 30 100.0 100.0

Статистикийн мэдээлэл сар бүр шинэчлэгдэн хэрэглэгчдэд хүрдэгийг та мэдэх уу гэсэн хариултад санал асуулгад оролцогчдын 50.0 хувь нь тийм, 50.0 хувь мэдэхгүй үгүй гэж хариулсан байна.

Статистикийн мэдээлэл шинэчлэл Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Тийм 15 50.0 50.0 50.0 Үгүй 15 50.0 50.0 100.0

Total 30 100.0 100.0

Статистикийн мэдээллийг ихэвчлэн ямар эх үүсвэрээс авдаг бэ гэсэн асуултанд санал асуулгад оролцсон хүмүүсийн 60.0 хувь нь радио, телевизээс, 56.7 хувь нь Интернэт, холбогдох вэб хуудсуудаас, 6.7 хувь нь сонин сэтгүүлээс, 10.0 хувь нь аймаг, сумын удирдлагуудаас,43.3 хувь нь статистикийн хэлтэсээс, 6.7 хувь нь Цахим самбар, зурагт хуудаснаас, 10.0 орчим хувь нь статистикийн мэдээллийн нэгдсэн 1212 аас гэж хариулсан байна.

Радио телевиз Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid тийм 18 60.0 60.0 60.0 үгүй 12 40.0 40.0 100.0 Total 30 100.0 100.0

Сонин, сэтгүүл Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

тийм 2 6.7 6.7 6.7 үгүй 28 93.3 93.3 100.0

Total 30 100.0 100.0


10

Аймаг, сум, багийн удирдлагууд Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent


Статистикийн хэлтэс Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

тийм 13 43.3 43.3 43.3 үгүй 17 56.7 56.7 100.0

Total 30 100.0 100.0

Цахим салбар, зурагт хуудас Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent


СМСан1212 Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent


Бусад Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent Valid үгүй 30 100.0 100.0 100.0

Статистикийн салбарыг хөгжүүлэх дунд хугацааны Үндэсний хөтөлбөрийн талаар хэр мэдээлэлтэй байна бэ гэсэн асуултад судалгаанд оролцогчдын 6.7 хувь нь бүрэн мэдээлэлтэй, 23.3 хувь нь ерөнхийдөө мэднэ, 33.3 хувь нь сонсож байсан,гэхдээ бүрэн мэдээлэлгүй, 36.7 хувь нь огт мэдээлэлгүй гэж хариулсан байна.

Үндэсний Хөтөлбөр Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Бүрэн мэдээлэлтэй 2 6.7 6.7 6.7 Ерөнхийдөө мэднэ 7 23.3 23.3 30.0 Сонсож байсан, гэхдээ бүрэн мэдээлэлгүй

10 33.3 33.3 63.3

Огт мэдээлэлгүй 11 36.7 36.7 100.0

Total 30 100.0 100.0

Интернэт, холбогдох вэб хуудсууд Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid тийм 17 56.7 56.7 56.7 Үгүй 13 43.3 43.3 100.0 Total 30 100.0 100.0


11

Та ухаалаг гар утсанд зориулсан статистикийн аппликейшнүүдийг ашиглаж үзсэн уу гэсэн асуултанд санал асуулгад оролцогчдын 6.7 хувь нь тийм, 93.3 хувь нь үгүй мэдэхгүй гэж хариулсан байна.

Статистикийн аплликейшн Frequency Percent Valid Percent Cumulative

Percent

Valid

Тийм 2 6.7 6.7 6.7 Үгүй 28 93.3 93.3 100.0

Total 30 100.0 100.0


12


13


14

IV. Хамааралыг шинжлэх, Корреляцийн шинжилгээ, шугаман регресс

Үлдэгдэлүүд нь хэвийн тархалттай байх Үлдэгдлүүдийн тархалт ижил буюу тогтмол дисперстэй (homoscedasticity) байна. Тайлбарлагч хувьсагчид нь хамааран хувьсагчтай тус бүр нь шугаман хамааралтай байх ба ажиглалтын утгууд нь хоорондоо хамааралгүй байна Тайлбарлагч хувьсагчдын хооронд мультиколлинар шинж үүсээгүй байх 0.1 < | r | < 0.3 сул хамаарал 0.3 < | r | < 0.5 дунд зэргийн 0.5 < | r | хүчтэй

Model Summary b

Model R R Square Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

1 .236 a .056 .022 1.050 a. Predictors: (Constant), Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар b. Dependent Variable: Ажил эрхлэлт

ANOVA a

Model Sum of Squares df Mean Squar e

F Sig.

1

Regression 1.818 1 1.818 1.650 .209 b

Residual 30.848 28 1.102

Total 32.667 29

a. Dependent Variable: Ажил эрхлэлт b. Predictors: (Constant), Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар

Coefficients a

Model Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients

t Sig.

B Std. Error Beta

1

(Constant) 1.076 .498 2.159 .040

Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар

.227 .177 .236 1.285 .209


15

a. Dependent Variable: Статистикийн хэрэглээ

Residuals Statistics a

Minimum Maximum Mean Std. Deviation N

Predicted Value 1.30 2.21 1.67 .250 30 Residual 1.212 2.470 .000 1.031 30 Std. Predicted Value 1.452 2.178 .000 1.000 30 Std. Residual 1.155 2.353 .000 .983 30 a. Dependent Variable: Ажил эрхлэлт

Model Summary b

Model R R Square Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

1 .741 a .549 .533 .340 a. Predictors: (Constant), Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар b. Dependent Variable: Статистикийн хэрэглээ

ANOVA a

Model Sum of Squares df Mean Squar e

F Sig.

1

Regression 3.956 1 3.956 34.139 .000 b

Residual 3.244 28 .116

Total 7.200 29

a. Dependent Variable: Статистикийн хэрэглээ b. Predictors: (Constant), Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар

Coefficients a

Model Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients

t Sig.

B Std. Error Beta


16

1

(Constant) .528 .162 3.270 .003

Статистикийн бүтээгдэхүүний талаар

.335 .057 .741 5.843 .000




Predicted Value .86 2.20 1.40 .369 30 Residual .534 .801 .000 .334 30 Std. Predicted Value 1.452 2.178 .000 1.000 30 Std. Residual 1.569 2.354 .000 .983 30 a. Dependent Variable: Статистикийн хэрэглээ



Predicted Value .86 2.20 1.40 .369 30

Residual .534 .801 .000 .334 30

Std. Predicted Value 1.452 2.178 .000 1.000 30

Std. Residual 1.569 2.354 .000 .983 30



17

V.Eviews программыг ачаалах, ажиллах талбар, ажлын файл үүсгэх тухай

EViews програм нь эконометрикийн судалгаа, шинжилгээг хийхэд зориулагдсан програм бөгөөд бусад шинжилгээний програмын адил тооцооллыг хийдэг ч өөрийн гэсэн давуу талтай ба одоо өргөн ашиглагдаж байгаа судалгааны тоон болон чанарын өгөгдлийг боловсруулах МSЕхсеl, dВаsе, SАS, ТSР, SPSS зэрэг програмын файлд буй бэлэн өгөгдлийг ашиглан шинжилгээ, судалгаа хийх боломжтой ба энэ програмд нийтлэг тооцогддог ерөнхий статистикийн үзүүлэлтээс гадна илүү өндөр түвшний регрессийн болон симуляцийн шинжилгээг кросс секшон, хугацааны цуваа, панел тоо мэдээнд тулгуурлан хялбар хийх боломжтой юм.

Програмыг ачаалсны дараа компьютерийн дэлгэц дээр дор харуулсан цонх гарч ирнэ. Үндсэн цэс нь Е\/iews програм дээр хийгдэх үйлдлийг цэс ашиглан сонгон хийх боломжийг олгодог.Үндсэн цэсийн дор буй Соmmandийг цэсийн өөр нэг хэлбэр гэж үзэж болох бөгөөд үндсэн цэс ашиглалгүйгээр шууд команд бичиж өгөх замаар үйлдлийг гүйцэтгэх боломж олгоно.

Командын түүх хэсэгт командын мөрийн бичлэгийг хадгалах ба эндээс програмын файлыг үүсгэх боломжгой.Дэлгэцийн доод хэсэгт харагдаж буй файл хадгалах зам нь Еviews ажпын файл хадгалагдах, дуудаж ачаалах хавтасны байршлыг харуулж байна. Ажлын талбар дээр ажпын файл болон файлын объектууд байрлана.Ажлын файл үүсгэх Е\/iews програмыг ачаалсны дараа тоо мэдээтэй ажиллах ажпын файлыг үүсгэх шаардлагатай. Ажпын файл нь шинжилгээнд ашиглагдах тоо мэдээ, шинжилгээний үр дүн, график зэрэг мэдээллийг агуулаад зогсохгүй уг ажпын файлын тоо мэдээг ашиглан янз бүрийн боловсруулалт, шинжилгээг хийх боломжийг олгодог. Е\/iews програмын давуу тал нь тухайн үйлдлийг гүйцэтгэх хэд хэдэн хувилбартай байдаг тул өөрт хялбар, хурдан гүйцэтгэх боломжтой хувилбараа сонгож шинжилгээг хийхэд анхаарах нь зүйтэй юм.


18

VI. Хүн амын ажил эрхлэлтийн байдалд хийсэн статистикийн шинжилгээ

VI.I Ажилгүйдлийн түвшин, хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт нь ДНБд хэрхэн нөлөөлөхийг регрессийн шинжилгээгээр судлах

Манай улсын хүн амын ажил эрхлэлтийн байдлаас нэг хүнд ногдох ДНБ, хөдөлмөрийн бүтээмж, ажилгүйдлийн түвшин хэрхэн хаамаралтай байгааг сүүлийн 20 жилийн динамик үзүүлэлтүүдээр регрессийн шинжилгээ хийлээ.

2 2 1 1 0 x a x a a y + + = (yийн жинхэнэ утга)

73 . 4

15 . 0

43 . 174

2

1

0

− = =

=

a

a

a

2 1 73 . 4 15 . 0 43 . 174 ˆ x x y − + = y у –ийн тэгшитгэсэн утга Олон хүчин зүйлийн корреляцийн коэффициент 0.95 байна. Үүгээр 1

хүнд ногдох ДНБ нь хөдөлмөрийн бүтээмж, ажилгүйдлийн түвшнээс хамаарах хамаарал хүчтэй байгааг харуулж байгаа бол детерминацийн коэффициент 0.895 (0.946 2 =0.895) нь ажилгүйдлийн түвшин, хөдөлмөрийн бүтээмж нэг хүнд ногдох ДНБнд 89.5 хувийн нөлөөтэй байгааг тус тус харуулж байна.

Регрессийн загварын стандарт алдаа 5.38 байгаа бөгөөд хамаарлыг статистик шинжүүрээр шалгаж үзье. Загварын үл хамааран хувьсагчид бүгд тэгтэй тэнцүү буюу үзүүлэлтүүдийн хооронд ямар ч хамааралгүй гэсэн тэг таамаглал 0 : 2 1 0 = = a a H , эсрэг таамаглал болох хамааралтай гэсэн өрсөлдөгч таамаглал 0 : 2 1 1 ≠ ≠ a a H ууд дэвшүүлж, F шинжүүрээр шалгахад 95 хувийн үнэний магадлалтай 1 1 − = k k , k n k − = 2 чөлөөний зэрэг бүхий F хүснэгтийн утга

26 . 4 9 , 2 , 05 . 0 , 1 , = = − − F F k n k α байна.

òîîö ñ õ F F < ¿ буюу 59 . 38 26 . 4 < Иймд тэг таамаглал няцаагдаж, эдгээр хувьсагчид статистикийн

хамааралтай нь батлагдаж байна. Ажилгүйдлийн түвшин X2 хувьсагчийн өмнөх коэффицентийн утга сөрөг гарсан нь ажилгүйдлийн түвшин нь 1 хүнд ногдох ДНБд урвуу хамааралтай байгааг, харин хөдөлмөрийн бүтээмжийн X1 өмнөх коэффицентийн утга эсрэг байгаа нь хөдөлмөрийн бүтээмж нь 1 хүнд ногдох ДНБд эсрэгээр нөлөөлж байгааг харуулж байна. Йимд бусад ямар нэг хүчин зүйлийн нөлөөлөл байхгүй гэж үзсэн тохиолдолд манай улсын 1 хүнд ногдох ДНБг өндөр байлгая гэвэл хөдөлмөрийн бүтээмжийг аль болох нэмэгдүүлж, харин ажилгүйдлийн түвшинг бууруулах хэрэгтэй байгаа нь харагдаж байна.

он 1õ.í ÄÍÁ, ìÿí

òºã (Y)

Õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ

òºãðºãººð (X1)

Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí õóâèàð

(X2) 1997 255.0 571.8 22.8 1998 260.5 599.1 11.3 1999 265.6 557.8 6.0 2000 257.4 820.9 4.3 2001 282.3 831.9 13.0 2002 251.0 749.9 5.2 2003 335.6 889.1 6.8


19

2004 414.6 1,191.1 8.2 2005 437.8 1,332.9 6.5 2006 524.5 1,536.3 6.4 2007 636.6 1,845.8 5.3 2008 899.1 2,597.0 3.5 2009 747.9 1,734.8 8.3 2010 1,188.7 2,572.4 2.8 2011 1,603.4 3,408.6 7.0 2012 2,017.5 3,982.7 12.4 2013 2,585.2 6,767.1 23.5 2014 3,147.8 8,046.3 22.5 2015 3,257.5 7,133.3 11.9 2016 3,094.3 7,695.7 9.3

Regression Statistics Multiple R 0.95 R Square 0.90 Adjusted R Square 0.87 Standard Error 5.38 Observations 12

Coefficients Standard Error t Stat Pvalue Lower 95% Upper 95%

Intercept 174.43 37.87 4.61 0.00 88.76 260.11 X Variable 1 0.15 0.05 3.27 0.01 0.05 0.25 X Variable 2 4.73 1.14 4.15 0.00 7.30 2.15

он Y Y*

1997 255.0 251.4 1998 260.5 259.9 1999 265.6 266.1 2000 257.4 268.5 2001 282.3 266.4 2002 251.0 271.4 2003 335.6 270.1

2004 414.6 418.2

2005 437.8 438.4

2006 524.5 524.0

2007 636.6 625.5

2008 899.1 915.0

2009 747.9 727.5

2010 1,188.7 1,254.2

Multiple R - êîððåëÿöèéí êîýôôèöåíò R Square – äåòåðìèíàöûí êîýôôèöåíò Adjusted R Square- ÷ºëººíèé çýðýã Standard Error-ñòàíäàðò àëäàà

Observation- ò¿¿âðèéí õýìæýý


20

2011 1,603.4 1,599.8

2012 2,017.5 2,021.1

2013 2,585.2 2,585.8

2014 3,147.8 3,147.3

2015 3,257.5 3,246.4

2016 3,094.3 3,028.8

VII. Ажиллагсадын тоо болон хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт нь нэмэгдэл өртөгт хэрхэн нөлөөлөхийг индексийн аргаар судлах

VII.I Индексийн шинжилгээ

Нэмэгдэл өртөгт шууд нөлөөлөх үйлдвэрлэлийн гол хүчин зүйл болох ажиллагсадын тоо болон хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлтийг индексийн аргаар судлах. Макро эдийн засгийн гол үзүүлэлт болох ажиллагсадын тооны өөрчлөлт, нэмэгдсэн өртгийн өөрчлөлтөнд хэрхэн нөлөөлж байгааг тодорхой интервалд хийх нь уг ажлыг илүү үр өгөөжтэй болгох бөгөөд дүгнэлтийн хүчийг нэмэгдүүлэх билээ.

Ингээд доор ажиллах хүчин болон хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлт нь нэмэгдэл өртөгт хэрхэн нөлөөлж байгааг индексийн аргаар судалъя.

Ажиллагсадын тоо, хөдөлмөрийн бүтээмж нь үйлдвэрлэлийн гол хүчин зүйлс болдог бөгөөд тэдгээрийн өөрчлөлтийн нөлөөллийг индексийн аргаар судалж үйлдвэрлэлд (манай жишээгээр нэмэгдэл өртөг) хэрхэн нөлөөлсөн байдлыг авч үзье.

L ажилчдын тоо,

W хөдөлмөрийн бүтээмж,

Y үйлдвэрлэлийн хэмжээ

гэвэл

L W Y * = => 0 0 0 * L W Y = , 1 1 1 * L W Y =

L

Y W = , 0 0 1 1 0 1 L W L W Y Y Y − = − = ∆ ,

W L Y Y Y + = ∆ , 1 0 1 ) ( L W W Y W − = , 0 0 1 ) ( W L L Y L − =


21

Аймгийн Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, ажиллагсадын тоо, хөдөлмөрийн бүтээмжийн үзүүлэлт, өөрчлөлтүүд 19972016 онууд

Жич: Энд ашиглаж буй тоон утгууд нь БаянӨлгий аймгийн хэмжээгээр 19972016 оноор, ажиллагсадын тоо, нэмэгдсэн өртгийн хэмжээ байгаа болно.

Дээрх хүснэгтийн утгуудыг графикт дүрсэлбэл илүү тодорхой харагдах болно.

19972016 оны хоорондох өөрчлөлтийг графикт харуульяа.

Ажиллагсадын тооны

өөрчлөлтөөс шалтгаалан

Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлтөөс шалтгаалан

Y L Y/L=W 1997 13420.8 23.5 572.0 1998 17517.0 29.2 599.0 790.6 3300.2 4090.8 1999 17247.4 30.9 557.7 1275.5 1006.3 269.1 2000 19584.6 29.1 672.9 3351.4 1009.5 2341.9 2001 20528.9 30.8 666.0 210.8 1150.6 939.8 2002 21411.5 32.4 660.3 184.5 1072.3 887.8 2003 25290.7 32.9 769.2 3580.3 297.2 3877.5 2004 27269.0 32.7 834.0 2118.6 138.5 1980.2 2005 42652.9 32.0 1332.9 15964.3 583.8 15380.5 2006 50082.0 32.6 1536.3 6629.4 799.7 7429.1 2007 60358.2 32.7 1845.8 10122.5 153.6 10276.2

2008 84661.4 32.6 2597.0 24487.8 184.6 24303.2 2009 69913.9 40.3 1734.8 34744.2 19996.7 14747.5 2010 108299.5 42.1 2572.4 35262.9 3122.7 38385.6 2011 143159.4 42.0 3408.6 35117.1 257.2 34859.9 2012 179619.5 45.1 3982.7 25893.6 10566.5 36460.1 2013 232112.1 34.3 6767.1 95505.7 43013.1 52492.6 2014 289666.3 36.0 8046.3 46050.1 11504.1 57554.2 2015 311013.7 43.6 7133.3 39804.4 61151.8 21347.4 2016 307060.0 39.9 7695.7 22439.7 26393.4 3953.7

Он Ажиллагсадын

тоо мянга

Хөдөлмөрийн бүтээмж мянга.төг

ДНБний өөрчлөлт

ДНБний өөрчлөлт

ДНБ сая.төгрөг

L Y ∆ W

Y ∆ Y ∆


22

Дээрхи графикийг харсанаар 2 хүчин зүйлийн алинаас нь шалтгаалан тухайн хугацаанд нэмэгдсэн өртгийн хэмжээ өсч, буурч байсныг харж болно.

Нэмэгдсэн өртгийн өөрчлөлтийн утга хугацааны ихэнхид нь эерэг утгатай байв.Зөвхөн 1999, 2009, 2016 онуудад өөрчлөгдөхдөө сөрөг утгыг агуулсан байна.

Зургаас ажиглахад сүүлийн 4 жилийн нэмэгдсэн өртгийн эерөг өөрчлөлтийн 2 жилийг нь буюу 20142015 онуудад хөдөлмөрийн бүтээмжийн өсөлтөөс, 2 жилийг нь буюу 2014,2016 онуудад ажиллагсадын тооны өсөлтөөс хангасан байна.

60000 40000 20000 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

БаянӨлгий аймгийн нэмэгдэл өртгийн өөрчлөлт

Нэмэгдэл өртгийн өөрчлөлт Хөдөлмөрийн бүтээмжийн өөрчлөлтөөс шалтгаалан Ажиллагсадын тооны өөрчлөлтөөс шалтгаалан


23

Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн өсөлт эерэг хандлагатай байгаа боловч түүнийг ажиллагсадын тооны өсөлт хангаж байна. Иймд цаашдаа хөдөлмөрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх асуудал чухлаар тавигдах ёстой.

Манай орны эдийн засгийн өсөлтөд экстенсив хүчин зүйлийн нөлөөлөл давамгайлж, хөдөлмөрийн бүтээмжээр илэрдэг интенсив хүчин зүйлийн нөлөөлөл бага байгаа нь сүүлийн 2 жилийн БаянӨлгий аймгийн үзүүлэлтээр батлагдаж байна.

Нөгөөтэйгүүр шинжилгээнд ашигласан нэмэгдсэн өртгийн хэмжээ нэрлэсэн үнээр байгааг суурь оноор үнэлэх шаардлагатай байгаа нь шинжилгээг цаашид өргөтгөх шаардлага байгааг харуулж байна.

АШИГЛАСАН НОМ, МАТЕРИАЛ

1. БаянӨлгий аймгийн Статистикийн эмхэтгэл 2000 2016 онууд 2. Улсын Статистикийн эмхэтгэл 2012 2016 онууд 3. Албан ёсны болон захиргааны сар, улирал, жилийн эцсийн мэдээ 4.Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан 1212.mn 5. Монгол улсын мянганы хөгжлийн шалгуур үзүүлэлтүүд 6.Монгол улсын нийгмийн хамгааллын хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт, үнэлгээ

УБ хот 2016 он 7.БаянӨлгий аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн

тоон болон чанарын судалгаа 2018 он

_______ о О о _________

Documents

БАЯНӨЛГИЙ АЙМГИЙН СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС on.pdf · ажил үйлчилгээ, эрэлт, нийлүүлэлт, хэрэглэгчийн сэтгэл